HRLM 83

Fotografie: Rob Eversen.

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving Jeannette Eversen en Adrian de Groen Redactie Victoria van der Werff Tekst- en eindredactie Marcel Lee Advertentieverkoop

Redactie HRLM Administratie Adela Bot / Romijn Bedrijfsadvies Distributie Redactie HRLM en BusinessPost Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee

Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Marc de Beijer, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Yorick Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Madelon Griekspoor, Anouk De Kleermaeker, Christhilde Klein, Gertien Koster, Linda Llambias, Warry van der Leen, Meta van der Meijden, George Moormann, Marelie van Rongen, Henk Tijbosch en Jos Wienen Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/ haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief en Nieuwe Gracht Producties.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp. Gratis verkrijgbaar bij onze adverteerders,VVV Haarlem, bibliotheken, lees-en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Welkom

15 jaar!

Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en heeft twee hondjes Sammy en Max.

We bestaan dit jaar 15 jaar, het is eerlijk gezegd nauwelijks te bevatten. 15 jaar! Wat gaat de tijd toch hard en wat hebben in die 15 jaar mooie nummers gemaakt. Op de redactie hangen alle covers van HRLM aan de muur en daar kijken we altijd met gepaste trotst naar.

De stadsglossy maak ik niet alleen, ik heb gelukkig een geweldig mooi team om mij heen. En die mogen best even in het zonnetje gezet worden - ja ja, ik hoor het ze zeggen: “Nou, dat hoeft echt niet hoor, we vinden het gewoon leuk om te doen”. Maar ik doe het dus toch.

We werken met veel vrijwillgers en freelancers en allemaal met een geweldige inzet, echt top! Ons vaste team op de redactie zijn behalve ondergetekende Adrian de Groen en Victoria van der Werff.

Ja, de redactie is klein en we werken met z’n drieën dan ook erg hard. Maar buiten dit harden werken hebben we ook tijd voor elkaar. Lief en leed delen we – nou, natuurlijk niet alles, er moet ook iets privé blijven –, maar of het nu gaat over het poezenleven van Streep en Stip, de twee harige vriendjes van Adrian, of over Piet de kanarie van Victoriadie trouwens geen kanarie blijkt te zijn – of over mijn twee ‘oude mannen’ Sammy en Max of over ons liefdesleven. We lachen samen en een traantje laten mag gelukkig ook, het kan allemaal.

Met deze twee topmeiden vol passie en toewijding mag ik dus de stadsglossy maken. Ik ben apetrots op Adrian en Victoria, dank voor alles en wat jullie doen voor mij en HRLM, en natuurlijk gaat mijn dank ook uit naar al onze andere medewerkers.

Dikke pluim voor jullie allemaal! En dat we in 2023 samen weer mooie nummers mogen maken. Ik wens iedereen een mooi, gezond, gezellig 2023 toe.

Jeannette

Fotografie: Linda Llambias.

OVER HRLM

Reacties van lezers, ontvangen via de mail en onze social media-kanalen en gehoord van voorbijgangers en bezoekers op de redactie.

Reacties op nummer 82

Tilly: Een van de beste HRLM’s die ik heb gelezen. Het verhaal over de Borski familie en dat interlandelijke adoptieverhaal, erg goed. Eric: Ziet er weer prachtig uit. Koen: Prachtige coverfoto. Marielle: Nummer 82, ik moest er lang op wachten, maar ben blij dat ik er weer een heb. Lezers: Wat leuk, mijn huis staat op de cover. Jan: Wat een mooi en emotioneel verhaal van de geadopteerde Stella, erg dapper. Marianne: Zo zie je maar, dat adopteren twee kanten heeft, en dat je heel goed moet nadenken of adopteren wel in het belang van het kind is. Goed verteld, Stella! Cindy: Ik zie jullie magazine regelmatig voorbij komen als Haarlemmer. Tof dat we als stad zo’n magazine hebben. Caroline: Dank voor al het werk en de tijd die jullie erin steken! Mark: Wat staan de striptekenaars er prachtig in, leuk gedaan hoor! Karel: Het was weer een feest van herkenning. Leontien: Altijd leuk die Gespot, het verrast mij elke keer. Carolien en Eric: Wat een reacties hebben we gekregen op ons interview, we worden nu nog meer herkend in de stad, hahaah!

FOUTEN MAKEN IS ESSENTIEEL

Recentelijk schoot het mij te binnen dat ik inmiddels al bijna zes (!) jaar werkzaam ben bij HRLM. Als je beseft dat ik 24 ben, dan is het grappig om te zien dat ik op mijn 18de een keus maakte waar ik tot vandaag de dag nog achter sta.

Het was niet mijn bedoeling om hier zo lang te blijven, maar zoals Adrian al schreef; het is een tweede thuis. Hier delen wij lief en leed met elkaar.

Je had mij moeten zien toen ik hier net ging zitten voor mijn stage. Telefoontjes waren spannend en ik had klamme handjes wanneer ik met een bekende Haarlemmer moest spreken. Ik maakte genoeg fouten, maar Jeannette en Rob bleven altijd in mij geloven. Daar ben ik hen ontzettend dankbaar voor.

VERRASSING

Omdat wij van lezen houden en ook blij zijn met onze vrienden. Verrassen we elke editie een vriend met een mooi boek uit onze boekenrubriek. Ook kans maken?

Ga naar www.hrlm-online/vrienden en word vriend.

- De winnaar krijgt schriftelijk bericht -

Bij HRLM vond ik de plek waar ik mij op mijn eigen tempo kon ontwikkelen en waar ik altijd de ruimte heb gekregen om fouten te maken. Ik schreef recentelijk nog ‘rauwverwerking’ in plaats van ‘rouwverwerking’. Ik schaamde mij de ogen uit mijn hoofd. Toch kunnen Jeannette en Adrian er smakelijk om lachen “Dat wordt trakteren!” roepen ze dan samen. Daarna kan ik ook wel weer een beetje lachen.

Mensen vergeten vaak dat fouten maken menselijk en zeer noodzakelijk is. Ik gun iedereen zo’n werkplek als de mijne.

Ook reageren op HRLM? Mail naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

Toen en Nu Stationsweg

Pareltje Willem Tholen

George Moormann Gloed

Marrigje Rikken

Frans Hals Museum

met kind aan de borst uit 1622. Als ik daar naar kijk denk ik terug aan de tijd dat ik zelf borstvoeding gaf.”

“Zelf heb ik twee jonge kinderen. Toen ik moeder werd ,was dit ook een belangrijk onderdeel van mijn leven. Het is een mooi moment waar je één wordt met je kind. Daarnaast vind ik het knap dat een mannelijke schilder dit heeft kunnen schilderen. Zeker aangezien borstvoeding toen meer in de privésfeer lag dan nu. Je ziet het niet veel in de 17deeeuwse kunst. Van dit schilderij wordt aangenomen dat het Maria met het Christus-kind moet voorstellen, maar dat is niet zeker. Daarom hangt er een mysterie over het werk dat mij erg aanspreekt. De moeder is ondertussen een (bijbels) boek aan het lezen, daar herken ik mijzelf in. Ik las vaak een boek of iets op mijn telefoon. Het laat zien dat borstvoeding iets natuurlijks van alle tijden is.”

“Het is belangrijk om te zorgen dat toekomstige generaties van onze collectie kunnen genieten. Alles wat wij doen is met oog op de toekomst. We hebben twintigduizend objecten en een kwalitatief zeer sterke collectie oude, maar ook moderne en hedendaagse kunst.”

Linda Llambias.

is burgemeester van Haarlem.

Jos Wienen

PRIJS VOOR INNOVATIE EN KLIMAATBELEID

Ons klimaat verandert door de uitstoot van broeikasgassen door de mensheid. De gevolgen zijn desastreus: temperatuurstijging, natte en droge perioden, stormen, stijging van de zeespiegel. In het jaar 2100 wordt als het zo doorgaat een stijging tussen 44 en 101 centimeter voorspeld. Totaal 195 landen spraken daarom in 2015 in Parijs af de opwarming te beperken tot twee graden en liever nog tot anderhalve graad.

In Haarlem lopen we voorop om hier een bijdrage aan te leveren. Bewoners en ondernemers doen volop mee om onze ambitieuze doelstellingen te realiseren: 100% circulaire inkoop in 2030, een 100% aardgasvrije stad in 2040 en het behalen van de Green Deal-doelen van de Europese Unie. Doelen die ambitieuzer zijn dan wat er in Parijs is afgesproken. En dat kan ook. Het vereist aanpassingen in gedrag en beleid. Een belangrijke sleutel is innovatie.

Haar lem speelt een voortrekkersrol als het gaat om innovatieve oplossingen voor het klimaatprobleem. Ik noem wat voorbeelden van initiatieven uit onze stad. De bewoners van het Ramplaankwartier hebben samen met TU Delft een wijkstadsverwarming gerealiseerd met behulp van zonne-energie en een slim netwerk van installaties voor transport, opslag en intelligente distributie. De gemeente heeft daar graag aan meegewerkt. Dit project heeft aangetoond dat de aanleg van een wijkwarmtenet technisch en financieel haalbaar is. Een ander voorbeeld is de inkoop van energie op de zogeheten ‘ energy marktplaats’, waar lokaal geproduceerde duurzame energie kan worden afgenomen van bedrijven die die duurzame energie produceren of van Haarlemmers die met hun zonnepanelen meer energie produceren dan ze kunnen gebruiken. Het Kennemer

Inkoop platform is een aansprekend voorbeeld van een Haarlems initiatief dat de groei van innovatieve ondernemingen en de vraag naar innovatieve producten helpt te bevorderen. Tot slot noem ik het samen met de Vrije Universiteit Amsterdam en andere Europese steden en organisaties stimuleren van biodiversiteit, duurzame en gezonde voedselkeuzes. Zo werken bewoners, ondernemers, gemeente en andere stakeholders samen bij het verduurzamen van de voedselvoorziening. Het resultaat hiervan, Haarlem Food Future, richt zich op het tegengaan van voedselverspilling, voedseleducatie en meer ruimte voor stadslandbouw.

De Europese Commissie zet elk jaar steden die uitblinken in het opbouwen van innovatie-ecosystemen in de schijnwerpers. Daarvoor heeft ze twee bijzondere prijzen in het leven geroepen, één voor The European Rising Innovative City (steden tot 250.000 inwoners) en één voor The European Capital of Innovation (steden vanaf 250.000 inwoners). De zes beste steden van de longlist kwamen in de finale en werden uitgebreid doorgelicht door een Europese jury.

Op 7 december werd in Brussel door de Europees Commissaris Mariya Gabriel van innovatie de Award voor Europea Rising Innovative City uitgereikt aan Haarlem. Mainz (Duitsland) en Aveiro (Portugal) werden tweede en derde. Aan de prijs is een bedrag van € 500.000 verbonden, maar de waarde van de erkenning en de uitstraling zijn minstens zo belangrijk. Geweldig toch: Haarlem niet alleen die prachtige oude stad, maar ook in Europa bekroond als nummer één als het gaat om innovatie en klimaatbeleid!

Dat is iets om trots op te zijn!

Zo vader, zo zoon...

Wim en Bob Gerritsen d

Drie jaar lang stond Wim Gerritsen alleen aan het roer van Opticien Kuipers aan de Zijlstraat. Sinds kort krijgt hij hulp van zijn eenentwintigjarige zoon Bob, die in de toekomst de zaak van zijn vader graag draaiende wil houden. Bob: “Het was puur toeval dat ik hier kwam werken.”

Het bedrijf is al enige tijd een begrip in Haarlem en omstreken. Opticien Kuipers opende haar deuren in 1880, wanneer Willem Kuipers aan het roer staat. “Zijn zoon Gerard nam de zaak van hem over en vestigde zich in 1911 in de Zijlstraat”, vertelt huidig eigenaar Wim. Zoon Gerard zit tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet en komt in 1945 om in een concentratiekamp. Zijn vrouw wacht een lange tijd op zijn terugkomst, maar dat mocht helaas niet baten. “Toen ze zeker was dat haar man niet meer terug zou keren belde zij haar neefje Fred Goldschmeding”, legt de opticien uit. “Hij heeft de zaak van zijn oom overgenomen en is hier werkzaam geweest tot 1989.” De winkel kent een rijke historie en Wim is daar supertrots op. “Na Fred was het de taak van Jan van der Worp om de zaak te runnen. Ik was toen de hulp van Jan.”

Wim stopt op zijn zeventiende met school en besluit fulltime te gaan werken. “Mijn vader wilde niet dat ik thuis ging zitten. Als ik een brommer wilde, dan moest ik maar snel aan

het werk.” Hij stuit op een advertentie van de opticien en besluit daar op te reageren, hij behaald zijn vakdiploma’s en werkt ook nog voor andere opticiens. “Toen was ik zeventien, inmiddels ben ik alweer negenenvijftig”, zegt hij met een lach.

KLASSIEKE ZAAK

De rijke geschiedenis van Opticien Kuipers geeft een gevoel van nostalgie. Wim en zijn zoon Bob willen de historie van de zaak in ere houden. “Al is Kuipers niet onze naam, we zullen hem niet veranderen”, legt Wim uit. “Het is niet logisch als we het zouden veranderen naar iets als Bob’s Brilpaleis.” De zaak is authentiek en dat valt terug te zien aan de met zorg geselecteerde monturen. Volgens Wim komen mensen hier voor kwaliteit en service, niet voor een bril van dertig euro. “Je gaat toch ook niet naar een Mercedes-dealer om te vragen of ze een Trabant voor je hebben?”

Opticien Kuipers is inmiddels één van de oudste opticiens van ons land en Wim gaat daar terecht prat op. Sommige dingen houdt hij dan graag zo simpel mogelijk. “Ik werk absoluut niet met e-mail”, zegt hij vol overtuiging. “We hebben een klassieke zaak en daar past geen e-mail met een nota in een attachment bij.” Bob laat een op tafel liggend boek zien waar alle nota’s van klanten in zitten, waaronder zelfs eentje uit de jaren tachtig. Na enige tijd geeft zijn vader toe dat het automatiseren van sommige zaken misschien wat sneller

‘Je gaat toch ook niet naar een Mercedes-dealer voor een Trabant?’

zou zijn. “We werken hier met de modernste apparatuur voor de brillen, maar we houden ons voor nu vast aan ons geschreven klantenbestand.”

VOETSPOREN

Veel mensen gaan er vanuit dat Opticien Kuipers een familiebedrijf is, maar niets is minder waar. Jarenlang werden de stokjes doorgegeven aan anderen die een hart voor het bedrijf hadden. Sinds vorig jaar is Wims zoon, Bob, in training bij zijn vader om de zaak over te nemen. Voor even voelt het toch aan als een trots familiebedrijf. Bob vertelt dat het niet zijn intentie was om de winkel van zijn vader over te nemen. Hij is namelijk afgestudeerd grafisch vormgever. “Toen ik na het behalen van mijn diploma ging werken, merkte ik toch dat ik niet op mijn plek zat”, legt Bob uit. Zijn vader werkte op dat moment in z’n eentje in de winkel en kon dus wel wat hulp gebruiken. “Eén dag per week ging ik bij mijn vader werken en toen begon ik mij af te vragen of dit niet iets voor mij was.”

Het werk bevalt Bob zo goed, dat hij in Rotterdam een deeltijdstudie tot opticien gaat doen. Vier dagen per week werkt hij bij zijn vader, één dag per week gaat hij naar school. “De keuze ging hier naar uit, omdat ik niet iemand ben die graag in de boeken zit. Leren gaat mij beter af in de praktijk.” Inmiddels is Bob al een jaar werkzaam bij Opticien Kuipers. Hij heeft zich voorgenomen om zijn diploma te behalen, en daarna het

stokje van zijn vader over te nemen. Dat betekent echter niet dat Wim vanaf dat moment niet meer in de zaak te vinden zal zijn. “Ik ga door tot ze mij dood in de winkel vinden”, zegt Wim grappend. Hij is trots op zijn zoon en voor Bob voelt het goed om in de voetsporen van zijn vader te treden.

GEEN VERPLICHTING

Voor klanten is het goed nieuws dat Bob de optiekwinkel zal overnemen. Zijn vader legt uit dat dit door de vaste klantenkring komt. “Sommigen mensen hebben al dertig jaar dezelfde opticien, voor hen is dit goed nieuws.” De samenwerking tussen vader en zoon gaat volgens beiden gesmeerd. Aangezien Bob nog thuis woont, kan het nog best een uitdaging zijn. Wim verzekert echter dat het geen probleem is. “Het moment dat wij in de auto stappen om naar huis te rijden spreken wij niet meer over de optiek.”

In de avonden zit Bob vaak op zijn kamer of is hij op pad met vrienden. Het voelt voor hem niet als een verplichting om de winkel over te nemen. “Nu heb ik een leeftijd waarop ik mijn eigen keuzes kan maken, maar waarop ik ook ‘nee’ kan zeggen.” Wim laat weten dat het geen probleem is als Bob op een later moment bedenkt toch een andere carrière te willen starten. “Als hij volgende week zegt dat hij het hier in de winkel wel heeft gezien, wie ben ik dan om hem tegen te houden?”

Door het jaar heen heeft Bob al een aantal ideeën bedacht voor Opticien Kuipers. Zo zou hij naast de unieke monturen nog lenzen willen verkopen. “Daar is altijd vraag naar. Daardoor zal er meer inloop in de winkel ontstaan.” Voor nieuwe ideeën staat zijn vader altijd open. Hij begrijpt goed dat mensen zich aan het concept van Kuipers vasthouden, maar denkt dat het ook goed is om naar andermans plannen te luisteren. “Zelf zou ik nooit een website in elkaar kunnen zetten, maar Bob dus wel. Dat is iets wat ik aan de jongere generatie overlaat.”

GELUKKIG NIEUWSGIERIG

Bob weet zeker dat de optiekwereld voor hem is weggelegd. Zijn handen gebruiken en bezig zijn met een ambacht, dat maakt hem gelukkig. Daarnaast is zijn vader blij met zo’n leergierige leerling als hij. “Het is mooi om te zien hoe nieuwsgierig hij is. Hij heeft een enorme ambitie om snel te leren.” Volgens zijn zoon komt dat doordat hij hem veel vrijheid en ruimte geeft in het leerproces. “Mijn vader vindt het leuk om mij dingen uit te leggen. Als je niet goed kan uitleggen, dan leer je niets.” ✶

Tekst: Vicotria van der Werff. Fotografie: Anouk De Kleeermaeker.

‘Het moment dat wij in de auto naar huis rijden, spreken wij niet meer over de optiek’

ZO HAARLEMS

OM TE ZOENEN

Wie wordt nu niet gelukkig van een mooi ambachtelijk stuk chocolade? Eersteklas massief-chocolade, door Nederlandse meesterchocolatiers gemaakt van de fijnste Belgische chocolade van het wereldmerk Callebaut. UTZ-gecertificeerd, dus met respect voor cacaoboeren en -handelaren. Een leuk Haarlems cadeau voor iemand die je liefhebt of waardeert.

Verkrijgbaar vanaf € 8,95 bij De Wereld van Jansje of bij www.carlz.nl.

FUNCTIONEEL DESIGN

Deze schoudertas biedt genoeg ruimte voor je dagelijkse spullen zoals portemonnee, telefoon en sleutels. Het tasje is gemaakt van leer uit restpartijen uit Europese looierijen. Per kleurencombinatie worden er slechts één tot drie stuks gemaakt. Je kunt dit model ook zelf komen maken tijdens een workshop in het atelier van Sas in Haarlem.

Verkrijgbaar vanaf € 57,- via www.sasdevries.nl.

Gierstraat 60-64

Onze Boetiek

Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs. Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Kom gerust langs in onze boetiek.

