Maguza 121

Wil je rustig leven, in volledige autonomie en in een prachtige omgeving ?

Ontdek het concept van de DOMITYSresidenties tijdens een tijdelijk verblijf en profiteer van een hele reeks diensten:

• Een gemeubileerd en uitgerust appartement

• Volpension, à la carte in ons restaurant

• 24/24 bijstand met dagpersoneel en nachtwaker

• Toegang tot de receptiediensten 7 op 7 van 8u tot 20u • 50 activiteiten per maand, vrij te ontdekken

• Een vieruurtje aangeboden elke dag • Huisdieren zijn welkom www.domitys.be

DIENST NIERZIEKTEN

‘Ik heb mijn nierziekte leren accepteren’

IMAN (19)

Waarom ben je in het UZA?

‘Ik heb net vier uur hemodialyse achter de rug. Mijn bloed wordt dan gezuiverd door een kunstnier in een machine. Daarvoor kom ik elke dinsdag en zaterdag naar het UZA.’

Hoe gaat het met je?

‘Best wel goed. Tot voor enkele maanden deed ik peritoneale dialyse: mijn bloed werd gefilterd via een spoelvloeistof in mijn buik. Vandaag krijg ik hemodialyse en kom ik in aanmerking voor een niertransplantatie. Het telefoontje komt misschien morgen al. Span nend, maar ik ben er klaar voor.

Toen ik 12 was, bleek dat ik te kleine nieren had en mijn hele leven nierproblemen zou hebben. Ook als ik een donornier krijg, heb ik er na 10 of 20 jaar een andere nodig of moet ik weer in dialyse.

Het was lastig om dat te aan vaarden. Ik volg nu een opleiding administratief medewerker en zoek een deeltijdse job. Ik wil vooruit met mijn leven.’

Deze interviews werden afgenomen net voor de tweede golf. i FOCUS

Huisartsen Antwerpen Zuid, www.huisartsenzuidantwerpen.be www.uza.be/pretriagepost-haaz

Dienst geriatrie, www.uza.be/geriatrie of mail naar geriatrie@uza.be

Mobiel testteam, www.uza.be/mobiel-testteam of mail naar mtt@uza.be

Telecovid, www.uza.be/telecovid

Zorgpartners tegen corona

‘Niemand staat er alleen voor’

De ingrijpende coronacrisis wakkert samenhorigheid en cocreatie in de zorg aan. Om patiënten ook vanop afstand te helpen, raken digitale oplossingen zoals telemonitoring versneld ingeburgerd. Huisartsen, thuiszorg, ziekenhuizen en woonzorgcentra ondersteunen elkaar sterker dan ooit.

Triagepost en teststrategie huisartsen

Toen het aantal coronabesmettingen eind juli weer opliep, open den huisartsen in Antwerpen Zuid een nieuwe triagepost voor COVID 19 tests, op twee locaties in het UZA: een drive in in het parkeergebouw en een praktijkruimte naast de spoed. ‘We werken onaf hankelijk, maar doordat we vlakbij de dienst spoedgevallen zitten, kunnen we zo nodig snel doorver wijzen’, zegt dr. Venetia Andreakos, voorzitster van Huisartsenkring Antwerpen Zuid. ‘Het UZA stelde een tijdelijke consultatieruimte en beschermingsmateriaal ter beschikking, en ons testmateriaal krijgen we van het UZA labo dat binnen 12 uur ook de stalen analyseert. Niets dan lof – wat we nodig hebben, hoeven we maar te vragen. Omgekeerd helpen wij het UZA ook: in de voormiddag krijgen ze met onze drive in bijkomende

mogelijkheden om hun patiënten voor hun opname te screenen.’ Corona creëert ook kansen, vindt Andreakos. ‘Denk maar aan lokale initiatieven om anderstalige bewo

met het UZA samen te werken. ‘Misschien kunnen onze wacht posten en de dienst spoedgevallen elkaar op termijn wel helpen om patiënten vlotter naar het juiste zorgniveau te loodsen. Zo hoor ik dat het UZA regelmatig patiënten krijgt die geen huisarts hebben. Dat blijft hun vrije keuze, maar samen zouden we zulke patiënten kunnen aanmoedigen om toch voor een vaste huisarts te kiezen.’

ners te bereiken en aan de vele thuisverpleegkundigen die testen voor ons uitvoeren, bij de patiënt thuis of in een wachtpost. Je leert andere zorgpartners kennen en voelt de bereidheid om elkaar te helpen, in het besef dat je samen het beste voor je patiënten wilt.’ Ze ziet ook kansen om nauwer

Concreet advies en snelle screening ter plaatse in WZC’s Tijdens de eerste coronagolf kregen woonzorgcentra het zwaar te verduren, maar WZC Imma culata in Edegem hield het hoofd boven water, vertelt Myriam Claus, directeur woonzorg beleid. ‘Toen ik begin maart op een burgemeestersoverleg prof. dr. Erika Vlieghe over het virus hoorde spreken, besefte ik meteen de dreiging. We zorgden

Dr. Hilde Jansens, ziekenhuishygiëniste

Dr. Ken Dewitte, spoedarts

Dr. Venetia Andreakos, voorzitster van Huisartsenkring Antwerpen-Zuid

Myriam Claus, directeur WZC Immaculata

We legden de basis voor een lokaal nog meer geïntegreerde zorg met de eerste lijn, ziekenhuizen en woonzorgcentra.

voor een strategische voorraad van beschermingsmiddelen en klopten bij het UZA aan voor advies – over isolatiemaatregelen, de in en uitstroom van bezoe kers, wat te doen bij vermoeden van infectie, enzovoort.’

‘Het UZA bood ons al in april spontaan aan om bewoners en personeel collectief te scree nen, en bij elk vermoeden van besmetting konden we een test aanvragen. Het resultaat kregen we erg snel – handig, want zo hoefden we bewoners niet node loos lang op hun kamer te houden. Toen iemand besmet bleek, heb ben we dat meteen kunnen indij ken. Niet eenvoudig, met mensen die lijden aan dementie en dool gedrag vertonen, maar op advies van de ziekenhuishygiëniste van het UZA hadden we onze infrastructuur zo aangepast dat we leefgroepen konden clusteren. Dankzij de expertise van het UZA

konden we ook met vertrouwen communiceren met de familie van onze bewoners. We stonden er nooit alleen voor – dat besef was een enorme ruggensteun.’

Dankzij de expertise van het UZA hebben we onze infrastructuur zo aangepast dat we leefgroepen konden clusteren.

Intussen werkt WZC Immaculata ook samen met het zorgprogramma geriatrie van het UZA. ‘Onze bewoners kunnen vlot terecht voor een consult in het dagziekenhuis, en omgekeerd kunnen zorgafhankelijke UZA pa tiënten in kortverblijf bij ons komen. En onze ergotherapeuten

hebben veel ervaring met demen tie – die delen ze graag met het UZA. Ik heb er lang van gedroomd om in Edegem lokaal geïntegreerde zorg uit te bouwen, met onder meer de eerste lijn, ziekenhuizen en woonzorgcentra. Er stonden wetten in de weg en praktische bezwaren, maar samen met het UZA hebben we nu een basis gelegd.’

Vooral tijdens de eerste corona golf bezocht ziekenhuishygiëniste dr. Hilde Jansens samen met colle ga’s van ziekenhuisnoodplanning en infectiologie woonzorgcentra en andere zorgvoorzieningen voor jongeren en personen met een handicap om toegepast advies te geven, en kennis en ervaring te delen. ‘Als buitenstaander bekijk je zo’n gebouw met andere ogen. In het UZA kan je besmette patiën ten makkelijk samenbrengen en isoleren, maar in een gebouw waar elke bewoner in een eigen kamer

Toen het aantal coronabesmettingen eind juli weer opliep, openden huisartsen in Antwerpen-Zuid een nieuwe triagepost voor COVID-19-patiënten op de site van het UZA.

Als je voelt dat de nood hoog is en dat mensen met je advies aan de slag kunnen, geeft dat veel voldoening.

verblijft, is dat veel moeilijker.’

‘We bedachten oplossingen om contacten tussen bewoners te beperken, zonder hen op te slui ten. En we gaven praktische tips over procedures, beschermings materiaal, correct aan en uitkle den, schoonmaken en ontsmetten, de bezoekregeling … In het UZA had ik de handen vol en met die adviesbezoeken erbij waren de dagen erg lang, maar als je voelt dat de nood hoog is en dat mensen met je advies aan de slag kunnen, geeft je dat ook veel voldoening. In de zorg zijn we geen concurrenten – we moeten voor onze patiënten de handen in elkaar slaan.’

Heb je als WZC vragen n.a.v. dit artikel, mail gerust naar geriatrie@uza.be.

Mobiel testteam trekt naar scholen en woonzorgcentra Jansens is ook mee betrokken bij de mobiele testteams die sinds oktober instellingen zoals scholen (vnl. secundair onderwijs), inter naten en woonzorgcentra gaan screenen. De eerste coronatestbus in Vlaanderen kreeg de naam CoBUSters. Het mobiele testteam is erkend door de overheid als testcentrum. ‘Autocars De Polder stelt een bus ter beschikking die we als testruimte gebruiken. De bus rijdt naar de organisatie, verpleegkundigen van Altrio Thuisverpleging testen iedereen die gescreend moet worden en het labo analyseert de stalen. Ook studenten verpleegkunde van AP Hogeschool ondersteu nen mee. Zo vermijd je dat hele

Het mobiele testteam trekt sinds oktober naar scholen en woonzorgcentra.

Met Telecovid volgen we de patiënt continu op, grijpen we zo nodig snel in en vermijden we onnodige verplaatsin gen naar de huisarts of ziekenhuisopnames.

klassen of bewonersgroepen (in WZC) in quarantaine moeten en kan je toch clusterbesmet tingen voorkomen. Het UZA coördineert het project. Voor scholen gebeurt dat in nauwe samenwerking met CLB artsen. Ik geloof echt dat zulke projec ten kiemen kunnen leggen voor verdere samenwerking.’

Telecovid: thuismonitoring COVID-patiënten

Zo’n kiem is ook Telecovid, een zorgmodel dat het UZA met de eerste lijn heeft opgezet. In november werden dagelijks een honderdtal patiënten tussen 18 en 86 jaar met Telecovid opgevolgd. ‘Als patiënten positief testen en op de spoedgevallendienst mildere klachten van COVID 19 hebben, hoeven we ze niet altijd in het ziekenhuis op te nemen’, zegt spoedarts dr. Ken Dewitte. ‘Aan die patiënten stellen we thuismonitoring voor, via ons UZA@home platform. Ook huisartsen kunnen hun patiënten daarop aanmelden. Via een app houden patiënten dagelijks hun klachten bij aan de hand van een gevalideerde medische bevraging. In het UZA volgt een medisch team de resultaten nauwgezet op. Sommige patiënten krijgen ook een saturatiemeter mee en sturen een paar keer per dag de meetresultaten door, zodat we de hoeveelheid zuurstof in hun bloed kunnen bewaken. Via de app kunnen ze ook een videoconsult hebben met een arts. Zodra we merken dat de klachten verergeren, sturen we een thuisverpleegkundige bij de patiënt langs of vragen we om contact op te nemen met een huisarts. Met Telecovid volgen we de patiënt continu op, grijpen we zo nodig snel in en vermijden we

onnodige verplaatsingen naar de huisarts of ziekenhuisopnames.’

Er is een onderzoeksproject naar digitale gezondheidszorg aan gekoppeld. De gebruikerservaring van patiënten en behandelend artsen wordt nagegaan, zowel als de impact op de ziekenhuisbezet ting en het ziekteverloop. Dat de nieuwe technologie echt wel een meerwaarde heeft, kon Dewitte

bent thuis, maar je weet dat een medisch team over je waakt.

zelf recent nog ervaren. ‘Toen een familielid positief testte, stelde het me gerust dat we hem via Telecovid konden opvolgen. En de regelmatige zuurstofmetingen gaven een veilig gevoel: je bent thuis, maar je weet dat een medisch team over je waakt.’

Ook na corona ziet Dewitte volop kansen voor dit samenwer kingsmodel. ‘Dat verschillende zorgpartners de patiënt samen ook digitaal opvolgen, via thuis monitoring en teleconsultaties, dat ze gegevens met elkaar delen, vlot overleggen over zorgtrajec ten – volgens mij wordt dat een zorgmodel van de toekomst. De technologie is er al.’

Je

Samen met het UZA organiseerde HAAZ een teststraat op de gelijkvloerse verdieping van de bezoekersparking.

‘Moeilijke knopen hakken we samen door ’

Wat is een DNR-code?

Een DNR-code in het medisch dossier geeft aan welke behandelingen een patiënt wel of niet (nog) zal ondergaan. DNR is kort voor ‘do no resuscitate’/‘do not reanimate’ (‘niet reanime ren’), maar doelt ook op beslissingen rond beperking van behandelingen, zoals bijvoor beeld over nierdialyse of sondevoeding.

DNR0: de patiënt wordt indien nodig gereanimeerd en krijgt alle aangewezen behandelingen.

