Malta Missjunarja Ottubru 2022

Jien

Int

A

na

VO/1178

Flimkien

Missio ‑ [Uffiċċju Missjunarju], 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171. Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑ Ġimgħa: 9.00am ‑ 1.00pm

Donazzjonijiet jistgħu jitħallew fil‑ħanut Faith Hope & Charity mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 1.00pm ‑ 7.00pm / Is‑Sibt: 9.00am ‑ 1.00pm

Missio: Nru. 150, Triq Lorenzo Gafà , il‑Mosta MST 4128. Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 8.00am ‑ 4.00pm

Tel: 2123 6962 • Fax: 21231272

Imejl: info@missio.org.mt • Websajt: www.missio.org.mt

Uffiċċju Missjunarju, 7, Triq l‑Imgħallem, ir‑Rabat, Għawdex VCT 9066.

Tel: 2155 0267 • Imejl: gozo@missio.org.mt

Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 8.30am ‑ 12.00pm

BORD EDITORJALI

Editur: Claudia Cini (claudia@missio.org.mt)

Membri:Mons. Valent Borg

Dun Victor Agius, Mario Scicluna, Dun Karm Portelli, Kav. Emmanuel Cutajar KCHS, Robert Farrugia Websajt u Facebook: missiomalta

Qari tal‑Provi: John Caruana

Grafika: James Trapani (gakbu@gakbu.com)

Malta Missjunarja hija Rivista Missjunarja ta’ kull xahar. L‑ewwel ħarġa: Settembru 1932 bl‑isem ta’ Malta Missjunarja. Jannar 1978: bidla fl‑isem għal Knisja Missjunarja. Frar 2003: mill‑ġdid Malta Missjunarja. Abbonament għal sena €10.00

In‑ Nisa u l‑ Impjieg fl‑ Etjopja

Ritratt tal‑faċċata: Il‑powster tal‑Jum Dinji

2022.

Etjopja huwa pajjiż bla baħar fil‑Qarn tal‑Afrika li jaqsam il‑fruntieri mal‑Eritrea, mal‑Ġibuti, mas‑Somalja, mal‑Kenja, mas‑Sudan t’Isfel u mas‑Sudan. L‑Etjopja għandha firxa art ta’ 1,100,000 kilometru kwadru. Il‑popolazzjoni hija ta’ madwar 123.5 miljun abitant, li jagħmilha t‑12‑il pajjiż l‑aktar popolat fid‑dinja u t‑2 l‑aktar popolat fl‑Afrika wara n‑Niġerja. Il‑belt kapitali u l‑akbar belt tal‑Etjopja hija Addis Ababa. Fost id‑diversi lingwi uffiċjali nsibu l‑Afar, l‑Amaharic, l‑Oromo u s‑Somali. Issib ħafna gruppi etniċi fosthom l‑Oromo, l‑Amhara, is‑Somali u t‑Tigrayan. Ftit aktar minn 67% tal‑popolazzjoni jħaddnu reliġjon Kristjana.

L‑

Xi bidliet fil‑mod kif in‑nisa fl‑Etjopja jiġu ttrattati jistgħu jiġu nnotati fiż‑żoni urbani, fejn dawn jistgħu jaċċessaw għall‑kura tas‑saħħa, impjieg u edukazzjoni. Madankollu, anki meta n‑nisa jkunu impjegati, xorta għandhom impjiegi b’paga estremament fqira.

200,000 mara jħallu l‑Etjopja ta’ kull sena biex jaħdmu bħala ħaddiema domestiċi f’pajjiżi bħal‑Libanu u l‑Arabja Sawdija.

92% tan‑nisa jbatu minn sfidi ta’ saħħa

mentali u fiżika severa minħabba l‑esperjenza tal‑migrazzjoni tagħhom.

Għaliex in-nisa jfittxu xogħol barra l-pajjiż? Għal ħafna nisa, l‑għażla li jemigraw hija kaġun tal‑faqar. Bi ftit jew xejn edukazzjoni l‑opportunitajiet għax‑xogħol fl‑Etjopja huma skarsi. Dan l‑ostaklu huwa aktar aggravat minħabba l‑kultura u l‑ġeneru tal‑inugwaljanzi li jillimitaw l‑aċċess tagħhom għar‑riżorsi, għall‑edukazzjoni u għat‑taħriġ.

X’inhi l-kundizzjoni esperjenzata ladarba jemigraw? Mal‑wasla, ħafna drabi l‑ħaddiema domestiċi migranti ma jkunux protetti la mil‑liġijiet nazzjonali u lanqas minn dawk ta’ pajjiżhom. Bħala riżultat, il‑migrazzjoni tista’ żżid il‑vulnerabbiltà għat‑traffikar tal‑bnedmin, l‑abbuż,

l‑isfruttament, l‑ambjenti tax‑xogħol inumani u impjiegi informali.

Kif jgħin iċ- Ċentru Kidist Mariam Centre biex jindirizza din il-kwistjoni?

Dan jipprovdi lin‑nisa fl‑Etjopja b’opportunitajiet lokali sabiex jaċċessaw it‑taħriġ li jippermettilhom jużaw il‑ħiliet tagħhom biex jiġġeneraw dħul ħalli jipprovdu għalihom infushom u għall‑familji tagħhom. Iċ‑ċentru ma jipprovdix biss post għall‑edukazzjoni, iżda wkoll ambjent sikur biex iħossuhom kunfidenti.

*Statistika minn studju ta’ nisa migranti li rritornaw mill‑Arabja Sawdija bejn l‑2017 u l‑2020. *Organizzazzjoni Internazzjonali tax‑Xogħol 2016. *Ċentru ta’ Migrazzjoni Imħallta 2021.

Matul ix‑Xahar Dinji Missjunarju kif ukoll fil‑Jum Dinji Missjunarju, li din is‑sena se jaħbat nhar it‑23 t’Ottubru, nitolbu b’mod speċjali għall‑Knisja batuta fil‑missjoni u għall‑missjunarji kollha. Il‑kura tal‑Papa għall‑knejjes kollha hija espressa permezz tat‑talb u tas‑solidarjetà inkoraġġuti minn Missio. Permezz tal‑Kattoliċi Maltin u Għawdxin, Missio jippermetti li knejjes f’djoċesijiet missjunarji jilħqu l‑komunitajiet tagħhom bl‑imħabba u l‑kompassjoni ta’ Ġesù Kristu. Ejjew ilkoll ningħaqdu flimkien biex nuru solidarjetà ma’ dawn ħutna anqas ixxurtjati minna li jgħixu f’pajjiżi tat‑Tielet Dinja. Kull talba u kull donazzjoni huma apprezzati, żgħar kemm huma żgħar. Aktar tagħrif jinsab f’din ir‑rivista jew żur www.missio.org.mt jew ċempel 2123 6962.

“Tkunu Xhieda Tiegħi”

(Atti 1:8)

Xhud huwa dak li jkun lest li jgħid dak kollu li ra jew dak kollu li sema’ jew dak kollu li għadda minnu. Bħala Nsara, aħna lkoll msejħa biex inkunu xhieda ħajja tal‑Mulej Ġesù. Ġesù stess, qabel tela’ s‑sema, qalilna: “Intom xhieda tiegħi.” (Lq. 24:48) Dan ma jfissirx li aħna rajna b’għajnejna lil Ġesù jew smajnieh jitkellem bħalma rawh u semgħuh l‑appostli. Aħna llum nkunu tassew xhieda ta’ Ġesù daqskemm lesti li nilqgħu x‑xhieda tal‑appostli u bħalhom inħallu lil Ġesù jibdilna fih. San Ġwann, fl‑ewwel ittra tiegħu jgħidilna: “Qegħdin inxandrulkom dak li aħna

rajna u smajna, biex intom tissieħbu magħna, u l‑għaqda tagħna tkun mal‑Missier u ma’ Ibnu Ġesù Kristu.” (1:3)

L‑appostli kollha ssiġillaw ix‑xhieda li taw tal‑Mulej bit‑tixrid ta’ demmhom għaliex kif stqarr Pietru

quddiem is‑Sinedriju (li heddewhom bil‑forza biex ma jkomplux ixandru l‑qawmien ta’ Ġesù): “Li ma nistgħux ma nitkellmux fuq dak li rajna u smajna.” (Atti 4:20) Li tkun xhud ta’ Ġesù ma jfissirx li bilfors trid ixxerred demmek għalih. Lanqas ma jfisser li kollox ser ikun lixx u faċli. Id‑dinja llum ma tridx tisma’ biss, imma trid tara biex temmen. Papa Pawlu VI, fl‑eżortazzjoni ‘Evangelii Nuntiandi’ jagħmel dan ċar meta qal li: “Il‑bniedem modern jisma’ iżjed bil‑qalb lix‑xhieda milli lill‑għalliema, u jekk jisma’ lill‑għalliema, dan jagħmluh għaliex huma xhieda.” (Nru. 41) Kull Nisrani għandu d‑dmir u r‑responsabbiltà li jħabbar lil Kristu kemm b’ħajtu u kemm bil‑kelma. Aħjar wieħed ma jgħidx li hu Nisrani milli jgħid li hu Nisrani imbagħad iġib ruħu ta’ pagan. Dak li jistenna Kristu

minna lkoll huwa li nħallu l‑Evanġelju jinfluwenza l‑ħajja tagħna ta’ kuljum, kemm fil‑familja, fuq il‑postijiet tax‑xogħol, fil‑postijiet tal‑mistrieħ u kull fejn inkunu. Dan jeħtieġ li nagħmluh biex inkunu tassew dawl fost il‑ħafna dlam li bih ninsabu mdawrin. Kristu mhux jitlob minna l‑impossibbli, imma dak li huwa possibbli bil‑grazzja tiegħu. Kristu jistenna li nkun xhud tiegħu mhux biss fl‑affarijiet il‑kbar, imma fuq kollox fl‑affarijiet l‑aktar żgħar u sempliċi, bħal jekk tisma’ lil xi ħadd iqatta’ b’ilsienu lil xi ħaddieħor, minflok tkompli miegħu, toħroġ it‑tajjeb tiegħu u tkun lest li titlob għalih. Tipprova taħfer lil min weġġgħek jew tirbaħ il‑ħażin bit‑tajjeb. Dawn jistgħu jidhru affarijiet żgħar, iżda fl‑istess waqt

huma kbar għaliex jiftħu l‑bieb ta’ qalbek biex jidħol Kristu.