Geopend van dinsdag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur

Tot ziens, team beasdierenboetiek

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

S T I E N S O P T I E K

sinds 1930

EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

Karbonkel

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog. Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

BST WNSN

Toen ik in mijn dertiger (en uw tachtiger) jaren iedere week een ganse middag als vrijwillige bezigheidstherapeut in een toen zeer bekend (Bejaarden- en) Verzorgingstehuis in Haarlem de daar residerende bewoners mocht bezig houden en aldus te vermaken en de dag door te komen, vielen me steevast een paar dingen op. Afgezien van de afwezigheid van de licht penetrante urinelucht, die me in vrijwel alle andere, vergelijkbare instellingen immer de neus in kwam, was dat vooral de volstrekte kalmte waarmee alle ingezetenen daar zaten te zitten. Aangezien ik zelf in die tijd (en dat van jongs af aan reeds) aan een tamelijk hevige en zeer chronische randpaniekerige doodsangst leed, had ik verwacht dat al die oudjes op zijn minst zich de hele dag, wanhopig uit hun ogen kijkend en angstig bibberend, zo klein mogelijk zouden maken voor het geval Magere Hein met zijn hol klinkende voetstappen weer eens in de buurt zou komen op zijn vrijwel dagelijkse rondje door het gebouw. Maar in plaats daarvan zat de één rustig een boek te lezen, rookte een tweede op zijn gemak een pijpje of sigaartje, terwijl een derde met een glimlach op het gezicht een lange sjaal zat te breien.

De constatering dat hier, ofschoon de omstandigheden en vonnissen toch overeenkomstig waren, niet de tralierammelende wanhoopsherrie van Death Row heerste, maar veeleer de rust van een midweekje Centerparcs buiten het seizoen, deed in mij een serene levenskalmte neerdalen, die sindsdien nooit meer van mijn zijde geweken is. Uiteraard begreep ik ook meteen, waarom mijn behandelend therapeut deze omgeving had uitgezocht voor mij om ‘ervaring op te doen’ en ‘te leren’. De hemel hebbe zijn ziel, mocht hij niet meer onder ons zijn inmiddels. Wel zal over een niet zo gek lange tijd, als ik zelf de leeftijd der toen aan mij toevertrouwde oudjes heb bereikt, een Ander Plan moeten worden getrokken. Dat sigaretje was al uitgefaseerd,

natuurlijk: toen ik er, vlak voor de sluiting, nog eens langs kwam, zag ik hoe een oude man in een rolstoel naar buiten werd gereden (wel een plaidje over zijn benen), om daar in de najaarsstorm zijn slechte gewoonte te volgen. We leven al enige tijd in een tijd, waarin de ter dood veroordeelde zijn verzoek om een laatste trekje verontwaardigd van de hand zou zien gewezen, met het oog op de gezondheid van het vuurpeloton… En met de voor het eind van de vorige en begin van deze eeuw zo kenmerkende golf van neo-liberale participatiedrang, zijn de meeste van de instellingen die men vroeger als ‘tehuis voor ouden van dagen’ omschreef immers opgeheven. Iemand heeft, ergens, ooit, verzonnen dat het véél beter is om tot hoge leeftijd ‘thuis’ te blijven wonen, liefst in een zo groot mogelijk huis, en daar met de kat op schoot stilletjes af te wachten wie er uit de familie- en buurtkringen komt opdagen om ‘te helpen’, hoe de energieprijzen zich verder gaan opstapelen en tegelijk de AOW en pensioenen weer eens bevroren worden, of gewoon verlaagd, en last but not least, of het morgen Hein is, of toch gewoon de bezorger van HelloFresh, die aan de deur klopt. Dit alles, terwijl de uren zich tot dagen en de dagen zich tot jaren aaneenrijgen, zoals altijd. En we alleen maar kunnen hopen, dat er bij de komende midterms eindelijk weer eens voor de Menselijke Maat zal worden gekozen – al houden we ons wankele hart vast… Wel bijzonder natuurlijk, dat de doodsangst van ooit zo inmiddels eigenlijk is vervangen door levensangst: welke beren er nu weer op onze wegen zullen verschijnen, en welke zuchten en geruchten welke mensen weer doen vluchten… ‘Zuinig over de drempel’, zong de oude Wim Kan ooit. Tegenwoordig volstaat zuinig al lang niet meer, en zou hij moeten kiezen uit ‘angstig’, ‘bibberend’ of, op zijn minst, ‘aarzelend’… Hadden we u al een mooi nieuw jaar gewenst? Bij dezen, dan!

TOEN

Stationweg - Kruisweg

Fotografie: Franklin van der Erf.

Pareltjes uit het Noord-Hollands Archief

Willem Bastiaan Tholen (Amsterdam, 1860 – Den Haag, 1931) was een van de talentvolste kunstenaars van zijn tijd. Hij was onder meer succesvol met het schilderen van echte Hollandse waterlandschappen.

Kaasmarkt in Edam.

De wegjes voor de demping in Enkhuizen.

Tholen studeerde slechts één jaar aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Vervolgens haalde hij in twee jaar zijn mo-akten handtekenen en rechtlijnig tekenen aan de Polytechnische School in Delft. Op de Rijksakademie raakt hij bevriend met Willem Witsen en zijn vriendengroep van de Tachtigers. Na zijn kunstopleiding ging Willem Bastiaan Tholen in de leer bij de Haagse School-schilder Paul Constant Gabriël, een kennis van zijn moeder, die in Brussel woonde. Al op achttienjarige leeftijd stond hij als tekenleraar voor de klas in Kampen, waar zijn ouders inmiddels naartoe waren verhuisd.

NATUUR

Tholens grootste bron van inspiratie vormde de natuur, in het bijzonder het Hollandse waterlandschap, maar ook landschappen, stads-, dorps- en strandgezichten en portretten maken deel uit van zijn oeuvre. Zijn liefde voor het water zal zijn

gestimuleerd door de zeiltochten in de omgeving van Kampen die hij in zijn jongensjaren met zijn vader maakte. Eenmaal volwassen maakte hij met zijn zeilboot ‘Eudia’ talrijke tochten en bezocht hij veel plaatsen aan de Zuiderzee, zoals Enkhuizen.

ADVIES

Tholens werk werd vaak tot de (latere) Haagse School gerekend, maar zelf was hij het met die kwalificatie niet eens. Toch beschouwde hij het als een groot voorrecht om de grote meesters van de Haagse School persoonlijk gekend te hebben. Als jonge kunstenaar kreeg hij regelmatig advies van Jacob Maris, Johannes Bosboom en Anton Mauve. Weliswaar werkte Tholen net als deze schilders veel ‘en plein-air’, maar zijn onderwerpkeuze was veelzijdiger. Daarbij waren atmosfeer en tonaliteit in zijn werk steeds belangrijke elementen, vaak in beeld gebracht door een subtiel strijklicht.

De collectie van de Provinciale Atlas, die beheert en toegankelijk wordt gemaakt door het NHA, bevat 23 werken van Tholen, waaronder twee prenten. Zestien tekeningen tonen gezichten in en om Enkhuizen, zes in en om Edam en één een boerderij in de omgeving van Hilversum. Hoewel niet gedateerd, stammen de tekeningen uit het eind van de negentiende en begin van de twintigste eeuw. Hoogtepunten van Tholens oeuvre zijn een gekleurde aquarel met een gezicht op de Kaasmarkt in Edam en een zwartkrijttekening van een man die leunend op een sluisboom op de kade van de haven van Enkhuizen over het water staart, kijkend naar bootjes die aankomen. Tholens tekeningen geven een goed beeld van hoe deze plaatsen eruit zagen vóór alle grote veranderingen die zich in de loop van de twintigste eeuw hebben voltrokken. Soms zodanig dat ze af en toe een weemoedige zucht kunnen ontlokken. ✶

Tekst:

Pomphuis bij Edam. De haven van Enkhuizen.

Kenau Hasselaer en hare gezellinnen, op de wallen van Haarlem

In de Janskerk (het publiekscentrum van het Noord-Hollands Archief) hangt sinds december een schilderij dat de Haarlemse verzetsstrijdster Kenau Hasselaer afbeeldt. Het gaat om een reusachtig doek (ruim 3,5 bij 4,5 meter), in het midden van de 19de eeuw geschilderd door J.H. Egenberger en Barend Wijnveld. De Haar lemse textielfabrikant Wilson schonk het in 1854 aan de stad Haarlem.

Op het schilderij, voluit getiteld Kenau Hasselaer en hare gezellinnen, op de wallen van Haarlem, is te zien hoe Kenau met getrokken zwaard vooropgaat in de strijd tegen Spaanse soldaten die de stadsmuur beklimmen. Ze stuiten daar op een groep onverzettelijke vrouwen, die hen afweren met geweren, stenen en kokende pek. Het schilderij is een uiting van stadstrots en een van de grootste 19de-eeuwse historiestukken van Nederland.

Het schilderij hing de afgelopen jaren in de Fabriciuskamer van het Stadhuis. Het college van burgemeester en wethouders van Haarlem zocht naar een toegankelijker plek dan deze vergaderkamer, waar het historiestuk aan het publiek getoond kon worden en benaderde het Noord-Hollands Archief.

Het schilderij is onlangs gerestaureerd en hangt nu hoog tegen de zuidmuur van de Janskerk, toepasselijk in de buurt van drie ingemetselde kogels uit het beleg van Haarlem (december 1572 - juli 1573). Het formaat en het perspectief waarin het werk is geschilderd, vragen om een plek niet op ooghoogte, maar zodanig dat het van onderaf kan worden bekeken.

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad.

Fotografie: Linda Llambias.

PLASTIC FANTASTIC

Deze krukken kunnen worden gebruikt als sokkel voor een bloemstuk, als bijzettafel voor een lamp of als geïmproviseerde zitplaats voor die onverwachte dinergast. Het oppervlak is gemaakt van kleine stukjes gerecycled huishoudelijk en industrieel plastic. Normann Copenhagen, € 230,-.

LICHT IN DE DUISTERNIS

Het idee was een lamp te maken met zo min mogelijk impact op het milieu. Door bamboe dat anders weggegooid wordt deel te laten uitmaken van de uitstraling van de lamp, kan je meer dan twee keer zoveel van de plant gebruiken. IKEA, € 59,95.

DUURZAAM IN 2023

KRAAKHELDER

SFEERMAKER

Een kek vloerkleedje van geheel gerecycled en geweven katoen. Met het leuke printje past deze overal in je huis. H&M, € 29,99.

OPGERUIMD STAAT NETJES

Heb je te weinig opbergruimte? Maak wat extra ruimte met deze leuke mand. Het Scandinavische design is de perfecte plek voor je was, zodat je kamer er weer netjes uitziet. Gemaakt van gerecycled zeegras. Made, € 100,-.

Gemaakt in India, met gerecycled glas. Miljoenen kleine stukjes van oude potten, gebarsten vazen, drankflessen en nog veel meer zijn gerecycled, gesmolten en weer in een nieuwe vorm geblazen. NYHAVN, € 18,50.

STREEPJE VOOR

Deze grote, gestreepte kussenhoes van stevig bio-katoen staat niet alleen mooi op de bank maar doet het ook goed in een tuin- of hangstoel. Dille en Kamille, € 24,95.

ONVERGETELIJK

Een heerlijke, elegante geur met een vleugje amber en kruidige tonen. Deze lijn is geïnspireerd door de haute parfumerie, waardoor alle geuren vol karakter zitten. HEMA, € 13,-.

STRESSFACTOR

Met koud weer of stressvolle periodes krijgt onze huid het flink te verduren. Dit serum brengt balans in moeilijke tijden. De gevoelige en rode huid wordt gekalmeerd en verzacht met dank aan ingrediënten zoals kamille, pioenroos en meidoorn. Darphin, vanaf € 60,-.

STRALEND HET NIEUWE JAAR IN

BETOVEREND

Ga voor een natuurlijke en tijdloze look met deze oogschaduw. De formule is goed aan te brengen en zal je ogen een intensere kleur geven. Het product bestaat voor 95 procent uit natuurlijke bestandsdelen, dus dat is mooi meegenomen. Pupa, € 16,95.

PRECISIEWERK

Het heeft twee jaar geduurd om deze mascara te ontwikkelen, maar dan heb je ook wat. Geen wimpers die aan elkaar plakken of brokken. De formule is zo licht als een veertje, dus je hebt de gehele dag wimpers met volume. M.A.C, € 33,-.

OM TE ZOENEN

De kleuren van deze collectie zijn volledig dekkend en goed gepigmenteerd. Met een simpele veeg over de lippen ben je voorzien van een prachtige look Al is de lipstick gematteerd, de formule zal je lippen goed hydrateren. SHAB, € 30,95.

deze

ZEN-MOMENT

Met natuurlijke essentiële mandarijnolie kun je lekker ontspannen en tot rust komen in je eigen omgeving. De geur is fruitig en kruidig. Voor kleine geluksmomenten in het dagelijks leven. Deze geuren zorgen voor de juiste sfeer en creëren een rustgevend huis. Kneip, € 9,99.

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad. Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

HRLMse BRTN

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

Zuiderpolder-noord Zuiderpolder-zuid Buitengebied Zuiderpolder De architectenbuurt Kunstschildersbuurt Reinaldapark

Waar gaan we eerst heen?

We gaan eerst naar de Zuiderpolder-noord en zuid.

Wat hebben deze beelden daarmee te maken?

Zoals?

Wie is wie?

We gaan nu naar Parkwijk

Dit zijn de figuren uit het boek de Camera Obscura geschreven door Hildebrand. Dit verhaal speelt zich af in Haarlem en is erg beroemd geworden. De straten in de Zuiderpolder-noord zijn vernoemd naar deze figuren.

Robertus Nurksweg, Diakenhuisweg, Noiretweg, Stastok- en Keggeviaduct en de Camera Obscuraweg!

Is er in deze buurten nog wat leuks te zien?

In de Zuiderpolder loopt midden door de buurt een water dat de Charta’77 wordt genoemd. Deze eindigt in het noorden van de buurt in een halve cirkel en lijkt op een soort vijver. Aan de rand van deze vijver is een kunstwerk te zien.

Hoe heet dat kunstwerk?

Dit heet de Derwisj en is gemaakt door Michel Somers. Het is een beeld dat opgebouwd is uit meerdere gebroken en gezaagde granieten platen. Het graniet is gepolijst en daardoor weerspiegelt het de lucht en de huizen die er omheen staan.

Klopt! Dit is de Zuiderpolderschool. Vlakbij de school is er in 2020 een stukje groen aangelegd dat moet uitgroeien tot een Tiny Forest.

Een Minibos!! Wat wordt daarmee bedoeld?

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad. Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

Het gaat om stukje groen zo groot als een tennisbaan met vooral inheemse soorten beplanting waar in het begin zo weinig mogelijk wordt ingegrepen.

Groeien maar dus!

Het is de bedoeling dat de kinderen van de school en de buurt gebruik kunnen maken van deze plek en over de natuur kunnen leren in het buitenlokaal.

Huh? Buitenlokaal? Hoe ziet dat eruit?

Nou zo!

Kijk maar, hier bij de windroos.

In 1986 werd een deel van de Zuiderpolder aangewezen voor experimentele sociale woningbouw. De flat van Koen van Velsen architecten is de meest opvallende.

Oh! Wat gaaf!

Een schuine achteroverleunende flat! En is dat ding in het water ook een kunstwerk?

Mooi!

Ja! Dit is de Sculptuur van Auke de Vries.

We pakken de fiets en beginnen op de Robertus Nurksweg vlakbij het benzine station.

Daar aan de Buiten Liede ligt het Elzenbroekbosje tussen de wegen, auto’s, fietsen en treinen. Daar kun je een lepelaar kolonie bekijken. Het aantal nesten is in de loop van de tijd gegroeid en nu zijn er zo’n tientallen vogels. Ze zijn gewoon vanaf het fietspad te zien! Wat gaaf!

Nu fietsen we over het Liewegje. Deze weg gaat langs de Buiten Liede en mondt uit in de Ringvaart. Daarin ligt de grens van Haarlem met Nieuwebrug en Vijfhuizen.

Vanaf hier kijk je naar Buitengebied van de Zuiderpolder.

Ja, hier ligt Camping de Liede!

Wordt vervolgd.

Hé, we kunnen hier kamperen!

Jos Ahlers

is naast schrijver, spreker en ondernemer ook voorzitter van COC Kennemerland.

EN DOOR…

Terugkijken; ik ben er niet zo van, maar ik vrees dat ik er dit jaar niet aan ontkom. 2023 is namelijk het jaar waarin ik zestig word. Zestig. Nee, ik kan het zelf ook niet geloven.

Het is een vreemde gewaarwording dat dit springerige jongetje die respectabele leeftijd gaat bereiken (tenzij er tussen nu en eind juni iets catastrofaals gebeurt, natuurlijk), want tot nu toe heb ik er eigenlijk nooit over nagedacht dat mij dat ook een keer zou kunnen overkomen. Als ik naar mijzelf kijk zie ik geen zestigjarige, maar nog steeds die onhandige puber die ik ooit was.

Van binnen ben ik nog steeds dat mannetje met gemillimeterd haar, een oorbel en een zwart leren jackie dat samen met zijn vriendjes doelloos rondhing in Winkelcentrum Schalkwijk. Mijn vriendjes glurend naar de meisjes, ik stiekem naar de jongens. De levensvragen waar we mee worstelden waren ‘Kreidler of Zundapp?’, ‘bier of blowen?’ en ‘De Rode Kater of de Gooth?’

Nog verder terugkijkend zie ik een ondermaats blond jongetje steppen op de Bakenessergracht. Eerst de Begijnebrug afsuizen, dan samen met mijn broer konijnen kijken in het Hofje van Bakenes, paarden aaien in de stallen van de politie in de Zakstraat of spelen in de autosloperij van oom Piet aan het Krocht. En ’s avonds een patatje halen bij Heynis.

Mijn eerste eigen huis stond in de Lange Wijngaardstraat. Het was een piepklein huis waar ik leerde voor mezelf te zorgen. Ik worstelde met koken, wassen, mijn – altijd te beperkte –maandbudget en mezelf. Na een paar jaar woonde ik daar samen

met Hans. We waren binnen een paar weken gegaan van ontmoeting, naar vaste verkering, naar samenwonen. Dat samenwonen doen we gelukkig nog steeds.

Ouder worden is een raadselachtig proces. Het voelt alsof ik gisteren in dat winkelcentrum in Schalkwijk hing. Zo stap ik ook door het leven, met zo min mogelijk verleden. Maar, als ik de tijd neem er even rustig over na te denken ontvouwt dat verleden zich als een landkaart waarop een lange kronkelige reis staat ingetekend. Ineens zie ik hoeveel ik heb meegemaakt, welke sprongen ik heb gemaakt, welke vriendschappen ik heb opgedaan, wie ik onderweg allemaal ben kwijtgeraakt. Ineens realiseer ik me hoe lang zestig jaar is. Zoveel gebeurd. Zoveel gedaan.

Het komende jaar zal ik heus nog wel een paar keer terugkijken, maar niet te vaak hoop ik. Ik wil vooral vooruitkijken. Het laatste wat ik wil worden is zo’n ouwe zak die verstrikt is geraakt in zijn eigen nostalgie. Zo’n zeikerd die alleen maar praat over hoe leuk het vroeger was.

Wie te veel terugkijkt voelt zich oud. Wie zich oud voelt maakt geen plannen meer. Wie geen plannen meer maakt heeft niets om naar uit te kijken. En als je niets hebt om naar uit te kijken wordt het leven zinloos. Daar ga ik niet in mee, want ik heb nog voor zeker zestig jaar plannen.

Fotografie: Linda Llambias.

NIEUW

Gierstraat 60-64 Haarlem

voerkooi speciaal voor kleine vogels om rustig te kunnen eten

NEDERLANDS ONTWERP

Duurzaam en 100% recyclebaar

Het hele jaar te gebruiken Speciaal ontwikkeld voor kleine buitenvogels eenvoudig te bevestigen in je achtertuin

UNIEK ONTWERP met trapeze stick!

In deze maanden verschijnen de vetbollen en pindaslingers weer in de winkels. De vogels in onze tuinen kunnen wel wat extra hulp gebruiken, in de vrieskou kost het immers meer energie om op temperatuur te blijven. In een koude nacht verliezen kleinere soorten soms wel tien procent van hun gewicht. Zelf vetbollen en pindaslingers maken zijn leuke bezigheden om met kinderen te doen. Bovendien is het een prachtig gezicht, al die vogels die dankbaar gebruik maken van jouw voorzieningen en een beetje leven in de brouwerij brengen. Dierenpraktijken raadpleegden de Vogelbescherming voor tips om vogels in de winter bij te staan.

