HRLM 81

81STADSGLOSSY HRLM

Welkom in de wereld van Residence Boseilanden.

Een authentiek gebouw dat vroegere tijden verbindt met het wooncomfort van nu. Een nieuw te bouwen residence in alle opzichten, bijzonder in elk detail en omgeven door groen. Gelegen in het exclusief groen- en recreatiegebied aan de westflank van de Haarlemmermeer, op fietsafstand van Bloemendaal, Heemstede, duinen en strand.

Maar alle zotheid op een stokje, als muziekliefhebber ben je in Haarlem helemaal op de juiste plek. Haarlem heeft ook schatkisten vol met artiesten en muziek. We hebben net alle buitenfestivals achter de rug, en gaan weer richting de herfst. Het gloednieuwe seizoen gaat beginnen en gelukkig gaan alle deuren van de theaters en podia’s weer open.

En.... op 9 oktober kan je in Patronaat genieten van het COC-songfestival, dat belooft een echt spektakel te worden. Op pagina 9 alvast een voorproefje.

Aan HRLM werken mee Jos Ahlers, Jan Beelen, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Yorick Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Christhilde Klein, Warry van der Leen, Meta van der Meijden, George Moormann, Pixabay, Marelie van Rongen, Henk Tijbosch, Rian Visser, Jos Wienen en Haarlemse wijkraden Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@ haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlmonline.nl en volg ons ook op haarlemsestadsglossywww.facebook.com/ en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Geniet van alle mooie muziek, of dit nu vanaf je bank thuis is of in het theater.

Uitgever en hoofdredacteur

‘Het is weer voorbij die mooie zomer’, hoor je ieder jaar rond september voorbij komen op de radio. De hit van de Rotterdamse Gerard Cox is inmiddels alweer 27 jaar oud en wordt beschouwd als een nummer uit de schatkist van de Nederlandstalige muziek. En ik blerde het altijd vol overtuiging mee. Want echt zingen... ik zeg altijd: “Als je wil dat iedereen weggaat, moet je mij een liedje laten zingen, gegarandeerd een succes.”

HRLM Administratie Adela Bot/ Romijn Bedrijfsadvies Distributie Hélène van der Werff, Tjibbe van der Werff en BusinessPost Raad van Advies Ella BlommaertZander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Welkom Jeannette

En geniet ook van deze 81ste editie.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp. Gratis verkrijgbaar bij onze adverteerders,VVV Haarlem, bibliotheken, lees-en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Onze Haarlemse schatkist heeft niet alleen professionele artiesten, maar ook een enorme schare aan fantastische amateurs, en die doen echt niet onder voor de professionals. Op pagina 69 hebben we zes mooie zangers uitgelicht. En op pagina 80 lees je het verhaal van Job; die begon als amateur en zingt nu de sterren van de hemel bij het gezelschap van André Rieu.

Llambias.Lindae:Fotografi

Advertentieverkoop Redactie

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief en Nieuwe Gracht Producties.

81 HRLM ✶ 3

Jeannette Eversen is hoofdredacteur.Ze was getrouwd met wijlen Rob enheeft twee hondjes Sammy en Max.

Jeannette Eversen Vormgeving Jeannette Eversen en Adrian de Groen Redactie Victoria van der Werff Tekst- en eindredactie Marcel Lee Fotografie Anouk De Kleermaeker, Linda Llambias

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector Rob Eversen (1951-2018)

Met de muziek mee

Reacties van lezers ontvangen via de mail en onze social media kanalen en gehoord van voorbijgangers en bezoekers op de redactie.

WERKEN VOOR HRLM IS LEUK!

4 ✶ HRLM 81

Kortom: werken voor HRLM is een feest. Kijk voor mijn foto’s ook op Instagram: @haarlemse_stadsglossy.

Ook reageren op HRLM? Mail naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

UITGELICHT

Ellen: Wat een lekker recept weer! Zelfs mijn kinderen lusten het. Richard: Mooi tijdschrift, maar ik vind de website een beetje saai. Jolanda: Wanneer komt de volgende editie, kan niet wachten! Brenda: Net niet strandklaar, de column van Jos, zo’n feest van herkening, zoals ik met mijn vrienden heul. Héérlijk ;-) Jeanne: Die borden van BijdeHeren, daar word ik zo mega hebberig van, echt te mooi, wel nog even sparen. Andrea: Ik lees Karbonkel met veel plezier, altijd inspirerend en vol humor. George: Wat mooi dat jullie toch nog een foto van Rob plaatsen. HRLM Vriend: Elke nieuwe cover maakt mij altijd nieuwsgierig naar de inhoud. Familie Cordemeijer: We zijn gespot in HRLM Michael: Ziet er weer gelikt uit. Hélène: HRLMSE BRTN, altijd weer grappig om te zien wat je nog niet weet.

In mijn studio ontvang ik allerlei boeiende mensen (Haarlem heeft fantastische inwoners) die ik mag portretteren. Ontmoetingen die me altijd bijblijven. Zoeken naar een goed standpunt om het karakter en de passie van de geportretteerde zo goed mogelijk te vangen.

HRLM REACTIES

ACHTER DE SCHERMEN

Docent verpleegkundige Novacollege: Het verhaal van Antoine is ijzingwekkend omdat áls zijn ziektebeeld niet op tijd herkend was in Lissabon, hij het niet zou hebben overleefd! Het tijdsbestek waarbinnen gehandeld moet worden is kort en vereist een goede samenwerking én vertrouwen in de kennis en kunde van artsen en verpleegkundigen en al het betrokken zorgpersoneel. Tunnelvisie moet zo worden voorkomen. Klinische blik en vaststellen van de juiste parameters waarmee geredeneerd zal worden is een vereiste aangevuld met de inbreng van de patiënt. Uit het verhaal van Antoine blijkt dat de communicatie tussen artsen, zorgpersoneel en bovenal patiënt in Lissabon adequaat, empathisch én op de zorgvrager afgestemd was, waarbij soms afgeweken werd van het protocol. Werd Antoine in Lissabon nog door artsen en zorgpersoneel met alle zorg omringd, zo kwam hij bij terugkomst in Nederland – onder begeleiding van een verpleegkundige, met de bedoeling hem in het daartoe van tevoren aangewezen ziekenhuis af te leveren – van een koude kermis thuis. Hij kon per direct naar huis. Ineens was alles goed en na twee weken pas weer een afspraak. Geen duidelijke motivatie en het tonen van empathie is klaarblijkelijk afhankelijk van de persoon. Hoort een duidelijk communicatie én het tonen van empathie niet inherent te zijn aan het uitoefenen van een beroep in de zorg, ongeacht de functie? Zorginstellingen en zorgopleidingen kunnen van de belevenissen van Antoine veel leren. Alle niveaus, de verschillende functies in de zorginstellingen, alle leerjaren op een opleiding én alle vakken, medisch, omgangskunde, recht, verpleegkunde, kunnen en moeten hier lering uit trekken.

