Z lewej: Leon Barszczewski w trakcie jednej z wypraw, lata 80. XIX wieku Z prawej: zdjęcie z wyprawy Leona Barszczewskiego, 1894 Poniżej: tragarze z wyprawy Leona Barszczewskiego, b.d.
L
eon Barszczewski (1849–1910), geolog, geograf, przyrodnik, glacjolog, podróżnik, badacz emiratu bucharskiego oraz wielu białych plam na mapach Azji Środkowej, odkrywca starożytnej Samarkandy, dokumentalista, fotograf, w latach 1876–1896 pełnił służbę w oddziale topograficznym garnizonu w Samarkandzie. Ustanowił wiele nowych nazw na tych terenach, odkrył liczne złoża rud metali i kamieni szlachetnych, pokłady złota, srebra i węgla kamiennego, złoża ropy naftowej oraz źródła mineralne, prowadził badania lodowców oraz obserwacje geograficzne, antropologiczne i etnograficzne, wykonywał liczne fotografie topograficzne i zdjęcia dokumentujące życie napotykanych w wyprawach ludów, zbierał okazy przyrodnicze, archeologiczne i etnograficzne, które stały się podstawą założonego przez niego Muzeum Przyrodniczo-Etnograficznego w Samarkandzie. W 1896 roku za odmowę przejścia na prawosławie przeniesiono go do Siedlec. W latach 1904–1905 uczestniczył w wojnie rosyjsko-japońskiej i przebywał na Dalekim Wschodzie. W 1880 roku ożenił się z Ireną Niedźwiecką (zmarłą w 1890 roku); miał pięcioro dzieci: Wiktorię, Jadwigę, Irenę, Annę, Leonarda. Zmarł tragicznie w Częstochowie i został pochowany na cmentarzu w Kulach, skąd — po kradzieży pomnika z jego mogiły — prochy przeniesiono w 1995 roku do grobu rodzinnego na cmentarzu Powązkowskim w Waszawie. W 1895 roku za dokumentację fotograficzną swoich podróży otrzymał złoty medal przyznany mu na wystawie fotograficznej w Paryżu, a w 1901 najwyższe wyróżnienie na wystawie fotograficznej w Warszawie. Jego imię nosi lodowiec w Górach Hisarskich. W 1904 roku założył dla dziewcząt Szkołę Handlową w Siedlcach (obecnie Liceum im. Królowej Jadwigi), której pierwszą przełożoną została jego córka Jadwiga.
UZBEKISTAN Departament Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą – Ministerstwo Spraw Zagranicznych
25