Kraftur 1. tbl. 2012

KRAFTUR

stuðningsfélag fyrir ungt fólk sem greinst hefur með krabbamein og aðstandendur

1.tbl. 2012

FORMANNSPISTILL

Hlín Rafnsdóttir formaður Ég átti samtal við eldri frænku nýverið og talið barst að veikindum hennar. Í kjölfarið spurði hún mig ,,Nennir þú alveg að tala um svona?“ Ég varð nokkuð hugsi yfir þessu.

Er það óeðlilegt að vilja ræða veikindi og vandamál? Hvað er yfirhöfuð þess virði að tala um? Vissulega er meira gefandi að tala um gleði, hamingju, sigra og þrár heldur en vandamál, vonbrigði og volæði.

Fyrir mér lítur þetta þannig út að krabbameinið og baráttan við það var stór þáttur í lífi mínu á mjög mótandi lífsskeiði og hefur haft nokkur áhrif á líf mitt. Þannig hefur stundum verið nær óhjákvæmilegt fyrir mig að minnast á það þegar ég ræði um eitthvað sem snertir mig. Mig grunar að feimni hafi eitthvað með málið að gera. Þegar ég hef haft orð á reynslu minni af krabbameini að fyrra bragði hefur fólk sagt að það hafi

langað að spyrja mig um það en ekki þorað -jafnvel fólk sem ég tel til vina minna.

Fólk virðist óttast viðbrögðin þegar vandamál eru nefnd til sögunnar, er afneitun í gangi eða brotnar viðkomandi niður? ,,Nei, hann/hún vill örugglega ekki láta minnast á þetta núna?“ hugsar sá sem langar að spyrja. ,,Best að ég sleppi því að minnast á þetta núna, svo ég sé ekki alltaf að tala um þetta.“ hugsar sá sem glímir við vandann.

Líklega býst fólk við umræðunni og er væntanlega tilbúið að svara á viðeigandi hátt, hvort sem það kærir sig að ræða málin eða ekki.

Eðlilega talar maður meira um veikindin meðan á þeim stendur og þegar skammt er frá þeim liðið heldur en seinna meir. Við erum ekki vandinn. Þetta fer líka eftir því hversu málglatt fólk er alla jafna. Sá sem þegir þunnu hljóði dagsdaglega er ólíklegur til að bera mál sitt á torg og ræða við allt og alla þegar kemur að krabbameini. Ætli það sé ekki eins komið fyrir vandamálum og húmor; þetta er spurning um stund og stað. Sama á við trúmál og stjórnmál og önnur persónulegri málefni. Við vitum oftast hvenær er óæskilegt að hefja máls á þeim.

Símtöl eða heimsóknir í góðu tómi henta vel en veislur og skemmtanir eru síður til þess fallnar. Sérstaklega ef áfengi er haft um hönd.

Auðvitað vill fólk hvíld frá því að tala um meinið og gleyma stund og stað. Sjálfsagt er að svara spurningunni ,,Hvernig hefur þú það?“ á heiðarlegan en kurteisan hátt því við opnum okkur ekki fyrir hverjum sem er. Á öðrum tímapunkti getur verið nauðsynlegt að fá að minnast á vandann, þá viljum við að vinir okkar sýni lífi okkar áhuga og séu

reiðubúnir til að hlusta á raunir okkar þegar þannig stendur á.

Mannleg samskipti eru frekar ófyrirsjáanleg, fólk er svo fjölbreytt. Einum finnst umhyggjusemi fólgin í því að nefna vandamálið en annar upplifir það sem hnýsni. Einn hefur unnið vel úr sínum málum en annar sér ekki vandann. Erfitt er að vita hvenær við hittum fyrir fílinn í stofunni. Það hlýtur því að vera með vandamál eins og öll önnur mál, ef við viljum hefja máls á þeim þá verðum við að spyrja hvort viðkomandi kæri sig um að ræða það. Nema ef vera skyldi um veðrið, það er alltaf öruggt umræðuefni.

BLAðIð STUÐNINGSFÉLAG FYRIR UNGT FÓLK SEM GREINST HEFUR MEÐ KRABBAMEIN OG AÐSTANDENDUR Skógarhlíð 8 / 105 Reykjavík Sími: 540 1915 / Stuðningssími: 866 9618 Skrifstofan er opin á mánudögum og miðvikudögum frá kl. 9:00-16:00 www.kraftur.org/ kraftur@kraftur.org Reikningsnúmer: 327 26 112233 / kennitala: 571199-3009 Framkvæmdastjóri: Þorvaldur Daníelsson / valdi@kraftur.org, s. 848 8822

2

KRAFTUR

Formaður Krafts: Hlín Rafnsdóttir / hlinrafns@gmail.com Stjórn Krafts: Árni Gunnlaugsson, Friðfinnur Hermannsson, Gísli Einarsson, Gyða Eyjólfsdóttir, Hildur Hlíf Hilmarsdóttir, Hulda Hjálmarsdóttir, Sigríður Margrét Einarsdóttir Ritstjóri Kraftsblaðsins: Unnur H. Jóhannsdóttir / uhj@simnet.is Ábyrgðarmaður: Þorvaldur Daníelsson og Unnur H. Jóhannsdóttir Hönnun og umbrot: Hilmar Þór Jóhannsson / hilmartj@gmail.com Ljósmyndari: Ernir Eyjólfsson Annað myndefni: Úr myndasafni Krafts / Úr einkasafni Prentun: Prentmet

VIÐTAL

HöFuðIð BúIð Að þOLA MARgT KRisTján BjöRn TRyGGvAson, KRAFTsFélAGi, náði öðRU sæTi í einsTAKlinGsKeppni moTTUmARs oG sAFnAði hvoRKi meiRA né minnA en 962.000 KR. við eRUm sTolT AF þéR KRisTján!

Heppnin er þó ekki búin að fylgja Kristjáni Birni upp á síðkastið. Hann lenti í bílslysi síðastliðið sumar og hefur verið óvinnufær síðan. Kristján Björn vinnur hjá Hreinsitækni þar sem hann vinnur á úrgangsolíubíl sem losar úrgangsolíu úr skipum, smurstöðvum og öðrum stöðum. Hann var að losa olíutanka á smurstöð og þurfti að fara niður í gryfju og skoða tanka. „Þegar ég er svo að fara upp úr gryfjunni þá var bíll að bakka út og lenti aftan á hausnum á mér. Já, hausinn á mér er búinn að þola margt.“ Kristján Björn, sem reyndar er alltaf kallaður Kiddi, greindist með heilaæxli aðeins 25 ára gamall. ,,Auðvitað var þetta áfall en ég var samt nokkuð rólegur yfir þessu. Ég hafði verið að fá flogaköst í þrjá mánuði og konan mín og tengdamóðir hvöttu mig til að fara til læknis og þá kom í ljós að ég var með heilaæxli sem tók nær fimmtung af heilanum. Læknirinn gaf mér í mesta lagi tíu ár, fimm góð en eftir það gæti líkaminn smám saman farið að gefa sig. Fyrir seinni aðgerðina var mér sagt að það væri miklar líkur á því að ég myndi missa sjónsvið á öðru auganu og svo gæti ég líka misst heyrnina og orðið lamaður á hægri hluta líkamans.

En kraftaverkin gerst enn. Kristján fór í tvær aðgerðir, 2006 og aðra 2007 þar sem kom í ljós að æxlið var orðið illkynja en aðgerðin

gekk vel. Hann fór svo í geislameðferð í desember 2007 í 30 skipti og svo í febrúar 2008 fór hann í 8 mánaða lyfjameðferð. Í janúar 2009 gerðist kraftaverkið, æxlið var horfið. ,,Læknarnir ætluðu ekki að trúa þessu,“ segir Kiddi.

GenGið með TilGAnGi Nú er það hins vegar bakið sem er að hrjá Kristján. ,,Ég verð að ganga og hreyfa mig og til þess að gefa göngutúrunum tilgang fór ég að safna fyrir Mottumars. Ég fór í Slippfélagið og fékk álfötur, merkti þær merki Mottumars og svo var Litlaprent svo almennilegt að gefa mér nafnspjöld með nafninu mínu á og mottumars.is því margir höfðu ekki peninga á sér en vildu styrkja málefnið.“ Hann segist hafa fengið frábærar viðtökur. „Ég safnaði skeggi og fólk sýndi þessu mikinn áhuga.“ En sagan er ekki búin enn því við verðlaunaafhendinguna í einstaklingskeppninni voru veitt verðlaun eins og vera ber. ,,Ég hélt að það væru bara veitt fyrir fyrsta sætið en það var mjög mjótt á mununum á milli okkar efstu en þá var kallað upp þriðja sætið sem fékk 2 flugmiða og svo annað sætið sem ég lenti í og ég fékk 3 flugmiða frá WOWair, húfu frá Víkurprjón og gistingu á hóteli í Keflavík. Auðvitað er ég gríðarlega ánægður með að hafa safnað þessari upphæð fyrir þetta góða málefni,“ segir Kristján Björn sem er algjör hetja og við vonum að hann jafni sig sem fyrst eftir bílslysið eins og hann gerði með krabbameinið.

KRAFTUR

3

STuðNINgSNeTIð FRáBæRT eN BæTA þARF TeNgSLIN vIð HINN ALMeNNA FéLAgA Um áRAmóTin URðU FRAmKvæmdAsTjóRAsKipTi í KRAFTi þeGAR hUldA BjARnAdóTTiR léT AF sTöRFUm oG við TóK þoRvAldUR dAníelsson KRAFTsFélAGi. við FoRviTnUðUmsT Um þAð hvAðA BReyTinGAR nýR FRAmKvæmdAsTjóRi vill sjá á FélAGinU.

hvAð Kom Til Að þú vARðsT FRAmKvæmdAsTjóRi KRAFTs?

við meGUm sem sAGT eiGA von á Að sjá nýjAR áheRslUR, eðA hvAð?

„Það er gaman að segja frá því að ég átti bara sárasaklaust spjall við Huldu Bjarnadóttur, fyrrverandi framkvæmdastjóra, og hún sagði mér að hún væri að hætta og spurði mig hvort ég vissi um einhvern til þess að taka við. Ég stakk, í hálfkæringi, upp á sjálfum mér. Hún tók það svar gott og gilt, fór með þetta fyrir stjórn og hér er ég í dag, “ segir Valdi eins og hann er jafnan kallaður og brosir.

„Það verður örugglega eitthvað á dagskránni sem ekki hefur verið þar áður og eins má reikna með að eitthvað verði með breyttu sniði.

Enn sem komið er hefur ekki gefist tími til þess að gera einhverjar ógurlegar breytingar en það má örugglega vænta einhvers nýs.

Nokkrir ungir ekklar hafa verið að hittast og ræða sín mál og í undirbúningi er það sama hjá ungum ekkjum. Það eru vissulega starfandi ekkju- og ekklahópar víðar, en ég held að umræðuefnin geti verið á annan hátt ef karlar hittast einir og konur hittast einar.

Sannarlega tilraunarinnar virði.“

TenGisT þú KRAFTi á einhveRn háTT? „Í sjálfu sér hefur það ekki verið fyrr en núna allra síðustu ár. Ég missti eiginkonu mína úr krabbameini árið 2009 og við höfðum ekki mikið leitað til félagsins. Við börnin höfum tvö síðustu ár safnað ágætum upphæðum fyrir Kraft í Reykjavíkurmaraþoninu og ætlum að halda því áfram. Ég sat stuðningsfulltrúanámskeið hjá Krafti árið 2010 og er því líka hluti af Stuðningsnetinu.“

vill nýR FRAmKvæmdAsTjóRi sjá einhveRjAR BReyTinGAR á KRAFTi? hvAð FinnsT þéR jáKvæTT oG hvAð FinnsT þéR meGA BæTA? „Örugglega hef ég áhuga á því. Starfið hefur samt verið ótrúlega öflugt þó að ekki hafi verið starfsmaður í fullu starfi. Mér þykir ótrúlega magnað að sjá og finna Stuðningsnetið okkar vaxa og dafna og ég er gríðarlega ánægður með það. Einnig er ég ánægður að sjá bókina okkar, Lífs-Kraft, koma út núna í þriðja sinn. Það sem má bæta eru kannski helst tengslin við hinn almenna félaga og eins tengslin við fólkið sem vinnur á heilbrigðisstofnunum. Félagið á ekki að vera til sjálfs sín vegna heldur vegna fólksins sem er í því og því hlakka ég til að hitta fleiri félaga,“ segir Valdi.

4

KRAFTUR

hvAðAn FæRðU innBlásTUR? „Úr lífinu sjálfu. Það að vera á lífi er kraftaverk í sjálfu sér og ber að þakka fyrir á hverjum degi. Ég er líka svo heppinn að eiga tvö börn sem eru vel gerð og dugleg í daglega lífinu, og svo á ég dásamlega ástkonu sem á falleg og yndisleg börn og barnabörn.

Ef ég ætti að nefna einhvern eða einhverja sem ég horfi til sem stóru fyrirmyndanna í lífinu þá get ég, af þekktu fólki, nefnt Lance Armstrong hjólreiðakappa með meiru og sir Alex Ferguson, stjóra Manchester United. Þetta eru menn sem þekkja ekki það að tapa, að gefast upp – og það má læra margt af slíkum mönnum. Vissulega er fullt af þannig fólki til í kringum mig líka, en ég er ekki viss um að fólk kannist við nöfnin þeirra.“

KONuM SeM MæTA í LegHáLSSTROK FeR FæKKANdI Og NýgeNgI HæKKAR eiTT AF FáUm KRABBAmeinUm sem hæGT eR Að KomA í veG FyRiR eR AlvARleGT leGhálsKRABBAmein en KonUm sem mæTA í leGhálssTRoK FeR FæKKAndi. KRisTján siGURðsson, yFiRlæKniR á leiTARsTöð KRABBAmeinsFélAGs íslAnds seGiR Að AFleiðinGin sé vAxAndi nýGenGi AlvARleGRi FoRsTiGsBReyTinGA oG í sUmUm TilFellUm lAnGT GenGins leGhálsKRABBAmeins. „Það er hægt að koma í veg fyrir leghálskrabbamein. Rannsóknir hjá okkur sýna að miðað við ástandið við upphaf leitarinnar árið 1964 og ástandsins í dag þá hefur nýgengi leghálskrabbameins lækkað um 71% og dánartíðnin minnkað um 93%. Við Íslendingar eigum því láni að fagna að hér er dánartíðni af völdum leghálskrabbameins einna lægst á heimsvísu vegna skipulagðrar

Árið 1980 þá hækkaði tíðni leghálskrabbameins skyndilega. ,,Þegar við fórum að skoða málið þá kom í ljós að konurnar höfðu ekki mætt reglulega til leitar og sjúkdómurinn hafði færst niður í aldri. leitar. Í leitinni er tekið frumustrok sem síðan er greint undir smásjá til að kanna hvort einhverjar forstigsbreytingar finnast þ.e. breytingar er gefa til kynna að konan sé í áhættu á að fá leghálskrabbamein.

