Nauczyciel i Szkoła - nr 115 (2) - 2021 r.

Miesięcznik Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

nr 2nr (115) marzec-kwiecień 2021• •ISSN ISSN2080-6698 2080-6698 9 (62) październik 2015

V edycja Wojewódzkiego Konkursu Historycznego „Od unii lubelskiej do Unii Europejskiej” Konieczność, wyzwanie, przyszłość – refleksje na temat nauczania zdalnego Kształcenie pedagogiczne przyszłych nauczycieli Pomoc psychologiczna w okresie pandemii Wybrane nowości ze zbiorów PBW w Rzeszowie – Ochrona zdrowia psychicznego uczniów

Redaguje: dr Janusz Ustrzycki – redaktor naczelny dr Dariusz Zięba Projekt okładki i skład komputerowy: Janusz Ustrzycki Współpraca: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie Muzeum Dobranocek w Rzeszowie Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie Młodzieżowy Dom Kultury w Rzeszowie PIE Europe Direct - Rzeszów, Podkarpacka Komisja Filmowa Krystyna Wróblewska – Dyrektor PZPW w Rzeszowie

Z ŻYCIA SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH PODKARPACIA Szkoła w czasie pandemii

1

Konieczność, wyzwanie, przyszłość – refleksje na temat nauczania zdalnego

4

Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH PODKARPACIA Sukcesy wokalistów Młodzieżowego Domu Kultury w Rzeszowie

7

Z PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTEKI WOJEWÓDZKIEJ W RZESZOWIE Tutoring w edukacji – najnowsze publikacje z czasopism dla nauczycieli

8

Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH PODKARPACIA Zabytkowe kartki wielkanocne sprzed 1914 r. – ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Rzeszowie

10

POLONA – jedna z najnowocześniejszych bibliotek cyfrowych

11

Z PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTEKI WOJEWÓDZKIEJ W RZESZOWIE Wybrane nowości ze zbiorów PBW w Rzeszowie – Ochrona zdrowia psychicznego uczniów

13

Pomoc psychologiczna w okresie pandemii

15

„Głos Nauczycielski”

17

Z DOŚWIADCZEŃ NAUCZYCIELI, DORADCÓW METODYCZNYCH I NAUCZYCIELI KONSULTANTÓW Kształcenie pedagogiczne przyszłych nauczycieli

19

Z DZIAŁ ALNOŚCI PODKARPACKIEGO CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W RZESZOWIE V edycja Wojewódzkiego Konkursu Historycznego dla szkół podstawowych „Od unii lubelskiej do Unii Europejskiej” pod hasłem Zjednoczeni w różnorodności – Wszyscy ludzie są braćmi

20

I str – Zabytkowa kartka wielkanocna z biblioteki cyfrowej POLONA

© Copyright by Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie przy PZPW, Rzeszów 2021 Wydawca: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, 35-036 Rzeszów, ul. Niedzielskiego 2 tel. 17 853 40 97, fax. 17 853 46 82, www.pcen.pl, e-mail: justrzycki@pcen.pl Druk i oprawa: BONUS LIBER Sp. zo.o.

Nakład: 75 egz.

ISSN 2080-6698

Z życia szkół i placówek oświatowych

Szkoła w czasie pandemii Tak niedawno pisaliśmy: Nigdy nie cieszyliśmy się tak bardzo z powrotu do szkoły jak w tym roku.

Po blisko sześciu miesiącach po raz pierwszy wszyscy wreszcie mogliśmy się spotkać na żywo, twarzą w twarz, i porozmawiać. Gwar, rozmowy, okrzyki, śmiech, to prawdziwy i właściwy obraz szkoły….

Mimo że znowu ucichł szkolny dzwonek, opustoszały korytarze i sale lekcyjne, a większość zajęć odbywa się zdalnie, nadal bardzo aktywnie pracujemy i uczestniczymy w wielu programach, projektach i konkursach. Mimo utrudnień pandemicznych nasze dzieci są chętne i biorą udział w różnorodnych akcjach, potrafią pomagać, wyrażać szacunek i wdzięczność. Wiele serca oraz ciekawych pomysłów wykazali nasi wychowankowie, przesyłając prace, życzenia, podziękowania m.in. w akcja#dziecidziekujamedykom, Kartka Bożonarodzeniowa dla seniora, Razem na święta.

Wychowankowie świetlicy brali udział w konkursie plastyczno-teatralnym „Kukły 2020”, a wyróżnienia otrzymali: Mateusz Starzak (kl. IIIa), Milena Wójcik (kl. IIa), Emilia Paśko (kl. IIIa) i Amelia Błędniak (kl. Ic), a trzecie miejsce w kategorii klas IV-VI zdobyła Emilia Rabiejewska z klasy VIc.

W Ogólnopolskim Konkursie Plastycznym „Mój wymarzony lizak” wiele wyróżnień otrzymały dzieci z oddziałów przedszkolnych oraz klas I-III. Uczennice Martyna Prędka, Milena Krok, Julia Rabiejewska (kl. VIIIb) i Emilia Rabiejewska (kl. VIc) otrzymały wyróżnienia w Ogólnopolskim Konkursie „Tryptyk Świętokrzyski”.

Uczniowie klas I-VI brali udział w XXI Wojewódzkim Konkursie Plastycznym „Choinka jak ze snu” oraz III Powiatowym Konkursie „Witraż Bożonarodzeniowy”.

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

1

Z życia szkół i placówek oświatowych

W czasie pandemii aktywnie działa również biblioteka szkolna; wspomaga uczących się stacjonarnie, jak i zdalnie, wypożycza książki, organizuje Godziny SOS, konkursy, przeglądy, akcje. W konkursie organizowanym przez bibliotekę Moja ulubiona postać z bajki nagrody i dyplomy za pierwsze miejsca otrzymali uczniowie klas trzecich: Amelia Dudek i Konrad Amanowicz, drugie miejsce zajęły: Liliana Łosik i Wiktoria Paściak, a trzecie: Malwina Grad i Aleksandra Wisz. Wyróżnienia otrzymali: Natalia Kawalec, Emilia Skrzypińska, Szymon Florek oraz Sebastian Klimecki. Okazję do rywalizacji mieli również nasi najmłodsi. W oddziale przedszkolnym przeprowadzony został konkurs Zakładka do książki.

Wszyscy jego uczestnicy otrzymali nagrody, a najpiękniejsze prace są umieszczone na wystawie (w szkole i wirtualnej).

Nie możemy pominąć kolejnych sukcesów Flimero.

Nasz Uczniowski Klub Sportowy, pomimo tak trudnego czasu, wziął udział w Mistrzostwach Polski Cheerleaders, zdobywając pięć złotych medali oraz jeden srebrny, i został powołany do Kadry Narodowej; będzie reprezentował Polskę w Mistrzostwach Europy i Mistrzostwach Świata 2021. Serdeczne podziękowania i gratulacje kierujemy do wszystkich zawodników, a szczególne dla trenerki, Pani Joli Magdy.

