ХАТЛОН
БАНЇ-ОДАМ АЪЗОИ ЯКДИГАРАНД
Нашрияи маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон №5 (3142)
Душанбе, 5 феврали соли 2018
www.khatlon-ruznoma.tj
E-mail: khatlon.tj@mail.ru
Тољикистони соњибистиќлол њоло ба шарофати зањмати халќи соњибмаърифату тамаддунсозаш ба марњалаи нави рушд ворид шудааст. Сулњу оромї, суботи сиёсї ва вањдату якпорчагии мардуми шарафманди тољик имкон дод, ки мо маљрои рушди иќтисоди миллиамонро ба куллї таѓйир дињем, барномањои нави давлатиро ќабул кунем, сохтори давлатдориамонро, ки асоси онро принсипи адолати иљтимої ташкил медињад, тањким бахшем, иќтидорњои нави истењсолиро ба кор андозем, сокинони мамлакатро дар тамоми фасли сол бо неруи барќ таъмин кунем ва барои рушди минбаъдаи соњањои њаётан муњими кишвар шароит ва заминаи мусоид фароњам оварем.
Ќарздорї аз музди мењнат коњиш ёфтааст Дар маљлисгоњи Сарраёсати молияи вилоят љаласаи Ситоди пешгирї ва бартарафсозии ќарздории музди мењнат доир гардид. Љамъомадро раиси ситод оид ба пешгирї ва бартарафсозии ќарздории музди мењнат Раљабалї Раљабов њусни оѓоз бахшида, њозиринро бо рўзномаи љаласа ошно намуд. Тавре ки номбурда иброз дошт, масъалаи пардохти сариваќтии музди мењнат ва роњ надодан ба ќарздории он дар ташкилоту муассиса ва корхонањо тањти назорати њамешагии маќомоти иљроияи њокимияти далвлатии вилояти Хатлон ќарор дошта, дар ин масъала тибќи амри раиси вилоят аз 4 июли соли 2014 дар назди маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон ситоди корї фаъолият мекунад.
Бо вуљуди таъкидњои доимї дастуру супоришњои протоколии љаласаи гузашта њанўз роњи њалли хешро наёфтааст. Ин аз он шањодат медињад, ки масъулини ташкилотњои ќарздор дар шањру ноњияњо фаъолияти хешро хуб ба роњ намондаанд, ироа дошт муовини раиси вилоят. Дар љамъомад зикр гардид, ки кормандони раёсати Хадамоти назорати давлатї дар соњаи мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї низ мунтазам бо масъулини ситодњои шањру ноњияњо њамкориро ба роњ мондаанд. Тавре ки сардори раёсати Хадамоти назорати давлатї дар соњаи мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї Ќ. Мањмадтоиров иброз дошт, тибќи маълумоти оморї то 1 декабри соли 2017 ќарздорї аз пардохти музди мењнат дар вилоят 4,8 миллион сомониро ташкил медињад, ки нисбат ба њамин давраи соли пешин 3,8 миллион сомонї кам мебошад. Зимни љаласа таъкид рафт, ки ќарздории бештари музди мењнат дар вилоят ба корхонаву ташкилотњои соњањои саноат, обёрї ва бењдошти замин, коммуналї, алоќа ва кишоварзї рост меояд. Мавсуф таъкид дошт, ки ќарздории музди мењнат дар шањру ноњияњои Сарбанд 2,5 миллион сомонї, Ёвон 770,3 њазор сомонї, Ќўрѓонтеппа, Љайњун, Панљ, Муъминобод, Кўлоб, Шањритўс ва Ќубодиён беш аз 28 то 300 њазор сомонигиро дар бар мегирад. Мутаассифона, то имрўз дар ин самт камбудињо љой доранд. Пас аз шунидани њисоботи сардори раёсати Хадамоти назорати давлатї дар соњаи мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї аз масъулини шањру ноњияњо бобати ќарздории музди мењнат пурсиш ба амал оварда, бањри ислоњи камбудињо дастуру супоришњои мушаххас дода шуд. “Дар љаласаи Ситоди вилоятї оид ба пардохти музди мењнат, ки рўзи 14 ноябри соли 2017 баргузор гардида буд, масъалањои пардохти музди мењнат ва давра ба давра кам кардани музди мењнат мавриди баррасї ќарор дода шуд. Дар он њисоботи раисони ситодњои
шањру ноњияњо шунида, ба роњбарони ситодњо супориш дода шуд, ки ќарзи музди мењнатро пардохт намуда, ба афзоиши минбаъдаи он роњ надињанд”, изњори нигаронї намуд муовини раиси вилоят Раљабалї Раљабов. Чуноне, ки аз љаласа бар меояд, бештари ќарздории музди мењнат аз корхонањои “Тољик-Азот”-и шањри Сарбанд ва ЉСШК “Тољикхимпром” ба шумор меравад. Њамчунин дар шањру ноњияњо ќарздории музди мењнат аз њисоби муассисањои давлатии хољагии об дар шањри Кўлоб, ноњияњои Панљ, Бохтар, Хуросон, Љайњун, Љ. Балхї ва ноњияи Носири Хусрав ба чашм мерасад, ки боиси нигаронии раиси Ситоди вилоятї Раљабалї Раљабов гардид. Њамчунин, дар љамъомад масъалаи дигари рўзнома рафти иљрои Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 2 апрели соли 2009 тањти №181 “Дар бораи тасдиќи Ќоидањои муќаррар намудани квота барои ба кор ќабул кардани гурўњњои алоњидаи ањолї” мавриди баррасї ќарор гирифт.
Оид ба масъалаи мазкур њозирин гузориши муовини раиси Кумитаи њамоњангсозии мусоидат ва шуѓли ањолї низ баррасї гардид. Доир ба масъалаи мазкур њозирин њисоботи муовини раиси Кумитаи њамоњангсозии мусоидат ба шуѓли ањолии вилоят Аслбї Наврўззодаро шуниданд. Тавре ки номбурда таъкид дошт, маќсад ва њадафи асосии ќарори мазкур таъмини кафолати њуќуќњои конститутсионии шањрвандони ба мењнат ва њифзи иљтимої њангоми бекорї, паст намудани сатњи бекорї, инчунин дастгирии гурўњи шањрвандоне, ки дар љустуљўи кор душворї мекашанд, нафароне ки дар бозори мењнат раќобат карда на-
метавонанд, ташкил намудани системаи босамари мусоидат ба шуѓли ањолї ва танзими љойњои кории холї новобаста ба синну солро дар бар мегирад. Ќоидањои муќаррар намудани квота барои ба кор ќабул намудани гурўњњои алоњидаи ањолї дар асоси моддаи 9-и Ќонуни Љумњурии Тољикистон «Дар бораи мусоидат ба шуѓли ањолї» тањия гардида, тартиби муќаррар намудани квотаро барои ба кор ќабул намудани гурўњњои алоњидаи ањолї муайян менамояд. Дар љаласа зикр гардид, ки квота – ин њиссаи љойњои кориест, ки аз тарафи ташкилотњо, корхонаву муассисањо новобаста аз шакли моликият ва хољагидорї барои ба кор таъмин кардани гурўњњои алоњидаи ањолї равона гардидааст. Чуноне равшан гардид, ба гурўњи шањрвандоне, ки тибќи квотаи муќарраршуда бо љойи кор таъмин мегарданд, шахсони зерин дохил мешаванд: маъюбон, ятимон, шахсоне, ки аз сафи Ќуввањои мусаллањ баргаштаанд, нафароне ки аз муассисањои иљрои љазои љиної озод шудаанд, шахсоне ки дар тарбияашон кўдакони ноболиѓ ва фарзандони маъюб доранд, волидоне ки бештар аз панљ кўдаки
ноболиѓ доранд. Дар љамъомад изњори нигаронї намудаанд, ки тибќи квота дар шањру ноњияњои Ќўрѓонтеппа, Вахш, Хуросон, Љомї, Данѓара, Љайњун, Панљ, Њамадонї, Темурмалик, Ховалинг, Муъминобод ва Балљувон дар соли 2017 ягон нафар маъюб ба кор таъмин нашудааст. Њамчунин дар аксарият шањру ноњияњо дар самти ба кор таъминкунии ятимон низ беэътиної зоњир намудаанд. Муовини раиси вилоят Раљабалї Раљабов бобати њалли сариваќтии масъалањои мазкур ба роњбарони ташкилоту муассиса, намояндагони шањру ноњияњо супоришњои машаххас дод. ВАХШОНА, «Хатлон»
МАЉЛИСИ МИЛЛЇ ИЉЛОСИЯ БАРПО МЕКУНАД 16 феврали соли 2018 дар шањри Душанбе иљлосияи чордањуми Маљлиси миллии Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон даъвати панљум баргузор мегардад. Дар рафти иљлосия баррасии пешнињоди Њукумати Љумњурии Тољикистон «Оид ба иваз намудани номи шањрњои Ќўрѓонтеппа ва Сарбанд, ноњияи Бохтар, шањраки Восеъ ва дењаи Ќурбоншањиди ноњияи Восеъ, дењањои Шота Руставели, Тошохўр ва Будинободи ноњияи Ёвони вилояти Хатлон», инчунин, ќонунњои Љумњурии Тољикистон «Дар бораи ворид намудани таѓйир ба Кодекси
андози Љумњурии Тољикистон», «Дар бораи ѓалла ва мањсулоти коркарди он», «Оид ба ворид намудани таѓйиру иловањо ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон «Дар бораи зотпарварї», њисоботи прокурори генералии Љумњурии Тољикистон «Дар бораи назорати риояи даќиќ ва иљрои якхелаи ќонунњо дар њудуди Љумњурии Тољикистон дар соли 2017» дар назар дошта шудааст.
ТАТБИЌИ 33 ЛОИЊАИ САРМОЯГУЗОРЇ Дар соњањои иќтисодї ва иљтимоии вилояти Хатлон 33 лоињаи сармоягузории давлатї татбиќ гардида, аз њисоби онњо 390 миллион сомонї маблаѓњо аз худ карда шудааст. Ба иттилои Ќурбон Ќурбонов, сардори Раёсати сармоягузорї ва идораи амволи давлатї дар вилояти Хатлон, то имрўз дар соњањои иќтисодии шањру ноњияњои вилоят њамагї ба маблаѓи 1,6 миллиард доллари амрикої сармоя, аз љумла ба маблаѓи 1,4 миллиард доллар сармояи мустаќими хориљї амалї шуда, танњо дар соли 2017 ба маблаѓи 20,5 миллион доллари амрикої сармояи мустаќими хориљї ворид гардидааст. “Лоињањои сармоягузорї асосан ба соњањои маориф, тандурустї, кишоварзї, об, ирригатсия, энергетика, коммуналї ва наќлиёт равона карда шудааст”, - афзуд Ќ. Ќурбонов.
БУНЁДИ 270 ИНШООТ ДАР ЯК СОЛ Соли 2017 дар ќаламрави вилояти Хатлон ба маблаѓи умумии 1,5 миллиард сомонї фондњои асосї ба кор андохта шуда, суръати афзоиш нисбати соли 2016-ум 188,1 фоизро ташкил дод. Бо сарфи ин маблаѓ дар шањру навоњии вилоят 270 иншоот ва дар масоњати 196 њазор метри мураббаъ хонањои шахсї мавриди истифода ќарор дода шуданд.
Эмомалї РАњмон Ситоди вилоятї
и 77 ррЎЎззи ОН ЛО АТТЛ ХХА
Бо Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 20 январи соли 2018 номи як ќатор шањру ноњияњо ва шањраку дењањо иваз шуд, ки талаботи замон мебошад. Дар даврони соњибистиќлолї ва ташаккули забони давлатї, инчунин ба хотири баланд бардоштани њисси худшиносї ва арљ гузоштан ба таърихи халќ, эњёи баъзе номњои љуѓрофию таърихие, ки ба мамлакати мо бевосита тааллуќ доранд, амри воќеї ба њисоб меравад.