Ef slíkar breytingar greinast þá er tekið vefjasýni og ef þau staðfesta meðalsterkar til sterkar forstigsbreytingar fara konur í keiluskurð. Þessi vefjasýni eru tekin með aðstoð leghálsspeglunar sem sýna nokkuð nákvæmlega hvar þessar breytingarnar eru í leghálsinum. Leitin hefur einnig leitt til þess að ríflega helmingur leghálskrabbameina greinist á byrjunarstigi (hulinsstigi) sjúkdóms sem unnt er að lækna með einföldum keiluskurði sem ekki hefur áhrif á frjósemi yngri kvenna.“

FoRsendA áRAnGURs Kristján bendir hins vegar á að frumforsenda árangurs leitar sé að konur mæti í skoðun. „Við metum árangurinn út frá þeim gagnagrunni sem við höfum og sjáum að þegar konur hafa dregið úr mætingu eins og á áttunda áratugnum þá hækkar nýgengi sjúkdómsins. Út frá því hljótum við að draga þá ályktun að mæting í leit hafi áhrif á árangurinn. Við eigum hér á Leitarstöðinni

geysilega góðan gagnagrunn með öllum frumustrokum og vefjasýnum hvort sem þau eru tekin hér á Leitarstöðinni eða af læknum á stofum. Þetta gefur okkur tækifæri til rannsókna og þróunarvinnu.“

smitast aðallega við kynmök en talið er að um 18 þeirra tengist leghálskrabbameini auk þess sem tveir aðrir stofnar veirunnar valda kynfæravörtum (condylom) hjá báðum kynjum.“

Kristján segir að árangurinn byggist á nokkrum atriðum. „Númer eitt er að konurnar mæti, því ef þær gera það ekki þá er árangurinn ekki eins og hann ætti að vera. Í öðru lagi að við höfum vel skipulagða leit með innköllunarkerfi og eftirlitskerfi þar sem við höldum utan um öll gögn og úrvinnslu, fylgjumst með hvort konur mæti og hvort þær hafi afbrigðisleg frumustrok og mæti í samræmi við verklagsreglur leitarinnar.

Síðast en ekki síst verðum við að hafa vel þjálfað starfslið og aðgengi að nýrri tækni vegna þess að það er alltaf framþróun á þessu sviði.“

minnKAndi mæTinG

Árið 1980 þá hækkaði tíðni leghálskrabbameins skyndilega. ,,Þegar við fórum að skoða málið þá kom í ljós að konurnar höfðu ekki mætt reglulega til leitar og sjúkdómurinn hafði færst niður í aldri. Lífstíll og kynhegðun yngri kvenna hafði breyst. Ástæða hækkunarinnar er veirusmit með

En nú hefur mætingin því miður dalað aftur, nýgengið hefur hækkað og langt gengnum krabbameinum hefur fjölgað aðallega hjá konum sem ekki hafa mætt í samræmi við verklagsreglur leitarinnar.

HPV –veiru sem smitast við samfarir og er talið að allt að 90% kvenna fái slíkt smit á sinni lífsleið. Vegna aukinnar tíðni slíks smits meðal yngri kvenna voru aldursmörkin færð úr 25 ára niður í 20 ára á árinu 1988 í þeim tilgangi að greina þessar breytingar áður en þær yrðu það alvarlegar að það myndaðist krabbamein. Orsakatengsl HPV-veira, sem skiptast í meira en 100 undirstofna, og leghálskrabbameins er faraldsfræðilega sönnuð. Af þessum stofnum eru um 40 sem

Kristján segir að í kjölfar skipulagsbreytinga eftir 1982 hafi Leitarstöðin auglýst mikið í fjölmiðlum. ,,En þá var bara eitt ríkissjónvarp og einn Moggi og auðveldara að ná til kvenna.

Regluleg þriggja ára mæting jókst úr 50% upp í 82% eftir 1990. Það, ásamt endurbótum á skipulagi leitarstarfsins, leiddi til lækkunar á nýgenginu, sem segir til um hvað mætingin er mikilvæg. En nú hefur mætingin því miður dalað aftur, nýgengið hefur hækkað og langt gengnum krabbameinum hefur fjölgað aðallega hjá konum sem ekki hafa mætt í samræmi við verklagsreglur leitarinnar.

Konur eru að hugsa um eitthvað allt annað en að fara í krabbameinsleit. Í Reykjavík er mætingin einna lélegust á landinu en betri á stöðum þar sem skipuleg leit er bara framkvæmd einu sinni á ári eða á tveggja ára fresti. Það getur líka verið að konur á höfuðborgarsvæðinu taki það sem víst að þarna sé Leitarstöðin og þær geti farið þegar þeim hentar og svo gleymist það alltaf í forgangsröðinni. Við höfðum áður en hrunið varð möguleika á að auglýsa í fjölmiðlum en eftir það höfum við ekki haft fjármagn til auglýsinga og við höfum einnig þurft að draga mjög úr þjónustu hér innanhúss og úti á landi. Á sama tíma hefur ekki verið til staðar fjármagn til þróunarvinnu sem var í farvatninu fyrir hrun.

Bólusetningar gegn HPV-veirunni sem nú eru nýhafnar hjá 12 til 13 ára stúlkum gagnast ekki eldri konum sem þegar eru farnar að stunda kynlíf auk þess sem hún er ekki allsherjarvörn. Því er besta vörnin þeirra gegn leghálskrabbameini að mæta í leghálsskoðun.“, segir Kristján.

Framhald á bls. 15

KRAFTUR

5

seinna. Þegar eggið er hins vegar frjóvgað verður það að fósturvísi og það er miklu auðveldara að eiga við hann, frysta hann og þíða, því hann fer bara að stað aftur. Það þarf hins vegar að þíða eggið og frjóvga það eftir þíðingu og það er ekki jafnauðvelt að gera. Ef konur eru í sambúð er það oft besta leiðin í dag en ef þær eru einhleypar þá er

,,Sæðiðfrumurnar eru allt öðruvísi en eggin, þær eru miklu harðgerðari og geymast mjög vel. Þær eru með harðgerðustu frumunum. Þegar egg eru fryst þá breytast eiginleikar þeirra þannig að það er erfitt að frjóvga þau seinna.“

KRABBAMeIN Og óFRjóSeMI þeGAR UnGT FólK FæR KRABBAmein hUGsAR þAð mARGT Til BARneiGnA í FRAmTíðinni, hvoRT sem þAð á eKKeRT BARn, á BARn FyRiR oG vill eiGnAsT FleiRi. þeTTA veldUR því oFT hUGARAnGRi oG áhyGGjUm. KRAFTUR Ræddi við GUðmUnd ARAson, séRFRæðinG í óFRjósemi hjá ART medicA oG spURði hAnn úT í möGUleiKA UnGs FólKs sem GReinsT heFði með KRABBAmein Til Að eiGnAsT BARn. „Þegar um sjúkdóm eins og krabbamein er að ræða hjá ungu fólki eru aðstæður dálítið öðruvísi en hjá heilbrigðu fólki hvað varðar ófrjósemi. Krabbameinssjúkt fólk er oft þegar orðið veikt þegar meinið er loksins greint þannig að það snýst í fyrsta lagi um hvar krabbameinið er og hversu brátt þarf að byrja meðferð því ófrjósemisaðgerðir taka einhvern tíma, sérstaklega hjá konum. Það verður þá að vera mat krabbameinslæknisins hvort að það stofni lífi og heilsu sjúklingins

,,Sem betur fer er hægt að meðhöndla krabbamein í dag vel og lífslíkur fara batnandi en oft með lyfjum sem valda skaða á eistum eða eggjastokkum.“

í hættu að bíða eða hvort hefja verði meðferð strax,“ segir Guðmundur. Hann bendir líka á að það fari einnig eftir því hvar krabbameinið sé hvort fólk geti farið í ófrjósemisaðgerð. ,,Það er t.d. ekki óhætt að nota sæðissýni úr karlmönnum hafi þeir greinst með krabbamein í blöðruhálskirtli og í eistum eftir meðferð, því það gætu verið krabbameinsfrumur í því og eins hjá konum í eggjastokkum. En krabbamein, hvar sem það er staðsett getur haft áhrif á önnur líffæri.“

6

KRAFTUR

Guðmundur segir að það sé ekki aðeins krabbameinið sem geti haft áhrif á ófrjósemi heldur ekki síður meðferðin sjálf, lyfja og/ eða geislameðferð. ,,Það er þó nokkuð sem hægt er að gera en fyrst og fremst hefur markmiðið verið að hugsa um heilsu krabbameinssjúklinga og það getur verið að það hafi gleymst að taka tillit til framtíðarþátta eins og barneigna og upplýsa reglubundið um það sem hægt er að gera.

Sem betur fer er hægt að meðhöndla krabbamein vel í dag og lífslíkur fara batnandi en oft með lyfjum sem valda skaða á eistum eða eggjastokkum.“

AUðveldARA FyRiR KARlA en KonUR Læknirinn bendir á að það sé nýtilkomið að það sé hægt að gera nokkuð í málum þessa hóps og því þurfi að upplýsa bæði lækna og fólk sem sé í þessari stöðu, viljinn sé fyrir hendi. „Það er mjög auðvelt að koma þessu við hjá körlum, nema að þeir hafi eistakrabbamein en þeir geta sjálfir sent beiðni um sæðissýni eða beðið lækninn sinn um það og komið með það og það er þá fryst.

Sæðiðfrumurnar eru allt öðruvísi en eggin, þær eru miklu harðgerðari og geymast mjög vel. Þær eru með harðgerðustu frumunum. Þegar egg eru fryst þá breytast eiginleikar þeirra þannig að það er erfitt að frjóvga þau

hægt að frjóvga eggið með gjafasæði. En ef einhleypa konan vill síðan í framtíðinni ekki nota frjóvaða eggið með gjafasæðinu, hefur t.d. kynnst manni og vildi nota hans sæði, þá yrði hún að fá gjafaegg annars staðar frá.

Hvort sem hún gerir þá á hún möguleika á að eignast barn.“

nýjAR leiðiR á TilRAUnAsTiGi Nú er verið að þróa aðferð til þess að taka eggjastokksvef úr konum og frysta en slíkt er mikil bylting í þessum fræðum. ,,Þetta er á lokastigi og ef til vill ekki langt í að við förum að framkvæma slíkar aðgerðir, jafnvel hér á landi innan fárra ára,“ segir Guðmundur. ,,Þetta eru í rauninni tvær aðferðir. Önnur er sú að taka eggjastokksvef hjá konum sem hafa fengið greiningu um krabbamein en það væri gert með kviðspeglun til að komast að eggjastokkunum. Vefnum er síðan skipt í nokkra búta og þeir frystir. Þegar konan hefði síðan lokið meðferð, væri orðin frísk og tilbúin til þess að eignast barn þá væri hægt að setja vefbút á eggjastokkinn og hann byrjaði þá að vaxa þar. Möguleikarnir verða þá væntanlega meiri á frjósemi og hver biti getur dugað í 1-3 ár. Ókosturinn við þetta sem margir sjá er að þegar eggjastokksvefur er tekinn þegar krabbamein er til staðar, einkum blóðkrabbamein, þá geti verið einhverjar krabbameinsfrumur í slíkum vef, þannig að þetta hentar ekki öllum. Hin aðferðin að örva konuna með lyfjum og taka síðan egg, sem væru fryst ófrjóvguð en er einnig á tilraunastigi og hingað til hefur verið erfitt að frjóvga þau eftir að þau hafa verið þídd. Þá þyrfti konan að koma í tæknifrjóvgun í uppsetningu fósturvísum í frystu eggjunum. Þetta eru sem sagt þessar tvær nýju leiðir sem eru á tilraunastigi og gefa ákveðna von.“

HveR eR ég?

Nafn? Gísli Níls Einarsson.

Hve lengi hefurðu verið í Krafti?

Rúmt ár.

Hvað finnst þér áhugaverðast, skemmtilegast eða mest spennandi við Kraft?

Stuðningsnetið, Lífskraftur, fólkið og nýi framkvæmdastjóri Krafts.

Síðan eru spennandi tímar framundan í að efla starfsemi Krafts enn meir og fylgja nýrri stefnu félagsins úr hlaði.

Hvert er uppáhaldslagið þitt?

Alive and kicking – Simple Minds.

Hver er upphaldsbókin þín?

Páfugl í Mörgæsalandi, saga um sköpunargleði og hugrekki.

Hver er uppáhaldsbíómyndin þín?

Yes Man með Jim Carrey. Fátt mikilvægara í lífinu en að hafa jákvætt viðhorf til þess.

Hvaða land langar þig helst til að heimsækja? Ástralíu.

Ef þú mættir gera eitthvað geggjað, hvað myndirðu gera?

Fara á Anfield, horfa á Liverpool spila og syngja: „You'll never walk alone“ Hvort finnst þér fallegra, rafmagnsljós eða kertaljós?

Kertaljós, því fylgir alltaf rómantísk og róleg stemming.

Hvort myndirðu velja fíl eða gíraffa sem farþega í Volkswagen bjöllu og afhverju?

Gíraffa, engin spurning. Minni þyngd í bílnum, kæmist hraðari yfir, betri nýting á bensíninu og ég fengi betri yfirsýn við aksturinn þar sem gíraffinn myndi þurfa stinga höfðinu út um gluggann.

Hvort myndirðu lesa Biblíuna eða Kóraninn og af hverju?

Myndi lesa Biblíuna þar sem ég þekki lítið til Kóranins.

Hvert er þitt mottó í lífinu?

Sælla er að gefa en þiggja.

Nafn? Stefanía Björk Björnsdóttir.

Hve lengi hefurðu verið í Krafti?

Síðan haustið 2009.

Hvað finnst þér áhugaverðast, skemmtilegast eða mest spennandi við Kraft?

Kraftur bjargaði mér í mínum veikindum og svo er ég búin að kynnast fullt af hressu skemmtilegu og yndislegu fólki þar.

Hvert er uppáhaldslagið þitt?

One með U2.

Hver er upphaldsbókin þín?

Engin sérstök les ekki mikið.

Hver er uppáhaldsbíómyndin þín?

Titanic.

Hvaða land langar þig helst til að heimsækja?

Kína.

Ef þú mættir gera eitthvað geggjað, hvað myndirðu gera?

Fara í fallhlífastökk.