Stacjonarnie, w reżimie sanitarnym, udało się nam zorganizować egzaminy próbne klas VIII oraz konkursy kuratoryjne. Nasi uczniowie wykazali się samodyscypliną i odpowiedzialnością i wszyscy wzięli w nich udział. Próbne egzaminy mają na celu sprawdzenie wiedzy, wprowadzenie i zapoznanie uczniów z ich formą i przebiegiem. Teraz już wiemy, na co szczególnie musimy zwrócić uwagę, nad czym jeszcze należy popracować. Natomiast w konkursach kuratoryjnych sprawdzali się uczniowie o szczególnych zainteresowaniach, uzdolnieni i kreatywni.

Paweł Miechoński z kl. VIII a oraz Karol Piekarz z kl. VII a przeszli do następnego etapu. Gratulujemy!

W wojewódzkim konkursie na inscenizację pod nazwą Ocalmy naszą planetę! organizowanym przez Podkarpacką Izbę Rolnictwa Ekologicznego oraz Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego grupa zerówkowiczów z naszej szkoły zdobyła wyróżnienie za przedstawienie O małych Ekoludkach, które chcą pomagać Ziemi i chronić ją przed zanieczyszczeniem. Małych artystów do występu przygotowały panie: Barbara Fornal i Anna Walat-Sęp. W innej kategorii tego wojewódzkiego 2

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

konkursu tj. Turystyka i aktywny wypoczynek wyróżnienia otrzymały trzy uczennice klas VII: Antonina Ciupak, Wiktoria Jarosz i Wiktoria Wrona. Tu zadaniem uczestników było nagranie filmu video – reklamy promującego rozwój turystyki i aktywnego spędzania czasu. Opiekunami uczestniczek byli pani Diana Hałoń i pan Adam Janiec. 28 grudnia 2020 r. w sali konferencyjnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego odbyła się uroczysta gala, w czasie której uczniowie z rąk wicemarszałka województwa podkarpackiego Pana Piotra Pilcha oraz koordynator konkursu Pani Alicji Duliban odebrali dyplomy i nagrody rzeczowe.

Nasi uczniowie zostali wyróżnieni w programie pn. Wsparcie szkół i placówek w zajęciach pozalekcyjnych w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 organizowanym przez Kuratorium Oświaty w Rzeszowie we współpracy z Samorządem Województwa Podkarpackiego, Wojewódzkim Domem Kultury w Rzeszowie, Teatrem im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Polskim Radiem Rzeszów oraz Telewizją Polską w dwóch kategoriach: Warsztaty teatralne online oraz Teatr w domu i szkole.

Docenieni zostali: Joanna Błaszczak, Piotr Brzęk, Dominika Kalandyk, Paweł Miechoński, Mateusz Motyka, Aleksandra Tłuczek, Karol Trzyna. Koordynatorem projektu był pan Adam Janiec.

Z życia szkół i placówek oświatowych

Dzięki współpracy z Naukowym Kołem Matematyków prowadzonym przy Zespole Szkół Sióstr Prezentek w Rzeszowie przez dr. Mariusza Krausa nasi uczniowie Paweł Miechoński i Jakub Niedziałek zakwalifikowali się do drugiego etapu XVI edycji Olimpiady Matematycznej Instytutu Matematycznego PAN. Wszystkim uczniom, ich rodzicom oraz opiekunom serdecznie dziękujemy i gratulujemy!

Ze względu na pandemię i wstrzymanie wylotów na Maltę przesunięty został termin wygranego przez naszą szkołę projektu Ponadnarodowa Mobilność Uczniów pn. We create a better future together finansowanego przez EFS w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER); czekamy na jego realizację. Również w ramach ogłoszonego konkursu PO WER opracowaliśmy następny projekt pn. Bridge to the world of scientific experiences; czekamy na ogłoszenie wyników.

Nie byłoby tych działań i sukcesów, gdyby nie systematyczna współpraca szkoły z różnymi instytucjami i organizacjami oraz udział w ogólnopolskich projektach i akcjach. Mimo pandemii realizujemy projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod patronatem MEN i Rzecznika Praw

Dziecka pn. Mała książka – wielki człowiek, dzięki któremu każdy pierwszoklasista otrzymał atrakcyjną wyprawkę czytelniczą. Wielkim uznaniem ze strony rodziców cieszy się akcja Dzieci uczą rodziców.

Ta ciekawa forma edukacyjna udowadnia, że wszyscy możemy uczyć się od siebie; dzieci od dorosłych, dorośli od dzieci. Innymi programami, w których uczestniczymy są m.in.: Cała Polska programuje.

Uczymy Dzieci Programować, Czytam z klasą, lekturki spod chmurki, Być jak Ignacy oraz Gry komputerowe i video w szkołach. Do wzięcia udziału w konkursie ogłoszonym wspólnie przez NASK, Państwowy Instytut Badawczy oraz Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej na cyfrową pracę plastyczną poświęconą Funduszom Norweskim i EOG, skłoniły nas wyjątkowe nagrody tj. wyposażenie pracowni multimedialnych. Z niecierpliwością i nadzieją czekamy na rozstrzygnięcie i ogłoszenie wyników.

Taka aktywność, wielorodność działań jest możliwa tylko przy pełnym zrozumieniu i zaangażowaniu wszystkich: nauczycieli, rodziców i uczniów, bardzo to doceniam, gratuluję i serdecznie dziękuję.

Dyrektor Szkoły Podstawowej w Tyczynie Zofia Międlar-Mruk

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

3

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Konieczność, wyzwanie, przyszłość – refleksje na temat nauczania zdalnego

M

inął rok od dnia, kiedy uczniowie, rodzice oraz nauczyciele stanęli w obliczu nowego wyzwania – nauki zdalnej. Nauczyciele Szkoły Podstawowej nr 2 im. bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Lutczy z perspektywy czasu spojrzeli na nowy wymiar edukacji, by podzielić się obserwacjami oraz swoimi doświadczeniami z minionych miesięcy, kiedy niespodziewanie wszyscy znaleźli się w całkiem odmiennej rzeczywistości. Z dnia na dzień należało zreorganizować utrwalony dotychczas rytm dnia, a przecież nie było łatwo przystosować się do trudnego systemu pracy obowiązującego póki co w korporacjach.

Rzeczywistość szybko zweryfikowała pojawiające się obawy, możliwości i oczekiwania. Z jednej strony mnożyły się pytania o przyszłość edukacji w obliczu globalnych przeobrażeń, z drugiej nauczyciele zaczęli na własną rękę poszukiwać optymalnych rozwiązań wspierających dalszą komunikację z uczniem i rodzicami, usprawniających wychowanie oraz edukację młodego człowieka.

4

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

Początki związane z modernizacją warsztatu pracy nie były łatwe i z pewnością dziś wielu nauczycieli dość surowo ocenia swoje pierwsze kroki w wirtualnym świecie edukacji. A przecież była to bezcenna lekcja i zapewne jedyna w swoim rodzaju. Być może pełna prób i błędów, małych sukcesów czy sporadycznych porażek, ale jakże potrzebna.

