Nauczyciel i Szkoła - nr 106 (3) - 2020

Miesięcznik Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

nr 3 (106) maj 2020 • ISSN 2080-6698 nr 9 (62) październik 2015 • ISSN 2080-6698

Dwudziestolecie Podkarpackich Konkursów Matematycznych im. Franciszka Leji Krzysztof. Syzyf szczęśliwy Zdalne nauczanie. Bohaterowie czasów zarazy Podkarpacka Majówka Młodych ONLINE Życie w cieniu zarazy na pocz. XX w.

Da capo al fine czyli Niekończąca się Opowieść Polski złoty ma 100 lat!

Konkurs plastyczny Śladami bohaterów wieczorynek – Muzeum Dobranocek w Rzeszowie

Redaguje: dr Janusz Ustrzycki – redaktor naczelny dr Dariusz Zięba Projekt okładki i skład komputerowy: Janusz Ustrzycki

Małgorzata Tołoczyńska-Lekacz p.o. Dyrektor PCEN przy PZPW

Współpraca: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Muzeum Dobranocek w Rzeszowie Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie Muzeum Okręgowe w Rzeszowie Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie

Z ŻYCIA SZKÓŁ I PL ACÓWEK OŚWIATOWYCH PODKARPACIA Dwudziestolecie Podkarpackich Konkursów Matematycznych im. Franciszka Leji Kr zysztof. Syzyf szczęśliwy – cz. I Zdalne nauczanie. Bohaterowie czasów zarazy Polski złoty ma 100 lat!

1 3 6 10

Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH PODKARPACIA Odkrywajmy Europę! Przystanek: CHORWACJA – cykl spotkań PIE Europe Direct - Rzeszów dla podkarpackich szkół Meritum. Pismo Podkarpackiego Kuratora Oświaty

8 11

Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH PODKARPACIA Podkarpacka Majówka Młodych ONLINE

14

Z DOŚWIADCZEŃ Da capo al fine czyli Niekończąca się Opowieść – cz. I

16

Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH PODKARPACIA Wędrujące dobranocki – cykl dostępnych, integracyjnych wydarzeń, zajęć i warsztatów artystycznych

21

Konkurs plastyczny Śladami bohaterów wieczorynek – Muzeum Dobranocek w Rzeszowie

22

Życie w cieniu zarazy w Rzeszowie na pocz. XX w.

23

I str. – Organizatorzy Podkarpackiej Majówki Młodych ONLINE III-IV – Życie w cieniu zarazy na pocz. XX w. – fot. z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie

© Copyright by Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, Rzeszów 2020 Wydawca: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, 35-036 Rzeszów, ul. Niedzielskiego 2 tel. 17 853 40 97, fax. 17 853 46 82, www.pcen.pl, e-mail: justrzycki@pcen.pl Druk i oprawa: Agencja Reklamy Eureka Plus Nakład: 1000 egz.

ISSN 2080-6698

Z życia szkół i placówek oświatowych

Dwudziestolecie Podkarpackich Konkursów Matematycznych im. Franciszka Leji W końcówce 2000 r. w Wojewódzkich Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Rzeszowie (odpowiedniku dzisiejszego PCEN-u) zebrała się grupa nauczycieli, aby powołać do życia nowy konkurs matematyczny dla uczniów szkół średnich, odpowiadający zasięgiem terenowi nowopowstałego województwa podkarpackiego.

Konkurs przedmiotowy jest jedną z najbardziej sprawdzonych i najskuteczniejszych form rozbudzania pasji do przedmiotu u ucznia, jak i aktywności w zakresie pracy z uczniem zdolnym. Olimpiady organizowane dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych (a wcześniej średnich) w pewnym zakresie realizują ten cel, są jednak adresowane do uczniów wybitnie zdolnych i angażują niewielką część społeczności uczniów i nauczycieli. Naturalną reakcją na ten brak ze strony środowiska nauczycieli było organizowanie przez nich (najczęściej we współpracy z metodykiem lub ośrodkiem metodycznym) przedmiotowych konkursów szkolnych i międzyszkolnych.

Matematyka: „język, którym Bóg opisał Wszechświat”, była od wielu lat przedmiotem tego rodzaju konkursów w różnych miejscach obecnego województwa podkarpackiego. Międzyszkolne konkursy matematyczne organizowane były w podobnej formule w byłych województwach: rzeszowskim, tarnobrzeskim i krośnieńskim, zaś w województwie przemyskim konkurs miał formę korespondencyjną. Nic dziwnego, że wraz z reformą administracyjną kraju oraz pojawieniem się „dużego” województwa podkarpackiego organizatorzy dotychczasowych konkursów (Kazimierz Poniatowski, Kazimierz Serbin, Andrzej Drożdż, Zdzisław Bocheński, Adam Kawałek) postanowili powołać Podkarpacki Konkurs Matematyczny.

Pierwsza i druga edycja Podkarpackiego Konkursu Matematycznego (podobnie jak konkursy poprzedzające PKM) były przeznaczone dla uczniów klas drugich szkół średnich.

Idea umiejscowienia konkursu na tym etapie edukacji zakładała, że jest to najodpowiedniejszy moment do rozbudzenia aktywności matematycznej ucznia ze względu na jego przyszły rozwój oraz ewentualny udział w Olimpiadzie Matematycznej. Konkurs przebiegał na dwóch poziomach: drugi poziom przeznaczony był dla klas z rozszerzoną matematyką, zaś pierwszy dla pozostałych klas liceów i techników. Dwie pierwsze edycje PKM cieszyły się dużą popularnością wśród uczniów i nauczycieli, a organizatorzy nie mieli problemu ze znalezieniem chętnych do pracy w komisjach konkursowych, mimo że była to praca społeczna.

Reforma edukacji postawiła organizatorów przed koniecznością zmiany formuły konkursu. Biorąc pod uwagę trzyletni cykl czwartego etapu edukacji, członkowie Komitetu PKM postanowili, że w trzeciej edycji konkursu będą mogli brać udział uczniowie klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych oraz klas trzecich gimnazjów. Podczas realizacji III PKM (w roku szkolnym 2002/2003) zlikwidowano podział konkursu na dwa poziomy. Według nowych zasad poziom pierwszy dotyczył uczniów klas trzecich gimnazjum i klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych, zaś poziom drugi przeznaczony był dla uczniów klas drugich szkół ponadgimnazjalnych (bez względu na to, czy klasa realizowała matematykę według rozszerzonego programu, czy też nie).

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106) Otwarcie konferencji przez dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego prof. dr hab. Ołeha Łopuszańskiego

1

Z życia szkół i placówek oświatowych

Podsumowanie wyników XIX PKM przez prof. dr hab. Stanisławę Kanas (OR PTM) i Adama Kawałka (wicedyrektora PCEN)

Dokonano również zmiany obowiązującego materiału, biorąc pod uwagę podstawę programową oraz najpopularniejsze w województwie podkarpackim programy nauczania w szkołach ponadgimnazjalnych.

Konkurs składał się z czterech etapów: szkolnego, powiatowego, rejonowego i wojewódzkiego. Organizacja etapu szkolnego należała do poszczególnych szkół. Następnie szkoła zgłaszała uczniów zakwalifikowanych do wyższego etapu.

Kwalifikacja do etapu rejonowego i wojewódzkiego zależała od progu punktowego ustalonego przez komisje powiatową lub rejonową. Zestawy pytań składały się z pięciu zadań otwartych. Według tych zasad konkurs odbywa się do chwili obecnej. Począwszy od etapu szkolnego, bierze w nim corocznie udział od 1500 do 2000 uczniów. Autorami zestawów zadań byli Dorota Gajdek, Wiesław Bać i Adam Kawałek.

Edycja, która miała zakończyć się w tym roku szkolnym, jest dwudziestą z kolei, a więc jubileuszową. Stanęliśmy przed koniecznością powtórnych zmian zasad organizacyjnych konkursu. Ponadto problemy „pandemiczne” zmusiły nas do przesunięcia finału na wrzesień 2020 r.

Instytucjonalnym organizatorem konkursu obok Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli był również Oddział Podkarpacki Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki we współpracy z Rzeszowskim Oddziałem Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Laureaci i finaliści niektórych edycji PKM z poziomu gimnazjum objęci byli identycznymi uprawnieniami w zakresie rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych jak ci, którzy wygrywają w konkursach kuratoryjnych.

Patronem konkursu został urodzony w podkarpackiej wsi – Grodzisku Górnym znany polski matematyk, jeden z czołowych przedstawicieli krakowskiej szkoły matematycznej profesor Franciszek Leja. Był on profesorem Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1919 r. stał się jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Matematycznego, później jego przewodniczącym (1963-1965). Jego prace dotyczyły głównie teorii grup i funkcji analitycznych.

Napisał także cenione wśród studentów i uważane za wyjątkowo dobrze opracowane pod względem dydaktycznym podręczniki akademickie. Wyboru patrona dokonano, kierując się nie tylko zasługami naukowymi Profesora, ale również w uznaniu jego cech osobowościowych i społecznych. W rodzinnej wsi założył m.in. spółdzielnię mleczarską, straż pożarną, orkiestrę włościańską i SKOK Stefczyka. W Grodzisku znany był również jako opiekun i mecenas zdolnej młodzieży. Jemu możność kształcenia zawdzięczali członkowie bliższej i dalszej rodziny, sąsiedzi, zdolni Grodziszczanie. Będąc już na emeryturze, ufundował przyznawane do dnia dzisiejszego stypendium dla wyróżniających się studentów matematyki. Dwóch adoptowanych synów wychował wraz z małżonką na wykształconych i uczciwych ludzi. Życiowe Credo Franciszka Leji stanowiły słowa: „Jesteśmy jeden dla drugiego”. Organizatorzy konkursu uznali tę postawę za wartą popularyzacji w czasach postmodernistycznej cywilizacji opartej na hedonistycznej etyce.

Uczniowie studenci i nauczyciele zgromadzeni na konferencji „Twarze Matematyki”

2

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

Opracował: Adam Kawałek nauczyciel konsultant PCEN Rzeszów

Z życia szkół i placówek oświatowych

Krzysztof. Syzyf szczęśliwy – cz.I Krzysiek pojawił się w naszej szkole we wrześniu 2016 roku, miał wtedy 16 lat. Od razu wywołał emocje wśród nauczycieli i uczniów. Prawie nikt nie wierzył, że ten eksperyment się uda, prawie nikt nie wierzył, że podoła. I uczeń, i nauczyciele. Zwołane we wrześniu zebranie zespołu uczących w klasie chłopca pełne było obaw i wątpliwości, a zarazem dobrych chęci i pomysłów. Wątpliwości za to nie miał Krzysiek, który od początku był pewien, że będzie dobrze, a nawet bardzo dobrze. I jeszcze lepiej. Znał dokładnie przypowieść o dwóch synach. Nauczyciele debatowali nad metodami pracy, systemem oceniania i promowania. Koledzy przyglądali się speszeni, niepewni, zdystansowani. Jeszcze większość z nich myślała „nie”, ale niedługo pomyślą „tak”.

Jeszcze nie wiedzą, że Krzysiek jest spod znaku Raka. Jaki jest Rak? Niezwykle ciepły, bardzo przywiązuje się nie tylko do swoich bliskich, ale również do miejsca, w którym mieszka, do otoczenia, do pewnego określonego stanu rzeczy wokół siebie. Chętnie podejmuje się organizacji wszelkich spotkań, co przychodzi mu z łatwością przez wrodzoną umiejętność trzymania się założonego planu, gospodarność i umiejętność logicznego myślenia. Lubi mieć wszystko zapięte na ostatni guzik. Rak często jest społecznikiem, pełniącym ważne funkcje w społeczności lokalnej. Wynika to ze wspomnianego przywiązania do określonej przestrzeni życia, o którą chce dbać, walczyć i którą pragnie rozwijać. Ponadto wzbudza szacunek i zainteresowanie innych osób przez swoje wyważenie, taktowność, umiarkowanie w wyrażaniu skrajnych poglądów. Raki często są empatyczne, wrażliwe i chętne do niesienia pomocy, więc łatwo nawiązują kontakty. Zamiłowanie do pomagania sprawia, że doskonale odnajdują się w roli rodziców, opiekunów i chętnie podejmują zawody związane z troszczeniem się o innych. Nie lubią półśrodków, dlatego wymagają pełnego zaangażowania i zrozumienia. Jeszcze nikt nie wie, czego Krzysiek dokona. A przecież wszystko zostało zapisane w gwiazdach. Także to, że Krzysiek znajdzie w szkole drugiego Raka w osobie polonistki. Więc spoko.

Jasełka. To był przełom. Grudzień 2016 r. Krzysiek gra w spektaklu jako jeden z trzech króli w towarzystwie Pawła – Archanioła. Jego pojawienie się budzi poruszenie, zdziwienie oraz wzruszenie uczniów i grona pedagogicznego. Składa dary pod żłóbkiem Jezusa. Jasełka 2017, zmiana roli, tym razem jest pasterzem w gronie koleżanek z klasy – pasterek.

Nie tylko składa dary, ale także zbiera słodycze od licealistów dla jednego z przemyskich domów dziecka. W tym samym miesiącu Stowarzyszenie Pomocy Polakom we Lwowie i okolicach, „Tońko i Szczepko”, dzięki inicjatywie Krzyśka i jego przyjaciela, absolwenta II LO w Przemyślu, którzy wsparci przez wolontariuszy odwiedzają parafię św. Józefa w Lackiej Woli - Trzcieńcu na Ukrainie – obdarowuje prezentami prawie 90 dzieci. Informację tę – na prośbę Krzyśka – zapowiada lokalne radio Eska i publikuje lokalny portal nowiny24.pl.

Sytuacja powtarza się w grudniu 2017 i 2018 r. W tym ostatnim potrzeba 100. paczek. Krzysiek jedzie więc na wywiad do Radia Rzeszów, może uda się znaleźć więcej sponsorów.

Na pewno może liczyć, jak zawsze, na młodzież szkolną.

Konkursy. Pierwszy to senacki konkurs Zespołu ds. Bezpieczeństwa Dzieci i Młodzieży w Świecie Wirtualnym. Konkurs,

adresowany do młodzieży szkolnej powyżej 13. roku życia, ma popularyzować wiedzę o zjawiskach w cyberprzestrzeni, bezpieczeństwo w sieci i rolę obywatela w budowaniu e-demokracji oraz sprzyjać podnoszeniu świadomości obywatelskiej wśród młodego pokolenia Polaków. Krzysiek bierze udział w konkursie, a w jego pracy można przeczytać między innymi: „Razem e – obywatele ! „W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele !” E – obywatelstwo wymaga internetowego patriotyzmu, ojczyzna to mickiewiczowskie „ziemskie kolisko”.

Popieram. Nie jest to łatwe, ale „Bracia ! Potrzeba rozsądku !