Hvort finnst þér fallegra, rafmagnsljós eða kertaljós?

Kertaljós.

Hvort myndirðu velja fíl eða gíraffa sem farþega í Volkswagen bjöllu og afhverju? Ég myndi velja gíraffa út af því að hann er léttari og það fer minna fyrir honum.

Hvort myndirðu lesa Biblíuna eða Kóraninn og af hverju? Kóraninn hann er áhugaverðari.

Hvert er þitt mottó í lífinu?

Hugsa betur um heilsuna mína.

KRAFTUR

7

MATuR geTuR LæKNAð KRABBAMeIN lUKKA pálsdóTTiR Bjó hjá móðURsysTUR sinni í helsinKi þeGAR sú síðARneFndA GReindisT með KRABBAmeinsæxli á móTUm heilAhvelAnnA. hún FylGdisT náið með BARáTTU FRænKU sinnAR sem hAFði áhUGA á óheFðBUndnUm AðFeRðUm oG hUGsAði miKið Um mATARæði. lUKKA seGiR Að þAð hAFi KveiKT í séR neisTA oG síðAn heFUR hún meiRA eðA minnA liFAð oG hRæRsT í RAnnsóKnUm á TenGslUm KRABBAmeins, mATARæðis oG líFssTíls.

Nú ertu sjúkraþjálfari að mennt, hefur það komið þér að gagni? ,,Já, fög eins og lífeðlisfræði, frumulífræði, líffærafræði og efnafræði gáfu mér grunnþekkingu til að geta lesið mér til með gagnrýnu hugarfari og byggt þekkingu ofan á þann grunn sem ég öðlaðist við sjúkraþjálfunarnámið. Þú heldur töluvert af fyrirlestrum, hvað ertu að segja á þessum fyrirlestrum? ,,Ég er fyrst og fremst að vekja fólk til umhugsunar um hve mikil áhrif hver og einn getur haft á sína heilsu hvort sem hann hefur greinst með langvinnan sjúkdóm eða ekki.

Margar gerðir krabbameina eru að miklu leyti fyrirbyggjanlegar og oft læknanlegar líka. Það er auðvitað ekki algilt að hægt sé að koma í veg fyrir og lækna krabbamein en ég er sannfærð um að við getum haft mikil áhrif á framgang sjúkdómsins og er algjörlega handviss um að hægt er að bæta lífsgæði þeirra sem við meinið glíma gríðarlega mikið. Það er alltof mikil hræðsla tengd krabbameinum og ég tek undir með krabbameinslækninum David B. Agus þegar hann segir orðaval okkar rangt. Hann vill að við breytum úr því að segja að einhver sé MEÐ krabbamein yfir í að líkami hans sé AÐ “krabbameina”. Ástæðan er sú að þetta er ekki innrás veiru eða bakteríu eða einhvers annars sem kemur utan frá og við þurfum að ráðast á heldur er líkaminn að framleiða þetta sjálfur. Við ættum því að leggja meiri áherslu á að hjálpa líkamanum að

8

KRAFTUR

hætta að framleiða æxli með því að styrkja ónæmiskerfið. Vissulega þurfum við að nota lyf og skurðaðgerðir en við þurfum líka að huga að því að byggja upp nýjar heilbrigðar frumur og næra frumur líkamans vel til þess að meinið taki sig ekki upp aftur og aftur. Þá er annað, margar rannsóknir sýna fram á að lyfleysa getur virkað jafnvel á einstaklinginn og lyf, það er ef hann heldur að lyfleysan sé lyf. Af hverju erum við ekki að nýta okkur þetta í meðferðum? Þetta eru ekkert annað en hugræn áhrif, trúin á að lyfleysan lækni. Hugurinn er öflugur.

Af hverju eru slökun, aðferðir til að öðlast hugarró og jákvæðni ekki hluti af hverri einustu krabbameinsaðferð? Spyr Lukka.

mATURinn eR svo miKilvæGUR En hvaða hlutverk spilar maturinn sem fyrirbyggjandi við krabbamein og við krabbameini? ,,Það er til urmull rannsókna sem sýnir frama gagnsemi þess að borða ákveðnar matartegundir til að sporna við vexti krabbameinsæxla og fyrirbyggja aðra langvinna sjúkdóma s.s. hjarta- og æðasjúkdóma, sykursýki II, MS og heilahrörnunarsjúkdóma svo eitthvað sé nefnt. Rökin eru orðin það sterk að það er nánast ekki nokkur leið að mæla á móti því t.d. að grænmeti er lykill að langlífi og heilbrigði. Það eru til rannsóknir sem sýna að mikil neysla á kjöti

og mjólkurvörum örvi vöxt krabbameina en þessar rannsóknir eru umdeildar og framleiðendur þessarra vara leggja sig auðvitað fram við að skapa efa í hugum fólks þannig að það hætti ekki að kaupa vörurnar þeirra. Við þekkjum þessi dæmi frá sígarettuiðnaðinum. Þar voru misvísandi rannsóknir um tíma og óheppilegum rannsóknarniðurstöðum stungið ofaní skúffur. Það er auðvelt að líta um öxl núna rúmum 50 árum síðar því nú er vitneskjan um að sígarettureykingar séu óhollar og geti valdið sjúkdómum orðin almenn. Við erum á svipuðum stað núna með unnar kjötvörur að ég tel. Við höfum yfirgnæfandi sannanir þess að unnar kjötvörur stuðli að heilsutjóni en meðtökum það ekki alveg strax. Það mun taka nokkur ár ef ekki áratugi. Hvað er í boði fyrir börnin okkar á hverri einustu leikskólahátíð, íþróttasamkomu og uppskeruhátíð? Það er ábyrgðarleysi hjá okkur fullorðna fólkinu að gefa börnunum okkar pulsu og sælgæti í eins miklum mæli og við gerum í dag. Það segja margir við mig að þetta séu nú óþarfa öfgar og að allt sé gott í hófi en þetta er bara friðþæging okkar sem tökum auðveldu lausnina og erum að friða okkar eigin samvisku. Ég er þó engin öfgamanneskja og borða allan mat sjálf. Ég fæ mér oftar en ég ætti skyndibita með börnunum mínum og drekk kaffi meira en góðu hófi gegnir en ég er alltaf að reyna að bæta inn góðum venjum. Þetta snýst um

MATUR litlu skrefin sem við tökum á hverjum degi en ekki byltingu í stuttan tíma.

Hefurðu séð dæmi þess að mataræðið hafi áhrif? ,,Já, ég sé þau dæmi nánast daglega, það er það frábæra við vinnuna mina. Mínar sælustundir í vinnunni eru þegar reglulegir viðskiptavinir okkar koma til okkar með jákvæðar niðurstöður frá lækninum og árangurssögur um bætta líðan og meiri orku. Það er þetta sem gefur mér mest.

Var það hvatinn að stofnun veitingarstaðar þíns Happs að veita fólki betra aðgengi að góðum mat? ,,Já, þetta byrjaði þannig að fólk, oft með heilsufarsvandamál, vildi betri mat en fannst það ekki finna það sem það leitaði að. Við byrjuðum því að elda fyrir einstaklinga, dagsskammt, sem þeir gátu tekið heim. Smám saman vatt þetta upp á sig og varð að Happi en við erum nú með veitingastað og veisluþjónustu á Höfðatorgi.“ Lukka segir að fyrir hana snúist lífið um gæðin meðan við erum hér. ,,Þau er alltaf hægt að örva og bæta, og ef við tökum krabbameinssjúklinginn sem dæmi þá skiptir máli að gæði lífs hans séu sem best, í gegnum meðferðina. Staðreyndin er nefnilega sú að ekkert okkar er hér að eilífu og gæði hvers dags skipta ekki minna máli en hve dagarnir eru margir.“

Möndluterta með tvenns konar fyllingum 1 kaka eða 10 litlar

Silungur með mangósalsa fyrir 4

Möndluterta · 5 dl möndlumjöl eða sama magn af möndlum, sett í matvinnsluvél og gert að dufti · 1 1/2 dl agave- eða hlynsíróp · örlítið sjávarsalt

· ·

1. Stillið ofninn á 180°.

1. Hrærið öllum hráefnunum saman. Bætið við sírópi ef deigið er of þurrt.

2. Þrýstið deiginu niður með fingrunum á botninn/botnana og upp kantana. Kælið.

Límónu- fylling · 3 3/4 dl kasjúhnetur · 1 1/4 dl límónusafi · 1 dl agave- eða hlynsíróp · 1 dl kókosolía · 1 tsk vanilla · 1/2 tsk sjávarsalt · 1/4 vanillustöng og kornin skafin úr · 2/3 dl límónu-börkur · límónubörkur til skrauts · kókosmjöl til skrauts · saxaðar hnetur að eigin vali, til skrauts 1. Setjið öll hráefnin í blandara og maukið flauelsmjúkt.

2. Hellið fyllingunni á bökubotninn/ botnana.

Bleikur hafragrautur fyrir 4 Hafragrautur · 3 1/2 dl hafrar · 2 1/2 dl eplasafi · 1 dl pistasíur, saxaðar · 2 msk hörfræ · 1/2 tsk kanill · örlítið sjávarsalt · 2 1/2 dl grísk jógúrt eða ab-mjólk · 5 dl frosin hindber 1. Takið fram skál og hellið eplasafanum yfir hafrana. Látið standa í smástund eða þar til hafrarnir eru orðnir mjúkir.

2. Blandið hnetum, kanil, salti, jógúrti og helmingnum af berjunum saman við.

3. Berið fram með afganginum af berjunum og örlitlu hlynsírópi.

·

4 x 200 g silungssteikur 2 msk möndlumjöl, (setjið u.þ.b. sama magn af möndlum í matvinnsluvél og maukið þær þar til þær verða að dufti) sjávarsalt

Jarðarberjafylling · 3 3/4 dl kasjúhnetur · 5 dl frosin jarðarber · örlítið sjávarsalt · hlynsíróp ef þurfa þykir · fersk ber, til skrauts · kókosmjöl, til skrauts 1. Setjið öll hráefnin í blandara og maukið flauelsmjúkt.

2. Hellið fyllingunni á bökubotninn/ botnana.

Með þessari fyllingu mætti bera fram gríska jógúrt, fersk ber og kókosflögur sem skraut

2. Stráið möndlumjöli og salti yfir silungssteikurnar og bakið í ofni í u.þ.b. 6 mínútur.

3. Berið fram með hrísgrjónablöndu, agúrkustrimlum og mangósalsa.

Hrísgrjónablanda · 1 dl brún hýðishrísgrjón · 1 dl svört hýðishrísgrjón · vatn, magn samkvæmt leiðbeiningum á pakka hrísgrjónanna · 2 msk tamari-sósa · 1 tsk garam masala 1. Setjið brúnu og svörtu hýðishrísgrjónin í pott með vatni, tamari-sósu og garam masala. Sjóðið samkvæmt leiðbeiningum á pakka.

Mangósalsa · 1 mangó, annar helmingur skorinn í smáa bita og hinn settur í matvinnsluvél · 1/2 grænt chili, fræhreinsað · 1/2 dl súrsað engifer · safi úr 2 límónum · 2 msk ferskt kóríander · sjávarsalt 1. Setjið helminginn af mangóinu í matvinnsluvél og maukið með chili, súrsuðu engifer og límónusafa.

2. Bætið mangóbitum og kóríander saman við og saltið ef þurfa þykir.

Agúrku-strimlar · 1 agúrka, skorin í langa strimla t.d. með mandólíni · 2 msk tamari-sósa · 1 msk sesamolía · 1 msk sesamfræ 1. Pískið tamari-sósu og sesamolíu saman.

2. Veltið agúrku-strimlunum upp úr sósunni og sesamfræjunum.

sem ákvað fyrir fimmtán árum, eftir að hafa glímt við mjög fjölbreytta flóru kynlífstruflana að einbeita sér að flóknum kynlífstruflunum sem verða hjá fólki með krabbamein og alvarlega sjúkdóma eins og mænuskaða eða MS. „ Það hafa orðið mjög miklar framfarir á þessu sviði á síðastliðnum áratug og þróast hefur nýtt svið sem kalla má ,,kynlífslækningar“. Það hefur skapast ótrúlega mikið af nýrri þekkingu, þ.á.m. lausnum fyrir margar kynlífstruflanir.“

KynlíFið veldUR TRUFlUnUm í sAmBöndUm eðA í UpphAFi þeiRRA Er einhver munur á þörfum eða áhyggjum fólks á aldrinum 18-40 ára um kynlífið eða kynlífstruflanir þegar það fær krabbamein eða langvinna sjúkdóma en eldra fólks? Leitar það frekar til kynfræðinga, t.d. í Hollandi? ,,Áður en ég ræði aldursmuninn þá langar mig að benda á tvo mikilvæga hluti. Annars vegar, þegar um krabbamein er að ræða þá er mikilvægt að við séum meðvituð um að í meirihluta tilfella er krabbameinið ekki orsök truflananna heldur meðferðin. Hins vegar er einnig mikilvægt að hafa í huga að fólk er ólíkt, sumir hafa meiri kynhvöt á meðan aðrir hafa minni. Þeir síðarnefndu þarfnast kynlífs á hverjum degi, með eða án félaga. Það er ekki betra, það er ekki verra, það er bara eins og það er.