Bied verschillende soorten voer aan op verschillende hoogtes. Zo maak je je tuin of balkon aantrekkelijk voor een variatie aan vogelsoorten. Strooivoer kun je op een voedertafel strooien. Schuwe vogels zoals de heggemus zijn je dankbaar als je ook wat op de grond strooit op een beschutte plek, bijvoorbeeld onder een struik. Wees echter niet te scheutig met de hoeveelheid: overgebleven voer kan bederven en ongedierte aantrekken. Ligt er sneeuw, maak dan de grond eerst sneeuwvrij voor je voer strooit. Hebben kraaien en meeuwen het op je voer gemunt en schrokken zij alles op? Een stuk gaas of speciale korf over het voer voorkomt dat. Als extra energiebron kun je vetbollen en pinda’s ophangen. Let er bij zachte temperaturen wel goed op dat het voer niet gaat schimmelen. Neem deze vetrijke voeders in het voorjaar ook weer weg; pinda’s zijn geen goede kost voor jonge

Dierenarts Jan Willem Baljet vertelt op deze pagina over de vele dierenperikelen die hem raken en die hij tegenkomt in zijn dierenkliniek Kenaupark. Deze keer: vogels in de winter

Wintertijd, vogeltijd

vogeltjes. Vergeet ook de drinkbehoefte van vogels niet. Een ondiepe schaal met dagelijks vers water is voor vogels heel welkom, zowel om in te badderen als om van te drinken. Is het water bevroren en kunnen de vogels even niet badderen? Dat is geen probleem. De behoefte om te drinken bestaat natuurlijk wel, ook als het vriest. Bied echter geen warm water aan, maar versplinter wat ijs als er geen sneeuw ligt. Erg koud, maar het voorziet prima in de vochtbehoefte.

WAT TE VOEREN

Strooivoer is in veel winkels te koop. Goede zaadmengsels bevatten stukjes maïs, kleine zaden, zonnebloempitten en stukjes pinda. Vetbollen, zaadmengsels gegoten in een harde soort vet, zijn vooral geschikt bij lage temperaturen, anders wordt het vet ranzig. Pinda’s, met of zonder dop zijn ook een welkome aanvulling in de kou. Zaadetende vogels zoals de groenling, mezen en vinken zijn dol op zonnebloempitten, en dan met name de zwarte. Ook fruit doet het goed: bied grote stukken aan van bijvoorbeeld appel, peer, druif of banaan. Vogels pikken hier zelf uit. Fruit dat van nature in ons land voorkomt, mag je altijd voeren, exotische vruchten beter niet. Natuurlijk zijn ook broodkruimels geliefd bij tuinvogels.

NIET VOEREN

Voorkom dat je de vogels melk aanbiedt, deze dieren kunnen dat niet verteren. Margarine en olie kunnen de waterdichtheid van de veren van watervogels aantasten. Gebruik ook nooit gezouten en/of gebrande pinda’s: het zout is erg ongezond voor vogels.

Erwten, bonen, linzen, enzovoorts zijn ook niet geschikt als vogelvoer. Het is eenvoudigweg te groot voor de meeste tuinvogels.

Wil je Jan Willem een vraag stellen over je huisdier?

Mail naar j.baljet@dierenkliniekkenaupark.nl. Hij zal zijn uiterste best doen om je vraag te beantwoorden.

Dierenkliniek Kenaupark Kenaupark 13 (023) 531 0880 www.dierenkliniekkenaupark.nl

Mail dan naar catering@jansje.org of loop bij ons binnen voor informatie.

GELUKKIG NIEUWJAAR

JWij wensen iedereen een heel mooi en gezond 2023 toe en hopen je binnenkort weer te mogen verwelkomen in onze winkel, de lunchroom of tijdens een leuke cateringklus. Want er staan alweer heel leuke opdrachten in onze agenda voor de komende tijd.

VALENTIJNSDAG

Zoek je een origineel cadeau voor je lief? Geef dan de heerlijke Haarlemse kusjes gemaakt van de beste Callebaut-chocolade.

De kerstboom is er weer uit en het huis is weer feestdagenvrij. Tijd voor een lekkere voorjaarsschoonmaak. Jansje heeft mooie producten van Mijn Stijl, gemaakt van gerecyclede materialen, huidvriendelijke ingrediënten en de eindassemblage uitgevoerd door mensen met een afstand op de arbeidsmarkt.

De Wereld van Jansje | Grote Houtstraat 45 | www.jansje.nl winkel | lunchroom | to go | catering | webshop

WIL JE OOK EENS EEN BORREL OF ETENTJE BIJ ONS ORGANISEREN?

VOORJAARS SCHOONMAAK

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep.

Groot Heiligland - 1976

Fotografie: Noord-Hollands ArchiefJ. Fielmich.

Poëzie

George Moormann

George Moormann is naast dichter en beeldend kunstenaar ook essayist, boekenmaker en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam).

Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tirade (uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving met elkaar.

Zijn spraakmakende solo-expositie The sweetest girl I ever kissed (november 2022) werd door 2.500 mensen bezocht.

Meer informatie: www.dezingendezaag.com

GLOED

Een dode lente, een bloeiende lente de tijd van gebroken herinnering zwarte parels, witte parels maar altijd Parijs, Tuin van de Tuilerieën fonteinen, kinderstemmen en bootjes niet de afgrond of het bezorgde maar uit welke richting de wind waait de positieve kracht van het stromen — de eerste blaadjes aan de bomen je nooit te vergeten eerste liefdeskus.

In gesprek met… literatuurhistoricus Nop Maas

‘Ik heb een liefde voor drukwerk’

In de ambachtelijke drukkerij Hof van Jan maakt Nop Maas (72) met drie andere ‘margedrukkers’ unieke boekjes in kleine oplage geschreven door onder anderen P.F. Thomése en Arnon Grunberg.

De drukkerij is voor Nop als een speeltuin. “Ik bepaal zelf welke tekst ik druk, op welk papier en met welke letter. Ik ben oppermachtig in het proces, dat is zeer aantrekkelijk.”

In de Korte Margarethastraat in het centrum van Haarlem bevindt zich achter twee onopvallende deuren de drukkerij Hof van Jan. Een in 2011 opgericht collectief van vier margedrukkers. In de diepe ruimte staan ouderwetse letterkasten en drukpersen waarmee in eigen beheer boekjes gedrukt worden. Op de grond bij de entree ligt een oud Perzisch kleed, aan de wanden hangen verschillende illustraties. Op tafels staan potten drukinkt, dozen met boekjes en overal liggen stapels papier. Nop, gekleed in een knalblauwe Calvin Klein hoody en spijkerbroek, zet koffie in een klein keukentje.

Zijn werkzame leven bestond uit lezen en schrijven. Hij studeerde Nederlandse taal en letterkunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Daarna wijdde hij zich aan de Nederlandse literatuur, vooral aan boeken en schrijvers uit de negentiende eeuw. Ook stelde Nop de bekende driedelige biografie van Gerard Reve samen. “Ik heb altijd al een fascinatie gehad voor drukwerk. Als jochie van acht kreeg ik een drukdoosje met rubberen lettertjes die je in een houdertje moest schuiven, enorm boeiend vond ik dat. Als ergens letters staan dan moet ik ze lezen. Ik ben op talloze bladen geabonneerd, het is een soort hebzucht, ieder nieuw magazine wil ik inzien. Zo’n glossy als HRLM kan ik gewoon niet laten liggen. Ik lees selectief,

vooral het bladeren in tijdschriften vind ik ongelooflijk leuk.”

BEELD FLEURT TEKST OP

De naam Hof van Jan is een bedenksel van Nop. Binnen de oude drukkerij Joh. Enschedé hadden de hoger geplaatsten een eigen bibliofiele drukkerij, Hof van Johannes, vernoemd naar de binnentuin en Johannes Enschede. “Kunstenaar Jan Verburg werd onze huisbaas, het leek mij leuk om de drukkerij Hof van Jan te noemen.” Het is een gezond bedrijf; de kosten worden gedekt met de verkoop van wat er gedrukt wordt. “We zijn niet commercieel, maar proberen wel onze producten aan de man te brengen.

Een voordeel is dat ik met enige regelmaat boekjes van Arnold Grunberg druk die mensen graag willen hebben. Tekenaar Paul van Steen levert veel illustraties, ook werken we graag samen met kunstenaars Ronald Ruseler, Marjan Jaspers en Tammo Schuringa.”

Nop pakt een boekje uit een doos en laat een tekening van een boom van Ruseler zien. “Beeld geeft iets extra’s aan tekst, het fleurt de boel op en het voorkomt dat ik ga knoeien met oude clichés.”

Hij loopt naar een kast voorin de drukkerij. “Kijk, dit zijn clichés.” Hij toont verschillende kleine metalen plaatjes met afbeeldingen van dieren. Een varkentje valt op de grond. “Ik heb er een kast vol van, een molen, een fiets, een begrafeniskoets, allemaal losse plaatjes. De valkuil is dat je twee of drie clichés gebruikt die eigenlijk niet bij elkaar passen, maar wel met de tekst te maken hebben. Het woord cliché zoals wij het gebruiken, in de zin van iets wat is opgebruikt,

komt waarschijnlijk uit de drukkerswereld. Een metalen cliché gebruik je ook elke keer opnieuw.” Zo zijn er volgens Nop meer termen uit de ouderwetse drukkerswereld die we nog steeds bezigen. “Als je op je computer de lettergrootte instelt, gaat dat in punten. Dat gebruiken drukkers ook. Een kleine letter noem je een onderkast. De onderkast is in een ambachtelijke drukkerij de onderste helft van de la waar de letters in zitten. Zo’n la heet kast en de laden zitten in een bok.”

BEHOUD VAN TYPOGRAFISCH ERFGOED

Het drukken met losse letters is in principe eeuwenlang hetzelfde gebleven tot 1960 ongeveer. In die tijd begon de digitale revolutie. Drukkerijen gingen andere systemen hanteren en de loden letters werden niet meer gebruikt. “De Stichting Drukwerk in de Marge heeft er voor gestreden dat de persen bewaard bleven en naar amateurdrukkers gingen. Margedrukkers zijn mensen die in een schuurtje een pers hebben staan om als hobby mee te werken. In Nederland en België zijn er een paar honderd mensen in het bezit van een oude pers.”

Hof van Jan is mede opgericht tot behoud van typografisch erfgoed. Volgens Nop kun je alles wat oud is wel weggooien, maar is het ook interessant als bepaalde beroepen blijven bestaan. “Op kunstacademies worden jongelui tegenwoordig gegrepen door het drukkersvak. Een tekst drukken met loden letters op papier ziet er echt beter uit dan een tekst uit een printer. Er zit meer ‘moet’ in

het papier en de letters zijn scherper. Ik vind het belangrijk om deze eeuwenlange traditie voort te zetten.”

Nop is dagelijks te vinden in de drukkerij. Op het moment is hij bezig met een boekje van Arnon Grunberg gericht aan zijn pleegzoon Mayu die 18 wordt. “Zo’n boekje van twaalf pagina’s kan ik binnen een week maken. Twee à drie dagen letters zetten, twee à drie dagen drukken, daarna het papier vouwen en naaien met de cahiersteek. Zetten is het meeste werk, letter voor letter de tekst maken. In het begin ging dat heel langzaam, nu is het geen punt meer voor mij. Het aantrekkelijke aan ambachtelijk drukken is dat ik het hele proces zelf in de hand heb en bepaal hoe het product eruit gaat zien.”

ROT ZOEKEN NAAR LETTERS

Hij loopt naar een ‘kast’ in het midden van de drukkerij. “Dit is een letterkast. In de jaren zeventig hingen ze bij iedereen aan de muur. Ze zijn altijd op dezelfde manier opgebouwd. Kleine letters onderin in de onderkast en bovenin de hoofdletters in de bovenkast.” Hij pakt verschillende letters en laat zien dat ze in spiegelbeeld staan. Ze hebben allemaal dezelfde hoogte zodat de tekst precies op de pers past. “Dit is de Hollandse hoogte, per land verschilt de hoogte van de letters.”

Hij doet een graai in de onderkast en noemt wat letters op, alles ligt door elkaar. “In de onderkast zit geen systeem. Je moet uit je hoofd leren wat waar ligt. In het begin zocht ik me rot naar de juiste letters. De hoofdletters in de bovenkast liggen wel op alfabetische volgorde. Ooit had ik hier

‘Ik vind het belangrijk het drukkersvak voort te zetten’

twee oude drukkers op bezoek, die kunnen zetten terwijl ze een gesprek voeren, ongelooflijk.”

Op de pers aan de andere kant van de ruimte ligt het zetsel van twee pagina’s klaar om te drukken. Nop wijst aan waar hij de drukinkt op smeert. Ter demonstratie draait hij aan een hendel, de rollen gaan heen en weer over het papier. “Ik doe het even zonder inkt, het is een rotklus om die rollen weer schoon te maken.” Op de tafel ernaast ligt de omslag van het boekje van Arnold Grunberg te drogen. Op knalgeel papier staat in rode letters Loslaten, de titel van het bundeltje. Er wordt geklopt aan de deur, de schoondochter van huurbaas Jan Verburg komt binnen. Ze helpt Nop regelmatig bij het boekbinden. “Je hebt een vraag aan mij, hoorde ik.” Hij vraagt of ze volgende week tijd heeft om ruim 100 werkjes van Grunberg te naaien. “Arnon wil ze meenemen naar Amerika voor de verjaardag van Mayu, die loopt daar stage in een hotel.” Ze heeft tijd.

ONDER DE KORENMAAT

“Ik kan ook 50 boekjes per uur naaien, maar op een gegeven moment is dat niet meer het meest inspirerende werk. Een ander kan het makkelijk overnemen. Het gaat mij in de drukkerij vooral om het zetten en drukken, dat vind ik het leukst. Je werkt met je handen en er komt ook nog een product uit.” Inmiddels is er een aardige stal met auteurs die af en toe hun werk bij De Hof van Jan laat drukken. Naast bundels voor Grunberg maakt de drukkerij ook boekjes voor onder anderen P.F. Thomése, Lodewijk Wiener, J.J. Voskuil, Geerten Meijsing en Jannie Regnerus. Nop laat een boekje zien met als titel Koolmees. “Jannie schrijft en is kunstenaar, de mooie tekeningen in de bundel zijn ook van haar hand. Sommige auteurs komen uit zichzelf bij ons en anderen vragen we. Ik heb in ieder geval altijd genoeg werk. Wat ik niet wil is dat mensen zomaar bij ons aankloppen om hun versjes te laten drukken waar niemand wat aan vindt. Ik wil alleen teksten drukken die ergens over gaan, geen teksten waarvan ik tijdens het zetten al denk: wat een rommel. Aan de gevel is niet te zien dat we hier een drukkerij hebben. Ik werk eigenlijk in het verborgene, onder de korenmaat. Onze gezamenlijke producties worden gepubliceerd onder het imprint de Hof van Jan. Mijn individuele uitgaven hebben een eigen imprint: de Korenmaat.”

HELE OEUVRE GETYPT MET ÉÉN VINGER

Soms laat Nop zich verleiden om een andere tekst te drukken dan die voor een boekje. Het Stedelijk Gymnasium organiseert eenmaal per jaar een poëziewedstrijd. Al zes keer heeft hij het winnende gedicht gedrukt op afficheformaat. “Dat is wel aardig om te doen. Als de nood aan de man komt, kan ik altijd nog een pamflet maken”, grapt hij. “Voor de laatste

‘Als ik de letterkast niet meer kan tillen, stop ik ermee’

landelijke verkiezingen drukte ik een pamflet met daarop een aantal zaken waarvan ik vond dat mensen die ter harte moesten nemen. Bijvoorbeeld dat Rutte weg moest en dat de aanhangers van Forum voor Democratie een tijdje in een hotspot met corona neergezet moesten worden. Dat velletje stuurde ik mee met de bestellingen. Sommige ontvangers reageerden boos en meldden dat ze daar niet om gevraagd hadden. Ach, het helpt niet, maar is wel fijn om te doen.”

Nop houdt zijn rechtermiddelvinger omhoog en betast hem. “Ik realiseer me opeens dat ik mijn hele oeuvre geschreven heb alsof ik een letterzetter was, ik kan namelijk maar met één vinger typen. Alles is geschreven met deze middelvinger en als die geblesseerd was, schreef ik verder met mijn wijsvinger.”

Over de vraag hoe lang hij nog met de drukkerij door wil gaan, hoeft Nop niet lang na te denken. Hij staat gelijk op en trekt een letterkast uit de bok. “Zolang ik de kast kan tillen, blijf ik boekjes maken. Als hij vol zit met letters is de kast echt loodzwaar.” Hij demonstreert hoe de lade vastgepakt moet worden zodat het gewicht verdeeld is. “Als de kast valt moet je al die lettertjes uitzoeken, dat is geen fijn werkje.” Na wat heen en weer geschuif zit de kast weer goed op de rails van de bok. “Als dit niet meer gaat en ik voortdurend om hulp moet vragen, dan houdt het op.” ✶

Tekst Meta van der Meijden. Fotografie: Linda Llambias

De redactie van HRLM wenst iedereen in 2023 veel geluk, liefde en gezondheid, veel knuffels, gezellige etentjes en mooie momenten.

Fotografie: Rob Eversen,

Gierstraat 52-54, 2011 GE Haarlem, (023) 542 383, info@bijdeheren.nl, www.bijdeheren.nl

Iedere editie neemt een andere Haarlemmer je mee naar het Frans Hals Museum om je door diens ogen naar een kunstwerk te laten kijken.

Zo ontdek je hoe je steeds op een andere manier naar de kunst in het museum kunt kijken om zo meer te zien.

ANDERS KIJKEN MET…

Sylvia Kieft

Oprichter Sylvia Kieft van Muurmeesters was altijd al dol op 17de-eeuwse schilders, interieurdesign en op haar stad Haarlem. Met het Frans Hals Museum ging ze een unieke samenwerking aan om topstukken van Haarlemse schilders toegankelijk te maken. In 2021 introduceerden ze de collectie ‘Haerlemsche Meesters’. Deze bestaat uit hoogwaardige reproducties van oude meesters uit de collectie van het Frans Hals Museum voor bij jou aan de muur: thuis, op kantoor of in de horeca.

“Toen ik twee jaar geleden het pand aan het Klein Heiligland kocht, vlak achter het Frans Hals Museum, was de keuze voor een samenwerking snel gemaakt. Ik kwam er al vaak met mijn moeder en kinderen en het is voor mij het meest bekende museum van Haarlem. Ik zocht meer verbinding in Haarlem en vind de schilderijen hier prachtig.”

MUSEUM | THUIS

In de goudleerzaal van het Frans Hals Museum, onder toeziend oog van de portretten van Nicolaes van der Meer en Cornelia Vooght, vertelt Sylvia over hoe ze met Muurmeesters begon. “In het huis waar ik woonde was een muur helemaal bedekt met behang van mijn oma uit de jaren twintig. Ik wilde daar toch iets anders, het liefst een van mijn geliefde oude meesters die ik zag in de musea waar ik vroeger vaak met mijn moeder kwam. Maar ik kon oma’s behang natuurlijk niet zomaar van de muur af halen. Ik kende het systeem om op groot doek te printen en dat op een frame op te spannen al en zo ontstond het idee voor Muurmeesters.”

BEHANG | VERF

Sylvia wijst naar het behang van goudleer. “Die combinatie van een schilderij met behang erachter werkt heel goed. Dat merkte ik toen al en dat zie je nu ook veel terug in interieurs. Veel mensen denken dat kunst altijd op een effen muur moet hangen, maar hier in het museum zie je dat het schilderij en het behang elkaar juist heel mooi versterken. Op onze social kanalen laten we daar dan ook voorbeelden van zien. Onze volgers hebben vaak een duwtje in de rug nodig en zien dan wat bijvoorbeeld een modern behang met een 17de -eeuws schilderij in hun huiskamer doet. Met een passend behang erachter maak je nog meer een statement.”

KLEUR | LICHT

Tijdens een museumbezoek doet Sylvia veel inspiratie op. Niet alleen door de schilderijen maar ook door de sfeer. “Deze ruimte brengt me rust, het straalt luxe, grandeur en historie

uit. Het is er wat donkerder en het blauw met gouden behang is nog helemaal intact. Ik ben dol op blauw en dit past goed bij de portretten. Ik vind dit de mooiste zaal in het museum.”