Potrzeba ładu i porządku!”. Ja znajduję to wszystko u moich nauczycieli, którzy dziś istnieją z nami nie tylko w salach lekcyjnych, ale także na wirtualnych korytarzach szkolnych i facebookach, aby Polak nie mały, lecz wielki był. Oni godzą spory między szkolnymi Gerwazymi i Protazymi, koncertują jak Jankiel, gawędzą jak Wojski, śledzą nasze komentarze w e – Soplicowie i myślą, więc my jesteśmy.” Bo Krzysiek, co należy podkreślić, bardzo lubi szkołę i swoich profesorów.

Frekwencję ma niemal stuprocentową. Działa lokalnie, myśli, jak widać, globalnie.

Konkurs drugi zorganizowała bydgoska Fundacja Wiatrak w 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę. Tematem konkursu były słowa św. Jana Pawła II – To jest moja matka, ta ziemia! To jest moja matka, ta Ojczyzna! Krzysiek pisze esej o ojczyźnie, o wychowaniu do dojrzałej wolności, o postawach i zachowaniach patriotycznych przez niemal 200 lat niewoli. Tu z kolei czytamy: W roku 1989 marzenia kilku pokoleń Polaków stały się rzeczywistością. Pośród niesnasków, przez stos ofiar, jak wieszczył Słowacki, ku naszemu własnemu zaskoczeniu, dźwignęliśmy świat nasz i jeszcze spory kawałek Europy. Jeszcze nie umarła. Przyszedł duch i odnowił oblicze tej ziemi. Niektórzy nie mogli tu wrócić, choć poświęcili dla niej swoje szczęście osobiste i zwyczajne życie, jak Ryszard Kuklinowski czy Karol Wojtyła. Ich słowa, ich cienie, ich gesty, ich marzenia, pozwoliły wyrwać murom zęby krat, zerwać kajdany i połamać baty nie tylko w Polsce. Wiadomość z ostatniej chwili – Krzysztof został laureatem tegoż Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

3

Z życia szkół i placówek oświatowych

VII Ogólnopolskiego Festiwalu Twórczości Osób Niepełnosprawnych i jedzie na Koncert Galowy 29 listopada do Bydgoszczy. Z przyjemnością tym większą, że zaśpiewa tam – jaki świat jest jednak mały a zbiegi okoliczności nieprzewidziane ! – inny przemyślanin, Krzysztof Iwaneczko, wokalista, pianista, kompozytor, autor tekstów, zwycięzca programu talent show „The Voice of Poland”.

Konkurs trzeci: Krzysiek, który woli być twórcą niż odtwórcą, wymyślił sam, któregoś wieczoru, słuchając piosenki Seweryna Krajewskiego „Nie jesteś sama”. Mottem konkursu uczynił fragment refrenu, który brzmi: Są gdzieś okna które płoną cały czas, a celem – uświadomienie uczestnikom wagi prawdziwej pomocy, pobudzenie empatii, oraz podkreślenie ważności relacji międzyludzkich i wspierania osób potrzebujących, szczególnie w kontekście osób niepełnosprawnych.

Polonistce (także spod znaku Raka !), która starała się skryć w kantorku sali 121, nie pozostawało nic innego, jak pomóc, przy czym Krzysiek sam wybrał jury, zorganizował zapowiedź przedsięwzięcia w lokalnej rozgłośni radia Eska oraz szklane statuetki dla zwycięzców i koordynatorki, zaakceptował plakat konkursu, który zaprojektował na jego prośbę nauczyciel przedsiębiorczości i zdobył patronaty Gazety Codziennej Nowiny, portalu nowiny24.pl, Stowarzyszenia „Szkoła Marzeń”, Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki Zamek oraz Życia Podkarpackiego. Pozostało ułożyć regulamin, wysłać informacje do szkół, zorganizować (a jakże!) z własnej kieszeni nagrody dla laureatów, finał konkursu, ciasto dla uczestników oraz informację dla prasy. Pięć punktów zrealizowała polonistka, jeden – ciasto – koleżanka z klasy. Udało się, Krzysiek, co ciekawe, nie był zaskoczony, bo tak po prostu miało być. Z zadowoleniem zajadał ofiarowane przez koleżankę ciasto, zamówił kawę parzoną z cukrem i konwersował z obecnym na finale konkursu – nieco zaskoczonym pomysłowością i rozmachem przedsięwzięcia – wizytatorem Kuratorium Oświaty. Chłopiec podzielił się z nim marzeniem o napisaniu książki i chęcią dalszego działania charytatywnego po ukończeniu szkoły. Kaskadowym wprost efektem tego wszystkiego stały się działania, które być może pozwolą Krzyśkowi na pracę w jakiejś fundacji lub organizacji pozarządowej.

Ponieważ papierologia w tych sprawach jest rzeczą świętą,

4

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

chłopiec zbiera teczkę opinii o sobie, które chętnie piszą tłumy ludzi: koledzy i koleżanki, dawni i obecni, nauczyciele dawni i obecni, psycholog, pedagog oraz reszta świata.

Quizy. Wystarczy poprosić go o przygotowanie ich na okoliczność Święta Komisji Edukacji Narodowej czy Święta Niepodległości lub jakiejkolwiek innej imprezy szkolnej. Nie ma sprawy. Krzysiek należy do świata, w którym króluje trzy razy TAK. Tak lubi tę formę zabawy edukacyjnej, że na facebooku stworzył quiz o sobie samym dla znajomych. 25 pytań, żeby go lepiej poznać, wśród nich: Czy lubi sport ? Czy był już zakochany ? Czy skrywa jakąś tajemnicę ? Czy wierzy w duchy ?

Czego najbardziej nie lubi ? Quiz cieszy się ogromną popularnością. Krzysiek także się cieszy, że ludzie o nim mówią, że funkcjonuje w ich mentalnej przestrzeni, że został zauważony.

Facebook. Nieprawdopodobna aktywność. Dziesiątki zdjęć z rówieśnikami, na których uchachany Krzyś zaraża śmiechem innych, pozuje do zdjęć w basenie, w kawiarni, nad morzem, przystojniak w biało – czerwonym szaliku i szminkowej fladze na obu policzkach, w Tauron Arenie Kraków, na zgrupowaniu polskiej reprezentacji w Arłamowie. Z kolegami przy piwie na meczu reprezentacji.

Teraz na poważnie – któregoś dnia oznajmia na fejsie Krzysztof – człowiek o imieniu Jasiek poprosił mnie o pomoc w akcji uświadamiającej, jak bardzo ważną częścią każdej podróży jest zapinanie pasów bezpieczeństwa! Pasy warto zapinać ZAWSZE. Po to są. I wiem, że zdarzają się wyjątki, w których szczęściarze przeżyli bez pasów! Producenci stworzyli je jednak z myślą o tych, którzy chcą przeżyć w razie wypadku!

Chłopiec przyłącza się do akcji #zapinajpasywtaksowce#.

Pod postem pojawia się za chwilę czyjś komentarz: Krzysztof Gudzelak to niesamowity człowiek, chciałabym mieć choć trochę takiej charyzmy jak on. Mimo swoich trudności potrafi naprawdę dużo zdziałać.

Spotkania i debaty. Na różne tematy. To nie żart, chociaż się zrymowało. Szczególnie debaty patriotyczne, z ulubionym przez Krzyśka mottem z tekstu Marka Grechuty: I dzisiaj ty żyjesz w kraju tak bogatym / historią swą, mową, sztuką, te trzy kwiaty / trzymasz w swych rękach jak schedę pokoleń / muszą wciąż kwitnąć, by kraj dalej trwał. Ale także debaty

Z życia szkół i placówek oświatowych

poetyckie, społeczne, polityczne. Jak się pisze wiersze ? Czy z poezji można żyć ? Jaki jest stopień wiedzy młodzieży o niepełnosprawności ? Z jakimi decyzjami parlamentu nie do końca się zgadzamy ? Gdyby mógł, potrafiłby zawłaszczyć każdy panel dyskusyjny, ma bowiem bardzo dużo „do zapytania” i „do powiedzenia”.

Fan i fan. Po pierwsze, rozrywkowy, pogodny chłopak. Po drugie, fan sportu w każdej postaci, chociaż szczególnie sportu drużynowego. Zagorzały kibic Polaków. Na facebooku zawsze przypomina: HYMN, DO HYMNU, PO HYMNIE. DO BOJU. Fan muzyki. W tym muzyki filmowej. Jego ulubione piosenki to Mój przyjacielu – Bregovicia i Krawczyka, Nie chcę więcej – Michała Bajora, Historia – Bajmu, Póki na to czas – Demono, Pokonaj siebie – Iwony Węgrowskiej oraz, oczywiście Do przodu Polsko – Marka Torzewskiego. Nawet dewiza życiowa Krzyśka zawiera się w słowach piosenki Stanisława Sojki: Na miły Bóg,.. Życie nie tylko po to jest, by brać, Życie nie po to, by bezczynnie trwać I aby żyć, siebie samego trzeba dać!

Więc Krzysiek daje. Przypomina rówieśnikom o: Święcie Niepodległości, rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, charytatywnym pikniku Dla Reni, o tym, że: Nie ma wolności bez Solidarności, że dobrze jest wspierać Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, że zmarł generał Ścibor-Rylski (z komentarzem: Dziękujemy i pamiętajmy że przyszłość polskiego narodu jest w nas.), że Są w życiu trzy rzeczy, które nigdy nie powinny zostać złamane: serca, przyjaźnie i obietnice, że mamy 75. rocznicę brutalnego morderstwa Zygmunta Rumla. Agituje na rzecz cegiełek na ufundowanie repliki sztandaru 5. Pułku Strzelców Podhalańskich II RP Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ koła nr 27 w Przemyślu. W grudniu 2017 zapowiada, że wkrótce opublikuje dokładne informacje związane z tegorocznym Marszem Orląt Przemyskich. Komentarz organizatorów: Do zacnego grona Patriotyczny Przemyśl dołączył kolega Krzysztof Gudzelak. Życzę owocnej pracy i rozwijania swoich zainteresowań oraz życiowych pasji i marzeń! ;).

Wymyśla loga na szkolne imprezy, na konkursy o wykorzystaniu surowców wtórnych, skecze na Dzień Nauczyciela, współorganizuje dni kulinarne, poza szkołą Tydzień Integracji Gimnazjum nr 4. Gra z kolegami w gry planszowe na Internecie. Bierze udział w wieczorach autorskich miejscowych autorów.

Jednak nie można zapomnieć o najważniejszym. Krzysztof to chłopiec z bardzo ciężkim Mózgowym Porażeniem Dziecięcym, w wysokim stopniu niepełnosprawny, niesamodzielny ruchowo, z niedowładem spastycznym czterokończynowym.

Najtrudniejszy, jeśli chodzi o wyzwanie edukacyjne, do tej pory przypadek w naszej szkole, która wprawdzie jest szkołą integracyjną, ale żaden z uczniów niepełnosprawnych nie był nim w takim stopniu co Krzysiek. Jeździ, a właściwie musi być wożony, w wózku inwalidzkim, wymaga całodobowej opieki, ma niesprawne ręce i z ogromnym wysiłkiem mówi.

Niezwykle trudno go zrozumieć, konwersacja wymaga cierpliwości, czasu i ciszy, o którą w szkole niełatwo. Chłopiec nie wykonuje żadnych czynności manualnych, wkłada ogromny wysiłek w formułowanie wypowiedzi, ma nieustannie napięte

mięśnie, wzmożone ruchy głowy, rąk i palców. Najlepiej w sumie wychodzi mu głośny śmiech. Ma duże poczucie humoru. Swój wózek inwalidzki żartobliwie nazywa mercedesem Nawet w diagnozie Poradni czytamy: w kontakcie wykazywał poczucie humoru, zależało mu na dobrym zaprezentowaniu się i nawiązaniu relacji. Podkreślono także wysokie standardy i ambicje edukacyjne Krzyśka oraz niezwykłą pracowitość dziecka.

Tak więc Krzysiek, żeby organizować to, o czym była mowa w pierwszej części tekstu, musi i potrafi zorganizować sobie nogi, ręce, myśli, działania. To wszystko udaje mu się dzięki ludziom dobrej woli. Naprawdę trudno orzec, jakim cudem, a jednak to się dzieje. W lokalnej gazecie ukazał się o nim artykuł, w którym nauczyciele mówią o chłopcu: Bardzo wysoko postawił poprzeczkę zaangażowania w życie społeczne przede wszystkim sobie, ale także swoim kolegom i nauczycielom. Potrafił przy tym uruchomić w innych pozytywne odruchy wobec własnej „inności”.

Już w klasie trzeciej gimnazjum zainicjował „Tydzień dla integracji”, w ramach którego zostały przeprowadzone warsztaty pod hasłem Jesteśmy asertywni, lubimy siebie, a innych traktujemy z godnością. Krzysztof był pomysłodawcą zadań, które zostały wykorzystane podczas warsztatów. Zajęcia trwały pięć godzin, wzięło w nich udział 120. gimnazjalistów.

Uczniowie równocześnie współpracowali i rywalizowali ze sobą. Z inicjatywy Krzysztofa do każdej grupy został wprowadzony „tajny agent”, który utrudniał uczniom wykonanie zadań. Młodzież przetwarzała informacje, oparte na dotychczasowej wiedzy, poprzez wykorzystanie takich procesów umysłowych jak spostrzeganie, uwaga, pamięć, kategoryzacja pojęć, wyobraźnia, myślenie, rozwiązywanie problemów, wydawanie sądów, podejmowanie decyzji. Uczniowie pracowali w grupach, zadania, z którymi mieli się zmierzyć, wykorzystywały mechanizm „grywalizacji” (tabele wyników, poziomy zaawansowania, punkty). Zadania do tej części przygotował oczywiście Krzysiek, przy współpracy z grupą Artex TV, która tworzy zagadki do teleturniejów telewizyjnych. Warsztaty zakończyły się prezentacją filmu edukacyjnego Na przekór oraz filmu w formie wywiadu i prezentacji, przygotowanego z udziałem Krzyśka. Z racji tego, że mowa Krzysia jest niewyraźna, głosu całemu przedsięwzięciu użyczyli uczniowie klasy drugiej gimnazjum, Hubert i Jagoda. Krzysiek w filmie podzielił się z uczniami historią swojego życia i marzeniami.

Choć nie chodzi, a nawet ma trudności z utrzymaniem ciała w pozycji siedzącej, lubi podróżować, poznawać nowych ludzi, wyjeżdżać na mecze piłki nożnej, ręcznej i siatkówki.

Ogromną radość sprawiają mu taniec i śpiew. W przeszłości robił wiele ciekawych rzeczy, skakał na trampolinie i jeździł na sankach. W wolnym czasie wspólnie z rodziną lubi chodzić na basen, układać zagadki do teleturniejów telewizyjnych, oglądać programy rozrywkowe. Marzy o tym, by pracować w mediach, ta rzeczywistość go fascynuje.

W przyszłości chciałby studiować dziennikarstwo i choć wie, że ze względu na swoją niepełnosprawność, trudno będzie mu zaistnieć w świecie, wierzy, że jego marzenia się spełnią. Chciałby wymyślać scenariusze do programów rozrywkowych, jednak do realizacji swoich marzeń potrzebuje pełnosprawnych. Prezentacja filmu zakończyła się gromkimi brawami.