Шарњи таѓйири номњои баъзе мавзеъњои љуѓрофии мамлакат Халќе, ки гузаштаи худро эътироф намекунад ва аз гузашта сабаќ намеомўзад, имрўзу ояндаи худро ташаккул дода наметавонад. Аз ин рў, эњтиром гузоштан ба гузаштаи халќ наќши калидї дошта, аз нав зинда гардонидани суннату анъанањои миллї, маросиму љашнњои ќадимї ва эњё кардани номњои љуѓрофию таърихии халќ ба манфиати љомеа ва мамлакат мебошад. Махсусан зинда гардонидани номњои таърихї ва ба чањорчўбаи меъёрњои забони тољикї мутобиќ намудани онњо боиси шинохти дирўз ва тањкими њофизаи таърихї мегардад. Ба ин хотир, солњои охир дар љумњурии мо як ќатор номњои таърихию љуѓрофї аз нав эњё шуда, аз љониби мардум дастгирї ёфтанд ва макони воќеии худро аз нав соњиб шуданд. Номњои Суѓду Хатлон, Рашту Лахш, Љайњуну Сайњун ва дањњо дигар макони љуѓрофии мамлакат моро бо гузаштаи дури халќи тољик пайванд менамоянд ва ин номњои љуѓрофї низ воситаи муњими худшиносї ва ифтихори миллї мебошанд. Дар њаќиќат, зинда гардонидани номњои љуѓрофї барои насли наврас ва ояндаи мамлакат ањамияти бузург дошта, рукни давлатсозии миллї низ ба шумор меравад. Бояд гуфт, ки дар тўли ќарнњо бо омадани ќавму ќабилањои мухталиф дар мавзеъњое, ки таърихан тољикон маскун буданд, бархе аз номњои аслии шањру ноњияњо, дењањо, мањаллањо, кўњњо, дарёњо ва ѓайра таѓйири ном кардаанд, ки ба асолати забони тољикї созгор нестанд. Ин аст, ки яке аз муњимтарин самтњои сиёсати забонии Љумњурии Тољикистон, иваз намудани номњои ѓайримеъёрии љуѓрофї ва ба суннати номгузории миллї мутобиќ сохтани онњо мебошад. Бо назардошти ин, Раиси Њукумати Љумњурии Тољикистон, Президенти Љумњурии Тољикистон, Пешвои миллат муњтарам Эмомалї Рањмон 20 январи соли равон Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистонро, оид ба иваз намудани номњои як ќатор шањру ноњияњои мамлакат, ба имзо расониданд. Аз љумла, номи шањри Ќўрѓонтеппа ба Бохтар, шањри Сарбанд ба Левакант, ноњияи Бохтар ба ноњияи Кўшониён, шањраки Восеи ноњияи Восеъ ба шањраки Њулбук иваз карда шуд. Ин номњои таърихию љуѓрофї барои халќи тољик сањифањои дурахшони гузаштаи миллатамонро ба ёд оварда, дар мазмуни онњо хотираи мардум љой гирифта, даврањои нињоят дурахшони халќ дар гузашта бо ин номњо алоќаманд мебошанд. Бояд ќайд кард, ки иваз намудани номњои шањру ноњияњои мазкур бо назардошти ду љанба сурат гирифтааст. Аввалан, ба суннати номгузории миллї мутобиќ сохтани онњо ва сониян, эњёи топонимияи миллие, ки таърихан дар ин
мавзеъњо вуљуд доштанд. Барои шиносоии бештар пайдо намудани шањрвандони мамлакат таваљљуњи онњоро ба шарњи ин номњо љалб намуда, дар асоси сарчашмањои таърихї маълумоти кўтоњеро рољеъ ба ин топонимњо манзур менамоем. Дар бораи Бохтар Бохтар дар баробари номи яке аз се вилояти таърихии Мовароуннањр (Суѓд ва Хоразм) будан, инчунин номи калонтарин шањр ва пойтахти давлати Кўшониён ба њисоб мерафт. Шањр ќабл аз давраи Кўшониён бунёд ёфта, баъдан дар ин давра хеле обод шуда, дар он гузару мањаллањои нав пайдо мешаванд ва атрофи он бо девори нави мудофиавї ињота мегарданд (Массон В.М., Ромодин В.А. “История Афганистана”. Берун аз девори шањр гузару мањаллањо мављуд буданд, ки аз васеъ шудани масоњати шањр гувоњї медињанд. Њарчанд дар давраи њукмронии Канишка (103-126 м.) пойтахт ба шањри Пешовар кўчонида шуда бошад њам, Бохтар ба њайси пойтахти дуюм мавќеи худро нигоњ доштааст. Ќисмати калони давлати Кўшониён – Варорўд аз њамин марказ идора карда мешуд. Дар забони кўшонию бохтарї калимаи «Бохтар» хеле маълул буда, дар луѓатњо ба маънии «ѓарб, маѓриб» ва њам «шарќ, ховар» омадааст. Аммо баъзе донишмандон онро ба маънии «ѓарб» афзалият дода, ба маънии «шарќ» калимаи «ховар»-ро тавзењ додаанд. Он дар забони авестої, суѓдї ва бохтарї дар љараёни гузашти солњо бо баъзе таѓйироти ової дучор шуда, аслан маънои “ѓарб”-ро ифода менамояд. Топоними љуѓрофии «Бохтарзамин» низ аз њамин љо сарчашма гирифта, ба маънои «кишварњои ѓарбї, маѓрибзамин» фањмида мешавад. Њамчунон, мардумоне, ки дар шимолу ѓарбии Њинд зиндагї мекарданд, онњоро бохтарї ва ё балхї меномиданд. Баъдњо маънои “бохтар” дар забони суѓдї роњ ёфта, ба сифати макони љуѓрофї муаррифї шудааст. Аз нигоњи таърихї Бохтар номи ќадимии Балх низ ба њисоб рафта, ќаламрави он њамчун вилояти таърихї ќисмњои марказї, љанубї ва шарќии Тољикистони њозираро фаро гирифта, тайи асрњои миёна ва минбаъд тобеи Хатлон ва њокимони Ќубодиён буда, таърихан дар њудуди шањрњои ќадимии Вахш, Леваканд ва Њаловард ќарор доштааст. Мувофиќи ахбори Птолемей, ки ба асри II м. тааллуќ дорад, дар кишвар ё вилояти Бохтар 18 шањр мављуд буда, шањри Бохтар (вилояту шањри марказї як ном доштанд) яке аз калонтарин шањрњои шоњигарии Кушониён ба њисоб мерафтааст ва унвони «модари шањрњо»-ро доштааст (Массон В.М., Ромодин В.А. “История Аф(Идома дар сањ. 2)
Ба иттилои Сарраёсати Агентии омор дар вилояти Хатлон, дар ин давра дар соњаи маориф 37 мактаб барои 8999 љойи хониш ба истифода дода шуд, ки нисбати њамин давраи соли гузашта 11 мактаб ва 8071 љойи нишаст зиёд мебошад. Дар соњаи тандурустї се беморхона, 10 бунгоњи тиббї барои ќабули 236 бемор дар
як баст, инчунин, 8 ададї иншооти фарњангиву фароѓатї, варзишї, ошхонаву тарабхона, 2 муассисаи томактабї, 3 бинои истиќоматии баландошёна, 4 китобхона, 12 бинои маъмурї, 8 адад хатњои оби нўшокї, 5 адад хатти барќ ва аз љониби соњибкорони мањаллї 95 бинову иншооти тиљоратї мавриди истифода ќарор дода шуданд.
ТАЪЛИФИ 23 РИСОЛАИ ИЛМЇ АЗ СЎЙИ ОЛИМОНИ ЉАВОН Бо маќсади дастгирї ва њавасмандсозии олимону устодони эљодкор ва донишљўёни аълохон стипендияи раиси вилоят муќаррар гардидааст, ки айни њол 45 нафар олимони варзида ва 35 нафар донишљўёни аълохон онро дарёфт мекунанд. Олимони љавони вилояти Хатлон, ки шумораашон ба 38 нафар мерасад, соли 2017 дар 53 конференсияву нишастњои илмї иштирок ва суханронї намудаанд. Теъдоди аспирантон ба 135 нафар мерасад, ки дар муќоиса ба соли гузашта 48 нафар зиёд гардидааст. Имрўзњо дар вилоят дар самти магистратура ва докторантура PнD 237 нафар љавонон ба тањќиќоти илмї машѓуланд. Соли 2017 аз љониби олимони љавони вилоят ба 23 рисолаи илмї, 3 монография, 23 дастури таълимї-методї ва 19 китоби дарсї барои мактабњои олї таќризњо пешнињод гардид, ки ин нишонаи эътирофи онњо дар доирањои илмии љумњурї мебошад.
«ДАРГОЊИ ЊУНАР» Тањти њамин унвон озмуни вилоятии муассисањои клуби дењотї бахшида ба «Соли рушди сайёњї ва њунарњои мардумї» эълон гардидани соли 2018 гузаронида мешавад. Тавре ки аз Раёсати фарњанги вилояти Хатлон ба рўзномаи “Хатлон” иттилоъ доданд, озмуни мазкур ба ривољу равнаќи фаъолияти муассисањои клубии вилоят мусоидат намуда, наќши онњоро дар ташаккули њисси зебоипарастї, тарбияи ватандўстии шањрвандони мамлакат, ќабл аз њама љавонон, боз њам баланд мебардорад. Фаъолияти бонизоми муассисањои фарњангї барои пешгирии љавонон аз шомилшавї ба гурўњњои экстремистиву ифротгаро, оворагардї, баланд бардоштани маънавиёти ањолї, васеъ гардидани љањонбинии
мардуми мањал ва таълиму тарбияи насли наврас воситаи асосї мебошад. “Озмун аз 1 феврал то 20 октябри соли 2018 дар ду давра: даври аввал, дар шањру ноњияњо ва даври дуюм, дар сатњи вилоят бо иштироки клубњои бењтарини дењотии шањру ноњияњои вилоят баргузор карда мешавад. Шањру ноњияњо бењтаринњоро барои иштирок дар даври вилоятї то 1 ноябри соли 2018 пешнињод менамоянд. Љамъбасти озмун 6 ноябри соли 2018 дар шањри Ќўрѓонтеппа гузаронида мешавад”, - афзуд манбаъ.
АФЗОИШИ МАЊСУЛОТИ КИШОВАРЗЇ ДАР НОЊИЯИ Носири ХУСРАВ Дар ноњияи Носири Хусрав барои њосили соли 2018 дар масоњати 1732 гектар кишти тирамоњии зироатњои кишоварзї гузаронида шудааст. Тавре ки аз дастгоњи раиси ноњияи Н. Хусрав иттилоъ доданд, дар соли 2017 дар майдони 1290 гектар ѓалладонагї, дар 1200 гектар гандум, дар 90 гектар љав, дар 334 гектар сабзавот, аз он љумла пиёз 274 гектар, сабзї 30 гектар, карам 10 гектар, дигар навъи сабзавот 20 гектар, дар 73 гектар картошкакишт гардидааст. Сарчашмаи хабар афзуд, ки то ин давра наќшаи шудгори замин, ки 6474 гектар пешбинї шуда буд, 89% иљро шудааст. Кишти такрорї дар соли 2017 дар њамаи бахшњои хољагидории ноњияи Н. Хусрав њамагї 2765 гектар (109%) иљро гардид. Дар ин давра истењсоли ѓалладонагињо 20 њазору 181 тонна, пахта 4277 тонна, картошка 1802 тонна, сабзавот 14 њазору 66 тонна, полезї 25 њазору 549 тонна, зироати хўроки чорво 10 њазору 730 тонна, инчунин, меваљот 2604 тонна ва ангур 1041 тонна истењсол карда шудааст.
МУЊАММАДМУРОД САРМУРАББЇ ШУД Муњаммадмурод Абдурањмонов, пањлавони номдори тољик, сармураббии дастаи мунтахаби људо (Judo)-и Тољикистон таъйин шудааст. Ў дар ин маќом Фахриддин Рањимовро иваз кард. “Дар мавсими имсола пањлавонони мо дар риштаи људо дар мусобиќоти мухталифи байналмилалї, монанди “Тоскулоњи бузург” ва Гранпри, Љоми кушодаи Аврупо, ќањрамонии Осиё, ки дар кишварњои гуногун доир мешавад, иштирок мекунанд. Ба љуз ин, аъзои тими мунтахаби људои Тољикистон моњи август дар Бозињои осиёї дар Љакартаи Индонезия ва моњи сентябр дар мусобиќоти ќањрамонии љањон
дар Бокуи Озарбойљон ширкат хоњанд кард”, - гуфт сармураббии нави дастаи мунтахаби људои Тољикистон. Муњаммадмурод Абдурањмонов 29-уми ноябри соли 1986 дар ноњияи Фархори вилояти Хатлон таваллуд шудааст. Устоди варзиши дараљаи байналмилалист. Дар мусобиќоти гуштии људо дар вазни аз 100 кило боло раќобат мекард. Масъули гўша М. НОСИРЉОН
Хабарњои бештар ин љост:
www.khatlon-ruznoma.tj
2
ХАТЛОН
душанбе, 5 феврали соли 2018, №5 (3142)