Frans Hals schilderde de portretten van de vooraanstaande Haarlemmers Nicolaes van der Meer en Cornelia Vooght in 1631. “Wat ik zo bijzonder vind aan dit huwelijkssetje is dat Frans Hals met zo weinig verschillende kleuren toch zoveel licht op de gezichten heeft gekregen. Die springen er echt uit, samen met de kragen, waar je blik als eerste naartoe gaat. In de stoffen, of het nu het damast of zijde is bij Nicolaes of de bontmantel van Cornelia, zie je vooral zwart, grijs en wit. Als je van dichtbij kijkt denk je ‘wat is dit?’ maar van een afstandje gaat het leven. De details in de manchetten van Cornelia zijn subliem. Met maar een paar kleuren en penseelstreken zet Frans Hals heel krachtig het witte manchet neer.”

Deze schilderijen zijn onderdeel van de ‘Haerlemsche Meesters’ collectie: topstukken uit de collectie van het Frans Hals Museum voor bij jou aan de muur. www.muurmeesters.nl

FOTOGALERIE DE GANG

VROUWEN CENTRAAL IN HET HART VAN HAARLEM!

Het Bijbels Museum presenteert in samenwerking met fotogalerie De Gang de tentoonstelling Eva, Sara en Hanna. Vrouwen van de wereld. In de fotogalerie wordt werk getoond van fotografe Caroline Waltman en grafisch kunstenaar Karen Sawrey. De tentoonstelling is te zien vanaf 13 januari.

In Eva, Sara en Hanna geeft Caroline Waltman Bijbelse vrouwen een gezicht. Zonder specifiek te worden over wie waar staat afgebeeld, portretteert ze de vrouwen in hun eigen omgeving. Jonge vrouwen die Eva of Hanna hadden kunnen zijn. Oudere vrouwen, zoals Sara of Elisabeth. Zussen als Martha en Maria. Carolien Croon, directeur van het Bijbels Museum: “Wereldwijd is er een omslag gaande. Vrouwen die al jarenlang onderdrukt worden laten nu hun stem horen. In de Bijbelse verhalen komen meer mannen dan vrouwen voor. Wij stellen de vrouwen centraal, juist nu. De tentoonstelling is een roep om mannelijk en vrouwelijk in evenwicht te brengen.”

De foto’s van deze ‘Bijbelse’ vrouwen worden afgewisseld met foto’s van landschappen, stillevens en details die elkaar via beeldrijm versterken. Veel van de gebieden waarin Waltman fotografeerde hebben een geografische link met de Bijbel, zoals Jordanië, Egypte, Palestina en Griekenland. De verbanden tussen de foto’s in de tentoonstelling en de Bijbelse personages zijn associatief en vrij. Iedere toeschouwer kan daarom zelf linken leggen tussen de wereldse vrouwenportretten en de Bijbelse vrouwen. Omdat niet iedere bezoeker weet welke vrouwen voorkomen in de Bijbel of wat hun verhaal is, zijn er in de tentoonstelling ook twee infographics te zien van de Britse ontwerper Karen Sawrey, waarin zij ‘invloedrijke vrouwen’ uit de Bijbel in beeld brengt en hun bijdragen kort beschrijft.

De Gang nodigt hierin uitsluitend vrouwelijke fotografen uit. De Fotogalerie is te vinden in de Grote Houtstraat 43, de toegang is gratis.

Openingstijden: ma: 12.00-17.00 uur en di t/m zo: 10.00-17.00 uur.

Eva, Sara en Hanna maakt deel uit van het themajaar HAARlem 2023 van Fotogalerie De Gang.

Marc de Beyer

Deze column wordt afgewisseld door Marc de Beyer (directeur Teylers Museum), Hans Looijen (directeur Het Dolhuys) en Lidewij de Koekoek (directeur Frans Hals Museum).

Genieten van Teylers

‘Fantastisch museum, de kinderen hebben ook genoten!’ ‘Een uitzonderlijke collectie en prachtig gebouw,’ schreef een andere bezoeker. ‘Wij vonden de medewerkers heel vriendelijk.’ ‘Mijn kind van 7 jaar vond de vulkaanworkshop geweldig (en ik ook).’

En tot slot: ‘Een museum dat iedereen zou moeten bezoeken!’ Het zijn een paar commentaren van mensen die aan Vier de Zomer in Teylers deelnamen, het activiteitenprogramma dat we afgelopen zomer organiseerden.

Ik ben een jaar geleden in Haarlem begonnen als directeur van wat ik het mooiste museum van Nederland vind. Ik ben natuurlijk totaal niet objectief, maar gelukkig denken veel bezoekers ook zo over ons. En dat is een enorme waardering voor het museum en iedereen die er werkt. Je denkt misschien: wat een borstklopperij. Toch bedoel ik het niet zo. We krijgen echt ook wel kritiek. Maar ik wil vooral laten zien hoe mensen kunnen genieten van een bezoek aan een museum.

Dat zijn alleen wel mensen voor wie bezoek aan een museum een logisch uitje is. Want, laten we eerlijk zijn, voor veel mensen is dat helemaal niet het geval. Misschien denk jij ook wel als je dit leest: wat heb ik eigenlijk in een museum te zoeken?

De drempel om een museum te bezoeken is ook best hoog. Statige gebouwen, moeilijk te begrijpen kunst misschien, historische verhalen waar je je niet in herkent, stil zijn op zaal. Misschien is dat het beeld dat je hebt van een museum. En als ik eerlijk ben: je hebt wel een beetje gelijk.

Het komt weleens voor dat ik in het museum enthousiast een verhaal vertel en dat een bezoeker ‘sssst’ zegt. Ik doe dat dan keurig, maar dat is niet het museum dat ik graag zou willen.

Ik stond laatst in onze tentoonstelling, toen een jonge vrouw mij vol enthousiasme begon uit te leggen hoe dat nou precies zat in de tekening waar we allebei naar keken. Ze schrok een klein beetje toen ze merkte dat ik er ook wel iets van wist , maar ik genoot er echt van, we hadden een ontzettend leuk gesprek. Dát is het museum dat we moeten zijn.

De bal ligt bij ons. Wij moeten niet tegen je zeggen: ‘we zijn wél leuk,’ of: ‘het museum is er voor iedereen.’ Nee, wij moeten beter ons best doen om ook écht een museum te zijn voor iedereen.

Een eerste stap hebben we afgelopen zomer gezet, met het activiteitenprogramma dat ik al noemde: Vier de Zomer in Teylers. We organiseerden rondleidingen die we normaal nooit geven. Bovenop het museum is een sterrenwacht, waar men vroeger met telescopen de sterren onderzocht. Hartstikke leuk om dat van dichtbij te zien. Bonus was het uitzicht op onze mooie historische stad. We hadden (en hebben) theaterrondleidingen door enthousiaste jonge acteurs (een van hen won onlangs een award voor haar rol als Rachel Hazes in de musical Hij Gelooft In Mij). Mijn collega’s en ik vertelden verhalen op zaal en in filmpjes over wat er in ons museum te zien is. Op de vrijdagmiddagen was er een borrel met optredens van pop- en spoken word-artiesten.

Het was leuk, leerzaam en gezellig. Voor jong en oud. En echt voor iedereen. Precies dat wat een museum naar mijn idee moet zijn.

Deze lijn moeten we doorzetten. Zodat je je altijd welkom voelt. En dat je straks denkt: ‘goh, een museum, dat is inderdaad iets voor mij!’

Fotografi

e: Wiebrig Krakau.

NETWERKEN: ZICHTBAAR & ONZICHTBAAR

Deel #4 van In Haarlem staat een huis

Onze huizen zijn met elkaar verbonden door zichtbare en onzichtbare netwerken: van straten, voetpaden, spoorwegen en kanalen tot elektriciteitskabels, waterleidingen en rioolbuizen. Onze leefomgeving wordt in belangrijke mate bepaald door de verschijningsvormen van al die netwerken. Het mobiliteitsnetwerk is daarbij het meest zichtbaar en overheersend. En sinds de uitvinding van de telefonie zijn communicatie en informatieoverdracht óók zichtbaar en onzichtbaar aanwezig. Hoe hebben al die netwerken zich eigenlijk ontwikkeld? En welke ruimtelijke (neven-)effecten heeft de toename van informatie- en datastromen? Dat is in het ABC te zien in de expositie Netwerken: zichtbaar & onzichtbaar.

De inrichting van ons land wordt voor een groot deel bepaald door bebouwing en infrastructurele netwerken. Dat laatste is niet nieuw: met de allereerste mensen die contact met elkaar zochten ontstonden er immers paadjes en daarmee was het eerste netwerk een feit. Voor communicatie, en vooral om snel en ‘eenvoudig’ informatie uit te wisselen, zijn er geheel nieuwe netwerken ontstaan. Met automatisering en digitalisering heeft een nieuw fenomeen zijn intrede gedaan. De verschijningsvormen daarvan worden steeds meer zichtbaar in onze leefomgeving.

De expositie Netwerken: zichtbaar & onzichtbaar laat zien welke ontwikkelingen zich de afgelopen decennia hebben voorgedaan. Er wordt ingezoomd op de gevolgen die de netwerken hadden en hebben voor onze leefomgeving en de inrichting daarvan. Zijn we ons hiervan bewust? En wat gaat de toekomst brengen? Centrale vraag daarbij is: wat is de invloed van al die netwerken op onze leefomgeving en daarmee op onze leefbaarheid?

DE EXPOSITIE NETWERKEN: ZICHTBAAR & ONZICHTBAAR

is het vierde en laatste deel van het meerjarige project In Haarlem staat een huis Voor dit project is gekeken naar ontwikkelingen die van grote invloed zijn op het ontwerp van het ‘gewone’ huis en van onze leefomgeving. In deel #1 werd de energietransitie onderzocht en werden de gevolgen daarvan belicht. Deel #2 liet zien wat klimaatadaptatie inhoudt en vorig jaar, bij deel #3, zijn aan de hand van bouwmaterialen begrippen als ‘afval’ en ‘circulariteit’ aanschouwelijk gemaakt. In dit laatste deel staat het fenomeen ‘netwerken’ centraal. Te zien in het ABC t/m 12 maart 2023,

ANDERE EXPOSITIES IN HET ABC ZIJN Overnieuw

Een expositie over het hergebruik van Haarlemse gebouwen (t/m 12 maart)

DaDa te kijk

Een tentoonstelling rond de Haarlemse DaDa-soiree die 100 jaar geleden plaatsvond (t/m 5 maart)

www.schuur.nl

LOADING DOCK SESSIONS

In de Loading Dock Sessions stellen Mike van Wetten en Nita Kersten vernieuwende muzikanten, spoken word-artiesten en storytellers uit het land en eigen stad Haarlem voor aan het publiek. In een funky avondshow worden nationale en lokale artiesten aan elkaar gekoppeld en ontstaat er een eclectische mix van verschillende disciplines en onverwachte samenwerkingen. Woensdag 18 januari – 20.30 uur

GESCHIEDENIS VAN GEWELD

Toneelschuur Producties / Theater Oostpool / Abdel Daoudi Abdel Daoudi regisseert de toneelbewerking van Geschiedenis van Geweld, de tweede autobiografische roman van sterauteur Édouard Louis (o.a. Weg met Eddy Bellegueule). Na de tournee door het land nog enkele keren te zien in de Schuur. Van 25 t/m 28 januari

NU: REALITY – CINEMATISCHE VR

Sta op de top van de Mount Everest, ontdek de mysterieuze diepten van de oceaan of kom oog in oog te staan met dinosaurussen in een prehistorsche jungle. Onder de noemer Nu: Reality reis je vanaf december je wildste dromen achterna en krijgt virtual reality een vaste plek in de programmering van de Schuur. Het thema voor de eerste editie is Journeys beyond belief Het programma bestaat uit zes VR-ervaringen, te beleven in een van de individuele VR-installaties of samen in de filmzaal. Vanaf 22 december dagelijks

LETTERTYPES

Woordkunst i.s.m. Mike Warners / Bibliotheek Zuid Kennemerland

Maak in een ontspannen setting kennis met woordkunst van Haarlemse bodem en ver daarbuiten. Lettertypes is het open podium voor rijmende woordspelingen, vlijmscherpe grappen en diepzinnige songteksten. Lettertypes is gratis te bezoeken in het café van de Schuur. Zondag 29 januari 19.30 uur – gratis entree

EVERY BRILLIANT THING

Het Nationale Theater

Schepijs. De stem van Nina Simone. Dingen met streepjes. Van een berg af fietsen. De geur van oude boeken. Zo maar wat dingen die het leven de moeite waard maken. Wat geeft het leven kleur? Wat geeft jouw leven kleur? Een volwassene (gespeeld door Tamar van den Dop of Bram Suijker) begon als kind van zeven te schrijven aan een lijst met alle dingen die het leven de moeite waard maken. De solo Every Brilliant Thing is hartverwarmend, humoristisch en hoopvol, dicht gespeeld op en met het publiek. 14, 15 en 16 februari

Jolanda Beyer

EEN ODE AAN ONS ‘CLUPPIE’

Ik weet het, deze column is niet bedoeld als advertentie voor Patronaat. En toch, nu het jaar voorbij is, wil ik vooral met jullie delen hoe ontzettend trots ik op dit cluppie ben. Want het was me nogal wat, dit afgelopen jaar.

Het was het jaar van een dapper, innoverend en verbindend Patronaat. Met op vele fronten vernieuwing, een voortrekkersrol, verbetering en een recordaantal producties, bezoekers en uitverkochte zalen. Patronaat heeft de Haarlemse nachten doen opstaan, de seksloosheid van Haarlem aangepakt, ruimte voor ‘vergeten’ Haarlemse communities gecreëerd en is meemaakpodium geworden.

En dat is allemaal niet per ongeluk gebeurd, maar onderdeel van de koers en plannen die we met Patronaat hebben gekozen voor 2021-2024. Patronaat was de last club standing in Haarlem voor De Nacht Staat Op ondanks de door de burgemeester aangekondigde € 50.000,boete. Dapper vinden we dat zelf. Met een bootdemonstratie door de wateren van Haarlem en een bomvolle clubnacht, die helaas na anderhalf uur eindigde. We waren gewaarschuwd en € 50.000,- hadden we natuurlijk niet. Een groot succes met juichende Haarlemse ‘demonstranten’; het statement voor de nacht was gemaakt en je moest erbij geweest zijn.

We openden de rechtervleugel met Stage 3, de Boiler en Expo, waar op vrijdag- en zaterdagavond CLUB3 de Haarlemse nachtvlinders onbeperkt de ruimte geeft, Stage 3 concerten van nieuw talent brengt, en de Expo werk van beginnende makers tentoonstelt terwijl het publiek kan loungen op 3D-geprinte meubels van 3D-Makers Zone. We zetten (pop)muziek en beeldende kunst in voor de emancipatie van groepen in de samenleving en zien dat als maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Ik heb het al vaker geroepen hier; Haarlem heeft weinig plek voor de queer-community, voor jongeren al dan niet met een bi-culturele achtergrond, weinig plek voor het nachtleven en culturele initiatieven. Haarlem is rijk aan cultuur, maar op weinig spannende plekken. Een van die spannende plekken hebben we gecreëerd; een plek voor de nacht, een plek voor experiment, mini-festivals met verschillende kunstvormen, en een podium voor en van alle creatievelingen van Haarlem. Een plek waar we de oude poppodium-mentaliteit loslaten en op inventieve wijze de deuren openzetten voor iedereen met een creatief idee of interesse om onderdeel te worden van Patronaat. Patronaat als meemaakpodium met zogeheten Co-Creators, een divers palet aan curatoren van events in Patronaat, begeleid dan wel gefaciliteerd door het team van Patronaat.

We wisten fondsen te overtuigen van de toegevoegde waarde van CLUB3 en de Co-Creators, en ontvingen steun van zowel het VSBfonds als het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Provincie Noord-Holland en het Fonds voor Cultuurparticipatie tot en met 2024. Samen met strandpaviljoen Rapa Nui bouwden we een buitenpodium: RaPatronaat, waar tijdens de zomer op zondagen geprogrammeerd wordt in een kleine setting voor opkomende bands en DJ’s, en vier keer per jaar een grote show voor 1.500 bezoekers.

Met Philharmonie Haarlem intensiveerden we de samenwerking en stemmen we af waar welk concert het beste tot zijn recht komt qua setting en capaciteit.

In zijn algemeenheid zijn er meer samenwerkingen met buitenpodia gestart om ook als corona weer op zou laaien toch concerten te organiseren, want buiten kan vaak veel meer. Dit alles kan natuurlijk helemaal niet zonder de Patro-familie, het kapitaal van Patronaat. Niet zonder al die fantastische muzikanten en al die partners en makers die het avontuur met ons aan willen gaan. En bovenal kan het niet zonder jullie, de Haarlemmers. Als bezoekers, vrienden, Co-Creators, en buren. Dank daarvoor en hop, doorrrrrr naar nieuwe avonturen in 2023.

directeur Patronaat

VRIENDEN

Als mens kun je je een leven zonder vrienden permitteren. In principe. Mij lijkt het niets, maar je ziet ze weleens lopen, de Einzelgangers van deze wereld. Die hebben wonderbaarlijk genoeg geen behoefte aan vriendschap. Misschien leeft het losser zonder andermans polonaise aan je lijf. Misschien is het wel zo overzichtelijk en houd je een heleboel tijd over zonder eindeloze telefoongesprekken, schouders om op uit te huilen, lange strandwandelingen, tripjes naar de sauna, naar musea en alles wat je nog meer met goede vrienden kunt doen. Ik ken mensen die schijnbaar moeiteloos overeind blijven zonder gestut te worden door wie of wat dan ook.

Maar wat voor sommige mensen geldt, geldt niet voor theaters. Die kunnen beslist niet zonder vrienden. Theater de Liefde heeft er in haar korte bestaan al een hoop gemaakt, maar kan er nog wel wat bij hebben. Ons theater met haar grote warme hart bloeit op van al die zielsverwanten die maar blijven komen. De ‘ooooh’s’ en ‘aaaaah’s van de vele nieuwe bezoekers zijn tot in de kleedkamer en de toiletten te horen. Wij blijven het dus benadrukken: voor slechts 50 euro per jaar kun je officieel vriend worden van De Liefde. Daarmee steun je ons voortbestaan en onze eigen producties. Omdat ware vriendschap van twee kanten komt, krijg je er ook wat voor terug: in ruil voor je hulp mag je als eerste kaarten kopen voor het nieuwe seizoen. En krijg je twee keer per jaar korting op een bijzondere voorstelling. Wat denk je, is Theater De Liefde jouw nieuwe vriendin? Meld je aan via onze site!

Mylou Frencken

HELMERT WOUDENBERG

Louis Bouwmeester; onze grootste toneelspeler ooit

Er zijn nauwelijks beeld- of geluidsopnamen die ons een indruk geven van het ongeëvenaarde meesterschap van Louis Bouwmeester. De acteur speelde in een tijd waarin de theaters avond aan avond vol zaten en voorstellingen duurden van ’s avonds 7 tot 11 uur, met 2 pauzes en een constant open buffet. In zijn 16de solo wil Helmert Woudenberg die voor het toneel gouden tijd doen herleven en onderzoeken wat het talent van Louis Bouwmeester uitzonderlijk maakte. Een ode aan een magistrale speler en aan de toneelspelkunst in het algemeen. Zaterdag 28 januari, 20.30 uur

AMSTERDAMS ALLOOI

Het Been van Manke Nelis en andere verhalen

Het Rembrandtplein en omgeving. Bekend als uitgaansgebied, minder bekend als plek waar muziekgeschiedenis werd geschreven in legendarische horecagelegenheden. Bakermat van de revue én de hedendaagse cabaret en kleinkunst. Amsterdams Allooi schetst met prachtige liedjes, anekdotes en wetenswaardigheden een beeld dat verrast, amuseert, ontroert, boeit en blijft hangen. Voor iedereen, jong en oud, die van Mokum houdt. Zondag 12 februari, 15.30 uur

HOCKNEY’S EYE

David Hockney, Self Portrait, 22nd November 2021 , Acrylic on canvas 91,4 x 76,2 cm © David Hockney. Photo Credit: Jonathan Wilkinson

JONG TALENT ANOUK

WOLF

De Haarlemse Anouk Wolf (23) is een zangeres, pianiste, gitariste en singersongwriter. Binnenkort komt haar eerste EP uit. Tijd dus voor een goed gesprek!