Opracowała: Małgorzata Wilgucka

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

5

Z życia szkół i placówek oświatowych

Zdalne nauczanie.

Bohaterowie czasów zarazy Niedawno na stronie Onetu w panelu listydoredak cji@redakcjaonet.pl pojawił się list matki uczennicy piątej klasy szkoły podstawowej. Czytam w nim: Od kilku tygodni mamy nowych bohaterów: doceniamy lekarzy, ratowników medycznych, pielęgniarki, na kasjera w sklepie patrzymy jak na supermena, który naraża życie dla nas, zwykłych zjadaczy chleba. Jest to piękne i podnoszące na duchu zjawisko – pisze czytelniczka w liście do Onetu. – Niepokoi mnie tylko stosunek naszego społeczeństwa do nauczycieli – zaznacza.

Dziękuję wszystkim nauczycielom, którzy podjęli tak niewyobrażalny wysiłek i próbują przenieść naszą szkołę z XX do XXI wieku.

To niezwykle miłe słowa, szczególnie w tych okolicznościach, kiedy bardzo trudno jest każdemu trzymać nerwy na wodzy. Są jednak przecież sprawy ważne i ważniejsze. Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze z końca wieku?... Głowę zwiesił niemy. To uczeń. Ale ma nas, nauczycieli. Podobno nauczyciel to człowiek rozwiązujący problemy, których uczeń nigdy by nie miał bez niego, ale wiemy dobrze, że i bez nauczyciela dziecko ma mnóstwo zmartwień własnych, osobistych, rodzinnych, filozoficznych, bytowych, egzystencjalnych, emocjonalnych, małych, większych i największych. To czas, kiedy dorasta, zmienia się, zaczyna wnikliwiej obserwować, pytać i szukać swojej życiowej ścieżki. Większość czasu w wieku od 2 do 24 lat spędza w instytucjach edukacyjnych, przedszkolu, szkole, poradni, uczelni.

W tych mikrokosmosach makroedukacji jesteśmy im potrzebni, wbrew temu, co myślą niekiedy oni sami i rodzice, przy czym ci ostatni bywają nawet mniej życzliwi i otwarci w kwestiach edukacyjnych od swoich dzieci.

We are the champions. Tak uważam. Jesteśmy po prostu zdolni i dlatego możemy być zdalni. Krótki dzienniczek tempa ostatnich dni w edukacji narodowej: ogłoszenie o przerwie w zajęciach – 11 marca.

Nauczyciele (przynajmniej ci, których znam, nie tylko zresztą z Podkarpacia !) nawiązują jak najszybciej kontakt z uczniami przez Librusa. Zarządzenia o nauczaniu zdalnym – 20 marca. Szkolenia on line – 6

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

23 marca. Na stanowiskach – 25 marca. Blietzkrieg.

I jesteśmy ! Tak czy inaczej, na różnych platformach, syzyfową pracą, zgłaszamy się w domach dzieciaków zdalnie. W trzy dni ogarnęliśmy wynalazki XXI wieku. Wtoczyliśmy głaz, dolecieliśmy do słońca, przynieśliśmy ogień z Olimpu (lub, jak to woli, słynny kaganek oświaty), zdobyliśmy złote runo, pokonaliśmy Scyllę i Charybdę, udało się nawet wyjść z mrocznych podziemi, to pierwszy taki przypadek w kulturze. Ta cnota jest nagrodą samą w sobie. Mam tylko nadzieję, że nie nagrodzą nas za to, jak pisał Zbigniew Herbert, chłostą śmiechu.

Wbrew wielu zapewne, ja nie mam zamiaru narzekać. Podejmuję wyzwanie. Jest wyzwaniem, bo od nowa trzeba tworzyć scenariusze lekcji i przewietrzyć umysł po 28 latach pracy. Głowa boli od pomysłów, wyrabiam nadgodziny, za które nikt mi nie zapłaci, mam uczniów na linii od rana do wieczora, ale jestem zadowolona. Dlaczego ? Oto jest pytanie.

Nie znam odpowiedzi. Wiem tylko, że nauczyciele tak mają. Nauczyciel bowiem to człowiek z klasą.

Co więcej, z wieloma klasami. I nie zawsze jest to klasa mistrzowska z dziewiątego poziomu staninowego, ale dla dobrego nauczyciela, w sensie i zawodowym i ludzkim, zawsze klasa. Ja o swoich uczniach, nawet tych dorosłych, maturzystach, mówię: dzieci.

Wszystkie te dzieci są czyjeś, ale także w szerokim sensie nasze.

Jesteśmy już chyba przyzwyczajeni do krytyki.

Przekleństwo: Obyś cudze dzieci uczył Chińczycy rezerwują dla najgorszych wrogów, w gminie Czarny Dunajec na Podhalu powtarza się przestrogę: Obyś uczył w Ratułowie. Nad nami niegodnymi pochylił się także Witold Gombrowicz w Ferdydurke. Jego obraz pokoju nauczycielskiego nie napawa optymizmem. Przeraziłem się nie na żarty! W dużym pokoju za stołem siedzieli nauczyciele i popijali herbatę zagryzając bułką. Nigdy nie zdarzyło mi się widzieć razem tylu i tak beznadziejnych staruszków. Większość chlipała donośnie, jeden ciamkał, drugi mlaskał, trzeci ciągnął, czwarty siorpał, piąty był smutny i łysy, a nauczycielce francuskiego łzawiły się oczy i wycierała je rożkiem

Z życia szkół i placówek oświatowych

chusteczki. Po prostu same ciała pedagogiczne. Do tego niesympatyczne. Jednak nawet Gombrowicza i Miłosza ktoś kiedyś nauczył czytać, pisać, liczyć i myśleć.

Czasami pojawia się w literaturze pozytywny obraz pedagoga, nie jest on, niestety, pocieszający ani dla nich ani dla uczniów. Smutni, schorowani, opuszczeni nauczyciele, jak słynna siłaczka, Stasia Bozowska, z opowiadania Stefana Żeromskiego. Młoda dziewczyna, pogrążona we śnie gorączkowym. Szkarłatem była powleczona jej twarz, szyja, ręce – na tle tym znać było jakąś wysypkę. Jasnopopielate, niezmiernie bujne włosy, leżały poplątanymi pasmami na poduszce, wiły się na twarzy. Ręce bezwiednie i niecierpliwie szarpały kołdrę. Chora leniwie i z wysiłkiem dźwignęła powieki, lecz zamknęła je natychmiast. Przeciągała się, przesuwała głowę od jednego końca poduszki do drugiego i jakoś cicho, boleśnie, głucho jęczała.

Co chwila otwierała usta, z wysiłkiem, jak karp, połykając powietrze. Brrrr….Mróz po krzyżu idzie.

No, może trochę poprawiły się warunki bytowe, wiec na szczęście nie mieszkamy, jak pisze Żeromski, w ubogich, słabo oświetlonych i nieogrzewanych norach. Zostały za to stosy książek leżące wszędzie: na ziemi, na stoliku, na szafce… .

Z drugiej strony to właśnie u Gombrowicza pojawiło się zdanie: Bo nie ma nic gorszego od nauczycieli osobiście sympatycznych, zwłaszcza jeśli przypadkiem mają osobiste zdanie. I tacy właśnie są nauczyciele współcześni, co pokazał ubiegłoroczny strajk. Mimo wszystko mają własne zdanie. Dzięki niemu doświadczyli powtórki z karnawału solidarności, niestety, krótkiego, nie z własnej winy. Ich krzyk był krzykiem w pustkę. Świetnie podsumowują tę sytuację słowa komentarza do losu Bozowskiej: Niemądra byłaś!

Tak żyć nie tylko nie można, ale i nie warto. Z życia nie zrobisz jakiegoś jednego spełnienia obowiązku: zjedzą cię idioci, odprowadzą na powrozie do stada, a jeśli się im oprzesz w imię swych głupich złudzeń, to cię śmierć zabije najpierwszą … . Jak to się dzieje, że dla wielu ludzi właśnie tak warto żyć ?

W ostatnich dniach, kiedy mój etat wynosi nie osiemnaście, ale dwadzieścia cztery godziny na dobę, myślę często o uczniach. Myślę o czwartoklasistach.

Michałek nauczył się smażyć jajecznicę i robić kanapki, Pawełek uwielbia Nutellę, Szymonowi nie

podobają się Opowiadania z Doliny Muminków, dla Juliana Bracia Lwie Serce to za gruba książka. Piszą jednak zadane Dzienniki pobytu w domu i wysyłają do mnie. Choć proszę, żeby dali sobie czas, nie odpuszczają. Rysują Pinokia, Białego Mustanga i dziewczynkę z zapałkami, uwielbiam ich rysunki. Wysyłają zdjęcia z podpisem: Proszę Pani, już rysuję, już czytam, już oglądam. I to wcale nie w godzinach lekcji.

Zdarzają się wiadomości i przed siódmą rano i po północy.

Licealiści z kolei tęsknią za szkołą, wysyłają mi na messengerzee memy. Raskolnikow, czemużeś się spóźnił do roboty ? Szefie, musiałem staruszkę ... . Co? Przeprowadzić na drugą stronę ? W sumie… tak.

Albo przesłanie od Jana Kochanowskiego: Kochani, nie wychodźcie z domu, bo was zmiecie z planszy jak Urszulkę. Zdarzają się i zabawy językowe: śrut do strzelby, śrut ołowiany, śrut nocnej ciszy. Obecność na zajęciach, jeśli tylko nie ma kłopotów na łączach, jak rzadko w realu, niemal stuprocentowa, podobnie jak zaangażowanie. Piszą, komentują, opiniują, sami wyszukują arkusze maturalne, wysyłają prace do sprawdzenia. Dobrze, że są po drugiej stronie (komunikatorów oczywiście). Czuję, że oni też się cieszą, że my jesteśmy. To dobra zmiana. Tylko serce się kroi, kiedy widzę ich smutne buzie, dla tego pokolenia to doświadczenie równie traumatyczne jak wojna, tout proportions gardees oczywiście.

Polonista mógłby na okoliczność ostatnich wydarzeń początku XXI wieku ułożyć dialog poetów. Jeden z nich mówi: Cóż więc jest? Co zostało nam, co wszystko wiemy, dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza? Drugi odpowiada: idź wyprostowany, trzeba dać świadectwo, bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny, strzeż się jednak dumy niepotrzebnej, strzeż się oschłości serca, powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem, Bądź wierny Idź. Trzeci dodaje: Zakwitnie kij w twej ręce tak będzie, l e ć a nie obnoś się ze złamanym skrzydłem. Zatem lecimy i tego, mam nadzieję, uczymy młodych ludzi. Reszta jest milczeniem.

Opracowała: Małgorzata Wilgucka doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa nauczycielka języka polskiego w II LO w Przemyślu doradca metodyczny z języka polskiego dla szkół ponadpodstawowych

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

7

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

Odkrywajmy Europę!

Przystanek: CHORWACJA Trwa kolejny, autorski cykl spotkań PIE Europe Direct - Rzeszów dla podkarpackich szkół

C

horwacja to bardzo różnorodny kraj i jeden z ulubionych kierunków wakacyjnych wyjazdów Polaków. Dlatego też zaproszenie do udziału w warsztatach poświęconych Chorwacji, obecnie sprawującej prezydencję w Radzie, spotkało się z dużym zainteresowaniem.

Warsztaty w ramach cyklu prowadzone są przez Ewę Nowak-Koprowicz i Sylwię K. Mazur z Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct-Rzeszów przy WSIiZ w Rzeszowie, a realizowane w wybrane środy i czwartki od stycznia do czerwca 2020 r.

Początkowa tradycyjna formuła spotkań ze względu na sytuację epidemiologiczną została zastąpiona zajęciami online. Spotkania z wykorzystaniem platformy Blackboard Collaborate WSIiZ w Rzeszowie realizowane od kwietnia br. zostały bardzo dobrze przyjęte, a w czerwcowych spotkaniach uczestniczyć będą uczniowie NSP nr 3 w Bratkowicach oraz ZS nr 1 i ZS nr 2 w Nienadówce.

W ramach cyklu w 2020 r. zrealizowano warsztaty: • 16 stycznia w Filii nr 3 WiMBP w Rzeszowie – uczestnicy spotkań organizowanych przez WiMBP w Rzeszowie w ramach ferii zimowych; • 23 stycznia w Filii nr 7 WiMBP w Rzeszowie – uczestnicy spotkań organizowanych przez WiMBP w Rzeszowie w ramach ferii zimowych; • 6 lutego w SP nr 10 w Rzeszowie – uczniowie klas II, III i VI; • 20 lutego w Filii nr 8 WiMBP w Rzeszowie – uczniowie SP nr 8 w Rzeszowie; • 5 marca w Filii nr 7 WiMBP w Rzeszowie – uczniowie SP nr 25 w Rzeszowie; • 11 marca w WSIiZ w Rzeszowie – uczniowie ZS Ogólnokształcących nr 4 w Rzeszowie; • 30 kwietnia: warsztaty online z udziałem uczniów z SP nr 11 w Rzeszowie. (spotkanie zrealizowano we współpracy z Filią nr 6 WiMBP w Rzeszowie);

8

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

• 14 maja: warsztaty online z udziałem uczniów ze SP nr 10 w Tarnobrzegu; • 14 maja: warsztaty online z udziałem uczniów ze SP nr 25 w Rzeszowie. (spotkanie zrealizowano we współpracy z Oddziałem dla Dzieci i Młodzieży WiMBP w Rzeszowie); • 21 maja: Warsztaty online z udziałem uczniów ze SP nr 3 w Rzeszowie. (spotkanie zrealizowano we współpracy z Oddziałem dla Dzieci i Młodzieży WiMBP w Rzeszowie); • 21maja: warsztaty online z udziałem uczniów ze SP nr 1 w Rzeszowie. (spotkanie zrealizowano we współpracy z Filią nr 2 WiMBP w Rzeszowie).

Warto podkreślić rolę partnerów cyklu m.in. Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie pod kierownictwem Barbary Chmury – Dyrektor Placówki. W codziennym kontakcie przy organizacji spotkań ważna rolę odgrywali zwłaszcza kierownicy Filii WiMBP w Rzeszowie (w których to placówkach odbywały się spotkania) oraz nauczycieli biorący wraz z uczniami udział w cyklu. To oni, w atmosferze otwartości stworzyli warunki do tak przyjaznego odbioru cyklu.