Шарњи таѓйири номњои баъзе мавзеъњои љуѓрофии мамлакат (Идома аз сањ. 1) ганистана”. Т.1., М., 1964. – С. 169). Њамин шуњрат ва ќадимияти Бохтарро ба инобат гирифта, вакилони шањри Ќўрѓонтеппа ва вилояти Хатлон чунин иќдом карданд, ки маркази вилоят Бохтар номида шавад. Мо итминони комил дорем, ки номи Бохтар дар оянда љой ва маќоми худро пайдо мекунад ва маълумоти бештаре доир ба Бохтар љамъоварї шуда, миёни мардум боз њам маълуму машњуртар мегардад. Дар бораи Левакант Леваканд номи ќадимаи шањрњои Ќўрѓонтеппа ва Сарбанд ва атрофи онњо буда, маънияш “ободшањр”, “шањри болобаланд” мебошад. Бино бар бозёфтњои бостоншиносон, шањр дар миёни Сарбанд ва Ќўрѓонтеппа њанўз дар садањои I-IV м. вуљуд дошта, то замони густариши Ислом яке аз ободтарин шањрњои Вахш ба шумор мерафтааст. Мувофиќи сарчашмањо, Леваканд дар садањои X-XIII яке аз ду шањри калони Вахш буда, њангоми њамлаи муѓул дар соли 1221 аз дасти чингизиён нобуд шудааст. Дар асри ХХ вайронањои Левакандро бостоншинос Т.И. Зеймал пайдо карда, дар асоси кофтуковњои бостоншиносї ва баррасињои љуѓрофї исбот намудааст, ки дар ин мавзеъ шањр вуљуд доштааст. Леваканд калонтарин харобаест, ки аз садањои миёна дар ќисмати шимолии водии Вахш боќї мондааст. В.В. Бартолд љойгиршавии Левакандро – дењаи Сангтўда медонад. А.М. Беленитский љойгиршавии онро мавзеи Ќавунтеппа, 10 километрї ѓарбии Ќўрѓонтеппаро њисоб кардааст. Ба андешаи А.М. Беленитский, зери мафњуми «шањри Вахш»-и сарчашмањои асримиёнагї бояд шањри Левакандро фањмид. Аммо донишмндони дигар, аз љумла худи Белетинский, Ю. Ёќубов бар ин асосанд, ки Левокант дар атрофи Сарбанд ва Ќўрѓонтеппа љойгир буда, њамин мавзеъњо ба шањри ќадима тааллуќ доранд. Вожаи «леваканд» ё «левокант» аз љињати сохти калимасозї бохтарї-суѓдї буда, асли њиндуаврупої низ дорад. Оид ба маънии этимологии калимаи “левакант”, даќиќтараш дар мавриди ќисмати якуми он, яъне вожаи «лев ё лав» андешањои гуногун мављуданд. Дар баъзе сарчашмањо ќисмати аввали калимаро «лева» ё «лев» маънидод карда, маънояшро «Худо», «Эзад» ва «дорою шукўњманд» шарњ медињанд. Ќисми дуюми калима «кант», «кент» буда, маънояш «шањр», «макони обод» мебошад. Маънои аввал бо эзад ва Хур – Эзади Хуршед низ алоќамандї дошта, дар њамин заминаи маъної номи шањр ба «Эзадшањр» ва ё «Хуршедшањр» наздикї пайдо менамояд. Мувофиќи сарчашмањо дар ин мавзеъ парастишгоње будааст, ки дар он эзади Хур ситоиш меёфтааст. Ин парастишгоњро бостоншиносон низ кашф кардаанд. Дар ќадим ба номи эзадон номгузорї шудани моњњо маъмул буда, доир ба ин масъала Абўрайњони Берунї маълумоти бештар пешнињод намудааст. Метавон онро аз рўи маънои дуюмаш «Шањри шукўњманд» номид. Ин љињати масъала омўзиш мехоњад. Мувофиќи маълумоти «Фарњанги Шоњнома»- и Фритс Волф ва «Бурњони ќотеъ» «лав» ба маънии «теппа, баландї, адир, пушта» омадааст. Барои тасдиќи фикр байти зерин оварда шудааст: Бад-ў бар шубон гуфт: эдар бидав. Рањи тоза пеш оядат пур зи лав. Агар ин маънї ба назар гирифта шавад, «шањр дар баландї, шањр дар теппаву адир» маънидод мегардад, яъне «баландшањр», ки ба номи кунунии мавзеъ — Сарбанд наздикиву ќаробат пайдо менамояд. Вожаи «лав», инчунин ба маънии буттаи гурўње аз сабзавот, ба монанди њандалак, харбўза ва амсоли онњо низ омадааст, ки дар лањљаи гелакии забони форсї то њол ин маънї мањфуз мондааст. Агар ин шарњро ба назар гирем, Левакант – «шањри сабзавот» мебошад. Дар баробари ин вожаи «лев» бо вожаи «ливо», яъне парчам, дирафш низ ќаробат дошта, ба ин, маънї тибќи маълумоти «Фарњанги Шоњнома»- и Фритс Волф дар «Шоњнома» як маротиба омадааст: Њамоно, ки бошад маро дастгир, Худованди тољу ливову сарир. Агар ин маъниро ба инобат гирем, пас Левакант шакли ба таѓйироти ової (фонетиї) мубаддалшудаи Ливоканд буда, маънояш «шањри дирафшбардорон» мебошад. Дар љумњуриамон наздик ба ин мафњуми «кантгурд» аст, ки «шањри пањлавонон» маъно медињад. Аммо бояд дар назар дошт, ки њарчанд вожаи «ливо» дар «Шоњнома» омада бошад њам, он асли арабї дорад. Баъзе ин номи шарњњо эњтимолї буда, олимони забоншинос ва таърихдонњоро зарур аст, ки ба тафсири ин мафњумњо бештар таваљљуњ зоњир намоянд. Новобаста аз ин, дар аксари сарчашмањо ва асарњои таърихиву љуѓрофии Истахрї, Муќаддасї, Яъќубї, Хурдодбењ номи Левокант зикр шуда, ёдгории беназири љуѓрофии халќи тољик аз замони гузашта дар вилояти Хатлон мебошад. Аз нав зинда гардонидани ин ном низ барои насли наврас мояи ифтихор буда, хотира аз таърихи халќ мебошад. Дар бораи Кўшониён Кушониён яке аз вожаи ниёгони тољикон мебошанд, ки шоњигарии онњо аз асри 2 то мелод ва 4 мелодї идома ёфтааст. Пешвои миллат муњтарам Эмомалї Рањмон давраи њукмронии Кўшониёнро «њалќаи заррини таърихи халќи тољик» номидаанд. Дар забони портї (парфиёнї) – Кушоншањр номида мешудааст. Дар замони Кушониён забонњои кўшонию бохтарї ва лањљањои он, ки ба гурўњи забонњои шарќии эронї мансуб мебошанд, роиљ будааст. Њамчунин, забоншиносон аз рўи боќимондањои навиштаљоти гуногун аслияти худи забони кўшониро низ муайян намуда, онро ба зергурўњи шимолии забонњои шарќии эронї мансуб донистаанд. Муттањидшавии панљ ќабилаи кўшонї дар водии Вахш сурат гирифтааст. Тибќи баъзе маълумоти таърихї, шоњигарии Кўшониён аз љониби ќабилањои њиндуаврупої-тохарњо асос гузошта шудааст. Сиккањои аввалин шоњаншоњи кўшонї, ки Њерай-
Санаб ном дошт, мањз аз водии Вахш пайдо шудаанд. Шањрњо аз њудуди Бохтар ё баъдан Тахористон мањз дар давраи Кўшониён ривољу равнаќ ёфтаанд. Аз љумла, дар њудуди мамлакати мо ба замони Кўшониён димнањои Кайќубодшоњ дар ноњияи Ќубодиён, Теппаи Шоњ дар ноњияи Шањритўс, Куњан-Ќалъа дар ноњияи Љайњун, Њалќаљар дар ноњияи Хуросон (собиќ Ѓозималик), Ѓаравќалъа ва Тамошотеппа дар ноњияи Ёвон, Саксанохўр дар ноњияи Фархор, Ќалъаи Чармгарони Поён (Ќалъаи Мир) дар шањрњои Кўлоб, Шањринав, Душанбеи ќадим дохил мешаванд. Доир ба давлати Кўшониён сарчашмањои зиёди таърихї ва љуѓрофї маълумот дода, бори аввал бо ташаббуси аллома Б. Ѓафуров дар Душанбе ва Кобул симпозиуми байналмилалї доир шуда, олимони бостоншинос ва таърихнигорон дар бораи ин макони љуѓрофї маълумоти зиёдеро дар шакли рисола ва маќолањои илмї интишор дода, баъдњо дар ин мавзўъ китобњои алоњида низ ба чоп расониданд. Дар ин асарњо таърихи пайдоиш ва ташаккули давлати Кўшониён васеъ тасвир гардидааст. Аз нав зинда намудани номи Кушониён ва ба ноњияи Бохтар номгузорї шудани он далели арљгузорї ба таърихи миллат буда, имкон медињад, ки минбаъд сарчашмањои дигари таърихї доир ба ин макони љуѓрофї интишор шаванд ва доираи маълумот оид ба ин ном бештару зиёдтар гардад. Дарвоќеъ, бо номи давлат ва сулолаи Кўшониён номгузорї шудани ноњияи Бохтар ба њаќиќати таърихї мувофиќ мебошад. Дар бораи Њулбук Муаллифони асарњои таърихї ва љуѓрофї, аз љумла, Истахрї, Муќаддасї, Яъќубї, Хурдодбењ, Берунї ва асари «Њудуд-ул-олам» дар ќатори шањрњои калонтарини мулки Хуталон, ба монанди Мунк (Ховалинг), Тамлиёт (Тутќавули куњна), Паргар (Фархор), Корбанљ, Андиљарак, Рустоќбек ва Сикандара, пеш аз њама аз Њулбук ёд карда, шањри бузургу обод будани онро зикр намудаанд. Гузашта аз ин, сарчашмањои мазкур «љойи муќимї»-и шоњони ин мулкро Њулбук донистаанд. Маълумоти ќадимтарин дар бораи Њулбук њамчунин дар адабиёти атиќа дучор меояд. Дар байни номњои љуѓрофї, ки таърихнигори юнонї Птолемей овардааст, номи шањри Хулбисса мављуд мебошад. А.М. Беленитский ва олимони дигар бо асоси комил онро пойтахти Хуттал – шањри Њулбук мешуморанд, зеро дар сарчашмањои мусулмонии асримиёнагї дар баробари мафњуми њулбук номи Хулбик низ дучор меояд, ки ба њамон Хулбиссаи юнонї наздик аст. Дар бораи мавќеи љойгиршавии шањрњои зикршуда таълифоти мазкур чунин зикр кардаанд: «Тамоми Хуттал бо кўњњо ињота гардидааст, њамаи шањрњо, ба љуз аз Њулбук ва Сикандара дар водињо љойгиранд». Њарчанд мавќеи љойгиршавии Њулбук ва шањрњои азбайнрафтаи Хуттал мавзўи бањсу мунозирањои илмї аст, аммо бештари муњаќќиќон, аз љумла, М. А. Варигин, А.П. Колпаков ва А.Е. Маљї- онро дар њудуди дењаи Ќурбоншањид ва дењоти атрофи он то маркази ноњияи Восеъ муайян кардаанд. Аз ин лињоз, иваз намудани номи шањраки Восеи ноњияи Восеъ ба Њулбук ба њаќиќати таърихї ва љуѓрофї мувофиќ буда, омили арљгузорї ба ин макони таърихї мебошад. Аз дидгоњи этимологї, Њулбук шояд аз порањои эронии куњани *hwar-+baga- ба маънии «Худо-Офтоб, Хур» ё “Хур/Офтоби Худо” (яъне Худованди Офтоб бошад), ки њосилаи решаи њиндуаврупої ва иронии куњани baga-мебошад. Њулбук шояд аз вожаи юнонии овонавишт-шон њула-њула бошад ва љузъи номаълумаш бака/-бука. Дар самти љанубї-ѓарбии Сарматияи аврупої (булукоти хеле маъмулу машњури скифї/сакї дар замони бостон) шањраке ба номи Њулаио (дар русї Гилея) мављуд аст, ки миёни Борисфен (дар талаффузи русї) / Бористњону Њипакар воќеъ мебошад. Борисфен сарзамини сирф скифї/сакї/сарматї буд. Њула-маънии беша, дарахтони фаровони беша, бешаи дарахтони буттагї (дарахтњо)»-ро дорад. Њулбук дар чунин мавзеъ ќарор дорад. Њарчанд вожаи «бука» љузъи номаълум буда, ба тањќиќи бештаре ниёз дорад, аммо бояд дар назар дошт, ки бо љузъи «бук» топонимњои дигар дар атрофи Њулбук мављуд аст: Шобика, Осмонбика ва ѓайра. Дар бораи Њулбук донишманди шинохта Эркиной Ѓуломова низ корњои зиёди бостоншиносї ба анљом расонида, якчанд маќолањои пурарзишро доир ба таърихи ин макони љуѓрофї интишор намуда буд, ки онњо барои муаррифии Њулбук ањамияти беандоза доранд. Дигар донишмандони ватанї ва хориљї низ доир ба Њулбук тањќиќот ба анљом расонида, аз сарчашмањои таърихии зиёд ёдоварї кардаанд, ки оид ба ташаккул ва инкишофи ин макони љуѓрофї маълумоти муфид медињанд. Дар баробари ин, дењаи Ќурбоншањид ба Мењробод, дењаи Шота Руставели ба дењаи Саргањ, дењаи Тошохўр ба дењаи Боѓдара ва дењаи Будинобод ба дењаи Зарриндашт иваз шуданд, ки сабаби асосиашон номувофиќатї ба талаботи забони тољикї мебошад. Лозим ба ёдоварист, ки њамаи ин номњои таърихие, ки аз нав зинда гардиданд ва дар шањру ноњияњои мамлакат номгузорї шудаанд, ба забони тољикї ва таърихи халќи тољик сахт алоќамандї дошта, дар миёни аљдодони гузаштаи мо падид омадаанд ва дорои асолати милливу таърихї мебошанд. Аз ин дидгоњ, эњёи номњои таърихї на танњо ба хотири ивази топонимњои роиљи имрўза мебошад, балки, пеш аз њама њадафи асосии он татбиќи Ќонуни Љумњурии Тољикистон «Дар бораи забони давлатї» буда, омили боло бурдани њувияти миллї ва худшиносии таърихї дар миёни шањрвандони мамлакат, бахусус наврасон ва љавонон мањсуб меёбад. Бовар дорем, ки дар асоси ин маълумоти кўтоњ хонандагони тољик ба топоними мавзеъњои љуѓрофии љумњурї шинос шуда, олимон ва донишмандони мамлакат дар бораи шарњи бештари онњо маќолањои алоњида ба нашр мерасонанд. АМИТ “Ховар”
ЁВОН. ГАРМХОНАЊО БА 200 АДАД РАСИДАНД
Ба якуми январи соли 2018-ум, 411 тонна мањсулоти тару тозаи гармхонањои доимоамалкунандаи ноњияи Ёвон ба бозорњои кишвар бароварда шуд.
Ба гуфтаи Сафар Ёќубов, сардори Раёсати кишоварзии ноњияи Ёвон, имрўз дар ноњия, маљмўан, аз њисоби беш аз 15 гектар замин 200 гармхонаи доимоамалкунанда ташкил дода шудааст, ки онњо фаъолияти худро хело хуб ба роњ монда, бозорњои кишварро бо мањсулоти ниёзи мардум сариваќт таъмин мекунанд. -Аз 411 тонна мањсулоти ба бозор баровардашуда 20 тонна бодиринг, 30 тонна сабзавот ва 361 тоннаи боќимондаашро по-
мидор ташкил медињад, - мегўяд С. Ёќубов. Кишоварзони ноњияи Ёвон ният доранд, ки дар моњи феврал низ боз мањсулоти гармхонањои худро ба бозор бароранд. Дарвоќеъ, хуб ба роњ мондани фаъолияти гармхонањои вилоят аст, ки имрўз бозорњои шањру ноњияњои вилоят ва љумњурї ба мањсулоти тару тозаи кишоварзї таъмин гашта, бо нархи дастрас пешкаши мардум гардонда мешавад. Низомиддин ИСОЕВ, «Хатлон»
БЕМОРХОНАИ ВИЛОЯТЇ ФАЪОЛИЯТАШРО ВУСЪАТ МЕБАХШАД
Барои илмомўзии донишљўён шароити хуб фароњам аст Донишгоњи давлатии Ќўрѓонтеппа ба номи Носири Хусрав соли 2017ро бо натиљањои назаррас љамъбаст намуд. Чуноне, ки ректори ДДЌ Муњаммад Шодиев зимни нишасти матбуотиаш бо рўзноманигорон иттилоъ дод, ки дар донишгоњ як факулта ва 10 кафедраи нав таъсис ёфт, ки ба раванди тањсилу илмандўзии донишљўён шароити хуб фароњам меоварад. Дар баробар неруи зењнии донишгоњ бањри баланд гаштани сатњу сифати тањсилот равона гардидааст.