KyNLíFSTRuFLANIR eR HægT Að LæKNA hollensKi læKniRinn oG KynFRæðinGURinn WoeT GiAnoTTen hélT í TenGslUm við veRKeFnið KynlíF oG KRABBAmein eRindi á öRRáðsTeFnU KRABBAmeinsFélAGs íslAnds í jAnúAR þAR sem hAnn FjAllAði Um hveRniG KRABBAmeinsmeðFeRð heFUR áhRiF á KynlíF oG KynGeTU en eKKi síðUR Um miKilvæGi þess Að TAlA sAmAn Um þAð. WoeT vAR svo vinsAmleGUR Að veiTA KRAFTi íTARleGT viðTAl Um þeTTA séRsvið siTT. Woet segir að það sé löng saga hvers vegna hann gerði kynfræði að sérsviði sínu. ,,Það helgast annars vegar af rómansk-kaþólsku uppeldi mínu og svo reynslu sem ég varð fyrir í starfi sem læknir í Vestur- og Austur-Afríku en þangað fór ég eftir að ég lauk námi í almennum lækningum. Ég hafði 16 ára gamall heyrt af læknum sem störfuðu í Afríku og þar sem ég er ævintýragjarn í eðli mínu hljómaði það mjög vel í mínum eyrum að gerast læknir í hitabeltinu. Ég vann í 5 1/2 ár í Vestur og Austur- Afríku. Þá, árið 1975, innritaði ég mig í sérfræðinám, fæðingarlækningar og kvensjúkdómafræði, í University Clinic, en á sama tíma var verið að þar stofna deild læknisfræðilegrar kynfræði.“

„Ég lærði að það væri hægt með réttri meðferð að hjálpa fólki með flest vandamál“ Woet segist hafa heillast af þessu nýja sviði. ,,Ég varð var við það að sjúklingar okkar, ég sjálfur þar meðtalinn, skorti almennilega kynlífsfræðslu sem og hvað gæti valdið kynlífstruflunum. Ég lærði að það væri hægt með réttri meðferð að hjálpa fólki með flest vandamál tengd kynvitund og kynlífi. Það var þess vegna sem ég skipti um fræðasvið og ákvað að gerast kynfræðingur,“ segir Woet

10

KRAFTUR

Nú getum við farið að tala um muninn á ungu fólki og eldra. Jafnvel þó kynferði og kynhneigð sé enn mikilvæg mörgu eldra fólki þá skiptir það ungt fólk meira máli. Hér skiptir einnig máli hvenær á æviskeiðinu fólk fær krabbamein. Ef þú átt ekki unnusta eða maka og meðferðin hefur eyðilagt líkama og frjósemi þá getur það flækt margt eins og að taka upp samband við aðra manneskju. Hvenær á að segja hinni manneskjunni frá ófrjóseminni eða stómanu? Þegar fólk er brjálæðislega ástfangið þá fer það hins vegar oft að stunda kynlíf saman þar sem þráin getur yfirunnið og verið sterkari en skemmdirnar og tekur upp samband. Hins vegar gerist það líka að makinn yfirgefur þann sem hefur sjúkdóminn eða hefur haft sjúkdóminn. En þess eru einnig dæmi um að sjúklingurinn slítur sambandinu þar sem makinn getur ekki höndlað krabbameinið m.a. vegna þess að sjúklingurinn upplifir sig sem lélegan elskhuga. En það eru líka tilfelli þar sem makinn hleypur burtu.

,,Karlmenn virðast vera uppteknari af kynfærum sínum og virkninni en konur, af frammistöðu auk stinningar og fullnægingar. Konur hins vegar leggja meiri áherslu á munúð, að deila og tengjast.“

Hver eru meginvandamálin og hvað er hægt að gera til þess að bæta þau? „Í kynlífssambandi þá hefur margt fólk þróað mynstur þar sem allt þeirra kynlíf er sameiginlegt og bæði upplifa það sama, t.d. fullnægingu. Þegar annað þeirra fær krabbamein, þá raskast slíkt mynstur nánast alltaf og veldur vanda. Annað hvort það þarf það sem er með krabbameinið að vinna mjög hart að því að viðhalda mynstri hins og missa ef til vill í kjölfarið löngunina eða að sá sem er ekki með krabbameinið mun ekki fá það kynlíf sem hann þarfnast eða nánu tengsl.“ Woet segir algengt að skipta vandamálunum upp í þrjú svið „Kynlífsvirkni, kynlífssamband og kynsjálfsmynd. Kynsjálfsmynd er sú tilfinning að vera annað hvort maður eða kona. Nú, ef við ímyndum okkur að ung kona fái brjóstakrabbamein og brjóstið er tekið þá mun henni sennilega finnast hún minni kona fyrir vikið.

Hún gæti fengið á tilfinninguna að hún sé ekki eins aðlaðandi og

VIÐTAL áður og eins til að njóta ásta með. Það er hins vegar mín reynsla að fyrir fæsta menn er þetta ekki ástæða til þess að skilja við eða fara frá konu. Aðrar ástæður fyrir því að konur skortir kynsjálfsmynd eftir krabbameinsmeðferð er að þær missa frjósemina. Meðferðin eyðileggur frjósemina í flestum tilvikum, eins og t.d. í Hodgkins og hvítblæði og konur geta ekki orðið ófrískar. Það hefur oft neikvæð áhrif á kynhvötina.“ Lausnir við flestum kynlífstruflunum Woet vill benda á þann ávinning sem kynlíf hefur. ,,Kynlíf hefur góð áhrif á líkamann. Eftir það þá sefur fólk betur, það dregur úr verkjum og þunglyndi og slakar á vöðvum. Auk þess getur það gefið tilfinningalegan stuðning og endurheimt samskipti sem áður voru löskuð á milli manns og konu.“ Hann segir hins vegar að samband karls og konu sé ekki alltaf auðvelt og þarf ekki krabbamein til. „Hvernig á höndla kynhvötina á ólíkum tímapunktum? Sem betur fer finna flest hjón þetta viðkvæma jafnvægi. En þegar annað fær krabbamein hafa svo mörg áhrif meðferðarinnar, eins og þreyta, verkir, óöryggi og svo framvegis áhrif. Þá raskast þetta viðkvæma jafnvægi mjög auðveldlega.

Virkni í kynlífi er hluti af stærra stjórnkerfi. Það má skipta því í þrjá þætti. Í fyrsta lagi er það kynlífslöngun. Henni er aðallega stjórnað af hormónum, einkum testeróni, bæði í konum og körlum. Margar krabbameinsmeðferðir geta eyðilagt birgðirnar af testeróni með þeim afleiðingum að viðkomandi hefur minni eða enga kynlífslöngun eða orku. Þetta er mjög algengt eftir lyfjameðferð. Í öðru lagi þá er það ris eða stinning getnaðarlims hjá karlmönnum. Sá miski sem hér verður er sérstaklega mikilvægur fyrir karlmenn. Í lyfjameðferð geta æðar eða taugar í getnaðarlim skemmst og fyrir marga karlmenn hefur það mikil áhrif á sjálfsmynd þeirra að ná ekki fullu risi. Í þriðja lagi er það fullnægingin sem er einnig mikilvæg fyrir karlmenn en oft er þunglyndismeðferð meginástæða þess að fólk nær ekki fullnægingu.

,,Margir sjúklingar hafa ávinning af aðstæðum eða þeirri framtíðarsýn þar sem parið faðmast og kyssist og þegar annað þeirra þarfnast meira, þá getur hann eða hún haldið áfram án þess að hitt þurfi að fylgja með. Þetta þýðir því oftast það að sá sem ekki er með krabbamein frói sér með sjúklinginn í faðmi sínum.“

Woet segir að það góða sé þó að hægt sé að veita meðferð við flestum af þessum kynlífstruflunum. ,,Með öðrum orðum, það eru lausnir. Hins vegar, til þess að nálgast lausnirnar þá verður að segja lækni eða hjúkrunarfræðingi frá vandamálinu.“

mUnUR á KonUm oG KöRlUm

Kynfræðingurinn segir mikinn mun á konum og körlum. ,,Vitaskuld er hver og einn einstakur og engan er hægt að setja nákvæmlega í þessa kassa sem ég lýsi hér að ofan, en hóparnir eru nokkuð skýrir.

Karlmenn virðast vera uppteknari af kynfærum sínum og virkninni en konur, af frammistöðu auk stinningar og fullnægingar. Konur hins vegar leggja meiri áherslu á munúð, að deila og tengjast.“ Woet leggur áherslu á að hvorugt er betra eða verra. ,,Þessi mismunur er einfaldlega, og hann byrjar að þróast strax fyrstu mánuðina í móðurkviði, löngu áður en menntun og menning getur haft áhrif á hann. Þannig að þegar karlmaður fær krabbamein þá mun hann hafa áhyggur af virkninni. Hann mun spyrja sig spurninga eins og ,,Mun mér standa eftir meðferðina?“ á meðan kona sem fær krabbamein mun hafa áhyggjur af útliti sínu og spyrja spurninga eins og ,,Mun manningum mínum finnast ég ljót á meðan meðferðinni stendur“? eða sem snúa að löngun: ,,Mun ég hafa löngun þegar hann vill njóta ásta? Margir sjúklingar hafa ávinning af aðstæðum eða þeirri framtíðarsýn þar sem parið faðmast og kyssist og þegar annað þeirra þarfnast meira, þá getur hann eða hún haldið áfram án þess að hitt þurfi að fylgja með. Þetta þýðir því oftast það að sá sem ekki er með krabbamein frói sér með sjúklinginn í faðmi sínum.

,,Læknar og hjúkrunarfræðingar koma úr sama samfélagi og sjúklingar og upplifa sömu hömlurnar þegar kemur að kynlífi og umræðum um það.“

KynlíFsUmRæðA oFT Feimnismál meðAl læKnA Woet segir að oft sé umræðan um kynlífstruflanir ekki síður feimnismál á meðal lækna og hjúkrunarfræðinga en það sé aðeins að breytast. ,,Læknar og hjúkrunarfræðingar koma úr sama samfélagi og sjúklingar og upplifa sömu hömlurnar þegar kemur að kynlífi og umræðum um það. Það er því ekki, verandi sjúklingur, oft auðvelt að bera upp áhyggjur sínar varðandi kynlíf eða vandkvæði. Og það sama á við um lækni og sjúklinga, það er ekki alltaf auðvelt að spyrja spurninga. Það á við jafnvel þótt að um sé að ræða stórt vandamál þá er það oft ekki rætt af hálfu sjúklinga og fagmaðurinn telur að það séu engar kyntruflanir.“ Woet hefur tekið þátt í verkefni í heimalandi sínu þar sem reynt er að breyta þessu. ,, Af verkefnisins hálfu þá reynum við að auka færni fagfólksins til þess að gera það óhrætt og ófeimið við að ræða kynlíf og málefni því tengd. Við reynum að gefa sjúklingunum góð ráð. Það eru lífsgæði sem eru hér í húfi svo það er þess virði fyrir sjúklingum að berjast fyrir þeim og létta af sér áhyggjum sem tengjast honum sem kynveru og hans kynlífi.“ Hefurðu einhverja tilfinningu fyrir, eftir hina stuttu heimsókn til Íslands, hvernig ástandið eða ferlið er hér á landi miðað við Holland? ,,Ekki láta blekkjast, meðferð við kynlífstruflunum kann ekki að vera betri í Hollandi en hér. Fjöldi fagfólks í Hollandi ræðir aldrei um kynvitund. Eftir að hafa komið tvisvar til Íslands, þá get ég mér til þess að á Íslandi sé hærra hlutfall lækna og hjúkrunarfræðinga sem er þjálfað og hefur áhuga á kynvitund.“

KRAFTUR

11

MIKILvægT Að BöRN geTI Tjáð SIg vIð FOReLdRA SíNA viGFús BjARni AlBeRTsson heFUR Unnið í sjö áR sem sjúKRAhúspResTUR á lAndspíTAlAnUm oG seGiR sTARFið GeFAndi „mAðUR eR AllTAF í TenGslUm við FólK, Að vísU eRU veRKeFnin oFT FlóKin oG GeTA veRið eRFið. en þAð eR AFsKApleGA sKemmTileG oG áhUGAveRT Að veRA í svonA sAmFylGd oG eiGinleGA FoRRéTTindi Að Fá Að vinnA svonA sTARF,“ seGiR viGFús BjARni sem UndAnFARin misseRi heFUR m.A. sinnT FoReldRUm sem GReinAsT með KRABBAmein, BöRnUm þeiRRA oG UnGlinGUm. Hugsa foreldrar sem greinast með krabbamein oft fyrst til barnanna sinna? „Já, þau gera það, án undantekninga.

Börnin vega gríðarlega þungt. Þau eru okkur svo náin. Ef við erum foreldrar eru þau stór tilgangur lífs okkar og ef til vill er foreldrahlutverkið virkasta hlutverkið sem mannskepnan hefur. Það vilja allir gera allt fyrir börnin sín, langflestir eru þannig þenkjandi.“ Þannig að það er nokkurs konar verndunartilfinning sem hellist fyrst yfir fólk? „Já, og löngun til að vernda þau þannig að þau bíði sem minnstan skaða af. Foreldrar hugsa mikið um hvaða áhrif þessi veikindi muni hafa á börnin. Þá hefur fólk vitaskuld áhyggjur af eigin lífslíkum líka og hvort það fái að vera foreldri áfram. Fólk hugsar þá áfram hvað verður um börnin sín. Mér finnst ég oftar verða var við að fólk hugsi meira um hvað verður um börnin en hvað verður um það sjálft. “

miKilvæGT Að TAlA Um hinAR nýjU AðsTæðUR

12

KRAFTUR

En hvernig er best að segja börnum frá því að annað foreldri þeirra hafi alvarlegan sjúkdóm? „Ég hef nálgast þetta út frá ákveðnu módeli.

Við erum öll í ákveðnu fjölskyldukerfi og þegar áföll eins og veikindi dynja yfir fjölskyldukerfi hefur það áhrif á alla í fjölskyldunni og oftar en ekki verður endurröðun á hlutverkum. Það versta sem gerist í aðstæðum eins og þessum er þegar fólk hættir að tala saman eða fer að stunda hugsanalestur því það er mjög mikilvægt

,,Mér finnst börnum ganga best í þessum fjölskyldumynstri sem upplifa einmitt það að þau megi tala og segja og þau spurð hvernig þau hafi það og þau fái að heyra reglulega að þeirra sé gætt. Þar upplifa þau mesta öryggið.” fyrir alla að tala um hinar nýju aðstæður ekki síst við börnin og þar þurfa foreldrarnir að koma til hjálpar. Það er mikilvægt að við hjálpum foreldrum að tala við börnin um veikindin eins og þroski þeirra leyfir þannig

að börnin upplifi traust í því að að þau megi vita og þau megi spyrja. Þetta er hlutur sem ég er mjög upptekinn af og nota mjög mikið í mínu starfi. Ég læt fullorðna fólkið segja ákveðnar öryggissetningar við þau.

Að börn fái að heyra reglulega að það séu elskuð og þeirra sé gætt og að þau fái hjálp til að halda áfram sínum daglegu athöfnum. Ég segi reglulega, vegna þess að þau hugsa ekki jafn samfellt og við og því þarf að endurtaka hlutina með þeim. Það er einnig mjög mikilvægt að þau fari ekki að ganga óeðlilega inn í hlutverk umönnunaraðila, þess sem sér um að hugga, styðja og styrkja. Þau fái þá gjöf að vera sem mest börn. ”

slæmT eF BöRn FARA Að BeRA áByRGð Vigfús Bjarni segist hafa góða reynslu af því að sitja foreldrafundi með nýgreindu foreldri og því heilbrigða og ræða þessi mál. „Það sem ég sagði hér áðan um opin og styrkjandi samskipti hefur svo verndandi áhrif á börnin sama hvernig sem allt fer. Ég er oft nálægt þegar sjúkdómurinn sigrar og þá hefur átt sér stað heilmikil endurskilgreining vonar ef

VIÐTAL fjölskyldan hefur unnið þetta vel þrátt fyrir hinn hörmulega missi og öllu því sára sem því fylgir. Sá sársauki verður aldrei tekinn burtu en það er hægt að byggja upp hluti á ný og vinna með tilfinningar og reynslu.