Stąd szczególne podziękowania – w chorwackiej formule: HVALA LJEPA – kierowane są do: Dawida Adamskiego z SP nr 3 w Rzeszowie, Agnieszki Drewniak, Aldony Hałdys i Marii Jastrząb z SP nr 10 w Rzeszowie, Agnieszki Dworak – Kierownik Oddziału dla Dzieci i Młodzieży WiMBP w Rzeszowie wraz z Zespołem, Anny Kurowskiej – Kierownik Filii nr 7 WiMBP w Rzeszowie wraz z Zespołem, Kariny Kwas – Kierownik Filii nr 2 WiMBP w Rzeszowie wraz z Zespołem, Katarzyny Mazur-Zuber – Kierownik Filii nr 3 WiMBP w Rzeszowie wraz z Zespołem, Anny Pasek-Depy i Kariny Sadoń z SP nr 11 w Rzeszowie, Natalii Piszcz z ZSO nr 4 w Rzeszowie, Joanny Rozborskiej – Kierownik Filii nr 8 wraz z Zespołem, Ewy Sowińskiej z SP nr 10 w Tarnobrzegu, Natalii Szwedo, Kierownik Filii nr 6 WiMBP w Rzeszowie wraz z Zespołem. A także do Adriana Sowińskiego z Zakładu Grafiki Komputerowej WSIiZ w Rzeszowie, który opracował plakat towarzyszący cyklowi spotkań.

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

Kolejna odsłona cyklu pt. Odkrywajmy Europę! Przystanek: NIEMCY rozpocznie się w lipcu 2020 r. i potrwa do grudnia 2020 r.

Dla przypomnienia: co 6 miesięcy kolejne państwo członkowskie przejmuje rotacyjną prezydencję w Radzie UE. W tym okresie przewodniczy posiedzeniom tej instytucji na wszystkich szczeblach, pomagając zapewnić ciągłość prac UE. Państwa członkowskie, które mają kolejno sprawować prezydencję, ściśle ze sobą współpracują trójkami.

System ten został wprowadzony w 2009 r. traktatem lizbońskim. Każda grupa trzech państw wyznacza długofalowe cele i przygotowuje wspólny program tematów i ważnych spraw, którymi Rada będzie się zajmować przez 18 miesięcy. Na podstawie tego programu każde z trzech państw opracowuje własny, bardziej szczegółowy 6-miesięczny program. Obecna grupa składa się z Rumunii, Finlandii i Chorwacji.

Zainteresowani udziałem w spotkaniach w ramach cyklu Odkrywajmy Europę! proszeni są o kontakt z Punktem Informacji Europejskiej Europe Direct - Rzeszów, tel.: 17 866 11 02, e-mail: europedirect-rzeszow@wsiz.rzeszow.pl lub bezpośrednio w siedzibie, WSIiZ w Rzeszowie, ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów, pok. RA143, pon.: 14:00-18:00, wt.-pt.: 8:00-12:00.

Prace uczniów klasy IIId, Szkoły Podstawowej nr 10 w Tarnobrzegu, wych. Ewa Sowińska, wykonane po zajęciach z cyklu Odkrywajmy Europę! Przystanek: CHORWACJA

Opracowała: Ewa Nowak-Koprowicz Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct-Rzeszów przy WSIiZ w Rzeszowie

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

9

Z życia szkół i placówek oświatowych

Polski złoty ma 100 lat!

S

zkoła Podstawowa w Cieplicach w Gminie Adamówka otrzymała dofinansowanie w kwocie 10 000,00 zł z Narodowego Banku Polskiego i do końca 2020 r. realizuje projekt w ramach zadania Polski ZŁOTY ma sto lat!

Głównym celem przedsięwzięcia jest stworzenie oferty innowacyjnych przedsięwzięć rozwojowych dotyczących historii zmian polskiej waluty od odrodzenia do współczesności.

Zaplanowane przedsięwzięcia odbiegają od typowego sposobu organizacji działań i obchodzenia ważnych uroczystości, ukazują wyjątkową rolę złotego, wzmacniają narodową tożsamość i poczucie wspólnoty, poszerzają wiedzę historyczną i są pomostem do integracji międzypokoleniowej.

Formuła przeprowadzenia projektu jest realizowana wokół poniższych założeń: Złote czytanie – czytamy o złotym przy złotym; Życie codzienne złotego w latach 1919-2019 – ekspozycja banknotów i monet; Historia polskiego złotego – prezentacja wydawnictw Narodowego Banku Polskiego; Twórcy polskiego złotego – politycy i projektanci; To jest popularność! Andrzej Heidrich – projektant polskich banknotów; prezentacja banknotów i literatury; Malarz pieniędzy – konkurs plastyczny na projekt banknotu 1000 złotowego; Bohaterowie polskich banknotów – konkurs wiedzy; Drzewko szczęścia – numizmatyczny konkurs plastyczny dla przedszkolaków; „Grosz do grosza…” – zajęcia literackie, konkurs na rymowankę; W ZŁOTYM jest MOC – układamy gigant puzzle; Krąży, krąży złoty pieniądz – zajęcia rekreacyjno – sportowe; „Do grającej szafy grosik wrzuć” – o złotym przy muzyce; Pieniądz w przysłowiu; Zapach złotego – quest;

Mój złoty – warsztaty techniczno-plastyczne; Pecunia non olet – wyprawa edukacyjna szlakiem złotego; zwiedzenie Gabinetu Numizmatycznego i wystawy „Moneta i medal w dziejach Polski” w Zamku Królewskim oraz Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira S. Skrzypka w Warszawie; Kronika ZŁOTYCH działań – warsztaty plastyczne; Cieplicka księga pamiątkowa.

Podsumowanie działań projektu w zagrodzie edukacyjnej „W Międzyczasie”.

Projekt realizowany jest z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.

Opracowała: Małgorzata Leja dyrektor Szkoły Podstawowej w Cieplicach

10

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

MERITUM Pismo Podkarpackiego Kuratora Oświaty

MERITUM Pismo Podkarpackiego Kuratora Oświaty nr 3 (31) maj 2020 Szanowni Państwo Dyrektorzy!

Koleżanki i Koledzy Nauczyciele!

Niewątpliwie w ostatnich tygodniach wszyscy jesteśmy świadkami rozpanoszenia się fikcji … w rzeczywistości !!!

Skutkiem tego może być doświadczane przez wielu nieodparte wrażenie, że to wszystko nie dzieje się naprawdę?!

A jednak… Pandemia zmieniła wiele naszych zachowań, a nade wszystko zweryfikowała wartości, poglądy, priorytety czy kalendarze. Nie sposób nie wspomnieć z pewnym żalem, niektórych nieodbytych wydarzeń, bo wiele z nich na stałe wpisało się w krajobraz edukacyjny jako zwieńczenie ogromnego wysiłku i wspólnej pracy. Konkurs GG Robot, polsko-niemiecko-ukraińska Międzynarodowa Konferencja Pedagogiczna, gala laureatów i finalistów konkursów przedmiotowych, nie wspomnę już o zminimalizowanym wymiarze uroczystych obchodów 100. rocznicy urodzin św. Jana Pawła II, czy przełożonej beatyfikacji Stefana Kardynała Wyszyńskiego, ważnych dla setek szkół Ich imienia – wszystko odroczone w czasie, z poczuciem niedosytu i niedowierzania.

Rzeczywistość nie znosi jednak próżni. Powstałą pustkę wypełniły sprawy, które do tej pory znajdowały się raczej na marginesie zainteresowań szkoły, czy nauczycieli – edukacja na odległość. Najczęściej przybrała ona formę zdalną, a ta do niedawna była ledwie nowatorskim uzupełnieniem edukacji stacjonarnej lub efektem świadomego wyboru odbiorców, czy stanu wyższej konieczności.

W czasie pandemii stała się projektem powszechnym, a zdobywane tą drogą doświadczenie uczniów, nauczycieli czy rodziców, nie ma porównania z wcześniejszym. Rzecz stała się meritum analiz podejmowanych „na gorąco” przez wszystkie kręgi, nie wyłączając naukowych. Na uwagę zasługuje internetowa publikacja pod redakcją prof. Jacka Pyżalskiego Edukacja w czasach pandemii COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Doświadczenie wyprzedziło teorię, co w edukacji nie jest zarzutem. To optymalny sposób uczenia się nie tylko naszych uczniów, ale i nas samych. Na nic by się zdały dotychczasowe przemyślenia w tym zakresie, zwłaszcza jeśli chodzi o organizację procesu, krąg odbiorców czy zasięg, a żaden przepis oraz posiadana wiedza nie uchroniłyby od towarzyszących nam obecnie emocji.

Lekcję wbijania gwoździa w ścianę można zaczynać od teorii. Cóż z tego, że ją znam. Jej ilość w żaden sposób nie przekłada się na praktykę. Życie pokazuje, że nie potrafię tego zadania wykonać dostatecznie... Może czas wziąć deskę, młotek, gwóźdź i potraktować zadanie praktycznie? Schodzi dłużej, jest trudniej i hałaśliwie, a sam proces nauki obarczony jest pasmem a to porażek, a to sukcesów, frustracji i radości. Nie inaczej mamy w naszej szkolnej rzeczywistości. Lekcja wniosków i podsumowań dopiero przed nami. Dydaktyka bezcenna!!!

Podkarpacki Kurator Oświaty Małgorzata Rauch

Polacy i Niemcy – Nie zawsze trudne sąsiedztwo.

Część trzecia – Polenbegeisterung - dwa ciekawe przypadki.

Przypadek pierwszy – wiek XIX Powróćmy do początku pierwszej części tego tekstu i okoliczności powstania w 1836 r. uwertury na orkiestrę C-dur „Polonia” Richarda Wagnera (WWV 39).

Po rozbiorach w pełnym polskich (zawiedzionych) nadziei okresie napoleońskim, drogi Polaków i Niemców rozeszły się w dwóch kierunkach. Trudno oczekiwać by historia epoki napoleońskiej była dla Polaków i Niemców punktem stycznym. Po obydwu stronach granicy zainteresowanie i zrozumienie znaczenia tych czasów dla kształtowania tożsamości narodowej sąsiada jest znikome. Inaczej jest w przypadku Powstania Listopadowego i okresu Wiosny Ludów. Rewolucja lipcowa w Paryżu

i wojna polsko-rosyjska 1830-1831 wywołały w państwach niemieckich ożywione reakcje. Liberalnie nastawiona część niemieckiego społeczeństwa postrzegała wyzwoleńczą walkę Polaków jako czynny opór przeciw ustalonym na Kongresie Wiedeńskim konserwatywnym rządom Świętego Przymierza, z drugiej zaś strony istniała w pierwszej połowie XIX w. tendencja do łączenia ze sobą zagadnień polskiej suwerenności i zjednoczenia Niemiec1. Niechęć wobec „żandarma Europy” – cara 1 Dla poddanych władców niemieckich problemem była nie tylko konserwatywna tyrania dławiąca liberalne trendy w polityce, ale także, a może przede wszystkim cła pomiędzy państwami Rzeszy, co w prosty, ale konkretny sposób opisuje m. in. powstała w 1832 r. Winzerlied czyli Pieśń winiarzy, popularna w okresie przed Wiosną Ludów.

MERITUM Pismo Podkarpackiego Kuratora Oświaty

Mikołaja I była w krajach Rzeszy dość powszechna, a August Graf von Platen - Hallermünde 11. XI 1830 r. (jeszcze przed wybuchem Powstania Listopadowego) postulował wykorzenienie z Europy wszelkich tyrańskich „Azjatów”, czyli w jego ujęciu – Rosjan i Turków2.

Już podczas trwania powstania występowały przykłady solidarności i pomocy ze strony części niemieckiego społeczeństwa. Przywleczona do Rosji z Azji Mniejszej cholera dotarła z armią feldmarszałka Iwana Dybicza do Polski i dziesiątkowała tak armię, jak i ludność cywilną.

Z pomocą, jako ochotnicy, pospieszyli lekarze niemieccy, między innymi dr Friedrich Schäuffeln, działający jako lekarz sztabowy polskiej pierwszej dywizji piechoty.

Schäuffeln szczęśliwie przeżył powstanie a nawet złożył na dworze wirtemberskim raport dotyczący rozwoju i zwalczania epidemii3. Mniej szczęścia miał inny niemiecki ochotnik, lekarz polowy Fridriech Doerner z Frankfurtu nad Menem, który ofiarnie lecząc polskich żołnierzy zaraził się cholerą i zmarł wiosną 1831 r. w lazarecie wojsk koronnych w Warszawie 4. Do walczącej Polski przesyłane były zebrane wśród Niemców pieniądze, dary i środki opatrunkowe. Jako przykład jednej z wielu takich inicjatyw wspomnieć można o zebranej w Mannheim sporej kwocie 1600 talarów przekazanej prezesowi polskich szpitali wojskowych, hrabiemu Tadeuszowi Łubieńskiemu.

Do tego z Mannheim posłano do Warszawy trzy cetnary szarpii (bandaży) oraz sporą ilość kompresów i czystego płótna opatrunkowego5. „Gazeta Warszawska” donosiła w lipcu 1831 roku, że w Hanau w Hesji powstał komitet pomocy walczącym Polakom. Warto przytoczyć z tego artykułu jedno zdanie, które w swojej prostocie pięknie podsumowuje wszelkie wyrazy niemieckiej solidarności – „Europejczykowie widzą w Polakach braci swoich, usiłują dać pomoc rannym i biednym, nie pamiętając o tym, że są z innego szczepu.”6 Nie wszędzie można było rozwijać tak szlachetną działalność - władze pruskie, zabroniły wszelkiej pomocy polskim powstańcom. Po klęsce powstania wrogo traktowały emigrujących z Polski żołnierzy i oficerów (masakra w Elblągu), jednak, choć niechętnie, udzieliły podstawowego wsparcia wędrującym na zachód weteranom powstania. Postawy ludności Prus odbiegały od urzędowej niechęci. Starano się pomagać uchodźcom i ich rodzinom. Nie można jednak porównać tego wsparcia z serdecznym i entuzjastycznym przyjęciem jakie spotkało polskich żołnierzy, oficerów i cywilów w Saksonii, Hesji, Bawarii, Palatynacie, Badenii i Wirttembergii. Na rzecz przybyszów organizowano 2 Gabriel Vejas Lulevicius, The German Myth of the East: 1980 to the Present, Oxford University Press 2009, s. 74.

3 Raport i opis misji F. Schäuffelna znaleźć można w materiałach cyfrowej wystawy Polen und Württemberg 1830 bis 1838. Eine virtuelle Ausstellung des Staatsarchivs Ludwigsburg © Dr. Norbert Hofmann, Carmen Haug, 2004.

4 Henryk Kocój, Prusy i Niemcy wobec powstania listopadowego., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001, s. 256.