-Зеро ин масъала дар Паёми Асосгузори сулњу вањдати миллї-Пешвои миллат муњтарам Эмомалї Рањмон ба Маљлиси Олї махсус таъкид гардидааст, ироа-дошт М. Шодиён, ректори донишгоњ.- Рўшан гардид, ки дар донишгоњ бо иљозати комиссияи аттестасионии Љумњурии Тољикистон Шўрои илмї аз рўйи фанњои даќиќ-математика, физика
ва информатика ба фаъолият оѓоз кард. Чуноне, ки зимни нишаст зикр гардид, васеъ кардани пойгоњњои таълимї, сохтмони бинои 4-ошёна, зиёд намудани маоши омўзгорон дар назар аст. Агар соли 2017ум 10 нафар рисолањои докторї ва номзадї дифоъ намуда бошанд, пас соли равон 20 нафар омўзгорон рисолањои номзадию доктории хешро њимоя менамоянд. Дар самти дастгирии иљтимої бошад, беш аз 100 нафар донишљўёни ятим имкон пайдо намуданд, ки аз пардохти маблаѓњои шартномавї ќисман озод ва 50 фисад кам пардохт намоянд. Шумораи гирандагони стипендияи президентї ва раиси вилоят аз њисоби донишљўён ва олимон зиёд гардид. Ба иттиллои ректори донишгоњ ба тарбиятгирандагони интернати ноњияи Љалолиддини Балхї пайваста кумакњои моддї расонида мешавад. ВАХШОНА, “Хатлон”
124 ЉИНОЯТИ МАРБУТ БА ЗАМИН ОШКОР ГАШТ Зимни натиљагирї аз соли 2017 Носирзода Солењ, сардори Раёсати Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсияи Љумњурии Тољикистон дар вилояти Хатлон иброз намуд, ки кормандони Раёсат 124 њолати љинояти вобаста ба заминро ошкор ва ба ќайд гирифтаанд. Аз ин шумора нисбати 44 адад парвандаи љиноятї оѓоз карда шудааст. Маблаѓи зарари ошкоршуда аз љиноятњо 249 њазору 580 сомонї, 337 њазору 600 доллари амрикої ва 141 њазор рубли русиро ташкил медињад. Раёсати Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсияи Љумњурии Тољикистон дар вилояти Хатлон бањри њимояи манфиатњои хизмати давлатї, моликият ва амнияти иќтисодии мамлакат 488 адад љиноятњои коррупсионї, иќтисодии хусусияти коррупсионидошта ва вобаста ба андозро ошкор намуданд, ки аз ин шумора 160 ададашро љиноятњои вазнин ташкил медињад. - Дар ин давра, аз тарафи кормандони Раёсат ба маќомоти њокимияти давлатї, њифзи њуќуќ ва ташкилоту муассисањо 241 адад пешнињодњо бањри бартараф намудани сабабу шароитњои ба содир намудани љиноят ва њуќуќвайронкунињои хусусияти коррупсионидошта мусоидаткунанда ирсол карда шудааст. Дар натиљаи баррасии 183 адад
пешнињодњои ирсолгардида 100 нафар шахсони мансабдор ба љавобгарии интизомї кашида шудааст, ки аз ин шумора 28 нафар аз вазифа озод, нисбати 9 нафар љазои интизомї дар намуди «танбењ», нисбати 26 нафар «сарзаниш» ва нисбати 37 нафар «огоњї» тадбиќ гардидааст, - зикр намуд Н. Солењ. Њамчунин, иттилоъ дода шуд, ки нисбати 400 нафар шахсони мансабдори ташкилоту муассисањо ва хољагињо протоколњои маъмурї тартиб дода шудааст. Маблагї умумии љаримањо 378 њазору 150 сомониро ташкил медињад, ки 373 њазору 980 сомониашро ситонида шуда, ба буљаи кишвар ворид карда шудааст. Фаромўз БОБОЕВ, «Хатлон»
МУЗДИ МЕЊНАТИ ШАЊРВАНДОН ПАРДОХТ ШУД Аз тарафи Раёсати Хадамоти назорати давлатї дар соњаи мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї дар 236 корхонаю муассисањои давлатї 126 корхонаю ташкилотњои хусусиро мавриди санљиш ќарор дода, 1225 адад ќонунвайронкунињо ошкор гардиданд, ки аз ин 1180 њолат ба масъалаи њифзи мењнат, экспертизаи давлатии шароити мењнат ва риояи стандартњо, 17 њолат ба масъалањои муњољират, 28 њолат ба масъалањои шуѓли ањолї ошкор гардида бо дахолати Раёсат 14,1 млн сомонї маблаѓи музди мењнати шарњвандон пардохт карда шудааст. Ќарздории бештари музди мењнат дар њудуди вилоят ба корхонаю ташкилотњои соњањои саноат 3,4 млн сомонї, соњаи обёрї ва бењдошти замин 466,1 њазор сомонї, соњаи коммуналї 433,7 њазор сомонї, соњаи буљет 287,8 њазор сомонї, соњаи алоќа 160,4 њазор сомонї, соњаи кишоварзї 55,3 њазор сомонї рост меояд. Тањлилњо нишон медињанд, ки ќарздории бештари музди мењнат дар шањру ноњияњои Сарбанд 2,5 млн сомонї, Ёвон 770,3 њазор сомонї, Ќўрѓонтеппа 168,8 њазор сомонї, Љайњун 13 њазор сомонї, Панљ 90,1 њазор сомонї, Муъминобод 41,1 њазор сомонї, Кўлоб 341,1 њазор сомонї, Восеъ 8,9 њазор сомонї, Шањритўс 28,1 њазор сомонї, Балљувон 3,1 њазор сомонї, Хуросон 99,8 њазор сомонї, Љалолиддини Балхї 205,9 њазор сомонї, Бохтар 44,1 њазор сомонї, Ќубодиён 333,9 њазор сомонї, Носири Хусрав 4,8 њазор сомонї, Темурмалик 43,6 њазор сомонї, Данѓара 101,1 њазор сомонї ва Шамсиддин Шоњин 4,8 њазор сомонї мављуд мебошад,- зикр намуд Њамза Бобоев, масъули Раёсати Хадамоти назорати давлатї дар соњаи мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї дар вилояти Хатлон, дар нишасти матбуотї. Инчунин, барои сариваќт напардохтани музди мењнати кормандон, тибќи моддаи 134-и Кодекси њуќуќвайронкунии Љумњурии
Тољикистон нисбат ба 12 нафар корфармоён ба маблаѓи 13 њазору 500 сомонї љарима таъйин гардидааст. - Бехатарии шароити љойњои кори мењнаткашон, яке аз шартњои муњим буда, бевосита ба саломат ва њифзи мењнати ањолї алоќаманд мебошад, ки тибќи ќонунгузорї муњайё намудани шароит ба зиммаи корфармоён вогузор шудааст. Аммо санљишњо нишон медињанд, ки ќисми зиёди корфармоён барои муњайё кардани шароити мењнати кормандонашон диќќати махсус зоњир намекунанд. Дар минтаќањои кори кормандон љойи либосивазкунї, хўрокхўрї, шустушўй ва истироњатї ташкил накардааст. Аз ин хотир, яке аз самтњои фаъолияти мо-кормандони Раёсати Хадамот ин санљиши бехатарии шароити мењнатии кормандон мебошад, - афзуд Њамза Бобоев. Масъулин иттилоъ дод, ки барои аз тарафи корфармо иљро накардан ё ба таври номатлуб иљро кардани уњдадорї, ки ба ташкил намудани шароити мусоиду бехатари кор, љорї намудани воситањо ва технологияи таъминкунандаи меъёрњои санитарию гигиенї ва талаботи стандартњо оид ба њифзи мењнат, тибќи моддаи 135- и Кодекси њуќуќвайронкунии Љумњурии Тољикистон нисбат ба 40 нафар ба маблаѓи 41 њазор сомонї љарима таъйин гардидааст. Комрони БАХТИЁР, «Хатлон»
Барои бунёди биноњои иловагии ба талаботи байналмилалї љавобгў дар Беморхонаи клиники вилояти Хатлон ба номи Бўрї Воњидов ва таъмини дармонгоњ бо таљњизоти муосири тиббї ихтисос додани љамъан 10 миллион евро дар назар аст. Ин тарњ бо дастгирии Њукумати Љумњурии Тољикистон аз љониби Бонки рушди Олмон амалї хоњад шуд. Алихон Нуралиев, сардухтури беморхонаи вилоятї, зимни ироаи ин хабар дар нишасти матбуотиаш гуфт, ки дар ояндаи наздик дар пойгоњи ин дармонгоњ таъсиси марказњои нави тиббї, аз љумла маркази трансплантология, дар назар аст, ки дар он амалњои душвори љарроњї оид ба иваз намудани гурда, љигар ва дигар узвњои бадан имконпазир хоњад шуд. Беморхонаи клиникии вилояти Хатлон бо маќсади татбиќи сиёсати Њукумати Љумњурии Тољикистон, стратегияи Вазорати тандурустї ва њифзи иљтимоии ањолии ЉТ, бењтар намудани сатњу сифати ташхису табобати беморон ва мукаммал намудани савияи донишу таљрибаи мутахассисони муассисањои тандурустии вилоят амал намуда, на танњо дар самтњои ташхисию табобатї ва амалияи клиникї, балки дар самтњои илмию тахлимї низ фаъолият мебарад. Фаъолияти таълимии беморхона дар он зоњир мегардад, ки дар заминаи шуъбањои беморхона кафедрањои шуъбаи Ќўрѓонтеппагии Донишкадаи такмили ихтисоси баъдидипломии кормандони тиббии Тољикистон таъсис ёфтаанд ва дар он силсилаи бозомўзии мутахассисон љараён меёбад. - Пешравињои соњаи тандурустї, бешубња, аз таъминот, љобаљогузории дурусти кадрњо, савияи дониши мутахассисони љавон ва истифодаи пурсамари дастовардњои навини илми тиб вобастагии амиќ дорад, идома дод А. Нуралиев. - Айни њол беморхона аз 20 шуъбаи табобатї, 8 њуљраи ёрирасони муљањњаз бо 610 кат иборат буда, дар он 137 табиб, ки аз инњо 10 нафар номзади илмњои тиб, 20 нафар Аълочии тандурустии Тољикистон, 4 нафар дорои медали «Шафќат», 61 табиби дараљаи олї, 27 табиби дараљаи якум ва 20 табиби дараљаи дуюм ба эњтиёљмандон мадади тиббї мерасонанд. Роњбарияти беморхона барои баланд бардоштани сатњу сифати хизматрасонї ва тарбияи кадрњо диќќати љиддї дода, табибонро барои сайќал додани донишу таљрибаашон дастгирї менамояд. Дар давоми соли гузашта 25 нафар духтурон аз курси такмили ихтисос гузаштаанд ва сардухтури беморхона дар конфронсияи илмї-амалии трансплантологњо дар Њиндустон
иштирок намуд. Мудири шуъбаи беморињои асаб Р. Ашўров бошад, дар Љумњурии Беларусия аз курси такмили ихтисос гузаштааст. Дастоварди дигари муњими беморхона, ба ќавли А. Нуралиев, ин аст, ки дар соли 2016 беморхона дар кишвар сазовори унвони «Беморхонаи бењтарин» гашт. Мудири шуъбаи беморињои занона Ќ.Љ.Љелиева бошад, унвони «Духтури бењтарин»ро соњиб шуд. Роњбарияти беморхона нисбати сињатии модару кўдак диќќати љиддї медињад. Дар шуъбаи таваллуд соли гузашта 5100 зан бистарї шудааст, ки аз инњо зоиш - 4437, буриши ќайсарї - 852, зоиши аз 35-сола боло - 436, то 20-сола - 900, фосилаи байни зоиш то як сол - 1012, то дусола - 1341 ва аз се сол зиёд 2084 зан мебошад. Дар давоми соли 2017 аз њисоби маблаѓњои буљетї ба беморхона ба маблаѓи 252220 сомонї таљњизотњои тиббї харидорї карда шуд, ки аз инњо аппарати ЭКГ – 3 адад, «канальный Геолинг» - 8 адад, таљњизоти ИВЛ РО-9Н - 6 адад, кати тиббии бемор - 40 адад, тумбочкаи назди кати бемор - 40 адад, монитори назди кати Zoncare - 70 адад, маљмўи асбобњои љарроњї - 1 адад, оксигенератор 5мл - 1 адад ва оксигенератор 3,5 мл - 1 адад мебошад. Дар бинои маъмурият маркази ташхиси ангиография, яъне акси рентгении рагњои хунгарди њамаи узвњои даруна, аз он љумла дил ва гузоштани найча (стент) аз соли 2016 фаъолият карда истодааст. Соли 2017 барои коррексияи кардиоваскуляри бемории ишемиявии дил ќариб ба 140 нафар бемор амалиёти коронароангиография, стентгузаронї ва кардиостимулятор (барои бартараф кардани бандишњо дар зери пўст мавќеи дил) гузошта шудааст. А. Нуралиев, сардухтури Беморхонаи клиникии вилоятии ба номи Б. Воњидов, инчунин доир ба дигар дастовардњо ва мушкилоти дармонгоњ суњбат карда, гуфт, ки ба хотири пешгирї аз њолатњои коррупсионї, бењтар кардани сатњу сифати хизматрасонии тиббї, муоширати табибон ва њалли зудраси дигар масъалањои вобаста ба фаъолият дар њамаи шуъбањо ва њуљрањои табобатї телефонњои боварии маъмурияти беморхона гузошта шудааст.
497 БУРАНДАИ ДАРАХТ ЉАРИМА ШУДАНД Масъулони хољагињои љангали вилояти Хатлон нисбат ба 497 нафар барои худсарона буридани дарахтони љангалзорњо санадњо тартиб дода, њаљми зарари расидаро ќариб 113 њазор сомонї њисоб кардаанд. Дар нишасти матбуотии Муассисаи давлатии хољагии љангали вилояти Хатлон бо тасдиќи ин хабар гуфтанд, ки дар доираи Кодекси њуќуќвайронкунии маъмурии Љумњурии Тољикистон нисбат ба ќонуншиканињои љангал дар маљмўъ 789 санад тартиб дода шуда, аз ин њисоб 185 њазору 397 сомонї маблаѓи зарар рўёнида шудааст. Зикр гардид, ки яке аз вазифањои аввалиндараљаи хољагињои љангал ин бунёд ва барќароркунии љангалзорњо мебошад. Дар соли 2017 дар хољагињои љангали вилоят 923,4 гектар љангал бунёд карда шудааст, ки 115%-и наќшаи солонаро ташкил медињад. Аз ин 81,3 гектар дар минтаќаи Ќўрѓонтеппа ва 842,1 гектар дар минтаќаи Кўлоб бунёд гаштааст. Барќароркунии љангалзорњо дар майдони 693 гектар, пурракунии љангалзорњо дар майдони 493 гектар ва нигоњубини нињолњо дар майдони 4632 гектар гузаронида шудааст. Аз майдони умумии љангалњои бунёдгардида 690 гектараш дар ноњияи Ховалинг аз њисоби барномаи «Мутобиќшавї ба таѓйирёбии иќлим тавассути љангалпарварии устувор дар њавзањои муњимми обљамъкунии дарёњои Тољикистон», ки аз тарафи Бонки рушди Олмон
маблаѓгузорї карда мешавад, бунёд шудааст. Бо супориши Асосгузори сулњу вањдати миллї - Пешвои миллат, Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон, дар мавзеи Сайёди ноњияи Данѓара соли 2008 хољагињои љангали вилоят дар майдони 432,1 гектар љангал бунёд гардида, њамасола аз тарафи хољагињо корњои нигоњубини љангалзор гузаронида мешавад. Ќайд гардид, ки аз аввали мавсими соли 2017 дар ин мавзеъ дар майдони 162 гектар нигоњубини дарахтон сурат гирифта, 7029 бех нињол иловатан шинонида шудааст. Мувофиќи маълумоти пешнињодгардида, дар хољагии нињолпарварии Ќубодиён дар майдони 4,6 гектар, Восеъ 5,62 гектар кишти тухмии дарахтони гуногун ва ќаламчањо анљом дода шудааст. Ѓайр аз ин, дар хољагињои љангал нињолхонањои хурд дар майдони 16,79 гектар ташкил карда шудаааст. Мувофиќи њисобот, дар соли 2017 хољагињои љангали вилоят ба маблаѓи 1 миллиону 260 њазору 200 сомонї даромади молиявї доштаанд.
ТАЪСИСИ 976 ДАСТАИ ЃАЙРИЊАРБИИ МУДОФИАИ ГРАЖДАНЇ ДАР ВИЛОЯТ Соли 2017 дар асоси амри раиси вилояти Хатлон аз љониби Ситод оид ба њолатњои фавќулодда ва мудофиаи граждании вилоят бо маќсади пешгирии њолатњои изтирорї 24827 метр зањбуру захкашњо, каналњо, љўйборњо, 27545 метр селпартовњо, сойњо, 1093 метр роњњо тоза карда, дар 4905 метр соњили дарёњо корњои соњилбандї гузаронида шуд. Дар ин чорабинињо 2045 корманд, 7878 нафар ањолї ва 292 адад наќлиёт ва механизмњо љалб карда шудаанд. С. Исозода, сардори Ситоди мазкур, зимни нишасти матбуотиаш зикр кард, ки дар њудуди вилояти Хатлон 401 мавзеи хавфнок ба ќайд гирифта шудааст, ки дар он 45021 хољагї бо 331530 нафар ањолї зиндагонї мекунанд. Ба ин мавзеъњо асосан офатњои табиии сел, ярч, лаѓжиш, обхезї, эрозияшавии замин ва баландшавии оби канал тањдид мекунанд. «Соли 2017 бо маќсади ба мавзеъњои бехавф кўчонидани оилањо ба 158 хољагї ќитъањои замини наздињавлигї људо карда шуд. Ба ин оилањо 474 њазор сомонї ќарзи боимтиёз ва ба маблаѓи 77200 сомонї кумакпулии якдафъаина дода шудааст», - афзуд С. Исозода. Дар нишасти матбуотї инчунин ќайд шуд, ки дар њудуди вилоят барои рафъи оќибатњои њолатњои
фавќулода 976 даста, гурўњњо, звеноњои иборат аз 11 њазору 433 нафар неруњои ѓайрињарбии мудофиаи гражданї ба ќайд гирифта шудааст. Њангомаи ИСМАТ, «Хатлон»
ТАТБИЌИ БАРНОМАИ «ЉАЊИШИ ПАЛАНГ» ДАР ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИ ДАНЃАРА Маъмурияти Донишгоњи давлатии Данѓара барои донишљўёни фаъолаш љињати дар амал татбиќ намудани идеяњо ва ихтирооташон 72 грант ба маблаѓи умумии беш аз 40 њазор сомонї додааст. Инчунин, омўзгорони пуркори ДДД низ дар соли 2017 ду маротиба “гранти эњтиромгузорї” дарёфт намудаанд.