Als je in Haarlem woont, kun je niks anders dan een beetje verliefd zijn op deze stad. Ze heeft zoveel te bieden…er is zoveel moois te zien, ze is bourgondisch en gastvrij. Er wordt van alles georganiseerd op cultureel en sociaal gebied. Hoe heerlijk is het om te fotograferen voor HRLM. Ik vertrek op een mooie dag met mijn camera om mijn nek om door de stad te kuieren. Op zoek naar mooi (en Haarlems) beeld. Voor rubrieken in het blad of voor de cover.

HRLM fotograaf Anouk De Kleermaeker

THEMA MUZIEK 9 COC Songfestival 20 Niniane 69 Zes Haarlemse zangers 80 Operazanger Jop van Gennip 92 Dirigent Matthijs Broers INTERVIEW 42 Vrijmetselaars in Haarlem 48 Ouderenzorg houdt je jong 86 Mijn Haarlem Fred Rosenhart 96 Even voorstellen Lidewij de Koekkoek 104 Openhartige gesprek Tom de Haan REPORTAGE 28 Een straatje in Haarlem 76 Pak je podium! WINKELEN 38 Dieren 41 De wereld van Jansje COLUMNS 7 Jos Muziekstad 19 Karbonkel 1566 37 Jos Muzikale kalverliefde 39 Jan Willem Kaalgevreten 51 Rian Uit het hoofd 91 Falco Muziekje erbij CULTUUR 56 Museum van de Geest 57 Column Jolanda 58 Jong Talent Phil Meds 59 Patronaat 60 Theater de Liefde 61 De Schuur 62 Teylers 63 Column Marelie 64 Anders kijken met... 65 ABC 66 Museum Haarlem 67 septemberINHOUDNaaiatelier-oktober202214de jaargang81 PUUR HAARLEMS 16 Zo Haarlems 17 Zo 8834HRLMseHaarlemsBRTNNieuwinHaarlem HISTORIE 22 Toen en Nu Zijlsingel 25 Pareltje Jan van de Velde KUNST 32Zomaar een foto 52 Haarlem, wat ben je stil 82 Beeldend Haarlem 99 Kunstlijn Haarlem LEZEN 112 Boeken Top 5 en Uitgelicht EN OOK 20 Stadsmormels 85 Afscheid 108 Koken Sperziebonensalade 110 Evenementen 111 Gespot 114 HRLM VriendenCoverfotoRob Eversen 7,05waardeexemplaarGratis HRLM septemberoktober2022www.hrlm-online.nl 202281 81STADSGLOSSY HRLM966942

InspirerendSeinwezen.nlerfgoed aan het envergaderenInspirerendspoorwerken • Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed. • Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen. • Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS. • Broedplaats van sociale innovatie in de buurt. Kinderhuissingel 1 2013 AS Haarlem 023 5317118 FöllmiPeterHansFoto: Jouw advertentie hier? Adverteer vanaf € 52,50 in het leukste tijdschrift van Haarlem! Samen met ondernemers bedenken en maken we lezenswaardige mooie artikelen. Met jouw bedrijf als betrouwbare en inspirerende informatiebron. Dat wordt gelezen, gewaardeerd én herinnerd! HRLM ontvangt hartverwarmende en lovende reacties op de edities. Profiteer nu van het bereik en van de aandacht die jouw advertentie krijgt in het grootste tijdschrift van Haarlem. Voor meer informatie ga www.hrlm-online.nl/adverterennaar HRLM OPTICIEN KUIPERS Zijlstraat 97 | 2011 TM Haarlem | 023-5310181

Dat ervaar ik als een kers op de taart. De rijke Haarlemse muziekcultuur behoort tot ons culturele erfgoed.

Dat houden we als muzikanten, burgers, luisteraars én als stadsbestuur graag in stand..

Burgemeester van Haarlem zijn betekent veel genieten van muziek, door de vele uitnodigingen die ik en andere collegeleden krijgen.

Naast deze evenementen speelt muziek sowieso een belangrijke rol in de stad. Concerten en uitvoeringen bepalen het ritme van het culturele leven. Tal van popbands en zangkoren vinden hier hun bakermat. Namen als Lennaert Nijgh, Boudewijn de Groot en Chef’Special zijn wijd en zijd bekend.

burgemeester van onze stad.

In dit nummer is muziek het thema. En dat past zeker bij Haarlem. Haarlem is ook muziekstad. Drukbezochte Haarlemse muziekfestivals genieten landelijke, ja zelfs internationale bekendheid. Denk aan het festival voor vocale muziek The Big Sing (voorheen de Koorbiënnale) of aan het Orgelfestival, waarvan afgelopen zomer de 54ste editie plaatsvond. Muziekevenementen als Jazz & More en Bevrijdingspop hebben hun sporen meer dan verdiend.

houden en zelfs te bevorderen. Ik vind het een eer om voor een bestuur dat dit waardevolle doel nastreeft de voorzittershamer te mogen hanteren. Een swingende stad heeft, last but not least, publiek nodig. In die laatste categorie plaats ik mezelf graag als gretig luisteraar. Van huis uit ben ik vooral vertrouwd met klassieke muziek en daarbij meer liefhebber dan kenner. Als ik wel eens wordt getest op mijn kennis van popmuziek sta ik met mijn mond vol tanden. Maar het heeft ook zijn voordeel: ook sommige klassiekers klinken mij als nieuw in de oren.