5 Tamże s. 254-255.

6 Tamże s. 254.

zbiórki pieniężne, loterie i koncerty, z których dochód przeznaczano dla Polaków. Znów tylko dla przykładu można przypomnieć relację Ludwika Gadona o przyjęciu Polaków we Freiburgu. Przybyszów podejmowano w sobotni wieczór wystawną ucztą, która zgromadziła elitę miasta, profesorów, akademików, rajców i bogatych mieszczan. W niedzielny poranek pod hotelem, w którym zakwaterowano Polaków zgromadził się tłum mieszczan, który zgotował gościom owacyjną manifestację poparcia, a wieczorem w teatrze miejskim grano sztukę „Kościuszko nad Sekwaną.” Cały dochód z przedstawienia przeznaczono dla polskich emigrantów. Mimo, że ceny biletów zostały tego dnia podwojone, na sali nie było ani jednego wolnego miejsca7. Wymowne są słowa jakimi Józef Alfons Potrykowski podsumował przyjęcie Polaków we Frankfurcie nad Menem 16 lutego 1832 r. – „Istotnie też, mimo naszej delikatności i skromności, mimo chęci nienadużywania tak wielkiej dobroci niemieckiej, sami gospodarze uprzedzili nas we wszystkim i nic nie mieliśmy do rozkazywania, a żyliśmy jako książęta lub monarchowie, albo jak najwięksi bogacze”8.

Fala sympatii dla Polski i Polaków zaowocowała w literaturze niemieckiej szeregiem utworów określanych jako „Pieśni polskie” (czy pieśni o Polsce – Polenlieder). Obawiam się, że obecnie utwory te nie są znane i nie pojawiają się w programie lekcji literatury ani w polskiej, ani w niemieckiej szkole. A szkoda! Zliczono około tysiąca utworów literackich, które można zaliczyć do tej grupy.

W okresie przed Wiosną Ludów (Vormärz) ten gatunek literatury był bardzo popularny wśród liberalnych literatów i prześladowany przez cenzurę kanclerza Klemensa von Metternicha. Spośród wielu autorów „Polenlieder” wymienić można twórców takich jak Franz Grillparzer, Ludwig Uhland, Gottfried Keller, Annette von Droste-Hülshoff czy Nicolaus Lenau9 . Julius Mosen 5. stycznia 1832 napisał wiersz „Die letzten Zehn vom vierten Regiment” (Ostatnich dziesięciu z czwartego pułku), którypoświęcił ostatnim ocalałym żołnierzom słynnego 4 Pułku Piechoty armii Królestwa Polskiego wsławionego między innymi obroną Olszynki Grochowskiej.

Wiersz ten, w tłumaczeniu Jana Nepomucena Kamińskiego, z muzyką Gustawa Alberta Lorzinga śpiewany jest obecnie jako polska patriotyczna pieśń powstańcza „Tysiąc walecznych”. Ciekawe ilu śpiewających obecnie tą wzruszającą pieśń wie, że autorami są dwaj Niemcy?10 7 Tamże

252-253. s. 256.

9 Ramy objętościowe tego tekstu nie pozwalają na szerszy opis zjawiska „Polenlieder”. Z wielkiej ilości wydań polecam dwa z 1917 r., wskazujące, że jeszcze w początku XX w. znajdowały chętnych czytelników: Polenlieder deutscher Dichter: der Novemberaufstand in den Polenlieder deutscher Dichter. Gesammelt und hrsg. Von St. Leonhard, Krakau – Podgórze, Piasecki 1917 i Deutsche Polenlieder von Graf Platen, Grillparzer, Lenau, Graf Auersperg, Uhland, Hiltei, Chamisso, Herwegh. Mit einleitung von Hans Delbrück, Stilke, Berlin 1917, Patrz też Gabriel Vejas Lulevicius, The German Myth of the East…, s. 71-97.

10 Lub przynajmniej jeden, ponieważ autorstwo muzyki Gustawa 8 Tamże

MERITUM Pismo Podkarpackiego Kuratora Oświaty

W 1832 r. na zamku Hambach odbyła się wielka manifestacja woli demokratycznego zjednoczenia Niemiec i solidarności z Polakami (Hambacher Fest). Nad tłumem demonstrantów wzniesiono flagę w kolorach złotym, czerwonym i czarnym z napisem Deutschlands Wiedergeburt oraz sztandar biało czerwony. Dr Philipp Jakob Siebenpfeiffer uwiecznił atmosferę tego święta w pieśni „Der deutsche Mai” zaczynającej się od słów „Hinauf Patrioten, zum Schloß, zum Schloß…”. W drugiej i trzeciej zwrotce pieśni zestawiono kochającego wolność Polaka, który nie ugnie karku przed carem jako wzór dla niemieckiego, kochającego wolność patrioty, który nie zegnie karku przed tyranią książąt11.

Późniejsze drogi zjednoczenia Niemiec pod hegemonią Prus sprawiły, że zapomniano o akcencie polskim12, a ze sztychów ukazujących pochód na zamek Hambach zniknęła biało czerwona flaga, jednak w zjednoczonych Niemczech powrócono do dawnej tradycji, a wydany w 2007 roku znaczek pocztowy na 175 rocznicę wydarzenia ukazuje ponownie obok siebie niemieckie i polskie barwy narodowe.

Przypadek drugi – wiek XX Wiek XX przyniósł w większości smutne doświadczenia polsko – niemieckiej historii, ale w latach 80. tegoż wieku przeżyliśmy ponowne, krótkie, ale intensywne Polenbegeisterung. Historia przebiegła dość podobnie.

Z jednej strony niechęć i rezerwa ze strony władz – komunistyczne władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej uważały NSZZ Solidarność za organizację antysocjalistyczną a Erich Honecker zachęcał do interwencji zbrojnej w Polsce, natomiast kierowany przez socjaldemokratów rząd Republiki Federalnej Niemiec był pierwszym z Zachodu, który uznał wojskowy reżim gen. Wojciecha Jaruzelskiego, a stan wojenny uważał za „mniejsze zło”13. Z drugiej strony zwykli obywatele, organizacje pozarządowe i intelektualiści wykazali ogromne zainteresowanie, a część z nich wsparcie dla walki Polaków, która w efekcie doprowadziła do zmian ustrojowych po 1989 r. Nawet w policyjnym reżimie NRD miały miejsce akcje poparcie dla Polaków, jak strajk głodowy w więzieniu w Cottbus 14. XII 1981 r., czy odważna akcja Rolanda Jahna, który jeździł po Jenie rowerem z biało czerwonym proporczykiem i napisem „Solidarność z polskim narodem.” Miał też miejsce intelektualny ferment wśród wschodnioniemieckich intelekAlberta Lorzinga jest przez część badaczy negowane i wskazuje się jako autora Francuza Josepha Denisa Doche.

11 I tu szczupłość miejsca nie pozwala na przytoczenie pełnego tekstu i przekładu. Chętni znajdą je w sieci.

12 O odejściu od Polenbegeisterung do „zdrowego narodowego egoizmu” – Die Deutschen und Polen. Geschichte einer Nachbarschaft hrsg, Dieter Bingen (i inni), Theiss Verlag, darmstadt 2016 s. 37 nn., Kristin Kopp, Germany’s Wild East: Constructing Poland As Colonial Space. University of Michigan Press 2012 s. 57 nn.

13 Marion Brandt, German Writters’ Perceptions of Solidarity, [w:] Solidarity, Memory and Identity, ed. Maria Virginia Filomena Cremasco, Wojciech Owczarski, Cambridge Scholars Publisher 2015, s. 124 -125.

tualistów i literatów (np. Horst Bieniek), rozwijający się mimo terroru ze strony władz państwowych i STASI.14 Jak na warunki NRD to było dużo. W RFN ruch pomocy Polsce przybrał różnorodne formy. Niemiecki Pen Club protestował przeciw aresztowaniom literatów w Polsce (choć tylko w formie indywidualnego gromadzenia podpisów). Związani na ogół z socjaldemokracją i ruchem walki o pokój (reprezentującym idee niechętne NATO i USA) zachodnioniemieccy literaci obserwowali polski ruch Solidarności z mieszanymi uczuciami.

Z jednej strony popierali oddolny ruch obywatelski, a z drugiej nie bardzo wiedzieli jak ocenić zdecydowany antysowiecki kurs reprezentowany przez aktywistów Solidarności oraz ścisłe związki tego ruchu z Kościołem katolickim. Jednym z ciekawych utworów literackich, które na pewno można wiązać z okresem zainteresowania Solidarnością jest „Die Rätin” Güntera Grassa. Sam Grass chciał widzieć w rodzącym się w Polsce ruchu manifestację demokracji społecznej, mogącej być nową inspiracją także dla skostniałych struktur Zachodu.15 Media RFN obszernie i często informowały o sytuacji w Polsce przed i po wprowadzeniu stanu wojennego.

Zwykli obywatele RFN zachowali się w tej sytuacji podobnie jak ich przodkowie 150 lat wcześniej. Akcja spontanicznej pomocy materialnej tak dla NSZZ Solidarność, jak i dla cierpiących z powodu złej sytuacji ekonomicznej Polaków przybrała ogromne rozmiary. Bundespost zwolniła z opłat przesyłki z pomocą dla Polski. „Strata” z tego tytułu wynieść miała 170 mln marek, co jest już świadectwem skali tego obywatelskiego ruchu. Posługiwano się nie tylko pocztą, ochotnicy własnymi środkami transportu, mimo szykan na granicach przewozili do Polski paczki z pomocą dla obywateli i dla ruchu Solidarność.

O realiach w jakich odbywały się takie akcje ciekawie pisze uczestnik tych „konwojów”, Hans Bollinger, zaangażowany obecnie we współpracę między Krajem Saary a Podkarpaciem.16 Ten ogromny potencjał obywatelskiego zaangażowania dla nieznanych ludzi w Polsce, będących w potrzebie, był najlepszym dowodem solidarności zwykłych ludzi bardzo podobniej do tej z lat 30. XIX w.

Warto o tym pamiętać i uczyć, bo uczciwy historyk nie zapomina ani o złych, ani o dobrych tradycjach w naszych historycznych sąsiedzkich relacjach.

Opracował:prof. dr hab. Marek Wilczyński Instytut Historii Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, uczestnik XIII Polsko-Niemiecko-Ukraińskiej Konferencji Pedagogicznej, która odbyła się w Kraju Saary 20-24 marca 2019 r. w Akademii Europejskiej Otzenhausen, pod hasłem „Wspólne poznawanie Europy – międzynarodowa wymiana szkolna jako podstawa procesu integracji europejskiej”, w ramach wieloletniej współpracy oświatowej Podkarpacia z Krajem Saary w Niemczech 14 Tamże

s. 125-130. s. 132.

16 Hans Bollinger, Unterwegs in Polen. Begegnungen mit Menschen, ihrer Geschichte und Heimat. Geistkirch Verlag Saarbrücken 2018 (2 Auflage) s. 41-47. Książka ma wydanie w polskim tłumaczeniu.

15 Tamże

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

W 100-lecie urodzin JPII

XIII Podkarpacka Majówka Młodych on-line

W

czasie pandemii koronawirusa, kiedy koniecznością, dla zachowania bezpieczeństwa, stało się unikanie zgromadzeń, organizacja XIII Podkarpackiej Majówki Młodych stała pod znakiem zapytania. „Stała” niezbyt długo.

Prezes Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców Oddział w Sędziszowie Małopolskim – Bogumiła Stec-Świderska skrzyknęła przedstawicieli współorganizatorów i instytucji wspierających. I stało się! 18 maja 2020 r., dokładnie w 100. urodziny Jana Pawła II, grupa zapaleńców po starych ścieżkach, znaną trasą – szlakiem kapliczek, od Wiśniowej do Pstrągowej, szła, modląc się w różnych intencjach, czerpiąc z piękna Strzyżowsko-Sędziszowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Wędrowali w imieniu młodych, dla młodych, oddając hołd Janowi Pawłowi II, składając kwiaty pod Jego pstrągowskim pomnikiem.

Nabożeństwo Majowe pod najstarszą kapliczką na trasie przypomniało chwile sprzed 13 laty, kiedy byliśmy tam po raz pierwszy, i uświadomiło ze zdwojoną siłą, jak kruche jest życie i jego zabieganie, ale też jak ważna jest tradycja i jej pielęgnowanie.

Wydarzenie i relacje z trasy można było śledzić na portalu społecznościowym Facebook: https://www.facebook. com/events/247601636324105/. Tam też w wydarzeniu XIII Podkarpacka Majówka Młodych młodzież brała udział w majówkowych konkursach tematycznie związanych z osobą Jana Pawła II i XIII PMM. Byli z nami i nagrody ufundowali: Podkarpacki Kurator Oświaty – Małgorzata Rauch dla Michała Fronia, Wicestarosta Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego – Bernadeta Frysztak

14

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

dla Natalii Ignas; Prezes Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców Oddział w Sędziszowie Młp. – Bogumiła Stec-Świderska dla Aleksandry Figurskiej oraz Dyrektor Powiatowego Centrum Edukacji Kulturalnej w Ropczycach – Agnieszka Ochał dla Emilii Bernat. Dla wszystkich uczestników majówkowych konkursów i loterii on-line Powiat Ropczycko-Sędziszowski przekazał upominki i pamiątki. Majówkowe posty ze zdjęciami i filmami z trasy wyświetliło łącznie kilkaset osób.

Aby tradycji stało się zadość, finał PMM znalazł miejsce w Siedlisku Janczar w Pstrągowej, gdzie wodzirejka lednicka Grażyna Tereszkiewicz z PCEN w Rzeszowie, po przejściu 20 km, zatańczyła z werwą do piosenki „Tak, tak Panie …”, wpisując Majówkę do akcji FISHMOB – Cała polska tańczy z okazji 100. rocznicy urodzin św. Jana Pawła II. Organizatorzy XIII Podkarpackiej Majówki Młodych, tj. Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców Oddział w Sędziszowie Młp. i Powiatowe Centrum Edukacji Kulturalnej w Ropczycach dziękują: Marszałkowi Województwa Podkarpackiego – Władysławowi Ortylowi, Podkarpackiemu Kuratorowi Oświaty – Małgorzacie Rauch i Staroście Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego – Witoldowi Darłakowi za objęcie projektu patronatem honorowym. Telewizji Sędziszów Młp. szczególne podziękowania za patronat medialny i relację z XIII Podkarpackiej Majówki Młodych, którą obejrzeć można na https://www.sedziszowtv.pl – program z 20 maja 2020 r.

Przed nami XIV Podkarpacka Majówka Młodych – już za rok.

Opracowała: Elżbieta Orzech

Podkarpacka Majówka Młodych ONLINE w 100-lecie urodzin św. Jana Pawła II

https://www.youtube.com/watch?v=YRxAclStSog&feature=share&fbclid=IwAR 17p1M-RJSPJUaYv4vheiOUzu67zwMk X0lHibbiKcA_9sMPEh_pvHUCbUY

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Da capo al fine czyli Niekończąca się Opowieść – cz.I Wrzesień Znów Oni. My i Oni. Oni, jak jeden z Nich powiedział, „pragną pnąć się coraz wyżej”, ja na razie sprowadzę ich do parteru. Powoli, powoli, będziemy zdobywać szczyt powoli, tak się właśnie chodzi po górach. Festina lente. Oni będą znów stosować swoje metody. Zapisuję na tablicy numer strony z podręcznika, wychodzę przemyć ręce (20 sekund), i już numer 326 zmienia się na 126. Co teraz ? System kar ? Linijką po łapkach, klęczenie na grochu, ośla ławka, „nadajesz się do kopania rowów”, i pała, pała, pała, to jest dopiero coś ! Nachodzi mnie refleksja, że w dawnej szkole kary bywały nieadekwatne do winy, ale budziły strach. Czy działały ? Tak, chwilowo, jak na psy Pawłowa. W dzisiejszej szkole kara straciła swój sens, jest zbyt prymitywnym środkiem wychowawczym, a jeśli już, to powinno się chyba raczej karać rodziców za brak opieki, uwagi troski, wzorca.

