ХАТЛОН
БАНЇ ОДАМ АЪЗОИ ЯКДИГАРАНД
Нашрияи маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон №3 (3292)
ЉУМЪА, 15 январи соли 2021
www.khatlon-ruznoma.tj Љашни Сада чун идњои Наврўзу Мењргон яке аз љашнњои басо ќадимаи мардуми форсзабон буда, дар ањди ќадим хеле бошукўњ, шодиву оташафрўзиву гулханфурўзї, раќсу тарона, оростани хони пурнозу неъмат љашн гирифта мешудааст. Дар осори илмиву фарњангии абармардони форсу тољик Абўрайњони Берунї, Абулќосими Фирдавсї, Наршахї, Байњаќї ва чанде дигарон оид ба ин иду љашнњои мардумї маълумоти љолибу рангин ва муфассал мављуданд.
9 НАФАР БА ВАЗИФАИ МУОВИНОНИ РАИСОНИ ШАЊРУ НОЊИЯЊОИ ВИЛОЯТ ТАЪЙИН ГАРДИДАНД Соли љорї 14 январ дар маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон мулоќоти раиси вилоят Ќурбон Њакимзода бо як ќатор кадрњое, ки ба маќоми муовинони раисони шањру ноњияњо таъйин гардидаанд, доир шуд. Раиси вилоят ќайд карданд, ки дар мувофиќа бо роњбарияти мамлакат Орифзода Мањдї Мањмуд – муовини якуми раиси ноњияи Мир Сайид Алии Њамадонї, Мўсозода Абдухолиќ – муовини якуми раиси ноњияи Абдурањмони Љомї, Ибодуллозода Асадулло Ибодулло муовини якуми раиси ноњияи Дўстї, Шарифзода Идигул Мањмадшариф - муовини раиси ноњияи Хуросон, Мирзозода Алї Мирзо - муовини раиси ноњияи Хуросон, Раљабзода Алишер - муовини раиси
ноњияи Ёвон, Мањмадализода Гулљањон Рањимљон - муовини раиси ноњияи Вахш, Вализода Ќурбон Бобохон - муовини раиси шањри Бохтар, Ќурбонзода Наргис Саидї - муовини раиси шањри Бохтар таъйин гардидаанд. Дар љараёни мулоќот раиси вилоят Ќурбон Њакимзода ба кадрњои ба вазифањои роњбарї дар маќомотњои иљроияи мањаллии њокимияти давлатї таъйиншударо ба татбиќи амалии сиёсати Асосгузори сулњу вањдати миллї - Пешвои миллат, Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон дар мањал, хизмати софдилонаву поквиљдонона ва фаъолияти ба нафъи миллату давлат созгор њидоят намуданд. Ќайд гардид, ки дар иртибот ба авзои љомеаи љањонї
мо бояд њушёру зирак бошем, манфиатњои миллиро њимоя намоем, ба мурољиатњои шањрвандон сариваќт чораљўї намуда, иљрои наќша ва барномањои ќабулнамудаи Њукумати Љумњурии Тољикистонро сариваќту сифатнок таъмин намоем. Таъкид шуд, ки кадрњои тозатаъйин дар сатњи мањал бояд бањри иљрои наќшаи чорабинињои бахшида ба љашни 30-солагии Истиќлоли давлатї, пешбурди корњои идеологї, равнаќи соњањои саноату кишоварзї, маорифу тандурустї, ободониву хуррамгардонї тамоми донишу таљрибаашонро самаранок истифода баранд. Шуъбаи иттилоотию тањлилии дастгоњи раиси вилояти Хатлон
ТУЊФАЊОИ РАИСИ ВИЛОЯТ БА ЧАМАНГУЛ БОЙМУРОДОВА
11 январи соли 2021 барои Чамангул Боймуродова модари танњо ва писари 5-солааш рўзи фаромўшнашаванда буд. Ин зани танњо, ки дар тањхонаи яке аз биноњои баландошёнаи мањаллаи ба номи Умари Хаёми шањри Бохтар иќомат мекард, чандин маротиба ба маќомоти иљроияи њокимияти давлатии шањр мурољиат намуда буд. Вале ба додаш касе нарасид. Хушбахтона, бо иќдоми неки раиси вилояти Хатлон, узви Маљлиси миллии Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон Ќурбон Њакимзода ин модари танњо