Presturinn segir einnig að það sé mikilvægt að þeim maka sem er heilbrigður sé hjálpað að tala við börnin sín, styðja þau og styrkja. ,,Það er mikilvægt hlutverk um leið og það er mikilvægt að sá hinn sami þarf að hugsa um sig og sínar tilfinningar. En það er mikilvægt að foreldrarnir hafi getu til að láta börnin vita að þau séu vernduð og þau séu enn þá í hlutverki barnisns og þau í hlutverki foreldrana. Það skiptir gríðarlega miku máli.”

UppliFA KRABBAmeinið sem óGn Vigfús Bjarni segir að börn og unglingar upplifi krabbamein vissulega sem ógn. ,,Þau eru mjög sjálfhverfar verur í jákvæðum skilningi og hugsa sem svo: Hver passar mig? Hvað verður um mig? Sum börn kalla á athygli og það er jákvætt, þó að það sé dálítið krefjandi þá finnst mér það betra en að börn dragi sig í hlé og láti sig hverfa. Mér finnst börnum ganga best í þessu fjölskyldumynstri sem upplifa einmitt það að þau megi tala og segja og þau spurð hvernig þau hafi það og þau fái að heyra reglulega að þeirra sé gætt. Þar upplifa þau mesta öryggið. Þá eru þau að

ganga í gegnum sínar eðlilegu tilfinningar og geta tjáð þær á eðlilegan hátt en það getur verið ótti, kvíði og allt sem því fylgir, þó þau noti ekki sama tungutak og við og við verðum að minna okkur á það að börn tjá sig allt öðruvísi en við og nota ekki endilega okkar orðfæri. Ég held að sé það afar mikiklvægt að foreldrið eða forráðamaðurinn veiti skjól svo þau getið tjáð sig eins og þau tjá sig, hvort sem það er í gegnum sköpun, leik, list eða sínum orðum. Þá er mikilvægt börnin upplifi nærveru og regluleg skilaboð frá foreldrum sínum um mikilvægi sitt í tilverunni.”

PuNgAPRóF Hjá KRAFTI Meginmarkmið Krabbameinsfélagsins er að styðja og efla í hvívetna baráttu gegn krabbameinum. Mottumars er tileinkaður körlum. Í átakinu er áhersla lögð á fræðslu um algengustu krabbamein hjá körlum og helstu einkenni þeirra en einnig almennt heilbrigði og heilsusamlegt líferni sem getur dregið úr líkunum á krabbameinum.

Fjölmargar vísindarannsóknir hafa fundið tengsl milli lífsstílsþátta og krabbameina.

Karlmenn greinast oft síðar en konur því þeir fara síður til læknis Kraftur lagði sitt af mörkum til Mottumars og hélt opinn spjallfund, hálfgert pungapróf fyrir karlmenn, í húsnæði Krabbameinsfélagins við Skógarhlíð. Frummælandi var Guðmundur Vikar Einarsson, þvagfæraskurðlæknir en hann fjallaði um það helsta sem hrjáð getur karlmenn t.d. í pungnum

– en ekki síst það sem karlmenn þurfa ekki að óttast. Það mætti fámennur en góður hópur á fundinn og Guðmundur ræddi við gesti um 15 mínútur og tók að loknum

,, Hann ræddi einnig um hvað það er sem getur mögulega verið að hrjá okkur í pungnum og á því svæði án þess að það sé beinlínis tengt krabbameini”

við fyrirspurnum. ,,Mér fannst fundurinn takast mjög vel og Guðmundur Vikar var æðislegur. Við fáum hann örugglega aftur að ári. Hann ræddi einnig um hvað það er sem getur mögulega verið að hrjá okkur í

pungnum og á því svæði án þess að það sé beinlínis tengt krabbameini,” segir Þorvaldur Daníelsson framkvæmdastjóri Krafts. ,,Þetta tengist auðvitað því að tengt mottumars undanfarin ár hafa karlmenn verið hvattir til að þreifa punginn á sér og svo er vitað að hringingum og heimsóknum til lækna hefur fjölgað í þessum mánuði.” Þorvaldur segir að fundargestir hafi komist að því að það geti ansi margt verið að gerast á pungsvæði án þess að um krabbamein sé að ræða.,, Guðmundur upplýsti okkur t.d. um að menn sem fæðast með svokölluð launeistu eru 20 sinnum líklegri til þess að fá krabbamein í eistu heldur en aðrir.

STuðNINgS-NeTIð vex Og dAFNAR Það er óhætt að segja að Stuðningsnetið vaxi og dafni undir styrkri stjórn Gyðu Eyjólfsdóttur sálfræðings. Nú hafa verið haldin sjö námskeið og 59 stuðningsfulltrúar útskrifaðir. Að sögn Gyðu sátu síðasta námskeið einnig fulltrúar frá Krabbameinsfélagi Akureyrar og nágrennis og frá Ristilfélaginu. ,,Þá hafa önnur stuðningsfélög sent fulltrúa á námskeið og eitt stuðningsfélag hefur óskað eftir nánara samstarfi varðandi stuðning. Á síðasta námskeiði voru átta einstaklingar og það er kominn biðlisti fyrir næsta námskeið sem verður í haust.”

Gyða segir að beiðnum hafi fjölgað töluvert. ,,Árið 2009 fengum við sex beiðnir. Árið 2010 komu 27 beiðnir, þar af 18 frá greindum og níu frá aðstandendum. Árið 2011 fengum við 42 beiðnir, 22 frá greindum og 20 frá aðstandendum og það sem af er þessu ári þá eru komnar um 30 beiðnir. Þá höfum við á þessu ári heimsótt geisladeildina, 11-E og kvennadeildina og verið með kynningar á Stuðningsnetinu þar við góðar undirtektir. Það var endurmenntunarfundur í febrúar þar sem

var stefnumótunarvinna vegna Stuðningsnetsins og gekk hún mjög vel.”

Ef þú hefur áhuga á að fá að ræða við stuðningsfulltrúa getur þú haft samband í 470 2700. Það getur verið hjálplegt að ræða við einhvern sem hefur gengið í gegnum svipaða reynslu og þú ert að ganga í gegnum, einhvern sem hefur þann skilning sem einungis fæst með því að upplifa hlutina sjálfur. Þú getur óskað eftir því að fá að ræða við einhvern sem er á svipuðum aldri og þú, af sama kyni, og/eða hefur greinst með sömu tegund krabbameins og þú. Reynt er að verða við óskum þínum ef hægt er.

Einnig bendum við á myndbandsklippur á heimasíðu Krafts, www. kraftur.org, þar sem meðlimir úr stuðningsnetinu lýsa reynslu sinni, bæði þeir sem greindir hafa verið með krabbamein og eins aðstandendur.

KRAFTUR

13

FéLAgSLeg RéTTINdI KRABBAeINSSjúKRA Og TRyggINgAR þeGAR FólK veiKisT heFUR þAð oFT TAKmARKAðA þeKKinGU á FélAGsleGUm RéTTindUm sínUm oG TRyGGinGUm. KRAFTUR Ræddi því við evU ólAFsdóTTUR, sem GAF GReinARGóðAR UpplýsinGAR Um máleFnið.

Hvaða réttindi til framfærslu hefur fólk sem greinist með krabbamein og er á vinnumarkaði?

Launþegar í veikindaleyfi halda fullum launum í ákveðinn tíma og er sá tími í samræmi við kjarasamning viðkomandi launþega. Eftir að greiðsluskyldu vinnuveitanda lýkur á fólk rétt á greiðslu dag-

Fullir sjúkradagpeningar nema kr.

1.232 á dag en hálfir dagpeningar nema kr. 616 og greiðast þeim sem voru í hlutastarfi þegar þeir veiktust.

peninga úr sjúkrasjóði síns stéttarfélags samkvæmt reglum viðkomandi sjóðs.

Sjúkradagpeningar frá Tryggingastofnun greiðast samhliða sjúkradagpeningum stéttarfélags.

Sjúkradagpeningar frá Tryggingastofnun greiðast frá 15. veikindadegi og að hámarki í 52 vikur samtals á hverjum 24 mánuðum.

Fullir sjúkradagpeningar nema kr. 1.232 á dag en hálfir dagpeningar nema kr. 616 og greiðast þeim sem voru í hlutastarfi þegar

14

KRAFTUR

þeir veiktust. Einnig greiðir TR viðbót fyrir börn undir 18 ára aldri sem eru á framfæri viðkomandi einstaklings, kr. 337 á dag fyrir hvert barn.

Hvað er niðurgreitt stoðkostnaði?

af

lyfjum

og

Krabbameinslæknar sækja um lyfjaskírteini fyrir sína sjúklinga. Tryggingastofnun greiðir krabbameinslyf þeim tengd. Greiðsluþátttaka krabbameinssjúkra í öðrum lyfjum getur verið mismunandi.

Afsláttarkort er gefið út til handa fólki á aldrinum 16-67 ára sem greitt hefur að minnsta kosti kr. 29.500 fyrir heil-

Hjá mörgum stéttarfélögum má sækja um styrk upp í útlagðan kostnað vegna meðferðar hjá sjúkraþjálfara, iðjuþjálfa, sjúkranuddara, kíropraktors eða sambærilegs meðferðaraðila og einnig vegna meðferðar hjá sálfræðingi, félagsráðgjafa, hjúkrunarfræðingi, fjölskylduráðgjafa eða öðrum viðurkenndum meðferðaraðila.

Hvaða réttindi til framfærslu hafa þeir sem greinast með krabbamein og eru ekki á vinnumarkaði? Þegar ekki er fyrirséð hverjar afleiðingar sjúkdómsins verða getur einstaklingur sótt um endurhæfingarlífeyri frá Trygginga-

Hjá einstaklingi sem er á atvinnuleysisbótum og veikist skerðast atvinnuleysisbætur um það sem nemur hlutfalli óvinnufærni samkvæmt læknisvottorði. Einnig koma tekjur úr sjúkrasjóðum til skerðingar séu þær umfram frítekjumark, en það nemur nú kr. 59.047. brigðisþjónustu á almanaksárinu. Fólk sem er á örorku- eða endurhæfingarlífeyri fær afsláttarkort sem veitir afslátt af læknisþjónustu, lyfjum, tannlækningum, sjúkraþjálfun og fleiru.

stofnun skv. lögum nr. 118/1993 um félagslega aðstoð. Endurhæfingarlífeyrir greiðist í allt að 12 mánuði en hægt er að sækja um framlengingu að þeim tíma loknum.

Hjá einstaklingi sem er á atvinnuleysisbótum og veikist skerðast atvinnuleysisbætur um það sem nemur hlutfalli óvinnufærni samkvæmt læknisvottorði. Einnig koma tekjur úr sjúkrasjóðum til skerðingar séu þær umfram frítekjumark, en það nemur nú kr. 59.047. Styrkir vegna útlagðs kostnaðar vegna meðferða líkt og taldar voru upp hér að ofan, koma ekki til skerðingar atvinnuleysisbóta.

vinnumarkaði. Einstaklingar sem verið hafa á atvinnuleysisskrá í meira en hálft ár greiða sama gjald vegna læknisþjónustu og lífeyrisþegar (sem sagt lægra en almennt gerist).

Fá þeir sem ekki eru á vinnumarkaði sams konar niðurgreiðslu á lyfjum og stoðkostnaði og aðrir? Þeir sem eru atvinnulausir greiða almennt gjald við kaup á lyfjum en fá síðan sjálfkrafa endurgreiðslu frá Sjúkratryggingum Íslands ef staðfesting Vinnumálastofnunar liggur fyrir. Endurgreiðslan fer fram 10-

Fólk sem er í krabbameinsmeðferð á rétt á viðtölum við fagaðila á Landspítala, ýmist ókeypis eða gegn vægu gjaldi. Það getur létt byrði margra að ræða við sálfræðing, félagsráðgjafa, næringarfræðing, sjúkraþjálfara eða aðra fagaðila eftir því sem við á. Endurhæfing á Landspítalanum við Hringbraut , Grensás og Ljósið eru endurhæfingar- og stuðningsmiðstöðvar þar sem boðið er upp á sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun, fræðslufundi og ýmiss konar hópastarf. Áhersla er lögð á það að að efla lífsgæðin með því að styrkja andlegan, félagslegan og líkamlegan þrótt. Endurhæfing á Reykjalundi stendur til boða í einstaka tilviki og er þá allur kostnaður greiddur af TR.

Krabbameinsfélag Íslands býður einnig upp á margs konar fræðslu og stuðning fyrir fólk sem greinst hefur með krabbamein.

40 dögum dögum eftir kaup á lyfjunum.

Hjá Sjúkratryggingum Íslands eru réttindi almennt ekki flokkuð eftir stöðu á

Er annar stuðningur í boði sem þeir sem greinast með krabbamein geta nýtt sér, þeim að kostnaðarlausu eða fyrir lítið gjald?

sem greinst hefur með krabbamein. Þar starfa félagsráðgjafi, hjúkrunarfræðingar og fulltrúar stuðningshópa sem styðja við bakið á þeim sem greinst hafa með krabbamein og aðstandendum þeirra. Þjónusta Ráðgjafaþjónustu Krabbameinsfélagsins er fólki að kostnaðarlausu og þar er meðal annars boðið upp á sjálfstyrkingarnámskeið, námskeið í hugrænni atferlismeðferð (HAM), djúpslökun, Qi-Gong þjálfun, matreiðslunámskeið og margs konar fyrirlestra sem eiga það sameiginlegt að fjalla um heilsu, heilbrigði og vellíðan. Einnig er boðið upp á aðstoð við að sækja um ýmis úrræði og nýta þau réttindi sem við eiga. Lögð er áhersla á hlýlegt og notalegt umhverfi og allir eru velkomnir.

Ráðgjafaþjónustan er opin alla virka daga á milli kl. 09:00 og 16:00. Síminn er 540 1900 og gjaldfrjálst númer er 800 4040.

Einnig má senda fyrirspurnir á netfangið 8004040@krabb.is. Viðburði og dagskrá hvers mánaðar má finna inni á heimasíðu Krabbameinsfélags Íslands www.krabb.is.