Zatem, jak do Nich trafić, jak zyskać szacunek, jak być skutecznym nauczycielem i wychowawcą. OTO JEST

Małgorzata Rauch – Podkarpacki Kurator Oświaty wręcza Medal Komisji Edukacji Narodowej

PYTANIE. Nigdy jeszcze nie widziałam tylu diabłów i aniołów w jednym miejscu oraz tylu metamorfoz w obu kierunkach. Fascynujące.

Małgorzata Wilgucka z uczniami w happeningu o Weselu Stanisława Wyspiańskiego

16

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Zmieniono mi klasę, 2 b ma innego nauczyciela, ale pokrzykujemy do siebie na korytarzach, z Kasią M. to nawet Cześć ! plus obowiązkowe pomachanie ręką. Potem w grupkach będą mnie „nachodzić” cały rok szkolny, żeby zrobić misia. Szukam też Maćka (chłopiec po Haine – Medina), brakuje mi jego cudownego uśmiechu „na cały świat”, od którego od razu robi się weselej.

Z Kasią umawiamy się na jedzenie czipsów na kolejnym spektaklu teatralnym, żeby tradycji stało się zadość.

Niestety, mimo zrobionych zakupów, nie da się zrealizować zamiaru, bo spektakl dotyczy holocaustu i nie ma nastroju. Może w styczniu, w kinie, na Jumanji.

Jak co roku we wrześniu składam samej sobie obietnice – schodzę do podziemia, zapadam w lekki sen zimowy, delektuję się wyłącznie lekcjami, tylko uczę, nic więcej, bo to i tak dużo, będę chodzić wolno, a nie ganiać jak szalona po szkolnych korytarzach, znajdę czas na spokojne wypicie kawy i skorzystanie z toalety. I jak co roku nic z tego nie wychodzi. Krzysio, ten na wózku, zamarzył sobie konkurs literacki. Krzysio nie może chodzić, pisać i z ogromnym trudem mówi, jest moim znajomym na facebooku, więc w ten sposób próbujemy się dogadać sprawniej (pisze za niego opiekunka).

Chłopiec koniecznie chce dowiedzieć się, jak rówieśnicy reagują na los niepełnosprawnych rówieśników. To on wymyśla ideę i hasło: Są gdzieś okna, które płoną cały czas, wspólnie znajdujemy honorowych partnerów i sponsorów, przy czym on więcej. Na prośbę Krzyśka staję się więc organizatorem konkursu, znów biegam, piszę regulamin, ustalamy jury, wieszam plakaty, rozsyłam informacje po szkołach, udzielam wywiadu w radiu Eska. Jeśli on nie odpuszcza, jak mogę odpuścić ja?

Czekamy więc do stycznia, ale jeszcze zemsta. Za moje bieganie Krzysiek ma być pasterzem w jasełkach. Zemsta mu się bardzo podoba. I jedziemy. Powtórka z rozrywki. Znów sprawdziany z rozumienia tekst na kartkach z Maryją i rysunki – podarunki.

Październik Medal Komisji Edukacji Narodowej pozwolił mi wzlecieć nad poziomy i okiem słońca uczniów całe ogromy ogarnąć z końca do końca, po czym, co było do przewidzenia, nastąpił upadek Ikara i spod wody widać tylko moje pięty, na szczęście nie Achillesowe, bo słabość do szkoły jest moją siłą. Ikar może i słusznie wpadł do wody, bo praca nauczyciela jest trochę jak służba na okręcie podwodnym. W trudnym otoczeniu i rzadko można się wynurzyć. Ale służba nie drużba, chociaż może ta akurat to drużba ? Dość jednak tej skargi umierającego, idziemy dalej, nie codziennie zdobywa się Mont Everest, a Camus już jakiś czas temu odkrył, że Syzyf może jednak być szczęśliwy.

Jadziem dalej. Rok Wyspiańskiego. No to któż, ach któż przygotuje hppening z Wesela? Tylko proszę się nie pchać do kolejki chętnych, bo chętnych brak.

Matematycy, chemicy, biolodzy mówią: Myśmy wszystko zapomnieli, angliści, germaniści, fizycy bezradnie dodają: A kaz ta Polska, a kaz ta ?, dyrekcja informuje beztrosko: A my tu cytomy gazety, wuefista: Ja już mam tych tańców dość, sekretariat chwilowo nieczynny. Ino w poloniście dusa, co się z fantazyją rusa. Więc przebieram się z Patrykiem w strój krakowski i pójdź do tańca.

Dobrze, że nie będzie roku Tolkiena, bo musiałabym być wiedźmą, a tak to wyglądam trochę ładniej. Chociaż rolę wiedźmy też mam nieźle przećwiczoną.

Trzeba się umalować, a polonistki na ogół się nie malują, bo są przecież piękne pięknem wewnętrznym.

Wołam więc Martę P. z klasy medialnej. Dziewczyny z medialnych zawsze mają pod ręką mały salon kosmetyczny (najczęściej podobno otwarty na religii). Marta nie zawodzi, dzięki czemu mam cienie do powiek, tusz do rzęs, czerwoną pomadkę i puder na policzki. Krótki występ odbywa się na kolejnych przerwach, a lekcje prowadzę, oczywiście, w stroju krakowianki. Są granice, których przekraczać nie wolno, ale te akurat trzeba.

Dzieciom najpierw przysłowiowa szczęka opada, a potem mają radochę, kiedy pani jak z koła gospodyń wiejskich dyktuje notatkę o Testamencie moim Słowackiego. Świetnie się bawię, choć utwór nie w klimacie. Może zapamiętają, że trzeba mieć do siebie dystans, poczucie humoru i pewną lekkomyślność.

Niestety, nie udało mi się namówić Patryka do tańca w parze. Tego już za wiele ! No pasaran. Trzeba szaleństwu Pani Profesor powiedzieć dość. Rozumiem to, nawet w ich języku ma swoją nazwę: obciach, ale i tak jestem dumna z niego, wywija hołubce sam. Metoda drobnych kroczków.

Jak co roku mróz po krzyżu idzie, bo znaleźć dziś sposób na Dziadów cz. III graniczy z cudem. Na początek wchodzę więc do klasy z tekstem: „Wasi koledzy siedzą w więzieniu !”. Poruszenie ! Gdzie ? Kto ? Rozglądają się po sali. Zostali wkręceni. No jak to gdzie ? W Wilnie, w klasztorze Bazylianów. Jak co roku zatem wieszam napis Cela Konrada na drzwiach klasy i obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej na tablicy. Przez miesiąc omawiania utworu obraz zyska dodatkową ramkę i kilka okolicznościowych komentarzy, mało błyskotliwych, ale i nie obrazoburczych, typu: Módl się za nami ! (przed kartkówką), Wspomorzenie wiernych, ratuj ! Jeszcze wtedy nie wiem, że Konrad, uwięziony w klasztorze Bernadetów, pisze na drzwiach celi słowa: Cicho wszędzie, głucho wszędzie, co to będzie, co to będzie ? i to po jednej i po drugiej stronie (!), że Jenerał to „przedstawiciel najbardziej rekreacyjnych sfer politycznych”.

W klasie trzeciej dowiem się za to, ze Rzecki był niezwykle „zapasjonowany pracą”, Rzymianie w wierszu Miłosza „biegli wychlać wino” a „burak” był „opryskany winem”, tego dowiaduję się zresztą co roku, więc w sumie zdążyłam się przyzwyczaić.

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

17

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Listopad Kolejne niespodzianki. Kuba i Bartek, którzy uciekli do ostatniej ławki, proszą o możliwość powrotu do pierwszej, bo „to za daleko”, „za nudno” i „nie ma z kim inteligentnym pogadać”. Lekcja z Herberta, Bartek nie ogarnia, umawiamy się więc, że zacznie interpretację liryki od wiersza Jana Brzechwy Na straganie. Od czegoś trzeba zacząć przygotowania do matury. I się zaczęło. Bartek zebrał ekipę aktorów, przyniósł skrzynkę jabłek z sadów taty i zainscenizowali wiersz. Okazało się, że jest on – co udowadniali mi z pasją – metaforą ludzkiego losu, czyli tak samo jak omawiana właśnie Ferdydurke Gombrowicza.

Po co zatem męczyć się z powieścią, skoro Na straganie jest tak przejrzyste i jeszcze się rymuje ! No cóż, po prostu brzytwa Ockhama, trudno zaprzeczyć. Ot, prawdziwi sowizdrzałowie, i nie domyślają się nawet, jakich mają wielkich poprzedników.

Najlepsze jednak było to, że w czasie tej lekcji usiadłam sobie w ostatniej ławce i zrobiło mi się tam tak dobrze, że odmówiłam powrotu do nauczycielskiego biurka, ten jeden raz. Na szczęście Wiktor odważył się poprowadzić zajęcia z Gombrowicza i dawał radę. Klasa wczuła się w absurdalny klimat, tworząc iście ferdydurkowską gromadkę, ja zaś słodko nudziłam się po uczniowsku aż do dzwonka, między Pawłem a Oliwią, myśląc: Ach, gdzie są niegdysiejsze śniegi ! Takie tam nasze zdarzenia. Okraszone codzienną prowokacją: Dzię dobry, proszę panią. Tak uczymy się gramatyki i fonetyki.

Nawet w listopadzie może zdarzyć się zmartwychwstanie. Piotrek S., z matematycznej, specjalista od jedynek, dostał 5-. Oboje wyjemy z zachwytu, ale w środku, zachowując kamienne twarze. Cieszę się bardzo, licząc, że podniesie go to na duchu. W klasie chyba nie czuje się komfortowo w swoich biednych dresach, wśród rycerzy Nike i Adidasa.

24.11 na lekcji trzeciej w klasie 2 a nawet ja zmartwychwstałam. Oznaki były widoczne już we wrześniu, z radości, że Dziady cz. III „idą” nawet nieźle, wchodziłam do klasy na przysłowiowych miękkich kolankach, ale tego dnia omal nie zeszłam na zawał, kiedy Wiktor S. przedstawił w dość długiej odpowiedzi ustnej, z pamięci, biografię Mickiewicza, w tym, co następuje: przecięcie pępowiny książką, rywalizacja z Tomaszem Zanem na studiach, relacje poety z matką, przyczyny wyjazdu do Konstantynopola, szczegóły pogrzebu paryskiego.

Ten sam dzień. Uczeń klasy 1 b, niepełnosprawny, może chodzić, ale ciężko mu się schylać. Spotykamy się na korytarzu, nie znamy się, nie uczę tej klasy. Chłopiec podchodzi do mnie i prosi: „Czy może mi pani zawiązać buta ?” Jasne ! Odkładam klasówki, przyklękam. „Tylko proszę mocno i dokładnie” – dodaje. Nie ma sprawy.

18

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

Za chwilę myśl – skrzywienie zawodowe – scena jak z Biblii albo z Dostojewskiego. Pokazuje, gdzie jest miejsce mistrza. Nie wyłącznie „nad” ale „obok” ucznia. Jak z pielgrzymką do Santiago de Compostella. Nie chodzi o to, abyś ty pokonał drogę, ale aby droga pokonała ciebie. W pozytywnym sensie oczywiście. Pokonała, znaczy nauczyła. I po co lecieć do Hiszpanii, skoro można sobie popielgrzymkować w szkole ?

Wiadomość tygodnia: 170 prac próbnej matury do poprawy w trzy tygodnie. Taki bonus dla polonisty, który, jak powszechnie wiadomo, nieustannie się nudzi. Po raz kolejny żałuję, że nie uczę wuefu. Trwa to krótko, do czasu, kiedy czytam, że największą polską artystką jest japońska artystka Yaiomi Kusama., że w Oranie zapanowała epidemia cholery, że najgorsze w historii dziewczynki z zapałkami było to, że musiała sprzedawać je w bardzo starym ubraniu, a pilotem nie może zostać przecież ktoś, kto widzi górę i myśli: O, góra ! I jak tu sformułować zdanie: Podobna sytuacja ma miejsce w „Starym człowieku i morze” ? To graniczy z cudem więc ostatecznie się nie udaje. Fascynacja prozą Sapkowskiego skutkuje z kolei wnioskiem, że praca ma sens a już super pracą jest zabijanie potworów, jak Wiedźmin, „z uśmiechem na ustach”.

W siną dal odchodzą Stanisław Wokulski z Ignacym Rzeckim, Tomasz Judym, Stasia Bozowska. Spiderman, Superman, Lara Croft i Ronaldo – oto wzorce nowych czasów. Rekompensata za bycie polonistą jest po prostu bezcenna. Cudowna ambiwalencja doznań, beczka płaczu i beczka śmiechu. „Myślę, że dwa argumenty w zupełności wystarczą do uzasadnienia mojej tezy” – decyduje Ania W. chociaż polecenie maturalne wyraźnie poleca trzy.

Kto ma rację w starciu Centralna Komisja Egzaminacyjna – Ania W. ? Trudno powiedzieć. Wiktor z 3e na przykład zawsze czyta na lekcji w ostatniej ławce, przy czym MEN ma swoje hity a Wiktor swoje. To przecież bunt romantycznego bohatera. Myślę, więc jestem. Jak można za to karać ?

Grudzień Informacja na fejsie od niepełnosprawnego Krzyśka: I Pani Gosiu, a więc tak, wpadłem na pomysł, aby nagrać taki dokument, że jeden kolega się ze mną na dwa dni zamienia na wózku, znalazłem takiego kolegę i na początku się zgodził bo myślał, że niepełnosprawność to tylko wózek a nie całe karmienie, picie, upokarzanie się o głupią szklankę wody czy podciagniecie ale jeszcze nad nim pracuję i myślę że zgodzi się, byśmy mieli fantastyczny materiał dydaktyczny na galę oraz ja bym miał materiał do mojego miliona projektu integracji i satysfakcję że ktoś w końcu poczuł, jak to jest, a nie tylko, przepraszam za wyrażenie, pieprzył głupoty, że rozumie. Co o tym pani myśli ?

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

Środa. Dziś dowiedziałam się, że w „Panu Tadeuszu” A. Mickiewicza polowano na króliki (dobrze, że nie na koty), i tyle, nie ma żadnego polowania na niedźwiedzia. Jak zatem wyjaśnić owemu przekonanemu fakt, że rodzice i dziadkowie jego kolegów (co potwierdzili sami koledzy) uczyli się na pamięć fragmentu o polowaniu na niedźwiedzia właśnie. Skąd się wziął ? Być może kolega czytał wersję drugą poprawioną. Podobnie jak inny, według którego akcja Salonu warszawskiego „Dziadów” rozgrywa się po prostu w warszawskiej kawiarence. Po prostu. Tylko w której ? Komentuję poważnie: „Na pewno jeszcze długo przed rewolucją Magdy Gessler.”