соњиби манзили иќоматї гардид. Оид ба вазъи ногувору мушкилоти Чамангул Боймуродова дар расонањо низ мавод нашр гардида буд. Дар асоси дастуру њидоятњои инсондўстонаи Асосгузори сулњу вањдати миллї-Пешвои миллат, Президенти мамлакат муњтарам Эмомалї Рањмон, ки пайваста таъкид месозанд дасти кумак ба ниёзмандон, ятимон вазифаи љонии њар як масъул, роњбар, шахсони баору номуси ватандор мебошад. Инак, ба мушкилоти ин зани танњо расидагї намуданд. Бинобар сабаби набудани манзили иќоматї Чамангул Боймуродова тавре, ки дар боло зикр намудем, њамроњи писари хурдсолаш дар тањхонаи яке аз биноњои баланошёна иќомат мекард, ин иќдоми неки раиси вилояти Хатлон ва шахсони некандешу соњибкорони саховатпеша вазъи рўзгори ин модари танњо рў ба бењї нињод. Ў бо манзили зист бо сару либос, ашёву анљоми
рўзгор ва маводњои ѓизої таъмин гардид. Инак, Чамангул Боймуродова аз хобгоњи КФО «Таъмиру истифодабарии иншоотњои манзилии шањри Бохтар», воќеъ дар кўчаи Вањдат соњиби хона манзили иќоматї гардид. Шањрдории Бохтар љињати таъмини оби нўшокї ва дигар заруриёти маишї ба модари танњо кумаки хешро расонид. Айни замон Чамангул Боймуродова, дар муассисаи таълимии томактабии №7 ба љойи кори доимї фаро гирифта шудааст ва писараш дар њамин муассиса таълиму тарбия меёбад. Хушњолии Чамангулро њадду канор нест ва ў ба Президенти мамлакат, Пешвои миллат муњтарам Эмомалї Рањмон изњори сипос намуда, шукргузорї дорад. Дар воќеъ, тавре ки Чамангул иброз дошт, боварї надошт, ки як замоне ин њама азобу сарсонињояш ба поён мерасанд. Ва соли 2021 дар хотираш наќши неку саодати рўзгорашро гузошт. Аз ин рў, таъкид дошт, ки то охирин лањзањои умраш амсоли Президенти мамлакат, бањри ободиву шукуфоии ватани азиз кўшиш ба харљ медињад ва фарзандашро низ дар рўњияи ватандўстї, дарки њувияти миллї ва хештаншиносї тарбият менамояд, то ў дар оянда њамчун як фарди соњибватан ба камол бирасад. А. САФАРЗОДА, “Хатлон”
Сада-аз шумораи сад ибтидо мегирад. Сад ва пасванди “а” бо мафњуми умум сада омадааст. Дар "Ѓиёс-ул-луѓот" омадааст: "Сада дар забони форсї номи љашнест аз љашнњои муѓон, ки ба рўзи дањуми моњи бањман рост меояд". Њамон љо ишора мешавад, ки «Сада дањум рўзи бањман, чун дар он рўз адади фарзандони Одам, ки Каюмарс иборат аз он аст, ба адади сад расида». Абўрайњони Берунї дар китобаш "Осор-ул-боќия" нигоштааст: "Сада-номи љашни рўзи дањуми бањман аз њар соли шамсї..." Яке љашн кард он шабу бода хвард, Сада номи он љашни фархунда кард. Дар китоби дигаре бар замми такрори гуфтањои боло ишора шудааст, ки азбаски аз дањуми моњи бањман то Наврўз панљоњ шабу панљоњ рўз аст,
E-mail: khatlon.tj@mail.ru