81 HRLM ✶ 7

Om het in een stad te laten swingen heb je toch iets meer nodig dan talent en inspiratie alleen. Een goede infrastructuur voor muziek bijvoorbeeld. Het gemeentebestuur heeft daarin een belangrijke rol. De bouw van het orgel in de Bavo was een absolute voltreffer: tot op de dag van vandaag een orgel van wereldklasse. Zelfs Händel en Mozart kwamen luisteren en spelen. Haarlem heeft nog steeds officieel een stadsorganist in dienst. In onze huidige tijd was de investering in podia ook een belangrijke bijdrage, van Philharmonie tot Patronaat. Oefenplekken zoals bij de Oerkap en straks bij het Slachthuis zijn belangrijk. En natuurlijk ook plekken om muziek te leren maken zoals de (wereld)muziekschool en de Koorschool. Burgers spelen net zo goed een wezenlijke rol. Zo leverde in 1877 de Haarlemse bloembollen- en zadenhandelaar Carl Gottfried Voorhelm Schneevogt een bijdrage door in zijn testament het voor die tijd aanzienlijke bedrag van tweeduizend gulden na te laten met de opdracht aan de burgemeester om het Haarlemsche Muziekfonds te stichten. Het doel werd met de volgende negentiende-eeuwse formulering omschreven: ’bevordering van de beoefening der muziek te Haarlem en wanneer de geldmiddelen het later mogten toelaten ook elders’. Om dit bestuurlijk goed te borgen, stelde de erflater als voorwaarde dat de burgemeester ook het voorzitterschap van het fonds op zich zou nemen. Zo geschiedde en zo is het, 145 jaar later, nog steeds. Met het traag maar gestaag groeiende vermogen ondersteunde het fonds in de begintijd voornamelijk de muziekschool. Halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw nam de overheid de financiering daarvan grotendeels over. Het fonds kon zich sindsdien dus meer op andere initiatieven richten, zoals de organisatie van bijzondere concerten of de festivals die ik hierboven noem. Zo hielp en helpt het fonds om de naam die Haarlem als muziekstad heeft opgebouwd in stand te

Jos Muziekstad

haarstudio Gedempte Raamgracht 28 zw 2011 WH Haarlem - 023 534 39 59 maandag en dinsdag gesloten Sillver StudiobyDeb © De bedenkers van eigentijdsesieraden Warmoesstraat 2 | Haarlem | T 023 532 43 09 | www.sipkesedelsmeden.nl

Fielmich.J.-ArchiefNoord-HollandsFotografie:

81 HRLM ✶ 9 TOEN ✶

Oude Groenmarkt - 1976

Haarlem organiseert dit jaar de 26ste editie van het COC Songfestival. Diversen LHBTIQ+-organisaties uit alle Nederlandse regio’s zijn druk bezig met het voorbereiden van hun acts. Op 9 oktober zal het evenement plaatsvinden in Patronaat en wordt de nieuwe landelijke winnaar gekozen.

10 ✶ HRLM 81

Het kleine zusje van het Eurovisie Songfestival wordt geboren in 1995. In plaats van landen, doen verschillende landelijke LHBTIQ+-organisaties mee aan de wedstrijd. De organisaties stellen zelf een kandidaat aan die de sterren van de hemel mag zingen. “Het is aan iedereen hoe zij het willen aanpakken”, legt Simon uit. “De één houdt een voorronde, de ander heeft een specifiek persoon voor ogen.” De nummers die worden gezongen mogen maximaal vier minuten duren én de originele teksten moeten live worden gezongen. Om het behapbaar te houden staan maximaal zes mensen tegelijk op het podium. “We moeten ook geen halve conference hebben”, zegt hij lachend. Het is de bedoeling om te laten zien dat het songfestival een feest is voor iedereen. “Een plek waar iedereen ongegeneerd uit zijn of haar plaat kan gaan en zichzelf kan zijn.”

‘Laten we niet persoonlijkheid’maarkleurennaarkijken,naar

Bouwvakker of gay, zing maar mee Douze points!

GEVOEL VAN ERKENNING

Eigenlijk is het een geluk bij een ongeluk wanneer Willeke Alberti in 1994 ronduit slecht scoort op het Eurovisie Songfestival. Het is dan nog gebruikelijk dat bij een slechte score het land het volgende jaar niet meer mee mag doen. Fans balen, maar ze laten het er niet bij zitten. “Vrijwilligers van het COC in Limburg kwamen met het idee om zelf een editie van het festival te organiseren”, vertelt coördinator van het landelijk team COC Songfestival Simon Timmerman. “We wilden het gevoel niet kwijtraken en de verbintenis tussen de afdelingen van het COC versterken.”

2016 - Bibi en de Nielsjes.

2019 - De Reizigers.

1995 - Sjamke van de mannen.

81 HRLM ✶ 11 INTERVIEW ✶ ›

Aangezien Alexander deze editie zelf zal optreden, weet hij hoeveel tijd in de voorbereiding gaat zitten. Met het nummer Colour Blind wil hij vertellen over de acceptatie van de mens en vooral over die van de LHBTIQ+-gemeenschap. “Ik vraag mij vaak af waarom er acceptatie moet zijn”, zegt hij. “We moeten tegenwoordig op alles een sticker plakken of in een hokje stoppen. We zouden eigenlijk kleurenblind moeten worden.” Alexander is van mening dat we elkaar moeten accepteren zoals wij zijn en niet anders behandelen dan nodig is. “Laten we niet naar kleuren kijken, maar naar persoonlijkheid.”

In 2015 doet Alexander van Doorn voor het

2019 - Winnaar Luz.

Het idee dat de LHBTIQ+-gemeenschap zich vrij kan bewegen zonder gediscrimineerd te worden is in ons land sterk aanwezig, maar dit blijkt vaak niet de waarheid te zijn. “Mijn vriend en ik lopen wel hand in hand, maar het is raar dat ik niet geheel kan ontspannen”, beaamt Alexander. Met zijn nieuwe nummer hoopt hij mensen te kunnen overtuigen om vaker hun authentieke zelf te laten zien. Het belangrijkste is dan ook dat mensen tijdens het festival volledig zichzelf kunnen zijn en zich daar ook veilig bij voelen. “Laat mensen maar hun mening hebben. Zolang wij ontspannen blijven, hoe sneller we van dit probleem af zullen komen.”

Door de jaren heen is er bij het festival veel veranderd op muzikaal gebied. Nummers worden makkelijker geschreven en geproduceerd vanwege de hedendaagse technologie. Simon vertelt dat de aanloop naar de nieuwe editie al een feest op zich is. “Veel nummers van kandidaten zijn al te vinden op Spotify, wat er voor zorgt dat er veel leuke kansen zijn om de muziek landelijk te verspreiden.” De liedjes die worden gezongen moeten een gevoel van erkenning oproepen onder bezoekers en deelnemers. Dat is volgens de organisatie namelijk het voornaamste doel van het festival. “We hadden een deelnemer met een ontzettend aangrijpend nummer”, vertelt de oud-voorzitter. “Het ging over zijn expartner tijdens de aids-epidemie. Absoluut hartverscheurend, maar helaas ook erg herkenbaar voor de gemeenschap.”

eerst mee aan het COC Songfestival, hij eindigt op de vijfde plaats. “Daarna deed ik nog een keer mee en eindigde ik op de tweede plek, wat betekent dat ik dit jaar wel op nummer één móet eindigen”, zegt hij grappend. Komende editie zal hij namelijk meedoen voor COC Kennemerland en Haarlem in het specifiek. Dat je een professionele zanger moet zijn om mee te kunnen doen, vindt hij onzin. Het gaat volgens hem om een verhaal over te brengen, dat vaak ook goed gepaart gaat met humor. “Je moet het echt graag willen, want er gaat veel tijd in zitten.”