Poza tym trwają przygotowania do Jasełek, a panią od jasełek od lat jestem ja. W ogóle panią od wszystkiego – scenariuszy uroczystości, nekrologów, listów gratulacyjnych, życzeń imieninowych, pożegnań emerytów, cytatów okolicznościowych, dedykacji, przemówień studniówkowych, pomysłów na obchody 100-lecia odzyskania niepodległości, lekcje otwarte, dni otwarte, powitania i zakończenia roku szkolnego. Nikt w całej szkole, poza mną, nie posługuje się przecież polszczyzną w mowie i w piśmie. No i prawie nikt nie założy skrzydeł i nie zrobi z siebie wariata, choć za takiego się nie uważam. Wybaczam sobie jednak to megalomańskie zdanie.

Uwielbiam wyzwania, zatem i w tym roku pokrzyczę sobie w Oj maluśki. A co tam, raz się żyje. Czasami wydaj mi się, że choć jestem ostrym belfrem, jakoś bliżej mi do uczniów niż do dorosłych kolegów po fachu. Tylko jeden wyraził gotowość wystąpienia w jasełkowym spektaklu. No cóż, Słowacki wielkim poetą był !

Zamieniam się tymczasem w scenarzystę, reżysera, scenografa, garderobianą, dyrygenta, śpiewaczkę i aktorkę.

Jestem jak dobry krem regenerujący, a efekt ma być cool. Organizuję skrzydła, białe sukienki, torebki, kapelusze, chusty, siano, Jezuska, dary trzech królów. Jeden z królów rezygnuje dzień przed. Zespół nie umie grać Lecą, lecą aniołowie. Dwaj pozostali przy życiu królowie (polonista i katecheta) są tak zestresowani, że nie mogą zapamiętać swoich kwestii (w liczbie dwóch zdań, no racja, może dlatego, że złożonych), jeden mówi w kółko: „Zwyczaj jest stary przynosić dary” i tu następuje pustka. Kasia M. nie może zorientować się, gdzie ma stanąć w czasie Jasełek. Tłumaczę jej, że po prawej stronie żłóbka. Nie ogarnia. Więc mówię „Kasiu, zapamiętaj, te cztery dziewczynki stoją po lewej, ty nie stajesz tam gdzie one.” Coraz poważniej planuję popełnić morderstwo w afekcie, albo lepiej samobójstwo.

Kantorek polonistów. Długa przerwa. Udało mi się zaparzyć kawę. Jednak nie wypiję jej i tym razem. Dominika płacze, bo dostała jedynkę z chemii, Krzysiek ma kolejne pytania i jeszcze jestem proszona do sekretariatu.

Dalej grudzień, miejsce akcji, po raz kolejny facebook.

Coraz bliżej Jasełek. Dyskusja na wirtualnym korytarzu szkolnym. Ja: Poszukiwane dwie chusty góralskie do kolędy „Oj maluśki”, ewentualnie stroje góralskie, a także Turoń.

Wiadomość w sali 102. Kuba z Bartkiem, proszę powstrzymać się od komentarza :). Po godzinie ja: NO dobra, można komentować. Wiem, że cierpicie. I się zaczyna. . Ja: MówiKrzysztof: I jak tu pani nie lubić łam, że niektórzy cierpią, więc proszę, proszę, do ataku !

Bartek do Kuby: Zielone światło! Ja: Wiedziałam, że sznurowanie Wam ust jest srogą karą. Bartek: O jakie konkretnie góralskie stroje chodzi? Czy mogą być górale z Bieszczad ? Ja: Mogą być nawet górale przemyscy lub

☺☺☺ ☺

Jasełka w II Liceum Ogólnokształcącym w Przemyślu

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

19

Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów

dubieccy. Kuba: Za przeproszeniem, czy widziała kiedyś Pani u Nas góry ? Krzysztof: Kuba, a kopiec ?

Ja: Nawet widzę go z sali 102. Krzysztof: No no rozkręca się.... Bartek: Jak z Bieszczad to będę miał nawet trzy stroje, Ja: A i jeszcze potrzebna reklamówka siana. W tamtym roku przyniósł Kuba. Kuba: Ja z butów mogę wyjąć, ale to bardziej słoma. Niemniej będzie jej sporo. Ja: To nawet nie trzeba reklamówki. Aha, jeszcze jedno, Musisz zapoznać koleżankę Maryję z Jasełek, bo na razie jesteście na etapie „nie znam męża”. Kuba: No to ja jestem jak najbardziej za. Pani musi umówić spotkanie, Bartek: Na wesele, na wesele!

Ale, ale, ale potem, potem jest fantastycznie. Oczywiście dzięki Nim (uczniom) wszystko się udaje i jeszcze Adrian kręci materiał cud – miód, kiedy Maryja z Józefem dzielą się opłatkiem, bezcenne ! Jeszcze tylko Józef chce ze mną zdjęcie, Maryja się zgadza, Jezus został w szatni.

Następuje wśród aktorów, muzyków i reżysera faza misia, czyli świąteczne przytulańce. Co sprytniejsi załapują się nawet na kilka misiów, wmawiając mi, żeśmy sobie jeszcze przecież życzeń nie składali. …

I po Jasełkach. Gasną światła, widzowie poszli na klasowe uszka, a ja z Danielem B. sprzątam. Daniel B. zawsze sprząta po zajęciach nawet wtedy, kiedy nie jest dyżurnym.

Kolejne grudniowe inspiracje też oczywiście wychodzą o Nich, czyli od uczniów. Sebastian zaprasza na facebooku do wolontariatu na pomoc przy organizowanej przez Caritas Wigilii dla bezdomnych i potrzebujących.

Na korytarzach szkolnych namawiają mnie przez dwa tygodnie. To sobota 23 grudnia, dzień przed Wigilią, a przecież dom jeszcze stoi na głowie. Jednak idę i nawet zabieram męża. Atrakcja: dostajemy czerwone koszulki wolontariuszy. I wstrząs egzystencjalny, choć dla polonisty, który cierpienie w literaturze ma na co dzień, i tak nie totalny. Wchodzi około sześciuset bezdomnych... .

Patrzę na te dziecięce jeszcze twarze uczniów, którzy intensywnie pracują przy roznoszeniu jedzenia, wśród niekiedy pijanych, brudnych, brzydko pachnących, upośledzonych, spłoszonych lub wprost przeciwnie, aroganckich ludzi i , sama też zwijając się jak w ukropie, bo pracy dużo, jestem z nich dumna. Oni przyszli tu o 10, ja o 16, na cztery godziny. I niczego za to nie dostają, szóstki, pozytywnej uwagi z zachowania, nagród, ale mówią, że kto przyszedł raz, wraca co roku. Ja też wrócę.

Czy pozostanie im ta wrażliwość bycia między biednymi wśród nich, a nie obok, jak sponsorzy, urzędnicy miejscy, posłowie, księża, którzy mieli osobne stoły, mogli napić się kawy w filiżance i nie przynieśli słoika, żeby pod stołem nalać sobie na zapas barszczu czy kapusty

☺☺☺ ☺

20

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

z grochem. I cieszyłam się, że ja, doktor nauk humanistycznych, biegałam z pierogami, napojami i chlebem na każde żądanie tych ludzi, myśląc jedynie, że to tak mało, tylko jeden wieczór, a może i to coś. Kolejne doświadczenie, bezcenne i budujące, podziękowałam za to Sebastianowi i Kasi, rezerwując sobie miejsce za rok, bo koszulkę już mam.

Kolega nauczyciel uprzejmie donosi, że odkrył dwoje palaczy papierosów z mojej klasy już po lekcjach, przy szkole. Co mam robić ? Wpisanie uwagi to najprostsze rozwiązanie. Reszta jest milczeniem. Milczeniem, w którym kryje się jakiś problem tych dzieci, które chcą coś zamanifestować, bo inaczej paliliby w miejskim parku.

Co ? Jak sądzę, jest to krzyk: To ja ! Jestem ! Zauważcie mnie ! Ukarajcie mnie, ale zauważcie…I znów jesteśmy w domu. W ich domu, w którym nikt ich nie rozumie.

Ja rozumiem. Więc dziękuję koledze za informację, a z Filipem i Kingą ustalamy, że w zamian za powstrzymanie się od palenia przy szkole, zapalimy sobie oficjalnie po maturze. Umowa stoi. Filip, który chyba nie może wierzyć, że dotrzymam słowa, przypomina mi o tym co jakiś czas.

Małgorzata Wilgucka

Małgorzata Wilgucka – doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa (2004), absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie, od 1992 roku nauczycielka języka polskiego w II Liceum Ogólnokształcącym im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu. W latach 2001-2007 pracownik dydaktyczny PWSW w Przemyślu. Doradca metodyczny z języka polskiego dla szkół ponadpodstawowych.

Pani Małgorzata Wilgucka zajęła I miejsce w Konkursie „Pamiętnik nauczyciela”, zorganizowanym przez Wyższą Szkołę Zawodową im. Jana Grodka w Sanoku oraz Uniwersytet Rzeszowski, pod patronatem Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, Prezydenta Miasta Rzeszowa i Marszałka Województwa Podkarpackiego.

Celem konkursu było zaprezentowanie wspomnień nauczycieli, zgromadzenie wiedzy na temat indywidualnych postaci w tym zawodzie, poznanie refleksji o blaskach i cieniach pracy pedagogicznej, o motywacji wyboru zawodu, działalności twórczej, pasjach zawodowych oraz o poszukiwaniu nowatorskich rozwiązań dydaktycznych i wychowawczych.

Gala finałowa Konkursu odbyła się w przeddzień Dnia Komisji Edukacji Narodowej, 13 października 2017 r. w Sanoku.

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

Wędrujące dobranocki – cykl dostępnych, integracyjnych wydarzeń, zajęć i warsztatów artystycznych

M

uzeum Dobranocek ze zbiorów Wojciecha Jamy w Rzeszowie zaprasza do udziału w przedsięwzięciu Wędrujące dobranocki – cykl dostępnych, integracyjnych wydarzeń, zajęć i warsztatów artystycznych” realizowanym w ramach programu MKiDN „Kultura Dostępna”. Celem projektu jest wspieranie zadań służących ułatwieniu dostępu do kultury, skierowanych do szerokiego grona odbiorców i sprzyjających integracji społecznej.

W okresie od 1 czerwca do 15 grudnia 2020 r.

Muzeum Dobranocek w Rzeszowie przeprowadzi wiele różnorodnych dostępnych wydarzeń kulturalnych, przystosowanych do potrzeb uczestników z niepełnosprawnościami, zorganizowanych w szkołach, przedszkolach, ośrodkach rehabilitacyjno-edukacyjno-wychowawczych oraz siedzibach fundacji i stowarzyszeń w całym regionie oraz poza jego granicami.

W miejscu zamieszkania beneficjentów zostaną zrealizowane serie warsztatów i zajęć edukacyjnych: – Ekspedycja wehikułem czasu, – Spacer kulturalny z Misiem Uszatkiem, – Włóczęgi z postaciami z bajek, – Wędrówki z kamerą wśród gwiazd, – Rajd od bajki do dobranocki.

Uatrakcyjnią je przystosowane do potrzeb uczestników pomoce: „Wielka księga bajek” – sensoryczny podręcznik dla małych i dużych wielbicieli dobranocek, reprodukcje tyflograficzne ilustracji bajek, kopie eksponatów do poznawania przez dotyk oraz mapa podróży bajkowych bohaterów.

Muzeum zaprasza także do udziału w Konkursie plastycznym Śladami bohaterów wieczorynek na najpiękniejszą pracę plastyczną przedstawiającą postaci z dobranocek i ich bajkowe podróże. Termin konkursu: 1 czerwca – 9 września 2020 r. Prace laureatów zostaną zaprezentowane na wystawie w Muzeum Dobranocek.

Szczegóły konkursu można znaleźć na stronie: www. muzeumdobranocek.pl oraz mediach społecznościowych instytucji.

Wielką atrakcją dla mieszkańców Rzeszowa oraz turystów – uczestników Wędrujących Dobranocek – będzie wystawa czasowa „Wyprawy z Krecikiem”,

której uroczysty wernisaż z niespodziankami dla uczestników odbędzie się 16 września 2020 o godzinie 11.00.

W trakcie trwania przedsięwzięcia w pięciu miejscach – w siedzibach partnerów projektu zostanie także zorganizowana objazdowa wystawa planszowa „Dobranocka w podróży” – przedstawiająca najpopularniejszych bajkowych bohaterów.

Partnerzy: Regionalna Placówka Opiekuńczo-Terapeutyczną „Tęczowy Domek” w Rzeszowie, Dom Pomocy Społecznej w Rzeszowie, Spółdzielnia Socjalna Niebieski Młyn w Kraśniku, Fundacja Szansa dla Niewidomych, Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Rymanowie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.

Patronat honorowy: Fundacja Reksio im. Heleny i Lechosława Marszałków Patronat medialny: TVP3 Rzeszów, Polskie Radio Rzeszów, Radio VIA, „Gazeta Wyborcza” w Rzeszowie, „Nasz Dom” Rzeszów, „Nauczyciel i Szkoła” PCEN, nowiny24.pl, rzeszow.wyborcza.pl, resinet.pl.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

21

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

Konkurs plastyczny Śladami bohaterów wieczorynek

M

uzeum Dobranocek w Rzeszowie ogłasza konkurs plastyczny organizowany w ramach projektu Wędrujące dobranocki – cykl dostępnych, integracyjnych wydarzeń i warsztatów artystycznych.

Konkurs realizowany jest w partnerstwie z Regionalną Placówką Opiekuńczo-Terapeutyczną „Tęczowy Domek” w Rzeszowie, Domem Pomocy Społecznej w Rzeszowie, Spółdzielnią Socjalną Niebieski Młyn w Kraśniku, Fundacją Szansa dla Niewidomych, Ośrodkiem Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczym w Rymanowie.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Termin konkursu: 1 czerwca – 9 września 2020 r.

Termin ogłoszenia wyników i wystawy pokonkursowej: 16 września – 6 listopada 2020 r.

Uczestnicy: Konkurs Śladami bohaterów wieczorynek skierowany jest do dzieci przedszkolnych oraz uczniów klas I-VIII szkół podstawowych w całym kraju i ma na celu popularyzację dobranocek.

Cel konkursu: kształtowanie wyobraźni twórczej oraz zainteresowań plastycznych, popularyzowanie animacji jako sztuki oraz wzrost zainteresowania historią filmu animowanego i dobranockami wśród uczestników, inspirowanie do pracy twórczej.

Regulamin konkursu plastycznego Śladami bohaterów wieczorynek I. Organizatorem konkursu plastycznego jest Muzeum Dobranocek ze zbiorów Wojciecha Jamy w Rzeszowie zwane dalej Organizatorem.