Kiedy udało się pokonać bariery technologiczne, nastał czas ewaluacji dotychczasowych umiejętności. Kolejną przeszkodą okazało się pogodzenie nowoczesnych technologii z doświadczeniem i metodami, które jak dotąd przynosiły pożądane efekty. Wobec takich wyzwań nawet popularne oraz często stosowane technologie informacyjno-komunikacyjne okazały się niewystarczające. Pełniące funkcję wspomagającą w nauczaniu stacjonarnym, w dobie kształcenia na odległość stały się jedyną formą komunikacji i przekazu wiedzy. W trosce o zachowanie podmiotowości ucznia oraz podnoszenie jakości kształcenia w nowej, wirtualnej przestrzeni nie pozostało nic innego, jak połączyć tradycję z nowoczesnością.

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Postęp nie powinien zakładać rezygnacji z tego, co sprawdzone. Tym bardziej nie może wykluczać przyjętych na początku roku szkolnego planów, które sprzyjają rozwijaniu uzdolnień dzieci i młodzieży. Mimo że uczniowie przebywają w domach, nadal potrzebują przestrzeni do samorozwoju, kreatywności, zdrowej rywalizacji oraz prezentacji talentów. Nauka zdalna, oparta na otwartości, rozwoju, ulepszaniu warsztatu pracy, stawia na aktywność nauczyciela oraz ucznia. Poniżej przedstawiamy kilka propozycji, jakie z powodzeniem można realizować z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

Innowacje pedagogiczne W roku szkolnym 2020/21 uczniowie korzystają z ogólnopolskiego programu Insta.Ling, by ćwiczyć umiejętności w zakresie języka polskiego, angielskiego i niemieckiego. Lepsza znajomość słownictwa umożliwia uczniom rozwój wszystkich sprawności językowych oraz usprawnia komunikowanie się. Systematyczna praca uczniów przekłada się także na lepsze wyniki w nauce.

Spotkania z ciekawymi ludźmi Nowoczesne technologie i dostępne platformy komunikacyjne pozwalają na realizację najbardziej ambitnych planów przy jednoczesnym zapewnieniu bezpiecznego uczestnictwa w grupowym przedsięwzięciu. Uczniowie naszej szkoły wzięli udział w spotkaniu autorskim online z pisarzem dla dzieci i młodzieży – Marcinem Koziołem.

Chociaż to niecodzienne wydarzenie odbyło się w formie on-line, dzięki możliwości zadawania pytań na czacie oraz interakcji stwarzało wrażenie bliskości i bezpośredniego kontaktu z autorem ulubionych książek. Takie działanie przynosi wiele efektów: sprzyja twórczej edukacji, poszerza zainteresowania uczniów, upowszechnia szeroko pojętą kulturę języka, a także kształtują kulturę czytelniczą.

Organizacja konkursów szkolnych Szkoła wychodzi naprzeciw oczekiwaniom uczniów, dlatego nieustannie urozmaica i wzbogaca ofertę edukacyjną. Nauczyciele systematycznie organizują konkursy szkolne, by zachęcić w ten sposób dzieci i młodzież do rozwijania swoich pasji. Wyjątkową popularnością cieszył się konkurs z języka angielskiego You can draw, w którym uczniowie wykonywali pracę plastyczną nawiązującą do kultury krajów anglojęzycznych. Konkurs mocno rozwinął zainteresowania uczniów językiem angielskim oraz pobudził ich do aktywności twórczej.

Konkurs o szerszym zasięgu W tym roku już po raz trzeci udało się z przeprowadzić Gminny Konkurs Poprawności Językowej pt. Język moją wizytówką. Wykraczająca poza mury szkolne inicjatywa wpisuje się w obchody Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego, corocznego święta przypadającego na 21 lutego.

Konkurs skierowany jest do uczniów klas VI-VIII szkół podstawowych z terenu gminy Niebylec, którzy mogą w ten sposób sprawdzić swe umiejętności językowe z zakresu polskiej ortografii, składni, interpunkcji czy frazeologii. Nadrzędnym celem konkursu jest popularyzacja kultury słowa wśród dzieci i młodzieży oraz propagowanie szacunku do polszczyzny poprzez dbałość o jej poprawną wymowę i pisownię.

Celebrowanie ważnych momentów Strona internetowa służy przekazywaniu ważnych informacji, ale też tworzy przestrzeń łączącą całą społeczność szkolną. Pomimo niemożności organizowania imprez okolicznościowych, uczniowie pamiętają o swoich bliskich i pragną wyrażać im swoją wdzięczność.

Dzielenie się sukcesami, radością, życzeniami i ciepłym słowem to tylko nieliczne przykłady aktywności w sieci.

Wirtualna walentynka, świąteczna kartka czy okolicznościowa laurka online są dziś codziennością.

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

5

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Realizacja programów ogólnopolskich Podtrzymywanie tradycji szkolnych oraz narodowych należy do kluczowych zadań szkoły. Dzięki wspólnemu zaangażowaniu rodziców, uczniów i nauczycieli po raz kolejny włączyliśmy się do ogólnopolskiej akcji Szkoła do hymnu. Uczestnictwo w tym przedsięwzięciu umożliwiły dostępne platformy komunikacyjne. Dzięki temu wszyscy połączyli się o wyznaczonej godzinie, by wspólnie zaśpiewać Mazurka Dąbrowskiego. Jesienią zrealizowaliśmy również projekt Przerwa na czytanie – bicie rekordu w czytaniu na przerwie.

Akademie i projekty edukacyjne Od początku zdalnej edukacji zdalne akademie i projekty stały się chlubą naszej szkoły.

Uczniowie prezentują swoje uzdolnienia, wykazują się inwencją twórczą, rozwijają zainteresowania i aktywnie, choć na odległość, współtworzą historię placówki. Indywidualne nagrywanie materiałów słowno-muzycznych odbywa się w domach, następnie jest montowane i prezentowane na forum szkoły, oczywiście w formie online.

Dotychczas udało się przygotować projekt edukacyjny Mały Książę, jasełka, akademię z okazji Święta Niepodległości, Dnia Patrona oraz wirtualne zakończenie roku szkolnego 2019/2020.

Opracowała: dr Iwona Lenart nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej Nr 2 w Lutczy

6

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

Sukcesy wokalistów Młodzieżowego Domu Kultury w Rzeszowie Uczestnicy zajęć z pracowni wokalnej MDK Pani Iwony Josse-Jakubiec, mimo trudnych pandemicznych warunków, nie zwalniają tempa – biorą udział w konkursach wokalnych, a zmagania ich zostają doceniane przez jury.

Michalina Grzybowska otrzymała Silver Symphony na Międzynarodowym Konkursie Ryga Symphony Virtual. Kolejne wielkie osiągnięcie młodej wokalistki to II miejsce w Międzynarodowym Festiwalu Piosenki Rozrywkowej 2021 ,,YOUR SONG”. Michalina zaprezentowała się z piosenką ,,Kabaret”. Link do nagrania: https://www.youtube.com/watch?v=FYctiYZUSa4 Maksymilian Stalec otrzymał III miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym ,,Froliza Reakcja Wokalna”. Wzięła w nim udział również Elena Jakubiec z pracowni wokalnej Dominiki Kindrat, która znalazła się w gronie finalistów.