Of het festival alleen bedoeld is voor mensen uit de gemeenschap? “Welnee, het zou juist

12 ✶ HRLM 81

KLEURENBLIND

›

1996

81 HRLM ✶ 13 INTERVIEW ✶

2019

‘Een plek waar iedereen ongegeneerd uit zijn of haar plaat kan gaan’ - Deelnemers. - Deelnemers.

14 ✶ HRLM 81

2022 - Alexander van der Doorn.

2019 - Jos Ahlers en het Ampzing Genootschap - De Reizigers.

81 HRLM ✶ 15 INTERVIEW ✶

fantastisch zijn als iedereen gezellig met ons uit zijn dak gaat.”

Dit jaar voelde Marloes zich dan ook eenzaam tijdens Pride. “Het is soms best lastig met zoveel heteroseksuelen die ook naar de Pride komen”, vertelt ze. “Als bondgenoot ben je zeker welkom, maar je moet geen aapjes komen kijken.” Ze refereert daarna naar de twee vrouwen die dezelfde nacht nog mishandeld werden door een Uberchauffeur. “Wij als gemeenschap staan te demonsteren bij het Homomonument door wat er is gebeurd, maar de hetero’s zijn

Als student aan de rockacademie is ze dan ook niet vreemd met het schrijven van nummers. “Mijn muziek gaat vooral over zelfliefde en jezelf kunnen zijn waardoor je sterk in je schoenen staat”, legt ze uit. Het nummer waarmee ze in 2019 won heet Harmony; ze schreef het samen met haar toenmalige toetsenist en achtergrond zanger. “Het nummer gaat over Pride en het gevoel dat we daar bij krijgen.” De essentie van Pride draait voor Marloes om hoe de gemeenschap de ruimte krijgt de ze verdienen. “Voor ons is het een ontzettend belangrijke dag.”

Over een aantal weken is het tijd voor de zesentwintigste editie van het COC Songfestival georganiseerd in ons eigen Patronaat. Volgens voorzitter Jos Ahlers van COC-Kennemerland gaat het een enorm feest worden. “We hebben veel leuke artiesten, acts en we gaan ook het publiek interviewen”, legt hij uit. De spanning neemt dan ook toe, want wat betreft de acts van de andere COC-regio’s tast Kennemerland nog in het duister. “Onze professionele jury mag bepalen wie met de prijs naar huis gaat.” Dit jaar zal nieuwe wethouder Eva de Raadt

KOM JE OOK?

Ga voor kaarten www.cocsongfestival.nlwww.patronaat.nlnaarof

KRACHT OM JEZELF TE ZIJN

9 oktober vanaf 16.00 uur een middag vol muziek, vrolijke acts, drag queens, een spannende puntentelling met een vakjury en regiojury en een spetterende afterparty met DJ in Patronaat.

VERBINDING EN EXCLUSIVITEIT

nergens te bekennen.” Volgens Marloes is het evenement tegenwoordig te commercieel geworden en daar kan zij zich flink boos over maken. Het gaat namelijk niet alleen om een dag vol feest, maar de LHBTIQ+gemeenschap viert ook dat zij zichzelf kunnen zijn. “Het is een belangrijke dag voor ons en anderen moeten ons dan de ruimte geven.”

De emancipatie heeft volgens de zangeres nog een lange weg te gaan. “Tolerantie is eigenlijk niet genoeg, daar doe ik het niet meer voor.” Ze omschrijft het als met iemand in een kamer zitten die je daar niet wilt hebben. “We zijn al goed op weg door meer voorlichting op scholen te geven, maar we hebben iedereen nodig om de acceptatie te verbeteren.” Met onder meer haar muziek probeert ze haar eigen steentje bij te dragen. Het COC Songfestival gaat voor haar dan ook niet over het winnen. “Met kunst kan je niet winnen. Het was al mooi genoeg dat ik mijn verhaal kon doen en daar erkenning voor kreeg.”

deel uitmaken van het panel. In 2019 won de regio Midden-Nederland de eerste prijs. Zoals gebruikelijk hoort deze regio de volgende editie te organiseren, maar daar stak het coronavirus helaas meermaals een stokje voor, wel kwam er een online editie van het festival. “Ze hebben alles tot twee keer toe in de puntjes georganiseerd, maar helaas niet kunnen uitvoeren”, legt Jos uit. “Ze zochten een club die deze taak graag van hen over wilde nemen.” Regio Kennemerland stuurde een pitch in en werd gehonoreerd. Volgens Jos gaat het deze keer niet alleen om het winnen, maar ook om de eer dit feest te mogen organiseren. “Ik kijk er niet alleen naar uit om de muziek te horen, maar ook om het feest en de verbinding en inclusiviteit te vieren.”

Marloes Bravo Rebolledo, ook bekend als artiest Luz Bravo, wordt in 2019 door Simon gevraagd om deel te nemen aan het songfestival. “Het leek mij supervet en ik had al meteen een nummer klaar liggen om te zingen.” Als queer artiest legt ze uit dat het fijn is om haar muziek te laten horen aan de roze gemeenschap.

Op 4 oktober viert Haarlem haar tiende verjaardag als Regenboogstad. Samen met het songfestival zijn er nog veel meer activiteiten te beleven met de LHBTIQ+-gemeenschap als middelpunt van de belangstelling. ✶

‘Onze professionele jury mag bepalen wie met de prijs naar huis gaat’

Tekst: Sinteni.JennteErf,dervanFranklinMingels.MarcenMaddye:FotografiWerff.dervanVictoria

16 ✶ HRLM 81

ZO HAARLEMS

In dit boek vind je de nieuwste liedjes van de Heemsteedse Boudewijn de Groot en Haarlemse Jaco van der Steen die lezen en luisteren als gedichten. Neem jezelf of je kleintje mee in de miniverhalen over de kat Schaduw, de muis en de mediterende uil. Met de QR-codes in het boek kun je vrolijk meezingen via Spotify.

SWINGEN EN ZINGEN

Verkrijgbaar vanaf € 18,99 bij lokale boekhandels, uitgegeven door Lemniscaat.

81 HRLM ✶ 17

ZO HAARLEMS

De ochtend begin je goed met een bak koffie of een kopje thee. Een leuke mok zorgt voor nog een extra geluksmomentje in de ochtend. Met deze Haarlemse mok kan jouw dag niet meer stuk.

Verkrijgbaar voor € 6,95 bij Muys Kantoor & Kado.