Wilde je altijd al muziek maken? “Jazeker, mijn ouders hebben mij verteld dat ik al op mijn derde liet weten dat ik zangeres wilde worden. Ik was altijd aan het zingen en later wilde ik graag piano leren spelen. Van piano- en zangles is het uiteindelijk het conservatorium in Utrecht geworden. Inmiddels ben ik er afgestudeerd.”

En je speelt ook gitaar toch? “Ja, daar ben ik op mijn 15de mee begonnen. Gek genoeg heb ik op de gitaar mijn eerste echte liedjes geschreven, terwijl ik beter piano kan spelen dan gitaar…”

Waren dat altijd al Engelstalige liedjes? “Nou, op mijn 8ste begon ik eigenlijk al met Nederlandstalige liedjes schrijven. Ik was dus al vroeg bezig met creëren, maar dat waren dus nog echt kinderliedjes. Vorig jaar heb ik wel een Nederlandstalig liedje op Spotify uitgebracht, maar mijn nieuwe EP is helemaal Engelstalig. Er komen zes nummers op te staan, die inmiddels zijn afgerond in de studio en waarvoor ik nu druk bezig ben wat betreft de release!”

Wat fijn dat je een heel team om je heen hebt… “Ja, dat is erg fijn en met de producer ben ik zelfs ook weer een nieuwe band begonnen, The Void. Het liefste zou ik nog iemand willen hebben voor het management en de promotie. Mezelf verkopen vind ik nogal ongemakkelijk…”

Hoe omschrijf je jouw muziek? “Als dromerige indiepop met een vleugje soul…”

Waar komt die soul vandaan? “Ik vind vaak die rauwheid in het stemgebruik binnen de soul prachtig. Het komt direct binnen. Etta James is dan ook een van mijn favoriete artiesten. Het is zo puur; je wordt direct meegenomen door haar stem en haar verhalen.”

Zitten er ook echte verhalen in jouw muziek? “Ik denk het wel ja, mijn nummers gaan wel vaak over mezelf. Mijn nieuwe EP gaat vooral over groei en ontwikkeling, over worden wie je bent en hoe onzeker dat kan voelen...”

Wat wordt de titel van je EP? “Blue Stars! Tijdens het maken van de EP kwam ik erachter dat er een bloemetje bestaat met de naam Blue Star. Het bloemetje en de naam passen uitstekend bij mijn teksten en muziek. Bloemen komen vaak in mijn teksten terug en de betekenis van de bloem, kracht en doorzettingsvermogen, zijn ook thema’s in mijn songteksten. De nacht trouwens ook…”

Ben je dan een echt nachtmens? “Ja, ik ben echt een nachtuil, ik vind het heerlijk om ’s nachts te schrijven! Er is even niemand die iets van je vraagt, dan kan ik mijn gedachtes het allerbeste verwoorden. Zo heb ik de tekst van Blue Stars geschreven op de Grote Houtbrug na een avondje stappen. Ineens kreeg ik inspiratie en moest ik die tekst opschrijven.”

Wanneer komt jouw nieuwe muziek uit? “De eerste single Dreaming komt uit in januari! Daarna komen er nog twee singles uit en rond juni verschijnt de gehele EP!”

Benieuwd geworden naar Anouk? Check haar op Spotify en Instagram (@anouk.wolf)!

Tekst: Joost Dobbe

Marie e van Rongen

Deze column wordt afgewisseld door Edwin van Balken (directeur Stadsschouwburg/Philharmonie) en Marelie van Rongen (directeur De Schuur).

Leuk werk bestáát

“Mevrouw, werkt u hier?” fluistert een jongen van een jaar of 13 naar me terwijl ik backstage in de keuken van de Schuur mijn bordje in de afwasmachine zet.

Hij fluistert om zijn klasgenoten uit 2 VMBO van het Spaarnecollege niet te storen in de rondleiding die ze op dat moment volgen. Ik fluister terug dat ik de directeur ben en ja, dus inderdaad in de Schuur werk.

Als mijn collega die de rondleiding geeft klaar is met het laten zien van de slimme snufjes die ontwerper Joost Swarte in het gebouw heeft verwerkt, volg ik de klas naar de grote theaterzaal waar ze een techniek en decor workshop gaan doen. Het is een nieuwe activiteit in onze enorme waaier aan educatief aanbod voor scholen, in dit geval speciaal ontwikkeld voor de kader- en beroepsgerichte leerweg binnen het VMBO.

Binnen no-time zitten de leerlingen zelf aan de knoppen van de lichttafels en ervaren ze hoe je een sfeer kan neerzetten met bepaalde kleuren en hoe licht de kijkrichting en emoties van het publiek kan beïnvloeden. Op de speelvloer bouwen klasgenoten met eenvoudige kartonnen dozen en dagelijkse voorwerpen een decor; ze ervaren dat drie dozen op elkaar voorop het toneel een andere betekenis geven aan het verhaal dat verteld wordt dan als diezelfde dozen los van elkaar achterop het toneel staan.

De jongen die ik eerder in de keuken ontmoette tref ik bij de uitloop van de workshop weer. Hij vertelt dat hij dacht dat alleen de artiesten op het podium betaald kregen en wij allemaal vrijwilligers waren. Hij is helemaal vol van het nieuwe besef dat betaald werk als theatertechnicus, decorbouwer of theaterdirecteur tot zijn toekomstmogelijkheden behoren. Leuk werk bestaat dus echt!

Tegelijkertijd diezelfde middag geniet boven in de filmzaal een groep senioren van een IDFAprogramma; actuele documentaires die, net als bij die leerlingen beneden, je blik op de wereld verruimen. In een heel energiek en open nagesprek bewijzen deze bezoekers op leeftijd dat kunst kijken je geest in ieder geval jong houdt. En wat is het fijn dat ze na die coronajaren elkaar weer kunnen ontmoeten in de Schuur; samen naar de film en daarna bijpraten met een lekker glas wijn in ons café. Dat in zoiets relatief simpels zoveel geluk schuilt. Ik realiseer me dat je in de Schuur daadwerkelijk een leven lang kan leren én genieten, of je nou 8 jaar oud bent of 88. Wat een voorrecht dat ik daar elke dag weer getuige van mag zijn.

DICHT BIJ MARI ANDRIESSEN

Wie kent ze niet, De Dokwerker of Man voor het vuurpeloton op de Haarlemse Dreef? Toch is de naam van de maker van de bekende beelden niet meer bij iedereen bekend. De Haarlemse Mari Andriessen (1897-1979) was na de Tweede Wereldoorlog dé beeldhouwer van oorlogsmonumenten.

Naast grote werken maakte Mari zijn hele leven kleine beelden van terracotta. Veel van zijn beelden en voorontwerpen in gips bevinden zich in de privécollecties van zijn kleindochters, die ze voor één keer hebben uitgeleend aan Verwey Museum Haarlem. Deze voorstudies en beelden vertellen een heel persoonlijk verhaal over Mari Andriessen. Voor het eerst zijn ook enkele van zijn tekeningen en schetsboeken te zien. Met voorwerpen uit Mari’s atelier is een reconstructie gemaakt van zijn werkruimte. Dichter bij Mari Andriessen kun je niet komen... Mari Andriessen is geboren op de Bakenessergracht en hij woonde en werkte zijn hele leven in Haarlem. Veel mensen kennen ‘het huis met de pilaren’ aan de Wagenweg waar hij met zijn vrouw Nettie vanaf 1932 tot aan zijn dood in 1979 woonde. Dat huis was niet alleen een belangrijke onderduik- en verzetsplek, maar ook een ontmoetingspunt voor vele kunstenaars en vrienden. Naast mooie familieverhalen is er op de tentoonstelling ook aandacht voor de Haarlemse kunstkringen waarin Mari actief was. Zijn vriendschap met Kees Verwey resulteerde in verschillende samenwerkingen en portretten van familieleden en elkaar. Hoewel Andriessen zijn leven lang in steen heeft gewerkt, lag zijn grote kracht in het boetseren. Hij was een begenadigd ontwerper, die in zijn geboetseerde schetsen al de monumentaliteit wist te leggen die zich manifesteerde bij uitvoering in het groot. Zijn eruditie, gevoel voor humor, maar ook de filosofische kant van zijn karakter kwamen vooral tot uiting in zijn vele kleine beelden. Dicht bij Mari Andriessen is te zien tot 21 maart 2023 in Verwey Museum Haarlem. Kijk op www.verweymuseumhaarlem.nl voor gratis instaprondleidingen op zondag.

OOK TE ZIEN IN VERWEY MUSEUM HAARLEM:

De stille liefde van Kees Verwey tot 14 februari 2023

De stille liefdes van Erik Mattijssen tot september 2023 in het museumcafé: Allemaal Haarlemmers 1000 jaar geschiedenis van Haarlem.

www.naaiatelierhaarlem.nl

Naaiatelier Haarlem laat zich in 2023 van haar goede kant zien. Beeldende kunstenaars exposeren hun werk voor een korte periode in het mooiste straatje van Haarlem, de Spaarnwouderstraat.

GLUREN BIJ DE BUREN

Meezingen in Naaiatelier tijdens het festival Gluren Bij De Buren met Harlem Jive, een a capella vocal group onder leiding van Nienke Burgmeijer. De zangers brengen een gevarieerd repertoire met swingende en jazzy nummers uit de jaren 40 tot nu. Drie speelrondes zijn er, dus drie kansen om mee te zingen of te luisteren naar de bekende nummers. Tijden worden op de website weergegeven. 5 februari

POP ART

Haarlemmer Martin Meijer schildert portretten van bekende rocksterren en dan voornamelijk ‘the golden oldies’. De acryl Pop Art-schilderijen kenmerken zich door expressieve gezichten, die met scherp afgebakende schaduwen en uitgekiend contrasterend, soms fel kleurgebruik van het

TRIBUTECONCERT

RIPLIVE

zorgt weer voor ‘oja-gevoel’

De vijfde editie van Tributeconcert RipLive gaat weer een memorabele avond worden.

Tributeconcert RipLive is een van de grootste hommages aan overleden artiesten van het kalenderjaar daarvoor. Zoals altijd is het programma ook dit keer heel divers. Bekende hits van onder anderen Meat Loaf, Henny Vrienten, Irene Cara, Olivia Newton John, Jan Rot, Christine McVie, Pierre Kartner en Jerry Lee Lewis worden vertolkt door een bont gezelschap, waarvan velen als ‘vaste gast van

doek afspatten. Zoals hij zelf zegt: “Ik schilder het liefst oude mannen, terwijl ik zelf meer fan ben van jongere dames. Maar in mijn schilderkunst vind ik: hoe meer rimpels des te meer karakter.” 17 - 19 februari

RECYCLE!

Kunstenaar Hans Duivenvoorden bracht orde in de grote collectie modeltekeningen die hij jarenlang maakte bij KZOD in de Waag. Tekeningen van modellen, al dan niet gekleed, poserend voor de kunstenaar, heeft hij herwaardeerd en bekeken met de vraag: bewaren of verscheuren? Met dat laatste waren twee dingen mogelijk; weggooien of recyclen. Bij het neerdwarrelen van die verscheurde delen gebeurde er echter iets wonderlijks. De delen vielen vanzelf op hun plek, samen met ‘scheurlingen’ van eerdere tekeningen. Zo gaan de collages van Torn Models of Yesterday’s Life een geheel eigen leven leiden. 29 maart - 9 april

RipLive’ kunnen worden beschouwd. Sandra van Nieuwland, Yorick van Norden, Mindel Koning en Irma Derby zijn weer van de partij. Hans Goes vertelt: “Ook Freek de Jonge is er weer bij dit jaar. Bracht hij een aantal jaren geleden een hilarisch doch indrukwekkend eerbetoon aan zijn overleden voetbalmaatje Koos Alberts (zie foto), nu gaat hij een andere Nederlandse

grootheid een hommage schenken. De strakke band, de zogenoemde RipLiveBand, staat onder leiding van Arnold Smits (Gotcha!/Raggende Manne) en Bart van der Poel (Sellfish).”

Tributeconcert RipLive 2022 31 maart in Patronaat. Aanvang 20.30 uur. Kaarten via www.patronaat.nl.

Naaiatelier Haarlem, een informele plek voor kunst, is gevestigd in Spaarnwouderstraat 124

Adverteer vanaf € 100,in het leukste tijdschrift van Haarlem!

Samen met ondernemers bedenken en maken we lezenswaardige, mooie artikelen. Met jouw bedrijf als betrouwbare en inspirerende informatiebron. Dat wordt gelezen, gewaardeerd én herinnerd!

HRLM ontvangt hartverwarmende en lovende reacties op de edities.

Profiteer nu van het bereik en van de aandacht die jouw advertentie krijgt in het grootste tijdschrift van Haarlem.

Voor meer informatie ga naar www.hrlm-online.nl/adverteren

COLLECTIE be he er de rs

Alle zes hebben zij een hart voor kunst en delen dat graag met anderen. De collectiebeheerders van zes verschillende Haarlemse culturele instellingen laten graag aan jou zien welke werken iets bij hen los maken.

Tim de Zeeuw Teylers Museum

“Deze gekke blokjes zijn kristalmodellen van Haüy. Ze zien er in eerste instantie niet heel bijzonder uit. Een simpel vierkant, pyramide of kubus. Op de kleine etiketten staan de namen in het Frans aangegeven. De blokken geven aan hoe kristallen groeien.”

“De meeste kristallen groeien met de tijd in een geometrische en wiskundige vorm. Als je een kristal laat vallen, valt hij altijd uit elkaar in dezelfde vorm, alleen telkens kleiner. Haüy ontdekte dit door een mineraal te laten vallen, en maakte deze perenhouten modellen. Het vertelt veel over hoe de mens - met wetenschap van toen - de wereld probeerde te begrijpen. Op deze manier werden dit soort zaken inzichtelijk gemaakt en toegankelijk voor anderen om te begrijpen. Ik vind deze objecten fascinerend omdat het een deelcollectie is waar ik als beheerder veel tijd in kan steken door het maken van mooie foto’s en bijbehorende teksten. Dit is de eerste grote collectie die ik zelf heb beschreven. Zodra het compleet is heb je een mooi stuk informatie.”

“We hebben in het depot meerdere kernobjecten die ik graag nog zou willen uitlichten, maar waar nog geen aandacht voor is geweest. Zo hebben we bijzondere fossiele afdrukken van kwallen die tot nu toe alleen nog maar door wetenschappers zijn gezien.”

Genie Does-Moison

Bibliotheek Kennemerland-Zuid

“Dit werk is echt voor mij weggelegd. Ik zou mij niet kunnen voorstellen wat ik anders zou doen. In de jaren tachtig kwam ik hier wel eens helpen, maar ik ben nooit meer weggegaan. Het verhaal is niet het enige wat mij trekt, ook de uitstraling van het boek.”

“De Uitvreter van Nescio las ik toen ik veertien jaar oud was voor school. Dat maakte een enorme indruk. Aangezien het boek in 1911 is geschreven, is het taalgebruik wat oubollig, maar zeker goed te volgen. Er spreekt een bepaalde soort sfeer uit het boek, waardoor je helemaal mee wordt genomen in het verhaal. Ondanks dat de hoofdpersoon Japi een uitvreter is, krijg je toch sympathie voor hem. Als ik helemaal wil ontspannen blader ik door Metamorphosis Insectorum Surinamensium van Maria Sibylla Merian. Het is een enorm boek van 51 centimeter groot dat je bij ons op de lage kast kunt bekijken. Opnieuw wordt ook hier een sfeer uitgebeeld in de tekeningen alsof je er bij bent. Het is net een schilderij.”

“Mijn liefde ging altijd al uit naar de collectie. Ik heb nog een studie tot bibliothecaris gedaan om op deze afdeling te kunnen werken. We krijgen veel verzoeken voor nieuwe boeken. Samen met de lezer kijken we naar nieuwe aanschaffingen.”

Caroline Rootliep Verwey Museum Haarlem

“We zijn al jaren druk bezig met de herinrichting van ons depot, wat betekent dat we de hele collectie langs de lat van onze selectiecriteria leggen, met als resultaat dat we van sommige objecten afscheid moeten nemen, maar ook dat je heel bijzondere vondsten doet.”

“Het is een enorme taak en dat kunnen we niet zonder onze betrokken vrijwilligers. Soms vind ik stukken in de collectie waar ik zo enthousiast van word. Dan ben ik trots dat we zulke bijzondere objecten bezitten. Dit heb ik bij de tekening met de vissen van Gerrit Willem Dijsselhof. Hij was één van de belangrijkste kunstenaars van de Nieuwe Kunst en toegewijd aan het eerlijke handwerk. In dit werk kan ik helemaal wegdromen. Het typisch Haarlemse tegeltje past daar perfect bij. De Waterwacht was rond de Tweede Wereldoorlog noodzakelijk om argeloze voetgangers tijdens de verduistering te behoeden om in het water te vallen en te verdrinken. Eigenlijk zodat zij niet zelf ook tussen de vissen zouden belanden.”

“De laatste jaren ontvangen wij steeds meer schenkingen van particulieren, en daar zitten echte pareltjes tussen. Zo hebben wij ook een grote collectie vaandels. Deze zou ik ook graag nog een keer tentoon willen stellen.”

Patrick Vlegels

Noord-Hollands Archief

“Nooit had ik gedacht in een archief te gaan werken. Wel wilde ik altijd graag voor een culturele, historische instelling aan de slag. De onderwerpen waarvoor ik heb gestudeerd komen veel terug in dit werk. Het werk is eigenlijk heel persoonlijk.”

“Als je door de Janskerk loopt, kom je elke dag met de stad in aanraking. Het voelt net als thuiskomen. Er zijn duizenden prachtige werken, maar dit stuk uit de collectie is voor mij heel persoonlijk. Ik kom al lang in Haarlem en wandel dagelijks door de straten die hier staan afgebeeld. Het maakt de stad tastbaar, concreet en voor iedereen te zien. Het werken in het archief is voor mij een passie. Er zijn hier zoveel diverse collecties. Wij werken hier voor de eeuwigheid. Je bent slechts een voorbijganger, omdat deze bronnen hier over vele generaties nog steeds zullen zijn. Wat wij in huis hebben is uniek en het geeft mij veel voldoening dat onder anderen ik daarvoor mag zorgen.”

“Binnen de or ganisatie gaat veel kennis rond die wij graag met elkaar delen, en waar wij ons publiek van willen laten genieten. Wij zijn altijd bezig om te onderzoeken wat wij toe kunnen voegen. Momenteel is dat een bijzonder Haarlems manuscript.”

Marrigje Rikken Frans Hals Museum

“Mijn keuze gaat uit naar dit werk van Pieter de Grebber, uit onze collectie oude kunst. Het is een intieme voorstelling van een moeder met kind aan de borst uit 1622. Als ik daar naar kijk denk ik terug aan de tijd dat ik zelf borstvoeding gaf.”

“Zelf heb ik twee jonge kinderen. Toen ik moeder werd was dit ook een belangrijk onderdeel van mijn leven. Het is een mooi moment waar je één wordt met je kind. Daarnaast vind ik het knap dat een mannelijke schilder dit heeft kunnen schilderen. Zeker aangezien borstvoeding toen meer in de privésfeer lag dan nu. Je ziet het niet veel in de 17deeeuwse kunst. Van dit schilderij wordt aangenomen dat het Maria met het Christus-kind moet voorstellen, maar dat is niet zeker. Daarom hangt er een mysterie over het werk dat mij erg aanspreekt. De moeder is ondertussen een (bijbels) boek aan het lezen, daar herken ik mijzelf in. Ik las vaak een boek of iets op mijn telefoon. Het laat zien dat borstvoeding iets natuurlijks van alle tijden is.”

“Het is belangrijk om te zorgen dat toekomstige generaties van onze collectie kunnen genieten. Alles wat wij doen is met oog op de toekomst. We hebben twintigduizend objecten en een kwalitatief zeer sterke collectie oude, maar ook moderne en hedendaagse kunst.”

Tom Theeuwen Museum van de Geest

“Uit de permanente collectie heb ik twee vingerverfsels gekozen. Ze komen uit de jaren vijftig en zijn typerend voor de ontwikkeling voor psychiatrische discours in die tijd. In deze tijd lag de focus in zijn geheel meer op de mens. Dat was onwijs modern voor die tijd.”