УСТОДОНИ ДДТХ 500 АМАЛИЁТИ ЉАРРОЊЇ ГУЗАРОНИДААНД - Тайи ду соли охир аз љониби мутахассисони Донишгоњи давлатии тиббии Хатлон дар ноњияи Данѓара зиёда аз 40 номгўи љарроњињо, љамъан беш аз 500 амали љарроњї гузаронида шуд, - зикр кард ректори ДДТХ, профессор Убайдулло Ќурбон дар нишасти хабарии худ.
Донишгоњи давлатии тиббии Хатлон бо назардошти афзоиши ањолии мамлакат ва ќонеъ намудани талаботи кишвар ба мутахассисони соњаи тиб, 25 феврали соли 2016 бо ташаббуси Асосгузори сулњу вањдати миллї - Пешвои миллат, Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон таъсис ёфтааст. Профессор У. Ќурбон хабар дод, ки њоло теъдоди донишљўён 715 нафар, шумораи омўзгорону кормандони ДДТХ аз 111 нафар иборат буда, 63 нафари онро њайати профессорону омўзгорон ташкил медињад. Синну соли миёнаи њайати профессорону омўзгорон ба 42 сол баробар буда, 15 нафарашон омўзгорони дараљаи илмидошта мебошанд. - Донишгоњ дорои 3 факултет ва 6 кафедра буда, теъдоди донишљўёни факултети тиббї аз 322 нафар, факултети педиатрї 294 нафар ва факултети стаматологї аз 99 нафар иборат аст, - идома дод У. Ќурбон. - Теъдоди донишљўён дар гурўњњои буљавї 270 нафар ва дар гурўњњои шартномавї 445 нафарро ташкил медињад. Шумораи донишљўдухтарон 181 нафар, писарон 534 нафар аст, ки аз инњо 3 нафар ятими кулл ва 4 нафар маъюбони гурўњњои 1 ва 2 мебошанд. 161 нафар бо хобгоњ таъмин мебошанд. Тањсил дар донишгоњ ба ду забон – тољикї (24 гурўњ) ва русї (24 гурўњ) ба роњ монда шудааст. Фонди умумии китобхонаи донишгоњ аз 15372 нусха адабиёти чопї ва 42691 нусха маводњои электронї иборат буда, танњо дар соли 2017 ба маблаѓи умумии беш аз 216 њазор сомонї китобњои таълимї дастрас карда шудааст. - Соли чорум аст, ки дар љумњурї ќабули довталабон ба муассисањои тањсилоти олии касбї аз рўйи натиљаи имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї, ки аз тарафи Маркази миллии тестии назди Президенти Љумњурии Тољикистон амалї гардид, баргузор мешавад, - гуфт ректори ДДТХ. - Ихтисосњои Донишгоњи давлатии тиббии Хатлон соли 2017 нахустин маротиба дар кла-
стери 5-ум шомил шуда, тањти №115 ба ќайд гирифта шуд. Бояд ќайд намуд, ки ихтисосњои ДДТХро 18836 нафар довталаб интихоб кардааст. 990 нафар ба интихоби якуми донишгоњи тиббї рост меояд, ки ин нишондињанда далели эътироф шудани ДДТХ дар давоми фаъолияти њамагї дусолааш мебошад. Дар натиља, барои соли тањсили 2017-2018, тибќи наќшаи ќабул, 335 нафар довталаб дар ду давраи таќсимот ба курси якум ќабул карда шуданд. Ба таври бурсияи байнињукуматї бошад, як нафар шањрванди Ќазоќистон шомили донишгоњи мо гардид. Фаъолияти муолиљавии кормандони донишгоњ низ тањким ёфта, дар давоми соли 2017 њафт омўзгори донишгоњ ба њайси њамкор фаъолияти ихтисосиро дар Беморхонаи љумњуриявии клиникии ноњияи Данѓара ба роњ мондаанд. Дар нишасти матбуотї зикр шуд, ки дар маљмўъ, мутахассисони донишгоњ 3443 беморро ташхису муолиља намудаанд, ки аз ин 226 амалиёти љарроњии гуногун дар беморхонаи ноњия гузаронида шудааст. Илова бар ин, аз љониби ректори ДДТХ 355 амалиёти љарроњї дар шуъбаи микрољарроњии реконсруктивї ва пластикии Маркази љумњуриявии илмии љарроњии дилу рагњои хунгард дар шањри Душанбе гузаронида шудааст. Тибќи оморњо, дар давоми соли њисоботї дар бахши беморињои кўдакона ба беш аз 1800 нафар кўдакони бемор ёрии машваратї ва табобатї расонида шудааст. Дар бахши беморињои гинекологї бошад, дар беморхонаи мазкур беш аз 200 нафар занони бемор ташхис ва муолиља шудаанд. Дар самти беморињои дарунї беш аз 1020 нафар ва беморињои гўшу гулў ва бинї 97 нафар ташхис ва муолиља шудаанд. - Дар соли 2017 ба донишгоњ муяссар гардид, ки аввалин шартномаи њамкории худро ба Донишгоњи тиббии Синзияни Љумњурии Халќии Хитой ба имзо расонад, - афзуд У. Ќурбон. – Инчунин, донишгоњ дар барномањои грантии аврупої ширкат варзида, дар ин муддат дар 4 лоињаи байналмилалї њамчун шарики барномавї пазируфта шудааст. Профессор У. Ќурбон зимни суолу љавоб бо хабарнигорон доир ба натиљањои имтињоноти сессияњои зимистонаву тобистона, маъракаи ќабул ба донишгоњ, фаъолияти илмї-тадќиќотї, дастовардњои донишљўён, фаъолияти муолиљавї, тарбиявию фарњангї, њамкорињои байналмилалї ва корњои хољагидорї изњори андеша намуда, намояндањои ВАО-ро ба њамкорї даъват намуд.
ДАР РОССИЯ 84 ДИАСПОРАИ ТОЉИКОН АМАЛ МЕКУНАД Агар дар соли 2017 аз њудуди вилояти Хатлон 203834 нафар бо нияти муњољирати мењнатї ба хориљ аз кишвар сафар карда бошанд, давоми соли гузашта 171233 нафар сокинони вилояти Хатлон аз кишвари муњољират баргаштаанд.
Дар ин бора Мањмудљон Хоркашев, сардори раёсати Хадамоти муњољират дар вилояти Хатлон, зимни нишасти матбуотиаш ба хабарнигорон иттилоъ дод. М. Хоркашев бо таваљљуњ ба коњиши теъдоди муњољирон дар ду соли охир гуфт, аз шумори шањрвандоне, ки соли сипаришуда ба муњољирати корї рафтаанд, 29498 нафарашон занон будаанд. Ба ќавли ў, аксари муњољирони мењнатї феълан дар ќаламрави Федератсияи Россия будубош доранд. “Мушкилот барои кишвари мо он аст, ки раванди муњољирати мењнатї бештар ба самти давлатњои узви ИДМ нигаронида шудааст. Бинобар ин, роњбарияти Њукумати кишвар ба Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолї ва нињодњои то-
беи он дастур додааст, ки пайдо намудани бозорњои нави мењнатро дар давлатњои хориљи дур, мисли Ќувайт, Ќатар, Амороти Муттањидаи Араб, Куриёи Љанубї, Сингапур ва дигар мамлакатњо таќвият бахшад”, зикр кард М. Хоркашев. Сардори раёсати Хадамоти муњољират дар вилояти Хатлон њамчунин доир ба фаъолияти нињоди тањти роњбариаш дар самти афзоиш додани маълумотнокии муњољирони мењнатї, соњиби сертификат гардонидан, ба омўзишњои њунарию забонї фаро гирифтан, бо љойи кор таъмин намудани муњољирон дар дар дохил ва хориљи кишвар, баланд бардоштани маърифати њуќуќї, эњтиромгузорї ба фарњангу маданияти мардуми кишвари ќабулкунанда маълумот дод. Ба иттилои М. Хоркашев, феълан дар ќаламрави Федератсияи Россия 84 диаспораи тољикон амал мекунад, ки 24 адади он аз љониби сокинони вилояти Хатлон таъсис дода шудааст. Ин диаспорањо барои њифзи њуќуќу манфиатњои муњољирони кории тољик сањми намоён мегузоранд. Н. Маъмурзода, “Хатлон”
3
ХАТЛОН
душанбе, 5 феврали соли 2018, №5 (3142)
Профессор Нуралї Шоњиён, ректори Донишгоњи давлатии Данѓара, зимни баёни ин нукта дар нишасти матбуотиаш гуфт, ки њоло дар донишгоњ 32 нафар устодони дорои унвони илмї, аз он љумла се нафар докторони илм фаъолият доранд. Роњбарияти ДДД барои љалби олимони соњибунвону собиќадор аз маркази вилоят ва љумњурї низ иќдомњо карда, чанде аз онњоро бо манзили зист таъмин намудааст. Ба наздикї бо даъвати ДДД аз яке аз мактабњои олии Украина олими соњаи шањрсозї ба Данѓара омада, ба њайси мушовири ректор ба кор пардохтааст. Њамакнун дар ДДД ихтисосњои наве бо номи “Сохтмони дењот ва ободонии муњит”, “Зебосозии шањр”, “Бунёди боѓу истироњатгоњњо”, “Дизайни экспозитсионї” ва ѓайра ташкил дода шудаанд. - Дар зарфи се соли охир тибќи маълумоти оморї донишгоњро 1294 нафар хатм намудаанд, ки аксари онњо имрўз дар муассисањои илмию таълимии љумњурї ва соњањои гуногуни хољагии халќ фаъолияти самарабахш доранд, - идома дод Н. Шоњиён. - Дастоварди дигари ДДД ташкили мактаби «Омўзиши асрори муваффаќият, ватандўстї, дастгирии истеъдодњо ва хислатњои Пешвои миллат муњтарам Эмомалї Рањмон» мебошад. Барои шомил шудан ба ин мактаб озмуни озод эълон гардида буд, ки зиёда 336 нафар донишљў иштирок намуданд ва аз ин миќдор 47 нафар ба даври нињої роњ ёфтааст. Мавриди зикр аст, ки шумораи аъзои ин мактаб 30 нафарро ташкил хоњад дод. Озмун дар асоси 5 талаботи заминавї ќарор гирифта, маќсади асосии ташкили мактаби мазкур аз он иборат аст, ки њар як аъзои он бояд асрори муваффаќият ва хислатњои шоёни Пешвои муаззами миллат муњтарам Эмомалї Рањмон омўхта, дар ин раванд маќсад гузорад, ки бо на кам аз 4 забон муошират карда тавонад, дар татбиќи низоми њукумати электронї, рушди барномањо вобаста ба фаъолияти инноватсионии кишвар ва туризми
байналмилалї сањми худро гузошта тавонад. Њамзамон, донишљўёни Донишгоњи давлатии Данѓара дар доираи рушди инноватсионї, сайёњї, њунарњои мардумї ва зебосозии шањру дењањои кишварамон лоињањои инноватсионии худро ба маркази раќобатпазирии донишгоњ манзур менамояд. Н. Шоњиён афзуд, ки дар Донишгоњи давлатии Данѓара аз 1 сентябри соли 2017 «Биржаи озоди мењнат ва рушди фаъолияти соњибкории донишљўёни Донишгоњи давлатии Данѓара» ташкил гардида, беш аз 700 нафар донишљўро фаро гирифтааст. Дар ин љода Биржа имкон дод, ки донишљўён аз нуќтаи назари мустаќилияти њаёт худро шинохта ва маќсад гузоранд, ки аввалин дороии молиявии худро ба даст оранд. Бисёре аз донишљўёне, ки дар Биржа фаро гирифта шудаанд, тавонистанд маблаѓи шартномаи тањсилро дар соли 2017-2018 пурра ва ё ќисман пардохт намоянд, ки ин рафтори наљиб метавонад барои дигар донишљўён намунаи ибрат бошад. Масъалаи дигар ва муњими донишгоњ тањияи стратегияи зудамали рушди нерўи зењнии кормандон тањти мароми «Љањиши паланг» тайи солњои 2018-2021 дар раванди иљрои Барномаи ректории баланд бардоштани маќому манзалати Донишгоњи давлатии Данѓара дар љомеа бобати расидан ба њадафњои раќобатпазирї ва рушди инноватсионї тайи солњои 2017-2020 мебошад. Дар доираи стратегияи мазкур ба њама омўзгорон мавзўъњои илмї-тадќиќотї муайян гардидааст, ки пеш аз њама, њалли масъалаи тањия ва татбиќи навгонињои соњавї, алалхусус ташкили љараёни таълими инноватсиониро дар бар мегирад. ДДД дар шакли маљмааи таълимї (кампус) бунёд ёфта, аз бинои асосї, ду хобгоњи 9-ошёнагї бо фарогирии беш аз 2000 љойи хоб барои донишљўён, 3 бинои истиќоматии 5-ошёна бо 60 њуљра барои омўзгорон, толори варзишї бо 450 љойи нишаст, толори зебову мунаќќаши фарњангї бо 530 љойи нишаст, ошхона бо 300 љойи нишаст, китобхона барои нигањдории 650 њазор адад китоб ва дигар иншооти ёрирасон иборат буда, барои 4 њазор нафар донишљў дар як баст пешбинї шудааст. Инфрасохтори донишгоњ имкон медињад, ки устодон ва шогирдон дар робитаи мустаќим ва доимї ќарор дошта, ваќти худро бештар ба таълиму тарбия ва омўхтани донишњои замонавї сарф намоянд. Њоло дар донишгоњ 6 факултет, марказњо ва секторњои таълимїтренингї вуљуд дорад, ки дар асоси фаъолияти онњо тайи як соли охир зиёда аз 500 нафар донишљў соњиби сертификат гардиданд. Н. Маъмурзода, “Хатлон”
Аз љониби кормандони Раёсати Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти кишвар дар вилояти Хатлон дар соли 2017-ум 1 тоннаю 967 килову 55 грамм воситањои нашъаовар, аз љумла 88 килову 273 грамм героин, 384 килову 489 грамм афюн, 503 килову 948 грамм бангдона, 986 килову 425 грамм њашиш, 3 њазору 905 модањои психотропикї аз муомилоти ѓайриќонунї мусодира шуд.
