Tewerkstellingscijfers 2024 Waaslandhaven
Context
De jaarlijkse tewerkstellingsenquête wordt enkel afgenomen bij de bedrijven die over een havennummer in de Waaslandhaven beschikken. Doordat deze exclusieve enquête steeds op dezelfde wijze wordt uitgevoerd, zijn vergelijkingen in de tijd mogelijk. In 2025 werd deze enquête voor het eerst losgekoppeld van het jaarverslag. Om tegemoet te komen aan de vraag van verschillende bedrijven, werd ze tijdens de zomermaanden uitgevoerd waardoor de bedrijven hun cijfermateriaal eenvoudiger ter beschikking konden stellen.
Vooraleer we in de resultaten duiken, is het zinvol om even stil te staan bij de uitdagingen die de verwerking van de antwoorden met zich meebrengt. Voor de meeste bedrijven is het verzamelen van exacte tewerkstellingscijfers immers niet eenvoudig door de vrij complexe structuur van hun personeelsbestand.
Een eerste uitdaging ligt vaak in de exacte toewijzing van medewerkers aan de locaties in de Waaslandhaven:
y Sommige bedrijven hebben hun hoofdzetel in de Waaslandhaven en wijzen hieraan ook medewerkers toe die op een locatie buiten de Waaslandhaven werken;
y andere bedrijven hebben meerdere juridische entiteiten die in de Waaslandhaven actief zijn of beschikken over meerdere locaties in de Waaslandhaven;
y bij het verzamelen van de tewerkstellingscijfers moet ook rekening gehouden worden met overnames en met nieuwe bedrijfseenheden of -afdelingen die zich afsplitsen van het moederbedrijf en een eigen economische en juridische entiteit aannemen.
Doorheen de jaren is bij de verwerking van de tewerkstellingsenquête hierin een zekere maturiteit ontstaan.
Daarnaast zijn het niet alleen de vaste medewerkers die in een bedrijf de personeelsbezetting bepalen, maar ook de tijdelijke, occasionele en deeltijdse arbeidskrachten. Denk hierbij onder meer aan havenarbeiders die al dan niet vast tewerkgesteld zijn, medewerkers van onderaannemers, en uitzendkrachten. Al deze categorieën zijn in de enquête opgenomen.
Ten slotte moeten we hierbij ook meegeven dat enkele bedrijven -ondanks alle inspanningen vanuit MLSO- hun tewerkstellingscijfers voor 2024 jammer genoeg niet doorgegeven hebben. Voor elk van deze gevallen werd op individuele basis geëvalueerd of dit dan gelijkgesteld zou worden aan “geen VTE voor deze
onderneming” of dat het cijfer van 2023 voor deze onderneming opnieuw gebruikt werd.
De tweede uitdaging waarmee rekening gehouden moet worden, omvat de enquête zelf. De enquête peilt immers naar de directe tewerkstelling bij de bedrijven. Die directe tewerkstellingscijfers slaan op de volgende categorieën:
y havenarbeiders;
y bedienden;
y arbeiders;
y uitzendkrachten
Voor al deze categorieën geldt dat het gaat om een arbeidsplaats in de Waaslandhaven.
Maar een totaal tewerkstellingscijfer kan nooit volledig zijn als we geen rekening houden met de indirecte tewerkstelling van onder meer onderaannemers/contractors, veiligheidsagenten, onderhoudslui, chauffeurs, ...
Voor het berekenen van de indirecte tewerkstelling dienen we terug te vallen op de factor indirecte tewerkstelling van het laatste havenrapport van de Nationale Bank van België: *1,26.
Aangezien dit rapport dateert van 2022 en gebaseerd is op de jaarrekeningen van de havenbedrijven van 2020, dienen we ook hier voorzichtigheid aan de dag te leggen. Hoewel verouderd, wordt dit havenrapport van de Nationale Bank van België echter nog door alle havens voor hun tewerkstellingscijfers geciteerd.
De enquête geeft daarenboven nog een extra onderschatting van de tewerkstelling in de Waaslandhaven. Een aantal grotere spelers die actief zijn in de Waaslandhaven, waaronder rederijen en terminaloperatoren, stellen het merendeel van hun bedienden tewerk in kantoren in de stad Antwerpen. De bedienden in de Waaslandhaven zijn vaak enkel diegenen die op de terminals zelf nodig zijn voor de operaties.