Aħna lkoll msejħa biex nirriflettu d‑dawl ta’ Kristu li hu tassew id‑dawl tad‑dinja bil‑kelma msaħħa bl‑għemejjel tagħna. L‑ewwel Insara b’hekk irnexxielhom jirbħu d‑dinja pagana għal Kristu u hekk ukoll aħna nistgħu nirbħuha mill‑ġdid bix‑xhieda tagħna għalih. (Atti 2:44‑7) 

Għal

Knisja iktar miftuħa, iktar sinodali. Hekk qalilna dan l‑aħħar Papa Franġisku u kif ukoll il‑Kardinal tagħna l‑Em.T. Mons. Mario Grech. U proprju f’dan ix‑xahar, eżattament sittin sena

Ottubru 2022

wara l‑Konċilju Vatikan II, il‑Knisja ta’ Kristu mmexxija mill‑Ispirtu s‑Santu qiegħda tiltaqa’ permezz tas‑sinodu tal‑isqfijiet dwar is‑sinodalità.

Il‑Knisja hija s‑sagrament universali tas‑salvazzjoni, kif jgħidilna l‑Konċilju Vatikan II fil‑Kostituzzjoni Dommatika dwar il‑Knisja, ‘Lumen Gentium’, tal‑21 ta’ Novembru 1964 fin‑Numru 9: “Alla ġabar lil dawk kollha li jħarsu lejn Kristu bħala l‑awtur tas‑salvazzjoni u l‑prinċipju tal‑unità u tal‑paċi, u waqqafhom bħala Knisja sabiex din tkun għall‑bnedmin kollha u għal kull wieħed minnhom, sagrament viżibbli ta’ din l‑unità salvifika.” Din

il‑komunjoni ekkleżjali hija mibnija fuq il‑fidi, fuq is‑sagramenti u fuq il‑ministeru pastorali (‘Lumen Gentium’ 24). Il‑‘Lumen Gentium’ tkompli turina l‑Knisja bħala misteru, sagrament, qaddisa u Kattolika, appostolika, radikata fi Kristu, il‑Ġisem ta’ Kristu, il‑poplu ta’ Alla, Ewkaristika, ġerarkika u pellegrina. Dan il‑ħsieb insibuh ukoll fil‑Kostituzzjoni Pastorali dwar il‑Knisja fid‑dinja tal‑lum tal‑Konċilju Vatikan II, il‑‘Gaudium et Spes’, tas‑7 ta’ Dicembru 1965, fejn fin‑Numru 5 tgħid li: “Il‑Knisja hija s‑sagrament universali tas‑salvazzjoni li juri u fl‑istess ħin iwettaq

il‑misteri tal‑imħabba ta’ Alla lejn il‑bnedmin.” Papa Franġisku jisħaq dan kollu fl‑enċiklika ‘Fratelli Tutti’: “Bid‑dinamiżmu universali tagħha l‑Knisja tista’ tibni dinja ġdida għax mhijiex xi ħaġa sterili, imma hija l‑aħjar triq biex jinkisbu mogħdijiet effettivi ta’ żvilupp għal kulħadd.” (‘Fratelli Tutti’ Numru 18)

Ejjew mela nitolbu sabiex, aħna bħala Knisja, inkunu iktar miftuħa għall‑oħrajn u dan dejjem fi spirtu ta’ mħabba fraterna: “L‑imħabba taf tistabar u tħenn, l‑imħabba mhijiex għajjura, ma tintefaħx biha nfisha, ma titkabbarx fuq l‑oħrajn, ma tagħmilx dak li mhux xieraq, ma tfittixx

dak li hu tagħha, xejn ma tinkorla, ma żżommx f’qalbha għad‑deni, ma tifraħx bl‑inġustizzja, imma tifraħ bil‑verità, kollox

tagħder, kollox temmen, kollox tittama, kollox tissaporti. L‑imħabba ma tintemm qatt.” (1 Korintin 13:4‑8)

Ikun miftuħ mit‑Tnejn sas‑Sibt mid‑9am sas‑1pm

Kollox Beda b’ Ħolma

Eluf ta’ nisa fl‑Etjopja jħarsu barra minn art twelidhom biex ifittxu xogħol minħabba opportunitajiet limitati għal dawk mingħajr edukazzjoni jew taħriġ. Imma dak li ħafna jsibu, huwa ċiklu ta’ abbuż u sfruttament li diffiċli biex jaħarbuh. Wara li żaret xi familji fil‑belt remota ta’ Meki, il‑missjunarja lajka, Marija Jose Morales, ġiet esposta għal din ir‑realtà. Ispirata mill‑istejjer

tagħhom, Marija ġiet imsejħa biex tagħti lura u fetħet iċ‑Ċentru Kidist Mariam. Imwaqqaf biex jipprovdi ambjent sigur ta’ appoġġ u edukattiv, iċ‑ċentru ra kważi 3,000 mara jlestu korsijiet ta’ taħriġ u jibnu futur isbaħ għalihom infushom u għall‑familji tagħhom. Iżda hemm ħafna aktar nisa li għandhom bżonn l‑appoġġ u t‑taħriġ li Marija u t‑tim tagħha jipprovdu permezz taċ‑ċentru.

Marija u l‑għalliema tagħha fiċ‑Ċentru Kidist Mariam jagħtu lin‑nisa l‑opportunitajiet li jixirqilhom sabiex in‑nisa ma jkomplux jinqabdu f’ċiklu ta’ sfruttament u abbuż, imma jkollhom tamiet ta’ ħajja aħjar.

“Iċ‑ċentru beda minħabba ħolma. Skoprejna li f’ħafna djar kien hemm nisa żgħażagħ li ma spiċċawx l‑istudji tagħhom. Ħafna minnhom kellhom it‑tfal u ma kellhom l‑ebda opportunitajiet ta’ xogħol. Ħafna oħrajn kienu ġejjin lura minn pajjiżi Għarab,” tgħid Marija.

Saba hija waħda minn ħafna tfajliet, li wara li kibret fil‑faqar, fittxet futur aħjar għaliha u għall‑familja tagħha. Mimlija ottimiżmu, Saba għamlet il‑mixja lejn Bejrut, bit‑tama li ssib impjieg, iżda reġgħet lura d‑dar sitt snin wara bla xogħol, bla flus, imkissra fl‑ispirtu u tbati minn dipressjoni. Imma dan ma kienx it‑tmiem għal Saba. Fl‑iktar punt baxx tagħha, ħabiba offritilha opportunità ta’ salvataġġ u introduċietha ma’ qassis li kien jaf bil‑ħidma ta’

Marija ma’ nisa f’ċirkustanzi simili. Sa fl‑aħħar, seba’ snin wara li rritornat, Saba tħossha kunfidenti fil‑futur tagħha. Qed tistudja kors fil‑preparazzjoni tal‑ikel u toħlom li ssir koka. Diġà għamlet sitt xhur mill‑kors ta’ sena u nofs.

“Jien tifla ta’ familja fqira. Għandi lil ommi, lil ħija u lil oħti. Missierna huwa mejjet. Wara li spiċċajt l‑10 sena skola, mort f’pajjiż Għarbi. Imbagħad imradt. Il‑livell tal‑għajxien tagħna mar għall‑agħar għaliex m’hemmx min jgħin,” tgħid Saba. “Kelli ħabiba, Kattolika. Hija kellmet lil Dun Tesfaye u kien hu li ħadni biex nikseb l‑għajnuna. Dak kien il‑bidu. Meta ġejt lura, kienu qed jgħallmu hawn: fiċ‑Ċentru Kidist Mariam. Naħseb li mingħajr

dan iċ‑ċentru, kont inkun barra fit‑triq. Ma kien hemm l‑ebda alternattiva oħra.”