Opracowała: Ewa Kordas Specjalista ds. imprez Młodzieżowy Dom Kultury w Rzeszowie www.mdk.rzeszow.pl

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

7

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

Tutoring w edukacji – najnowsze publikacje z czasopism dla nauczycieli

T

utoring to innowacyjna metoda rozwija= nia kreatywności i samodzielnego myślenia, wspierająca proces kształcenia. Jej istotą jest indywidualne podejście nauczyciela do ucznia, odkrywanie potencjału podopiecznego oraz wspólna praca nad jego rozwojem.

Metoda ta może stanowić formę pracy ze studentami oraz uczniami szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

N

auczycielom i wychowawcom polecamy najnowsze artykuły z czasopism ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie, poruszających rożne aspekty tutoringu.

W

prezentowanym zestawieniu bibliograficznym rekomendujemy między innymi bieżące, czerwcowe wydanie „Wychowawcy”, w całości poświęcone tej tematyce: 1. Jak znajdować środki na tutoring?, Agata Skikiewicz, „Wychowawca” 2021, nr 6, s. 17.

2. Labirynt kontra punkt widokowy, Lilianna Sicińska, Paweł Siciński, „Wychowawca” 2021, nr 6, s. 13.

3. Matematyczny tutoring - innowacyjna metoda pracy w grupie, Robert Baca, „Matematyka”, 2020, nr 5, s. 5-8.

4. Podejście tutorskie w pracy z uczniami o szczególnych uzdolnieniach, Kinga Białek, „Meritum” 2020, nr 1, s. 18-27.

5. Stawanie się tutorem, Stanisław Kowal, „Wychowawca” 2021, nr 6, s. 9-12.

6. Tutor potrzebny od zaraz, Małgorzata Szcześniak, „Sygnał”, 2020, nr 1, s. 45-47.

7. Tutoring jako inspirowanie do wielkości (ducha), Bartosz Fingas, „Wychowawca”, 2021, nr 6, s. 5-8.

10. Tutoring w edukacji: (bibliografia w wyborze), Elżbieta Trojan, „Wychowawca”, 2021, nr 6, s. 4.

8. Tutoring jako spotkanie, Beata Karpińska-Musiał, Magdalena Panońko, „Dyrektor Szkoły”, 2021, nr 3, s. 27-34

11. Tutoring w placówkach wychowawczych, Łukasz Kominiarek, „Wychowawca”, 2021, nr 6, s. 14-16.

9. Tutoring, mentoring i coaching w edukacji osób z trudnościami w uczeniu się, Sonia Wawrzyniak, „Studia Edukacyjne”, nr 56 (2020), s. 221-234.

8

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

12. Tutoring w sporcie, Andrzej Głowacki, „Dyrektor Szkoły”, 2021, nr 4, s. 29-33.

13. Tutoring wsparciem pracy nauczyciela stażysty, Dorota Cichecka, „Meritum”, 2020, nr 2, s. 21-25.

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

Zainteresowanym zagadnieniem tutoringu wskazujemy Katalog Bibliografia. By szybko wyszukać potrzebne publikacje, należy w polu indeksu: przedmiot i słowa kluczowe wpisać następujące hasła: • Tutoring • Tutoring rodzinny • Tutoring rówieśniczy • Tutoring szkolny Artykuły można zamówić w formie skanów lub kserokopii poprzez katalog Integro w ramach oferty e-usług PBW w Rzeszowie. „Wychowawcę” i inne czasopisma można również przeglądać na miejscu w Czytelni Czasopism i Zbiorów Chronionych przy ul. prof. Stanisława Pigonia 8 (z dostępem do punktu kserograficznego).

Opracowała: Renata Bąk i Izabela Tomoń-Bąk Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie

P T

olecamy czasopismo „Chemia w Szkole”

o dwumiesięcznik dla nauczycieli chemii wszystkich typów szkół oraz wykładowców i studentów chemii o kierunkach pedagogicznych, ułatwiający podnoszenie jakości w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Pierwszy numer w/w w roku 2021 zawiera informacje o najważniejszych osiągnięciach z dziedziny chemii. Publikuje materiały przygotowujące uczniów do egzaminów oraz zadania z olimpiad chemicznych.

Wiele uwagi poświęca sprawozdaniom z konferencji.

W magazynie znajdują się także wskazówki dotyczące eksperymentów chemicznych i bezpieczeństwa na lekcjach chemii.

Nauczycielom proponujemy wybrane artykuły:

Katarzyna Gąssowska, Monika Góralik, Katarzyna Olesek, Ewelina Janczy, Małgorzata Krzeczkowska, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 26-34.

1. Ciekawostki, Marek Orlik, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 4-5.

6. Co usunięto z egzaminu maturalnego?, Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 35-37.

2. Orzechy dobre na pamięć – czyli o wartościowych związkach w nich zawartych, Joanna Kurek, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 6-12.

7. Przeliczanie stężeń - nie takie straszne, na jakie wygląda,Wioletta Moinika Dynkowska, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 38-41.

3. Układ okresowy pierwiastków w rozważaniach filozofów chemii, Maria Cieślak-Golonka, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 13-18.

8. Błędne ognie - barwne płomienie, Marek Ples, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 44-46.

4. 67. Krajowa Olimpiada Chemiczna: etap I, Komitet Główny Olimpiady Chemicznej, „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 19-25.

5. Wybrane zagadnienia z chemii nieorganicznej: zadania powtórzeniowe przed maturą, cz. 3,

9. Jak węgiel krąży w przyrodzie, Józef Szewczyk „Chemia w Szkole” 2021, nr 1, s. 47-50.

Powyższe artykuły można zamówić w formie skanów lub kserokopii poprzez katalog Integro w ramach oferty e-usług PBW w Rzeszowie.

Opracowała: Daniel Alina

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

9

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

Zabytkowe kartki Wielkanocne sprzed 1914 r.

Zbiory Muzeum Okręgowego w Rzeszowie

10

Nauczyciel i Szkoła nr 1 (114)

P O L O N A

11

POLECAMY NAUCZYCIELOM I UCZNIOM

POLONA Jedna z najnowocześniejszych bibliotek cyfrowych na świecie i jednocześnie największa tego typu biblioteka w Polsce Biblioteka Narodowa udostępnia w serwisie nie tylko swoje zbiory, ale też obiekty innych instytucji – zdigitalizowane przy użyciu najnowocześniejszych technologii, pozwalających uzyskać najwyższą jakość.

Każdego dnia zbiory POLONY powiększają się średnio o 2 000 obiektów: książek, starych druków, rękopisów, grafik, map, nut, fotografii, ulotek, afiszy i pocztówek. Rocznie to ponad 17 milionów skanów.

W POLONIE znajdują się najcenniejsze skarby polskiej kultury i historii, takie jak Kronika Anonima zwanego Gallem, rękopisy Kochanowskiego, Mickiewicza i Chopina, rysunki Norwida i Witkacego.