DNR1: de patiënt wordt niet meer gereanimeerd.

DNR2: bepaalde behandelingen worden niet meer opgestart, bijvoorbeeld kunstmatige beademing of een opname op intensieve zorg. DNR3: bepaalde behandelingen worden stopgezet.

Een DNR2- of DNR3-code wordt vastgelegd in overleg met en soms ook op vraag van de patiënt of zijn familie. De DNR-code staat goed zichtbaar in het medisch dossier, zodat alle zorgverleners op de hoogte zijn. Hij kan altijd worden aangepast, ook op vraag van de patiënt.

Prof. dr.  Patrick Cras van neurologie,

en

Henry Blom van intensieve neonatologie (vlnr.): ‘Samen met de patiënt willen we inschatten wat nog verantwoord is en wat niet.’

Willen we aan het einde van ons leven weinig zinvolle behandelingen ondergaan? Wie bepaalt wat zin heeft en hoe gebeurt dat? ‘Bij die evenwichtsoefening speelt de DNR-code een cruciale rol’, zegt Rudy Baumans, hoofdverpleegkundige neurologie. ‘Samen met de patiënt proberen we altijd tot een beslissing te komen die door iedereen wordt gedragen.’ We spraken met de teams van neurologie en intensieve neonatologie van het UZA.

Veel ziekenhuizen nemen in het medisch dossier een DNR code op. DNR staat letterlijk voor ‘do not reani mate’ of ‘niet reanimeren’, maar het kan ook over andere behandelingen gaan die een patiënt niet meer zal krijgen (zie kaderstuk). Als de arts een DNR1 code vast legt, wat betekent dat er niet meer wordt gereanimeerd, moet hij dat aan de patiënt of zijn familie meedelen. De andere codes worden in overleg met hen bepaald. Prof. dr. Patrick Cras en Rudy Baumans, respectievelijk diensthoofd en hoofdverpleeg kundige neurologie, en dr. Henry Blom van intensieve neona tologie vertellen hoe zij met die gevoelige materie omgaan.

Krijgt elke patiënt in het UZA een DNR-code?

Cras: ‘Ja, dat gebeurt bij elke opname binnen de 24 uur. Meestal gaat het om een DNR0 code, waarbij de patiënt alle

DNR-code: keuzes rond het levenseinde

Rudy Baumans

dr.

mogelijke behandelingen krijgt. Daar wordt verder niet over gesproken. Dat ligt anders voor de codes die de zorg beperken, met andere woorden een DNR1 , DNR2 of DNR3 code.’

Wie beslist om de DNR-code aan te passen?

Cras: ‘Bij een DNR1 code, waarbij het gaat om niet meer reani meren, ligt die beslissing bij de arts. Meestal is dat immers een medische beslissing. Als we weten dat een patiënt weinig of geen kans heeft om goed uit een reanimatie te komen, mocht die situatie zich in de toekomst ooit voordoen, dan leggen we een DNR1 code vast. We bespreken dit altijd met de patiënt, of zijn vertegenwoordiger als hij niet meer bij bewustzijn is.’

En wat bij een code DNR2 of DNR3, waarbij bepaalde behandelingen worden onthouden of stopgezet?

Cras: ‘Ook dan is het in eerste instantie aan de behandelende arts om uit te maken welke behandelingen nog te verantwoor den zijn. We moeten er nauwgezet over waken om geen onno dig lijden te veroorzaken door therapeutische hardnekkigheid bijvoorbeeld. In de praktijk bekijken we dat altijd met het hele team van artsen, verpleegkundigen, de kinesitherapeut, de ergotherapeut, de psycholoog, de maatschappelijk werker enz. We bespreken vragen zoals: hoeveel kan de patiënt nog aan, is er nog levenskwaliteit, hoe zijn de vorige behandelin gen verlopen ... We hebben het dan over erg zieke patiënten met geen of weinig kans op verbetering.’

Baumans: ‘Op zo’n moment gaat de arts altijd te rade bij het zorgteam. Wij staan immers dicht bij de patiënt. Soms

trekt de verpleegkundige als eerste aan de alarmbel omdat de patiënt spontaan met hem of haar het gesprek aangaat over wat hij nog wil en aankan.’

In hoeverre is de wens van de patiënt en zijn familie doorslaggevend?

Cras: ‘Als medisch team beslissen wij wat we de beste optie vinden, en met die visie gaan we dan naar de patiënt of de familie. Een DNR2 of DNR3 code mag je immers alleen maar vastleggen na overleg met hen. Zij kunnen ons uiteraard niet verplichten om een behandeling uit te voeren die volgens ons niet aangewezen is, maar binnen zekere grenzen nemen zij zelf beslissingen. Ik herinner mij bijvoorbeeld een MS patiënt die volledig verlamd was en niet meer kon praten. Toch wilde hij nog alle mogelijke behandelingen krijgen. Zolang hij zijn familie nog elke dag kon zien, vond hij het leven zinvol. Dat zelfbeschikkingsrecht is voor ons heel belangrijk.’

We moeten er nauwgezet over waken om geen onnodig lijden te veroorzaken door therapeutische hardnekkigheid bijvoorbeeld.

Baumans: ‘De arts geeft dus aan wat hij de beste optie vindt en daarna geven wij als verpleegkundige zoveel mogelijk uitleg, vanuit onze kennis en ervaring. Op die manier ligt het gewicht niet zozeer op de schouders van de patiënt en zijn omgeving, maar proberen we gezamenlijk tot een beslissing te komen die door alle partijen wordt gedragen. Al kunnen we sommige zaken niet voor hen beslissen: alleen de patiënt zelf kan uitmaken of hij zijn leven nog waardevol vindt.

Soms komt de vraag om de behandeling af te bouwen ook van de patiënten zelf. Ze spreken dan wel niet in termen van DNR codes, maar hun vraag komt op hetzelfde neer.’

Gebeurt het dat de arts en de familie het niet eens raken?

Cras: ‘Dat gebeurt. Soms heeft dat te maken met aanvaar ding, maar ook met geloofsovertuiging en culturele ach tergrond. Als er dan ook een taalbarrière of onrealistische verwachtingen over de prognose meespelen, kan zo’n discus sie heel moeizaam verlopen.’

Baumans: ‘Dat kunnen lange gesprekken zijn, vaak met onze sociaal werker en intercultureel bemiddelaar erbij. Meestal levert dat een aanvaardbaar compromis op. Uitzonderlijk ook niet. Een enkele keer stemt de afgesproken DNR code dan niet overeen met wat de arts had gewild. Als wij de patiënt als acuut ziekenhuis geen zinvolle behandeling meer kunnen bieden, bijvoorbeeld bij een comateuze patiënt, moeten we soms noodgedwongen samen met de familie op zoek naar een andere instelling, bijvoorbeeld een revalidatiecentrum.’

En hoe verloopt zoiets bij de allerkleinsten, op de dienst intensieve neonatologie?

Neonatoloog Henri Blom: ‘Ook wij hebben soms patiëntjes bij wie de vraag rijst of behandeling nog wel zinvol is – denk aan veel te vroeg geboren kinderen of baby’s na een zuurstoftekort. We nemen die beslissing met het hele team. We bekijken de kansen van het kindje, welke onderzoeken of behandelingen er nog mogelijk zijn ... Op het eind gaan we het hele team rond om

zeker te zijn dat iedereen zich in de beslissing kan vinden. Zo kunnen we er in eer en geweten achter staan. Ook voor mezelf is het cruciaal dat ik die beslissing niet alleen hoef te nemen. Ik wil me niet over tien jaar moeten afvragen of mijn aanpak wel de juiste was. Na het overleg koppelen we terug naar de ouders.’

Ook dat moeten soms moeilijke beslissingen zijn Blom: ‘Ja, want soms bevinden we ons in een grijze zone: welke beperkingen zijn nog aanvaardbaar, welke niet? Dat kunnen alleen de ouders uitmaken. We respecteren hun visie, maar nemen de beslissing samen. Die moeilijke knoop moeten ze niet alleen doorhakken.’

Je weet toch nooit helemaal zeker hoe zo’n kindje zal evolueren?

Blom: ‘Met die onzekerheid moet je als arts leren leven. Abso lute zekerheid hebben we nooit, maar we staan wel volop achter onze beslissing. Ook de ouders twijfelen soms, als ze horen over een kindje met een vergelijkbare diagnose dat er wel goed uitkwam. Voor hun gemoedsrust zoek ik dan uit of de casus ver gelijkbaar is. Of we brengen hen in contact met een collega van een andere afdeling die gespecialiseerd is in de aandoening van hun baby, zodat ze beter weten wat ze kunnen verwachten.’

Wordt een DNR-code altijd gerespecteerd?

Baumans: ‘In principe wel. Als een patiënt plots kritiek wordt, is dat het eerste waar we naar kijken. Het is een groot houvast, ook voor de familie. Als de familieleden twijfelen, kunnen we terugvallen op wat eerder samen met hun geliefde werd besproken.’

Wordt er met patiënten genoeg over het levenseinde gesproken?

Cras: ‘Daar wringt het schoentje soms. Er is nog altijd veel schroom bij artsen en patiënten. De wet op de patiëntenrech ten bepaalt dat je een veranderde DNR code minstens met de patiënt moet bespreken, maar dat gebeurt nog niet altijd. Soms geven patiënten weliswaar zelf aan “dat de arts het maar moet beslissen”, maar dat komt steeds minder voor. Patiënten worden almaar mondiger en willen zelf controle. Op openheid en dialoog moeten we binnen de zorg blijven inzetten. Op neurologie hebben we, doordat de meeste aandoeningen chro nisch zijn, vaak een langdurende relatie met de patiënt en zijn familie. Dat helpt om dit soort moeilijke gesprekken samen op een diepergaand niveau te voeren. Ook als die band er niet is, zou dat gesprek een evidentie moeten zijn.’

Blom: ‘Op onze afdeling vinden we het essentieel om er ook bij een slechte afloop zoveel mogelijk voor de ouders te zijn. We proberen zo goed mogelijk met hen te communiceren en doen wat we kunnen om het afscheid te laten verlopen zoals zij dat willen. Dat waarderen ze: met sommige ouders heb ik zelfs na jaren nog af en toe contact.’

Het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt is voor ons heel belangrijk.

Verwend met chocolade

Op de Dag tegen Kanker worden kankerpatiënten op een originele manier ver wend. Samen met AZ Monica en AZ Sint-Jozef Malle orga niseerden we dit keer een online chocoladeproeverij. Zowat vijftig kinderen en volwassen patiënten namen deel. Vooraf kregen ze een chocoladebox en op de dag zelf gidste chocolatier Wer ner Callebaut hen door de wereld van chocolade.

Pubers tasten graag grenzen af, maar ook zij moeten zich aanpassen aan coronaregels en -voorschriften. Niet altijd evident, merkten ze bij Elegast vzw, een organisatie die hulpverlening biedt aan jongeren en hun gezin. In een leerproject voor jongeren die de coronamaatrege len hebben overtreden, deelden UZA-verpleegkundigen Anoek en Stefanie hun ervaring over het verzor gen van COVID-patiënten. Ze vertel den openhartig over hoe het eraan toe gaat op een COVID-afdeling, om zo nog meer begrip voor elkaar te kunnen opbouwen.

De kroon op het baanbrekende werk van onze allergie-experts

Een mooie erkenning voor de dienst immuno logie, allergologie en reumatologie van het UZA en de Universiteit Antwerpen: die werd door de World Allergy Organization (WAO) erkend als Center of Excellence, voor een periode van drie jaar. Een pluim voor prof. dr. Didier Ebo en prof. dr. Vito Sabato, die zorg, onderzoek en onderwijs binnen hun domein naar een hoger niveau hebben getild. Voortaan kan de dienst wereldwijd samenwerken met andere WAO-Centers of Excellence.

coronatests per dag. Dat is de capaciteit van het nieuwe ‘superlabo’ dat het UZA in november in gebruik nam. Het nieuwe testlab analyseert stalen afkomstig van o.a. triagecentra, testdorpen, woonzorgcentra en scholen. Het maakt deel uit van

Maak het verschil

het federale COVID-testplatform (‘Platform BIS’), een samenwerking tussen acht universitaire centra om de testcapaciteit in België te verhogen. Op volle sterkte zal dat testplatform 56.000 stalen per dag kunnen analyseren.

‘Wij verstaan mekaar’

Ben je doof of slechthorend? Maak je voortaan kenbaar in het UZA en vraag aan het onthaal de ‘wij verstaan mekaar’-button zodat wij duidelijk met jou kunnen blijven communiceren, ook in tijden van mondmaskers en sociale afstand. Ontdek tips voor jou en je gesprekspartner:

www.uza.be/laat-je-horen

Ook dit jaar kan je in de warmste week het UZA steunen en onze onderzoeken en projecten vooruithelpen door een actie te organiseren. Die actie registreer je niet op de website van Music for life, maar meld je rechtstreeks bij ons, via uzafoundation@uza.be. De opbrengst maak je over aan UZA foundation via onze online betaalmodule of via een overschrijving.