Ispirati minn Marija u l‑ħidma tagħha biex tipprovdi lin‑nisa b’opportunitajiet vitali, kburin ngħidu li Missio Malta qed jissieħeb ma’ Marija u ċ‑Ċentru Kidist Mariam f’Meki, biex jgħinhom ikomplu l‑missjoni tagħhom. Sabiex jipprovdi lin‑nisa bl‑opportunità li jitgħallmu ħiliet vokazzjonali li jistgħu jintużaw biex jiżguraw impjieg u futur isbaħ. Ir‑rispons tiegħek jista’ jagħmel differenza

fil‑ħajja ta’ nisa bħal Saba u jgħin biex ikomplu l‑ħidma tagħhom missjunarja bħal Marija. Ingħaqad magħna u ssieħeb maċ‑Ċentru Kidist

Mariam permezz ta’

donazzjoni ġeneruża li tikkontribwixxi fost oħrajn għax‑xiri ta’ tagħmir għall‑kors ta’ preparazzjoni tal‑ikel, bħall‑fran. G ħajnuna vitali oħra hija li n‑nisa matul il‑kors progressiv tagħhom, ikollhom aċċess għall‑magni tal‑ħjata biex jipprattikaw u jirfinaw il‑ħiliet tagħhom, kif ukoll tagħmir meħtieġ biex itejbu t‑taħriġ tagħhom fil‑kura tax‑xagħar u s‑sbuħija. Dan kollu jista’ jkun utli sabiex jiksbu impjieg u dħul xieraq. Iċ‑ċentru qed jipprovdi lin‑nisa bl‑opportunità li jiġu edukati u jsostnu dħul permezz tal‑ħila tagħhom, billi joffri korsijiet li jinkludu: Preparazzjoni tal‑Ikel, Ħjata u Kura tax‑Xagħar. Barra minn hekk, jipprovdi wkoll spazju sikur fejn jieklu u jorqdu, u jingħata l‑kuraġġ minn nisa oħra.

“Għalija, kull persuna fiċ‑ċentru hija unika. Kull persuna hija mimlija ferħ u tamiet. U l‑ħolma tiegħi hija li narahom kollha, mhux biss dawk li jiġu hawn, imma anke dawk li qed jistiednu, u kull persuna li tiġi fiċ‑ċentru, sabiex tħossha ferħana u tħoss li qed tagħmel minn kollox.” Marija Jose Morales, Direttriċi taċ‑Ċentru Kidist Mariam. 

Kif int tista’ tgħin lis - seminaristi fl-Asja, fl-Afrika jew fl- Indja:

Ftakar fihom fit‑talb tiegħek, għaliex huma jiftakru fina fit‑talb tagħhom.

Intenzjoni għal Quddiesa ‑ €5

Tkabbir ta’ fażola ħadra, spinaċi, indivja u ħaxix ieħor ‑ €24

Ħlas għal stipendju ta’ ġimgħa għal qassis fil‑missjoni ‑ €35

Kotba għal semester lil seminarista f’seminarju f’Myanmar ‑ €43

Viżta ta’ tabib f’seminarju għal xahar sħiħ biex jipprovdi għajnuna ta’ saħħa ‑ €143

Eluf ta’ żgħażagħ qed jiġu msejħa biex jaqdu lil Alla bħala qassisin, imma ħafna minnhom jiġu minn familji u parroċċi li huma fqar wisq biex iħallsulhom is‑snin twal ta’ formazzjoni u ordinazzjoni. Inti tista’ tgħinhom jilħqu komunitajiet li għadhom ma jafux b’Ġesù billi tħallas borża ta’ studju jew parti minnha. L‑għajnuna tiegħek, flimkien ma’ dik ta’ ħafna persuni ġenerużi bħalek tagħmel differenza kbira.

• Borża ta’ Studju għall‑edukazzjoni ta’ seminarista fl‑aħħar 4 snin: €480 (parti mill‑ispejjeż) ‑ €600 (kwart tal‑ispejjeż) €2400 (l‑ispejjeż kollha)

Ibgħat id‑donazzjoni tiegħek lil Missio: Nru. 7, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171

Għal

Jew fuq: www.missio.org.mt

QALB

Futur Isbaħ G ħall- Familji

Ħafna membri tal‑komunità ta’ Emdibir fl‑Etjopja jitħabtu biex jaqilgħu dħul stabbli biex jipprovdu għall‑familji tagħhom, minħabba li huma nieqsa mill‑ħiliet jew l‑opportunitajiet biex jiżguraw ix‑xogħol. B’kollaborazzjoni mal‑komunità lokali, Dun Habte u l‑Knisja bdew jibnu ċ‑Ċentru Deberety tat‑Trobbija tal‑Mogħoż, li se jipprovdi taħriġ agrikolu u impjiegi tant meħtieġa fil‑komunità. Dun Habte, flimkien mal‑komunità

tiegħu, beda jespandi r‑razzett attwali ħalli jinkludi ċentru tat‑trobbija tal‑mogħoż biex jipprovdi ħalib b’ħafna nutrijenti għall‑familji. Imma hemm aktar xi jsir. Il‑biedja sostenibbli hija l‑mod ta’ ħajja għall‑miljuni ta’ nies fl‑Etjopja, iżda n‑nixfa persistenti u ż‑żieda fil‑prezzijiet tal‑ikel jirriżultaw f’ħafna nies li jesperjenzaw problemi ta’ saħħa minħabba nuqqas ta’ ikel nutrittiv. B’xorti ħażina, 70% tal‑familji fil‑belt ta’ Emdibir m’għandhomx biżżejjed ikel xi jpoġġu fuq il‑mejda. Il‑familja ta’ Neela hija waħda minn dawn is‑70%. Neela titħabat ħafna sabiex tipprovdi medikazzjoni u trattament għal binha tarbija, Ajani, li ta’ spiss ikun ma jiflaħx, u ikel nutrittiv għaż‑żewġt itfal akbar tagħha. Il‑knisja u l‑komunità f’Emdibir jafu li din is‑sitwazzjoni mhux se tmur għall‑aħjar mingħajr intervent, u

b’rispons, ikkollaboraw biex ifasslu ċentru għat‑trobbija tal‑mogħoż, biex jilħaq familji fi bżonn immedjat, bħal ta’ Neela.

“Meta staqsejna x’kien meħtieġ, ħsibna fil‑ħalib; speċjalment ħalib tal‑mogħoż, li fih nutrijenti essenzjali għal tarbija,” jgħid Dun Habte. Aktar nutrittiv u affordabbli mill‑ħalib tal‑baqra, il‑ħalib tal‑mogħoż jista’ jgħin biex jipprovdi sors b’saħħtu ta’ ikel, li jista’ jsir ukoll f’ikel bażiku bħall‑ġobon u l‑butir. Minbarra l‑provvista tal‑familji fil‑komunità, il‑ħalib se jingħata lill‑kliniċi tas‑saħħa lokali għal programmi ta’ nutrizzjoni. Dun Habte għandu l‑viżjoni li hekk kif ir‑razzett jikber, kull ħalib żejjed prodott jinbiegħ lil reġjuni oħra, u jilħaq ħafna aktar familji fil‑bżonn.

“Dak li nagħmlu għal ħutna, qed nagħmluh għal Alla. Għax Alla huwa inviżibbli, imma narawh f’ħutna li huma fil‑bżonn. Li ngħinu lil ħutna fil‑bżonn huwa kważi t‑twettiq tal‑pjan t’Alla għall‑umanità.” Dun Habte.

Din is‑sena, il‑Papa Franġsiku xtaq li għall‑Jum il‑Missjoni aħna naħsbu f’dan is‑suġġett; f’din it‑tema sabiħa ħafna: “Kunu Xhieda Tiegħi.”

Jiena qed naħseb fil‑missjunarji Maltin u Għawdxin madwar id‑dinja li huma dawk li jwasslu

MESSAĠĠ TA’ MONSINJUR ARĊISQOF GĦALL-JUM DINJI TAL- MISSJONIJIET 2022

“Tkunu xhieda tiegħi...”

(ATTI 1:8)

l‑istil tal‑Evanġelu, li huma qrib il‑poplu, li għandhom qalb ta’ tenerezza u ta’ kompassjoni għall‑poplu ta’ Alla fejn qegħdin jirrappreżentaw ukoll l‑imħabba tagħna.

Jiena nawgura lill‑missjunarji Maltin u Għawdxin f’dan il‑Jum tal‑Missjoni.

Nirringrazzjahom talli huma xhieda tal‑Evanġelu madwar id‑dinja, u nawgura u nitlob lill‑poplu Malti u Għawdxi jkun ta’ sapport għal Missio Malta f’dan il‑jum importanti.

 Charles Jude Scicluna Arċisqof ta’ Malta

MESSAĠĠ TA’ MONSINJUR ISQOF TA’ GĦAWDEX

DINJI TAL- MISSJONIJIET 2022

Għeżież ħuti saċerdoti, reliġjużi u lajċi,

Il‑Ġurnata Missjunarja ta’ din is‑sena tieħu xejra partikolari. Proprju ftit tax‑xhur ilu, Papa Franġisku, minn fuq iz‑zuntier tal‑Knisja Ta’ Pinu, stedinna b’ħeġġa u qawwa kbira biex ilkoll kemm aħna, saċerdoti, reliġjużi u lajċi, inkunu missjunarji. Qalilna

mingħajr tidwir ta’ kliem, li l‑ferħ tal‑Knisja huwa li tevanġelizza. Fil‑messaġġ li kiteb għall‑Ġurnata Missjunarja ta’ din is‑sena, irripeta bil‑qawwa li l‑identità tal‑Knisja hija li tevanġelizza. Fi kliem ieħor, il‑Knisja ma tkunx Knisja tassew jekk ma xxandarx il‑Vanġelu. Din l‑għajta ssir aktar qawwija meta niftakru li matul din

is‑Sena Pastorali, id‑Djoċesi tagħna qiegħda tiffoka fuq l‑importanza tal‑Kelma t’Alla fil‑ħajja tagħna l‑Insara: “U beda jfissrilhom l‑Iskrittura.” (Lq. 24:27)

Fil‑messaġġ tiegħu, Papa Franġisku jgħidilna li aħna lkoll msejħin biex inkunu xhieda ta’ Ġesù bil‑ħajja tagħna. Inkunu missjunarji tassew jekk qabel kollox

nippruvaw ngħixu l‑Kelma li nisimgħu. Papa Franġisku jfakkarna fil‑kliem sabiħ ta’ Papa Pawlu VI: “Id‑dinja għandha bżonn aktar ta’ xhieda milli ta’ għalliema. U l‑għalliema jistgħu jkunu kredibbli jekk kemm‑il darba huma wkoll xhieda.”