DORSTLESSER

sinds 1930 Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

Tot

Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Onze Boetiek

S T I E N S O P T I E K

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

Landgoed Duin & Kruidberg in het Koetshuis 20.00 - 23.00 uur Toegang is gratis aanmelden kan

reserveringen@duin-kruidberg.nlvia:Eenluchtigeavond,met muzikale invulling en een uitvaartbeurs.

Kom gerust langs in onze boetiek. - Maandag gesloten -

Uitvaartverzorging Loes Hofhuis OPEN OVER DE DOOD 2

ziens, team beasdierenboetiek

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting. november 2022

60-64

Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs.

Gierstraat

81 HRLM ✶ 19

Omdat in de late late middeleeuwen mensen ineens gingen nadenken over wat ze nu eigenlijk precies moesten geloven, daarbij onbedoeld aangemoedigd door de nogal uit de hand gelopen gedragingen van de vorsten- en priesterkaste, kwamen er steeds meer kritische kanttekeningen in beeld, die door de net uitgevonden boekdrukkunst ook nog eens versneld hun weg vonden naar het volk. De geest was uit de fles, en zou nooit meer daarin terugkeren. Maar nog steeds geloofde iedereen. De (soms voormalige) priester, de slager, de dief en de beul. En hun vrouwen natuurlijk.

Het probleem van onze tijd (en onze wereld) is dat we ineens terug lijken te zijn gekeerd naar de dagen voor die Tachtigjarige Oorlog. Met twee groepen gelovigen, die er beide van zijn overtuigd dat de andere namens de Duivel spreekt. En daarom niet alleen niet te vertrouwen is, maar dient te worden uitgeroeid. Tribunaalvoorspellers, ombudsmannen, omroepcoördinatoren, eindtijdpredikers en andere al dan niet in kemelharen mantels gestoken doemprofeten (en hun vrouwen, natuurlijk) tuimelen over elkaar heen om alle ketterijen te bestrijden, terwijl het volk met toortsen en rieken vast optrekt naar de diverse kastelen, alles onder het bekende en aloude motto ‘God wil het’. En aan de horizon zien we langzaam maar zeker de vlammen opflakkeren, waar boeken en uiteindelijk mensen in zullen belanden – alsof we al niet genoeg hebben aan onze eigen bosbranden, aardbevingen, droogtes, overstromingen, vulkanen en gewone oorlogen. Hoogste tijd dus voor een soort Smeekschrift. Bij dezen, dan…

Er1566isooiteen

tijd geweest, waarin iedereen geloofde. De priester, de slager, de dief en de beul. En hun vrouwen, natuurlijk. Vervolgens kon men het meer of minder nauw nemen met de regulering die uit dat geloof voortvloeide, waardoor uiteindelijk de priester, de slager of de dief bij de beul konden belanden, maar dat deed allemaal niets af aan het gegeven dat iedereen geloofde. Iedereen. Voor koningen en anderszinse hogepriesters was dat een ideale situatie: zij vertegenwoordigden immers God op Aarde, die de gehele volgorde van belangrijkheid had ingesteld. Waardoor iedereen zijn of haar plaats wist. Maar, net als in het oerparadijs, waar ook alles zijn vaste plek en naam had, ging het mis, door die ene irritante, altijd weer de kop opstekende eigenschap van mensen: het eigen willetje. Die vrije wil wordt in alle geschriften genoemd en zelfs geroemd, zij het als waarschuwing: hij bestaat, maar kan alleen tot ellende en eeuwige verdoemenis leiden, als men verkéérd kiest. Henry Ford vatte dat eeuwen later, in een iets ander verband, eens samen, met de historische woorden: “men mag elke kleur kiezen die men wil, mits het zwart is…”

In de woelige jaren, voorafgaand aan wat we later de Tachtigjarige Oorlog zijn gaan noemen ontstond daardoor de situatie waarin twee groepen mensen allebei even gelovig waren, maar elkaar haatten om wat de ander geloofde. Je was katholiek of protestant. En beschouwde alle informatie die niet uit jouw Kamp kwam, als berichtgeving van de Duivel. Aangezien het hier ging om niets minder dan de Belangen van de Schepper van Hemel en Aarde zelve, waren de methoden waarmee men elkaar tot het aanvaarden en zien van het Ware Licht trachtte te bewegen draconisch, natuurlijk: galg en rad begeleidden

K arbonkel

lange tijd de toen opgroeiende mensheid. Daar kwam pas een einde aan toen een bijproduct van dat eigenwijze zelf nadenken en onderzoeken uiteindelijk leidde tot waarnemingen en conclusies die niet langer wensten te bevestigen wélke God er de baas moest zijn, maar óf. Die periode noemen we De Verlichting. Daarna (en daardoor) kon men in mindere of meerdere mate zelf bepalen wat men geloofde, maar vooral: óf men geloofde. Wat er uiteindelijk toe leidde, dat het iedereen vrij stond zijn of haar geloof te omarmen, dan wel te verlaten. En daar verder geen nare consequenties aan te willen verbinden voor anderen. Moderne tolerantie-staten zijn gebaseerd op die mogelijkheid. Als ergens een president, koning of premier van een land hardop kan zeggen dat hij of zij niet gelooft, ben je in de nieuwe tijd beland (en geen dag eerder).

geschiedenisfreak en Haarlemoloog.Hij laat zijn licht schijnen op zaken vanWisselende Importantie...

20 ✶ HRLM 81

81 HRLM ✶ 21 INTERVIEW ✶

Haan.dePeggyenlinks)(fotoGuarnaLeonardoFotografie:Groeneveld.ErikHansTekst:

Spontaan,EENNINIANE,MOOIEVERSCHIJNINGopen,frisenvooralvrolijk, erg vrolijk, zijn woorden die in mij opkomen als ik met Niniane aan het facetimen ben. Facetimen ja, want ze zit op dit moment in Bonn. ‘Echt een heerlijke stad’ vindt ze dat, in tegenstelling tot zoveel andere Duitse steden waar ze moest zijn. Nu dus Bonn, waar ze speelt in de musical Cabaret Paris.

“Wat ben je eigenlijk?” is mijn eerste vraag. Van wat ik opgezocht en gezien heb, laat Niniane zich moeilijk vangen in één hokje. Is ze een actrice, filmster, zangeres, liedjesschrijfster, filmmaakster, cabaretier, danseres… vertel het maar? “Ik weet het niet”, zegt ze met een grote glimlach. “Laat ik het anders stellen; wat doe je het liefst, wat vind je het leukst om te doen?” Haar glimlach wordt nu nog groter. “Ja, ook dat weet ik niet. Echt! Ik vind het allemaal zó leuk. Alles is één grote ontdekking, ik zou niets willen missen, niets willen opgeven.” En zo blijven we hangen in raadsels, maar we laten het gewoon lekker zo, want waarom moeten we op iemand ook één etiket willen plakken?