БОЗДОШТИ 26 СОКИНИ ВИЛОЯТ БО МАВОДИ МУХАДДИР ДАР РУСИЯ Маврид ба ёдоварист, ки аз тарафи маќомотњои њифзи њуќуќ ва сохторњои низомии вилоят 322 њолати муомилоти ѓайриќонунї ошкор ва 1 тоннаю 805 килограмм маводи мухаддир мусодира карда шудааст. Тавре ки Сабзаалї Таѓойзода, сардори Раёсати Агентии назорати маводи нашъаовар дар вилоят дар нишасти хабарї иттилоъ дод, дар Русия 26 нафар сокинони вилояти Хатлон бинобар даст доштан дар
ТАЪСИСИ «МАРКАЗЊОИ МАШВАРАТЇ» БАРОИ ЊИМОЯИ ЊУЌУЌИ ИСТЕЪМОЛКУНАНДАГОН - Дар шањру ноњияњои вилоят “Марказњои машваратї” таъсис дода шуда, шахсони масъул аз њисоби шуъбаю муассисањои дахлдори маќомоти иљроияи њокимияти давлатї интихоб гардидаанд. Дар “Марказњои машваратї” њоло 37 адад мурољиати хаттї ва 63 адад мурољиати шифоњї мавриди баррасї ќарор гирифтааст, -зикр намуд Фирдавси Мањмасаид, муовини сардори Раёсати Хадамоти зиддиинњисории назди Њукумати Љумњурии Тољикистон дар вилояти Хатлон, дар нишасти хабарї бо рўзноманигорон. – Инчунин, дар раёсат китоби мурољиати шањрвандон тартиб дода шудааст, ки дар давоми соли 2017-ум 6 нафар бо аризаи хаттї ва 4 нафар мурољиати шифоњї оид ба кафолатњои додашуда, љавобгў набудани молњои харидаашон мурољиат намудаанд. Дар идомаи нишаст иттилоъ дода шуд, ки нисбати 4 соњибкор барои пешнињод накардани њуљљатњои лозима тибќи моддаи 553-и Кодекси њуќуќвайронкунии маъмурї бо андозаи 10 нишондињанда, ба њар як соњибкор 2 њазор сомонї, љарима таъйин карда шуд. “Бо маќсади иљрои супориши Хадамоти зиддиинњисории назди Њукумати Љумњурии Тољикистон ва фармоиши сардори раёсат бањри амалї намудани назорати давлатии риояи талаботи Ќонуни Љумњурии Тољикистон «Дар бораи њимояи њуќуќи истеъмолкунандагон» ва иљрои талаботи банди 14, боби 4 «Тартиб ва талаботи пайвастшавї бо шабакаи алоќаи барќї ва хизматрасонињо вобаста ба он», ки бо Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон тасдиќ
Ин нуктаро Хуршед Рауфзода, сардори Раёсати минтаќавии гумрукї дар вилояти Хатлон зимни нишасти матбуотї иброз намуд. Х. Рауфзода тазаккур дод, ки дар соли 2017-ум 3 њолати бозпас гардонидани молњои пастсифат ба ќайд гирифта шудааст. Аз љумла, мањсулоти кишоварзии харбуза ба миќдори 18 тонна, арзиши гумрукии 9000 доллари амрикої, чойи сиёњ 20 тоннаву 800 килограмм, арзиши гумрукии 29 њазору 353 доллари амрикої ва гўшти говмеш 84 тонна, арзиши гумрукии 99 њазору 180 доллари амрикої мебошад. Зикр гардид, ки аз тарафи Раёсат дар соли 2017-ум 389 њолати ќонуншиканї ба ќайд гирифта
шудааст. Аз ин шумора 4 адад њолати љиноят, 385 адад њолати њуќуќвайронкунии маъмурї дар соњаи гумрук мебошад. Нисбати њолатњои ошкоршуда парвандањои њуќуќвайронкунии маъмурї тартиб дода шуда, њуќуќвайронкунандагон ба љавобгарї кашида шудаанд. Ба ќавли Х. Рауфзода нисбати соли 2016-ум 12 адад парвандањои њуќуќвайронкунии маъмурї зиёд ба ќайд гирифта шудааст. Аз парвандањои њуќуќвайронкунии маъмурии оѓозшуда 339 адад нисбати шахсони воќеї, 1 адад нисбати шахсони мансабдор ва 45 адад нисбати шахсони њуќуќї мебошанд.
муштариёни нашрияњои даврї афзуд Дар нишасти матбуотии корхонаи фаръии КВД «Почтаи тољик» иттилоъ дода шуд, ки обуна ба нашрияњои даврї барои соли 2018 ба 99 њазору 416 шумора расонида шудааст. Умеда Собирзода, директори корхонаи фаръии КВД «Почтаи тољик», зимни ироаи ин хабар гуфт, ки дар соли 2017 ба вилоят 5 миллиону 261 њазору 758 нусха рўзномаю маљаллањо ва мактубњои одию супоришї, равонаку бастањо ба миќдори 185,4 тонна, аз ин 3,4 тонна муросилоти почтаи байналхалќї ворид шуда ба муштариён дастрас шуд. - Дар соли љорї аз вилоят 66 њазору 617 адад бастањо, иброз намуд У. Собирзода. мактубњои одию фармоишї, 186 Њамчунин, иттилоъ дода равонаку пакетњои хурд, 6253 адад шуд, ки баъзан нашрияњои киширсолпулињо содир гардидааст. вар тавассути корхонаи фаръии 65 њазору 2 адад мактубњои одию КВД «Почтаи тољик» ройгон ба супоришї, бастањо ва мактубњои давлатњои Федератсияи Россия, арзишнок, 1134 адад равонаПолша ва Туркия ирсол карда меку пакетњои хурд ва 6139 адад шавад. ирсолпулињо ворид гардида ба Фаромўз БОБОЕВ, муштариён расонида шудаанд, «Хатлон»
гардидааст, њангоми гузаронидани маблаѓ тавассути терминалњо ба тавозуни истифодабарандагони симкортњо (муштариён) ситонидани фоиз манъ карда шудааст. Њангоми тањлилу омўзиши њисоботи серверї муайян карда шуд, ки аз љониби субагентњои ширкати ЉДММ “Юнипей” ва ЉДММ “Пардохт ТЉ” ва ЉДММ “Борави М” талаботи ќарори мазкур риоя намегардад. Дар натиља, нисбати 9 субагентњои ширкатњо амрнома дар бораи ќатъ намудани њуќуќи истеъмолкунандагон ва барќарор намудани даромади беасос, ки маблаѓи 8 њазору 458 сомониро ташкил медод, ба буљаи љумњуриявї пардохт карда шуд”,афзуд Ф. Мањмадсаид. Масъулини Раёсати Хадамоти зиддиинњисории назди Њукумати Љумњурии Тољикистон
дар вилояти Хатлон сабабњои баланд гардидани нархи мањсулоти озуќавориро аз њисоби афзоиш ёфтани нархи сўзишворї, гарон гардидани тарофањои мошинњои боркаш, содирот шудани мањсулот ба дигар минтаќањои љумњурї ва љумњурињои њамсоя марбут медонад.
ТАШКИЛ НАМУДАНИ ЯРМАРКАЊОИ ФУРЎШИ МАЊСУЛОТИ КИШОВАРЗЇ Аз љониби Раёсати Иттифоќи љамъиятии матлуботи вилояти Хатлон аз вилояти Суѓд ба миќдори 60 тонна пиёз ва 16 тонна картошка харид ва захира карда шудаст.
ЗИЁДА АЗ як ТОННА ШИРАИ КАМОЛ МУСОДИРА ШУД Соли 2017 аз тарафи Раёсати минтаќавии гумрукї дар вилояти Хатлон 3 њолати љиноят оид ба гардиши ѓайриќонунии моддањои нашъаовар ошкор карда шуд. Аз ќочоќчиён ба миќдори 58,3 грамм афюн, 3,9 грамм њашиш, 3 килограмму 905 грамм маводи синтетикии метаамфетамин, 7500 ампулаи Диазепам ва 1 тоннаву 349 килограмму 470 грамм шираи камол мусодира карда шуд.
гардиши ѓайриќонунии маводи мухаддир дастгир гашта, аз онњо маводи мухаддир мусодира шудааст. Тањлилњо нишон медињанд, ки аз ин шумора 9 нафарашон сокинони ноњияи Ёвон мебошанд. «Мо дар њамаи шањру ноњияњои вилоят бо иштироки раисони љамоатњо, намояндагони сохторњои ќудратї, падару модарон суњбату вохўрињо мегузаронем. Дар чунин чорабинињо ёдовар мешавем, ки раисони мањалла,
падару модар, аъзои љомеа дар масъалаи пешгирии нашъамандї ва гардиши ѓайриќонунии маводи мухадир сањми хешро гузоранд», афзуд ў. - Дар њамкорї бо Ќўшунњои сарњадии Кумитаи амнияти миллї дар хатти сарњади давлатї миёни Тољикистон ва Афѓонистон низ натиљањои хуб овард, -зикр кард Сабзаалї Таѓойзода. - Аз љумла, дар соли 2017-ум њангоми убури ѓайриќонунии марзи давлатї 16 ќочоќбари афѓон бо сарњадбонони тољик рў ба рў шуда, байни онњо задухўрди мусаллањона ба вуќўъ омадаст, ки дар натиља 3 нафар ќочоќчї безарар гардонида шуд. Боќимонда ба тарафи Афѓонистон фирор намуданд. Ин њам дар њолест, ки дар њар як баромадаш Асосгузори сулњу вањдати миллї – Пешвои миллат Эмомалї Рањмон таъкид медорад, ки нашъамандї ба генафонди миллат таъсири манфї расонида, мубориза бар зидди ин зуњуроти номатлуб вазифаи танњо сохторњои ќудратї набуда, њамагон, алалхусус, роњбарони шањру навоњї, корхонаю идорањо ва фаъолони љомеа мебошад.
Бино ба иттилои Ќурбон Одинаев, муовини раиси Раёсати Иттифоќи љамъияти матлуботи вилояти Хатлон 194 нуќтаи сав-
до, 51 нуќтањои хўроки умумї, 37 нуктањои истењсолї, 23 бозори доимоамалкунанда ва мавсимї бо 1083 дўкони тиљоратї, љињати таъмини буљети соли 2017-ум ва ба ањолї хизмат расониданд. - Аз њамаи намуди андоз ба буљаи кишвар 3 миллиону 997 њазору 191 сомонї пардохт карда шудааст, ки фоидаи бадастомада зиёда 1 миллиону 12 њазору 570 сомониро ташкил медињад, -афзўд Ќурбон Одинаев. - Инчунин, дар моњњои июл - августи соли равон дар ярмаркањои фурўши мањсулоти кишоварзї: 28,9 тонна картошка, 35,2 тонна пиёз, 2,8 тонна гўшт, 73,6 тонна полезї пешнињоди шањрвандон гардонида шуд.
Раёсати Иттифоќи љамъияти матлуботи вилоят љињати таъмини иљрои супоришњои Њукумати Љумњурии Тољикистон бо маќсади танзими нархи мањсулот ва таъмини он ба ањолї як ќатор корњоро ба сомон расониданд. Аз љумла соли равон љамъияти матлуботи ноњияи Данѓара 2 тонна гўшт, 20,5 тонна картошка, 2 тонна мевагї, 20 тонна полезї бо нархи нисбатан арзон пешкаши шањрвандони Душанбешањр намуданд. Зикр гардид, ки ба њолати 1-уми ноябри соли 2017 аз тарафи ташкилоту хољагињои соња бо 4 корхонаи ангиштистењсолкунанда шартномаи тарафайн баста шудааст.
ЛОИЊАЊО АЗ ТАШХИСИ ДАВЛАТЇ ГУЗАРОНИДА МЕШАВАНД -Сифати корњои сохтмонї дар иншооти сохташаванда аз љониби нозирони техникї мувофиќи меъёрњои амалкунандаи сохтмонї тањти назорат гирифта мешавад, - зикр кард Р. Худойназаров, сардори Раёсати сохтмони асосии вилояти Хатлон, зимни нишасти матбуотї. Дар нишаст иттилоъ дода шуд, ки дар ин давра иншоотњои сохтмонашон анљомёфтаи ќароргоњи маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон, идомаи сохтмони Театри мусиќїмазњакавии вилоятї, хонаи 5 -ошёнаи истиќоматии 20 -њуљрадори хизматии маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон, идомаи сохтмони Беморхонаи зидди касалињои сил (блоки «Г»-и маркази давлатии санитарию эпидемиологї)-и ноњияи Љ. Румї ва бинои иловагии Прокуратураи вилоятї ба истифода супорида шудааст.
Инчунин, идомаи сохтмони Беморхонаи зидди касалињои сироятї дар ноњияи Данѓара давом дорад. Дар баробари ин, дар иншоот корњои сохтмонї аз рўйи лоиња ба роњ монда, бо ташкилотњои дахлдор, барои бурдани назорат шартномањо, баста мешаванд. Раёсати сохтмони асосии вилояти Хатлон дар назди ташкилотњои пудратї аз њисоби корњои иљрогардидаи соли 2016 дар њолати 1 декабри соли 2017 аз ЉДММ «Собир САМ» ба маблаѓи 252490 сомонї, ЉДММ «Њољї Сирољиддин» ба маблаѓи 174400 сомонї, ЉДММ «Сохтмон» ба
маблаѓи 276010 сомонї, ЉДММ «Азия» ба маблаѓи 2944335 сомонї ќарздор мебошад. Комрони БАХТИЁР, «Хатлон»
Ш. РАЊИМОВ: «НАЌШАИ ПАРДОХТИ ЊАТМИИ ЭКОЛОГЇ 205% ИЉРО шуд» Сардори Раёсати њифзи муњити зисти вилояти Хатлон Ш. Рањимов зимни нишасти матбуотї иброз дошт, ки наќшаи солонаи пардохти њатмии экологї дар миќёси вилоят зиёда аз 3 миллион сомонї иљро гардид, ки нисбати наќша 205 фоизро ташкил медињад. Зикр гашт, ки соли 2017 аз тарафи Раёсати њифзи муњити зисти вилояти Хатлон дар субъектњои гуногуни њољагидории вилоят ба миќдори 7688 адад санљишњо гузаронида шудааст. Дар натиља, ба субъектњои хољагидор барои риоя накардани талаботи ќонунгузорї ва ислоњи камбудињо, 13 њазору 493 адад пешнињоди иљрояшон њатмї дода шудаанд. Бино ба иттилои Ш. Рањимов љињати љой доштани камбудињо, даѓалона вайрон кардани талаботи меъёру дастурамалњо ва
ќонунњо дар самти њифзи муњити зист нисбати онњо 7688 адад санад ва 2529 адад протоколњо тартиб дода, тибќи протоколу ќарорњои ќабулшуда дар ин давра нисбати 2529 адад ба маблагї 314,1 њазор сомонї љарима баста, аз он 297 њазор меъёрњои экологї ва барои расонидани таъсири манфї ба табиат дар 247 њолат ба маблаѓи 378,2 њазор сомонї зарар муќаррар карда шуд. Ф. ДАВЛАТ, «Хатлон»
4
ХАТЛОН
Ќиссаи
ТУРИЗМ Сайри Хатлони бостон
замони худ буда, дар ривољу равнаќ ва тарѓиби дини мубини Ислом сањми босазо гузоштааст. Дар бораи обрўю мартаба ва шуњрати ў њамин далел кофист, ки баъд аз фавти ў муридон, ихлосмандон ва пайравонаш барои гиромї доштани хотираш дар љойи турбаташ маќбара бунёд намудаанд. Алихон Зарифї дар китоби «Диёри саргањи хуршед» менависад, ки мувофиќи шањодати баъзе аз сокинони ин диёр дар ибтидои асри гузашта, дар худи
МАЌБАРАИ ЁРМУЊАММАДИ ВАЛЇ буда, аз тарафи љануб се њуљраи гунбаздор бо даромадгоњи гўрхона пайваст мебошанд. Тибќи тањлилњо санатгузории оромгоњ ба ќарни XV мансуб аст. Коршиносон мегўянд, ки дар бораи шахсият, зиндагї, рўзгор ва осори Ёрмуњаммади Валї маълумоти сањење то имрўз вуљуд надорад. Њамин ќадараш маълум аст, ки ў яке аз шайхони машњури
маќбара як даста китобњо мањфуз будааст. Маќбараи Ёрмуњаммади Валї аз љониби шахсони хайрхоњи дењоти Саричашма нигоњубин карда мешавад. Њоло оромгоњ бо сифати баланд таъмир шуда, тарњи пештарааш барќарор гардидааст. Ф. БОБОЕВ, “Хатлон”
Иќтисодиёти туризми байналхалќї – ин маљмўи муносибатњои одамон ва субъектњои хољагидории мамлакатњои гуногун оид ба мубодилаи арзишњои моддї ва ѓайримоддї, гирифтани маводњои љисмї, маънавї ва ќонеъ гардондани талаботи инсон: рўњї, маънавї, љисмонї дар асоси ќонунњои иќтисоди бозорї ба њисоб меравад. лиёт гурўњбандї карда мешавад: а) тањвили сайёњон ба љои таъиншуда; б) таъмини сайёњон бо хўрока; в) њалли масъалаи љойи зист; г) таъмини шароитњо барои истироњати сайёњон. Базаи комплекси туристї аз асоси моддї – техникии он вобаста аст. Бо баробари ин туризм вобаста ба намудњои худ вазифаи назоратиро иљро мекунад. Моњияти ин вазифа дар он аст, ки бо баробари инкишоф ёфтани ин ё он намуди туризм базаи моддї – техникии дигар соњањо низ вобаста аст ва баракс чї ќадаре ки базаи моддї - техникии соњањои алоњидаи истењсоливу хадамот инкишоф ёбад њамон ќадар инкишофи ин ё он намуди туризм таъмин мегардад. Туризми байналхалќї дар иќтисодиёт мавќеи муњимро ишѓол менамояд. Гардиши солонаи маблаѓ аз њисоби туризми байналхалќї беш аз 20% маљмўи мањсулоти љањониро дар бар мегирад. Бо баробари ин соњаи туризм робитањои байнидавлатиро мустањкам месозад. Аз як тараф ин соња соњаи табии фарњангї бошад (статика) аз тарафи дигар ин соњаи мењмоннавозї (динамика) њисоб меравад. Бо маънои дигар новобаста аз вуљудияти шароитњои табии фарњангї дараљаи мусоњибнокї (комфорт) меафзояд. Боиси ифтихор аст, ки имсол бо дастгирии Асосгузори сулњу вањдати миллї-Пешвои миллат Љаноби олї Эмомалї Рањмон соли 2018 соли Рушди сайёњї ва њунарњои мардумї эълон карда шуд. Акнун мутахассисон ва кормандони соњаро мебояд, ки таљрибаи кории худро дар самти пешбурди соњаи сайёњї сарфа намоянд, то он даме ки ин соња яке аз сердаромадтарин соња дар дохили кишвар гардад. А. МИРЗОЕВ, М. МИРЗОЕВА, омўзгорони коллељи махсусгардонидашудаи шањри Ќўрѓонтеппа
Диќќат: Музояда! Иљрочии Суди шањри Сарбанд Саъдуллоев А. С. рўзи 6 марти соли 2018 соати 11:00 музоядаи такрорї оид ба фурўши як адад фурўшгоњи №1, воќеъ дар шањри Сарбанд, кўчаи гардиши Данѓара тањти њабс ќарордоштаро эълон менамояд. № Т/р
Номгўи амволи њабсгардида
Соли сохтмоншуда
Мансубият ва суроѓа
Нархи ибтидої
1.