Krabbameinsfélag Íslands býður einnig upp á margs konar fræðslu og stuðning fyrir fólk

STyRKIR SeM KRAFTuR HeFuR FeNgIð úRAUppBoð Til sTyRKTAR KRAFTi

Snemma árs barst Krafti góð gjöf frá frá Símanum eða tveir símar af gerðinni Samsung E-3210 sem munu svo sannarlega koma í góðar þarfir. Kunnum við Símanum bestu þakkir fyrir.

sTUðninGsneT KRAFTs hlýTUR 250 þúsUnd KRónA sTyRK FRá lAndsBAnKAnUm

Íslenski úraframleiðandinn JS Watch co. Reykjavik og tveir af fremstu listamönnum þjóðarinnar Erró og Eggert Pétursson hönnuðu í sameiningu afar sérstaka skartgripi en þeir síðarnefndu skreyttu skífur glæsilegra úra frá þeim fyrrnefndu. Úrin voru boðin upp á heimasíðu gilbert.is og jswatch.com frá og með 8. desember og til 20. janúar 2012. Fór úr Errós á eina milljón og tíuþúsund krónum betur og úr Eggerts á eina milljón slétta .Allur ágóði af uppboðinu rann óskerta til Krafts, stuðningsfélags ungs fólks sem greinst hefur með krabbamein og aðstandenda þeirra. Við þökkum öllum þeim sem komu að þessu uppboði, úrsmiðum og listamönnum, kærlega fyrir en verkefnið var um ár í vinnslu svo þeir lögðu á sig mikla vinnu í þágu Krafts. (ATH GAMLA MYND AF ÚRÚNUM)

Góð GjöF FRá símAnUm

Landbankinn veitti 15 milljónir króna í fyrsta sinn úr nýjum Samfélagssjóði bankans. Veittir voru þrjátíu og fimm styrkir, fimm styrkir að upphæð 1 milljón króna hver, tíu styrkir að fjárhæð 500 þúsund krónur og tuttugu styrkir að fjárhæð 250 þúsund krónur. Ríflega 500 umsóknir bárust um styrki úr Samfélagssjóði Landsbankans. Samfélagsstyrkjunum er ætlað að styðja við samfélagsmál af ýmsum toga, t.d. verkefni mannúðarsamtaka og líknarfélaga, verkefni á sviði menntamála, rannsókna og vísinda, verkefni á sviði menningar og lista, forvarnar- og æskulýðsstarf og sértæka útgáfustarfsemi. Kraftur hlaut 250.000 kr. styrk.

heppin í hAppdRæTTi Kraftur sendi tölvupóst í styrktarpott Vélar og Skip ehf fyrir jólin, sem er nokkurs konar happdrætti og var svo heppið að vera þriðja félagið sem dregið var út og hlaut þar. Við sendum sendum Vélum og Skipum ehf okkar bestu þakkir.

sællA eR Að GeFA en þiGGjA Velferðarsjóðurinn Sælla er að gefa en þiggja (SGÞ) styrkti Kraft um kr. 200.000 fyrir jólin en það var Jón Baldur Lorange, formaður

KRAFTUR

15

sjóðsins sem afhenti styrkinn. Þessi sniðugi velferðarsjóður, Sælla er að gefa en þiggja, er valfrjáls sjóður starfsfólks Bændasamtaka Íslands, Lífeyrissjóðs bænda, Félags hrossabænda og Landssamtaka sauðfjárbænda. Starfsfólkið greiðir mánaðarlegt framlag í sjóðinn af mánaðarlaunum sínum. Þetta var sjötta úthlutun sjóðsins frá upphafi. Óhætt er að segja að þessi styrkur komi sér vel og þökkum við þeim kærlega fyrir okkur.

áGóði cRossFiT-móTs RAnn Til KRAFTs

hAllveiGARsTúKA oddFelloWA sTyRKiR KRAFT Fyrir jólin var settur kraftur í fjármögnun á endurútgáfu á Lífs-Krafti og því kom það stjórn og starfsmönnum skemmtilega á óvart þegar félagar úr Hallveigarstúkunni veittu félaginu 500.000 króna styrk á dögunum. Við þökkum þeim stuðninginn!

TónleiKAR Til sTyRKTAR KRAFTi FLOLLI hélt Crossfit mót í húsakynnum Crossfit-Sport í Kópavogi.

Forsprakki mótsins, Svanur Þór Karlsson, ákvað að þátttökugjöldin myndu renna til Krafts. Var þessi skemmtilega mynd tekin þegar Þorvaldur Daníelsson, framkvæmdastjóri Krafts, heilsaði upp á þá FLOLLA og tók við upphæðinni sem safnaðist.

STeMMNINg á SuMARgRILLI KRAFTS Í mars héldu nokkrar ungar stúlkur sem eru í námi í frístundafræðum við HÍ tónleika til styrktar Krafti. Þetta var verkefni sem þær voru að vinna fyrir skólann, sumsé að standa fyrir uppákomu, og þær ákváðu að láta ágóðann renna til Krafts. Fóru tónleikarnir fram á Faktorý og fram komu hljómsveitirnar Úlfúr Úlfur, Sykur og For a minor reflection auk Viktors Birgiss. Stúlkurnar sem að þessu stóðu heita Sandra Dís Káradóttir, Anna Lísa Ríkharðsdóttir, Ásta Þórðardóttir og Sunna Árnadóttir.

GAF AFmælispeninGAnA sínA

Í upphafi ársins varð Kolbrún Þormóðsdóttir nokkur sextug. Við óskum henni til hamingju með það, en þessi góða kona ákvað að þiggja engar afmælisgjafir heldur bað hún gesti um að setja peninga í bauk sem þarna var og færði Krafti svo að gjöf. Hún kom og heimsótti skrifstofuna og afhenti peninginn ásamt eiginmanni sínum, Geir Friðgeirssyni – sjá mynd

16

KRAFTUR

Það var frábær stemmning á sumargrilli Krafts sem fram fór í Nauthólsvík að venju. Þangað komu Jón Jónsson, Einar Clausen tenór - og Svavar Knútur og skemmtu viðstöddum en mætingin var góð. Þessir aðilar skemmtu viðstöddum. Kjörorðið var Við eigum marga góða að og lagði Atlantsolía okkur til pylsur, pylsubrauð, tómatsósu, sinnep, remólaði, steiktan lauk, Coke og Fanta, Emmessís gaf okkur ís, Mata hf gaf okkur græn epli og Bónus/ Hagar gáfu okkur aðra ávexti. Við þökkum kærlega fyrir það.

KRAFTUR

17

HugMyNdARíKuR uNgLIðAHóPuR þAð eR óhæTT Að seGjA Að þAð sé Búið Að veRA sTUð oG sTemmninG í veTUR hjá UnGliðAhópnUm. ,,FyRiR jól FóRUm við á UppisTAndssýninGU hjá sTeve o sem eR þeKKTUR FyRiR leiK sinn í GenGinU AlRæmdA jAcKAss en þæTTiR oG KviKmyndiR, þAR sem þeiR mAnA hvoRn AnnAn Upp í svAKAleGA viTleysU, nUTU vinsældA“ seGiR GUnnAR þóR AndRésson sem séR Um UnGliðAhóp KRAFTs, ljóssins oG sKB. ,,sTeve o FóR þARnA á KosTUm þeGAR hAnn lýsTi ReynslU sinni í GeGnUm TíðinA oG voRU söGUR hAns AllsvAKAleGAR sem oG sýninGin sem hAnn seTTi á svið FyRiR áhoRFendUR.“ Í desember var haldið jólabingó ásamt SKB. ,,Þar var fullt af glæsilegum vinningum sem flugu út eins og heitar lummur. Jón Jónsson kom og spilaði fyrir hópinn í hléi.Í desember var á dagskrá sælgætis- og skartgripasmiðja. Í sælgætissmiðjunni fengum við leiðsögn frá starfsmanni slikkeri.is en hann sýndi okkur hvernig ætti að gera brjóstsykur með alls konar bragði og litum. Þá sýndu

spilakvöld og áttum þvílíkt skemmtilega kvöldstund. Við mælum alveg með því að fólk kíki í heimsókn þangað, enda góð leið til að kynnast spilum frítt. Í febrúar fórum við í keilu og vorum þar með áskorun á skemmtilega tilburði og það er skemmst frá því að segja að ótrúlegustu skot litu dagsins ljós. Þá elduðum við öll saman og borðuðum í Ljósinu og tókum í spil og spjölluðum.“

,,Þá fórum við í heimsókn í heimsókn í Spilavini eitt kvöldið á fullorðinsspilakvöld og áttum þvílíkt skemmtilegta kvöldstund.“

Gunnar segir að marsmánuður hafa farið fjörlega af stað. ,,Við skipulögðum svokallaðan Amazing Race dag sem var

leiðbeinendur í skartgripagerð okkur hvernig ætti að gera flott armbönd og hálsmen með allskonar fylgihlutum. Þetta hefði ekki getað verið skemmtilegra.“

Að sTíGA úT FyRiR RAmmAnn Gunnar segir að árið 2012 hafi ungliðar farið um víðan völl. „Við byrjuðum árið á því að fara í kvikmyndahús á myndina 50/50 sem er sannsöguleg og fjallar um ungan dreng í Bandaríkjunum og glímu hans við krabbamein en sjónarhornið er samt spaugilegt. Þá fórum við í heimsókn í heimsókn í Spilavini eitt kvöldið á fullorðins-

18

KRAFTUR

,,Á meðal þess sem átti að reyna var að komast inn í fangaklefa, láta lögreglu handjárna sig, fá gefins spælt egg, syngja á Austurvelli og fá mynd af sér með frægu fólki.“ með allskonar stigaþrautum á ákveðnum tíma um miðbæ Reykjavíkur. Á meðal þess sem átti að reyna var að komast inn í fangaklefa, láta lögreglu handjárna sig, fá gefins spælt egg, syngja á Austurvelli og fá mynd af sér með frægu fólki. Skipt var í lið og látið á reyna hvernig liðin myndu spjara sig. Þetta voru alveg rosalega skemmtilegar uppákomur, þar sem verið var að þjálfa sig í að fara út fyrir rammann og við fórum yfir kvöldið yfir heimalagaðri kjúklingasúpu.“

Það er samt enginn lognmolla framundan hjá ungliðunum. Óvissuferð, helgarferð og gokart er það sem komið er á dagskrá og við höldum áfram að fylgjast með þeirra skemmtilega starfi.

vöLdu KRAFT á góðgeRðAdegI Góðgerðadagur Kvennaskólans var haldinn þann 28. febrúar og heppnaðist mjög vel. Allir bekkir skólans unnu að ýmis konar samfélagsverkefnum og létu gott af sér leiða. 24 nemendur í 1.FA völdu að vekja athygli á Krafti. ,, Við vildum vekja athygli á einhverju fyrirtæki eða sambandi til að styrkja það og þar sem krabbamein er algengt þá völdum við Kraft, sérstaklega því við vissum ekki mikið um það fyrr en við kynntumst því og okkur fannst það þess virði að auglýsa og koma á framfæri“ segir Antonía Bergþórsdóttir ein úr bekknum. „Við tókum bæklinga og plaggöt og dreifðum þeim um borgina, í gegnum fjölskyldur, líka á kaffihús, í bókabúðir og verslanir.

Við tókum það líka að okkur að fræða fólk á götunum og heima í húsum. Margir af fjölskyldumeðlimum komu upplýsingunum á framfæri.

FólK TóK vel í áTAKið Antonía segir að þegar fólk hafi tekið sér tíma til að hlusta þá hafi það tekið mjög vel í boðskap þeirra. ,,Margt fólk vissi ekki mikið um

Kraft en var þakklátt að við værum að hjálpa Krafti með því að gera fólki grein fyrir að lítið hjálpar meira en ekkert.“ En fannst þér þetta lærdómsríkt? „ Já, persónulega fannst mér þetta lærdómsríkt og þetta opnaði augun mín fyrir að venjulegt fólk getur lent í alls konar aðstæðum og ætti að hugsa vel um sjálft sig og þekkja líkama og sál.“ Gætirðu hugsað þér að starfa frekar að góðgerðarmálum í framtíðinni? „Já, ég vona að ég geti farið til útlanda til að hjálpa fólki því það hefur verið draumur minn síðan ég var lítil. Ef það verður ekki að veruleika þá mun ég halda áfram að hjálpa fólki hér á landi eins lengi og ég get. Ég vona að fleiri krakkar vilji hjálpa fólki án þess að fá eitthvað til baka annað en reynslu, vellíðan og upplifun.“

NýjuNg:

TöLFRæðI eKKju- Og eKKLAHóPAR KRABBAMeINA á íSLANdI Eftir áramótin hafa farið af stað tveir hópar, annars vegar ekklar – og sér Þorvaldur Daníelsson um þann hóp, og hins vegar ekkjur – og sér Una Björg Einarsdóttir stuðningsfulltrúi um þann hóp. Um er að ræða hópa ungra ekkla og ekkja. Ástæða þess að farið var af stað með þessa hópa er sú að oft og tíðum hefur reyndin verið sú úr sambærilegum hópum að í þá hafa leitað þeir sem eldri eru að árum. Það hefur oft haft það í för með sér að fólk á ekki eins mikið sameiginlegt með hinum í hópnum. Þetta er starf sem lofar góðu.

Á árabilinu 2005-2009 greindust að meðaltali árlega 724 karlar og 663 konur með krabbamein. Í árslok 2009 voru á lífi 10.934 einstaklingar (4.837 karlar og 6.097 konur) sem greinst höfðu með krabbamein. Um þriðjungur fær krabbamein á lífsleiðinni. Krabbamein eru fátíð undir fertugsaldri en helmingur allra krabbameina greinist eftir 65 ára aldur. Rétt yfir fjórðungur dánarmeina er af völdum krabbameina. Fimm ára lífshorfur krabbameina hafa meira en tvöfaldast frá því að skráning krabbameina hófst á Íslandi árið 1954.

Heimild: Krabb.is

FinnUm FyRiR miKlUm meðByR á leiTARsTöðinni Framhald af viðtali á bls. 5 ,,Allar konur á aldrinum 20 ára til 69 ára fá boð frá Leitarstöðinni um að koma í krabbameinsskoðun og eins og kom fram hjá Kristjáni höfum við vel skipulagt innköllunarkerfi. Einnig fá konur á aldrinum 4o til 69 ára boð um að koma í brjóstamyndatöku. Hægt að koma í báðar rannsóknir samtímis og tekur skoðunin um það bil 20 til 30 mínútur,“ segir Sigríður Þorsteinsdóttir hjúkrunarframkvæmdastjóri ,,Konur panta sér tíma sjálfar, einnig er hægt að panta tíma á netinu.” Sigríður segir að húsnæði og tækjabúnaður hafi verið endurnýjaður fyrir u.þ.b. þremur árum. ,,Þá var einnig tekin upp ný tækni við töku og greiningu leghálsstroka þ.e. vökvapróf ,,liquidbased cytologi” (LBC) á Leitarstöðinni í Reykjavík. Hér vinnur einvalalið starfsmanna sem hafa mikinn metnað og leitast við að veita örugga og persónulega þjónustu þar sem virðing fyrir einstaklingnum er höfð að leiðarljósi.