FRANS HALS

Tijdens haar studie begaf zij zich ook nog eens op het pad van de dichtkunst, haalden vier gedichten van haar de gedichtenbundel Dit had eigenlijk een voorstelling moeten zijn en trad zij toe tot de vertolkers van het zogeheten Spoken Word. En hier kruisten onlangs haar wegen weer even met Haarlem, waar zij ter ere van het 775-jarig bestaan in 2020, uitgenodigd werd om een Spoken Word te schrijven voor het Frans Hals Museum. Oké, het werd door de covid een jaartje later, maar wat mogen we trots zijn op deze Haarlemse, waar we zeker nog heel veel van gaan horen.

KAYAK

Niniane, 25 lentes jong en geboren in Haarlem, werd thuis altijd omgeven met muziek. Zat er niet iemand op de imposante vleugel te spelen, dan klonken vaders rockplaten en cd’s wel door de speakers. Zes jaar oud was ze toen hij haar meenam naar een concert van de Nederlandse symfonische rockband Kayak. Ze vond het prachtig, hoe klein ze ook was, ze genoot met volle teugen van wat ze hoorde. Aha, het kwartje valt nu bij me, haar naam was ooit een hit van Kayak: Niniane Na de basisschool doorliep ze slechts twee schooljaren aan het Coornhert Lyceum, want ze wilde haar droom achterna, toen al op die leeftijd. Het was even een ‘gevecht’ met haar ouders, maar ook zij gingen dan toch overstag en daar vertrok Niniane dagelijks met de trein van Haarlem naar Rotterdam, naar de Theaterschool, waar ze haar vwo-diploma behaalde. En ze ging verder met studeren; musicaltheater, muziektheater, danslessen, zanglessen, spellessen en het bracht haar, maar ook anderen zoveel voldoening en plezier.

22 ✶ HRLM 81 Toen PatronaatZijlsingel Archief.Noord-HollandsFotografie:

81 HRLM ✶ 23 Nu

Erf.dervanFranklinFotografie:

Gierstraat 52-54, 2011 GE Haarlem, (023) 542 383, info@bijdeheren.nl, www.bijdeheren.nl

Pareltje portret van Jan van de Velde door Jacob Matham.

uit het Noord-Hollands Archief Wanneer schrijven we in dit digitale tijdperk nog een brief met pen en papier? Deze manier van communiceren wordt steeds zeldzamer, maar daarom is het ook des te specialer als je eens een handgeschreven brief ontvangt. JAN VAN DE VELDE (1568-1623) EEN BEROEMD KALLIGRAAF IN HAARLEM Gegraveerd

81 HRLM ✶ 25 HISTORIE ✶ ›

VAN ANTWERPEN NAAR HAARLEM

Kalligrafie was toen al een vak apart. Er waren speciale schrijfmeesters die zich toelegden op deze kunstige manier van schrijven. Veel van deze schrijfmeesters kwamen van oorsprong uit de Zuidelijke Nederlanden, het huidige België. Door de Tachtigjarige Oorlog en de Spaanse bezetting van de Zuidelijke Nederlanden vluchtten veel Vlamingen en Brabanders naar de Noordelijke Nederlanden. Veelal waren dit mensen met kennis en geld, waar de Hollandse steden, zoals Amsterdam, Delft, Leiden en Haarlem, van profiteerden.

Een van deze immigranten was een zekere Jan van de Velde uit Antwerpen. Na zijn vlucht verbleef hij eerst in Delft, daarna in Rotterdam, om zich vervolgens te vestigen in Haarlem. Hij was schoolmeester van beroep, maar had zich vooral bekwaamd in de kalligrafie. Deze combinatie kwam logischerwijs vaker voor. Binnen dit vakgebied werd er bij uitstek

Als we teruggaan naar het 17de-eeuwse Haarlem zien we gek genoeg eenzelfde beeld, maar wel veroorzaakt door andere factoren. In die tijd waren papier en inkt een schaars goed. En daarbij was alleen de kleine bovenlaag van de bevolking in staat om echt goed te kunnen schrijven. Kortom, schrijven was toen ook bijzonder. Laat staan kalligrafie, of schoonschrijverij.

VAK APART

Kopergravure van een schrijfhand uit Spieghel Der Schrijfkonste van Jan van de Velde.

26 ✶ HRLM 81

veel geschreven, waardoor leraren wel vaker een passie voor kalligrafie ontwikkelden. Hij oefende zijn beroep uit op de zogenoemde Franse school, een school waar naast Frans ook andere vakken gegeven werden, zo ook de kunst van het schoonschrijven.

NB. Een aantal schrijfmodellenboeken van Jan van de Velde en zijn navolgers worden bewaard in het Noord-Hollands Archief en zijn integraal gedigitaliseerd.

Dat Van de Velde het ondanks zijn bekendheid niet altijd breed had tijdens zijn leven, weten we uit een aantal bewaard gebleven brieven. De opleiding voor zijn zoon Jan jr., die min of meer in de voetsporen van zijn vader zou treden, kon hij maar met moeite bekostigen. Ook

Jan van de Velde bleek een begenadigd kalligraaf, die het schoonschrijven naar een hoger niveau wist te tillen. Hij was de eerste kalligraaf die een uitgebreide verhandeling liet uitgeven over de verschillende schrijfwijzen in West-Europa. Zijn werk Spieghel Der Schrijfkonste, waarin deze verhandeling werd beschreven en geïllustreerd met de prachtigste

verzuchtte Van de Velde meermaals dat de kosten voor zijn werk vaak hoger uitvielen en zijn inkomen maar gering bleef. Toch zou hij tot aan zijn dood zijn liefde voor de pen kunnen blijven uitoefenen. In 1625, twee jaar na zijn overlijden, werd zijn laatste pennenvrucht Nieuwen A.B.C., oft voorletteren postuum uitgegeven. Door zijn schrijfmodellenboeken kunnen we nu nog steeds genieten van deze meesterlijke schrijfmeester die in onze digitale wereld weer even de aandacht verdient… ✶

voorbeelden van kalligrafie, werd dan ook geroemd en geprezen door andere schrijfmeesters uit zijn tijd. Het werk werd zelfs in meerdere talen uitgegeven, wat voor dit soort boeken een unicum was. Hierna volgden meer uitgaven van zijn schrijfmodellenboeken en ook kreeg hij steeds meer leerlingen en navolgers binnen de kalligrafie.