“Het kunstwerk is van een jonge patiënt die is opgenomen in Heiloo bij een inrichting waar hij wordt onderworpen aan shocktherapie en daarna gaat vingerverven. Aan de hand daarvan kan je met non verbale expressie zien wat in de patiënt omgaat. Hij is twintig jaar oud wanneer hij zichzelf vrijwillig laat opnemen. Hij is vastgelopen in het leven en zijn verloving loopt niet goed, waarvan hij denk dat het komt door de slechte band met zijn moeder. Hij maakt een schilderij aan het begin van de opname, en aan het eind. Eerst gebruikt hij veel primaire, kinderlijke kleuren. Het tweede werk ziet grauw qua kleur, maar wie goed kijkt ziet dat er een krokus staat. Dus er is nog geen genezing, maar die komt nog wel.”

“Het is enorm bijzonder dat het zo goed is vastgelegd. We hebben om de tekeningen heen ook veel publicaties van de psychiater zelf. Daarnaast hebben we ook beeld waarop de patiënten bezig zijn met de tekeningen. Het is een geheel compleet pakket.”

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Anouk De Kleermaeker.

Mossi krijgt zijn master-diploma uit handen van Adebayor.

Mounkaila

We hebben een ‘nieuwe’ Rav 4 – spreek uit: ‘Raf-kát’. Echt nieuw is deze ‘oude dame’ uit 2000 niet, maar toch alweer drie jaar jonger dan de vorige.

Volgens kenners de beste Toyota ooit gemaakt. De wagen brengt mij in elk geval door de meest zanderige wegen van Niamey, de hoofdstad van Niger. Hard nodig ook dit werkpaard, want met PetitPouss moeten we overal kunnen komen. Om op zoveel mogelijk plekken onze missie uit te dragen – dat het onderwijs van de toekomst online onderwijs is. Iets dat voor ons in Nederland vanzelfsprekend is, maar in een land als Niger eerder uitzondering is.

Want alleen dan kan ik een echte baan vinden.” We waren er stil van en zijn gaan denken. Toen hebben we het project ‘Weerbare meisjes’ opgezet.

Twee van de deelnemers aan het project Weerbare Meisjes.

Mounkaila Mossi zit naast me. Hij is mijn rechterhand en leidt de Foundation PetitPouss Niger, dochter van de Nederlandse stichting Second Wave Education Foundation. Ik ken hem sinds 2018, toen hij nog een veelbelovend student was. Inmiddels is hij een tweede master rijker (uitgereikt door de Togolese oud-voetballer Samuel Adebayor - zie foto) en zwaait hij de scepter over de Foundation. We werken nu ruim twee jaar samen – een genot. “Monsieur Baud”, zegt hij. “Ik heb goed nieuws. Een paar maanden geleden kwam er een meisje naar ons toe. Aan haar hand had ze een jongetje van een jaar of vier. Ze zei: “Ik heb jullie een keer zien uitleggen wat PetitPouss is en ik vroeg me af of jullie mij zouden willen helpen.” Ik was verbaasd, maar ze ging onverstoorbaar door. “Ik was 13 toen Abdoul werd geboren en ik moest van school. Mijn ouders wilden niets meer met me te maken hebben, ik had geen geld en ik wilde voor Abdoul zorgen. Maar nu ben ik bijna 18 en ik wil zo graag een diploma.

Mossi kijkt me veelbelovend aan. “En nu zijn we uitgenodigd door de Franse ambassade om er een pilot van te maken. De eerste 40 meisjes hebben zich gemeld en er is al een wachtlijst. Geweldig toch?” Zijn brede lach toont zijn glanzend witte tanden. Ik ga mee in zijn euforie. Een paar weken later staat het project beschreven en heeft de stichting een contract met de ambassade. “En voor de meisjes die geen diploma kunnen halen, gaan we kijken naar beroepsopleidingen. Daar kan jij ons vast wel bij helpen”, stoot hij me met een brede grijns aan.

MEER WETEN OVER PETITPOUSS EN HOE HET DE MEISJES VERGAAT?

stuur een mailtje baud@stichtingstadsgarage.nl Of kijk op www.secondwavefoundation.org

Het project steunen? Scan de QR code:

Haarlemmer Baud Schoenmaeckers werkt bij www.stichtingstadsgarage.nl. Regelmatig is hij te vinden in het West-Afrikaanse woestijnland Niger. Hij ontmoet er talloze mensen en werkt met veel van hun samen.

Deze keer de 28-jarige Mounkaila Mossi, de lokale baas van PetitPouss.

Gedempte Oude Gracht - 1957

Fotografie: Noord-Hollands Archief.

ZIEN, DOEN EN HEBBEN

De leukste tips voor jou verzameld door: Adrian

HEERLIJK PLEKJE

Bij Pip Deli is het goed toeven! En dat zeg ik niet alleen omdat ik om de hoek woon...

Pip weet altijd een fijne sfeer te creëren en heeft een kaart om van te smullen. Ook heerlijk om even neer te strijken voor een snelle cappuccino en de heerlijkste carrot cake van Haarlem.

Pip Deli | Lorentzplein 2A www.pipdeli.nl

GROENE BEKERS

In een van mijn favoriete winkeltjes in het centrum, trof ik – naast alle andere verleidingen (prachtige vaasjes, mooie sieraadjes, kaarsen en nog veel meer) – deze duurzame én leuke én handige (koffie)bekers aan. In meerdere opzichten dus een geslaagde aankoop! € 19,50.

Petit Depot | Breestraat 25 www.petitdepot.nl

EEN BEETJE HELPEN

Veel mensen om ons heen, in ons eigen Haarlem, hebben het nu zwaar en zitten straks in de kou. Heb jij ook 190 euro energiecompensatie ontvangen en deze niet nodig? Doneer dan aan je stadsgenoten! Via onderstaande link kun je doneren aan echte Haarlemse Goede Doelen die jouw steun goed kunnen gebruiken. Wat een mooi initiatief! Ik heb meteen actie ondernomen... www.haarlemdeelt190euro.nl

TAALVIRTUOOS

Ik ben groot fan van Spinvis! Tot mijn grote vreugde staat deze bijzondere singersongwriter samen met Saartje van Camp op vrijdag 3 februari in de Philharmonie.

Hun voorstelling Neveldieren bevat veel bekende en nieuwe Spinvisliedjes.

Philharmonie Lange Begijnestraat 11 www.theater-haarlem.nl

KINDERBOEKEN-FETISJ

Er ligt altijd wel een kinderboek op mijn nachtkastje. En – heel eerlijk – ligt zo’n boek er altijd minder lang dan de ‘volwassen’ literatuur. Ik hou gewoon ontzettend van oneindige fantasie en onbegrensde mogelijkheden. Kinderboekenwinkel Kiekeboek is dan ook een plek waar ik vaak te vinden ben. Heerlijk neuzen en mezelf (mijn kinderen zijn niet zulke lezers...) een boek cadeau doen!

Kiekeboek | Gierstraat 29 www.kiekeboek.nl

Zaterdagmiddag met … Ton Markwat

“Deze brandweerwagen is gebouwd in 1921 en is in 1926 afgeleverd aan de Haarlemse Brandweer. Het was de eerste combinatie ladder/autospuit in Haarlem” “Oudere spullen en voertuigen hebben altijd mijn interesse gehad. Zelf ben ik al dertig jaar vrijwilliger bij de brandweer en daarnaast werk ik ook als monteur bij de veiligheidsregio Kennemerland. In de Haarlemse kazerne was een brandweermuseum over de ruim 300-jarige historie van de Haarlemse brandweer. De vorige museumbeheerder was net met pensioen gegaan, en ik heb toen die taak op mij genomen. Hierbij hoorde ook de brandweerwagen die op dat moment motorisch in slechtte staat verkeerde. De motor werkte niet meer en was geheel versleten. Door sponsoring van Spaarnestad Motoren Revisie bv is de motor geheel gereviseerd en rijdt hij weer. Op zaterdag ben ik samen met mijn vriendin druk met onderhoud en het poetsen van al het koper. Er gaan tientallen busjes koperpoets door heen.”

“Dit jaar konden wij daardoor weer rijdend naar de Oldtimer Festivals in Zandvoort en Santpoort. Graag willen wij het Bloemencorso rijden, dat lijkt ons geweldig”.

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Madelon Griekspoor.

Mensen in rouw

Het zal je maar overkomen: je bent een dierbare verloren en staat er ineens alleen voor. Hoe fijn is het dan als mensen aan je denken en contact houden. Een gesprek met Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten over het blijven betrekken van mensen met verdriet.

Na de uitvaart gaat voor de rest van de wereld het dagelijkse leven vrij snel weer door. Voor degene in rouw staat alles stil. Martine: “Alles is anders. De poten zijn onder iemands stoel vandaan gezaagd. Dat gevoel kan heel lang duren. Het is in zo’n periode prettig wanneer mensen dan een pannetje eten brengen of je meevragen voor een wandeling, ook nog na weken.” Elise: “Blijf iemand die net een dierbare verloren is betrekken en laat diegene niet vallen uit angst voor het verdriet.”

INGEWIKKELD ONDERWERP

Martine: “De dood is voor velen een ingewikkeld onderwerp, het is confronterend. Mensen weten niet wat ze tegen een rouwende moeten zeggen of wat ze voor die persoon kunnen doen.” Elise: “Ze willen de ander geen pijn doen en zijn bang het verdriet weer op te rakelen. Wij denken dat het juist goed is om het verlies te blijven benoemen en samen te praten over de dierbare die er niet meer is.”

Martine: “Veel mensen denken dat rouwenden het er niet over willen hebben, dat is vaak helemaal niet zo.” Elise: “De omgeving vraagt al gauw of het weer een beetje gaat.”

Martine: “Maar vaak gaat het niet, er zijn aldoor momenten dat het verdriet terugkomt. Voor rouw staat geen tijd.”

HELPENDE HAND

Martine: “Mensen in rouw kunnen het lastig vinden om aandacht te blijven vragen voor hun verdriet. Ze willen anderen niet tot last zijn en keren in zichzelf.” Elise: “We merken dat sommige nabestaanden vereenzamen. In de donkere wintermaanden is het extra moeilijk om buitenshuis contact te leggen. Met Sinterklaas en Kerstmis worden ze nog wel gevraagd, maar daarna houdt het vrij snel op. Blijf ze uitnodigen voor een etentje, om mee te gaan naar de bioscoop of om samen op de bank een serie te volgen.”

Martine: “Ken je iemand die een dierbare verloren is? Stop dan niet met vragen en steek een helpende hand uit.”

AFSCHEIDSWADE VAN WOL

De Haarlemse Natalie Bogtman heeft haar eigen schaapskudde en is elke dag creatief bezig met wol waarbij diervriendelijkheid en het gebruik van biologische wol een grote rol spelen. Ze gebruikt alleen wol van geschoren schapen, waarvan ze onder meer prachtige afscheidswaden maakt. Kijk voor voorbeelden op www.nataliewool.nl

HEB JE VRAGEN AAN ELISE EN MARTINE OVER EEN UITVAART?

TROOSTENVELOP

Op maat gemaakt hoesje waarin twee zakdoekjes zitten. De envelopjes worden bedrukt met een eigen afbeelding en worden binnen een paar dagen geleverd. Minimale afname is 30 stuks. Te bestellen via www.troostenvelop.nl

ROUWDAGBOEK

Schrijven brengt rust en kan helpen verwerken. Daarom is er een rouwdagboek om zo vaak als gewenst gevoelens en gedachten aan toe te vertrouwen. Sereen vormgegeven op mooi papier en te bestellen via www.wabimento.be

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl Tekst: Meta van der Meijden. Fotografi e: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

MIJN HAARLEM

Sam Andalib

TIESJURT is een nieuwe winkel aan de Gedempte Oude Gracht waar je verschillende, en uitsluitend duurzame, producten kunt kopen, zoals kleding, kunst en cadeau- en interieuritems. Je kunt er ook je eigen ‘TIESJURT’ personaliseren door te kiezen uit een illustratie van een van de artiesten met wie TIESJURT samenwerkt of door je eigen ontwerp mee te nemen. Ook zijn er verschillende workshops te volgen in het atelier. Een gesprek met eigenaresse Sam Andalib over ‘haar’ Haarlem.

Ben je een echte Haarlemse mug?

“Nee, ik woon nu al een tijdje in Schellinkhout, een dorp vlakbij Hoorn. Maar mijn man en ik willen graag naar Haarlem verhuizen, we zijn al druk aan het zoeken.”

Kende je Haarlem al voordat je TIESJURT opende?

“Ik kende de stad wel al vanuit mijn studietijd aan InHolland in Overveen. Daar heb ik Media en Entertainment Management gestudeerd. Destijds wilde ik graag bij de radio of televisie werken, maar uiteindelijk bleek het niet helemaal mijn wereldje…”

Ben je na je studie direct in de retail gaan werken?

“Tijdens mijn studie werkte ik al in de retail, in verschillende kledingzaken. Na mijn studie ben ik eerst nog als sportinstructeur aan het werk geweest, maar ondertussen had ik ook al lang het idee om een eigen onderneming te starten.”

En dat is uiteindelijk TIESJURT geworden…?

“Inderdaad, vier jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven van een ondernemingsplan. Het moest een combi van een winkel en een atelier worden, een creatief onderkomen en een laagdrempelige plek waar je geïnspireerd

kan raken. Zeven maanden geleden was het eindelijk zover: TIESJURT ging open!”

Hoe ben je uiteindelijk in dit prachtige pand terechtgekomen?

“Na veel pandjes te hebben bezichtigd in Amsterdam en Haarlem, kwamen we in dit pand aan de Gedempte Oude Gracht terecht. Ik werd direct verliefd op de hoogte en de diepte van de winkel. We hebben er wel veel aan moeten doen, maar het is nu een perfecte combi geworden van winkel en atelier. Het atelier, waar we onze T-shirts bedrukken en workshops geven, vind je achterin de winkel.”

Wat maakt Haarlem zo’n fijne stad? “Haarlem heeft een compact centrum met prachtige winkels, restaurants en musea. Het is ook internationaal, door de expats die hier wonen en de toeristen die de stad bezoeken. Er zijn zoveel mooie ondernemers met wie ik dezelfde passie voor duurzaamheid en sociaal ondernemen deel. En in Haarlem zit mijn publiek: mensen die geïnteresseerd zijn in duurzaamheid en mooie producten. De gemeente is daar gelukkig ook heel erg goed mee bezig…”

Vertel daar eens meer over… “Gemeente Haarlem is erg bezig met

duurzaamheid en wil graag zijn inwoners, bezoekers en ondernemers daarmee kennis laten maken. Ondertussen heb ik samen met de gemeente een platform opgezet waar je kennis kunt maken met de circulaire en duurzame producten, diensten, bedrijven en projecten in Haarlem. Dat is de instagrampagina Haarlem Circulair geworden. De bedoeling is dat we mooie initiatieven samenbrengen en in het zonnetje zetten en dat we gezamenlijk duurzaamheid promoten. Zo hebben we laatst meegedaan aan de Dutch Sustainable Fahion Week, een week waarin Haarlemse ondernemers alles uit de kast halen om consumenten te helpen bij het maken van duurzame kledingkeuzes.”

Ten slotte: heb je nog specifieke favoriete plekken in Haarlem?

“Pfff, het zijn er zoveel, maar als ik er een paar moet noemen… Mama Gaia aan de Gonnetstraat vind ik een fijne plek om rustig te werken, maar ook heerlijk vegan te eten. Bij Frenchie logeer en ontbijt ik graag als ik langer door moet werken. En sinds kort pakken we weleens een filmpje in de nieuwe Koepel-bioscoop.”

TIESJURT vind je aan de Gedempte Oude Gracht 79. Meer informatie vind je op www.tiesjurtconcept.com.

Joost Dobbe.

Tekst:

NIEUW in Haarlem

NIEUWE PLEKJES, WINKELTJES EN RESTAURANTS IN HAARLEM VOOR JOU OP EEN RIJTJE.

BLOEMENWEIDE

VERANTWOORD GENIETEN

In februari kan je ook eindelijk in Haarlem van de bekende sapjes en broodjes van Joe & The Juice genieten. De winkelketen is al wereldwijd bekend en ook in Amsterdam een groot succes. Hier moet je wezen als je op zoek bent naar een verfrissend detox-sapje boordevol groenten en fruit of een lekkere huisgemaakte sandwich.

Zijlstraat 68 | www.joejuice.com

De twintigjarige Bowy heeft zijn eigen bloemenzaak geopend op de Tempelier. De Haarlemmer is geboren in een nest van ondernemers, dus het is ook niet gek dat hij op jonge leeftijd nu ook zelf aan de slag gaat. Met trots opende hij Broerse Bloemen waar hij boeketten voor alle gelegenheden samenstelt. Daarnaast vind je hier ook leuke spulletjes voor in huis.

Tempelierstraat 22 | 06 111 176 71

GROOTS ONDERHOUD

Eindelijk is het bekend welke bestemming de Egelantier krijgt. De voormalige culturele instelling zal worden omgetoverd tot een chic boetiekhotel met maar liefst 95 kamers en een café en restaurant. Gelukkig zal de kunstzinnige allure van het pand niet geheel verdwijnen. Voor kunstenaars zullen tien woningen worden gerealiseerd en er zal nog steeds ruimte zijn voor culturele invulling. Dit alles zal rond 2025 worden afgerond.

Meer informatie vind je op www.hofhaarlem.nl

Samenstelling en tekst: Victoria van der Werff.

BITTERBALLEN EN BIER

Restaurant Fortuyn heeft er sinds kort een aanwinst bij; namelijk Kleyn Fortuyn. De bedoeling is om een nieuwe knusse plek te creëren waar je gezellig van een wijntje, cocktail of speciaal biertje kan genieten samen met een klein hapje. Wil je toch wat uitgebreider dineren? Dan krijg je gewoon de kaart van Fortuyn.

Grote Markt 23 | www.fortuynhaarlem.nl | 023 202 2991

JE T’AIME

Weer een nieuwe gastronomische aanwinst voor Haarlem. Chef Nick Cornet en zijn team stellen in deze stijlvolle bistro gerechten uit de moderne Franse keuken samen. Bij Bar Bistro Felien kan je terecht voor een gezellige borrel, cocktail en uitgebreid diner.

Houtplein 2 | 023 785 3975 | info@bistrobarfelien.nl

THUISKOMEN

Op zoek naar leuke hebbedingetjes voor in huis? Dan ben je bij The James aan het goede adres. De collectie is uiteenlopend van handgemaakte meubels uit Marokko tot leuke accessoires voor op de eetkamertafel. De dames willen spullen met een ‘ziel’ verkopen, dus hier kan je terecht voor originele producten met een verhaal.

Kleine Houtstraat 20 | 06 346 600 09

KUNSTZINNIG

Wie zijn huis goed onder handen wil nemen kan al jaren terecht bij De Mooiste Muren. Na jaren in de Gierstraat te zijn gevestigd, is het bedrijf verhuisd naar een groter pand aan de Zijlstraat. Hier kun je nog steeds terecht voor jouw perfecte behang, verf en stoffen, alleen op een ruimere locatie. Ga jij een kijkje nemen?

Zijlstraat 83 | www.demooistemuren.nl | 023 531 9008

Falco Bloemendal

Is centrummanager in Haarlem. Actief in verschillende besturen en houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

VOER VOOR WISKUNDIGEN

2022 was in vele opzichten een ‘heet’ jaar dat ik niet snel zal vergeten. Met natuurlijk voor de hand liggende zaken die het nieuws domineerden als het einde van de corona-lockdown, direct gevolgd door oorlog in Oekraïne. Verder denk ik aan boeren op de weg en stikstof dat de schoorstenen uit blijft vliegen, gevolgd door hoge energiekosten en hoge inflatie. En dan nog iets dat je in deze tijd van het jaar al snel weer vergeten bent: de zomer was lang, te warm en te droog…

Dat was tot ver in het vorige jaar terug te merken in de natuur. Zo heb ik de laatste frambozen, sla en zelfs aardbeien nog eind november/begin december geplukt. Deze waren wel wat fris en zurig, maar dat je zo laat in het jaar überhaupt nog zomerkoninkjes kunt plukken is best gek. Zelfs de bijen waren van hun à propos en gingen pas begin december in de winterstand. Dat is rijkelijk laat. Misschien zelfs té laat? Tijdens hun winterrust verbruiken bijen nauwelijks energie, maar bij een hogere buitentemperatuur is die ‘basisverbranding’ hoger. En dus gaan ze sneller door hun reserves heen.