Við þurfum að auka fræðslu um HPV veiruna og mikilvægi þess að konur láti taka reglulega leghálsstrok. Krabbameinsleit er ódýr og örugg forvörn og hvet ég allar konur að panta sér tíma þegar boð berst frá Leitarstöðinni. Regluleg mæting í krabbameinsleit er örugg leið til koma í veg fyrir leghálskrabbamein.”

STYRKTARLÍNUR Reykjavík 7.is ehf., Suðurlandsbraut 30, Suðurlandsbraut 30 Aðalmálun sf, Bræðraborgarstíg 13 Aðalvík ehf, Ármúla 15 Afltækni ehf, Barónsstíg 5 Alþýðusamband Íslands, www.asi.is, Sætúni 1 Arctic rafting, Þorláksgeisla 46 Arkform, arkitektastofa, Ármúla 38 Arkís arkitektar ehf, Höfðatúni 2 Árbæjarapótek ehf, Hraunbæ 115 Árni Reynisson ehf, Skipholti 50d Bakkus ehf, Héðinsgötu 1 Balletskóli Sigríðar Ármann ehf, Skipholti 35 Betra líf ehf - Borghóll, Kringlunni 8 Betri bílar hf, bifreiðaverkstæði, Skeifunni 5c Birtingur ehf, Sóleyjargötu 5 Bílamálun Halldórs Þ Nikulássonar, Funahöfða 3 Bílasmiðurinn hf, Bíldshöfða 16 BJ endurskoðunarstofa ehf, Síðumúla 21 Blaðamannafélag Íslands, Síðumúla 23 Body shop, Kringlunni, Smáralind, Akureyri Boreal ehf - Ferðaþjónusta Þ.I.Þ ehf, Austurbergi 18 Bókaútgáfan Örn og Örlygur ehf, Hjarðarhaga 54 Bókhaldsstofa Haraldar ehf, Síðumúla 29 BSRB, Grettisgötu 89 Congress Reykjavík - Ráðstefnuþjónusta ehf, Engjateigi 5 Danica sjávarafurðir ehf, Suðurgötu 10 Drafnarfell ehf, Stórhöfða 35 Eignamiðlun, Síðumúla 21 Einar Jónsson Skipaþjónusta, Laufásvegi 2a Ernst & Young hf, Borgartúni 30 Evrópulög ehf, Garðarstræti 37 Exton ehf, Fiskislóð 10 Fasteignasalan Garður ehf, Skipholti 5 Faxaflóahafnir sf, Hafnarhúsinu Tryggvagötu 17 Finnbogi Helgason, tannsmiður, Klapparstígur 16 Fiskbúð Hólgeirs í Mjódd, Þönglabakka 6 Fiskmarkaðurinn veitingahús, Aðalstræti 12 Fraktflutningar ehf, Seljugerði 1 Fröken Júlía ehf, Mjódd FS Flutningar ehf, Giljalandi 9 Fuglar ehf, Borgartúni 25 Fönix ehf, heimilistækjaverslun, Hátúni 6a Garðs Apótek, Sogavegi 108 Gestamóttakan ehf - Your Host in Iceland, Þingholtsstræti 6 Gjögur hf., Grenivík, Kringlunni 7 Gnýr sf www.gnyr.is, Stallaseli 3 Grásteinn ehf, Grímshaga 3 Guðmundur Arason ehf - smíðajárn, Skútuvogi 4 Gullsmiðurinn í Mjódd, Álfabakka 14b Gullsmíðaverslun Hjálmars Torfasonar, Laugavegi 71 Gunnar Rósarson - Tanngo ehf, Vegmúla 2 Hafgæði sf, Fiskislóð 47 Hárgreiðslustofan Hármiðstöðin, Hrísateigi 47 Hársnyrtistofan Höfuðlausnir, Hverfold 1-3 Helgi Björnsson, Hjálpræðisherinn á Íslandi, Kirkjustræti 2 Hollt og gott ehf, Fosshálsi 1 Hótel Óðinsvé hf, Þórsgötu 1 Hótel Reykjavík, Rauðarárstíg 37 Hreyfimyndasmiðjan ehf, Garðsenda 21 Hringrás ehf, Klettagörðum 9 Hugsmiðjan ehf, Snorrabraut 56 Húsalagnir ehf, Gylfaflöt 20 Hyrningur ehf, Síðumúla 10 Höfðakaffi ehf, Vagnhöfða 11 Iceland Seafood ehf, Köllunarklettsvegi 2 Íslensk erfðagreining, Sturlugötu 8 Ísloft blikk- og stálsmiðja ehf, Bíldshöfða 12 Íþróttafélagið Fylkir, Fylkisvegi 6 JK Bílasmiðja ehf, Eldshöfða 19 K. Pétursson ehf, Kristnibraut 29 Kjaran ehf, Síðumúla 12-14 Kjöthöllin ehf, Skipholti 70 og Háaleitisbraut Kleifarás ehf, Ármúli 22 Knattspyrnusamband Íslands, Laugardal KOM almannatengsl, Höfðatorgi Kone ehf, Síðumúla 17 KPMG ehf, Borgartúni 27 Kristján F. Oddsson ehf - endurskoðun og skattskil, Síðumúla 25 Krydd og Kaviar ehf, Smiðshöfða 8 Landssamband íslenskra útvegsmanna, Borgartúni 35 Lifandi vísindi, Klapparstíg 25-27 Lital Bílasalan ehf, Eirhöfða 11 Loftstokkahreinsun.is s: 5670882 og 8933397, Garðhúsum 6

20

KRAFTUR

Lyfjaver ehf, Suðurlandsbraut 22 Löndun ehf, Kjalarvogi 21 Margt smátt ehf, Guðríðarstíg 6-8 Markaðsráð kindakjöts, Bændahöllin v/ Hagatorg Nautica ehf, Laugarásvegi 14 Netbókhald.is ehf www.netbokhald.is, Kringlunni 4-12 Nethönnun ehf, Ármúla 5 NM ehf, Brautarholti 10 Nordica ráðgjöf ehf, Síðumúla 21 Nýi ökuskólinn ehf www.meiraprof.is, Klettagörðum 11 Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins, Kringlunni 7, 3. hæð OMX Nordic Exchange Iceland, Laugavegi 182 ORKUVIRKI ehf, Tunguhálsi 3 Ó. Johnson & Kaaber - Sælkeradreifing, Tunguhálsi 1 Ólafur Hans Grétarsson, tannlæknir, Faxafeni 5 Ósal ehf, Tangarhöfða 4 Parlogis hf - Lyfjadreifing ehf, Krókhálsi 14 Passamyndir Hlemmi, Sundaborg 7 Pegasus ehf, Sóltúni 24 Pixel prentþjónusta www.pixel.is, Brautarholti 10-14 Prentlausnir ehf, Ármúla 15 Proteus efh, Stórhöfða 21 Rafha ehf, Suðurlandsbraut 16 Rafiðnaðarskólinn ehf, Skeifunni 11b Rafmagn ehf, Síðumúla 33 Rafstilling ehf, Dugguvogi 23 Rafsvið sf, Þorláksgeisla 100 Raftíðni ehf, Grandagarði 16 Rangá sf, Skipasundi 56 Rauðhetta og úlfurinn hárgreiðslustofa, Skólavörðustíg 8 Ráðgjafar ehf, Garðastræti 36 Regla nútíma netbókhald, www.regla.is, Rikki Chan ehf, Kringlunni 4-12 Rolf Johansen & Co ehf, Skútuvogi 10a Samskip hf, Kjalarvogi 7-15 Samtök atvinnulífsins, Borgartúni 35 S.K.bólstrun ehf, Langholtsvegi 82 SFR stéttarfélag í almannaþjónustu, Grettisgötu 89 Sjómannadagsráð, Laugarási Hrafnistu Sjúkraþjálfunin Heil & sæl ehf, Hraunbæ 102c Skorri ehf, Bíldshöfða 12 Skóarinn í Kringlunni ehf, Kringlunni 4-6 Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins bs, Skógarhlíð 14 Smith og Norland hf, Nóatúni 4 Snæland Grímsson, hópferðabílar ehf, Langholtsvegi 115 SP tannréttingar ehf, Álfabakka 14 Sportbarinn, Álfheimum 74 Stansverk ehf, Hamarshöfða 7 Stálbyggingar ehf, Hvammsgerði 5 Stig ehf, Fannafold 35 Stilling hf, Kletthálsi 5 Svanur Ingimundarson málari, Fiskakvísl 13 Svínahraun ehf, Tandur hf, Hesthálsi 12 Tannlæknastofa Björns Þorvaldssonar, Síðumúla 25 Tannlæknastofa Friðgerðar Samúelsdóttur ehf, Laugavegi 163 Tannlæknastofa Sigurðar Björgvinssonar, Lindargötu 50 Tannlæknastofa Sigurjóns, Ármúla 26 Tannréttingar sf, Snorrabraut 29 Túnþökuþjónustan ehf sími: 897 6651, Lindarvaði 2 Umslag ehf, Lágmúla 5 V.R., Kringlunni 7 Vagnar og þjónusta hf, Tunguhálsi 10 Veiðivon, Mörkinni 6 Veiðiþjónustan Strengir, Smárarima 30 Veitingahúsið Caruso, Þingholtsstræti 1 Verðbréfaskráning Íslands hf, Laugavegi 182 Verslunartækni ehf, Draghálsi 4 Vélaverkstæðið Kistufell ehf, Tangarhöfða 13 Vilhjálmsson sf, Sundaborg 1 Víkurvagnar ehf, Dvergshöfða 27 Yrki arkitektar ehf, Hverfisgata 76 Seltjarnarnes About Fish Íslandi ehf, Austurströnd 3 Falleg gólf - parketþjónusta frá 1984, Nesbala 25 Nesskip hf, Austurströnd 1 Vökvatækni ehf, Bygggörðum 5 Vogar V.P.vélaverkstæði ehf, Iðndal 6 Kópavogur Allianz á Íslandi hf, Digranesvegi 1 Á.K. Sjúkraþjálfun ehf,

Ásklif ehf, Engjaþingi 13 Bakkabros ehf, Hamraborg 5 Bifreiðaverkstæði Kópavogs, Smiðjuvegi 2 Bílaklæðningar hf, Kársnesbraut 100 Bílaþvottastöðin Löður ehf, Akralind 2 BJ-verktakar ehf, Bergsmára 8 Blikkform ehf, Smiðjuvegi 52 Bókun sf endurskoðun, Hamraborg 1 Eignarhaldsfélag Brunabótafélags Íslands, Hlíðasmára 8 Fjölvirki ehf, Digranesvegi 32 Hefilverk ehf, Jörfalind 20 Helga Þórdís Gunnarsdóttir, tannlæknir, Hlíðasmára 14 Íslandsspil sf, Smiðjuvegi 11a K.S. Málun ehf, Fellahvarfi 5 Kríunes ehf, Kríunesi við Vatnsenda Landmótun sf, Hamraborg 12 Litlaprent ehf, Skemmuvegi 4 Ljósvakinn ehf, Vesturvör 30b Löggiltir endurskoðendur ehf, Hlíðarsmári 6 Lögmannsstofa SS ehf, Hamraborg 10 Mannval ráðningar, www.mannval.is, Nobex ehf, Hlíðarsmára 6 Norm X ehf, Auðbrekku 6 Point á Íslandi ehf, Hlíðasmára 12 Púst ehf, Smiðjuvegi 50 Rafbreidd ehf, Akralind 6 Rafsetning ehf, Björtusölum 13 S.S. Gólf ehf, Borgarholtsbraut 59 Smárinn, bókhald og ráðgjöf ehf, Grófarsmára 15 Söluturninn Smári, Dalsvegi 16c Tannbjörg ehf, Elva Björk Sigurðard. tannlæknir, Hlíðarsmára 14 Tannlæknastofa Tinnu Kristínar Snæland, Hamraborg 5 Vaki fiskeldiskerfi hf, Akralind 4 Vatnsvirkjar ehf, almenn pípulögn og þjónusta, Álfkonuhvarfi 23 Veitingaþjónusta Lárusar Loftssonar, Nýbýlavegi 32 Weleda - www.weleda.is, Askalind 2 Þokki ehf, Forsölum 1 Garðabær AH Pípulagnir ehf, Suðurhrauni 12c B.Markan-Pípulagnir ehf, Lyngási 10 Drífa ehf, Suðurhrauni 12c Engilbert ÓH Snorrason tannlæknastofa sf, Garðatorgi 3 Fagval ehf, Smiðsbúð 4 Garðabær, Garðatorgi 7 Geislatækni ehf, Suðurhrauni 12c H.Filipsson sf, Miðhrauni 22 Hitakerfi ehf, Eskiholti 21 Ísafoldarprentsmiðja ehf, Suðurhrauni 1 Íslandsfundir ehf, Garðatorgi 7 Wurth á Íslandi ehf, Vesturhrauni 5 Öryggisgirðingar ehf, Suðurhrauni 2 Hafnarfjörður Aðalskoðun hf, Pósthólf 393 Aðalsteinn Einarsson, Spóaási 6 Alexander Ólafsson ehf, Álfhellu 1 Byggingafélagið Sandfell ehf, Reykjavíkurvegi 66 Endurskoðun Ómars Kristjánssonar slf, Bæjarhrauni 8 Ferskfiskur ehf, Bæjarhrauni 8 Fura málmendurvinnslan ehf, Hringhellu 3 G.S. múrverk ehf, Hvassabergi 4 H. Jacobsen, Reykjavíkurvegi 66 Hafnarfjarðarhöfn, Óseyrarbraut 4 Héðinn Schindler lyftur hf, Gjótuhrauni 4 Hlaðbær-Colas hf, malbikunarstöð, Gullhellu 1 Hraunhamar ehf, Bæjarhrauni 10 Hyggir endurskoðunarstofa, Reykjavíkurvegi 66 Höfn öldrunarmiðstöð, Sólvangsvegi 1 Icetransport ehf, Selhellu 9 Ingvar og Kristján ehf, Trönuhrauni 7c J.B.G fiskverkun ehf, Grandatröð 10 J.K. Lagnir ehf, Skipalón 25 Netorka hf, Bæjarhrauni 14 Raftækjavinnustofa Sigurjóns Guðmundssonar ehf, Dalshrauni 18 Skógræktarfélag Hafnarfjarðar, Skúlaskeiði 32 Spennubreytar, Trönuhrauni 5 Sýningaljós slf, Klettagötu 12 Umbúðamiðlun ehf, Pósthólf 470 VBS-verkfræðistofa ehf, Bæjarhrauni 20 Verkalýðsfélagið Hlíf, Reykjavíkurvegi 64 Vélsmiðja Konráðs Jónssonar sf, Helluhrauni 20 Víking björgunarbúnaður ehf, Hvaleyrarbraut 27 Reykjanesbær