ЉАШНИ САДА-ОМОДАГЇ БА КИШТУКОРИ БАЊОРЇ ин рўзро Сада ном нињодаанд. Зеро ба гуфти Берунї форсиёни ќадим шабу рўзро алоњида њисоб мекарданд. Фирдавсї дар "Шоњнома" асосгузори ин љашнро ба Њушанг ном шоњ мањсуб медонад. Баъзењо муътаќиданд, ки Сада дар замони Каюмарсу Исфандиёру Фаридуну Љамшед ба вуљуд омадааст. Љашни Сада, амиро, расми кибор 6ошад, Ин оини Каюмарсу Исфандиёр бошад. (Манучењрии Домѓонї) Сада љашни мулуки номдор аст, Зи Афридуну аз Љом ёдгор аст. (Унсурии Балхї) Сада ба 29 январ то 3 феврали солшумории масењї мутобиќ аст. Сада иди ќадимтарин ба шумор рафта, маънояш бо шумораи сад (сад фарзанди Каюмарс ё панљоњ шабу панљоњ рўз) алоќаманд аст. Аз сабаби солњои кабисаро ба эътибор нагирифтани аљдодони ќадимаамон њар сол фарќи моњњо ва пасу пеш омадани онњо аз 4 то 10 рўз фарќ мекард ва рўзи дањуми моњи бањман ва панљоњ шабу рўз пеш аз Наврўз омадани Сада гувоњи он аст, ки иди Сада пас аз 29 январ љашн гирифта мешудааст. Аз рўи
њаракати бурљњо ва таќвими Яздигурдї (хуршедї ва имрўза) ин сана ба 30 январ-рўзи аввали чиллаи хурди зимистон рост меояд. Бањри муќаррар кардани таърихи пайдоиши љашни Сада ва ќавоиду суннатњои он "Шоњнома" -и безаволи Абулќосим Фирдавсї сарчашмаи бебањост. Ў таърихи пайдоишу љашн гирифтани Садаро ба давраи њукмронии подшоњи Эронзамин - Њушанги афсонавї нисбат дода, чунин менависад: "Рўзе Њушанг бо чанде аз ёронаш пайи шикор ба кўњсор меравад. Дар шикоргоњ ногањон аз дур хазандаи дарозу сиёње пеш меояд, ки чашмонаш чун чашмаи хун ба назар мерасиду аз дањонаш дуд фаввора мезад. Он хазанда мори калони њавлангезе буд. Њушанг санге бардошта ба сари мор заданї мешавад, вале санг хато хўрда, ба санги дигаре бархўрда аз он оташ падид меояд. Мор кушта нашуд, вале сирри оташ кушода шуд. Њушанг ва ёронаш дар њайрат монданд. Ў гуфт: "Ин шуоъ фурўѓи Худовандист, ки ба мо ато шуд, онро бояд табаррук донем ва бипарастем». Њушанг дарк намуд, ки оташ барояш кашф гардид ва ба ин муносибат атрофиёнашро љамъ оварда љашн орост ва номи онро Сада гузошт.
Салимзода Амонулло Файзулло, профессор, узви вобастаи АИКТ Шаб омад, барафрўхт оташ ба кўњ, Њамон шоњу дар гирди шоњ њамон гурўњ, Яке љашн карду он шабу бода кард, Сада номи он љашн фархунда кард. Њушанг шукри Яздонро ба љо оварда, њамон шаб оташи калоне афрўхт ва ба атрофиёнаш эълон кард, ки ин фурўѓи Яздонист ва агар касе хирадманд аст, онро бояд парастад. Ба ин муносибат Фирдавсї гуфтааст: Зи Њушанг монд он Сада ёдгор, Паси ў чунон кард њар шањриёр. (Давомаш дар сањ. 2)
КОНФЕРЕНСИЯИ ИЛМЇ-АМАЛЇ
ФАЪОЛИЯТИ ТАХРИБКОРОНА ВА ЗИДДИМИЛЛИИ ТЭТ ЊНИ ВА ПАЙОМАДЊОИ НОГУВОРИ ОН 14-уми январи соли равон дар толори Кохи фарњанг ва маркази иттилоотии шањри Бохтар конференсияи илмї – амалї тањти унвони “Фаъолияти тахрибкорона ва зиддимиллии ТЭТ ЊНИ ва пайомадњои ногувори он” бо иштироки муовини раиси вилоят Фирўза Шарифї, олимони макотиби олии мамлакат, роњбарият ва кормандони ташкилоту муассисањои вилоятї ва шањриву ноњиявї, ходимони дин, фаъолони љомеаи шањрвандї ва љавонон баргузор гардид. Нахуст, муовини раиси вилоят Фирўза Шарифї дар хусуси наќши Пешвои миллат дар бањамомадани мардуми сарбаланди тољик, сулњу суботи кишвар, рушду пешрафти мамлакат ёдовар гардид. Сипас, дар бораи ташкилоти экстремистию террористї эълон шудани ЊНИ аз тарафи Суди Олии Љумњурии Тољикистон њарф зад. Изњор дошт, ки хоинон ва душманони давлату миллати тољик бо истифода аз роњњои гуногун љавонон ва дар умум мардум ба гурўњњои террористї шомил намуда давлату миллатро ба нестї бурданианд. Мањз ин аст, ки аз тарафи хољагони хориљї хоинони миллати тољик дастгирї меёбанд ва онњо дар њаќќи тољику тољикистонї суханони баду буњтонњои бардурўѓ мезананд. Ин њамаро ба инобат гирифта, 29 сентябри соли 2015 бо њалномаи Суди Олии Љумњурии Тољикистон Њизби нањзати ислом ташкилоти террористї - экстремистї эътироф гардида, фаъолияташ дар