Zbiory POLONY to cały przekrój dziedzin i epok: rękopisy iluminowane, najstarsze polskie książki drukowane, ryciny, rysunki oraz publikacje popularne – pocztówki, stare elementarze, książki dla dzieci, książki kucharskie czy dawne poradniki.

Panel prasy umożliwia dostęp do cyfrowych kopii prasy codziennej przez wbudowany kalendarz.

Większość udostępnionych zbiorów należy do domeny publicznej, dzięki czemu można je za darmo pobierać i dowolnie wykorzystywać.

ŚWIĘTA WIELK ANOCNE na kartkach pocztowych z początku XX wieku

Domena publiczna

12

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

DLA NAUCZYCIELI I NIE TYLKO...

Wybrane nowości ze zbiorów PBW w Rzeszowie Ochrona zdrowia psychicznego uczniów

W

ostatnich kilku latach w publikacjach dla rodziców, nauczycieli i wychowawców coraz częściej poruszane są zagadnienia zaburzeń psychicznych wśród dzieci i młodzieży. Tematy, dotyczące zdrowia psychicznego, stały się jeszcze bardziej aktualne w związku z pandemią koronawirusa.

P

olecamy najnowsze artykuły z lat 20202021 z czasopism pedagogicznych:

1. Diagnozowanie zaburzeń u uczniów, Tomasz Garstka, „Dyrektor Szkoły” 2020, nr 7, s. 48-52.

2. Zaburzenia psychiczne u dzieci, Tomasz Garstka, „Dyrektor Szkoły” 2020, nr 8, s. 52-56.

Tomasz Garstka pisze o ogólnych zasadach psychologicznej diagnozy zaburzeń, a także przedstawia zaburzenia mogące wystąpić u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym przed okresem dojrzewania. Zwraca uwagę na niepokojące objawy i wymienia rodzaje zaburzeń.

W czasopiśmie „Głos Pedagogiczny” utworzony został dział: Zdrowie psychiczne uczniów, a w nim następujące artykuły Małgorzaty Łoskot: 3. Holistyczne podejście do ochrony zdrowia psychicznego w szkole, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2020, nr 119, s. 23-26.

4. Najczęstsze zaburzenia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2020-2021, nr 121, s. 28-31.

5. Nowy model ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, Małgorzata Łoskot „Głos Pedagogiczny” 2020, nr 120, s. 21-23.

6. Ochrona zdrowia psychicznego uczniów - zadania szkoły, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2020, nr 118, s. 20-22.

7. Poepidemiczne problemy zdrowia psychicznego uczniów, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny”, 2020, nr 119, s. 8-11.

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

13

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

Autorka kładzie nacisk na zadania szkoły w kwestii higieny psychicznej uczniów. Wymienia główne założenia nowego modelu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Podkreśla wagę pomocy psychologicznej świadczonej uczniom na terenie szkoły.

W „Głosie Pedagogicznym” został opublikowany program ochrony zdrowia psychicznego uczniów.

Do tej pory ukazały się cztery części: 8. Szkolny program ochrony zdrowia psychicznego uczniów, cz. 1, Diagnoza potrzeb i problemów szkolnej społeczności, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2021, nr 122, s. 31-34, 39-45.

9. Szkolny program ochrony zdrowia psychicznego uczniów, cz. 2, Czynniki chroniące związane ze szkołą - klimat i kultura szkoły, rola nauczyciela, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2021, nr 122, s. 35-38.

10. Szkolny program ochrony zdrowia psychicznego uczniów, cz. 3, Zawartość merytoryczna, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2021, nr 123, s. 19-22.

11. Szkolny program ochrony zdrowia psychicznego uczniów, cz. 4, Metody i narzędzia ewaluacyjne, Małgorzata Łoskot, „Głos Pedagogiczny” 2021, nr 124, s. 17-20.

Aleksandra Kubala-Kulpińska w artykule zamieszczonym w czasopiśmie „Życie Szkoły” proponuje gry i ćwiczenia przyczyniające się do zwiększenia odporności psychicznej: 12. Jak zdobyć siłę i odporność psychiczną?, Aleksandra Kubala-Kulpińska, „Życie Szkoły” 2020, nr 7, s. 21-25.

W czerwcowym numerze czasopisma „Wychowawca” z 2021 r. został zamieszczony wywiad Szymonem Grzelakiem, autorem raportu Jak wspierać uczniów po roku epidemii? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego: 13. Epidemia szansą na zmianę, z Szymonem Grzelakiem rozmawia Maria Kowal, „Wychowawca” 2021, nr 6, s. 23-25.

Opracowanie: Renata Kozłowska Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie

14

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

Zapraszamy do korzystania z naszych zbiorów i usług: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie, ul. Gałęzowskiego 4, www.rzeszow.pbw.org.pl

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

Pomoc psychologiczna w okresie pandemii

S

ytuacje kryzysowe stawiają nas w obliczu nowych wyzwań, z którymi musimy się zmierzyć. Spowodowana pandemią COVID-19 konieczność uczestnictwa w kształceniu zdalnym, jak również zawieszenie dodatkowych zajęć czy ograniczenie kontaktów z rówieśnikami wpłynęło negatywnie na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Lockdown, ograniczenie aktywności społecznej oraz kryzys na rynku pracy wywarły również niekorzystny wpływ na funkcjonowanie całych rodzin.

1. Czy pandemia COVID-19 zaszkodziła dzieciom i młodzieży?, Jacek Pyżalski, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2020, nr 3, s. 14-17.

2. Czy pandemia nasiliła problem uzależnienia od alkoholu?, Anna Hernik-Solarska, „Świat Problemów”, 2020, nr 7/8, s. 30-31.

3. Czy terapia online i przez telefon jest skuteczna?

Przegląd badań, Justyna Klingemann, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2020, nr 3, s. 17-23 4. Diagnoza dzieci i młodzieży w poradniach psychologiczno-pedagogicznych w czasie pandemii COVID-19 = Diagnosis of children and youth in psychological-pedagogical counseling centers during COVID-19 pandemic, Mariusz Wielebski, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, 2020, nr 1, s.43-50.

5. E-uzależnienia w kontekście pandemii, Aleksandra Przybora, „Świat Problemów”, 2020, nr 9, s. 10-12.

6. Epidemia COVID-19 a system pomocy osobom uzależnionym, Artur Malczewski, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2020, nr 2, s. 19-27.

7. Funkcjonowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych w czasie pandemii, Marzena Ruszkowska, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2020, nr 10, s. 67-75.

8. Grupy samopomocowe Anonimowych Hazardzistów w czasie pandemii COVID-19, Beata Hoffmann, „Świat Problemów”, 2021, nr 4, s. 9-12.

S

ytuacja epidemiczna wymogła na branży psychologicznej potrzebę adaptacji do zmian zachodzących w społeczeństwie, co spowodowało rozwinięcie różnych form działań obejmujących całe spektrum pomocy psychologicznej, profilaktyki zachowań ryzykownych czy zapobiegania przemocy.

P

olecamy zapoznanie się z artykułami ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie podejmującymi tematykę nowych form profilaktyki zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w sytuacji pandemii COVID-19.