Biex ngħixu l‑Kelma u biex inkunu xhieda għandna bżonn sħiħ tal‑Ispirtu Qaddis. “Jiġi fuqkom l‑Ispirtu s‑Santu, intom tirċievu l‑qawwa, u tkunu

xhieda tiegħi f’Ġerusalemm, fil‑Lhudija kollha u s‑Samarija, u sa truf l‑art.” (Att 1:8) Hija l‑qawwa tal‑Ispirtu s Santu li tbiddel fina s‑smigħ tal‑Kelma f’għażliet ta’ ħajja u ta’ mħabba vera. U hija din l‑imħabba vera li tittieħed bħal imxija u twassal lil Ġesù sat‑trufijiet tal‑art. Din mhix sejħa magħmula lil xi individwu jew lil xi individwi, imma hija sejħa lill‑komunità sħiħa. Ġesù jistieden għal din il‑missjoni lid‑dixxipli tiegħu lkoll flimkien. U lanqas hija sejħa limitata għal xi post partikolari, bħall‑Afrika jew l‑Amerika Latina, iżda hija sejħa li trid tasal ‘sa truf l‑art.’

Mela kull Nisrani, anke aħna, imsejħin biex inkunu xhieda ta’ din l‑imħabba ta’ Ġesù bil‑qawwa tal‑Ispirtu Qaddis. Imsejħin ukoll nieħdu sehem fl‑inizjattivi tal‑Knisja Universali favur

it‑twassil tal‑aħbar it‑tajba fid‑dinja kollha. Fil‑fatt, proprju din is‑sena, il‑Knisja qed tfakkar l‑400 sena mit‑twaqqif tad‑Dikasteru tal‑Evanġelizzazzjoni. Qed tfakkar ukoll il‑200 sena mit‑twaqqif tal‑Assoċjazzjoni għat‑Tixrid tal‑Fidi, mit‑tfajla Franċiża Pauline Jaricot. Qed infakkru wkoll il‑100 sena mit‑twaqqif tal‑Opra tas‑Santa Infanzja mill‑Isqof Franċiż, Charles de Forbin‑Janson; tfal li jgħinu lil tfal fil‑bżonn. Aħna wkoll, fid‑djoċesi tagħna, għandna l‑ħidma tas‑Soċjetajiet Pontifiċji Missjunarji, kif ukoll il‑Moviment Missjunarju Għawdxi. L‑iskop ta’ dawn huwa li jgħin lill‑missjunarji Għawdxin, Maltin u barranin, u l‑missjonijiet tagħhom.

 Mons. Anton Teuma Isqof ta’ Għawdex

GĦAX-XAHAR

DINJI MISSJUNARJU 2022

• 22 u 23 t’Ottubru: Animazzjoni fil‑quddies kollu fil‑Parroċċa tal‑Mosta, kif ukoll informazzjoni u għarfien dwar il‑missjoni fuq iz‑zuntier tal‑Bażilika

• Il‑quddiesa tad‑9:30am tal‑Ħadd 23 t'Ottubru ser tkun imxandra diretta mill‑Bażilika tal‑Mosta fuq l‑istazzjon ta' TVM u fuq il‑website ta' Missio Malta

• Animazzjoni għaż‑żgħażagħ u għall‑adulti li jattendu għaqdiet fil‑Mosta

• Website fejn issib l‑informazzjoni kollha dwar ix‑Xahar Missjunarju

• Animazzjoni missjunarja għat‑tfal fl‑iskejjel kollha tal‑Gvern, tal‑Knisja u Indipendenti f’Malta u f’Għawdex

• Socktober bil‑kollaborazzjoni ta’ Inħobb il‑Futbol u l‑Malta FA, flimkien man‑Nurseries kollha ta’ Malta u t’Għawdex

• Parteċipazzjoni u diskussjonijiet fuq l‑istazzjonijiet tar‑radju u tat‑televixin

'Dinja Mutur' huwa proġett eċċitanti li Missio beda fuqu b'kollaborazzjoni ma' Stephen Formosa, li ser ikun qed isuq il‑mutur tiegħu madwar l‑Afrika, l‑Asja u l‑Amerika t'Isfel f'avventura ta' vjaġġ waħdu. Matul il‑vjaġġ, Stephen ser ikun qed jgħaddi minn irħula bi proġetti appoġġati u ffinanzjati minn Missio sabiex jiddokumenta l‑esperjenza tiegħu. Minn għajnejn Stephen, wieħed ser ikun jista’ jara stampa ċara u reali ta’ kif Missio jgħin komunitajiet li jgħixu f’irħula remoti u kif Missio jinvesti fit‑tul fl‑edukazzjoni ta’ dawn l‑individwi. Il‑kontribuzzjoni ġeneruża tiegħek tgħinna nsostnu lil Stephen matul il‑vjaġġ tiegħu waħdu madwar il‑kontinenti u jgħin lil Missio jittrasmetti l‑esperjenza tiegħu sabiex inkunu nistgħu ngħixu dan il‑vjaġġ eċċitanti u l‑proġetti li jibdlu l‑ħajja, imwettqa grazzi għall‑ġenerożità ta’ ħafna.

Nirringrazzjawk tal‑appoġġ tiegħek.

https://missio.org.mt/donate/projects/education-training/dinja-mutur/

Adopt a Grandparent

Combat Loneliness

meta tħossok waħdek... iżda Missio, flimkien ma’

ħarġu b’inizjattiva li tagħtik il‑possibilità li ssib qalb ta’ ħbiberija permezz tal‑proġett Adopt a Grandparent. Jekk inti interessat tipparteċipa, ċempel fuq 2122 2001.

www.adoptgrandparent.org

Dan il‑proġett huwa ffinanzjat mill‑Malta Social Impact Awards.

Santa Kateri Tekakwitha (Lily of the Mohawks)

F’Għeluq

Santa Kateri Tekakwitha hija l‑ewwel nattiva Amerikana li ġiet rikonoxxuta bħala qaddisa mill‑Knisja Kattolika. Hija twieldet fis‑sena 1656, fir‑raħal Mohawk ta’ Ossernenon, fin‑naħa tan‑Nofsinhar tax‑xmara Mohawk fl‑Istat ta’ New York tal‑lum. Ommha kienet Algonquin, li nqabdet mill‑Mohawks u żżewġet kap Mohawk. Meta Kateri kellha erba’ snin qabditha il‑ġidri

f’epidemija u din il‑marda ħallitilha ċikatriċi koroh ħafna fuq wiċċha. Dawn kienu sors ta’ umiljazzjoni kbira għaliha f’żgħożitha. Ġeneralment biex taħbi wiċċha, Kateri kienet tilbes kutra. Barra minn hekk, il‑familja kollha tagħha mietet bit‑tixrid tal‑marda. Sussegwentement, Kateri trabbiet minn zijuha, li kien il‑kap tal‑klann Mohawk.

Kateri kienet magħrufa bħala ħaddiema tas‑sengħa, u kienet

diliġenti u paċenjuża ħafna. Madanakollu, hija rrifjutat li tiżżewweġ. Meta l‑ġenituri adottivi tagħha pproponewlha raġel għaż‑żwieġ, hija rrifjutat li taċċetta l‑proposta. Għal din ir‑raġuni hija ġiet ikkastigata u tawha aktar xogħol x’tagħmel, iżda hija ma ċeditx. Kateri baqgħet kwieta u diliġenti. Eventwalment, dawn il‑ġenitruri kellhom jaċċettaw il‑fatt li Kateri ma kellha l‑ebda interess ta’ żwieġ. Ta’ 19‑il sena, Kateri kkonvertiet għall‑Kattoliċiżmu, għamlet vot ta’ kastità perpetwu u wiegħdet li tkun ta’ Ġesù biss. Tgħammdet u ħadet l‑isem ta’ Kateri f’ġieh Santa Katerina ta’ Siena. Din id‑deċiżjoni tagħha xejn ma kienet popolari mal‑ġenituri adottivi tagħha u anki mal‑ġirien, li xi wħud minnhom bdew joħolqu fuqha xnigħat li kienet saħħara u twettaq għemejjel ta’ seħer. Biex tevita l‑persekuzzjoni, Kateri kellha tivvjaġġa lejn komunità Indiġena fin‑Nofsinhar ta’ Montreal. Marret toqgħod fir‑raħal tal‑missjoni tal‑Ġiżwiti ta’ Kahnawake, fuq in‑naħa tax‑xmara San Lawrenz fi New France, illum il‑Kanada. Skont il‑leġġenda, Kateri kienet devota ħafna u kienet saħansitra tpoġġi x‑xewk fis‑sodda li fuqha

Ir‑ritratt uffiċjali tal‑Vatikan ta’ Kateri Tekakwitha mpinġi mill‑artist Mohawk Jordan Tehaweiakaron Thompson ta’ Akwesasne.

kienet torqod. Kienet titlob ħafna għall‑konverżjoni ta’ sħabha Mohawks. Skont il‑missjunarji Ġiżwiti, li kienu jservu l‑komunità fejn kienet tgħix, Kateri kienet issum spiss u meta kienet tiekol kienet tħammeġ apposta l‑ikel tagħha biex tnaqqaslu t‑togħma tajba tiegħu. F’okkażjoni waħda, hija ħarqet ukoll lilha nnifisha. Din l‑awto‑mortifikazzjoni kienet komuni fost il‑Mohawk. Kateri kienet devota ħafna u kienet magħrufa għad‑devozzjoni reliġjuża soda tagħha. L‑għemejjel ta’ mortifikazzjonijiet u ċaħdiet tagħha xejn ma għenu lil saħħitha, tant li mardet

ħafna. Sfortunatament, ħames snin biss wara l‑konverżjoni tagħha għall‑Kattoliċiżmu, mardet sew u mietet fis‑17 t’April 1680 fl‑età ta’ 24 sena. Skont xi xhieda, mal‑mewt tagħha ċ‑ċikatriċi fuq wiċċċha spiċċaw, u wiċċha deher radjanti u sabiħ. Hija baqgħet magħrufa ħafna għall‑virtù tagħha ta’ kastità u l‑mortifikazzjonijiet tagħha.