Kunnen ze nog voldoende voedsel vinden en halen ze de lente? Nu kan ik mijn eigen bijen wel helpen, bijvoorbeeld door extra voer te geven. Maar dat geldt niet voor de insecten in de vrije natuur. Deze insecten zullen de warme herfsteffecten zelf moeten tackelen. De meeste insecten overwinteren onder een dik pak bladeren, meestal als eitje, larve of pop. Stel nu dat de warme herfst heeft gezorgd voor een te vroege ontwikkeling van deze insecten?

En wat te denken van trekvlinders als de Atalanta en de Distelvlinder. Zij zijn veel later dan gebruikelijk, of soms zelfs helemaal niet, naar warme streken vertrokken om te overwinteren. Wat de effecten van dat alles zijn, is afwachten.

Ik hoop er maar het beste van en kijk in die zin toch hoopvol uit naar de lente en naar ‘nieuw leven’. Bovendien wacht de moestuin! De laatste boerenkool zal ik deze week wel oogsten, terwijl de knoflook die ik begin winter geplant heb, al voorzichtig boven de grond komt kijken. De bijenkasten zijn geschilderd en de inwoners daarvan zullen zich, zodra het boven 7 graden Celsius is, ook weer gaan melden – tegelijk met de bollen.

Ook kan ik niet wachten om de eerste zaden voor 2023 te zaaien. De afgelopen winter heb ik daarvoor leuke groentesoorten uitgezocht. Zoals de romanesco, in vele opzichten een echte blikvanger. Familie van de bloemkool, maar meestal wat frisser, milder en zoeter. Bovendien is de romanesco bij uitstek voer voor wiskundigen. In iedere krop vind je namelijk een fractal, een spiraal, de gulden snede én de rij van Fibonacci. Hoe diep je ook inzoomt, telkens verschijnt weer dezelfde vorm (dat heet fractal). Daarbij vormen de roosjes een spiraal met een precieze hoek, waardoor de roosjes de stronk optimaal bezetten, die hoek is de gulden snede. Het aantal roosjes per spiraal vermeerdert zich zoals de rij van Fibonacci.

Een wiskundig wonder dus en één van de vele bijzonderheden van de natuur. Laat de lente maar komen!

Fotografie: Cindy van Rees.

molen de adriaan

DWALEN MET VERHALEN

Haarlem heeft een rijke binnenstad als het gaat om gezinnen met kinderen die er graag op uit trekken. We vertellen ze fantasievolle verhalen en maken ze graag bekend met de oude stad Haarlem. Maar zijn deze oude verhalen van Haarlem nog wel bekend bij de jongere generatie? Middels het recyclen van deze oude verhalen naar hedendaagse gebeurtenissen, laten we jong en oud verrassen met de Verborgen Verhalen. Verhalen van de stad, gekoppeld aan lichtobjecten. Tot februari 2023, kan er gedwaald worden langs een sfeervolle route.

DE DRAAK IN DE GEHEIME TUNNELS VAN HAARLEM

Haarlem had ooit een nogal bange burgemeester. Als iemand de hik had, schrok hij al zo, dat hij in de armen van zijn secretaris sprong. Hij klom zelfs een keer in de dure gordijnen na het zien van een muis. Zijn vrouw schudde af en toe haar hoofd. Wat moest Haarlem nou met zo een bangerik?

Gelukkig gebeurde er meestal niet veel in deze stad. Maar op een warme zomerdag kwam er een grote muggenzwerm op de stad af. Mensen bleven staan op straat en wezen naar de duistere, zoemende wolk. Haarlem dreigde onbewoonbaar te worden als de burgemeester niet snel iets bedacht. Hij bibberde bij het idee dat hij gestoken zou worden en kreeg meteen kriebel. ‘Wat nu, wat nu?’ riep hij in paniek naar zijn secretaris. De kalme secretaris haalde een groot vel papier tevoorschijn. Daarop waren met rode kruisjes geheime tunnels aangegeven. Een ervan was bereikbaar vanuit de kelder van het stadhuis. De burgemeester aarzelde geen moment en stoof de kelder in.

Hij pakte een kaars uit een kandelaar en zocht in het halfdonker naar een deur. Tussen twee zware kasten ontdekte hij een glimmende deurknop. Hij duwde tegen de deur terwijl hij aan de knop draaide. Voor hij het wist, stond hij in een tunnel en hoorde luid gebrul. Verderop in de tunnel leek het lichter dan waar hij stond. Voetje voor voetje liep hij door en het gebrul klonk harder en harder. De burgemeester begon te zweten. Was het zijn angst of was het hier echt zo warm? Hij rende bijna de hoek om en stond toen stokstijf stil. Daar zat een gigantische draak, zijn achterpoten vastgebonden met een ijzeren kettingslot. Aan de muur hing een grote sleutel, waar de draak net niet bij kon.

Hoewel zijn hart bijna uit zijn borstkas bonsde, pakte de burgemeester de sleutel en bevrijdde de draak. Die rende al flapperend in de richting van het stadhuis. De burgemeester hoopte dat de draak met zijn vlammen Haarlem zou redden van de muggen. Denk je dat dat gelukt is? In ieder geval was de burgemeester niet meer bang. Wel sloot hij de tunnels voorgoed af met een zwaar slot. Veel te gevaarlijk.

DE DIE RIVIERMEERMIN WILDE

“Wie zijn zal een

Er was eens, Ze hing wat verder verveelde haar aan. ‘Zeg

‘Ach,’ antwoordde heel saai of ‘Waarom ga ‘Een rivier, dingen zou

De zeemeermin Haarlem in de grote oude flessen en De zeemeermin, op de kade. vonden dat slalomde tussen troep niet op?’

Op een dag troep, totdat versierd met deel van een troep niet meer schatten onder

moet je iets engs doen om niet meer bang te zijn.”

kwam naar de meester meteen haalde aanburgemeester twee aan Verderop in gebrul het muur beburgemeester tunnels

DE ZEEMEERMIN DIE LIEVER RIVIERMEERMIN WILDE ZIJN

Er was eens, lang geleden, een avontuurlijke zeemeermin. Ze hing wat rond bij de vissen en de krabben, maar verder verveelde ze zich. Op een dag sprak een paling haar aan. ‘Zeg zeemeermin, waarom kijk jij zo sip?’ ‘Ach,’ antwoordde de zeemeermin, ‘ik wil zo graag op avontuur. Hier in de zee is het of heel saai of heel gevaarlijk.’ ‘Ik snap het,’ zei de paling met een frons op zijn gezicht. ‘Waarom ga je niet naar een rivier?’ De zeemeermin keek hem niet-begrijpend aan. ‘Een rivier, wat is dat?’ De paling legde uit wat een rivier was en zei dat ze daar andere dingen zou vinden dan in zee.

De zeemeermin volgde het advies van de paling op. Ze zwom en zwom, tot ze midden in Haarlem in het Spaarne terechtkwam. Ze stak even haar hoofd boven water en keek naar de grote oude gebouwen en bruggen met letters erop. Onder water zag ze oude fietsen, flessen en zelfs delen van auto’s.

De zeemeermin, die nu riviermeermin was, gooide alles wat in de rivier lag en niet zwom op de kade. In een mum van tijd veranderde de kade in een vuilnisbelt. De Haarlemmers vonden dat maar onhandig en gooiden de troep weer terug in de rivier. De riviermeermin slalomde tussen de zinkende fietsen en ander afval door. ‘Waarom ruimen de mensen hun troep niet op?’ vroeg ze zich af. Vastberaden bleef ze het afval uit het Spaarne gooien.

Op een dag wandelde er een archeoloog over de kade. Ze keek afkeurend naar de berg troep, totdat haar oog ineens op iets bijzonders viel. Het was een aardewerken scherf, versierd met geschilderde bloemen. De archeoloog deed een dansje. Dit was het missende deel van een beroemde pot uit de Middeleeuwen! Voortaan gooiden de Haarlemmers hun troep niet meer terug in het Spaarne. En de riviermeermin? Die ging op zoek naar nog meer schatten onder water. Wie weet zie je er ooit een op de kade liggen.

“Wie zijn afval opruimt, zal een schat vinden.”

Illustraties: Eric J. Coolen. Project van Loco Concepts (Chantal Bakhuis). Tekst van Nicoline Slingelandt.

Een warm hart en gezond verstand

Eind september ontving hospice Haarlem en omstreken de ‘Prijs de Vrijwilliger’-award vanwege de bijzondere manier waarop zij omgaan met hun vrijwilligers. Directeur Pauline Jäger vertelt met enthousiasme over haar hospice.

“In coronatijd wilden we in verbinding blijven met onze vrijwilligers. We deden yoga op het strand op anderhalve meter afstand. Uniek aan ons hospice is dat wij vrijwilligers veel verantwoordelijkheid geven. We geven daarmee ook veel vertrouwen. Dat is erg waardevol voor de sfeer. Sommige vrijwilligers hebben ervaring in de zorg, maar daar selecteren we niet op. We willen mensen met een warm hart en gezond verstand. Ze krijgen veel scholing en er is natuurlijk altijd een achterwacht. Wij zien dat vrijwilligers zich door onze werkwijze snel ontwikkelen en groeien. De bewoners houden in principe hun eigen huisarts en voor de mensen bij wie dat niet mogelijk is hebben we een zeer betrokken gepensioneerde huisarts beschikbaar.”

Het hospice bestaat al 35 jaar. Eerst boden zij alleen palliatieve zorg bij mensen thuis, later kwamen daar drie bedden in het centrum van Haarlem bij. Het eerste jaar werd daar amper gebruik van gemaakt, hospicezorg was destijds nog niet zo bekend. Sinds 2015 bevindt het hospice zich in een prachtig, sfeervol monumentaal pand buiten het centrum en is de vraag zo groot dat er plannen zijn om een tweede locatie te openen, het liefst in dezelfde buurt. Pauline werkt met vijf betaalde krachten en 110 betrokken vrijwilligers. Werken in een hospice is een gewilde activiteit. Voor zorgvrijwilligers, mensen die aan het bed helpen, is er een wachttijd van ongeveer een jaar. Vrijwilligers die koken, strijken of tuinieren kunnen ze altijd wel gebruiken.

WAT IS HET GROOTSTE MISVERSTAND OVER EEN HOSPICE?

“Dat het hier een sombere boel is. Dat is echt niet zo. De sfeer is gezellig en er zijn ook grappige situaties. Zo hadden we eens een bewoner die lang dakloos was geweest. Daklozen

wensen van onze bewoners staan voorop’

zijn veel gewend en overlijden bijna staand. Op een dag wilde hij graag naar het centrum. Gezien zijn lichamelijke toestand vonden we dat niet zo verantwoord, maar hij hield vol. We gaven hem een rollator mee, maar die verkocht hij om drugs te kopen. De politie kwam hem uiteindelijk terugbrengen.”

In het hospice verblijven niet alleen lichamelijk zieke mensen. Soms komen er mensen met een psychische aandoening voor euthanasie. Omdat dit niet zo vaak voorkomt, bereiden ze de vrijwilligers goed voor zodat iedereen weet hoe die bewoner het best ondersteund kan worden en de medewerkers kunnen invoelen waarom euthansasie de enige mogelijkheid is. Pauline: “Ook komen er weleens terminaal zieke mensen met een crimineel verleden, bijvoorbeeld tbs-patiënten. Iedereen is welkom bij ons, maar we kijken ook zorgvuldig naar de veiligheid van onze gasten, hun bezoek en de medewerkers.”

De hospicepopulatie is weliswaar divers, maar er komen nog niet veel islamitische mensen. Pauline: “We hebben hier wel eens een Joodse dienst gehad. De wensen van onze bewoners staan voorop. We proberen die wensen snel te realiseren, want misschien is er geen morgen meer.” Het is duidelijk dat de medewerkers hun uiterste best doen om bewoners een zo goed en passend mogelijk levenseinde te geven. Wanneer iemand niet wil praten over de naderende dood, wordt dat gerespecteerd. Net als alternatieve therapieen en diëten.

ZIJN ER OOK WEL EENS WENSEN DIE JULLIE NIET KUNNEN HONOREREN?

“Er was eens een mevrouw die alleen maar mandarijn uit blik at. Op een dag wilde ze wel tongfilet proberen, want daar hield ze vroeger van. De kok maakte de vis voor haar klaar en vanaf dat moment wilde ze

niets anders meer. De overige bewoners wilden toen ook tongfilet, dus gingen we dat regelen. Tongfilet is echter enorm duur, dus na een tijdje serveerden we het niet meer dagelijks aan iedereen, maar wel aan de dame die niets anders kon eten.”

DOEN JULLIE DE OVERLEDEN BEWONERS UITGELEIDE?

“Zeker! De vrijwilligers hebben een deken gemaakt die bestaat uit lapjes stof die ergens voor staan. Bijvoorbeeld stukjes van de trouw- of doopjurk van de vrijwilligers. Die deken leggen we over de overledene heen. We steken een kaars aan bij de voordeur en begeleiden de bewoner daarmee naar het licht. Daarna lopen we met de draagbaar mee naar de lijkwagen en wachten tot de auto uit zicht verdwenen is. Daarna keren we in stilte terug en blazen de kaars uit. Soms is dat het moment dat een naaste voor het eerst kan huilen.”

Tekst: Gertien Koster. Fotografie: PR Hospice.

‘De

Hét leukste tijdschri voor kleine en grote mensen

Van alles voor en over kleine en grote mensen

Vanaf februari overal verkrijgbaar!

Kunstlijn en HRLM op atelierbezoek bij… Caroline Doornenbal

‘Mijn handen weten vaak meer dan mijn hoofd’

Abstracte schilderijen op papier, hout en doek in aardse tinten met soms een pastelkleur... Caroline Doornenbal maakt kunst vanuit haar gevoel, ze schildert haar binnenwereld.

“Ik vind het fijn als het onbewuste spreekt, als mijn handen het werk doen.”

cCaroline (64) ontvangt haar bezoek met een brede glimlach in haar atelier in het voormalige KPN-gebouw ‘Onder de toren’ in de Waarderpolder. Ze is lang, slank en heeft kort grijs haar. Over haar kleding draagt ze een schort met verfspetters, in haar oorlellen twee pareltjes. Aan de muur naast haar atelierdeur trekt een stuk karton, met daarop een jonge blote man, meteen de aandacht. “Dit is geschilderd door mijn overgrootvader. Het is een voorstudie, het perspectief is nu niet goed, het moet hoog hangen. Hij schilderde meerdere van dit soort naakte jongemannen tussen de hoge bogen in de Koningszaal bij Station Amsterdam Centraal. Helaas is die ruimte niet voor publiek toegankelijk, ik had er graag een kijkje genomen. Mijn opa schilderde ook, zijn schildersezel staat bij mij in het atelier. Ik heb het creatieve dus niet van een vreemde.”

Allereerst volgde Caroline de lerarenopleiding aan d’Witte Lelie in Amsterdam, tweedegraads docent textiele werkvormen en handvaardigheid. Ze stond maar kort voor de klas, het paste niet bij haar. “Ik kan niet direct optreden, daar moet je heel wakker voor zijn. Ik ben te dromerig.” Daarna werkte ze als creatief therapeut. Nog weer later ging ze naar de Kunstacademie in Haarlem, richting schilderen. In 2005 studeerde ze af en werkt sindsdien als kunstenaar.

HET ONBEWUSTE LATEN SPREKEN

Caroline maakt voornamelijk abstracte schilderijen op papier, hout en doek in aardse tinten met soms een pastelkleur. Ze toeft graag in haar atelier om in alle rust te schilderen. Ze vindt de wereld soms wat ‘te veel’. “Al die woorden, ik denk meer in beelden. Dan kan het stil worden in mijn hoofd.” De kunstenaar maakt kunst vanuit haar gevoel, ze schildert haar binnenwereld. “Mijn werken zijn voorzichtig aftastend en zoekend. Ik hou van het gebied tussen het weten en het niet weten waar je heen gaat tijdens het schilderen. Het leuke is dat ik zo op terreinen kom waar ik me opnieuw toe moet verhouden. Mijn handen weten soms meer dan mijn hoofd. Ik ben altijd aan het zoeken en dat geeft onrust, maar het is ook mijn kracht. Ik kijk steeds verder, het is een fijn spel. Mijn vader was psychiater en zei altijd: ‘Het onderbewuste zegt meer dan het bewuste’. Ik vind het fijn als het onbewuste spreekt, als mijn handen het werk doen. Niet teveel denken, dat kan een obstakel zijn, heel vervelend. Soms gaat het beeld voor het woord uit en ontdek ik later pas waar ik mee bezig ben. Als het werk klaar is, heb ik even rust.”

Ze gebruikt in haar werk meerdere materialen door elkaar. Caroline staat op en loopt naar een werk aan de wand. “Wat denk je dat dit is op de verf?” Het lijkt wol, maar het is een takje salie. Op het schilderij ernaast heeft ze met haar nagel strepen getrokken in een laag bijenwas op de verf. “Zo krijg je mooie lijnen, heerlijk om te doen.” Op weer een ander doek heeft de kunstenaar een stukje hout met papier en verf ingepakt. “Ik werk heel associatief. Soms kan je iets beter uitdrukken in hout, papier, wol of textiel. Het is verrassend om ze te combineren.

‘Mijn werk gaat over het verlangen gezien te worden’

Ik wil de materialen voelen en werk graag met mijn handen, papier-maché kneden of met mijn vingers verf uitsmeren op doek.”

CONSTANTE DRANG OM TE CREËREN

Aan een wandrek in haar atelier hangen kleine delen schildpadhuid, ze heeft er schaapjes van gemaakt. Caroline wijst op een creatie aan de muur bij het raam. De schildpadhuid is de vacht van een schaapje, zijn kopje is geschilderd en in het midden van het lijf zit in rode verf een spijker waar het werkje aan bevestigd is. “Mooi detail, hè?” Daaronder hangt een figuur van papier-maché met beentjes van brons staand op een steen. “Ik heb een constante drang om te creëren. Als ik niets maak, word ik heel onrustig. Wat ik voel en beleef komt er via mijn handen uit, het is een gesprek. Ik kijk naar mijn werk, neem een paar stappen afstand, is het te heftig of juist te zwak? Als het klopt met mijn gevoel, kan ik daar heel blij van worden. Sommige werken zou ik nu anders maken. Ik schilder regelmatig oude schilderijen over met mijn technieken van nu. Ik heb er ook weleens spijt van, dan zie ik een foto van een ouder werk en denk: ‘zonde, dat was best mooi’. Het heeft ook te maken met hoe serieus je jezelf neemt, dat doe ik te weinig. Ik vraag me soms af wie er op mijn werk zit te wachten, eigenlijk wat onzeker. Het komt ook voor dat het overschilderen nieuwe effecten geeft. De eerdere lagen werken door, je bent ze niet echt kwijt. Misschien kom ik er juist wel verder door. Mijn werk is een soort metafoor van hoe ik in het leven sta.”

Boven haar werktafel vol met kwasten, krijt en potjes verf hangt een schilderij met daarop dode musjes. “Mijn moeder was dol op deze vogeltjes. We wisten dat ze zou gaan overlijden, ze kreeg euthanasie. De aanloop naar haar overlijden was daardoor lang en bewust. In die tijd heb ik veel musjes geschilderd. Een fase waarin ik bezig was met vergankelijkheid, leven en dood. Het schilderij is een typisch voorbeeld van wat ik ervoer geuit in beeld. Ik voel me fijn in die melancholieke sfeer. Ik heb een vrolijke uitstraling, maar vanbinnen zit een

‘Als ik niets maak, word ik heel onrustig’

melancholische kant.” Ze raakt ontroerd. “Het is de kwetsbaarheid in me, denk ik.”