STYRKTARLÍNUR B & B Guesthouse, Hringbraut 92 Bílrúðuþjónustan ehf, Grófinni 15c Cabo, blóm og gjafavara, Hafnargötu 23 DMM Lausnir ehf, Iðavöllum 9b Grímsnes ehf, Steinás 18 Happi hf, Sóltúni 16 Helga Ragnarsdóttir, Norðurgarði 2 Íslenska félagið ehf, Iðavellir 7a Málverk slf, Skólavegi 36 Plastgerð Suðurnesja ehf, Framnesvegi 21 Reiknistofa fiskmarkaða hf, Iðavöllum 7 Reykjanesbær, Tjarnargötu 12 Skattsýslan sf, Hafnargötu 90 Skipting ehf, Grófinni 19 Starfsmannafélag Suðurnesja, Krossmóum 4 Suðurflug ehf, Keflavíkurflugvelli Verkfræðistofa Suðurnesja hf, Víkurbraut 13 Verslunarmannafélag Suðurnesja, Vatnsnesvegi 14 Æco bílar ehf, Njarðargötu 19 Grindavík Björgunarsveitin Þorbjörn, Seljabót 10 K & G ehf, Hafnargötu 9 Marver ehf, Stafholti Sílfell ehf, Skipastíg 13 Stjörnufiskur ehf, Blómsturvöllum 10 TG raf ehf, Staðarsundi 7 Vélsmiðja Sandgerðis ehf, Vitatorgi 5 Vísir hf, Hafnargötu 16 Þorbjörn hf, Hafnargötu 12 Mosfellsbær Byggingarverktaki Ari Oddsson ehf, Háholt 14 Glertækni ehf, Völuteigi 21 Guðmundur S Borgarsson ehf, Reykjahvoli 16 Ingimundur Magnússon, Breiðafit Ísfugl ehf, Reykjavegi 36 Múr og meira ehf, Brekkutangi 38 Nonni litli ehf, Þverholt 8 Nýja bílasmiðjan hf, Flugumýri 20 Reykjabúið ehf, Reykjum Reykjalundur endurhæfingarmiðstöð SÍBS, Reykjalundi Akranes Bjarmar ehf vélaleiga, Hólmaflöt 2 Byr AK-120, Ehf, Álmskógum 1, Álmskógum 1 GT Tækni ehf, Grundartanga Smurstöð Akraness sf, Smiðjuvöllum 2 Vélaleiga Halldórs Sigurðssonar ehf, Smiðjuvöllum 10 Vignir G. Jónsson hf, Smiðjuvöllum 4 Borgarnes Bjarni, Guðrún og Þorgerður, Borgarvík 12 Bókhalds- og tölvuþjónustan sf, Böðvarsgötu 11 Vélaverkstæði Kristjáns ehf, Brákarbraut 20 Ferðaþjónustan Húsafelli ehf, Húsafelli 3 Kvenfélag Stafholtstungna, Ungmennafélag Stafholtstungna, Vegamót, þjónustumiðstöð, Vegamótum Stykkishólmur Bókhaldsstofan Stykkishólmi ehf, Aðalgötu 20 Sæfell Sæmundarpakkhús, Stykkishólmi, Hafnargötu 9 Grundarfjörður Ragnar og Ásgeir ehf, Sólvöllum 7 Ólafsvík Jón og Trausti sf, Hjarðartúni 10 Steinunn ehf, Bankastræti 3 Útgerðarfélagið Guðmundur ehf, Brautarholti 18 Hellissandur Hraðfrystihús Hellissands hf, Hafnarbakka 1 KG Fiskverkun ehf, Melnesi 1 Kristinn J Friðþjófsson ehf, Háarifi 5 Rifi Skarðsvík ehf, Munaðarhóli 10 Þorsteinn SH 145, Ísafjörður Bæjarskrifstofur Ísafjarðarbæjar, Hafnarstræti 1 Fræðslumiðstöð Vestfjarða, Suðurgötu 12 Hamraborg ehf, Hafnarstræti 7

Hnífsdalur Verkstjórafélag Vestfjarða, Heiðarbraut 7

Vélsmiðjan Ásverk ehf, Grímseyjargötu Ösp sf, trésmiðja, Furulundi 15f

Bolungarvík Bolungarvíkurkaupstaður, Aðalstræti 12 Endurskoðun Vestfjarða ehf, Aðalstræti 19 Fiskmarkaður Bolungarvíkur og Suðureyrar ehf, Árbæjarkanti 3 Jakob Valgeir ehf, Grundarstíg 5 Klúka ehf, Holtabrún 6 Sigurgeir G. Jóhannsson ehf, Hafnargötu 17

Grenivík Brattás sf, Ægissíðu 11 Darri ehf, Hafnargötu 1 Grýtubakkahreppur, Gamla skólahúsinu

Súðavík Súðavíkurhreppur, Grundarstræti 3 Flateyri Sytra ehf, Ólafstúni 2

Grímsey Sæbjörg ehf, Öldutúni 3 Vélaverkstæði Sigurðar Bjarnasonar ehf, Grímsey, Hátúni Dalvík Vélvirki ehf, verkstæði, Hafnarbraut 7 Níels Jónsson ehf, Hauganesi

Tálknafjörður Gistiheimilið Bjarmalandi ehf, Bugatúni 8 TV - verk ehf, Strandgötu 37

Húsavík Hvalaskoðun, Hafnarstétt 9, Gamli Baukur Skóbúð Húsavíkur, Garðarsbraut 13 Sorpsamlag Þingeyinga ehf, Víðimóar 2 Val ehf, Höfða 5c Vermir sf, Stórhóli 9 Víkurraf ehf, Garðarsbraut 18a Fagranesbúið, Fagranesi

Hólmavík Thorp ehf, Borgarbraut 27

Mývatn Kvenfélag Mývatnssveitar,

Drangsnes Útgerðarfélagið Gummi ehf, Kvíabala 6

Þórhöfn Ferðaþjónusta bænda, Ytra-Álandi

Árneshreppur Hótel Djúpavík ehf, Árneshreppi

Bakkafjörður Hraungerði ehf, Hraunstíg 1 Skeggjastaðakirkja,

Patreksfjörður Oddi hf, fiskverkun, Eyrargötu 1 Flakkarinn ehf, Brjánslæk

Hvammstangi Hársnyrtistofa Sveinu Ragnarsdóttur, Höfðabraut 6 Blönduós Ráðunautaþjónusta Húnaþings og Stranda, Húnabraut 13 Samband austur-húnvetn kvenna, Húnavatnshreppur, Húnavöllum Skagaströnd Sveitarfélagið Skagaströnd, Túnbraut 1-3 Vélaverkstæði Skagastrandar, Strandgötu 30 Sauðarárkrókur Kaupfélag Skagfirðinga, Ártorgi 1 K-Tak ehf, Borgartúni 1 Ó.K. Gámaþjónusta-sorphirða ehf, Borgarflöt 15 Skagafjarðarveitur ehf, Borgarteigi 15 Stoð ehf, Aðalgötu 21 Varmahlíð Akrahreppur Skagafirði, Siglufjörður Rammi hf, Gránugötu 1-3 SR-Vélaverkstæði hf, Vetrarbraut 12 Akureyri B. Hreiðarsson ehf, Þrastarlundi Bifreiðaverkstæði Bjarnhéðins ehf, Fjölnisgötu 2a Búnaðarsamband Eyjafjarðar, Óseyri 2 Bútur ehf, Njarðarnesi 9 Dýralæknaþjónusta Eyjafjarðar ehf, Perlugötu 11 Byggingarfélagið Hyrna ehf, Sjafnargata 3 Ferðaskrifstofa Akureyrar, Ráðhústorgi 3 Félagsbúið Hallgilsstöðum, Hallgilsstöðum Form ráðgjöf ehf, Eyrarvegi 4 Friðrik Páll Jónsson, háls, nef og eyrnalæknir, Tryggvabraut 22 Haukur, Bessi og Ásta tannlæknar, Hnýfill ehf, Brekkugötu 36 Ísgát ehf, Laufásgötu 9 Kjarnafæði hf, Fjölnisgötu 1b Kælismiðjan Frost ehf, Fjölnisgötu 4b Miðstöð ehf, Draupnisgötu 3g Pallaleigan ehf, Espilundi 14 Pípulagnaþjónusta Bjarna Fannberg Jónassonar ehf, Melateig 31 Samherji hf, Glerárgötu 30 Samvirkni ehf, Hafnarstræti 97 Sjómannablaðið Víkingur, Sjómannafélag Eyjafjarðar, Skipagötu 14 Sjúkrahúsið á Akureyri, Eyrarlandsvegi Trétak ehf, Klettaborg 13

Vopnafjörður Mælifell ehf, Háholti 2 Vopnafjarðarhreppur, Hamrahlíð 15 Egilsstaðir Austfjarðaflutningar ehf, Kelduskógum 19 Bílamálun Egilsstöðum ehf, Fagradalsbraut 21-23 Bókráð,bókhald og ráðgjöf ehf, Miðvangi 2-4 Sentrum ehf, Kaupvangi 3a Gunnarsstofnun, Skriðuklaustri Klausturkaffi ehf, Skriðuklaustri Seyðisfjörður Seyðisfjarðarkaupstaður, Hafnargötu 44 Reyðarfjörður Launafl ehf, Hrauni 3 Þvottabjörn ehf, Búðareyri 25 Eskifjörður Rafkul ehf, Brekkubarði 3 Neskaupsstaður B.S.bílaverkstæði sf, Hlíðargötu 27 Rafgeisli Tómas R Zoëga ehf, Hafnarbraut 10 Síldarvinnslan hf, útgerð, Hafnarbraut 6 Fáskrúðsfjörður Loðnuvinnslan hf, Skólavegi 59 Höfn í Hornafirði Erpur ehf, Norðurbraut 9 Sveitarfélagið Hornafjörður, Hafnarbraut 27 Funi ehf, Ártúni Selfoss Bakkaverk ehf, Dverghólum 20 Bifreiðaverkstæðið Klettur ehf, Hrísmýri 3 Björn Ingi Björnsson, Grenigrund 34 Búnaðarsamband Suðurlands, Austurvegi 1 Kvenfélag Hraungerðishrepps, Ræktunarsamband Flóa og Skeiða, Gagnheiði 35 Selhús ehf, Gagnheiði 61 Veitingastaðurinn Menam, Eyrarvegi 8 Búnaðarfélag Bláskógabyggðar, Dalbraut 1 Flóahreppur, Þingborg Flúðasveppir, Hrunamannahreppi Gufuhlíð ehf, Gufuhlíð Hitaveitufélag Gnúpverja ehf, Hæll 1 Jeppasmiðjan ehf, Ljónsstöðum

KRAFTUR

21

STYRKTARLÍNUR Garðyrkjustöð Ingibjargar, Heiðmörk 38 Þorlákshöfn Fiskmark ehf, Hafnarskeiði 21 Ölfus Eldhestar ehf, Völlum Laugarvatn Ásvélar ehf, Hrísholti 11 Hella Gisti- og veitingahúsið Árhús, Hellu, Rangárbökkum Trésmiðjan Ingólfs ehf, Freyvangi 16 Hvolsvöllur Héraðsbókasafn Rangæinga, Vallarbraut 16 Tjaldstæðið við Kaffi Langbrók Fljótshlíð, Öldugerði 11 Kvenfélagið Hallgerður, Eystri Torfastöðum I Vík B.V.T. ehf, Austurvegi 15 Kirkjubæjarklaustur Helga Bjarnadóttir, Ljótarstöðum Vestmannaeyjar Bessi hf, Sóleyjargötu 8 Frár ehf, Hásteinsvegi 49 Ísfélag Vestmannaeyja hf, Strandvegi 28 Karl Kristmanns, umboðs- og heildverslun, Ofanleitisvegi 15-19 Sjómannafélagið Jötunn, Skólavegi 21b Skýlið, Friðarhöfn Suðurprófastsdæmi, Búhamri 11 Vélaverkstæðið Þór ehf, Norðursundi 9 Vinnslustöðin hf, Hafnargötu 2 Vöruval ehf, Vesturvegi 18

arionbanki.is – 444 7000

Sparaðu fyrir þínum fyrstu íbúðarkaupum Með reglubundnum sparnaði þar sem lagðar eru fyrir að lágmarki 10 þúsund krónur á mánuði í tvö ár fá þeir sem taka íbúðalán hjá Arion banka: • 50% afslátt af lántökugjöldum • Frítt greiðslumat • Innflutningsgjöf, í formi gjafakorts

Anna Guðný og Örn keyptu sína fyrstu íbúð eftir að hafa lokið háskólanámi í Danmörku. Þau tóku lán hjá Arion banka og nutu ráðgjafar frá starfsfólki bankans.

22

KRAFTUR

Kynntu þér málið á www.arionbanki.is/ibudarsparnadur og reiknaðu dæmið út frá eigin forsendum.









LÉTTFETI EHF – SENDIBÍLL ENGIHJALLA 1 200 KÓPAVOGUR SÍMI : 897 4993

KRAFTUR

23

Dönsku astma- og ofnæmissamtökin

BJARGAÐU ANDLITINU SEGÐU NEI VIÐ ILMEFNUM OG ÖÐRUM ÓÞARFA AUKAEFNUM

NÝTT

NEUTRAL KYNNIR NÝJA ANDLITSLÍNU SEM GEFUR HÚÐINNI ALLT SEM HÚN ÞARFNAST – OG EKKERT ANNAÐ Á hverjum degi nota íslenskar konur fjölmargar snyrtivörur sem innihalda hin ýmsu ilmefni. Ef andlitsvörurnar þínar innihalda ilmefni eykst hættan á að þú fáir ofnæmi fyrir þeim – og það eru ekki til nein „mild“ ilmefni. Húð andlitsins er þunn og því mjög viðkvæm. Ef þú færð ofnæmi mun það fylgja þér alla tíð.

Við hjá Neutral viljum ekki taka þátt í slíku. Þess vegna kynnir Neutral nú andlitslínu með hreinsifroðu, andlitsvatni, rakakremi og hreinsiklútum.

Andlitslínan inniheldur allt sem þarf til að hirða vel um húðina þína – algerlega án ilm- og litarefna, alkóhóls og parabena. Þannig verndar Neutral viðkvæma húð.

Fæst í Hagkaup og Lyf & Heilsu.