ва њадафњои нопоки худ барои амалї намудани чандин љинояти махсусан вазнин, вайрон кардани сохти конститутсионї, барњам додани њокимияти давлатї ва сарнагун намудани њукумати ќонунї, бо пуштибонї ва сарпарастии хољагони хориљиаш мехост њокимиятро ба дасти худ гирад. Дар конференсия Шоев Зиёвуддин, сардори шуъбаи пажўњиши анъанаву маросим ва диншиносии муќоисавии Маркази исломшиносии назди Президенти Љумњурии Тољикистон, Муњаммадї Шарифзода, мудири шуъбаи дин, танзими анъана ва љашну маросими маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилоят, Дилором Мањкамова, номзади илмњои филологї, мудири кафедраи рўзноманигории ДДБ ба номи Носири Хусрав дар мавзўъњои решањои ѓоявии зуњуроти экстремизм ва терроризми динї ва роњњои пешгирии он, пайомадњои ногувори амалњои тахрибкоронаи нањзатиён, љиноятњои мудњиши собиќ аъзои њизби нањзат дар кишвар дар солњои 1992-1997 баромад карданд. Изњор гардид, ки љавонону наврасони тољикро зарур аст, бо истифодаи зиракии сиёсї кўшиш кунанд, ки ба фанду фиреби ашхоси номаълум, хусусан аъзоёни ташкилотњои ифротї дода нашаванд. Дар замири хеш њамеша муњаббати ватандо-
Љумњурии Тољикистон ќатъ карда шуд. Гуфта шуд, ки ТЭТ ЊНИ њизби хурофотпараст ва тундгаро буда, бо наќша
риро зинда нигоњ дошта, дар ободониву пешрафти мамлакат сањми арзандаи худро гузоранд.
Дар ѓояњое, ки ТЭТ ЊНИ талќин мекард, љойгоњи миллат, давлатдорї ва арзишњои миллї холї буд. Пешвои миллат, Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон дар бораи ин раванди пурхатар чунин таъкид доштаанд: “Воќеан, дини мубини ислом сарчашмаи адаб, махзани бузурги панду насињат ва тарѓиби некиву накукорист. Бинобар ин, њар яки мо бояд бо арљ гузоштан ба ин арзишњо бо илму фарњанг, љавонмардиву саховатмандї ва ахлоќи њамидаи худ намунаи ибрат бошем. Ва барои эъмори як љомеаи пешрафтаи солим саъю талош намоем. Хусусан дар шароити торафт тезу тунд гардидани раванди љањонишавї, ки баъзе ќуввањои носолим дини мубини исломро њамчун воситаи ангезишњои сиёсї ва барои амалї намудани манфиатњои гурўњї истифода мебаранд, моро зарур аст, ки зиракиву њушёриро аз даст надињем”. Дар ќисмати охири конференсияи илмї – амалї тањти унвони “Фаъолияти тахрибкорона ва зиддимиллии ТЭТ ЊНИ ва пайомадњои ногувори он” ќайд гардид, ки њар як фарди бонангу номуси миллатро зарур аст, ки дар мубориза алайњи хоинон ва гурўњњои ифротї бо дарки баланди масъулияти ватандориву хештаншиносї ва истифодаи зиракии сиёсї сайъ намоянд. Инчунин, њамагон ба ќадру манзалати тинљиву осоиштагї, якдиливу тифоќии мардуми сарбаланди тољик ва пешрафту шукуфоии мењан расида, ба хотири баланд бардоштани маќому манзалати тољику Тољикистон талош кунанд. С. АЗИЗОВ