In dit rapport wordt ten slotte nog een laatste keer een opsplitsing gemaakt tussen de gemeenten Beveren en Zwijndrecht. Sinds 1 januari 2025 fuseerden beide tot de gemeente Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht, waardoor een dergelijke opsplitsing niet meer relevant is in de toekomst.
Aantal bedrijven in de Waaslandhaven 02
Door het uitvoeren van de jaarlijkse tewerkstellingsenquête krijgen we een volledig beeld van het aantal bedrijven dat in de Waaslandhaven actief is. In 2022 telde de Waaslandhaven 183 bedrijven, in 2023 waren dat er 181. In het jaar 2024 bedroeg het aantal bedrijven in het Beverse deel 125, en waren er slechts 35 bedrijven in het Zwijndrechtse deel.
In totaal waren er het afgelopen jaar dus 160 bedrijven in de Waaslandhaven actief, hetgeen een forse daling betekent tegen 2023. Deze daling is wel grotendeels te verklaren door een daling in het aantal juridische entiteiten van één grote groep met hoofdzetel in de Waaslandhaven. Ook bij andere groepen waren het loutere verschuivingen, waardoor de echte achteruitgang veel kleiner is: slechts vijf bedrijven waren in het jaar 2024 niet meer in de Waaslandhaven actief.
Directe tewerkstelling
In 2023 boekte de werkgelegenheid voor het dertiende jaar op rij een record. De exclusieve bevraging gaf toen aan dat de directe werkgelegenheid in de Waaslandhaven steeg met 1,7% naar 22.453 VTE, ondanks een afname van het aantal uitzendkrachten (-771 VTE). In de toenmalige analyse werd al aangegeven dat die daling van uitzendkrachten wellicht een voorbode was voor minder positief nieuws in 2024, temeer omdat vanuit verschillende industriële bedrijven in de Waaslandhaven half 2024 collectieve ontslagen werden aangekondigd.
Helaas werd dit aanvoelen waarheid. Op basis van de meest recente resultaten uit de enquête, blijkt dat er in 2024 een directe tewerkstelling in de Waaslandhaven was van 21.017 VTE, hetgeen een daling is met 1.436 VTE (-6,4%) tegenover recordjaar 2023. Met deze stevige daling wordt meteen teruggevallen naar het tewerkstellingsniveau van 2019.
3.1. Per categorie
Wanneer we de cijfers analyseren per categorie (havenarbeiders, uitzendkrachten, arbeiders en bedienden), merken we in 2024 een daling voor alle categorieën. De uitzendkrachten en de categorie havenarbeiders daalden opnieuw tegenover 2023 met
respectievelijk 352 VTE en 298 VTE. De grootste categorie, die van de arbeiders en bedienden, daalde met liefst 786 VTE. Heel wat vaste jobs gingen dus verloren in het afgelopen jaar. De categorie die de laatste jaren echter veruit de grootste klappen kreeg, is de uitzendsector: het aantal van 2022 is in 2024 gehalveerd tot iets meer dan 1.000 VTE. Wellicht vond er -naast de dip in de economische conjunctuur- ook een verregaande automatisering plaats van hun typische taken.
Federgon, bij monde van Paul Verschueren, haar directeur Vlaanderen, bevestigt deze aanname. Het volgt immers de algemene trend en proportioneel zijn de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen de grootste afnemers van uitzendkrachten.
In de globale evolutie, over alle sectoren en regio’s heen, ziet Federgon eveneens een neerwaartse trend van zo’n 10.000 VTE uitzendkrachten tussen 2022 en 2024. In de logistiek schat ze dit op -2.000 VTE en in de industrie op -4.000 VTE. De oorzaken van de industriële malaise zijn uiteraard bekend, en houden verband met een structureel competitiviteitsprobleem dat is versterkt na de inval in Oekraïne. Voor de logistiek is, naast de economische verslapping, de verdere automatisering van laaggeschoolde arbeid absoluut een verklaring.
3.2. Per deelgebied
Directe tewerkstelling in de Waaslandhaven
Evolutie directe tewerkstelling Waaslandhaven in de periode 2020-2024, uitgesplitst per gemeente.