Oefeningen met de letters van het alfabet met daaromheenfantasiefiguren.Eenvandeschrijfstijlen van Jan van de Velde uit het Exemplaerboec met aan de linkerkant zijn naam verwerkt in de krullerige versiering.

Het titelblad van Spieghel Der Schrijfkonste, het beroemde werk van Jan van de Velde.

Een schrijfwijze in gotische stijl met de naam van de kaligraaf rechts onderin verwerkt.

GEROEMD EN GEPREZEN

LIEFDE VOOR DE PEN

81 HRLM ✶ 27 HISTORIE ✶ Goedbloed.HannahTekst:

VREEMDE EENDEN

Leven in een Haarlems straatje

Bijna veertig jaar geleden verhuisden mijn vrouw en ik naar de Haitsma Mulierstraat. Daar wonen we nog steeds. Het is een haast dorps wijkje in Haarlem-Noord. De straatjes zijn beklinkerd en een deel van de huizen is ontworpen door architect Sevenhuijsen van de Amsterdamse School. Je waant je er aan het begin van de vorige eeuw. Als er tenminste niet zoveel auto’s geparkeerd stonden. We werden beiden op slag verliefd toen we het straatje in reden.

Aanvankelijk vond ik het er doods en saai. We kwamen van een zolderetage boven 1900, het wonderschone café aan de Barteljorisstraat dat helaas is verdwenen. Kroegen, bioscopen en restaurantjes om de hoek en winkels naast de deur. Leven genoeg. In de Haitsma Mulierstraat kwamen we in een tamelijk gesloten en brave gemeenschap terecht. Families woonden er al tientallen jaren en velen van hun kinderen huurden of kochten er een huis. Ik merkte wel dat ze ons een beetje een vreemde eend in de bijt vonden. Erg welkom voelden we ons niet. We waren geen van negen tot vijf types. Mij zagen ze de boodschappen doen en mijn echtgenote de auto wassen. Vergeet niet, het was 1985.

Er klinkt in Haarlem nogal eens geklaag over Amsterdammers die in de wijk komen wonen. “Ze versperren de stoep met hun bakfietsen en zeggen nooit gedag.” Dat kan waar zijn, maar helpt dat mopperen? Ik denk het niet. Breek het ijs met een appeltaart.

Je moet er iets voor doen...

STRAATFEEST

28 ✶ HRLM 81

Toen de kinderen werden geboren, kregen we wat meer contacten. Onze kleintjes deden verstoppertje met andere ukkies en spelenderwijs leerden we daardoor vaders en moeders uit de straat beter kennen. Met een baan buitenshuis en kleintjes thuis heb je echter minder

Gesterkt door het succes van het straatfeest,

Je kunt klagen over anderen, maar daar wordt de sfeer in de straat niet beter van.

BONTE VERZAMELING

81 HRLM ✶ 29

Die contacten betaalden zich onmiddellijk uit. Laura, zeven jaar toen, ging naar het speciaal onderwijs. Voordat ze door het busje werd opgehaald, fietste ze op haar driewielertje altijd een blokje om. Op een morgen bleef ze langer weg dan normaal. Op haar vaste route was ze niet te bekennen. De tijd verstreek en verstreek. Het bleef oorverdovend stil. Het verhaal dat Laura werd vermist ging als een lopend vuurtje door de straat. In een mum van tijd sprong iedereen op de fiets en in de auto om te helpen zoeken.

LAURA VERMIST

Ik heb het zelf meegemaakt dat ik me niet welkom voelde. Dat is niet fijn. Daarom bakt mijn echtgenote een appeltaart voor nieuwe bewoners. Die breekt het ijs. Daardoor is het ook makkelijker een praatje aan te knopen. Maar dat haalt het niet bij gezamenlijke activiteiten. Straatfeestjes, barbecues, noem maar op. Die verbinden pas echt.

En Laura.? Iedereen zocht de hele ochtend mee. Ook de postbode en de vuilnismannen droegen hun steentje bij. De politie werd ingelicht en een bericht van haar vermissing kwam op de radio. De wijkagent stelde ons gerust: ’Zolang haar fietsje niet is gevonden….’ Pas ’s middags kwam het verlossende bericht. Ze was vijf kilometer verderop opgevangen door een bejaard echtpaar. In Santpoort. Ze moet daarom over een afslag van de snelweg zijn gefietst. De man had de politie ingeschakeld, maar de korpsen waren nog niet online met elkaar verbonden.

En Laura praatte toen nog niet. Ze hadden dus geen idee waar ze vandaan kwam. We zijn die dag vijftig jaar ouder geworden, maar hebben er heel veel vrienden in de buurt bij gekregen.

Beelen.JanTekst:

Het laatste anderhalf jaar is er veel nieuwe aanwas. Amsterdammers worden ze genoemd. Ze gaan op zoek naar een kindvriendelijke en ‘goedkopere’ omgeving en komen in Haarlem terecht. Ook in onze straat. Ik hoor veel klachten over deze ‘immigranten’. Een buurtgenote vertelde me met een zuur gezicht: “Ze hebben vaak twee auto’s, versperren de stoep met hun bakfietsen en ze zeggen niet eens gedag.” Mij is dat te makkelijk.

AMSTERDAMMERS EN APPELTAART

organiseerden we ook een jaarlijkse rommelmarkt en barbecue. Met steun van de gemeente. Zo mengden nieuwe bewoners zich met de ‘ouderen’. Want mensen kwamen en gingen. De straat werd een bonte verzameling: een buschauffeur, schooljuffen, bejaarden, een psychiater, muzikanten, gemeenteambtenaren, werklozen, een vroedvrouw, een kapster, een journalist en ga zo maar door. Een mooie mix.

tijd en oog voor de omgeving. Bovendien bleek onze tweede, Laura, autistisch. Dat vergde nogal wat van ons. Toen kwam mijn vrouw op het idee een straatfeest te organiseren. Dat werd een kantelpunt. Door het instellen van commissies, zoals Techniek, Eten, Kinderen, Muziek en Spelletjes leerde ik onbekende straatgenoten kennen. Het feest deed de rest. Een van mijn buren fluisterde me in een open bui toe: ‘Ik heb me zo in jullie vergist. Jullie zijn toffe mensen.’

LAURA TERECHT

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad.

Llambias.LindaFotografie:

30 ✶ HRLM 81

Stadsmormels

Open!haarlem.nl/fietsenstallingenStaljefietsgratisenvoornietsStallingHortusplein

32 ✶ HRLM 81 ✶ ZOMAAR EEN FOTO Eversen.RobFotografie:

COCKTAIL TIME!