Фурўшгоњи №1, якошёна бо масоњати умумии 166,40 мм буда, аз масолењи хишти пухта сохта шудааст.
Тахминан солњои 2006
Шањри Сарбанд, кўчаи гардиши Данѓара
6800 (шасту њашт њазор) сомонї
Ќабули дархостњо барои иштирок ва ба ќайд гирифтани иштироккунандагон аз рўзи нашри эълони мазкур оѓоз ёфта, як соат пеш аз саршавии музояда анљом меёбад. Музояда бо усули англисї гузаронида мешавад.Љойи баргузории музояда воќеъ дар шањри Сарбанд, утоќи кории иљрочиёни суд анљом дода мешавад. Музояда рўзи 6 марти соли 2018 соати 11:00 барпо мегардад. Пардохти кафолатпулї ба тариќи наќдї ё ѓайринаќдї ба суратњисоби иљрочиёни Суди шањри Сарбанд дар њаљми 5 фоизи арзиши молумулк супорида мешавад. Маълумоти иловагиро оид ба гузаронидани музояда бо телефони (88250) 6-27-36 гирифта метавонед. Иљрочии Суди шањри Сарбанд Саъдуллоев А.С.
«ХАТЛОН» МУАССИС: Маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Хатлон Сармуњаррир: Асалмо САФАРОВА
Њаркї н-омўхт аз гузашти рўзгор, Низ н-омўзад зи њељ омўзгор. Аз њама дањшаттарин барои инсон он аст, агар ў аз таљрибаи талхи худ ибрат нагираду, пайи ислоњи он нашавад. Сад афсўс, ки баъд аз њазорон фитнаву дасисабозињо, хунрезињо, нањсигарињо, сўхтану бохтанњо то њол намояндагони беимони нањзатї аз «даъвати љанг» даст намекашанд. Бале, «даъват ба љанг». Зеро, ибтидо аз соли 1990 ин неоисломистњои тољик анбўњи мардуми бечораро ба майдонњои пойтахт кашола карда, даъват ба амал меоварданд, ки «Њукуматро сарнагун кунед!», «ин идораву фалон вазоратро ѓасб кунед!», «фалониро гаравгон гиред!», «тир холї кунед, малоикањо он тирро ба ќалби кофир мезананд» ва ѓайраву ва њоказо. Дар ин байн 27 сол гузашт. То њол, чун эстафета «аз даст ба даст», њамин гуна даъватњо идома доранд. Њамон гуфтањо, њамон стратегия, хамон идеология, њамон муќовимат танњо чењрањои дигар. Яъне, аз С.А.Нурї ба Њимматзода, аз Њимматзода ба Эшони Ќиёмиддини ѓозї, аз ин ба Алї, аз Алї ба Валї ва инак, расидем ба «амри маъруф»-њои Муњиддин Кабирї. Ин шахси манфур, гирди худ зиёда аз 10-20 нафар гумроњи дигарро љамъ карда, бо пули «падарандар»-и хориљиаш ба њавлии 8 миллион тољик «санг» партофа
истодааст. Фикре маро ором намегузорад, ки кадом модар ин аблањонро синаи мењр додаву, кадом падаре насињаташон карда. Кадом табиату хў ботини ѓаши онњоро фаро гирифтааст?! Хонандаи гиромии мо, аллакай дарк кардааст, ки тайи чанд моњи охир дар сархати расонањои иттилоотї маќолањои ифшокунандаи симои аслии нањзатиён аз љониби худи саркардагон ва роњбарони нињодњои сиёсиву њарбии ЊНИТ, пушаймонии онњо ва иштирокчиёни бевоситаи он даргирињои бемаънї зиёд гаштааст. Баъд аз мутолиаи мусоњибаи кадом як рўзноманигоре бо собиќ муовини САМНИТ (нињоди амниятии ИНОТ) Сайљалол Сияњаков дар рўзномаи «Фараж» тањти унвони «Шоњиди зиндаи бедодињои ЊНИТ» ва мусоњибаи озод бо «Њаким бангї» ном ќумондони пешсафи ИНОТ ва дигарон дарк кардам, дар сурате ки чунин як мансабдорони баландпояи ИНОТ бо як шеваи тунд њамсангарони худро мавриди танќиди шадид ќарор дода, онњоро «гумроњ», «фурўхташуда», «муттањам» ва «хоин» ном мебаранд, чї монад ба мухолифини онњо. Онњо бо як дарди гарон дигаронро њушдор медињанд, ки аз нањзатињо худро канор гиранд, ба доми фиреби онњо наафтанд, зеро худи онњо боре дар фитнаи ин ќишри оштинопазир сўхтаанд.. Ноларо њарчанд мехоњам, ки пинњон даркашам, Сина мегўяд, ки ман танг омадам, фарёд кун.
Мусоњиба бо Њабибулло Абдуллоев
ТУРИЗМ РОБИТАЊОИ БАЙНИДАВЛАТИРО МУСТАЊКАМ МЕСОЗАД
Туризми байналхалќї дар чунин назарияи иќтисодї ба мисоли таќсимоти байналхалќии мењнат ва омилњои истењсолот, самаранокии хољагидорї, бо њам вобастагии омилњои истењсолот – замин, мењнат, сармоя, соњибкорї, раванди такрористењсолї, комплексии соњањо асос меёбад. Самаранокии хољагидорї бевосита бо туризм алоќамандї дорад. Пеш аз њама самаранокии даромаду харољоти хољагињои хонагї барои инкишофи бизнеси туристї асос мегузорад. Усули омўзиши харљи воситањои молиявї аз тарафи хољагињои хонагї асосї таркибии ин самтро ташкил медињад. Замин – аз як тараф воситаи мењнат ва олоти мењнат буда, аз тарафи дигар воситаи даромадгирї њам мебошад. Он њамчун омили базавии корхонањои туристї (хонањои истироњат, пансионатњо, базањои туристї) ба њисоб меравад. Бинобар ин дар ин самт усулњои омўзиши љуѓрофї, биологї, тиббї ва ѓайрањо лозим аст. Мењнат ва сармоя инчунин наќши асосиро дар ин соња мебозад. Бо баробари ин омилњои иловагї ба монанди ќобилияти соњибкорї ва технологияи иттилоотї дар ин соња ањамиятнок мебошад. Хусусияти асосии такрористењсол дар туризм дар он асос меёбад, ки сармояи гардони он њиссааш камтар аст. Хадамоти бештари он бо соњањои сохтмон, наќлиёт, алоќа, саноати хўрока, соњањои фарњангии иљтимої вобаста аст. Аз рўйи аќидаи онњо истеъмолкунандагони хадамоти туристї на аз барои он ки намояндагони соњаи туризм нисбати онњо рафтори нек мекунанд, балки бо сабаби бурди шахсии худ ин хадамотро истеъмол мекунанд. Дар асоси модели Смит марженалистњо назарияи инсони оптимистиро баровардаанд, ки дар асоси он инсон фикру рафтори худро ба он равона месозад ва бурди бештарро бо харољоти камтарин ба даст орад. Туризми байналњалќї одатан аз рўи чор ама-
як асири нањзат
Ба љойи аввалсухан
Идораи рўзномаи «Хатлон» рубрикаи нави «Марњамат ба Хатлон!»-ро бо маќсади таблиѓи имкониятњои соњаи сайёњї, муаррифии мавзеъњои туристї, обњои шифобахш, ёдгорињои таърихїфарњангї ва љалби сайёњони ватанию хориљї ба ин мулки бињиштосо пешнињоди хонандаи гиромии худ мегардонад. БО ЊАМ САЙРИ ХАТЛОН МЕКУНЕМ!
Мазори “Ёрмуњаммади Валї”, шахсияти маъруфи исломї ва аљдодони ў дар дењаи Бањораки Љамоати дењоти “Саричашма”-и ноњияи Шамсиддин Шоњин воќеъ мебошад. Маќбара аз иншооти сергунбаз иборат буда, бо хишти пухта бино шудааст. Даромадгоњи оромгоњи мазкур бо наќшу нигор оро ёфта, маќбара аз се њуљра иборат аст. Аз њар ду тарафи гўрхона ду њуљра барои намозгузорї воќеъ
душанбе, 5 феврали соли 2018, №5 (3142)
эътибор надорад Шањодатномаи гумшудаи ронандагии №950608, гурўњи №5, дараљаи “С”, ки онро соли 1983 ТЉММ –и шањри Ќўрѓонтеппа ба Хузумов Абдусалом додааст, эътибор надорад. Шањодатномаи гумшудаи силсилаи ДТК №0090848, ки онро соли 2014 омўзишгоњи омўзгории шањри Ќўрѓонтеппа ба номи Абдурањмони Љомї (њозира коллељи омўзгории Донишгоњи давлатии шањри Ќўрѓонтеппа ба номи Носири Хусрав) бо ихтисоси муаллими синфњои ибтидої ба Бекмуродова Раймахон Аннамуродовна додааст, эътибор надорад. Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТА №0016791, дар бораи хатми синфи 9, ки онро соли 2006 МТМУ №15-и ноњияи Вахш ба Њусейнова З. С. додааст, эътибор надорад.
Таърихи 25-30 соли ќаблии кишвар гувоњї медињад, ки роњбарони ваќти давлату Њукумат аз бесалоњиятї, бељуръатї, надоштани дониши комили сиёсї ва камтаљрибагї дар идоракунии давлат дар ибтидои соњибистиќлол гаштани ватани мањбубамон, тавону ќудрати танзиму назорати фаъолияти гурўњњои иртиљоии динии барои љомеаи мусалмони мо љадидро надоштанд. Мањз бесалоњиятї ва бефаъолиятии њукуматдорони давр боис гашт, ки гурўњњои иртиљоии динї аз ќабили «вањобия»-ву «салафия» тавонистанд як ќисми мардуми кишварро фирефта ва ба сафњои худ љалб гардонида, минбаъд бо њам омада ба таъсиси њизби терористиву экстремистии ЊНИТ муваффаќ шаванд. Гурўњњои иртиљоии зикргардида, аз муњиту шароити барояшон мусоид маккорона истифода намуда, кайњо боз њамчун гумоштагон озодона бо фармону дастури хољагои хориљии худ байни мардум таълимоти ботили мазњабу равияњои бегонаро таблиѓу ташвиќ мекарданд. Гарчанде он гурўњњо масъулияту салоњияти њалли масъалањои диниву мазњабиро надошта бошанд њам, њамчун нафарони ѓайри ањли фатво тартиботу талаботи ѓайри мазњаби моро ба мардум фатво медоданд. Амалњои бегонапарастонаи онњо боиси пањн шудани афкори гумроњкунанда гардид ва дар байни мардум аз рўи аќоиди мазњабї тафриќа андохта шуд. Дар нињоят, ТЭТ ЊНИТ барои бо роњи ќудрат љорї кардани мазњабу равияи динии бегона хостори ѓасби давлату њукумат гардид ва кишварро ба вартаи нобудї кашид.. Дар он љанги бародаркўш њазорон нафар љони ширини худро бохтанд ва њазорон нафари дигар аз зулми берањмонаи намояндагони ТЭТ ЊНИТ љабру ситами вањшиёна диданд. Барои исботи ин гуфтањо мо бо яке аз љабрдидагони солњои оѓози љанги шањрвандї, собиќ муовини сардори ШВКД дар ноњияи Вахш муњтарам Њабибулло Абдуллоев суњбате оростем, ки муњтавои онро пешкаши хонандагони заккиву гиромиќадр мегардонем: - Акаи Њабибулло, шумо солњои тўлонї дар маќомоти милитсия дар вазифањои гуногун ифои вазифа намудед. Мехоњем аз дидаву мушоњидањоятон дар солњои оѓози љанги шањрвандї, ки бевосита шоњиди он воќеањои мудњиш будед, каме наќл кунед. Њанўз солњои охири побарљо будани собиќ давлати шуравї, њизбу њаракатњои гуногуни сиёсии иртиљоии хусусияти мањалгароидошта дар кишвари мо арзи вуљуд карда буданд, ки њар кадоме аз он гурўњњо талош доштанд ба њар роњу воситае бошад, ќудрати сиёсии мамлакатро ба даст биёранд. Дар ин ќатор роњбарону муассисони ТЭТ ЊНИТ, ки аксарият зодагону бошандагони ноњияи Вахшу Бохтар буданд, хеле барваќттар бо роњњои ошкору нињон фаъолияти худро оѓоз карда буданд. Саркардагони ин ташкилоти экстремистї дар оѓози фаъолияташон, аслан, ба ду гурўњ таќсим буданд. Гурўњи якум, пайравони равияи вањобї, ки роњбари маънавии он Эшони Саидашраф ва гурўњи дуюм, пайравони мазњаби шиа, ки роњбари ин гурўњ Мулло Абдулло (Саид Абдуллои Нурї) мањсуб меёфтанд, ба шумор мерафтанд. Дертар ин ду гурўњи аз љињати аќидавї ба њам мухолиф бо њам омада ТЭТ ЊНИТ-ро созмон доданд. Намоянагони њар ду гурўњњои зикргардида, пайваста дар байни мардум ошкорову пинњонї аќидањои мазњабии бегонаро таблиѓу ташвиќ карда, дар аксар мавридњо таълимоти мазњаби њанафиро танќид карда, гоње њатто куфр мехонданд. Њолатњои зиёде буданд, ки рўњониёни асили мазњаби њанафї аз маќсадњои ѓаразноки онњо воќиф гашта, таблиѓотчиёни нањзатиро аз сухан гуфтан бозмедоштанд. Баъзан бањсњои онњо ба задухўрд анљом меёфт. -Шумо ишора кардед, ки намояндагони нањзатї аќидаву таълимоти мазњаби шиа ва равияи вањобиро ошкорову пинњонї дар байни мардум таблиѓу ташвиќ мекарданд. Лутфан, њамин нуктаро шарњ медодед? Њамон солњо ман њамчун корманди милитсия дар ШКД-и ноњияи Вахш инспектори бахши кофтукови љиної шуда кор мекардам. Ба мо дар бораи фаъолияти пинњонкории нањзатињо маълумоти зиёд мерасид. Гурўњи рўњониён ба истилоњ «муллоњо» бо бањонаи «чойгаштак», «дарсхонї», «зиёфат» ва «шабнишинї» дар њар дењаву мањаллањои њудуди ноњия дар хонањои шиносњои худ одамони зиёдро љамъ намуда, таълимоти сиёсии динии худро, ки аз таълимоти шиагарої ва вањобї иборат буд, ташвиќ мекарданд. Гарчанде маълум буд, ки кирдору фа-
Дар рўзномаи «Хатлон» ба хотири бисёрандешї матолибе низ нашр карда мешаванд, ки идораи рўзнома метавонад бо муаллифон њамаќида набошад ва масъулияти онро бар дўш нагирад. Дастнавису суратњо ба муаллифон бозпас гардонида намешаванд. Матолиби муаллифони беруна дар њаљми то 3 сањифа бо њуруфи Times New Roman Tj, андозаи 14, фосилаи байни сатрњо 1,5 пазируфта мешавад.