POSITIE AAN TAFEL

Caroline trekt een lade open van een tekenladenkast, vol met intrigerende spulletjes. Het waren lang haar inspiratiebronnen. Onder meer drie eendenkopjes, karton in honingraatvorm en een vogeltje in een oud naaidoosje. “Kijk dat nekje in die gebogen vorm, zo mooi!” Ook ligt er een oude linodruk van haaientanden. Ze pakt de haaienkaak van bovenop de kast en toont de rijen tanden. “Dit is toch prachtig! Een haai zal nooit zonder tanden zitten.” De kunstenaar neemt weer plaats en vervolgt: “Mijn werk gaat ook over het kind Caroline. Het oergevoel over mijn positie thuis aan tafel. Ik kom uit een talig gezin en was de jongste van vier kinderen. Aan de lange tafel zat mijn vader aan het hoofd, mijn zussen daarnaast en mijn broer tegenover mijn moeder. Ik zat als kleinste naast haar. Het centrum lag aan de andere kant van de tafel, daar was veel discussie. Ik vond dat moeilijk, ik had meer met beeld dan taal en

zat tijdens het eten te tekenen. Ik wilde ook daar zijn waar de aandacht was. Dit heb ik vaak verbeeld, van hier naar daar. Het had natuurlijk te maken met gezien willen worden. Toen mijn zus op kamers ging, mocht ik op haar plek zitten, maar elk weekend als ze thuis kwam moest ik weer op de stoel naast mijn moeder. Vreselijk vond ik dat”, zegt ze lachend. “Mijn werk gaat over het verlangen om gezien te worden én om erbij te horen. De wens om verbonden te zijn, opgenomen in een groep, het is de rode lijn in mijn werk.”

KRACHTVELDEN

Caroline wijst op een abstract schilderij met meerdere verflagen over elkaar aan de wand. “Dit zijn die krachtvelden aan tafel. Waar zit je? Welke ruimte neem je in en hoe reageer je op elkaar? In het midden is het doek leeg. “Dat is het spanningsveld waar alles gebeurt.”

Bovenin een dominant zwart vlak. Links een kleiner donker deel en rechts een licht gebied. “Dat ben ik. Het is een dubbel gevoel. Ik had dat verlangen deel te nemen, maar aan

de andere kant wilde ik eigenlijk niet te veel in de belangstelling staan. Inmiddels vind ik het ook wel prettig om meer beschouwend te zijn van karakter.”

Ze staat op en loopt naar een serie nieuwe kleine schilderijen op papier, die zijn speelser en met meer kleur. “Je kunt duidelijk zien dat ik nu losser werk maak. Het is minder besloten, je kunt als kijker bijna ‘aanschuiven aan tafel’.” Het middenveld is ruimtelijk en er zit meer contrast in de werken. Strepen tegenover ronde vormen, donkere tinten naast een opvallende kleur. “Mijn vrijere aanpak vind ik een positieve ontwikkeling, dit had ik eerder niet gekund of gedurfd. Het oergevoel van vroeger neem ik wel nog steeds mee, het is een puur gevoel van waaruit ik kan werken. Ik ben op heel veel fronten gegroeid in mijn leven, maar ik blijf ook worstelen. Het gevecht benader ik nu luchtiger én mijn leven is verder ook gewoon heel leuk”, zegt ze blij. ✶

Ook te zien in Anno Haarlem, Grote Markt.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

‘Als het werk klaar is, heb ik even rust’

Een openhartig gesprek met…… NINA VINK

Op haar achttiende raakte Nina Vink zwanger van zoontje Jaydon. Ondanks de eerste grote schrik wist de tienermoeder al snel dat ze de baby wilde houden. “Veel mensen hebben kritiek op jonge ouders, maar mijn leven is er mooier door geworden.”

Nina (22) opent de deur in een bruin joggingpak, een bescheiden voorkomen. Ze loopt op sokken de woonkamer in en biedt thee aan. Even later zit ze op de donkergrijze loungebank. Ze heeft haar blonde haren los, tatoeages op haar vingers en haar nagels mintgroen gelakt. De zon schijnt tot ver in de kamer. Haar driejarige zoontje komt binnen en zegt dat hij zijn zonnebril vergeten is in de auto. Nina stuurt hem naar papa die op het balkon staat, maar eerst wil Jaydon de nieuwe katjes laten zien. Hij tilt de zwarte op en laat hem onhandig neerkomen op de bank. Op zijn arm is een verse kattenkrab te zien.

Voordat Nina zwanger raakte woonde ze afwisselend bij haar moeder en bij haar vader, haar ouders zijn gescheiden. Ze had sinds een halfjaar een relatie met de drie jaar oudere Stanley, die ook nog thuis woonde. Nina was zeer onregelmatig ongesteld en deed daarom af een toe een zwangerschapstest. “Ik zou bij Stanley slapen en haalde wat kleding op bij mijn moeder.” Ze was alweer weken over tijd en deed voor de zekerheid een test. “Niks aan de hand leek me, het is iedere keer loos alarm. Totdat ik plots een tweede streepje zag verschijnen. Ik kreeg het meteen warm, dit kon niet, ik slikte de pil. Ik voelde paniek opkomen en moest huilen. Mijn moeder was er gelukkig en troostte me.” Nina ging gelijk naar haar vriend om hem het nieuws te vertellen. “Hij geloofde het eerst niet. ‘Dat kan niet’, zei hij. Hij werd een beetje lacherig en vond het spannend, maar bleef rustig. Veel meer hebben we er op dat moment niet over gesproken of nagedacht. Stanley is sowieso niet iemand die heel ver vooruit denkt. Ik wist eigenlijk al vrij snel dat ik het kindje wilde houden.”

WEL OF GEEN ABORTUS

Diverse gesprekken volgden daarna met haar ouders en zijn ouders. Zij voorzagen wel problemen. De ouders van Nina vonden het geen goed idee om de zwangerschap voort te zetten. Ze vonden haar te jong. Ze zat nog op school, haar ouders wilden dat ze haar kappersopleiding af zou maken. Bovendien was Nina nog maar kort samen met haar vriend en hadden ze geen eigen huis. “Ze maakten zich overal zorgen om. Ook gunden ze mij mijn jeugd, nog kunnen doen en laten wat ik wilde en niet gelijk na school een gezin starten. Ze vonden het echt erg.” De ouders van Stanley reageerden nuchterder. “Ook wel logisch

‘Het zijn vooral onbekenden die kritiek hebben’

natuurlijk, ik was zwanger en niet hun zoon. Dat is minder heftig. Slim vonden ze het zeker niet.”

Volgens Nina hoopten hun beide ouders op abortus, ze brachten het in ieder geval ter sprake als mogelijkheid. “Voor mij was dat geen optie en ook niet voor Stanley. Ook al hadden we nog niet lang een relatie, we wilden dit echt samen doen. Ik ging het kindje sowieso houden met of zonder hem, maar gelukkig was hij het ermee eens. Voor mijn zwangerschap keek ik wel eens met mijn moeder naar tv-programma’s over tienerouders. Ik zei haar dat wanneer het mij zou overkomen ik de baby niet liet weghalen. ‘Laten we hopen dat dat niet gebeurt’, antwoordde mijn moeder. Dat liep anders”, zegt ze lachend. “Ik had al jong een kinderwens, voor mij maakte het niet uit of ik met achttien jaar moeder zou worden of met dertig.”

De zwangerschap van Nina verliep goed. Naast een dikke buik behield ze haar slanke figuur. Ze had geen klachten en kon tot het laatste moment werken als kapster. De bevalling verliep minder makkelijk. “Een vriendin van mij beviel in twee uur, ik verwachtte dat het bij mij ook niet lang zou duren. De ontsluiting kwam helaas niet op gang. Ik heb er tweeëntwintig uur over gedaan voordat Jaydon werd geboren.”

BEMOEIENIS VAN ANDEREN

Na de geboorte hebben ze met z’n drieën twee jaar bij Nina’s vader gewoond. Sinds anderhalf jaar huren ze een eigen appartement. “Mijn vader vond het leuk samen met ons bij hem in huis, maar ook

wel erg druk. Als Jaydon iets stouts deed, bemoeide iedereen zich ermee. Ik verbood het, Stanley zei er wat van en ook opa had een mening. We hebben veel hulp gehad van mijn vader en dat waarderen we enorm, maar soms ontstonden er irritaties. Hij was blij toen we een eigen woning vonden en wij ook. Het is heerlijk met z’n drieën, zelfstandig, eigen regels bepalen, niemand die zich ergens mee bemoeit, echt fijn.” Familieleden vroegen haar tijdens de zwangerschap of ze niet langer had willen studeren, werken, op reis gaan of vaker uit met vrienden. Haar opa en oma van moeders kant hebben heel lang aan de situatie moeten wennen. Inmiddels vinden ze het bijzonder dat ze dit nog mee mogen maken, een achterkleinkind. Sommige mensen om haar heen vonden het lastig hun rol te bepalen. Zo wist haar mentor op het Nova College niet goed hoe ze Nina moest begeleiden bij haar studie in combinatie met de zwangerschap. Toch wist Nina tijdens die periode het kappersdiploma te behalen. Haar stagebegeleider schrok van de dikke buik, maar vroeg al snel of ze na de bevalling bij hem wilde komen werken. Dat heeft ze gedaan, drie dagen in de week werkt ze in zijn kapperszaak.

“Zomaar spontaan uitgaan dat kon niet meer. Gelukkig heb ik geen wilde vriendinnen, als we naar de stad gingen nam ik Jaydon mee of ze kwamen bij mij langs. Uitgaan en feesten doe ik sowieso niet veel en drinken is niet echt aan mij besteed, dat miste ik ook niet. Ik was niet bang mijn vrijheid kwijt te raken. We hadden natuurlijk wel het geluk dat mijn vader er was. Als Jaydon sliep kon ik ’s avonds rustig weg met een vriendin of met Stanley. Ik heb niet het gevoel dat ik iets gemist heb in de begintijd.”

NARE BLIKKEN OP STRAAT

De vriendinnen van Nina vonden de zwangerschap allemaal leuk en interessant, een van hen was ook al jong zwanger.

Ze hadden geen kritiek op haar jonge ouderschap. “Het zijn vooral volwassenen die commentaar geven. ‘Is dit nou wel zo slim?’ vroegen ze me. Als ik met mijn dikke buik op straat liep, kreeg ik regelmatig nare blikken van mensen. Ik zag ze denken: daar heb je weer zo’n onverantwoord meisje! Dat gebeurt nog steeds trouwens. Als ik met Jaydon in een winkel ben en hij doet stout of krijgt een driftbui, zie ik mensen gelijk kijken. Ik voel de kritiek: dat meisje is veel te jong om op te voeden, die heeft geen idee wat ze aan het doen is. Ik vind dat echt vervelend en het is daarbij helemaal niet nodig. Ik doe dat zelf ook niet bij anderen. Iedereen heeft gelijk een mening, maar ze weten helemaal niet hoe het precies zit.” Nadat duidelijk was dat zij het kindje wilde houden heeft Nina van haar directe omgeving geen commentaar meer gehad. Wel is er nog gesproken en meegedacht over hoe ze de situatie het best kon aanpakken.

Jaydon komt er even bij, hij wil aandacht. “Mag ik een ijsje?” vraagt hij leunend tegen de benen van zijn moeder. Het wordt een mandarijn die Nina voor hem pelt. Hij laat ondertussen een ingelijste tekening zien die hij voor haar heeft gemaakt. Volgens Nina zitten er alleen maar voordelen aan het jong moeder zijn. Ze heeft bijvoorbeeld meer energie dan oudere moeders, denkt ze. Ook opa en oma zijn niet oud en kunnen nog volop activiteiten ondernemen met Jaydon. “Als hij straks wat ouder is, ben ik nog jong en kan carrière maken als ik dat wil. We zitten qua leeftijd dicht bij elkaar, als ik 36 jaar ben is hij 18, wellicht begrijp ik zijn leven dan beter. Wie weet wil hij daardoor meer

met me delen. Het is ook cool, we kunnen samen uit. Ik hoop trouwens niet dat ik dan al oma word”, zegt ze lachend. “Natuurlijk heb ik geen recht van spreken. Ik weet ook niet waarom ik dit zeg, het hangt van het kind af, maar 18 lijkt wel erg jong. We gaan het zien, als het bij hem past, is het prima.”

GENIETEN VAN ZWANGERSCHAP

Opmerkingen als: ‘Je bent je vrijheid kwijt’ of ‘Je leven is voorbij’, daar kan Nina niets mee. “Dat vind ik totaal overdreven; alsof ik mijn leven inruil voor een kind. Je krijgt er iets heel moois voor terug, dat lijken mensen te vergeten. Je kunt niet zomaar weg, dat klopt, maar dan regel ik een oppas. Ik heb gelukkig veel mensen om mij heen die willen oppassen. Eigenlijk gaat Jaydon bijna altijd overal mee naar toe.”

Als moeder staat ze wel voorzichtiger in het leven dan voorheen en denkt meer na bij wat ze doet. Ze kijkt anders naar de wereld en voelt zich verantwoordelijker. “Ik maak me geen zorgen om de wereldproblemen. Daar probeer ik me zo min mogelijk mee bezig te houden, ik kan er toch niets aan veranderen. Ik raad andere tienermoeders aan vooral te genieten van hun zwangerschap, dat heb ik ook gedaan. Belangrijk is zelf te beslissen of je het kindje houdt of niet, anders krijg je misschien spijt. Ik ben blij dat ik hier de gelegenheid krijg mijn positieve verhaal te delen. Wij zijn bezig om nog een kindje te krijgen en misschien daarna nog een, als het lukt. Mijn leven is echt mooier geworden door het moederschap.” ✶

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

‘Ik sta als moeder voorzichtiger in het leven’

Evenementen in beeld

Er is weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legde een aantal evenementen vast.

Verjaardag van Haarlem

Schuurmagazine live

Verhalenfestival Stadsefratsen

Donna’s Hot Stuff

COC Songfestival

Haarlemse Popscene on Tour

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend plekje.

Fotografie: Linda Llambias.

Uitgelicht

De Haarlemse alleskunner en beroepssnob Tobias Camman liet via Instagram vaak zien hoe goed hij kan koken, maar echt hoge ogen gooide hij toen hij in De Fomoshow Michelinsterrenchef Peter Gast wist te imponeren met zijn zelfbedachte gerecht. Het idee voor een kookboek werd geboren Voer is hét kookboek voor iedereen die af en toe in de keuken staat en weet wat hij of zij aan het doen is, maar net een stapje verder wil gaan.

Tobias verrast met bijzondere technieken en nieuwe smaakcombinaties. Hij geeft klassieke gerechten een eigentijdse twist en is een meester in het opdienen. De algemene deler van dit alles: écht moeilijk wordt het nooit. Met Voer kan iedere thuiskok een hoogwaardig gerecht met een hoog restaurantgehalte opdienen aan de keukentafel.

Uitgeverij Blossom Books B.V., € 29,99.

VROLIJKE NOOT

Simon & Garfunkel, Pete Seeger, Joan Baez, Tom Paxton, allemaal stonden ze in De Waag in Haarlem. Net als Boudewijn de Groot, Astrid Nijgh, Neerlands Hoop In Bange Dagen en talloze anderen. En Bob Dylan? Er was al een datum voor hem vrijgehouden, maar hij werd plotseling wereldberoemd, dus dat ging niet door. Muziekjournalist Peter Bruyn vertelt het verhaal van de oudste en meest legendarische folkclub van Nederland, in 1962 begonnen door Cobi Schreijer. Uitgeverij Loutje, € 22,50.

HAARLEMSE NIEUWE

STAPPEN TELLEN

Nadat hij jarenlang in de thuiszorg heeft gewerkt, besluit Chris zijn baan op te zeggen. Hij wil zijn droom verwezenlijken en een langeafstandswandeling gaan doen. Hij kiest voor het Nederlands Kustpad, een tocht van ongeveer 711 kilometer van Sluis in Zeeland naar Bad Nieuweschans in Groningen. Onderweg heeft hij contact met mensen die hun verhalen en ervaringen met hem delen en hem regelmatig gastvrij ontvangen. Boekscout, € 21,99.

POSITIEVE ENERGIE

Nadat Jacky in haar jeugd is behandeld voor kanker, krijgt zij op 25-jarige leeftijd opnieuw deze diagnose. Ze gaat de strijd aan, maar desondanks wordt haar verteld dat ze niet lang meer zal leven. Als zij erachter komt dat de artsen niet eerlijk zijn geweest, gaat ze direct naar een ander ziekenhuis. Daar komt zij voor een lastige keuze te staan: opgeven of zeer zware behandelingen ondergaan, waarbij de kans klein is dat de tumor wordt uitgeschakeld. Boekengilde, € 13,50.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

WREED

In deze historische roman schrijft Elle van Rijn over Rosa die opgroeit in een voorspoedig en vooraanstaand gezin in Nederlands-Indië. Wanneer haar ouders gaan scheiden wordt ze achtergelaten bij een tante. Alleen en ontheemd verlangt ze naar haar gelukkige kinderjaren. Als de Japanners de kolonie bezetten, leert de dan zeventienjarige Rosa dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en dat afkomst ertoe doet. Overamstel Uitgevers, € 22,99.

De keuze van De Vries Van Stockum

MEEDOGENLOOS GRAPPIG

Jip van den Toorn toont de kleine en grote crisissen die ons in het dagelijks leven parten spelen en de vijf stadia die we met ze doorlopen. Hoe gaan we om met drama’s als een plotselinge pandemie, een langverwachte klimaatcrisis, ontembare reislust én groeiende vliegschaamte? Jip vangt niet alleen scherp, confronterend en humoristisch de tijdsgeest, maar ook ons gedrag als individu en maatschappij. Park Uitgevers, € 20,99.

EENZAAMHEID

Na het overlijden van haar echtgenoot belandt Maria Leonor in een diepe depressie. Ze wordt overweldigd door de moeilijkheden bij het beheer van haar landgoed in Ribatejo, de verwachtingen van de samenleving en de benauwende controle vanuit haar omgeving. Zo goed als mogelijk probeert ze haar verantwoordelijkheid als landeigenaar op zich te nemen. Maar haar hart wordt gekweld door een geheime zonde: de rouw heeft haar verlangen niet gestild. Meulenhoff Boekerij B.V., € 22,99.

SMAAKKONINGIN

In The Fast Five komt Donna Hay met verrukkelijke upgrades voor dé klassiekers uit de doordeweekse keuken. Vertrouwde favorieten als pasta, lasagne en taco’s zijn weer als nieuw met vijf verschillende smaakvariaties per gerecht. Serveer er verse salsa’s en sides bij en je tovert in no time een complete maaltijd op tafel. Denk aan bloemkooltaco’s met pittige varkensbuik en een groene salade. Of je gaat voor taco’s met gegrilde limoenkoriandervis. Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum, € 34,99.

LIEFDEVOL

Voor fans van De jongen, de vos, de mol en het paard en Grote Panda & Kleine Draak: hét boek om het jaar vrolijk en hoopvol mee te beginnen. Een klop op de deur onderbreekt de meditatie van de Dalai Lama. Als hij opendoet, ziet hij een reuzenpanda staan die vele kilometers heeft afgelegd om hem te ontmoeten. Samen wandelen ze door de bossen en praten ze over grote en kleine dingen in het leven: levenswijsheden die je kijk op de wereld veranderen. HarperCollins Holland, € 20,-.

ONEINDIG KWETSBAAR

Ze was teruggekomen! Daar stond ze. Haar bovenlichaam was onzichtbaar achter het houten bovendeel van de vestibuledeur, haar voeten waren zichtbaar door het glas van het benedendeel. Hij hoefde maar naar die deur te gaan om haar te hebben. Maar de bel ging niet. Ze belde niet aan. Wat moest hij doen? Deze kans grijpen om haar toch niet kwijt te zijn? Zij wist ook niet wat ze moest doen. Uitgeverij Prometheus, € 22,99.

Jeltjes favoriete boek

ONHEILSPELLEND

Thomas sleept je mee in de donkerder dagen van de maand november. Een cruciale maand waarin de inwoners van een Amerikaans stadje alles in het werk moeten stellen om hun flinterdunne gelukkige leventje in stand te houden. Ieder jaar in november slaat hun geluk om en worden ze juist overvallen door ongeluk. Daar zijn de pijntjes, de domme pech, de financiële tegenvallers. Na een week of vier is het voorbij en keert het geluk terug... maar tegen welke prijs? Meulenhoff Boekerij B.V., € 22,99.

JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum

ZOMAAR EEN DAGJE WINKELEN?

Haarlem is een winkelparadijs. Struin door de Gouden Straatjes, verwen jezelf met een overheerlijke lunch en loop binnen bij een van de smaakvolle winkels. Hier vind je alles. Van horloges tot schoenen tot een compleet nieuwe outfit. Of je nu een uitgesproken smaakt hebt of gaat voor de meer basic look, in Haarlem slaag je altijd.

VISITHAARLEM.COM