WYDARZENIA I OPINIE
Studencie!
By żyło się lepiej! Wiele emocji i kontrowersji budzi rozpoznawana przez Trybunał Konstytucyjny kwestia odpłatności za drugi kierunek studiów. Pomimo uznania za niekonstytucyjne rozwiązań wprowadzonych w 2011 roku, przepisy będą obowiązywać jeszcze przez maksymalnie rok.
Mateusz Ponikwia
NIEKONSTYTUCYJNA USTAWA
Trybunał Konstytucyjny dokonał 5 czerwca sądu nad ustanowioną trzy lata temu nowelizacją ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Z wnioskiem o rozpatrzenie konstytucyjności przepisów zwróciła się grupa posłów Prawa i Sprawiedliwości, którzy poddawali w wątpliwość zgodność niektórych artykułów z ustawą zasadniczą. Po trwającej niespełna cztery godziny rozprawie, w wydanym przez siebie orzeczeniu, Trybunał uznał za niezgodne z Konstytucją przepisy odnoszące się do odpłatności za drugi kierunek studiów. W sentencji wyroku wskazał na naruszenie zasad: poprawnej legislacji i proporcjonalności oraz przepisu gwarantującego bezpłatny dostęp do edukacji.
BEZPŁATNY DOSTĘP DO NAUKI
W ustępie 1 artykułu 70 Konstytucji czytamy, że każdemu zagwarantowane jest prawo do nauki. Wynika z niego, że każda osoba mająca taką wolę może podjąć edukację. Przepis ten nakłada także obowiązek szkolny stanowiąc, że do ukończenia 18 roku życia nauka ma charakter obligatoryjny. Z kolei ustęp 2 tego artykułu stanowi, że nauka w szkołach public-
s. 8
“Odrzucając pod-
noszone argumenty, sędziowie stwierdzili, że wprowadzona nowelizacja narusza normy konstytucyjne. Ustawa zasadnicza określa kompetencje do ustalenia jedynie niektórych usług edukacyjnych, świadczonych przez publiczne szkoły wyższe, które nie będą miały bezpłatnego charakteru. znych jest bezpłatna, jednakże ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością. Zatem ograniczenie konstytucyjnego uprawnienia do bezpłatnego dostępu do pozyskiwania wiedzy może dotyczyć jedynie szkół wyższych w zakresie świadczenia przez nie tylko pewnych usług edukacyjnych. Ponadto może być ono wprowadzone jedynie przez ustawę. Korzystając z kompetencji do określenia odpłatności za niektóre usługi edukacyjne, parlamentarzyści postanowili wprowadzić zmianę ustawy o szkolnictwie wyższym.
NOWELIZACJA USTAWY Z 2011 ROKU
Dokonując modyfikacji aktu wprowadzono przepis statuujący odpłatność za podjęcie studiowania na kolejnym kierunku, pozostawiając pierwszy wybrany przez daną osobę fakultet wolnym od opłat. Ponadto, ustawa przewidywała zwolnienie jedynie 10% najlepszych studentów z konieczności ponoszenia opłat za studiowanie. Kryterium to jest równoważne z koniecznością uzyskania stypendium rektora dla najlepszych studentów w każdym roku, jeżeli dany student nie chce uiszczać opłat. Pomimo, że zmiany weszły w życie dopiero w obecnym roku akademickim, ich skutki są już widoczne. O połowę spadła liczba osób, które zdecydowały się na podjęcie dodatkowego kierunku studiów – z 7% wszystkich studentów do około 3,5%. Powodów takiej decyzji może być wiele. Nie wszyscy studenci mogą sobie pozwolić na tego typu wydatek finansowy. Szacunkowe dane podają, że jest to koszt rzędu nawet kilku tysięcy złotych, w zależności od wybranego kierunku i uczelni.
RZĄDOWE UZASADNIENIE ZMIAN, A ROZSTRZYGNIĘCIE TRYBUNAŁU