9. Jak inaczej postawić żagle czyli superwizja online, Renata Durda, Barbara Błaż-Kapusta, Grzegorz Wrona, Ewa Foks, Renata Kałucka, Maria Dekert, „Niebieska Linia”, 2020, nr 3, s. 18-24.

10. Jak radzą sobie placówki leczenia osób uzależnionych w trakcie epidemii COVID-19?, Artur Malczewski, „Świat Problemów”, 2021, nr 2, s. 6-8.

11. Jakość życia w dynamice pandemii COVID-19 i jej korelaty: badania podłużne osób korzystających ze wsparcia psychologicznego, Joanna Chwaszcz, Michał Wiechetek, Patrycja Sławska-Jaroszewska, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2021, nr 1, s. 39-45.

12. Lockdown i wykorzystywanie seksualne dzieci, Bogna Białecka, „Wychowawca”, 2021, nr 1, s. 24-25.

13. Ograniczanie szkód zdrowotnych i praca z użytkownikami narkotyków w dobie pandemii COVID-19, Bartosz Michalewski, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2020, nr 4, s. 26-30.

14. Pandemia COVID-19: czas szukania drogi dla nowej formy profilaktyki, Katarzyna Łukowska, „Świat Problemów”, 2021, nr 3, s. 19-22.

15. Pandemia a przemoc w rodzinie, Katarzyna Michalska, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej”, 2020, nr 11, s. 8-9 16. Pandemia przemocy, Katarzyna Kulesza, „Świat Problemów”, 2020, nr 12, s. 10-11.

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

15

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

17. Para w pandemii, czyli jak się nie rozwieść?, Izabela Wożyńska-Więch, „Charaktery”, 2021, nr 3, s. 80-84.

18. Plan pomocy potrzebny od zaraz. Sytuacja kobiet w kryzysie spowodowanym COVID-19, Paulina Szczupaczyńska, „Niebieska Linia”, 2020, nr 2, s. 9-10 19. Pomaganie osobom stosującym przemoc w czasie pandemii, Dorota Dyjakon, „Niebieska Linia”, 2020, nr 4, s. 21-23.

20. Pomoc psychologiczna online dla osób doświadczających przemocy, Małgorzata Osipczuk, „Niebieska Linia”, 2021, nr 2, s. 1-3.

30. Przeciwdziałanie uzależnieniom a pandemia COVID-19 w 2020 roku, Artur Malczewski, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2021, nr 1, s. 10-14.

31. Przemoc w okresie pandemii - jak sobie pomóc?, Sylwia Kita, „Świat Problemów”, 2020, nr 12, s. 7-9.

32. Przemoc w rodzinie i alkohol w dobie pandemii, Katarzyna Michalska, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej”, 2020, nr 9, s. 10-11.

33. Różne odcienie przemocy w rodzinie w okresie pandemii Covid-19, Katarzyna Michalska, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej”, 2020, nr 10, s. 22-24.

21. Pomoc psychologiczna bez wychodzenia z domu, Aleksandra Przybora, „Świat Problemów”, 2020, nr 4, s. 11-14.

34. Superwizja Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, z Wandą Paszkiewicz rozmawiała Aleksandra Przybora, „Świat Problemów” 2021, nr 1, s. 12-15.

22. Pomoc społeczna w czasie pandemii Covid-19.

Pierwsze komentarze z frontu praktyk, Beata Mańkowska, „Praca Socjalna”, 2020, nr 2, s. 72-83

35. Szkolna pomoc psychologiczna on-line, Maciej Frasunkiewicz, „Dyrektor Szkoły”, 2020, nr 10, s. 42-45

23. Pomoc społeczna w obliczu kryzysu wywołanego pandemią, Katarzyna Wojtanowicz, Adam Białas, „Praca Socjalna”, 2020, nr 2, s. 54-71.

36. Terapia online i przez telefon, z Adamem Kłodeckim rozmawiał Tadeusz Pulcyn, „Świat Problemów”, 2021, nr 1, s. 19-20.

24. Pomoc uzależnionym w dobie pandemii, Aleksandra Przybora, „Świat Problemów”, 2020, nr 4, s. 3-6.

37. W oczekiwaniu na lepsze czasy: realia życia w ośrodkach wsparcia w dobie pandemii, Anna Naruszewicz-Dolczewska, „Niebieska Linia”, 2020, nr 6, s. 20-22.

25. Powrót do przeszłości? Pomoc społeczna w obliczu epidemii koronawirusa: analiza wstępna, Krzysztof Chaczko, Norbert Paprota, „Praca Socjalna”, 2020, nr 2, s. 37-53.

26. Praca z grupami psychokorekcyjnymi po zawieszeniu działalności stacjonarnej ośrodków terenowych Fundacji Praesterno, Maria Reimann, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2020, nr 2, s. 6-11.

38. Wpływ epidemii koronawirusa na system pomocy osobom uzależnionym, Artur Malczewski, „Świat Problemów”, 2020, nr 5, s. 26-30.

39. Wsparcie rodzin z dziećmi w okresie pandemii.

Zadania organizacji pracy asystentów rodziny, Izabela Krasiejko, „Praca Socjalna”, 2020, nr 2, s. 117-128.

27. Pracownicy socjalni w sytuacji epidemii koronawirusa SARS-CoV-2. Pierwsze polskie doświadczenia, Sławomir Wilk, Monika Szpoczek, „Praca Socjalna”, 2020, nr 2, s. 84-105.

40. Zmiany w systemie pomocy osobom uzależnionym w Europie w związku z pandemią COVID-19, Artur Malczewski, „Remedium”, 2020, nr 7-8, s. 5-7.

28. Profilaktyka jako spotkanie - z Leszkiem Szawińskim - laureatem nagrody „Profilaktyk Roku 2020” rozmawiała Aleksandra Przybora, „Świat Problemów”, 2021, nr 3, s. 16-18.

Artykuły można zamówić w formie skanów lub kserokopii poprzez katalog Integro w ramach oferty e-usług Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie.

Czasopisma można również przeglądać na miejscu w Czytelni Czasopism i Zbiorów Chronionych przy ul. prof. Stanisława Pigonia 8 (z dostępem do punktu kserograficznego).

29. Profilaktyka zachowań ryzykownych w czasie pandemii COVID-19: nowa sytuacja, nowe wyzwania, nowe możliwości, Robert Rejniak, „Serwis Informacyjny Uzależnienia”, 2021, nr 1, s. 6-9.

Opracowała: Małgorzata Mika-Zarębska Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie

16

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

„Głos Nauczycielski”

J

ednym z najstarszych czasopism w Polsce, które od chwili powstania po dzień dzisiejszy wychodzi – z przerwą w okresie okupacji hitlerowskiej – pod nie zmienionym tytułem jest „Głos Nauczycielski”.

Pierwszy numer „Głosu Nauczycielskiego” ukazał się w Warszawie, we wrześniu 1917 r. jako organ Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych.

Pierwszym wydawcą i redaktorem był Karol Klimek.

Początkowo ukazywał się jako miesięcznik i dwutygodnik, a od 1926 r. jako tygodnik.