II. Przedmiotem konkursu są prace plastyczne przedstawiające dobranockowych bohaterów i ich bajkowe podróże: rysunek. obraz (w dowolnej technice), wycinanka, wyklejanka, wydzieranka, kolaż, praca przestrzenna, praca w technice cyfrowej, grafika komputerowa. Prace można wykonać ręcznie bądź na komputerze. Uczestnik może dostarczyć Organizatorowi tylko jedną pracę.

Uwaga!

Ze względu na druk i prezentację dzieł laureatów na wystawie pokonkursowej prosimy o nadsyłanie prac w jakości min. 300 DPI. Prace wykonane ręcznie po zeskanowaniu powinny wypełniać powyższe wymagania.

Prace konkursowe będą oceniane w trzech kategoriach wiekowych: – przedszkola i oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych – klasy I-III szkoły podstawowej – klasy IV-VIII szkoły podstawowej

22

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

IV. Komisja Konkursowa Prace oceniane będą przez Komisję Konkursową powołaną w tym celu przez Organizatora.

Spośród zgłoszonych prac Komisja wybierze trzy zwycięskie prace w każdej z kategorii wiekowej.

Laureaci Konkursu otrzymają nagrody rzeczowe oraz pamiątkowe dyplomy, Decyzja Komisji jest ostateczna i nieodwołalna.

Zwycięskie prace zostaną zaprezentowane na wystawie w siedzibie Muzeum Dobranocek oraz na stronie www.muzeumdobranocek.pl i portalach społecznościowych.

V. Kryteria oceny prac – twórcza pomysłowość i wyobraźnia w zakresie przedstawienia tematu – sposób i technika wykonanej pracy – ogólna estetyka wykonania prac – stopień opanowania technik plastycznych – samodzielność wykonania pracy.

VI. Termin i miejsce nadsyłania prac Prace należy dostarczyć drogą mailową w nieprzekraczalnym terminie 9 września 2020 r. na adres: konkursy@muzeumdobranocek.pl z dopiskiem: konkurs plastyczny Śladami bohaterów wieczorynek z wybraną jedną kategorią: przedszkole, klasa I-III, klasa IV-VIII Prace dostarczone po terminie nie będą oceniane.

VII. Formularz zgłoszeniowy Do każdej pracy należy dołączyć formularz zgłoszeniowy/ metryczkę ze zgodą Rodziców lub prawnych opiekunów dziecka na przetwarzanie danych osobowych.

Formularz zgłoszeniowy oraz pozostałe informacje znajdziecie Państwo na stronie Muzeum Dąbranocek: www.muzeumdobranocek.pl Prace bez metryczek lub z niekompletnymi danymi nie będą oceniane.

VIII. Ogłoszenie wyników Konkursu Wyniki konkursu zostaną umieszczone na stronie internetowej oraz profilu Facebook Muzeum Dobranocek oraz Dostępne Dobranocki w dniu 16 września 2020 r.

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

Życie w cieniu zarazy Człowiek od zarania dziejów walczył z różnymi chorobami, które dziesiątkowały ludzkość. W czasach, kiedy medycyna nie znała jeszcze szczepionek czy też antybiotyków, podstawowym sposobem obrony w tej nierównej walce było stosowanie naturalnych środków, które mogły wzmocnić organizm i ułatwić mu pokonanie choroby. Ważnym czynnikiem, który powodował mniejsze rozprzestrzenianie się chorób była skrupulatnie przestrzegana higiena, świetnie znana już starożytnym Egipcjanom. Dostrzegli oni, że epidemie zazwyczaj wybuchały w biedniejszych i brudniejszych dzielnicach, skąd przenosiły się do tych bogatszych. Pałace, domy dostojników, świątynie były przepełnione dymem i zapachem kadzideł. Badania wykazały, że podczas spalania sproszkowanego kadzidła wydziela się fenol lub kwas karbolowy, najważniejszy środek bakteriobójczy wykorzystywany przez medycynę w XIX i XX w. Praca nad pokonaniem chorób zakaźnych w medycynie trwa przez cały czas. Koniec XVIII w. przyniósł postęp, Edward Jenner odkrył szczepionkę przeciwko ospie. W 2 poł. XIX w. Ludwik Pasteur jako pierwszy ogłosił zakaźną teorię chorób, dzięki niemu powstało również wiele szczepionek. W 1892 r. Władimir Chawkin opracował szczepionkę przeciw cholerze.

Cholera jest chorobą niezwykle groźną, jej epidemie w XIX w. przybierały ogromne rozmiary i pochłaniały za sobą setki tysięcy ofiar. Na jej rozszerzanie zdecydowany wpływ miała pora roku. Jak twierdził rzeszowski lekarz T. Nieć (żył na przełomie XIX i XX w.) w cieplejszych, bardziej mokrych latach cholera przybierała zastraszające rozmiary. Jej zarazek bardzo szybko rozmnażał się w cieple i wilgoci, a rozwojowi sprzyjał brud i nieczystości. W miastach najczęściej występował tam, gdzie teren był najwilgotniejszy, w suterenach, mieszkaniach piwnicznych, z dużą liczbą ludzi. Największym sprzymierzeńcem cholery były dodatkowo – głód i bieda.

Według doktora Antoniego Bergera (pracował we Lwowie, a jego liczne poradniki dotyczące chorób zakaźnych drukowane były w rzeszowskiej księgarni J.A. Pelara) w epidemii cholery siedliskiem choroby jest cały człowiek. Twierdził on, że w czasach większego przemieszczania się ludzi rozprzestrzenia się ona jeszcze szybciej. Kanały, gdzie zbierały się nieczystości mogły stanowić miejsce jej rozwoju, wiele zachorowań nastąpiło właśnie poprzez wdychanie wydzielających się zarazków.

Miasto Rzeszów na przełomie XIX i XX w. podejmowało różne czynności, które miały doprowadzić do zapobiegania rozprzestrzenianiu się cholery. Najlepszym sposobem była dezynfekcja kanałów, ubikacji, dworców kolejowych, restauracji, hoteli, utrzymanie czystości ulic, podwórzy, kontrolowanie przekupniów dostarczających różnego rodzaju żywność, szczególnie świeże owoce i warzywa. Doktor Berger proponował też, aby założyć garkuchnie, w których byłyby gotowane zdrowe pokarmy i rozdawane ludności najuboższej.

Dodatkowo sugerował, aby rozdawać im opaski brzuszne,1 dostarczać lepszą odzież, przygotować odpowiednie lokale do przyjmowania chorych, zorganizować większą pomoc lekarską.

W ramach walki z cholerą należało skrupulatnie dbać o czystość, usuwać ze swojego otoczenia wszystko co sprzyjałoby rozprzestrzenianiu się choroby, zdrowo się odżywiać i ciepło ubierać. Jeżeli już pojawiła się ona w danym domu, należało odkazić mieszkanie, zapewnić także szybką pomoc lekarską.

1 Opaski brzuszne były niezwykle popularne w walce z cholerą, stosowane jako środek uśmierzający ból, kładziono je w okolicy żołądka.

Najczęściej szyte z flaneli, bogatsze osoby mogły sobie pozwolić na stosowanie pasów ze skóry sarniej podszytych flanelą.

Wóz na rzeczy odkażone ze służbą sanitarną

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

23

Z działalności instytucji społecznych, kulturalnych i naukowych Podkarpacia

Pod koniec XIX wieku w Galicji korzystano z następujących sposobów dezynfekcji: kipiącą wodą (bielizna i prześcieradła) oraz kwasem karbolowym 5% lub siarczanem żelaznym (ubikacje). Zalecano prowadzić umiarkowany sposób egzystencji (np. unikanie hulaszczego trybu życia itp.).

Jednym z polecanych lekarstw zapobiegających rozwojowi choroby było czerwone wino. Gdy tylko chory zaobserwował pierwsze objawy infekcji i pojawiła się biegunka, musiał natychmiast udać się do łóżka, wypić kilka filiżanek czarnej niesłodkiej kawy, mięty pieprzowej lub kwiatu lipowego, który wywołuje „poty”. Mógł także zażyć krople stosowane w czasie epidemii. Zarażony pozostawał w łóżku aż do ustąpienia objawów choroby. Skuteczne miały być także okłady brzucha. Sugerowano aby podawać pacjentowi często, ale w małych ilościach zimną wodę lub lód, a w sytuacji gdy chory czuł się bardzo źle i był bardzo osłabiony należało dać mu do picia wino szampańskie z lodem. Uboga ludność mogła je zastąpić rumem rozcieńczonym wodą. Cierpiącego nacierano gorącym spirytusem, przykładano gorczycę rozdrobnioną octem lub nacierano olejem dziegciowym, którego parę kropel można było też podać choremu. Podczas ataku cholery nie wolno było spożywać żadnych pokarmów. Gdy nastąpiła poprawa, chory mógł już zjeść coś bardzo lekkiego w niewielkiej ilości np. bułkę, rozcieńczone mleko, rosół.

Doktor Nieć w wydanej w 1914 r. broszurze także radził, by prowadzić bardzo regularny tryb życia, jeść zdrową żywność, utrzymywać czystość, pić tylko przegotowaną wodę, nie używać obcych naczyń ani też witać się przez podanie dłoni, gdyż tą drogą może zostać przeniesiony zarazek choleryczny. Przestrzegał, by przed każdym jedzeniem myć ręce przynajmniej wodą z mydłem. Twierdził też, że takim chorym można oczywiście opiekować się w domu, ale przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności i z zachowaniem hermetycznej wręcz czystości. Osoba pielęgnująca zainfekowanego nie powinna opuścić pokoju przed odkażeniem (wodą karbolową lub spirytusem) i dokładnym umyciem rąk i twarzy oraz zmianą ubrania.

Bardzo dużo zachorowań cholery nastąpiło w 1910 r., w związku z tym, c.k. Radca Namiestnictwa Morstin zwracał się w rozporządzeniu z 30 września 1910 r. do Wydziału Powiatowego i Magistratu Miasta Rzeszowa, Zwierzchności Gminnych itp., o podjęcie wszelkich środków, które pozwoliłyby na skuteczną walkę z chorobą, tym bardziej, że przybierała ona coraz większe rozmiary i objęła swym zasięgiem Rosję, Węgry, Włochy, docierając nawet do Wiednia. Oprócz standardowych w takich sytuacjach zaleceń należało przy meldowaniu osób przybyłych z krajów, w których występowała cholera, zwracać szczególną uwagę na ich stan zdrowia.

Hotele, zajazdy zobowiązane były informować władze o pojawieniu się u nich takich przypadków. Gdy choroba była już widoczna należało natychmiast poinformować o niej Starostwo. Zwierzchność Gminna miała wyznaczyć lokal, w którym chorzy na cholerę mogliby przebywać oraz zapewnić im opiekę lekarską. Władze miały dbać o stan czystości w swoich miejscowościach, lokalach publicznych, szkołach, hotelach, placach, ulicach, podwórzach itp. i natychmiast w przypadku zaistnienia niedociągnięć sanitarnych i higienicznych zarządzić ich usunięcie.

24

Nauczyciel i Szkoła nr 3 (106)

Niebezpieczeństwo przeniesienia cholery z Rosji, płd.

Włoch, Rumunii, Węgier, Wiednia dostrzegało także rzeszowskie Biuro Sanitarne. Dr Józef Teller, lekarz miejski, w swoim sprawozdaniu z 23 września 1910 r. twierdził, że miasto Rzeszów nie było przygotowane do walki z cholerą, izolacji chorych i obserwacji podejrzanych. Nie posiadało także odpowiedniej ilości środków służących do walki z tą chorobą.

Miasto w walce z epidemią starało się dotrzymać kroku innym ośrodkom, a rzeszowscy lekarze zapoznawali się z ich osiągnięciami. Na początku października 1910 r. do Krakowa udał się doktor Adam Zagórski aby „podejrzeć”, jakie rozwiązania przyjęło tam w walce z cholerą. Wszelkiej pomocy lekarzowi udzielił krakowski doktor Janiszewski.

Po tej wizycie Zagórski złożył sprawozdanie Radzie Miasta.

W sprawozdaniu znalazły się jego przemyślenia i propozycje zmian jakie powinno się wprowadzić, aby lepiej chronić mieszkańców Rzeszowa przed cholerą. Proponował np. aby w mieście dozorcy, czyli starsi policjanci czuwali nad porządkiem.

Zalecał wydrukować istniejące już obwieszczenia, wręczać informatory o cholerze gospodarzom domów i uczniom.

Doktor Zagórski sugerował także przygotowanie wozu do przewożenia chorych. Proponował budowę dwu baraków – cholerycznego i izolacyjnego. Do baraku cholerycznego planował znalezienie dostawców żywności oraz przeszkolenie odpowiedniego personelu itp. Myślał także o zobowiązaniu stróżów szkolnych do codziennego popołudniowego gotowania wody używanej przez uczniów następnego dnia. Oczywiście gdyby cholera pojawiła się w Galicji, zalecał szczepienie surowicą antycholeryczną wyrobu Bujwida.

Mimo podejmowanych działań sytuacja w mieście nie ulegała poprawie, a dodatkowo uboższa część mieszkańców Rzeszowa leczyła się u osób, które z najnowszą medycyną nie miały wiele wspólnego. Najczęściej wzywano cyrulika, nie potrafiącego szybko rozpoznać dolegliwości pacjenta, zatajającego wiele wypadków, niezgłaszającego faktu istnienia choroby w danym domu. Cyrulicy tłumaczyli się tym, że informowanie odpowiedniej władzy o epidemii nie należy do ich obowiązków, a tym samym bardzo często przyczyniali się do wzrostu zachorowalności.

Rozpoznanie objawów i szybkie podjęcie leczenia w przypadku cholery było niezwykle istotne, bowiem medycyna w XX w. dysponowała już szczepionką przeciw tej chorobie, tak że jej śmiertelność, która dawniej wynosiła 75%, na początku XX wieku przy zastosowaniu szczepionki spadła do 15%. Wprawdzie nie wiedziano jeszcze, czy chroni ona przed zarażeniem cholerą, ale na pewno sprawiała, że człowiek zakażony przechodził chorobę łagodniej. W związku z tym, w Rzeszowie starano się, w miarę możliwości, szczepić jak największą liczbę osób.

Jak pokazała rzeczywistość, wygranie z jedną chorobą zakaźną, nie oznaczało końca walki, za chwilę pojawiała się kolejna i kolejna, z którą należało toczyć ciężkie boje. Po przejściu grypy hiszpanki w XX w., wydawało się, że XXI w., jest wolny od masowych chorób zakaźnych. Okazuje się jednak, że nie do końca.

Opracowała: Ewelina Zatorska-Kocoł Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

Życie w cieniu zarazy

Szpital powszechny w Rzeszowie

Widokówka Rzeszowa z XIX w.

Beczkowóz do kropienia ulic

Życie w cieniu zarazy

Dom zakaźny

Lektyki do przenoszenia Wóz na rzeczy do dezynfekcji

Fotografie ze zbiorów Muzeum Okregowego w Rzeszowie