Hija ġiet ibbeatifikata fl‑1980 minn Papa Ġwanni Pawlu II u kkanonizzata minn Papa Benedittu XVI fil‑Bażilika ta’ San Pietru Ruma fil‑21 t’Ottubru 2012. Bosta mirakli u ġrajjiet sopranaturali huma attribwiti għall‑interċessjoni

tagħha. Ġiet iddikjarata wkoll bħala l‑Patruna tal‑ekoloġija u l‑ambjent, tan‑nies fl‑eżilju u tal‑Indiġeni Amerikani. 

Talb lil Alla bl‑Interċessjoni ta’ Santa Kateri Tekakwitha

Missier ħanin li tista’ kollox, inroddulek ħajr għax‑xhieda ta’ bintek maħbuba Kateri Tekakwitha. Bil‑ħajja tagħha ta’ safa ħelwa, perseveranza fin‑niket ta’ qalbha, u fiduċja sħiħa u soda fil‑Ħniena Tiegħek, hi saret sinjal għad‑dinja: dinja li għandha tant bżonn ta’ tama. Billi mxiet fuq l‑eżempju ta’ Ibnek Ġesù Kristu, hi ġiet ipperfezzjonata fl‑Imħabba u mimlija b’ħeġġa għar‑Rieda Tiegħek. Issa bl‑Ispirazzjoni tal‑Ispirtu Santu u permezz tal‑Awtorità mogħtija lill‑Knisja tiegħek, dan il‑Ġilju Pur jingħadd fost il‑Qaddisin tiegħek. Jalla nafdaw fl‑Għajnuna Divina Tiegħek imsawba fuqna bl‑Interċessjoni tagħha. Ammen.

Pedro de la Cruz

L‑Aħħar Kelmiet ta’ Santa Kateri Tekakwitha: “Ġesù – Marija – Inħobbkom”

Qiegħed nibgħat il‑ħlas ta’ €

permezz ta’ ċekk pagabbli lil Missio Malta biex isiru Quddies fil‑missjoni għar‑ruħ/għall‑erwieħ ta’:

Isem u kunjom: Indirizz: Belt/ Raħal: Kodiċi Postali: Tel:

N.B. Napprezzaw il‑kontribuzzjoni ta’ mill‑inqas €5 għal kull quddiesa. Il‑quddies kollu jitqaddes fil‑pajjiżi tal‑missjoni.

Meta Tintelaq

fl- Imħabba

t’Alla, Hu Jista’ Jibdillek Ħajtek

Is-saħħa li nerġgħu nibdew, titwieled mill-waqgħat tagħna. Allura meta għandna nerġgħu nibdew? Issa! Santa Katerina ta’ Siena kienet tħobb tgħid: “Toqgħodx tistenna ż‑żmien, għax iż‑żmien ma joqgħodx jistenna lilek!”

Sirna ġenituri aħjar Bdejna ninnutaw li t‑tifel tagħna kien inbidel u kien qed iġib ruħu wisq differenti minn qabel. F’mument tajjeb u b’ħafna ħlewwa staqsejtu x’kien ġralu. Fetaħ qalbu miegħi u qalli li kien beda jieħu d‑droga. Infurmajt b’dan lil żewġi u dak il‑lejl m’għalaqniex għajn m’għajn. Konna mħawda u ħassejna li bħala ġenituri konna fallejna. Xi kultant, Joao, kien iġib lil

sħabu d‑dar, imma l‑imġiba tagħhom kienet iddejjaqna ħafna. Ma’ żewġi rajna li kellna nagħmlu għażla, jiġifieri li naċċettawhom, inħobbuhom u nkunu ta’ servizz għalihom. Minħabba dawn iċ‑ċirkostanzi kellna nħassru l‑vaganzi li konna ser nagħmlu biex stajna nibqgħu qrib tat‑tifel u nagħmlulu kuraġġ. Minħabba f’hekk ħassejna li fl‑aħħar żgur li l‑imħabba kienet se tirbaħ. Ftit wara, Joao qalilna li xtaq jibqa’ jgħix magħna u staqsiena konniex għadna lesti li nibqgħu ngħinu lil sħabu. Hekk bdiet ħajja ġdida għalina. Anki jekk ma kellniex formazzjoni jew taħriġ speċjali, ħlief li konna qed nippruvaw ngħixu l‑Vanġelu konkretament, waqqafna grupp ta’ sapport fil‑belt fejn konna noqogħdu bl‑isem: “Families Anonymous”. Illum nistgħu ngħidu li dan il‑grupp għen ħafna żgħażagħ joħorġu mill‑vizzju tad‑droga u jgħixu aħjar. (O.P. Portugall)

Alla jaf it-triq li għandna nieħdu f’kull mument ta’ ħajjitna. Għal kull wieħed u waħda minna huwa rranġa orbita fis-sema fejn il-kewkba tal-libertà tagħna tista’ tivvjaġġa. Imma hemm bżonn li aħna nintelqu f’idejh; il- Kreatur tagħna. Kull wieħed minna għandu l- orbita tiegħu, il- ħajja tiegħu, li ma tidħolx u taħbat mal- orbiti li hu għamel għall-billjuni t’oħrajn, li lkoll ħriġna mill-istess Missier.

Nafdaw f’Alla Hekk kif qalulna li konna qed nistennew tewmin,

jiena u r‑raġel intlaqna f’idejn Alla. Diġà kellna sitt itfal u r‑raġel ma kellux paga kbira. Ftit wara ġara li ħabiba tiegħi, li hi wkoll kienet tqila, kienet għaddejja minn problemi finanzjarji. Tajtha xi affarijiet tat‑tfal tiegħi. Ftit wara rċevejt rigal ta’ żewġ ‘baby‑care kits’ mingħand iz‑zija tiegħi. Ġara wkoll li hekk kif twieldu t‑tewmin, ir‑raġel irċieva promozzjoni li ġabitlu żieda konsiderevoli fil‑paga. Dan kollu għamlilna ħafna kuraġġ biex nafdaw dejjem fil‑ħniena u l‑providenza t’Alla. (A.M. Brażil)

Temmen fil‑ġenerożità tal‑oħrajn

Qomt filgħodu u peress li bħal dakinhar il‑posta ma taħdimx, ma kinitx se taslilna l‑providenza li s‑soltu taslilna. Imma ma kienx hekk għaliex Alla, Missierna, ma jikkondizzjonax ruħu

mill‑posta, għax fuq kollox hu dejjem imiss il‑qlub tal‑bnedmin u permezz tagħhom dejjem jaħseb fina. Aħna wkoll nistgħu niktbu l‑Vanġelu, almenu mill‑esperjenza ta’ din l‑avventura divina bejn il‑Missier u wliedu. (Anon)

LI TAGĦTI

Wirt dejjiemi li jibdel il‑ħajjiet

Billi tiftakar f'Missio Malta fil‑wirt tiegħek, inti tista' tagħmel differenza għal dejjem fid‑dinja li l‑ġenerazzjoni li jmiss qed tikber fiha. Rigal mingħandek jista', ħafna snin oħra, jidher fit‑tbissim tat‑tfal f'pajjiżi tat‑Tielet Dinja li ser jibbenefikaw mill‑ħniena u l‑kompassjoni tiegħek. Il‑legati tiegħek li tħalli warajk dejjem ser iħallu tbissima ħajja fil‑qlub ta' nies oħra.

AGĦMEL

MALTA MISSJUNARJA – ID‑19‑IL PARTI

Inkomplu naqraw mill‑imgħoddi

Tlifna ’l‑Papa Giovanni XXIII (Sena XXXI, Lul. 1963, nru.7, p.145) huwa l‑isem tal‑editorjal ta’ Mons. Ant. Cilia (Direttur Nazzjonali). Fih iħabbar il‑mewt tal‑Papa, li ġrat nhar it‑3 ta’ Ġunju, 1963, xi ħaġa li l‑editur ma setax jemmen peress li ftit aktar minn ħmistax qabel kellu udjenza miegħu fil‑Palazz tal‑Vatikan flimkien ma’ Diretturi Nazzjonali tal‑OMP oħrajn, fejn ġie ttrattat “b’dik il‑ħlewwa kbira tiegħu tas‑soltu”. Skontu, waqt din l‑udjenza, ma kienx

1 L‑istampar sar bi spejjeż ta’ OMP.

deherlu li “il‑Papa kien jinsab marid hekk gravi u hekk qrib tal‑mewt”. Mhux biss, iżda tant baqa’ impressjonat tajjeb bih f’dik l‑udjenza li kien pront kiteb l‑artiklu Għand il‑Papa (Sena XXXI, Lul. 1963, nru.7, pp.147‑9) li deher fl‑istess għadd tal‑perjodiku malli wasal lura lejn Malta. B’diqa, l‑editorjal ikompli jgħidilna li ma’ mewt il‑Papa “spiċċat dik l‑enerġija kbira, dik il‑ħlewwa profonda tiegħu li biha seraq il‑qalb tad‑dinja kollha”. U kien “bir‑raġun li talbu għalih u bkewh mhux biss il‑Kattoliċi, iżda nies ta’ kull reliġjon”. Huwa jkompli jgħarrafna li: “Fil‑pontifikat qasir tiegħu, Papa Giovanni XXIII ħadem għall‑ġid tal‑Knisja u tad‑dinja kollha bħallikieku għex għal bosta u bosta snin”, fejn l‑Enċiklika Mater et Magistra u Pacem in terris u l‑Konċilju tal‑Vatikan II huma monument kbir biżżejjed għalih. Skontu, il‑Papa kellu wkoll imħabba speċjali għall‑missjoni, xi ħaġa li semmieha waqt l‑agonija tiegħu, u li għaldaqstant nistgħu

nsejħulu Papa Missjunarju. U għad li miet, l‑opra u l‑ispirtu tiegħu ma jmutux.