Od początku swego istnienia na jego łamach upominano się o godne warunki pracy i wynagrodzenia nauczycieli oraz ich kształcenie. Walczono o wysoką rangę i godność zawodu nauczycielskiego. Domagano się objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci ze wszystkich warstw społecznych. Walczono o jednolitą, demokratyczną szkołę powszechną i pozyskanie dla tej idei nie tylko nauczycieli, ale i najszerszych warstw społeczeństwa. Temu celowi były podporządkowane wszystkie podejmowane na łamach pisma tematy i sprawy.

W 1930 r. „Głos Nauczycielski” stał się organem Związku Nauczycielstwa Polskiego, który powstał z połączenia Związku Zawodowego Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych i Związku Zawodowego Nauczycieli Polskich szkół Średnich. Ukazywał się wówczas w ilości 42 tys. egzemplarzy. Miał kilkanaście stałych działów: m. in trybuna związkowa, sprawy służbowo zawodowe, kronika parlamentarna, dział organizacyjno-informacyjny, przegląd prasy, kronika bieżąca, oświata pozaszkolna, z żałobnej karty, przegląd wydawniczy, poradnik samokształceniowy.

W 1937 r. pod pozorem przekroczenia preliminarza budżetowego, popierania idei i koncepcji komunistycznych, propagowania pacyfizmu wśród nauczyciel w pracy wychowawczej sprzecznego z założeniami państwa ZG ZNP a wraz z nim „Głos Nauczycielski” został zawieszony. Po czterech miesiącach, w lutym 1938 r.

ZNP odzyskał swe agendy i wznowił wydawanie czasopisma. W następnych numerach z 1938 r. zamieszczał relacje z procesu sądowego z redaktorem naczelnym tygodnika ABC szkalującym ZNP, oskarżającym go o kolaborację z sowietami i dyskryminowanie uczniów pod względem religijnym. Proces ten zakończył się zwycięstwem ZNP. Ostatni zachowany numer z datą 4 czerwca 1939 r. relacjonował 4 Kongres Pedagogiczny w Warszawie.

W 1939 r. pismo ukazywało się w nakładzie 53 tys.

Na łamach przedwojennego „Głosu Nauczycielskiego” wypowiadali się wybitni teoretycy i praktycy zawodu nauczycielskiego – Marian Falski, Stanisław Szober, Aniela Szycówna, Stefan Rudniański, Stefania Sempołowska. Po wojnie czasopismo było wydawane od 1945 r., aż do chwili obecnej jako organ Związku Nauczycielstwa Polskiego. Przez cały okres swego istnienia pismo służyło sprawie oświaty, szkoły i nauczyciela. Od pierwszych jego powojennych numerów na jego łamach znajdują artykuły odzwierciedlające nie tylko wszystkie problemy oświaty od przedszkola po szkoły wyższe, lecz także życia społeczno-politycznego i gospodarczego kraju.

Obecnie średni nakład „Głosu Nauczycielskiego” wynosi około 27 tys. egzemplarzy.

Opracowała: Joanna Kawiorska Pedagogoczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

17

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

18

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Kształcenie pedagogiczne przyszłych nauczycieli Wiadomość o ciężkiej, przewlekłej, czasami śmiertelnej chorobie jest niespodziewana a czasami paraliżująca. Niezależnie od wykonywanego zawodu, każdy człowiek uświadamia sobie swoją niemoc, bezradność i kruchość życia1.

Szkoła jako specyficzne środowisko jest miejscem szczególnie narażonym na różne sytuacje życiowe, dotyczące uczniów, nauczycieli czy ich rodzin.

Wszystkie strony kroczą razem, dając sobie wzajemnie lekcję pokory i miłości oraz szacunku do zdrowia i życia. Problem cierpienia fizycznego, psychicznego czy duchowego, nie dotyczy poziomu wiedzy, ale poziomu życiowej mądrości.

Współczesny człowiek jest często oszukiwany i wmawia mu się, że liczy się tylko młodość, nienaganna sylwetka, wydajność, opłacalność, bo tylko to zbliża każdego do sukcesu. Natomiast życie każdego składa się również z innych elementów, takich jak: 1 Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym, Binnebesel J., Janowicz A., Krakowiak P., Biblioteka Fundacji Hospicyjnej, Gdańsk 2009, s.63.

kłopoty finansowe, spadek opłacalności produkcji, choroba, cierpienie, starość czy śmierć2.

Mądry nauczyciel i wychowawca może przekazać uczniom uniwersalne wartości, które pokazują całą prawdę o życiu człowieka w każdym jego wymiarze.

Nauczyciel może uczyć, jak mądrze i w pełni wykorzystać walory swojego życia. Refleksja o przemijaniu nie jest skierowana tylko do ludzi starych, bilansujących swoje życie, ale dotyczy dziecka, nastolatka czy człowieka w pełni aktywności zawodowej. Wszyscy ludzie, niezależnie od wieku, są w drodze, nawet ci przykuci do łóżka – ich droga jest jedynie bardziej kręta i ciernista.

Tanatologia to dziedzina badań, obejmująca psychologiczne i medyczne aspekty śmierci oraz procesu umierania3. Zagadnienia związane z cierpieniem, chorowaniem i śmiercią to przedmiot wielu dyscyplin naukowych, których specjaliści zajmują się jakością 2 3

Ibidem, s. 27.

Ibidem, s. 2.

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

19

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

i przedłużaniem życia człowieka – jego dobrostanem4.

Przybliżenie problematyki tanatopedagogicznej dla nauczycieli i pedagogów, prowadzi do swoistego oswojenia się ze zjawiskiem choroby i przemijania, które towarzyszą każdemu z nas. Tanatopedagogika pozwala zwrócić uwagę na pojęcie miłości, troski, współczucia, poświęcenia, oddania czy pamięci o drugim człowieku. Treścią tej dyscypliny jest poprawa jakości życia, którego wartość uświadamiamy sobie niejednokrotnie dopiero wtedy, gdy dotknie nas choroba czy cierpienie. Pierwszym jego etapem jest przełamanie oporu myślenia i mówienia o chorobie i śmierci. Paradoksalnie, każdy choruje i umiera a nie każdy potrafi o tym rozmawiać. W kulturze europejskiej tłumi się takie emocje i ogranicza rozmowy na te tematy – tak, jakby to nas nie dotyczyło. Drugim etapem są najczęściej wyrzuty sumienia i akceptacja a ze strony bliskich współuczestniczenie z chorym w jego cierpieniu i rozterkach. Są to elementy ważne ze względu na budowanie więzi międzyludzkich. Dzięki nim choroba nie jest sprawą indywidualną i ostateczną.

Chory nie jest zdany sam na siebie i nie cierpi w samotności. Poprzez obecność innych – rodziny, znajomych, wolontariuszy, poprawia się stan emocjonalny chorego, co ma duże znaczenie dla poprawy jego zdrowia… .

Cierpiący czuje, że jest kochany i akceptowany, a miłość wyrażona w ten sposób jest najlepszym elementem terapii dla wszystkich.