Vermeld zeker de naam van je actie en welk onderzoek of project je steunt. We geven je een fiscaal attest voor het bedrag dat je overmaakt – en dit jaar is dat extra voordelig: voor giften aan goede doelen krijg je 60 procent belastingvermindering!

www.uza.be/uza-foundation/acties/de-warmste-week

‘We wilden jongeren sensibiliseren met indringende verhalen’

Corona geeft telemonitoring een duw in de rug

Een app voor plasproblemen

Dankzij nieuwe digitale technologie kunnen zorgverleners patiënten ook vanaf afstand opvolgen. In volle coronatijd schakelden urologen van het UZA over op telemonitoring voor problemen aan de lagere urinewegen. ‘Dat is comfortabeler voor de patiënt en het levert betere meetresultaten op’, zegt prof. dr. Gunter De Win.

De dienst urologie begeleidt honderden patiënten die met plasproblemen of ongewild urineverlies kampen. Tot voor kort kwamen zij op geregelde tijdstippen op consultatie om een uroflowtest af te leggen, een test die meet hoeveel en hoe krachtig ze plassen. Toen COVID 19 alle niet dringende consultaties on hold zette, rolde de dienst versneld het HomeFlowsysteem uit. Sinds dien kunnen patiënten een toestel krijgen dat ze thuis kunnen gebrui ken. Het stuurt hun plasresultaten door naar hun arts, die de uitkomst dan tijdens een telefonisch consult met de patiënt bespreekt.

Betere data

De kern van de technologie is een slimme uroflowmeter. Als patiënt koop je een opvangbeker aan

en huur je een set om de beker in het toilet te bevestigen en te wegen. De slimme meter stuurt je resultaten door naar een app op je smartphone. Daarin hou je met een paar klikken ook extra informatie bij, zoals een plas drinkdagboek. De app zendt op zijn beurt alle

Eén plas in kunstmatige omstandighe den leert ons minder dan vijftien metingen in een thuisomgeving.

gegevens door naar een beveiligd online platform. Dat kunnen art sen raadplegen om hun patiënten op te volgen.

De Antwerpse start up Minze

Toen COVID-19 alle niet-dringende consultaties on hold zette, rolde de dienst urologie versneld het telemonitoring systeem uit.

ontwikkelde het systeem en werkt daarvoor al verschillende jaren samen met prof. dr. Stefan De Wachter en prof. dr. Gunter De Win van het UZA. De Wachter: ‘Dankzij de telemonitoring baseren we ons op objectievere metingen. De sensoren zijn even betrouwbaar als die van de toe stellen op onze dienst. Maar één plas in kunstmatige ziekenhuis omstandigheden leert ons minder dan pakweg vijftien metingen in een thuisomgeving. Voor patiën ten zijn de zelfmetingen boven dien comfortabeler en efficiënter.’

Het thuissysteem is geschikt voor alle plashoudingen en er bestaat zelfs een versie voor kinderen die nog op het potje gaan. De Win: ‘Voor kinderen is het extra belangrijk dat zij in hun natuurlijke omgeving plassen om geen vertekend beeld te krijgen. Dankzij de thuismoni toring krijgen we ook een beter zicht op patiënten van wie de diagnose minder duidelijk is. Dat vermijdt soms kijkonderzoeken waarvoor we anders bijvoor beeld een slangetje in de plasbuis moeten inbrengen.’

Focus op de patiënt Ook patiënten die een ingreep ondergingen om hun blaas en stoelgangproblemen via neuro modulatie te verhelpen, maken gebruik van de technologie. ‘Bij hen planten we een soort pacemaker in, die impulsen geeft aan de zenuwen waarmee je je blaas, darmen, sluitspieren en bekkenbodem aanstuurt’, legt De Wachter uit. ‘Door de telemonitoring kunnen we hen makkelijker

opvolgen en sneller ingrijpen als dat nodig is. Bovendien kunnen zij nu eenvoudig aantonen dat ze geholpen zijn met de ingreep, zodat ze voor terugbetaling in aanmerking komen.’

Het UZA is het eerste Belgische ziekenhuis dat telemonitoring

zo grondig in zijn urologische zorgpaden heeft opgenomen. De Wachter: ‘We geloven in systemen als HomeFlow omdat ze betere data opleveren. Als arts focussen we nu minder op de meting en sterker op de patiënt en zijn behandeling.

Met de overheid willen we wel nog een regeling uitwerken voor nieuwe taken als deze, die artsen opnemen los van de consultaties. Maar de meerwaarde op het terrein is duidelijk: zowel patiënten als artsen zijn enthousiast.’

1

Korte lijn voor pijn Het pijncentrum van het UZA zet al sinds 2015 tele monitoring in voor chronische pijnpatiënten en lanceerde eind 2020 een nieuwe app Pain@home. Via vragenlijsten en dagboeken geven pijn patiënten in de app hun dage lijkse gezondheidstoestand door. Die info wordt aange vuld met gegevens van een activity tracker, een zuurstof meter en een slaapband. Op basis daarvan volgen artsen alle parameters op en sturen ze zo nodig behandelingen bij. Sinds kort begeleidt de app patiënten nog sterker naar een gezond leefpatroon. Patiënten ontdekken bijvoorbeeld weke lijks een nieuw wetenschappe lijk inzicht en hoe ze dat in de praktijk kunnen toepassen.

nog meer telemonitoring

2

Zwangerschapsvergiftiging voorkomen Onder de noemer Premom begeleidt de dienst gynaeco logie-verloskunde zwangere vrouwen met een verhoogd risico op zwangerschaps vergiftiging van op afstand. De vrouwen krijgen een bloed drukmeter en stappenteller en vullen dagelijks hun gegevens in een app in. Vroedvrouwen controleren alle waarden in een platform en overleggen met de gynaecoloog over mogelijke acties.

3

Dataplatform voor hartpatiënten

De dienst cardiologie van het UZA en de Belgische start-up LindaCare hebben een tech nologieplatform uitgebouwd

dat data van hartpatiënten samenbrengt om er meer nut tige informatie uit te halen. OnePulse, zoals het plat form heet, verzamelt auto matisch alle gegevens die pacemakers, defibrillatoren en andere therapeutische toestellen elke dag uitsturen. Die informatie brengt het UZA onder in het elektro nisch patiëntendossier. Bij afwijkingen worden de patiënt en de juiste zorg verlener gewaarschuwd. De komende maanden zal het team ook diagnostische data zoals gewicht, bloeddruk, fysieke activiteit, hartritme en zuurstofsaturatie verwer ken, eerst van ingeplante professionele toestellen, nadien ook van smartwatches of activiteitstrackers.

Helm halveert risico op ernstig letsel

Fiets zonder kopzorgen

Een autodeur zwaait plots open, je knalt er met je fiets tegenaan, gaat over de kop en loopt een hersenletsel op. Een fietshelm voorkomt zo’n ongeval niet, maar maakt de gevolgen wel minder ernstig.

Op de spoeddienst krijgen we inder daad regelmatig slachtoffers van fietsongevallen’, zegt spoedarts Dave Frans. ‘Sommigen hebben levensbedreigende letsels die wellicht door het dragen van een helm voorkomen hadden kunnen worden.’

Maakt dat dan zoveel verschil? Frans: ‘Toch wel. De helm werkt als een schokdempingssysteem. Als je valt, vangt je helm de klap op, wat de impact ervan op je schedel en op je hersenen beperkt. Volgens een studie in het American Journal of Surgery

heb je met een helm maar liefst 51 procent minder kans op een ernstig hersenletsel, 44 procent minder kans op een fatale afloop en 31 procent minder kans op breuken in het gezicht.’

Als fietsers op het hoofd terechtkomen, welke letsels komen dan het vaakst voor? Neurochirurg Mania De Praeter: ‘Vaak gaat het om breuken rond de ogen, schedelbreuken en hersenletsels. In het ergste geval krijg je een hersenbloeding. Die kan zelfs fataal aflopen.’

Zijn de risico’s nog groter met een elektrische fiets? Frans: ‘Hoe sneller je rijdt, hoe

Onze specialisten Marjolein Mattheij, Dave Frans en Mania De Praeter leggen uit waarom zij altijd met helm op het zadel kruipen.

groter de impact en hoe ernstiger de letsels. Fietsers die vroeger maar 15 km per uur reden, halen met zo’n e bike 25 km per uur. Dat zijn ze niet gewoon, en het verkeer om hen heen ook niet, zodat men het gevaar van die snelheid verkeerd inschat. Maar vergis je niet: ook als je traag rijdt, kan een fietsongeval zware gevolgen hebben. Als je met je hoofd op een hard oppervlak zoals een stoeprand terechtkomt, kan dat zelfs dodelijk aflopen. Zo hadden we de voorbije zomer twee patiënten bij ons op de spoed: ze hadden niet snel gefietst, maar liepen zonder helm toch een hersenbloeding en een schedelbreuk op.’

Vooral kinderen en jongeren zouden een helm op moeten, vinden jullie. Waarom?

Pediater spoedarts Marjolein Mattheij: ‘Kinderen zijn extra

kwetsbaar, omdat hun hoofd relatief groot is, wat de kans vergroot dat hun schedel de klap moet opvangen. En doordat hun motorische vaardigheden beperkter zijn, kunnen ze een val moeilijker afweren. Bovendien zitten kinderen en jongeren nog in volle cognitieve ontwikkeling – de langetermijngevolgen van een hersentrauma wegen daarom extra zwaar door. Hun ontwikke ling kan vertragen, wat dan weer tot gedrags , concentratie en geheugenproblemen kan leiden.’

Frans: ‘Jongeren lopen inder daad extra risico, maar dat neemt niet weg dat iederéén een helm zou moeten dragen. Volwassenen hebben ook een voorbeeldfunctie. Dragen de ouders geen helm, dan laten hun kinderen hem zodra ze beginnen te puberen ook vaak links liggen.’

Je hoort wel eens dat mensen minder zullen fietsen als ze een helm moeten dragen?

De Praeter: Dat is een kwestie van gewoonte, denk ik. Vroeger droeg niemand een helm bij het skiën. Vandaag is dat ondenkbaar. Ook het argument dat fietsers met een helm zich roekelozer zouden gedragen, is een flauw excuus.

Geen enkele studie toont dat ondubbelzinnig aan. Trouwens, chauffeurs rijden toch ook niet roekelozer met een autogordel?’

Hoe kies je de juiste fietshelm?

Fietshelmen vind je in alle kleuren en vormen. Voor je looks hoef je hem dus niet te laten. Hou bij het uit zoeken wel rekening met deze tips:

› Check of je helm voldoet aan de Europese normen: CE-label EN 1078 voor volwassenen en EN 1080 voor kinderen.

› Kies voor een model dat niet alleen je hoofd, maar ook je slapen en je achterhoofd beschermt.

› Zorg ervoor dat je helm perfect op je hoofd past. Hij mag zeker niet te los zitten!

› Ben je gevallen met je helm? Vervang die dan door een nieuw exemplaar. Door microscheurtjes aan de binnenkant is de helm niet meer in staat de kracht van een klap te absorberen.

Alles is relatief, behalve je nachtrust.

Einstein was een briljant uitvinder die als geen ander wist hoe krachtig de combinatie is van creativiteit en wetenschap. Equilli verbindt beide kwaliteiten in haar matrassen. Het resultaat? Een volledig gepersonaliseerde matras met unieke slaapgarantie. Je hoeft geen Einstein te zijn om te bedenken wat de voordelen voor u zijn. Want een goede nachtrust begint bij de juiste matras. Dat is een wetenschap!

ontwikkeld door wetenschappers individueel ingesteld obv Sleep Scan eenvoudig aanpasbaar na aankoop voorzien van unieke slaapgarantie

Ontdek Equilli bij de verdeler in je buurt of op onze website

Cornelis Bedding

Rumst

Mechelsesteenweg 8 2840 Rumst T: 015 32 08 55 ma - za: 10u - 18u zo: 14u - 18u do gesloten

Wommelgem

Herentalsebaan 417A 2160 Wommelgem T: 03 259 09 08 di - za: 10u - 18u zo: 14u - 18u ma gesloten

Belsele Lokersebaan 52 9111 Belsele T: 03 772 65 57 ma - za: 10u - 18u zo: 13u - 18u di gesloten

Dendermonde

Mechelsesteenweg 138 9200 Dendermonde T: 052 21 45 51 di - za: 10u - 18u zo: 14u - 18u ma gesloten

Op de foto: leukemie-patiënt Mohammad voert kineoefeningen uit op de wobbel.

Zorg voor moeder en kind

Van kinderen met kanker of een chronische ziekte tot aanstaande moeders met zwangerschapscomplicaties: in het Moederen kindcentrum kunnen ze rekenen op een hooggespecialiseerde behandeling én een familievriendelijke aanpak.

Prof. dr. Yves Jacquemyn, diensthoofd gynaecologie-verloskunde

Prof.