Fior di Loto: Fl‑Enċiklopedija tan‑Naxxar (suppliment, ittra ‘X’) ta’ DAX insibu t‑tagħrif li ġej: ‘Fior di Loto – Rakkont Indjan taż‑żmenijiet ta’ Akbar il‑Hieni (Stampar1: Giov. Muscat & Co. Ltd., 1963) fi 13‑il kapitlu: Fior di Loto huwa rumanz ta’ P. Celestino Testore S.J. Ġrajja Indjana. Inqaleb bil‑Malti minn DAX. Fil‑‘Berqa’, Ġużè Diacono (1912‑2002) – kittieb ta’ novelli u drammaturgu – fir‑riċensjoni

Santa ta' San Papa Ġwanni XXIII (1881‑1963)

Il‑Qoxra tal‑ktieb ‘Fior di Loto’ ta’ Celestino Testore S.J.

tiegħu jikkummenta biss li t‑traduzzjoni ta’ DAX hija tajba.’ Fil‑ħarġa ta’ Mejju 1963, p.111, deher l‑ewwel riklam ċkejken tiegħu. F’Lulju dehru tnejn oħrajn: ‘Fior di Loto / Rumanz ġdid għalikom / Ġrajja ta’ żagħżugħ Indjan li miet biex isalva ’l missieru’ (p.149), u l‑ieħor: ‘Dalwaqt joħroġ / Fior di Loto / L‑ikbar rakkont li qatt deher s’issa fis‑sensiela tar‑rumanzi missjunarji tagħna. / Rakkont ta’ kull familja, / rakkont kbir / rakkont li jbikki, / rakkont li jgħallem’ (p.162). Il‑ktejjeb ħareġ għall‑bejgħ f’Awwissu: ‘Issa ħareġ kollu stampi / Fior di Loto / L‑isbaħ rumanz missjunarju li qatt ħareġ s’issa / ixtruh / jinbiegħ

1/6d / ixtruh’ (p.213). F’Ottubru mbagħad, li fih tiġi ċċelebrata l‑Ġurnata Missjunarja, li f’dik is‑sena ħabtet proprju fl‑20 tax‑xahar, fil‑paġni tan‑nofs insibu riklam mimli stampi ddisinjati minn ċertu L. Edel: ‘Fior di Loto / Rumanz li jgħallem / Rumanz li jbikki / Rumanz kbir / Tal‑magħruf Patri Ġiżwita Celestino Testore. / Miġjub fil‑Malti minn Dun Anton Xiberras. / Imżejjen b’għadd kbir ta’ stampi. / Disinji ta’ Edel. / Jinbiegħ 1/6d biss. / Bil‑posta 1/7d f’bolli ġodda’ (p.228), u fl‑oħra: ‘Qis ukoll li taqra ħafna fuq il‑missjoni: “Malta Missjunarja” ta’ kull xahar, u / Ir‑Rumanz il‑ġdid li għadu kif ħareġ / FIOR DI LOTO’ (p.229). Ir‑riklami baqgħu jidhru anki wara: ‘Fior di Loto / l‑isbaħ rumanz missjunarju

li qatt deher s’issa bil‑Malti, kollu stampi, iżommok sospiż sal‑aħħar, jinbiegħ 1/6d’ (Nov., p.258), u ieħor f’Diċ., p.285: ‘Fior di Loto / L‑aħħar u l‑isbaħ rumanz missjunarju li ħareġ f’Malta. Ħafna u ħafna diġà xtrawh. Kulħadd għoġbu ħafna. Fittex ibgħat ixtrih inti wkoll. / Prezz 1/6d. Bil‑posta 1/7d.’ Jidher li r‑rumanz għamel suċċess kbir tant li baqa’ jiġi riklamat għal ħafna snin.

L‑awtur oriġinali ta’ Fior di Loto, stampat għall‑ewwel darba f’Venezja fl‑1899 mill‑editur Venezjan Industrie Grafiche Sorteni, huwa Celestino Testore, imwieled nhar it‑18 ta’ Jannar 1886 fil‑belt ta’ Biella, fit‑tramuntana tal‑Italja. Fl‑1903 daħal novizz mal‑Ġiżwiti f’Avigliana,

L‑Imperatur Mogul, Akbar il‑Hieni, li fi żmienu seħħet il‑ġrajja ta’ Fior di Loto

il‑ħajja ta’ missierek. Mur’

Fior di Loto – Rakkont Indjan taż‑żmenijiet ta’ Akbar il‑Hieni (1963)

Kap. Titlu Kap. Titlu

01 Messaġġ li ngħoġob 08 Sanguis Martyrum2

02 Fil‑Palazz tal‑Kbir Mogul 09 Kundanna għall‑Mewt

03 Sħab

04 Il‑Belt Imqaddsa

05 Waħdu!

10 Diffikultà

11 Sogru

12 Għeluq il‑Ġrajja

06 Ktajjen u Ħelsien 13 Dawl

07 Nisrani

raħal fl‑istess reġjun ta’ Piemonte. Wara li ġie ordnat presbiteru f’Novara lejlet il‑Milied tal‑1916, beda minnufih bil‑ħidma pastorali tiegħu f’għadd t’istituti Ġiżwitiċi. Testore jibqa’ magħruf l‑aktar għall‑ħafna rumanzi missjunarji sbieħ li kiteb, fosthom La Vendetta dello Schiavo; La Zanna della Tigre; L’Incendio della Prigione; L’Inganno del Maoro; Il Tradimento del Bonzo; L’Oro del Kondike; Il Narcotico del Fachiro; Il Segreto di Karkus u Il Grido degli Hau! Hau! Huwa miet fil‑belt ta’ Cuneo fit‑8 ta’ Novembru 1973.

F’p.118 tal‑ktejjeb bil‑Malti nsibu li DAX temm it‑traduzzjoni tiegħu f’Diċembru 1962 f’daru f’San Ġiljan. M’għandniex xi ngħidu li x‑xogħol

2 Demm il‑martri.

ddedikah ‘Lill‑Ill.mu u Rev. mu Sinjur / Monsinjur Antonio Cilia Bl.Can., D.D, / Direttur Nazzjonali / L‑iżjed ħabrieki u qalbieni / Tal‑Opri Missjunarji Pontifiċji f’Malta’ (p.4). L‑awtur xtaq jiżżi ħajr ukoll lill‑Editrice Missioni ta’ Venezja għall‑permess li ngħatalu biex saret din it‑traduzzjoni u għal għajnuniet oħra. Min‑naħa tiegħu, fil‑kelmtejn qabel (p.3), datat 15 ta’ Marzu 1963, Mons. Antonio Cilia jistqarr li “ftit ħafna huma l‑kotba missjunarji li s’issa ġew stampati bl‑ilsien Malti u għalhekk ftit ħafna jsibu x’jaqraw fuq ħaġa li tant nafu li hija għal qalb il‑Maltin, il‑missjoni.” Huwa jinsab konvint li r‑rakkont Fior di Loto, storja l‑iżjed kommoventi tal‑missjoni fl‑Indja, se “jingħoġob ħafna

u jservi biex jixgħel dejjem iktar fil‑qlub tal‑Maltin u l‑Għawdxin il‑fjamma tal‑imħabba lejn il‑missjoni.” Skont il‑Werrej (p.2), ir‑rakkont huwa mqassam kif ġej: Il‑ġrajja mqanqla ta’ Fior di Loto sseħħ fis‑seklu XVI fi żmien meta l‑Beatu Rodolfo Acquaviva (1550‑83) kien jipprietka l‑fidi Nisranija fil‑peninsula ta’ Goa, stat fil‑Punent tal‑Indja li jmiss mal‑kosta tal‑Baħar Għarbi, fejn miet martri flimkien ma’ erba’ konfratelli oħrajn fuq il‑gżejjer Salsete. Mill‑banda l‑oħra, Fior di Loto huwa l‑isem ta’ ġuvnott erojku Indjan, paġġ3 fil‑qorti

Il‑kopertina tal‑ktejjeb bil‑Malti

3 Żagħżugħ pulit liebes bħala qaddej uffiċjali li jieħu ħsieb il‑ħtiġiet u jagħti s‑servizz tiegħu, f’dan il‑każ, lill‑Imperatur. Illum il‑ġurnata, il‑kelma ‘paġġ’ tirreferi għal dak it‑tifel li jżomm il‑kuda lill‑għarusa jew l‑ingwanti lil xi dinjitarju.

tal‑Imperatur Mogul, Akbar il‑Hieni. Huwa kien iħaddan il‑fidi tagħna u mhux l‑ewwel darba li ssogra ħajtu għaliha, tant li spiċċa ssagrifikaha biex salva ħajjet missieru pagan. Hekk mela, frott is‑sagrifiċċju erojku ta’ Fior di Loto u l‑konverżjoni tiegħu, xi ħaġa li marret kontra r‑rieda tas‑sultan, tant li kien jistħoqqilha l‑kundanna kapitali; missieru ma kienx jeħlisha ħafif li kieku ibnu stess ma ħelishilux.