ъолияти нањзатињо барои оромии љомеа хатари љиддї дорад, бо бањонаи демократияву озодї маќомоти њифзи њуќуќ наметавонистанд нисбати њаракатњои онњо тадбирњои ќонунї андешанд. Њамин буд, ки нањзатињо якбора ба фаъолияти ошкоро гузашта, бо бањонаи «мавлудхонї» тамоми фасли сол тўю маъракањоро ба мањфилњои ташвиќотиву тарѓиботї ва љалби љонибдорону пайравони худ табдил доданд. Суханронињои нањзатињоро аксарияти мардум шунида, аз маќсадњои ѓаразнокашон воќиф гашта, нисбати онњо эътироз мекарданд. Вале, мутаасифона, одамони гумроњгаштаи зиёди дигаре њам буданд, ки фирефтаи нањзатињо мегаштанд. -Шумо ишора кардед, ки маќомоти њифзи њуќуќ дидаву дониста ба фаъолияти љинояткоронаи нањзатињо монеъ намешуданд. Оё нањзатињо дар симои кормандони милитсия пуштибонњо ё љонибдорони худро медиданд? На, ин тавр набуд. Гарчанде дар байни кормадони милитсия ва дигар сохторњои давлатї пайравону љонибдорони нањзатињо кам набуданд, вале ба ин нигоњ накарда, онњо дар симои кормандони њама гуна сохторњои давлатї душмани асосии худро медиданд ва дар аввалин фурсат омода буданд, ки кормандони давлатиро гаравгон гирифта, ба ќатл расонанд. Яке аз он кормандони љабрдидаи милитсия худи ман њастам, ки нањзатињо дастгир ва њафт шабонарўз дар асорати худ маро нигоњ доштанд. Ин 7 шабонарўз 20 соли умрамро кўтањ кард... -Хеле мароќовар. Агар малоли хотиратон набошад, тафсилоти ба асорат афтиданатонро муфассалтар шарњ медодед? Хуб. Моњи июни соли 1992 мо се нафар савори мошини шахсии мудири шуъбаи молияи ноњия - Таѓоев Абдуназар, сокини шуъбаи якуми љ/ш «Киров» - Насуров Файзиддин ва ман баъди кор аз маркази ноњияи Вахш ба мањали зистамон, шуъбаи якуми Љамоати шањраки «Киров» ба хонањоямон бармегаштем. Њангоми ба шуъбаи дуюми њамин љамоат ворид шудан, дар роњ њангоми њаракат дар наќлиёт силоњбадастони нањзатї бе огоњии пешакї сўи мошини мо аз автомат оташ кушоданд. Таѓоев Абдуназар, ки дар паси чанбарак мошинро идора мекард, аз дасташ тир хўрд. Аз њолати ба амаломада мо њама дар тањлука афтодем, аммо дар њолати шок ба пеш њаракат мекардем. Тахминан, баъди 200-300 метр роњ рафтан дар назди купрўки шуъбаи дуюм пеши мошинро маљбур гирифта, моро аз мошин фароварданд. Азбаски Таѓоев Абдуназар аз дасташ тир хўрда буду хунаш беист мешорид ва сару либосаш ѓарќоби хун буду аз дарди шадид нолиш мекард, зориву тавалло мекард, ки моро рањо кунед. Вале нањзатињои силоњбадаст, ин «мусалмонони номусалмон» њатто ба њоли зори Абдуназари маљрўњгардида рањмашон наомада, моро зери мушту лаѓад ќарор доданд. Сардорашон амр дод, ки дастони ин «кофирон»-ро паси пушт бо сим бибананд. Ман илтимос кардам, ки майлаш маро ба асорат гиреду А.Таѓоевро, ки маљрўњ гаштааст, љавоб дињед, то ин ки рафта љароњаташро муолиља кунад. Зиёда аз ин, дар хона 2 тифли хурду падари пираш бистарианд. Дар љавоб нањзатињои ташнаи хун њам маро ва њам Таѓоеви љароњат бардоштаро берањмона лагадкўбї намуданд. Ба дарди љароњати бардошта ва аз зарби лату кўби берањмона Абдуназар Таѓоев тоб наовард ва роњи халосиро дар фирор кардан диду якбора гурехт. Њамагї 10-15 ќадам роњ нарафта буд, ки хунхорони нањзатї ўро аз пушт парронданд. Таѓоев дар љояш вой гуфту љон дод. Њамон ќотили хунхор болои сари Таѓоев рафта љасади бељони ўро дашном дода, 20-30 лагади дигар ба сару рўи мурда зад. Сипас, бо автомат якчанд тири дигар ба љасади аллакай љон ба Љаббор супурдаи Абдуназар холї карду пояшро болои ў гузошт. Файзиддин Насуров бошад, лањзаи андармон шудани ќотилонро истифода бурду бо сару дањони хунолуд тавонист гурезад. Дастони маро бошад, паси пушт карда, бо сим мањкам бастанд ва тахминан бист даќиќа мурданивор заданд. Баъди бењол гаштанам, чашмонамро бо латтаи сиёњ бастанду ба асорат бурданд. - Баъд чї шуд? Ба куљо бурданд ва чї рузњоеро аз сар гузаронидед? Ман ва тахминан 18-20 нафари комилан бегуноњи роњгузарро, ки дар назди њамон кўпруки шуъбаи дуюм гаравгон гирифта буданд, бо дастону чашмони баста ба мошинњо савор карда, ба самти номаълум бурданд. Тахминан ним соати роњпаймої мошинњоро ќарор дода, моро фароварданд ва дар як хоначаи би-
РЎЗНОМА ДАР ВАЗОРАТИ ФАРЊАНГИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ТАЊТИ РАЌАМИ 0013/рз АЗ 23 ИЮЛИ СОЛИ 2015 АЗ НАВ БА ЌАЙД ГИРИФТА ШУДААСТ.
Навбатдор: Комрони БАХТИЁР
Тарроњ: Зафарљон Азизов
Маълумотнома: Абдуллоев Њабибулло 08.11.1950 зодаи ноњияи Балљувон, истиќоматкунандаи ноњияи Вахш, солњои 1980-1983 донишљўи Мактаби олии ВКД ЉТ, с.1983 муддати 6 моњ дар МО ВКД Љумњурии Украина ба њайси тарљумон кор кардааст. Солњои 1983-1984 дар МО Њизби коммунисти ш.Ленинград низ ба њайси тарљумон кору фаъолият намудааст. Аз с.1984 то с.1995 дар ШВКД н.Вахш, дар вазифањои нозири минтаќавї, командири рота, нозири бахши кофтукови љиної ва муфаттиш кор кардааст. Аз с.1995 то с.2002 муовини сардори ШВКД н.Вахш кор кардааст. Соли 2002 бо рутбаи майори милиса ба нафаќа баромадааст. Солњои 1992-1997 дар минтаќањои «доѓи» љумњурї барои барќароркунии сохти конститутсионї фаъолона ширкат варзидааст.
сёр танг, ки њавояш бенињоят гарм буд, мањкам карданд. Баъд чашмонамонро кушоданду дастонамон паси пушт бо сим бастагї боќї монд. Њамон лањза рўзи сиёњи мо сар шуд.. Аз субњ то шом, аз шом то сањар мезаданду мекўфтанд. Фашист шояд њамин гуна љабру ситам намекард.. Бенињоят азобу шиканља медоданд. Нањзатињои ќотилу хунхор 6-7- нафарї, бо навбат даромада бо мушту лагад, бо калтак ва бо њар чизи сахт моро мезаданд. Аз зарби лату кўб њамќисматони боманбуда, чунон гиряву зорї мекарданд, ки дили санг об мешуд. Азобу уќубати худам як дард, вале азоби љонкоњи дигарон диламро афгор карда буд. Аз сўзиши љон яке «вой очаљон!» мегуфту дигаре «вой худољон!». Аз шиканљаи беохир ва шаттакорињои берањмона 4-5 нафар љавони аз сад гул як гулашон ношукуфта љон бохтанд... Чун шаб рўз шуд, моро берун бароварда ќатор карданд, дидам, ки аз зарби лату кўби берањмонаи нањзатињо якеро сар кафида, дигареро даст ё пояш шикаста, савумиро сару рўяш ба њадди ношинохтанї варам карда буд. Хулоса, дар бадани њар кадоме љароњатњои вазнин дида мешуд. Чун ба берун баромадем, дарк кардам, ки мо дар клуби дењаи Ворошилови н.Бохтар ќарор дорем. Дар ин муддат хешу таборони нафарони дар гаравгонбуда бо њар роњу восита: яке, бо додани пули калон, дигаре, бо пайдо кардани шахсони шинос дар байни нањзатињо, хулоса, њар касе аз рўи имкониятњои худ 8 нафарро рањо карданд. Мо 6 нафар ва љасади 5 шахси фавтида дар њамон љо мондем. Баъди чанде як муллои девсират дар ињотаи 6 нафар силоњбадаст вориди њавлии клуб шуд ва њамаи нањзатињои онљобуда саросема ба пешвози ў давиданд. Баъди «зиёрат»-и он шахс, масъулони «зиндон» ба љасади фавтидагон ишора карда, аз он «шайх» пурсон шуданд, ки «њазрат, мурдањоро чї кор кунем?» Дар љавоб он «њазрат» бо овози паст амр дод, ки љасадњоро бурда нобуд кунанд». Сипас, бо овози баланд таъкид намуд, ки «њазрати калонї» аз шумо умеди калон дорад ва шумо аз худ мардонагї нишод дода, фармонњои ўро алайњи «кофарон» содиќона иљро намоед. Баъд, назди мо омада, њар яки моро батафсил, аз куљову чи кора то аз кадом авлод буданамон пурсон шуд. Баъди пурсупоси зиёд 5 нафари њамќисматони маро бо худ гирфтанду гуфтанд, ки ин «малъунњоро мо ба њаммом мебарем» ва ба ман ишора карда амр дод, ки «ин сагро дар њамин љо нигоњ доред!». Аз «њазрати калон» гуфтани он шахси ситорахунук пай бурдам, ки ў Саид Абдуллои Нуриро дар назар дорад. Њамин тариќ, ман њафт шабонарўз дар клуби дењаи Ворошилов, дар дасти нањзатињои хунхор дар асорат боќї мондам. -Аз рўи наќлатон он муллои «ќассоб» номи Саид Абдуллои Нуриро ба забон наовард ва танњо ибораи «њазрати калон»-ро истифода бурд. Пас, шумо бо кадом далел гуфта метавонед, ки он нафар мањз Саид Абдуллои Нуриро дар назар дошт? Њама медонист, ки роњбари асосии нањзатињо С.А.Нурї буд ва ба касе ѓайр аз ў то ин дараља «эњтиром» намегузоштанд. Танњо ў фармони ќатл карданро медод ва амр содир мекард. Њатто дар сабти видеоие, ки тариќи телевизиони њамонваќта намоиш дода шуда буд, Абдулло Нурї миёни пайравону љонибдорони худ баромад карда, онњоро ба љанг даъват мекард ва мегуфт: «Агар шумо тирро ќаљ парронед њам, малоикањо онро рост бурда дар синаи кўлобињои кофир мерасонанд». Ёд дорам, ки баъди ба имзо расидани Созишномаи умумии истиќрори сулњ ва ризоияти миллї соли 1999 Саид Абдуллои Нурї барои аёдати хешу табораш ба собиќ совхози Туркманистон ташриф овард. Дар ќатори дигарон њамон шахси «њазрати калон» гуфтагї дар бари ў ќарор дошт ва ман њамчун муовини сардори ШКД- и ноњия масъули таъмини тартиботу амнияти он сафар будам, он шахсро дида дарњол шинохтамаш. Дар њамин љо ќайд кардан ба маврид аст, ки њангоми ба дења ворид гаштани Саид Абдуллои Нурї пайравону наздиконаш ўро бо садоњои баланд бо як овоз: «Аллоњ Акбар, устод Нурї роњбар!»- гуфта пешвоз мегирифтанд, ки ин таќлид ба роњбарони инќилоби исломии Эрон буд. (Идома дорад)
Рўзнома дар чопхонаи ЉСК «Матбааи Ќўрѓонтеппа» ба табъ расидааст. Ба чопаш 5.02.2018 иљозат дода шуд. Адади нашр: 8550 нусха Нишонии мо: шањри Ќўрѓонтеппа, кўчаи Логинов 12. Телефони сармуњаррир: 2-88-17, муовини сармуњаррир: 2-47-14, котибот: 2-89-16 Индекси обуна 68896