Dr. Sabrina Laroche, kliniekhoofd intensieve neonatale zorg

Dr. Joris Verlooy kinderoncoloog, oncologie en hematologie

Prof. dr. Jeroen Hendriks diensthoofd thorax- en vaatheelkunde

Dienst gynaecologie, T 03 821 33 50

Dienst (intensieve) neonatologie, T 03 821 58 02

Dienst pediatrie, T 03 821 32 51

dr. Twan Mulder, diensthoofd intensieve neonatale zorg

Wat vertelt je zwangerschap over je hart?

Aanstaande moeders met een zwangerschapsvergiftiging of een hartkwaal worden in het Moeder- en kindcentrum met de allerbeste zorg omringd. Die omkadering stopt niet na de bevalling: zowel de moeders als hun vaak vroeg geboren kindjes krijgen op langere termijn bijzondere aandacht.

Zwangerschaps vergiftiging of pre eclampsie is een ernstige aandoening en tegelijk een signaal voor mogelijke compli caties achteraf bij moeder en kind. De bekendste symptomen van zwangerschapsvergiftiging of pre eclampsie zijn een hoge bloeddruk en hoofdpijn. Maar wist je dat de ziekte ook de nieren, de lever, de longen en het hart van de (aanstaande) moeder kan aantasten? Ook voor de foetus zijn er gevolgen: doordat de moeder koek minder goed functioneert, krijgt de baby minder voeding en zuurstof en groeit hij trager. Soms biedt medicatie soelaas, maar de meest effectieve behandeling is het inleiden van de bevalling. ‘Die beslissing moet je wel zorgvuldig afwegen. Ook een vroeggeboorte is immers nadelig voor de baby. En voor 24 weken zwangerschap is dit in principe geen optie’, zegt prof. dr. Twan Mulder, dienst hoofd neonatologie.

In het UZA, referentiecentrum voor de preventie en behandeling van pre eclampsie, worden de vrouwen opgevangen door gynaecologen en hartspecialisten van het Vrouw en Hartteam. Na

de bevalling, die meestal wordt ingeleid, belanden de kindjes op de afdeling neonatologie. ‘Een te vroeg geboren baby volgen we altijd zorgvuldig op, maar in dit geval zijn er extra zaken om op te letten’, legt Mulder uit. ‘Zo hebben kinderen met een te laag geboortegewicht op termijn een hoger risico op

Een zwangerschaps complicatie is vaak een waarschuwing, maar ook een kans om aan preventie te doen.

overgewicht. Dat komt doordat hun lichaam zich tijdens de zwangerschap heeft ingesteld op een tekort aan voedingsstoffen. In gewone omstandigheden van overvloed kan hun lichaam daardoor ontsporen. Soms zie je al overgewicht op zuigelingenleeftijd, maar we zien ook jongeren die tijdens de groeispurt te zwaar worden. Ook zij hebben dan een verhoogd risico op diabetes en op latere leeftijd op hart en vaatziekten.’

Vrouw- en hartraadpleging Ook voor de moeders die zwan gerschapsvergiftiging ontwik kelden, is een goede opvolging achteraf cruciaal. ‘Het is niet de zwangerschap die hen ziek heeft gemaakt’, zegt prof. dr. Yves Jacquemyn, diensthoofd gynaecologie. ‘De oorzaak zijn al langer bestaande problemen met de bloedvaten. Op latere leeftijd kunnen die aan de basis liggen van andere hart en vaatziekten, zoals een hartinfarct of beroerte. In die zin is een zwangerschaps complicatie een waarschuwing, en ook een kans om aan preventie te doen. Dat kan een aangepaste levensstijl zijn, met gezonde voeding en meer lichaamsbe weging, en soms ook medicatie. We verwijzen deze vrouwen altijd door naar onze ‘Vrouw en Hart’ raadpleging. Het gaat om een samenwerking tussen de diensten cardiologie en gynaeco logie, bedoeld om hartproblemen bij vrouwen vroeger op te sporen en te behandelen.’

Het verhoogde risico op hartpro blemen blijkt ook uit onderzoek van de hartspier bij die groep vrouwen. Negen maanden na de bevalling is die nog altijd licht uitgezet. ‘Dat wijst op een iets verminderde hartfunctie, een

We volgen deze vrouwen nauwgezet op en zetten in op een gezonde levensstijl.

probleem dat vaak op latere leeftijd pas echt voelbaar wordt’, zegt Jacquemyn.

Aansluitend bij die Vrouw en Hart raadpleging plant de dienst gynaecologie een project rond preventie en levensstijl. Zwange ren die tijdens een eerdere zwan gerschap pre eclampsie of een hoge bloeddruk ontwikkelden, hebben namelijk een hoger risico om dat opnieuw mee te maken. ‘Nu al volgen we deze vrouwen op met extra controles en preven tieve medicatie, maar we willen ook specifiek inzetten op een gezonde levensstijl. Dat doen we met een aangepast bewegings programma, met ondersteuning van een app. We zullen ook hun bloeddruk, hartslag en activiteit bijhouden en hen advies geven over gezonde voeding. We willen uitzoeken of dat hun gezondheid tijdens de zwangerschap maar ook op langere termijn zal verbeteren.’

Een andere groep zijn zwange ren met aangeboren hartproble men. Jacquemyn: ‘Die vrouwen zien we nu vaker, omdat hun hart kwaal vandaag beter te behande len is en ze dus vaker zelf mama worden. Ook zij kunnen terecht

op de ‘Vrouw en Hart’ raadple ging. Omdat een zwangerschap het hart extra belast, volgen we hen van dichtbij op. Dat geldt ook voor hun kindjes, die zelf een iets hoger risico op een hartafwijking hebben.’

‘Vrouw- en Hart’-team: gynaecologen dr. Dominique Mannaerts, prof. dr. Yves Jacquemyn en dr. Ellen Faes, cardiologen prof. dr. Emeline Van Craenenbroeck, dr. Isabel Witvrouwen en prof. dr. An Van Berendoncks

Met kinderwens op consultatie

Wil je zwanger worden? Dan loont het de moeite om vooraf naar het preconceptiespreekuur van het UZA te komen. Het best doe je dat drie maanden op voorhand. ‘De bedoeling is om koppels zo gezond mogelijk aan hun zwangerschap te laten beginnen’, zegt gynaecologe dr. Lisbeth Jochems. ‘We peilen naar hun medische voorgeschiedenis. Zijn er ziekten in de familie? Is er een verhoogd risico op complicaties? Bij de vrouw voeren we vervolgens een onderzoek en bloedafname uit.’

Ook levensstijl en voedings gewoontes zijn belangrijk. Jochems: ‘Zaken als roken, alcohol gebruik en ongezonde voeding kunnen immers de kwaliteit van de eicellen en de zaadcellen aantas ten. Met een goede start hebben koppels dus meer kans om vlot zwanger te worden, maar ook op de gezondheid van het kind heeft het een positief effect.’ Nadien komt het koppel terug voor de nabespreking en gericht advies. Ook vrouwen met specifieke gezondheidsproblemen zijn welkom. De gynaecoloog werkt dan al een plan uit voor de zwangerschap begint.

Het Koningin Mathilde Moederen kindcentrum biedt ruimte aan de materniteit, kindergenees kunde en intensieve neonatolo gie van het UZA, goed voor 80 bedden. De raadplegingen van gynaecologie, kinderneurologie en medische genetica huizen op de bovenste verdieping van het vernieuwde kinderziekenhuis dat intussen 5 jaar bestaat.

Met alle specialisten op dezelfde locatie hoeven patiënten zich minder te verplaatsen en worden overleg en uitwisseling van informatie gemakkelijker. De aanpak is uniek in België.

Het UZA draagt familiegerichte zorg hoog in het vaandel. Ouders worden zoveel mogelijk bij de zorg betrokken. Dankzij rooming-in kunnen ze in alle comfort bij hun kind overnachten.

over familiegerichte zorg vragen 5

aan dr. Sabrina Laroche, kliniekhoofd intensieve neonatale zorg in het UZA

De dienst neonatologie zet meer dan ooit in op familiegerichte zorg – Family Integrated Care. Als ouders zich goed ondersteund en bij de zorg betrokken voelen, ontwikkelt hun kindje zich beter.

1Wat houdt familiegerichte zorg precies in? Dr. Sabrina Laroche, neonatologe: ‘Op onze afdeling houdt dat in de eerste plaats in dat we ouders heel goed ondersteunen in hun ouderrol. Communicatie is daarbij essentieel. Als neonatoloog doen we onze patiëntenronde drie keer per week met de ouders erbij, zodat zij helemaal mee zijn en al hun vragen kwijt kunnen. Voor gezinnen die een moeilijk of lang traject voor de boeg hebben of sociaal kwets baar zijn, voorzien we daarnaast ook een vaste gespreksarts bij wie ze altijd terechtkunnen. Sommige ouders krijgen ook een GA ver pleegkundige of globale aandachtsverpleeg kundige toegewezen, die hen tijdens het hele traject ondersteunt. We zetten ook sterk in op educatie, onder meer via een app waarop informatie en filmpjes te vinden zijn. Ten slotte is onze afdeling met eenpersoonskamers een troef: zo kunnen ouders in alle rust en wanneer ze maar willen bij hun kindje zijn.’

2

Jullie ondersteunen ouders, maar worden ze ook direct betrokken in de zorg?

Laroche: ‘Ja, dat is de tweede grote pijler. Ouders mogen bijvoorbeeld zelf hun kindje verschonen, het ondersteunen tijdens een onderzoek of verzorging of, als ze hier langer zijn, sondevoeding toedienen. We laten hen vanaf het begin voelen dat hun aanwezigheid erg belangrijk is voor de ontwikkeling van hun kindje. Ze leren om de signalen van hun baby beter te interpreteren. Ook huid op huidcontact en borstvoeding stimuleren we sterk.’

3 4 5

Waarom is die familiegerichte zorg zo belangrijk?

Laroche: ‘We zien dat ouders zo een betere band ontwikkelen met hun kind, waardoor ze hun ouderrol beter opnemen. Dat komt de ontwikkeling van de baby ten goede. Dat geldt ook voor de andere aspecten die we stimuleren – borstvoeding, huid op huidcontact en beter inspelen op signalen van het kind.’

Klopt het dat veel te vroeg geboren baby’s later een grotere kans hebben op gedragsproblemen?

Laroche: ‘Ja, we zien bij hen meer aandachtsgebonden en sociaal emotionele problemen. Volgens een Deense studie hebben kindjes die geboren zijn na een zwangerschap van minder dan 28 weken meer dan drie keer zoveel kans op een autismespectrumstoornis (ASS). Door nog sterker in te zetten op familiegerichte zorg, veilige hechting en positief ouderschap hopen we die problemen te kunnen verminderen. We proberen ook problemen of tekens van depressie of stress bij ouders vroeg op te sporen, zodat onze psychologen indien nodig gepaste ondersteuning kunnen bieden.’

Hoe ziet u de zorg op jullie afdeling verder evolueren?

Laroche: ‘Op korte termijn willen we een ouderraad oprichten: ouders die zelf een kindje op onze afdeling hebben gehad, zullen regelmatig advies geven. De ouder als partner dus – dat is de derde pijler binnen Family Integrated Care. Daarnaast blijven we investeren in opleiding in familie en ontwikkelingsgerichte zorg, om onze afdeling naar een nog hoger niveau te tillen.’

Isabel beviel na 27 weken van haar tweeling

‘Ik wilde ze zo graag nog wat langer bij mij houden’

Het was flink schrikken toen Isabels tweeling al na 27 weken zwangerschap werd geboren, maar vandaag doen ze het prima. ‘Als ze tegen ons aan lagen, zag je hun zuurstofwaarde op de monitor stijgen.’

Isabel is intussen thuis, maar de voorbije acht weken was ze elke dag op de afdeling neonatologie te vinden, aan de zijde van haar zoontjes Noah en Oscar. Dat de geboorte van de een eiige tweeling zich al na 27 weken en drie dagen zou aankondigen, na een tot dan toe goed verlopen zwangerschap, hadden zij en haar man niet zien aankomen.

‘Ik werd die dag wakker met menstruatie achtige buikpijn die elk kwartier piekte: dat konden alleen maar weeën zijn. We zijn snel naar het UZA gereden, waar ik meteen aan de weeënremmers werd gelegd. Ik kreeg ook medi catie om de longrijping bij mijn kindjes te bevorderen. Die behan deling heeft 48 uur nodig voor een optimaal effect’, vertelt Isabel.

Emotionele rollercoaster

Een rollercoaster van emoties volgde. ‘Ik was bang en bezorgd. De neonatoloog had verteld over mogelijke complicaties bij kindjes die zo vroeg worden geboren. Alles in mij verzette zich tegen de bevalling. Ik wilde zo graag die 48 uur nog halen. Dat mijn vliezen

nog niet gebroken waren, gaf me een sprankeltje hoop’, blikt Isabel terug. Maar de natuur besliste er anders over: de weeën werden alleen maar heftiger en ook een epidurale verdoving, die soms de arbeid afremt, had niet het verhoopte effect.