Sibna wkoll artiklu tas‑Saċ. Jos. Grech‑Cremona, B.A., Liċ.D. bl‑isem ta’ Il‑BB. Ridolfu Aquaviva u Sħabu S.J. – Missjunarji u martri f’Kuntolim (XXXV, Ġunju 1967, nru.6, p.128). Minnu nisiltu t‑tagħrif li ġej: Ta’ 18‑il sena huwa daħal fil‑Kumpanija ta’ Ġesù.

Ordna saċerdot f’Lisbona u ntbagħat missjunarju f’Goa. Fl‑1579, il‑Mogul Akbar talab li jintbagħtu missjunarji fil‑Fatehpur Sikri qrib Agra, b’Patri Ridolfu jkun wieħed mill‑mibgħutin. Għal erba’ snin ħadem bla tarf biex jikkonverti lil Akbar u l‑poplu tiegħu, imma ma rnexxilux. Minn Fatehpur

mar Salsette qrib Bombay, fejn ingħaqad ma’ tliet saċerdoti Ġiżwiti oħrajn: Alfonso Pacheco, Pietru Berno u Antonio Francisco, kif ukoll mal‑fratell Franġisk Aranha, li kien ilu 23 sena l‑Indja u kien l‑arkitett tal‑missjoni. L‑erba’ missjunarji nqatlu mill‑forzi armati tal‑Indjani waqt li kienu f’Orlim biex jibnu Knisja, filwaqt li l‑ajk inqatel l‑għada wara li rabtuh ma’ siġra u sparawlu l‑vleġeġ. Fl‑istess żmien inqatlu 14‑il Nisrani Indjan. L‑Arċisqof Menezes ta’ Goa fetaħ il‑kawża tal‑beatifikazzjoni tal‑ħames missjunarji fl‑1600. Fl‑1741 dawn ingħaddew mal‑bqija tal‑martri mill‑Papa Benedittu XIV (1675‑1758) u ġew beatifikati mill‑Papa Leone XIII (1810‑1903) fl‑1893. Mill‑banda l‑oħra, Abu’l‑Fath Jalal‑ud‑din Muhammad Akbar, popolarment magħruf bħala Akbar il‑Hieni (1542‑1605) kien it‑tielet imperatur Mogul li saltan bejn l‑1556 u l‑1605. Huwa laħaq wara missieru, Humayan (1508‑56), imma peress li kien għadu żgħir fl‑età, kien megħjun minn Bairam Khan (1501‑61) bħala reġġent li mexxa temporanjament is‑saltna fin‑nuqqas ta’ imperatur u għenu jwessa’ u jsaħħaħ d‑dominji Mogul fl‑Indja.

Pittura li turi lil Dun Ridolfu (liebes l‑isfar) jiddiskuti mal‑Imperatur Mogul, Akbar il‑Hieni.

Ridolfu Aquaviva u Sħabu S.J. –Missjunarji u martri f’Kuntolim.

(+356)

(+356)

www.dmdautoparts.com

Evanġelika ta’ Marija

Santissima B ħala Missjunarja

Is‑Sbatax‑il Parti

Id- Dehra tal- Madonna tal- Pilar, f’Zaragoza, Spanja

Ftit snin biss wara l‑mewt u l‑qawmien ta’ Sidna Ġesù Kristù, fis‑sena 40 AD, seħħet l‑ewwel dehra ta’ Marija Santissima. Il‑Verġni

Mbierka dehret lil wieħed mill‑appostli, San Ġakbu l‑Kbir, ħu San Ġwann l‑Evanġelista, fi Spanja. Din id‑dehra hija magħrufa bħala l‑Madonna tal‑Pilastru (tal‑Pilar), bl‑Ispanjol Nuestra Senora del Pilar de

Zaragoza. Din id‑dehra hija rikonoxxuta bħala l‑Ewwel Dehra tal‑Madonna fl‑istorja tal‑Kristjaneżmu u hija l‑unika waħda li seħħet waqt li l‑Verġni Marija kienet għadha ħajja u tgħix f’din id‑dinja. Din id‑dehra titqies bħala bilokazzjoni (jiġifieri li wieħed jidher u jkun f’aktar minn post wieħed fl‑istess ħin) għaliex realment u fiżikament Marija kienet tgħix Ġerusalemm ma’ San Ġwann l‑Appostlu, kif riedha Ġesù meta fuq is‑salib qalilha: “Mara dan hu Ibnek”. Dan ġara qabel ma’ hija ġiet imtellgħa fis‑sema, però xorta waħda titqies mit‑tradizzjoni tal‑Knisja bħala dehra mirakoluża u spiritwali tal‑Madonna. Il- Ġrajja u l- Għan ta’ Din l- Ewwel Dehra Marjana Wara l‑Pentekoste, it‑tnax‑il appostlu, fl‑ewwel żminijiet tal‑Kristjaneżmu, kellhom jivvjaġġaw f’diversi partijiet tad‑dinja biex ixandru l‑Evanġelju. Kull wieħed minnhom kellu missjoni ta’ Evanġelizzazzjoni xi jwettaq; min f’pajjiż u min f’ieħor. San Ġakbu l‑Kbir

San Ġakbu u d dixxipli tiegħu jaduraw lill Madonna tal Pilastru, pittura ta’ Goya (ċ. 1775–1780).

kellu jivvjaġġa u jxandar il‑Kelma ta’ Kristu fl‑artijiet pagani fil‑provinċja Rumana ta’ Hispania, illum Spanja, biex jevanġelizza lit‑tribujiet lokali. Għaldaqstant, Ġakbu beda l‑vjaġġ tiegħu u mar biex jipprietka fin‑Nofsinhar tal‑Peniżola Iberika. Huwa għamel użu mit‑traffiku marittimu Ruman li f’dak iż‑żmien kien impenjattiv ħafna. Ġakbu beda mit‑Tramuntana tal‑Portugall u wasal f’Iria Flavia, fejn beda jipprietka. F’dawn il‑vjaġġi, Ġakbu, minbarra li kellu jiffaċċja diffikultajiet kbar, beda jara li n‑nies ta’ dik l‑art ma kinux qed iwieġbu tant għall‑Evanġelju u jikkonvertu għall‑Kristjaneżmu. Jingħad li minħabba f’hekk, l‑appostlu beda jaqta’ qalbu mill‑ħidma Evanġelika tiegħu f’dak il‑pajjiż.

It‑tradizzjoni tgħid li meta kien fl‑aktar punt baxx ta’ skuraġġament, waqt lejl wieħed kien qiegħed jitlob ma’ numru żgħir ta’ dixxipli li kienu saru Nsara, max‑xatt tax‑Xmara Ebro ħdejn il‑belt ta’ Zaragoza (dak iż‑żmien Caesaraugusta), f’daqqa waħda ra dawl qawwi. Niżel għarkopptejh u f’dak id‑dawl ra lill‑Verġni Marija, imdawra b’eluf t’anġli biex tikkonslah u tħeġġu. Qaltlu biex ma jaqtax qalbu mill‑ħidma tiegħu tal‑Evanġelizzazzjoni, imma kellu jippersevera, u aċċertatu li fl‑aħħar mill‑aħħar ix‑xogħol tiegħu għal Ġesù kien se jkollu riżultati kbar u ħafna f’dik l‑art se jaċċettaw il‑fidi Nisranija.

Skont wieħed mir‑rakkonti, il‑Madonna, qabel kienet wiegħdet lil San Ġakbu li

kienet se tiġi tgħinu meta l‑aktar ikollu bżonn. Fil‑fatt, kienet hi li bagħtet lil Ġakbu f’dak ir‑reġjun tal‑Imperu Ruman. Imbagħad, fis‑siegħa l‑aktar deżolata tiegħu, meta kien qed jikkunsidra li jabbanduna dik il‑missjoni, il‑Madonna ġiet biex tagħmillu kuraġġ u tgħinu kif kienet wegħditu. Hija dehret lil Ġakbu u lid‑dixxipli tiegħu wieqfa fuq pilastru tal‑ġebla tal‑jaspru, filwaqt li kienet qiegħda żżomm statwa żgħira tal‑injam; xbieha tagħha nnifisha bit‑tarbija Ġesù f’idejha. Dan seħħ fit‑12 t’Ottubru 40 AD. Marija Santissima qalet lil Ġakbu biex ma jinkwetax għax in‑nies li lilhom kien qiegħed jipprietka mhux biss kienu se jikkonvertu, imma għad ikollhom fidi b’saħħitha f’binha Ġesù daqs il‑pilastru li fuqu hija kienet wieqfa. Hija talbet lil San Ġakbu u tmien dixxipli tiegħu biex jibnu knisja fuq dak il‑post, filwaqt li wegħditu li: “Tibqa’ minn dak il‑mument sal‑aħħar taż‑żmien sabiex Alla jagħmel mirakli u għeġubijiet permezz tal‑interċessjoni tiegħi għal dawk kollha li jpoġġu lilhom infushom taħt il‑patroċinju tiegħi.” Jingħad ukoll, li l‑Madonna tat l‑istatwa żgħira tal‑injam lil San Ġakbu. San Ġakbu

Statwa tal‑Madonna tal‑Pilar.

bena knisja żgħira kif talbet il‑Madonna max‑Xmara Ebro f’Zaragoza, Spanja. Dan kien l‑ewwel Santwarju Marjan magħruf fl‑istorja, magħruf bħala s‑Santwarju tal‑Madonna tal‑Pilastru. Din il‑knisja żgħira tkabbret matul is‑sekli ta’ wara. Il‑bażilka preżenti nbniet fis‑Seklu 17. L‑istess knisja baqgħet fl‑istess post wara nirien, gwerer u diżastri matul is‑sekli. Tliet bombi waqqgħu fuq il‑bażilika matul il‑Gwerra Ċivili Spanjola (1936‑1939), iżda mirakolużament l‑ebda waħda ma splodiet. L‑istatwa li ngħatat lil San Ġakbu u l‑pilastru ġew ippreservati għal aktar minn elfejn sena. Il‑pilastru issa huwa miksi b’kisja tal‑metall intaljat, iżda parti minnu hi esposta għall‑qima ta’ kulħadd.

