EDITORIAL
Cobots: soms net mensen Er staan nu in laboratoria in de Benelux naar schatting tussen de 60 en 80 cobots opgesteld. Cobots? Collaborative robots, intelligente robotarmen die zonder kooiconstructies veilig kunnen samenwerken met mensen op de werkvloer. Ze doen routinetaken, werken 24/7, drinken nooit koffie, maken geen fouten en kunnen een oplossing bieden voor het chronisch tekort aan technisch personeel. Hele sectoren kampen daarmee, in de labsector is dat niet anders. Een cobot kan ongeveer de taken van een fte overnemen, dus feitelijk krijg je er een collega bij. Die instrueer je vervolgens om allerlei repetitief werk uit handen te nemen, zodat je zelf meer tijd overhoudt voor werk waarin vakmanschap tot zijn recht komt, verfijndere werkzaamheden, maatwerk, of denkwerk tijdens datainterpretatie. Door personeelstekorten wordt er in het lab nu geregeld laaggeschoold werk gedaan door relatief hoogopgeleiden. Bijvoorbeeld elk kwartier met rekken lopen om die in een toestel te laden, het in- en uitzetten van monsters, dopjes op flesjes schroeven, dopjes van flesjes schroeven…, noem maar op. Het slokt tijd op en wie vindt dit leuk werk? Maar het moet gebeuren, dat routinewerk. Het geeft ook ruis, ‘even dat rek eruit halen’ doorbreekt de concentratie. De cobot biedt uitkomst. Niet zozeer omdat hij fte’s overbodig maakt, waardoor labs goedkoper kunnen opereren. Wel omdat met slimme robotarmen de capaciteiten van mensen beter benut kunnen worden; het 'domme werk' wordt opgepikt en er komt meer tijd voor het 'slimme werk', waarbij kennis beter benut wordt. De verwachtingen zijn dat cobots een snelle opmars zullen maken. Nu is slechts 2 tot 5% van alle robots van dit type. De prognose is dat dit in 5 jaar tijd groeit naar zo’n 30%. Of ze tegen die tijd zo massaal in labs aan het werk zijn, vraag ik me af, maar dat hun aanwezigheid steeds gewoner wordt, staat buiten kijf. De almaar groeiende monsterstroom, die geen tred houdt met de instroom van geschoold personeel, blijft zo hopelijk behapbaar. Vandaar mijn stelling dat de inzet van cobots niet tot banenverlies leidt. Wel zal deze ontwikkeling het werk veranderen. De behoefte aan hoger geschoold labpersoneel groeit en op de labvloer komen er nieuwe functies bij, zoals de cobottechnicus die troubleshoot bij storingen of de cobots nieuwe kunstjes leert. Cobots zijn niet goedkoop. Ze kosten tussen 20.000 en 40.000 euro, maar die investering kan er binnen een jaar uit zijn. Dat kan zo snel, omdat een cobot het werk van een persoon overneemt, hij nagenoeg onderhoudsvrij is, en kan doorwerken in uurtjes waarin het personeel al naar huis is. Bij mijn bezoek aan het demo lab van Sakura Finetek in Alphen a/d Rijn heb ik een cobot in actie gezien die de ontbrekende schakels in de automatisering van de pre-analytische fase in histopathologie labs opvulde. Werkte na 1,5 jaar R&D als een zonnetje, zoals te lezen in het artikel op pagina 35. Maar je zult het altijd zien, nét tijdens die demo was de cobot even eigenwijs, en moest de operator een ingreep doen. Cobots zijn soms net mensen… Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur Juni 2021 |
3