Isabel: ‘Nadat we de hele dag alles hadden gedaan om de weeën te stoppen, werd opeens het roer

‘Opeens stond er een legertje zorgverleners in de kamer, en ook de neonatologen stonden al klaar voor de eerste opvang.’ Iets na tien uur werden Noah en Oscar geboren. ‘Ik had me ingesteld op kindjes met een doorzichtig velletje, maar ze waren mooi rozig en hadden verrassend veel haar (lacht). En ze wogen meer dan één kilo, niet slecht voor prematuurtjes van die leeftijd.’ Maar het belang rijkste was dat ze het goed deden. Ze hoefden niet aan de beademing, maar kregen wel een CPAP mas kertje, dat lucht met extra zuurstof onder verhoogde druk in hun nog onrijpe longetjes blies.

omgegooid en kreeg ik weeënopwekkers. Bij zulke fragiele kind jes wil je immers geen lange arbeid. Emotioneel was dat een bruuske omschakeling. Gelukkig waren de gynaecoloog en de vroedvrouwen heel begripvol en zorgzaam. Hun bemoedigende woorden en meelevende blikken betekenden veel.’

Rond half tien was het moment van de bevalling aangebroken.

Waar blijft dat moedergevoel? Het duurde tot 4 uur ’s nachts voor de kleintjes goed en wel in de couveuse waren geïnstalleerd en Isabel en haar man bij hen moch ten. ‘Het was raar om hen daar te zien liggen met hun maskertje, maagsonde en een buisje in hun navel. Maar we mochten onze handen door de zijluikjes van de couveuse steken en die voor zichtig op hen leggen’, herinnert Isabel zich. ‘Vooraf had ik mij

Gelukkig waren de gynaecoloog en de vroedvrouwen heel begripvol en zorgzaam.

Intussen zijn Noah en Oscar 36 weken en gaat het heel goed. Ze hebben nog maar minimale ondersteuning nodig bij hun ademhaling.

voorgesteld dat ik me onmiddel lijk enorm met hen verbonden zou voelen, maar dat moedergevoel was er niet meteen. Die eerste uren maakte ik me daar zorgen over. Maar toen we de dag erna met hen mochten kangoeroeën en ik de kleintjes op mijn huid voelde, groeide dat gevoel alsnog.’

De kindjes kregen vanaf de eerste dag afgekolfde moeder melk via hun maagsonde. Isabel en haar man werden sterk bij de verzorging betrokken. Zo mochten ze zelf de luiers verver sen en de temperatuur meten. ‘De verpleegkundigen pakten dat behoedzaam aan: ze deden alles voor en vroegen dan of wij het zagen zitten om het zelf te doen. Het team gaat niet alleen met de baby’s, maar ook met de ouders heel zachtaardig om.’

Confronterend

Al na een paar dagen kwamen de psychologe en de sociaal werker langs. Wat Isabel ook belangrijk vond: het team communiceerde altijd duidelijk. Zoals die keer dat de jongens geen CPAP mas kertje meer op hoefden, maar

de verpleegkundige hen waar schuwde dat dat altijd kon worden teruggedraaid. Isabel: ‘Toen dat met Oscar inderdaad het geval was, kwam dat even aan. Het voelde als een terugval. Ook toen we een week onze kamer deelden met een ander kindje dat na 32 weken geboren was, was dat confronterend. Dat baby’tje had veel minder zorgen nodig. Dan denk je, waarom konden onze jongens niet wat langer in mijn buik blijven?’

Intussen zijn Noah en Oscar 36 weken en gaat het heel goed. Ze hebben nog maar minimale ondersteuning nodig bij hun ademhaling. Isabel is voorzichtig met borstvoeding gestart. Het dagelijkse kangoeroemoment is heilig. ‘Mijn man, die zelfstan dige is, onderbreekt daar elke

namiddag zijn werk voor. We koesteren die momenten en het is ook erg goed voor de ontwik keling van onze kindjes. Als ze op onze borst lagen, zagen we hun zuurstofwaarden op de monitor stijgen tot soms wel 100 procent.’

Ze kijkt dankbaar terug op de voorbije weken. ‘De aanpak op de afdeling is tegelijk heel professi oneel en menselijk. De zorgverle ners weten hoe zwaar de ouders het hebben en vragen geregeld hoe het gaat.’ Het moment dat ze naar huis mochten, brak einde lijk aan. Of ze de toekomst met vertrouwen tegemoet ziet? ‘Tot nog toe verloopt de motorische en neurologische ontwikkeling van onze zoontjes normaal. We moeten natuurlijk afwachten wat de toekomst brengt. Maar is dat niet bij alle kindjes zo?’

Kinderchirurgie en kinderoncologie naar hogere versnelling

Het Moeder- en kindcentrum is een vruchtbare voedingsbodem voor nieuwe synergie. De kinderchirurgen hebben zich verenigd in het expertise centrum UKKIE en ook kinderoncologie schakelt een versnelling hoger.

an neurochirurgie tot urologie: in het UZA leg gen dertien diensten zich toe op kinderchirurgie (zie kaderstuk). ‘Om nauwer te kunnen samenwerken, verenigen de kinderchirurgen zich voortaan in een expertisecentrum, dat we UKKIE hebben gedoopt. Zo krijgt de kinderchirurgie in het UZA ook meer zichtbaarheid’, zegt prof. dr. Jeroen Hendriks, diensthoofd thorax en vaatheelkunde.

Hoewel ze tot uiteenlopende diensten behoren, delen kinderchirurgen veel expertise en bekommernissen. Hendriks: ‘We gaan intensiever samenwerken zodat we continu van mekaar kunnen leren en ook goed weten wie met welke innovatie en ver nieuwingen bezig is. Via Ukkie willen we samen bekijken hoe alles verloopt en wat we nog kun nen verbeteren. Daarbij hebben we aandacht voor de wachttijden en andere zorgprocessen. Hoe kunnen we bijvoorbeeld de ouders nog meer betrekken tijdens het ontwaken na een operatie?’

Zeg niet zomaar chirurgie

De betrokken diensten hebben stuk voor stuk jarenlange ervaring met kinderchirurgie. ‘In het UZA werkt elke kinderchirurg vanuit

zijn specifieke vakdomein. De kin derneurochirurg bijvoorbeeld, is een neurochirurg die zich nadien verder in kinderheelkunde heeft gespecialiseerd. Het is dus niet zo dat een kinderchirurg alle soorten operaties doet, net zo min als een chirurg voor volwassenen dat doet’, verduidelijkt Hendriks. De meeste kinderchirurgen spenderen minstens vijftig procent van hun tijd aan ingrepen bij kinderen en de opvolging daarvan.

Concreet is er binnen UKKIE een stuurgroep opgericht waarin elk van de betrokken diensten vertegenwoordigd is, naast het diensthoofd pedia trie, de medisch directeur en een arts van intensieve zorg en anesthesie. Die stuurgroep zit regelmatig samen. Op termijn wil UKKIE zich ook buigen over de organisatie van opleidingen, het binnenhalen van erken ningen en de verdere uitbouw van samenwerking met andere ziekenhuizen. ‘En we denken ook aan symposia en thema avonden voor ouders of patiëntengroepen’, besluit Hendriks.

Samen tegen kanker

Ook het team van kinderoncologie is sinds de oprichting van het Moeder en kindcentrum in 2015 aanzienlijk gegroeid. ‘We hebben onze plaats in het Vlaamse landschap gevonden. Het vaakst behandelen we hier kinderen met leukemie of een hersentumor: zij maken zowat 60 procent van onze patiënten uit’, zegt kinderoncoloog Joris Verlooy.

Omdat bij de behandeling van kinderen met kanker veel

komt kijken, vinden er geregeld gezamenlijke raadplegingen plaats. Verlooy: ‘Het gebeurt dat ik het kind en zijn ouders zie met de kinderneurochirurg, radiotherapeut en kinderendocrinoloog erbij. Onze sterkte berust voor een groot stuk op de samenwerking met andere disciplines.’

Op de afdeling pediatrie werken nu al verschillende verpleegkundigen die gespecialiseerd zijn in kinderoncologie. ‘We willen de taken nog beter kunnen verdelen, zodat meer verpleegkundigen zich kunnen toespitsen op kinderkan kergeneeskunde’, zegt Verlooy. ‘En we hebben concrete plannen om het artsenteam uit te breiden.’

Kinderchirurgen in het UZA

UKKIE, expertisecentrum voor kinderchirurgie in het UZA, verenigt specialisten van de volgende disciplines:

› Abdominale heelkunde

› Thorax- en vaatheelkunde

› Neurochirurgie

› Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie

› Urologie

› Neus-keel-oorziekten

› Orthopedie

› Gynaecologie

› Leverchirurgie

› Plastische heelkunde

› Oogheelkunde

› Tandheelkunde

› Cardiochirurgie

Back to the future (?)

In Europa zitten we in de tweede COVID 19 golf, in de VS al in de derde. Lockdowns kwamen daardoor wereld wijd weer in de mode. Een tweede lockdown, alhoewel noodzakelijk, is echter moeilijk te verkopen. Politici moeten kiezen welke twee van drie maatschappelijke pijlers ze onmiddellijk willen redden: persoonlijke vrijheid, economie of gezondheidszorg. Ze hebben, terecht, gekozen om onze vrijheid tijdelijk sterk in te perken. Toch is het duidelijk dat de opgelegde maatschappelijke beperkingen hun tol eisen. Zijn de sociale gevolgen van COVID 19 blijvend?

In de evolutionaire geschiedenis van de mens hing onze overle ving af van de samenhorigheid

in groepen. We moesten weten hoe we konden samenwerken, wie bevriend was met wie, wat anderen probeerden te bereiken, wie gelukkig was en wie boos. We leerden aandacht besteden aan het gedrag van anderen. Gelaatsuit drukkingen en groepsgedrag waren belangrijk bij wat we zegden en deden. Een sterke ruggengraat was nodig om rechtop te lopen. Door die evolutionaire uitkomst zullen de meeste sociale COVID 19 gevolgen opnieuw verdwijnen na de pande mie: we zullen weer in de file naar ons echt kantoor rijden. Ook ons aankoop en eetgedrag zal, back to the future, opnieuw veranderen: take away’s ontberen gezelligheid. Nu we allemaal weten dat er werkzame vaccins op de markt

komen en medicatie om COVID 19 te onderdrukken of te genezen, ziet de toekomst er weer meer als het verleden uit. Wie mij niet gelooft, moet eens kijken naar de VIX, de volatiliteitsindex op de beurs. Die loopt altijd voorop, en die zoge naamde ‘angstbarometer’ van de belegger staat op zijn laagste niveau in vier maanden. De econo mie en de gezondheidszorg worden gered, angst maakt plaats voor optimisme. Alles komt goed.

Johnny Van der Straeten Gedelegeerd bestuurder

VISIE

ONDERZOEK & INNOVATIE

Bekijk de video over immuuntherapie hier

Anicells maakt geneesmiddelen van de toekomst

Stevige boost voor celtherapie

Anicells – een spin-off van het UZA en de Univer siteit Antwerpen – heeft een fabricagevergunning gekregen voor geavanceerde geneesmiddelen op basis van celtherapie. Die worden gebruikt als immuuntherapie, onder meer tegen kanker.

Bij celtherapie worden lichaamseigen cellen van de patiënt ingezet om bijvoorbeeld kankercellen aan te vallen. ‘Wij geloven rotsvast dat celtherapie een stevige pijler van de gezond heidszorg wordt’, zegt prof. dr. Nathalie Cools, die Anicells leidt. ‘Heel wat onderzoekers werken aan dat soort behandelingen. Voordat ze ter beschikking van de patiënt komen, moeten ze diverse onderzoeksfases doorlopen, onder meer om te testen of ze vei lig en doeltreffend zijn. Dat is een erg complex traject. Met Anicells willen we onderzoekers over die hoge horden heen helpen.’

Je eigen cellen als medicijn

Om celtherapieproducten te mogen produceren, is een fabricagevergunning nodig, afgeleverd door het Federaal

Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Dat ziet toe op de kwali teit en de veiligheid van de fabri cage. Cools: ‘Celmateriaal wordt uit het lichaam van de patiënt

steriel worden gehouden. Onze infrastructuur en onze manier van werken moeten aan heel strenge eisen voldoen. Na grondige inspectie heeft het FAGG ons deze lente een fabricagevergunning verleend.’

Het verst staan we met onze dendritische celtherapie voor acute myeloïde leukemie (AML).

gehaald en bij Anicells ingrijpend bewerkt tot een geneesmiddel. Dat wordt vervolgens toegediend aan de patiënt. Voor die bewer king hebben we onder meer cleanrooms nodig, werkruimtes die door een luchtventilatiesysteem

De fabricagevergunning kreeg Anicells voor de productie van dendritische celvaccins. Die maken gebruik van dendritische cellen, de generaals van ons afweersysteem. Zij geven de T cellen – de soldaten – instruc ties om ziekteverwekkers op te ruimen of onschadelijke stoffen op de huid, in de voeding en in de lucht te dulden. Dendritische celvaccins worden ingezet als immuuntherapie, behandelin gen die onze natuurlijke afweer moeten stimuleren om bijvoor beeld kankercellen aan te vallen. Onderzoekers raken er immers steeds sterker van overtuigd dat ons immuunsysteem heel goed in staat is om kanker te bestrijden – alleen moet het daartoe worden aangewakkerd. Daarom worden voorlopers van dendritische cellen uit het lichaam van de patiënt gehaald, in het labo opgekweekt en opgeladen met stoffen die van de tumor zijn afgeleid. Dat

Dr. Zwi Berneman, diensthoofd hematologie

Prof. dr. Nathalie Cools, oprichter Anicells

celvaccin wordt dan bij de patiënt ingespoten, om zijn afweersysteem te mobiliseren en de tumorcellen op te ruimen.

Internationale koploper Anicells is een spin off van de Universiteit Antwerpen en het Centrum voor Celtherapie en Regeneratieve Geneeskunde (CCRG) van het UZA. Dat speelt al sinds 2005 een voortrekkersrol in dendritische celtherapie. Prof. dr. Zwi Berneman, hoofd van het CCRG: ‘De fabricagevergunning voor Anicells is een primeur en een mijlpaal. Het is het eerste Belgische centrum verbonden aan een ziekenhuis en een universiteit dat zo ver komt. Met de vergunning kunnen we onze voortrekkersrol in celtherapie nog versterken – zodat we nog meer patiënten met innovatieve behan delingen kunnen helpen.’

Anicells beschikt momenteel over vier cleanrooms, al is er nog ruimte voor méér. Momenteel wordt één cleanroom gebruikt voor klinische studies van het UZA. Prof. Berneman: ‘We testen dendritische celtherapieën voor drie vormen van kanker: leukemie, longvlieskanker en glioblastoom, een agressieve vorm van hersen kanker. In combinatie met andere behandelingen proberen we met die celtherapieën herval uit te stellen of zelfs te voorkomen. Het verst staan we met onze dendritische celtherapie voor acute mye loïde leukemie (AML). Sommige patiënten die het vaccin kregen, zijn al jaren kankervrij. We testen de werkzaamheid van het vaccin nu uit bij een grotere groep patiën ten. Intussen blijven we proberen om het vaccin nog krachtiger te maken, en om nieuwe celvaccins te ontwikkelen.’

Ook voor multiple sclerose

UZA-onderzoekers testen in Anicells ook een celtherapie tegen multiple sclerose (MS), een aandoening van het centraal zenuwstelsel. Cools: ‘Bij MS overreageert het afweersysteem en valt het myeline aan, de isolerende laag die rond de zenuwen zit. Bestaande behandelingen proberen daarom het afweersysteem te onder drukken. De patiënt wordt dan wel gevoeliger voor infecties. Wij maken een dendritisch celvaccin om het overreagerende immuun systeem wat te dempen, zodat het geen myeline meer aanvalt.’

Seksuologische begeleiding na ziekte of ongeval

‘Sommige koppels groeien net dichter naar elkaar toe’

Als seksuele intimiteit door een ziekte of ongeval in het gedrang komt, hoeft dat geen eindpunt te betekenen. Seksuologe Nathalie Jacquemyn helpt patiënten en koppels om de draad weer op te pikken.

Patiënten die aarzelen om erover te begin nen, artsen die zich afvragen of de man of vrouw voor hem ‘daar nog wel mee bezig is’: zelfs tussen de veilige muren van een raadple ging blijven seksuele problemen nog vaak taboe. Als seksuologe ziet Nathalie Jacquemyn elke dag patiënten die om allerlei medische redenen beperkt zijn geraakt in hun seksuele mogelijkheden. ‘Hebben mensen daar zelf vrede mee, dan is dat natuurlijk oké’, zegt Jacquemyn. ‘Maar patiënten die lichamelijke intimiteit wél nog belangrijk vinden, moeten beseffen dat er hulp mogelijk is. De medische oorzaak van het pro bleem kunnen we helaas niet altijd wegnemen. Maar samen met het koppel of de patiënt kan ik wel uitzoeken wat er nog kan – en ik kan hen leren om anders naar seksualiteit te kijken.’

Seks anders invullen

In de praktijk ziet Jacquemyn het vaakst patiënten van de afdelingen gynaecologie, urologie, de bekkenbodemkliniek en oncologie. Sommigen van hen kampen immers met problemen die recht streeks een impact hebben op het

seksueel functioneren. Denk maar aan erectiestoornissen na een prostaatoperatie of bestraling, een blaas of darmverzakking die vrijen pijnlijk maakt voor de vrouw, vaginale droogte als gevolg van een hormoonbehandeling … Jacquemyn: ‘Vaak draait het ook om beleving en zelfbeeld. Een borstamputatie kan het lichaams beeld van een vrouw zodanig verstoren dat ze misschien geen zin meer heeft in seks. De ziekte kan ook de relatie zelf onder druk zetten, bijvoorbeeld omdat ze verandert in een zorgrelatie. Of omdat de partners verschillend omgaan met de situatie.’

Jacquemyn ziet patiënten meestal nadat ze zijn doorverwe zen door hun behandelend arts. Ze start de begeleiding met een intakegesprek, om na te gaan wat de problemen zijn en wat patiën ten verwachten. ‘Tijdens de ses sies bekijken we vervolgens wat seksualiteit voor hen betekent en proberen we dat een nieuwe invul ling te geven. Bij koppels gaat er ook aandacht naar de relationele kant: hoe ga je als koppel met die veranderde seksualiteit om, hoe communiceer je erover, hoe geef je je wensen en grenzen aan? En uiteraard is het ook belangrijk om gevoelens van verlies en rouw aan bod te laten komen.’

Huiswerk

Daarnaast krijgen patiënten praktische tips en bekijkt Jacquemyn heel concreet met hen op welke manieren ze nog intiem kunnen zijn. Jacquemyn: ‘Soms stel ik hulpmiddelen voor, zoals glijmiddel, een vibrator of medi catie, dat laatste in samenspraak met de arts. Ik geef koppels ook

opdrachtjes of oefeningen om thuis te doen. Meestal omvat de begeleiding vijf tot tien in de tijd gespreide sessies van telkens een uur. Al zijn er ook wel patiënten die aan een gesprek en wat tips genoeg hebben.’

Keer op keer ziet Jacquemyn koppels die er ondanks alle tegenspoed en beperkingen toch in slagen elkaar terug te vinden. ‘Dat geeft me natuurlijk veel voldoening. Ze leren bijvoorbeeld dat niet alles om penetratie hoeft te draaien, ontdekken nieuwe

gynaecologie en oncologie is het al langer vanzelfsprekend om ernaar te vragen. In de oncorevalidatie is er standaard een sessie rond seksualiteit en intimiteit. Maar eigenlijk zou elke afdeling er oog voor moeten hebben. Ook patiënten met pakweg diabetes, een hart en vaatziekte of het prikkelbaredarmsyndroom worstelen door hun aandoening soms met fysieke intimiteit. Maar bij hen komt het onderwerp niet zo snel op tafel.’

Ze beklemtoont dat ook singles welkom zijn. Ook alleenstaanden die naar een nieuwe relatie verlangen of seksueel actief willen blijven, kunnen zich door seksuele beperkingen behoorlijk geremd voelen. En ook leeftijd speelt geen rol. ‘Het cliché dat “de goesting” met de jaren afneemt, is niet helemaal onwaar. Toch begeleid ik net zo goed tachtigers voor wie hun intieme leven nog altijd heel belangrijk is’, zegt Jacquemyn.

erogene zones of leren hoe ze hun mentale focus kunnen verleggen. Mijn voorgangster vergeleek dat wel eens met een buffet: iedereen grijpt altijd naar dat ene favoriete gerecht, maar je kunt ook andere schotels lekker leren vinden. In het beste geval grijp je kansen om elkaar te herontdekken.’ Veel hangt ervan af hoe sterk de relatie is. ‘We zeggen niet voor niets in goede en kwade dagen. Als patiënten ondervinden dat hun partner er ook in moeilijke tijden voor hen is, kan hen dat net dichter bij elkaar brengen.’

Geen leeftijd op intimiteit De impact van ziekte op seksualiteit krijgt de laatste jaren terecht meer aandacht. Jacquemyn: ‘Op afdelingen als

Naar de seksuoloog?

Voor wie? Patiënten bij wie hun ziekte, ongeval of behandeling (on)rechtstreeks problemen geeft op seksueel vlak, maar ook mensen die om andere redenen moeilijkheden ervaren met lichamelijke intimiteit. Zowel koppels als singles zijn welkom.

Wat? De seksuologe gaat samen met de patiënt of het koppel op zoek naar andere manieren of technieken om seksuele intimiteit te beleven. Ook de relationele kant, het zelfbeeld en even tuele verliesverwerking krijgen aandacht, naast relaxatieoefeningen of mindfulness.

Terugbetaling? Vraag het na bij je mutualiteit. Sommige voorzien in een beperkte terug betaling van de sessies.

Soms stel ik hulpmiddelen voor. Of ik geef opdrachtjes en oefeningen om thuis te doen.

Golfen, surfen, mountainbiken, kanovaren

Sporten na kanker? Ga ervoor!

Met andere (ex-)kankerpatiënten leren golfen? Of liever mountainbiken en bergbeklimmen? Met vier nieuwe sporttrajecten van het UZA kan het. Coaches en sportbuddy’s helpen patiënten om fysiek en mentaal grenzen te verleggen.

www.uza.be/ sportieve-uitdaging

Na een oncologische revalidatie zijn (ex )kankerpatiënten op zichzelf en op gangbare sportclubs aangewezen om te sporten. ‘Allesbehalve evident voor wie nog lang niet honderd procent fit is’, zegt prof. dr. Marc Peeters, coördinator van het multidisciplinair oncologisch centrum Antwerpen (MOCA). ‘En dat is jammer: in wetenschappelijke literatuur lees je dat (ex )kankerpatiënten door te sporten hun ziekteproces beter verwerken én sneller hun gewone leven weer oppakken.’

Na een zeer geslaagd kwarttriathlon traject enkele jaren geleden, startte het MOCA in 2020 een nieuw en nog toegan kelijker sportproject op. Het team werkte met verschillende partners een vierdelig sportaanbod uit. Dat staat open voor alle (ex )kankerpatiënten uit het Helix net werk van zes ziekenhuizen in de Antwerpse regio. (Ex )kankerpatiënten kunnen zelf kiezen wat hen het meest aantrekt: start to golf, een extra uitdagend endorfinepro ject met mountainbiking en bergklimmen, leren surfen of een traject om kanovaren te ontdekken.

Droomdoelen

Aan elk traject is een ambitieus doel gekop peld waar de hele groep naartoe werkt. Voor golf is dat in achttien maanden een wedstrijd met achttien holes leren spelen. De endorfinesporters bereiden een challenge voor die mountainbiking en bergklimmen combineert. De surfers willen Portugese golven gaan bedwingen. En de kanovaarders plannen een droomtrip op de grens tussen Finland en Zweden. Oorspronkelijk vielen de eindactiviteiten in de zomer van 2020, maar door de coronamaatregelen zijn ze zeker al verschoven naar de zomer van 2021.

‘Het voordeel van het corona uitstel is dat (ex )kankerpatiënten nog altijd kunnen instappen’, zegt Peeters. Hij is zelf een van de buddy’s die deelnemers in het golftraject

begeleidt. Peeters en zijn team hebben golf doelbewust in het aanbod opgenomen. ‘Golf is een mix van beweging, mentale focus, techniek en sociaal contact. In achttien maanden achttien holes leren slaan is een flinke uitdaging. Je moet een theoretisch en een praktisch examen afleggen, waarvoor je best wel wat techniek onder de knie moet krijgen. Alleen wie veilig en tegen een redelijk tempo het parcours kan afleggen, mag overal op het golfterrein. We zijn er nog lang niet, maar ik geloof wel dat alle deelnemers zullen slagen. Zo maken we meteen ook komaf met het elitaire imago dat nog vaak rond deze sport hangt.’

Perfecte mix

Petra Naveau neemt als patiënte deel aan het golftraject, dat ondersteund wordt door golfclub Cleydael en de Vlaamse Golffederatie. ‘Ik kreeg vijf jaar geleden, totaal onverwacht, de diagnose borstkanker. Vandaag lijkt de kanker onder controle maar mijn lichaam en geest zijn nog altijd fel verzwakt. Fysiek ben ik na twintig minuten wandelen moe, mijn veeleisende job opnieuw opnemen lukt niet. Toen ik over het golftraject hoorde, was ik meteen geprikkeld: leren golfen leek me een am bitieus maar haalbaar sportief doel.’

‘Je legt op het terrein makkelijk een paar kilometer af, in een rustgevende omgeving. Tijdens het spel denk je even aan niets anders. We golfen met een groepje lotge noten, dus heel soms praat je ook over je ziekte. En even later focus je weer helemaal op je swing om dat balletje zo ver mogelijk te slaan. Tot voor mijn behandeling speelde ik sporadisch een partijtje tennis, maar dat lukt nu niet meer. Het mooie van golf vind ik dat je het tot op je oude dag kan beoefenen en dat je samen met mensen van een ander niveau kan spelen. Wie weet sta ik ooit zelfs samen met mijn kinderen op het golfterrein. Hoe fantastisch zou dat niet zijn?’

Warme zorg. Altijd dichtbij.

Onze verzorgenden helpen jou met persoonsverzorging en huishoudelijke ondersteuning bij ziekte, beperking, ouderdom of in moeilijke omstandigheden, ook ’s nachts.

Ben je net bevallen, thuis of in het ziekenhuis?

Dan ondersteunen we jou en je gezin met gespecialiseerde kraamzorg.

In onze kleinschalige dagopvang en gastopvang kan je terecht voor een babbel, dagbesteding en begeleiding.

Onze karweidienst en ons advies bij aanpassingen voor je woning helpen je comfortabel en langer thuis te blijven wonen.

SamenFerm.be/thuiszorg

Bel

Samen strijden we tegen kanker

Fiets jij mee?

Op zaterdag 29 mei 2021 springen we voor de tweede keer op de fiets en organiseren we een nieuwe editie van de mountainbike wedstrijd. Het decor voor deze wedstrijd wordt alweer het legendarische domein Wolvenbos.

Kankeronderzoek

We trekken onze sportieve schoenen aan met één doel: het kankeronderzoek aan het UZA steunen. Zo bestuderen we bijvoorbeeld waarom een kankercel blijft groeien. Hoe kan ons immuunsysteem hierop inwerken? Via deze onderzoeken trachten we de levensverwachting van onze patiënten te verhogen.

Fiets jij mee?

Wil jij graag, samen met je collega's of vrienden, deelnemen aan deze unieke wedstrijd? Je fietst in een team van 5 personen. Je vertrekt samen en komt als team aan. Het teamgevoel primeert! De tijd van de 4e renner telt. Per team betaal je €5.000. Dit inschrijvings geld gaat naar het kankeronderzoek!

Meer dan enkel fietsen Deze mountainbike wedstrijd is niet zomaar een fietsevent, maar een mountainbike wedstrijd door het privédomein Wolvenbos, de bossen en het domein 'Oude Gracht'. Na de sportieve inspanning wordt iedereen beloond met een lekkere BBQ en bijhorende drankjes.

Meer informatie Wil je meer weten? Ga naar www.uza.be/wolvenbos2021. Wil je je graag inschrijven? Stuur een mail naar uzafoundation@uza.be en we helpen je graag verder. Wil je graag het kankeronderzoek steunen, maar fiets je niet graag? Ga naar www.uza.be/schenking en selecteer als project 'Multidisciplinair Oncologisch Centrum Antwerpen'. Zo komt je gift terecht bij onze kankerpatiënten.

www.uzafoundation.be uzafoundation@uza.be +32 3 821 59 79

2 1

3 4

Ook in het UZA raakten we hele maal in de ban van de Jerusa lema Dance Challenge, een populair dansje op de Zuid-Afri kaanse zomerhit ‘Jerusalema’. Op 27 augustus gooiden ruim 200 collega’s en enkele jonge patiënten de benen los – zo gaven ze meteen ook vorm aan de samenhorigheid die tijdens de COVID-19-crisis is gegroeid.

2

Niet alleen wij zijn trots op wat onze zorgverleners in deze

zware maanden presteren. Ook eerste minister Alexander De Croo, minister van Volksgezond heid Frank Vandenbroucke en burgemeester Bart De Wever waren onder de indruk tijdens een werkbezoek op 14 oktober. Ze bezochten de COVID-ver pleegafdeling, intensieve zorg, labo klinische biologie en spoed. Vol lof waren ze over de professionaliteit, de teamspirit en het sociaal engagement van alle medewerkers. ‘Het is ongelooflijk om te zien hoeveel

motivatie en creativiteit er bij de hulpverleners zit, om oplossin gen te vinden voor iets waar we een jaar geleden totaal nog niks over wisten’, zei Alexander De Croo.

3

Met deze kerstballenboom zorgde Wella Manuela Van Oystaeyen voor licht, warmte én sfeer in het UZA, en toverde ze een glimlach op de gezichten van patiënten en zorgverleners op de dienst infectieziekten.

4

Hij is 1,40 meter hoog, gemaakt uit inox en brons en ziet er wat fragiel uit – geen toeval, want met zijn Corona Angel wilde kunstenaar Roger Pintens jr. eraan herinneren hoe kwetsbaar we als mensen zijn. Tegelijk ziet hij zijn beeld vooral als een warm applaus voor de hele zorgsector. Zijn Corona Angel schonk hij daarom aan UZA foundation. Je kan hem voortaan bewonderen in de hal van het ziekenhuis.

www.uza.be/

Referentiecentrum pancreaschirurgie bouwt robot programma uit

Kansen voor moeilijk te opereren tumoren

Sinds maart kunnen patiënten met een pancreastumor in het UZA ook worden behandeld met robotchirurgie. Een gespecialiseerd robotteam voert de complexe ingrepen, die minder invasief zijn voor de patiënt, uit. De resultaten zijn gunstig: patiënten herstellen sneller en met minder complicaties, en vaak kan de chirurg een groter deel van de pancreas sparen.

Om tumoren te verwijderen wordt steeds vaker gekozen voor een kijkoperatie. Die is veel minder belastend voor de patiënt dan open chirurgie. ‘Ook bij pancreastumoren zien we die trend naar minimaal invasieve ingrepen’, zegt pancreaschirurg prof. dr. Geert Roeyen. ‘Om een tumor weg te halen, brengen we via kleine sneetjes ultrakleine instrumen ten en een camera in de buik. Bij tumoren in de pancreasstaart levert zo’n kijkoperatie aantoon baar betere resultaten op.’

Wendbaar en trillingsvrij ‘Dat is anders bij tumoren in de pancreaskop’, zegt Roeyen. ‘Een kijkoperatie is daar veel com plexer. Een Nederlandse studie die de meerwaarde van kijkoperaties bij zulke tumoren wilde aantonen, werd zelfs vroegtijdig stopgezet, omdat ze duidelijk meer risico’s dan voordelen opleverden. Daarom wordt in Nederland steeds vaker gekozen voor een andere vorm van minimaal invasieve chirurgie: robotchirurgie. De goede resultaten zetten ons er ook toe aan om het robotprogramma in het UZA uit te bouwen.’

Bij robotchirurgie staat de chirurg niet aan de operatietafel, maar aan een console. Via de camera krijgt hij een driedimensionaal en uitvergroot dieptezicht op het operatiegebied. Met twee joysticks bedient hij de robotarmen waar de instrumenten aan vastzitten. Die zijn klein, beweeglijk en erg wendbaar, en ze filteren trillingen van de hand weg.

Nog meer orgaan sparend resultaat ‘Dat je een 3D zicht op het operatiegebied krijgt, is een enorm voordeel als je gedetailleerd en

Dienst hepatobiliaire, transplantatie en endocriene heelkunde

pancreaschirurgie

Prof. dr. Geert Roeyen, kliniekhoofd hepatobiliaire, transplantatie en endocriene heelkunde

TECHNOLOGISCH

Dankzij robotchirurgie kunnen we zelfs bij complexe ingrepen een groter deel van de pancreas sparen.

precies moet manoeuvreren, bij voorbeeld om hechtingen te zet ten. Zelfs bij complexe ingrepen kan je een groter deel van de pan creas sparen. Een klein gezwel in het midden van de pancreas kan je er bijvoorbeeld keurig tussenuit halen, terwijl je de rest behoudt. Zo verklein je het risico op diabetes en verteringsklachten.’

In maart 2020 werden de eerste pancreaspatiënten met de robot geopereerd. In november waren al meer dan 30 patiënten behandeld. Roeyen: ‘We kunnen de internationale bevindingen bevestigen. Robotchirurgie levert duidelijk betere resultaten op: patiënten herstellen sneller, hebben minder complicaties en hoeven minder lang in het ziekenhuis te blijven. Met robotchirurgie durven we ook meer technisch uitdagende ingrepen aan, bijvoorbeeld voor pancreastumoren die in nauw contact staan met de bloedvaten naar de lever of de maag.’

‘Een nadeel is dat het RIZIV de ingreep nog niet terugbetaalt – momenteel draagt het UZA de kosten zelf, omdat het om een innovatieve behandeling gaat. Voor sommige tumoren zal open

chirurgie altijd aangewezen blijven, maar de robot heeft zeker nog groeipotentieel.’

Hechte samenwerking

Pancreaskanker is een zeldzame en complexe kanker. Sinds 1 juli 2019 mag complexe chirurgie bij pancreaskanker alleen worden uitgevoerd in ziekenhuizen die als referentiecentrum erkend zijn. Een van de voorwaarden is dat het centrum minstens 20 pancreaskopresecties per jaar uitvoert. Uit cijfers van het Kankerregister blijkt immers dat de overlevingskansen in zulke centra veel hoger liggen dan in ziekenhuizen met minder exper tise. Roeyen is lid van de nationale Stuurgroep Complexe Kankerzorg Pancreaschirurgie en het UZA is een van de erkende referentiecentra voor pancreaschirurgie. Roeyen: ‘Dat betekent dat we voor pancreaschirurgie samenwerken met regionale ziekenhuizen, die hun patiënten naar ons doorver wijzen. Tussen 1 juli 2019 en 1 juli 2020 voerden we daardoor in het UZA 85 pancreasingrepen uit, een toename met 24 procent.’

Als een ziekenhuis beslist dat de patiënt pancreaschirurgie

nodig heeft, organiseert het UZA een overleg met de verwijzende artsen. Roeyen: ‘Ze stellen hun patiënten aan ons voor, onze radioloog bekijkt de beelden en samen bespreken we of een operatie inderdaad nodig en haalbaar is. Misschien heeft de patiënt een voorbehandeling met chemotherapie nodig? Na de operatie blijft de patiënt nog even in het UZA, om eventuele complicaties uit te sluiten, maar voor de na behandeling keert hij terug naar zijn vertrouwde ziekenhuis.’

Met twee ziekenhuizen – AZ Klina in Brasschaat en Onze Lieve Vrouwziekenhuis in Aalst – is de samen werking intensiever. ‘Ze verwijzen hun patiënten niet alleen naar ons door, maar hun chirurgen komen bij ons in het UZA mee ingrepen uitvoeren en maken dan deel uit van ons team’, zegt Roeyen. ‘Zo heeft een collega van het Onze Lieve Vrouwziekenhuis van Aalst ook expertise in robotchirurgie bij pan creaskanker. We blijven onze exper tise verder ontwikkelen en bouwen samen alsmaar meer ervaring uit.’

Netwerk voor pancreaschirurgie

Met deze partnerziekenhuizen werkt het UZA voor pancreas chirurgie samen: AZ Klina (Brasschaat), Onze-Lieve-Vrouw ziekenhuis (Aalst), AZ Turnhout, AZ Monica (Antwerpen), AZ Rivierenland (Rumst en Bornem), Sint-Dimpna Ziekenhuis Geel, AZ Sint-Blasius (Dendermonde en Zele), AZ Nikolaas (Sint-Niklaas), AZ Sint-Jozef (Malle), AZ Herentals en Heilig Hart Ziekenhuis (Mol)

‘De groendienst zorgt voor het onderhoud van het zowat 12 hectaren grote domein van het UZA. Dat gebeurt met respect voor de natuur en de biodiversiteit: onkruidverdelgers gebruiken wij al acht jaar niet meer.’

Ons werk stopt nooit: van planten en maaien in de lente tot blade ren ruimen en hagen snoeien in de herfst. In de winter houden we het terrein sneeuw en ijsvrij. Daarnaast zijn er de doorlopende taken als machines onderhouden, de toestand van de daken controleren, zwerfvuil opruimen, vuilnisbakken legen …

Ons team bestaat uit vier mede werkers, mezelf inbegrepen. Daarnaast krijgen we regelmatig versterking van studenten tuinbouw van Don Bosco, die hier komen in het kader van hun opleiding. Gelukkig zijn we goed uitgerust, met onder meer bosmaaiers, heggenscharen, bladblazers, een heftruck …

Twee jaar geleden stapten we in de Green Deal Bedrijven en Diversiteit: dat is een Vlaams initiatief dat ondernemingen aanmoedigt om sterker in te zetten op biodiversiteit. Sinds dien hebben we daar nog meer aandacht voor, zodat we ook een aantal bloemenweides hebben aangelegd. Onlangs stootte ik op een zeldzame orchidee: dat voelde echt als een beloning voor onze inspanningen.

Gunther Moens, verantwoordelijke groendienst

TEAM UZA

Zelf hou ik mij ook bezig met aan leg en ontwerp: zo zijn er plannen om de binnentuin opnieuw aan te pakken. Net als de rest van de UZA tuin is dat een prachtig ontwerp van wijlen Jacques Wirtz, de bekende tuinarchitect. We willen zijn originele concept weer sterker naar voren halen.

Mijn collega’s en ik zijn echte buitenmensen. In mijn vrije tijd ga ik graag de natuur in met mijn fototoestel. In die zin heb ik van mijn hobby mijn werk kunnen maken. Ook hier fotografeer ik wel eens iets: laatst nog toen ik vier buizerds zag overvliegen.

Biodiversiteit valt niet te rijmen met strakke gazons: wij maaien doorgaans in fases, zodat er altijd nog bloem en zaadrijke stukken overblijven als voedings bodem voor insecten en vogels. Ook kraaknette perken zijn niet haalbaar als je onkruid bestrijdt zonder pesticiden. Dat is wennen, maar we merken dat almaar meer mensen gewonnen zijn voor die natuurvriendelijke aanpak.

UZA Agenda

Online infoavond over pre-implantatie genetische testen (PGT)

Mensen met een kinderwens die drager zijn van een ernstige genetische afwijking komen tijdens deze online infosessie meer te weten over PGT, een test om embryo’s die via vruchtbaarheidsbehandelingen worden verkregen genetisch te onderzoeken. PGT spoort eventuele erfelijke afwijkingen op, zodat alleen genetisch gezonde embryo’s in de baarmoeder worden teruggeplaatst.

Info en inschrijven Schrijf je in via www.uza.be/infoavond-pgt-2021. Enkele dagen voor de infoavond krijg je een mail met de link om deel te nemen.

Vermoeidheid bij en na kanker

Tijdens deze online infosessie kom je meer te weten over omgaan met vermoeidheid tijdens of na een kankerbehandeling. De sessie is bedoeld voor patiënten, ook familie en vrienden zijn van harte welkom.

Herstellen na kanker – infoavond oncorevalidatie

Kom meer te weten over het oncorevalidatieprogramma. Dat helpt je om tijdens of na een kankerbehandeling je fysieke en mentale kracht te herwinnen.

Info en inschrijven De infoavond verloopt online. Schrijf je in via www.uza.be/activiteiten/patiënten. Enkele dagen voor de infoavond krijg je een mail met de link om deel te nemen.

Locatie UZA, VIP-restaurant

Info en inschrijven Deelname is gratis. Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteiten/patiënten

Herbekijk Herfstsymposium over acute beroertezorg

In 2010 voerde het UZA als een van de eerste centra een trombectomie bij een herseninfarct uit. Tien jaar later is de behandeling een vaste waarde in de beroertezorg. Tijdens een digitaal herfstsymposium deelde het NeuroVasculair Centrum Antwerpen (NVCA) zijn ervaringen en zette het ontwikkelingen

van vandaag en morgen in de kijker. Gezondheidsprofessonials die betrokken zijn bij de acute beroertezorg kunnen het hele symposium opnieuw bekijken via onderstaande link.

www.uza.be/ beleef-herfstsymposium-nvca

De locatie of de datum van de activiteiten in de agenda kunnen nog wijzigen. De laatste informatie vind je op www.uza.be/activiteiten

PRAKTISCH

#UZA

UZAnieuws

UniversitairZiekenhuisAntwerpen

uza_stories UZA

Professor per (on)geluk

Als 2-jarige peuter werd hij uit zee gered en als Vietnamese bootvluchteling in België opgevangen. Vandaag is Trinh Xuan Bich professor en gynaecologisch oncoloog aan het UZA. Als gastspreker in secundaire scholen vertelt hij zijn levensverhaal, ‘Professor per (on)geluk’. Zijn doel: leerlingen motiveren om voluit kansen aan te grijpen.

Nuttige telefoonnummers

• algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00

• onthaal en opname: T 03 821 31 01

• patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levens-beschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal)

• ombudsdienst: T 03 821 31 60

• inlichtingen facturen: T 03 821 31 28

• school in het UZA: T 03 821 58 86

Herstellen in zorghotel Drie Eiken

Na een operatie kan je verder aansterken in zorghotel Drie Eiken, een comfortabel verblijf met professionele zorgvoorzie ning. Ook familie en vrienden kunnen er terecht voor overnach ting vlakbij het UZA. Meer info en reservaties: www.drie-eiken. com, T 03 821 12 11

Winkelgalerij

In de inkomhal vind je:

• de cafetaria is momenteel gesloten wegens de coronamaatregelen.

• een broodjeszaak, in de week open van 9 tot 14.30 uur

• een winkel Momen’to Shop Delhaize met een ruim aanbod verse voeding, drank, lectuur, geschenkartikelen … Open op weekdagen van 8.30 tot 20 uur. In het weekend en op feestdagen van 12 tot 17.15 uur.

• een bloemen- en pralinewinkel ‘Gift Shop’, open van maandag tot en met vrijdag van 11 tot 19:30 uur. In het weekend en op feestdagen gesloten.

• een bankautomaat

Restaurant

Het restaurant is gesloten wegens de coronamaatregelen. Je kan in de inkomhal terecht voor een afhaallunch.

Meer info: www.uza.be

Het UZA draagt het JCI-label voor veilige en kwaliteitsvolle zorg.

COLOFON MAGUZA · driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen · jaargang 32, januari 2021· Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem, communicatie@uza.be · Verantwoordelijke uitgever: Johnny Van der Straeten · Hoofdredacteur: Evita Bonné · Redactieraad: Mathias Allegaert, Sevilay Altintas, Bettina Blaumeiser, Evita Bonné, Nathalie Cools, Annick Deckers, Magali Dierckx, Margot Hagendorens, Ivan Huyghe, Philippe Jorens, Eva Lion, Lotte Marnef, Hans Prenen, Ingrid Roosen, Kaat Siebens, Elke Smits, Caitlin Stabel, Dominique Trouet, Paul Van Aken, Ann Van De Velde, Miranda Van De Wiele, Jan Van Meerbeeck, Stijn Verhulst, Joris Verlooy, Barbara Willekens · Redactie & realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be · Fotografie: Frank Toussaint, Marie-Claire Van Heeswijk · Illustratie: Klaas Verplancke · Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest · Reclameregie: Media Surplus, www.media-surplus.be · De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoorde lijkheid van het UZA. Maguza wordt gedrukt op FSC-papier, afkomstig van duurzaam beheerde bossen.

Borstvoedingsconsultatie

Sinds kort organiseert de dienst gynaecologie ook prenatale consultaties over borstvoeding. Na 34 weken zwangerschap kunnen ouders terecht bij een lactatiekundige voor prak tische informatie en uitleg. Zo willen we aanstaande en jonge mama’s zelfredzamer maken en zelfvertrouwen geven. Check onze InstaStories en maak kennis met Leen, vroed- en lactatie kundige in ons Koningin Mathilde Moeder- en kindcentrum.

ABONNEMENT

Wens je een gratis abonnement op Maguza, wil je een adreswijziging doorgeven of wil je het maga zine niet langer ontvangen? Bel 03 821 32 96 of stuur je naam en adres naar UZA, afdeling communica tie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem, of surf naar www.maguza.be/abonnement. Je kan hier ook inschrijven op de gratis digitale nieuwsbrief van Maguza.

Belgisch familiebedrijf ontwikkelt en produceert sleeptherapy in samenspraak met kinesisten en osteopaten medisch gecertificeerd slaapcomfort.

legt de focus op jouw slaap jouw rug jouw matras jouw boxspring

Kies het matras en boxspring dat ideaal is voor jouw gezondheid dankzij onze exclusieve slaapmobiel. Onze slaapexpert luistert naar uw verhaal en bepaalt samen met u het ideale slaapcomfort.

Horizontaal

1. blessure aan de elleboog – complex regionaal pijnsyndroom (genoemd naar Duitse arts)

2. operalied – wolsoort – uitroep van pijn 3. centigram – staak – gevangeniskamer –viooltjeswater

4. op welke manier – babbelaarster – ijshut 5. pas – livreibediende – tenen mand

6. kompres met brijachtige substantie – ten slotte –cerium

7. anno Domini – reeds – ieder – prul 8. feestelijke ontvangst – boezemvriend 9. binnenkort – Fries watertje – ultralight – honingbij 10. internetprotocol – hartkamer – mannetjeshond 11. Franse rivier – gesloten – kelner – virtual interface

12. achter – onmeetbaar getal – Afrikaanse boom –traditie

13. huiscomputer – drassige grond – met tegenzin 14. kaartenboek – badstrand – ontkenning

15. snareninstrument – bloedgever – koningin (Fr.) 16. donkere verkleuring van de huid – onderbuik

1 2 3 4 5 6 7 8

Doe mee en win!

Heb je het letterwoord ontdekt?

Mail het dan voor 31 maart 2021 met je naam en adres naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA –Afdeling communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem en maak kans op een van de vijf boekenbonnen van Standaard boekhandel.

Oplossing Maguza 120

DAGOPNAME

De winnaars zijn:

Nadine Impens (Wilrijk)

Rita Blommaert (Wilrijk)

Paul Westelinck (Niel)

Yarne Jamar (Paal)

An Van Overloop (Edegem)

Verticaal

1. snelle hartslag – deel van de hand

2. bijgevolg – aftapping van bloed d.m.v. een holle naald

3. nikkel – Europeaan – circa – mastbalk – deel van het oor

4. drinkschaal – filmopname – volwasseneneducatie –pampahaas

5. dakbedekking van palmbladeren – oude man –baarsachtige vis

6. tijd tussen het naar bed gaan en het inslapen –muzieknoot

7. vloeibare mest – mohammedaanse naam –technisch onderwijs – bloem

8. rechterlijke machtiging – gebogen priem – ik heb het gevonden ! – neon

9. knoopwerk met garens – lithium –Noorse hoofdstad

10. helium – kunstmeststof – heks – Iers republ. leger 11. keukenkruid – hamstring

12. United Artists – zwarte delfstof – ver(voorvoegsel)  –plaats 13. boorijzer – pienter – wiel – en omstreken 14. zeehond – mansnaam – jeansstof 15. collectieve arbeidsovereenkomst – ongebleekt –eerste vrouw – een zekere 16. koortswerend middel – deel van het skelet

Een ongeluk zit soms in een klein hoekje. Nadat hij van de trap viel, raakte Maurice zo goed als volledig verlamd. Vandaag is hij stapje voor stapje zijn vrijheid aan het heroveren.

Oudejaarsavond 2019. Terwijl de meeste mensen de kalkoen aansnijden en de champagnekurken laten knallen, vecht Maurice voor zijn leven. ‘Op 26 december liep ik, redelijk snel, thuis de trap op. Wat er precies is misgelopen, weet ik nog altijd niet. Wellicht ben ik uitgegleden. Ik herinner me alleen dat ik op mijn rug terecht ben gekomen en me niet meer kon bewegen. De dokter van wacht liet meteen de 112 komen.

In het UZA stelden ze vast dat mijn ruggenmerg beschadigd was. Ik was voor 90 procent verlamd. Omdat ik ook griep had, lag ik volledig geïsoleerd op intensieve zorg. Van de feestsfeer rond nieuwjaar heb ik dus niet veel gemerkt. Sowieso herin ner ik me nog weinig van de eerste dagen. Ik was versuft door de medicijnen. Achteraf heb ik gehoord dat ik angstaanvallen had en op een bepaald moment zelfs een hartstilstand.

Leven in het nu Na een kleine week werd ik stilaan weer frisser van geest. Toen begon de situatie tot mij door te dringen: ik kon niet bewegen. Eten en naar het toilet gaan lukte niet meer op mijn eentje. Toegegeven: op dat moment zag ik de toekomst heel zwart in.

Met de hulp van de kinesisten en door keihard te werken, leerde ik beetje bij beetje weer mijn armen en benen bewegen. Maar mentaal had ik het nog altijd heel zwaar. Gelukkig waren de medewerkers in het UZA ontzettend vriendelijk en behulp zaam. Ze moedigden me de hele tijd aan. Elke vooruitgang die ik boekte, hoe klein ook, juichten ze toe.

Na drie weken op intensive care ben ik verder gaan herstellen in RevArte, het revalidatiecentrum naast UZA. Sinds begin mei ben ik weer thuis. Ik kan intussen al wat rondwandelen in de tuin en af en toe maak ik een uitstapje met mijn vrouw en doch ter. Dat doet veel plezier, al raak ik nog gefrustreerd door wat ik niet kan. Vroeger was ik een bezige bij, ik zat nooit stil. Nu kan ik zelfs geen lamp meer vervangen.

Of ik dit jaar wel oudjaar vier? Een echte feestneus ben ik niet, maar ik kijk ernaar uit om dit keer weer te genieten van een gezellig diner, samen met mijn vrouw en dochter. En we zullen zeker klinken op 2021. Mijn ongeval heeft me geleerd om fijne momenten te koesteren en leuke dingen niet lang uit te stellen. Ik kan mijn nieuwe situatie steeds beter aanvaar den. Elke dag ga ik een stukje vooruit – mijn handen bijvoor beeld kan ik nu al veel vlotter gebruiken. Het nieuwe jaar kan dus alleen maar beter worden!

MAURICE (72)

‘Ik neem het leven nu veel meer zoals het komt’