L-Approvazzjoni tal-Knisja Id‑dehra tal‑Madonna tal‑Pilastru ġiet rikkonoxxuta bħala kanonika minn Papa Innoċenzu XIII fl‑1723. Iżda, tant kienu qamu kontroversji dwar din id‑dehra u l‑oriġni mirakoluża tal‑knisja li l‑Awtoritajiet Reliġjużi u Ċivili Spanjoli talbu lill‑Papa jsolvi dawn il‑kontroversji. Wara investigazzjoni bir‑reqqa, it‑tnax‑il kardinal, li f’idejhom kienet fdata l‑kwistjoni, adottaw dan ir‑rakkont li kien ġie approvat mis‑Sagra Kongregazzjoni tar‑Riti fis‑7 t’Awwissu 1723 u aktar tard imdaħħal fil‑lezzjonijiet tal‑Uffiċċju Divin tal‑Festa tal‑Madonna tal‑Pilastru, iċċelebrat fit‑12 t’Ottubru. “Mill‑postijiet

kollha li Spanja toffri għall‑qima tad‑devoti, l‑aktar magħruf huwa bla dubju s‑Santwarju kkonsagrat lil Alla taħt l‑invokazzjoni tal‑Verġni Mbierka, taħt it‑titlu tal‑Madonna tal‑Pilastru, f’Zaragoza. Skont tradizzjoni antika u qaddisa, San Ġakbu l‑Kbir, immexxi mill‑Providenza fi Spanja, qatta’ xi żmien f’Zaragoza, fejn irċieva sinjal favur mingħand il‑Verġni Marija Mbierka. Waqt li kien qiegħed jitlob mad‑dixxipli tiegħu, lejl wieħed, fuq xatt tal‑Ebro, kif tgħidilna l‑istess tradizzjoni, dehritlu Omm Alla li kienet għadha tgħix, u ordnatlu jwaqqaf oratorju f’dak il‑post. L‑appostlu ma damx m’obda din l‑ordni u bl‑għajnuna tad‑dixxipli tiegħu malajr bena kappella żgħira.

Il Bażilika tal‑Madonna tal‑Pilar max Xmara Ebro.

Maż‑żmien inbniet knisja akbar li bid‑dedikazzjoni ta’ San Salvador, tinżamm bħala festa fil‑belt u djoċesi ta’ Zaragoza, f’Ottubru.”

Papa Kalistu III, f’Bolla Pontifiċja tat‑23 ta Settembu 1456, minbarra li ħeġġeġ pellegrinaġġi lejn il‑Knisja tal‑Madonna tal‑Pilar, u kkonferma l‑isem u l‑oriġni mirakoluża, iddikjara indulġenza ta’ seba’ snin għal dawk kollha li jżuru l‑Madonna tal‑Pilar, u jsemmi speċifikament ‘Pilar’, li għall‑ewwel darba jissuġġerixxi l‑eżistenza ta’ xbieha magħrufa bħala l‑Madonna tal‑Pilar. Fis‑sena 1730, Papa Klement XII, ippermetta ċ‑ċelebrazzjoni tal‑Festa tal‑Madonna tal‑Pilar madwar l‑Imperu Spanjol kollu. Ix‑xbieha tal‑Madonna tal‑Pilar f’Zaragoza ġiet inkurunata

kanonikament fl‑1905 waqt il‑Pontifikat ta’

Papa Piju X. Il‑festa tal‑Madonna tal‑Pilar f’Zaragoza, fit‑12 t’Ottubru, ġiet introdotta uffiċjalment mill‑Kunsill ta’ Zaragoza fis‑Sena 1640, li mhix biss il‑Patruna ta’ Spanja, iżda wkoll tal‑popli Hispaniċi kollha. Ta’ min igħid li inċidentalment kien fit‑12 t’Ottubru 1492, li Kristofru Kolombu wasal fl‑art Amerikana u ġiet iċċelebrata l‑ewwel quddiesa fl‑Amerika.

Nota: San Ġakbu l‑Kbir kien mar lura Ġerusalemm fejn fis‑Sena 44 AD sofra l‑martirju bil‑qtugħ ir‑ras (Atti 12:I‑2) fiż‑żmien

il‑ħakma tas‑Sultan Erodi Agrippa. B’hekk, huwa sar l‑ewwel appostlu li sofra l‑martirju għall‑Fidi Kristjana. F’dik l‑istess sena, diversi dixxipli tiegħu ħadu l‑ġisem tiegħu u reġgħu lura Spanja fejn l‑Appostlu San Ġakbu jinsab midfun. 

Dan kollu għall‑prezz ta’ €21 għal abbonament ta’ sentejn li jinkludi wkoll Kalendarju MIssjunarju b‘xejn.

Tista’ tabbona online fuq:

San Ġakbu l‑Kbir, pittura ta' Guido Reni. Ritratt: Google Art Project.

INFIRFIR SHIRO Mill- Etjopja

X’għandek bżonn:

• Kikkra basal aħmar imqatta’ fin

• Kikkra u nofs żejt

• Terz ta’ kikkra sos tal‑bżar aħmar

• 2 kikkri dqiq taċ‑ċiċri

• Kwart ta’ kuċċarina trab tal‑kardamomu

• Nofs kuċċarina trab tal‑ġinġer

• Melħ (kemm tiggosta)

• Nofs kuċċarina tewm mitħun

• 2 kikkri u nofs ilma

Metodu:

• Aqli l‑basal ġo taġen sa ma jiħmar.

• Żid nofs kikkra ilma u ħawwad.

• Żid is‑sos tal‑bżar aħmar u erġa’ ħawwad.

• Żid il‑kumplament tal‑ilma u ħallih jiftaħ jagħli.

• Ferrex ftit ftit id‑dqiq filwaqt li tħawwad biex tevita li jiġi bil‑boċċi.

• Żid il‑kumplament tal‑ingredjenti.

• Servi din it‑taħlita sħuna jew kiesħa mal‑ħobż bħala ‘appetiser’.

(L‑ikla t‑tajba)

IL-KLIEM: Kemm Hemm? F’din it‑tabella hawn moħbija l‑ismijiet ta’ 25 kelma relatata man‑numri jew mal‑għadd. Fittex fi 8 direzzjonijiet. Ibgħat il‑kaxxa kompluta sa mhux aktar tard mill‑15 tax‑xahar flimkien ma’ ismek, kunjomok u l‑indirizz hekk: Malta Missjunarja – Kompetizzjonijiet, Nru.150, Missio, Triq Lorenzo Gafà, il‑Mosta MST 4128. L‑ewwel tweġiba tajba li tittella’ bil‑polza tirbaħ kupun ta’ €15 li jissarraf mill‑ħanut ta’ Missio, ‘Faith, Hope & Charity’ fil‑Belt Valletta.

FITTEX

Nitbissmu ftit:

Għalliema: Min iwieġeb l‑ewwel mistoqsija li ser nistaqsi jista’ jmur id‑dar.

Tomas kien pront waddab il‑basket barra mit‑tieqa.

Għalliema: Min waddab il‑basket barra?

Tomas: Jien Miss. Arani sejjer id‑dar!

Intervistatur: Kemm‑il sena għandek?

Salvu: Waħda; dik ta’ mastrudaxxa.

Intervistatur: Mhux hekk ridt infisser, imma xi kemm tgħodd?

Salvu: Mill‑wieħed sal‑mija, bla ma nitfixkel!

Intervistatur: U le ħabib, kemm għandek żmien?

Salvu: Mhux wisq, għax il‑mara qed tistennieni barra u jekk indum tgħidx kemm tgergirli!

E S R S A J V R A E E Z J K M L B E E A Q X X R L V L O Z M U D S A T A X B L D I V B G E F

X M I N T A M D B M A Z Z K T A I T O T X G I U Q V J D M L T L K A X W E H J M A W N M E N J X S I T T I N A T G W E T I U N I N E M T O S T U D K I M N J A E P M H T C I W I A N T I Q U L G C X M P S O Q N R

B K M E L L I E

A B A M C A

O A R F N M Z M M U N Q Q J

M R L M Z M Y S J B A A J I

N O M K Y C I P G A T B N N

N

S L A D K R Q Q N B J D

T A R J A A R O A Q I

A

A M

A

U B B

N

N