Choroba, cierpienie i śmierć są inaczej odbierane przez małe dzieci, nastolatki, ludzi dojrzałych a jeszcze inaczej przez osoby w schyłkowej fazie życia.

Nauczanie tanatopedagogiczne powinno być dostosowane do różnych grup wiekowych – inne do dzieci w przedszkolu, inne w szkole podstawowej i średniej, inne dla studentów, a jeszcze inne dla osób uczęszczających na Uniwersytet Trzeciego Wieku. Uczniowi w różnym wieku, należy ukazywać istotę choroby, cierpienia i umierania, odnosząc się do chorych w rodzinie czy wśród znajomych, by uświadomić mu, że jest to „zwyczajny” element życia każdego człowieka. Jednak należy pamiętać, żeby w żadnym wypadku nie obwiniać dziecka.

Zagadnienia te powinny stanowić treści godzin wychowawczych. Nie powinny dotyczyć wyłącznie sytuacji, gdy społeczność szkolną dotknie jakaś tragedia. Tego typu zajęcia nie tylko pomagają radzić sobie z różnymi problemami, ale sprzyjają integracji społeczności szkolnej.

4 Ibidem, s. 9.

20

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

Niestety nauczyciele w toku kształcenia pedagogicznego niewiele albo wcale nie uczą się o tym, jak należy obchodzić się ze smutkiem, chorobą czy odejściem kogoś bliskiego5. Myślę, że wprowadzenie tanatopedagogiki jako przedmiotu obowiązkowego do kierunków kształcących przyszłych nauczycieli jest bardzo potrzebne. Uważam, że wprowadzenie wizyt studyjnych i/lub dyżurów w hospicjach, Domach Opieki oraz innych instytucjach ochrony zdrowia, byłby bardzo wskazane i ubogacające nasz zawód.

Powyższe rozważania wskazują, jak ważne i potrzebne aspekty w życiu każdego człowieka a szczególnie tego młodego – ucznia w szkole, są pomijane lub niedoceniane6. Kształcenie przyszłych nauczycieli wzbogacone o te wartości, powinny być wymagane nie tylko na kierunkach dotyczących pedagogiki specjalnej, leczniczej czy opiekuńczo – wychowawczej.

Współczesny człowiek narażony jest na wiele chorób – przykładem może być wirus SARS-CoV-2, o którym nie tak dawno jeszcze nikt nie słyszał, a teraz rujnuje gospodarki świata, nie mówiąc o cierpieniach milinów osób. W samej tylko Polsce wg oficjalnych statystyk zachorowało ok. 3 mln osób (prawdopodobnie należy tę liczbę zwiększyć kilkakrotnie), a zmarło ok. 70 tys. osób w różnym wieku.

Należy więc uświadomić młodym ludziom (i nie tylko młodym), jaką wartością dla każdego jest zdrowie i życie, a czym jest choroba, cierpienie i śmierć.

Należy też uświadomić uczniom, jak wiele jest ciężkich i nieuleczalnych chorób – szacuje się, że choroby nowotworowe osób do 19. roku życia są trzecią po urazach i zatruciach, przyczyną śmierci. Coraz więcej osób ma nerwicę, różne zespoły lękowe a nawet depresję i myśli samobójcze. Jest więc potrzeba wprowadzenia tanatopedagogiki jako przedmiotu do nauk pedagogicznych oraz zaproszenia nauczycieli i wychowawców do oddziałów pediatrycznych, sanatoriów, prewentorów czy oddziałów rehabilitacyjnych dla dzieci i młodzieży w celu zdobycia praktycznej wiedzy na tematy tak ważne i potrzebne w życiu każdego człowieka.

Literatura: Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym, red. Binnebesel J., Janowicz A., Krakowiak P., Biblioteka Fundacji Hospicyjnej, Gdańsk 2009.

5 6

Ibidem, s. 13.

Ibidem, s. 75.

Opracował: Zbigniew Suchodolski - doradcza metodyczny PCEN w Rzeszowie, Oddział w Krośnie

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

V edycja Wojewódzkiego Konkursu Historycznego dla szkół podstawowych „Od unii lubelskiej do Unii Europejskiej” pod hasłem Zjednoczeni w różnorodności – Wszyscy ludzie są braćmi Lista uczniów zakwalifikowanych do II etapu V edycji Wojewódzkiego Konkursu Historycznego dla szkół podstawowych

Lista szkół oraz nauczycieli – opiekunów uczniów zakwalifikowanych do II etapu V edycji Konkursu...

Klasa VII

Klasa VIII

SP nr 1 w Mielcu opiekun – Dziewit Renata

Buczek Aleksandra Byczuk Kornelia Cholewiak Mikołaj Ćwięka Magdalena Duszkiewicz Zuzanna Gryniewicz Gabriel Hajdo Maria Hanejko Sebastian Iwona Maziarek Jajak Zuzanna Janeczko Ewelina Jarosz Amelia Gnatek Julia Kościółek Bartek Kuranty Magdalena Kusek Aleksandra Kwiatkowska Kamila Maziarz Julia Paryniak Rafał Pekaniec Kalina Peret Igor Segiń Klaudia Serafin Aleksandra Stupak Maja Trelka Zuzanna Wojciechowski Marcin

Brózda Zuzanna

Szkoła Podstawowa nr 1 w Rzeszowie – Kubiś Ewa

Ciepielowska Justyna Ciurko Justyna Dejnowiec Mateusz Grabowska Nikola Koczela Jakub Jarosz Katarzyna Karp Michał Kłusek Natalia Koczot Joanna Krzysiak Błażej Kulczycki Kordian Kurz Kacper Lasota Monika Murjas Maria

SP nr 1 w ZS-P nr 1 w Leżajsku – Matuła Maria SP nr 10 w Rzeszowie – Kawa Magda SP nr 10 w Rzeszowie – Piątek Iwona SP nr 18 w Rzeszowie – Bieś Bartosz SP nr 18 w Rzeszowie – Wikiera Paweł SP nr 3 w Leżajsku – Maciałek Marta SP nr 3 w Sędziszowie Młp. – Czapka Benedykt SP nr 7 w Jarosławiu – Fier Krzysztof SP nr 7 w ZS-P nr 11 w Rzeszowie – Sztaba Radosław SP w Grębowie – Pędziwiatr Izabela SP w Kalnikowie – Fier Krzysztof SP w Krzakach – Tyban Małgorzata SP w Oleszycach – Furgała Tymoteusz SP w Otałęży – Zięba Janina SP w Skrzyszowie – Babiarz Beata

Ochał Emilia

SP w Świlczy – Pietrucha Grzegorz

Pękala Monika

SP w Tarnogórze – Maczuga Hammer

Piczak Kinga

SP w Żurawiczkach – Klisz Beatta

Skotnicka Zuzanna

SP w Żurawiczkach – Węglowska Iwona

Woźnicki Tomasz

ZS w Wysokiej Głogowskiej – Zygo Tadeusz

Nauczyciel i Szkoła nr 2 (115)

21

Organizatorami konkursu są:

Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Rzeszów przy WSIiZ w Rzeszowie

Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie przy PZPW w Rzeszowie 22

przy współpracy Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego