Os sinónimos e os antónimos

A castaña e os magostos posiblemente sexan un dos motivos de que o outono sexa tan fermoso e saboroso.

E vós preferídelas asadas ou cocidas? Iso é como escoller papá ou mamá, mais o que si temos seguro é que nós coa castaña imos á fin do mundo. E quen di á fin do mundo, di a calquera receita. Chegou o tempo das galletas de castañas!

Os sinónimos son palabras que significan o mesmo. Os sinónimos perfectos son moi escasos, pois teñen matices de uso, afectivos…

As palabras castaña e bullote son sinónimas.

1. Busca un sinónimo de cada unha das seguintes palabras:

AGORA TI! saboroso motivo seguro fermoso

2. Os sinónimos do exercicio anterior son sinónimos perfectos ou non? Xustifica a túa resposta coa axuda do dicionario.

3. Le o texto de novo, colocando no lugar das anteriores palabras os sinónimos que buscaches no exercicio 1.

• Ten a mesma mensaxe o texto?

4. Busca na lectura inicial «Volta aos tempos de Maricastaña» sinónimos e antónimos. Relaciónaos entre si.

5. Relaciona os antónimos destas columnas.

Os antónimos son palabras entre as que hai unha oposición de significados.

Hai diferentes tipos de antónimos:

Complementarios ou privativos

Exclúense un ao outro, non admiten graduación nin comparación.

esquerda - dereita

Abstractos

Non se exclúen totalmente, hai graos intermedios. noite - día

En ocasións, os antónimos fórmanse engadindo os prefixos des- ou in-: feito → desfeito; xusto → inxusto.

AGORA TI!

6. Busca os antónimos das palabras sinaladas e le a receita de novo.

• Sairán as galletas de castañas ou temos unha receita nova?

Galletas de castañas

1. O primeiro paso é pelar as castañas, coa axuda dunha persoa adulta

2. Unha vez peladas, cocémolas durante 15 minutos. Logo, esmiuzámolas coas mans.

3. Agora temos que mesturar as castañas, a fariña, o azucre, o lévedo, o sal e a raiadura da laranxa nunha cunca.

4. A seguir, facemos un oco no centro e botamos o ovo, o aceite, o zume e o mel.

5. A continuación, mollamos un pouco as mans, facemos boliñas que sexan do mesmo tamaño e colocámolas sobre papel de forno.

6. Enfornamos a 200 graos, calor arriba e abaixo, durante 15 minutos.

7. Deixamos que arrefríen un pouco e comémolas ou gardámolas porque van voar!

Individuais

Son dous aspectos dunha mesma relación. A presenza dun supón sempre a existencia do outro.

dar - recibir

O substantivo

María Castaña foi unha persoa que se converteu en lenda. Esta audaz muller loitou contra a inxustiza en tempos difíciles para a xente de Galicia

As palabras destacadas no texto son substantivos.

Os substantivos son palabras que serven para nomear seres, obxectos, ideas ou sentimentos.

Os tipos de substantivos

Propios

Designan seres, lugares ou obxectos en particular.

María Castaña, Galicia

Concretos muller

Nomean algo que podemos percibir polos sentidos.

Abstractos xustiza

Nomean ideas, emocións, sentimentos, etc.

Individuais persoa

Nomean un só ser ou obxecto.

Comúns

Designan seres ou obxectos en xeral.

Contables

Refírense a algo que pode ser contado.

lenda

Colectivos

Designan en singular a un conxunto de seres ou obxectos.

xente

Incontables tempo

Noméanse elementos que non se poden contar.

O xénero e o número do substantivo

Os substantivos varían en xénero e número.

• O xénero dos substantivos pode ser feminino ou masculino.

• O número dos substantivos pode ser singular ou plural.

Regras para a formación do xénero

Se o substantivo remata en consoante, engádeselle -a xuí z → xuíz a

Se remata en vogal tónica, engádese -a av ó → avo a

Se remata en -o ou -e átonos, cambia esa vogal por -a nen o → nen a

Se remata en -án, muda por -a cidad án → cidad á

Se remata en -ón, cambia a terminación por -oa le ón → le oa

En ocasións, as palabras femininas e masculinas son distintas. rei → raíña

Hai substantivos que non varían a súa forma. a mosca femia → a mosca macho

Regras para a formación do plural

Engaden -s cando rematan en vogal ou en -n. lend a → lenda s

Engaden -es cando rematan en consoante distinta de -n dáti l → dátil es

Cambian a terminación -l por -is nas palabras agudas. canti l → cant ís

Cambian a terminación -l por -es nas palabras graves ou monosílabas. mo l → mol es

Algúns substantivos teñen a mesma forma para singular e plural. o xoves → os xoves

Nalgúns casos, o substantivo só ten forma singular. a fame, a sede

Noutros, o substantivo só teñen forma plural. as tesoiras, os lentes,

AGORA TI!

1. Facede unha táboa onde recollades cada unha das normas para a formación do feminino.

• Despois, por parellas, xogade a ver quen é capaz de buscar o maior número de exemplos nun minuto.

2. Forma o plural dos seguintes substantivos: túnel, can, patrón, vez.