In 2024 daalde de werkgelegenheid in Beveren met 7,2%. Dit betekent voor het tweede jaar op rij een daling. In Zwijndrecht, waar in 2023 de tewerkstelling nog steeg met 10,4%, daalde nu de tewerkstelling met 4,8%. Deze daling was er ondanks het gegeven dat een bedrijf met hoofdkantoor in Zwijndrecht een grote overname deed, waardoor haar aantal VTE op de site aanzienlijk steeg (met ongeveer 300 VTE).
83 bedrijven zagen het afgelopen jaar het aantal medewerkers teruglopen. Slechts 73 bedrijven telden meer werknemers. Dit lijkt nog vrij goed in evenwicht, maar wanneer men naar het uiteindelijke saldo kijkt, was er een duidelijk negatief effect merkbaar waarbij er dus 1.436 VTE minder aan het werk zijn in de bedrijven tegenover 2023.
Voor de gedetailleerde cijfergegevens per onderneming verwijzen we naar de tabellen als bijlage bij dit rapport.
Tewerkstelling in de Waaslandhaven (Excl. Contractors)
Waaslandhaven: directe tewerkstelling
Evolutie directe tewerkstelling in de Waaslandhaven in de periode 1983-2024.
Zwijndrecht
Beveren
Indirecte tewerkstelling
Bij een daling van de directe tewerkstelling is het uitkijken naar het effect ervan op de indirecte tewerkstelling. Deze indirecte tewerkstelling kan bijvoorbeeld toch stijgen wanneer een deel van de directe tewerkstelling wordt omgezet in indirecte tewerkstelling. Voor de raming van de indirecte tewerkstelling in de haven van Antwerpen en in de andere Belgische havens dient er echter teruggegrepen te worden naar de berekeningen in de havenstudie van de Nationale Bank van België. Doorheen de tijd hanteerde de Nationale Bank van België in haar rapport een veranderende factor indirecte tewerkstelling.
De Nationale Bank van België voert sinds enkele jaren haar havenstudie niet meer jaarlijks uit. De laatste studie dateert van 2022 en is gebaseerd op de jaarrekeningen van 2020 van de bedrijven in de haven. Daardoor moeten we teruggevallen op de laatst beschikbare factor voor de berekening van de indirecte tewerkstelling: de indirecte tewerkstelling is de directe tewerkstelling vermenigvuldigd met 1,26. Deze factor werd dus ook toegepast op de cijfers van 2024. De indirecte tewerkstelling bedraagt dan 26.481 VTE voor 2024.
Indirecte tewerkstelling
Evolutie indirecte tewerkstelling in de Waaslandhaven periode 2018-2024
Totale tewerkstelling
De totale tewerkstelling is dan de som van de directe tewerkstelling uit de enquête (de categorieën arbeiders en bedienden, havenarbeiders en uitzendkrachten) en de hierboven beschreven indirecte tewerkstelling.
De geraamde totale tewerkstelling in de Waaslandhaven valt volgens deze berekening sterk terug tot 47.498 VTE. Dit is een daling met 6,4% tegenover 2023, en goed voor 3.246 arbeidsplaatsen minder.
Vergelijking tewerkstellingscijfers in de periode 2023-2024
Totale tewerkstelling
Evolutie totale tewerkstelling in de Waaslandhaven in de periode 2018-2024
Conclusie 06
De voorbije tien jaar kende de werkgelegenheid in de Waaslandhaven een enorme en quasi gestage groei. Waar we in 2014 konden rapporteren dat er 16.327 VTE in de Waaslandhaven werkten, tellen we in 2024 21.017 VTE die rechtstreeks tewerkgesteld werden. Dit is nog steeds een mooie stijging van 29% in tien jaar tijd.
In de tabel onder 3.2 is duidelijk te zien dat er, behalve in 2024, enkel in 2009 een beduidende terugval was in de werkgelegenheid. Hopelijk is de terugval van de werkgelegenheid in de Waaslandhaven dan ook een tijdelijk fenomeen en geen structurele kanteling.
Over de voortgang in het jaar 2025 horen we alvast positievere geluiden, maar de toekomst op het wereldtoneel blijft hoogst onvoorspelbaar.
Totaal aantal werknemers bedrijven 2024
(exclusief uitzendkrachten en contractors)