Lange Veerstraat 28 Insta: Facebook:cafe.floryn.haarlemFloryn

Alles op het gebied van cocktails is weer bijgevuld in de winkel! Er is keuze tussen verschillende soorten shakers en ook hebben we weer volop schenkmaatjes, cocktail filters en stampertjes!

De Huismuis | Warmoesstraat 15 | (023) 532 2066 | Maandags gesloten

Café Floryn is een karakteristiek bruin café met een grote historie. Marcel Tholen nam het in de zomer van 2021 over. Naast de lekkerste bieren en sterke drank schenkt de vinoloog ook fantastische wijnen per glas. En daar hoort natuurlijk een lekker plankje met kaas en charcuterie bij.

Ben je op zoek naar de origineMoscow mule-bekers? Wij hebben ze! En we hebben vele herbruikbare rietjes in verschillende maten van bamboe, rvs en rubber. En wat vind je van de herbruikbare ijsblokjes in het goud en zilver! Wie geeft er binnenkort een cocktail party?!

Daar staat een tekst uit psalm 144: De mens is der ijdelheid gelijk, zijn dagen zijn als een voorbijgaande schaduw.

Dit treinstation was van 1911 tot 1935 in gebruik. Daarna werd de lijn opgebroken en ontstond er ruimte voor de huidige N200. Naast dit gebouw ligt de Joodse Begraafplaats.

gaan we heen?

Waar ligt die precies?buurt

We lopen eerst nog even langs de Amsterdamse vaart. Hierlangs lag vroeger de spoorlijn.We

Hier zie je ook het metaarhuis.

Numeer?niet

ReinaldaparkKunstschildersbuurtDeBuitengebiedZuiderpolder-zuidZuiderpolder-noordZuiderpolderarchitectenbuurt

De buurt achter de begraafplaats is de architectenbuurt maar er zijn ook enkele straten vernoemd naar bekende Nederlanders als Ko van Dijk, Wim BeppieAlexanderSonneveld,PolaendeNooij.

Die werd eind 19de eeuw aangelegd. Er liggen circa 500 mensen begraven.

HRLMse BRTN

Nee, het spoor is nu aan de overkant van de vaart. Maar dit gebouw herinnert er aan. Dit was de voormalige spoorweghalte Rijkstraatweg van de spoorlijn Aalsmeer – Haarlem.

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad. Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

Wat is dat?

spoorlijn.

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

Rijkstraatweg staat er nog op! Wanneer liep die trein hier nog?

gaanWaarwe nu

OH!

Kijk!

Dat is een lijkenhuis waar de doden ritueel gereinigd worden.

Op de zuilen van de poort staat iets geschreven!

zijn nu in Parkwijk. De aanleg van Parkwijk is voor de 2e wereld oorlog begonnen maar werd gerealiseerd in Hierin1956-1961.liggen 6 buurten. We

Ja! Over Parkwijk is zelfs een boek geschreven. Tekstschrijver en journalist Christel Jansen is de auteur van het boek De Woonschool.

Bijvoorbeeld op de Bazellaan en de Staalstraat zijn de vier oude portiekflats gesloopt en is in juli 2019 gestart met nieuwbouw. Dit gebeurde in 4 fases. De eerste 3 zijn al klaar. In 2024 wordt de laatste flat opgeleverd.

Ja dat klopt. Parkwijk heeft een eigen winkelcentrum, aan het Beatrixplein dat opgezet is als een hof.

Dat is Sint Petrus! Tegenover het Boschgebouw staat namelijk de voormalige Sint Petrus LTS. De rechtermuur heeft een bakstenen plastiek van de Haarlemse kunstenaar Levinus Tollenaar. Hierachter kun je een mooie en wandplastieken en muurschilderingen van de Cobra-kunstenaar Hans Wiesman. jour zie

Wordt vervolgd.

Waar gaat dat over?

winkels!ik

Dat is juist, dit is de Rooms Katholieke Heilige Pastoor van Arskerk (1962), een ontwerp van de architect Gerard Holt en het is een rijksmonument. Maar deze is niet meer in gebruik. In 2021 is het omgebouwd tot woning.

Oh kijk ook nog een kerk!

Wat nu? Moeten we gaan lezen?Beneden

Dat gaat over een woonexperiment in de jaren 60 in de Haarlemse wijk Parkwijk. In dit experiment zouden ‘onaangepasten’ onder toeziend oog van een schare hulpverleners ‘leren wonen’. Het bleek een groot fiasco.

MOOI!!!

Bij de entree is een abstracte bronzen vorm te zien, bovenop de oude reclame van een vonkende Bosch-bougie. Daarom werd het ook het genoemd.Boschgebouw

En wie is deze man?

De buurt is overigens in ontwikkeling.

in dit gebouw is een restaurant gevestigd en boven is momenteel in gebruik als woonruimte. Vroeger waren er kantoren en heette het kantoorgebouw Handelspoort.

Hier

Deze buurt ligt langs de Prins Bernhardlaan tegenover het Boschgebouw.

wIj zOeKeN jOu! vAcAtUrEs Altijd al mensen blij willen maken met fantastische wijnen? We zijn op zoek naar: ACCOUNTMANAGERMARKETEERWINKELMEDEWERKERHORECA Gcollegazellige Heelborrels!veel BEKIJK VACATURESALLE

Het gaat te ver te stellen dat The Smiths me hebben gered. Maar hun liedjes lieten me wel zien dat er keuzes waren. Dat er een ander pad mogelijk was dan de clichés waarmee ik was opgegroeid. Dat gemillimeterd haar, een leren jackie en een zwarte spijkerbroek ook okay waren. The Smiths zetten een raam open en uiteindelijk een deur.

Het kopen van die plaat was nog wel een spannende aangelegenheid, want de voorkant van de LP-hoes vertoonde het ontblote bovenlijf van Joe Dallesandro, een van Andy Warhol’s supersterren. Het voelde bijna als het kopen van een pornoblaadje.

En dan die clip! Die treurige Engelse sfeer waarin de treurige hoofdpersoon werd neergezet als treurig slachtoffer van een onrechtvaardige, treurige wereld. Mijn haren gingen er, ook zonder gele gel, recht van overeind staan.

Maar het was het waard, want thuisgekomen hoorde ik een gitaarbandje dat zong over mijn geheimen, mijn angsten, mijn dromen. Het was nergens expliciet, maar de goede verstaander begreep het onmiddellijk. “All men have secrets and here is mine. So let it be known”, zong Morrissey door mijn jongenskamer en ik wist precies wat hij bedoelde.

Waar Marr een ingetogen en onbewogen muzikant was, was Morrissey misschien wel de eerste lhbti+-er van een nieuw tijdperk. Geen disco of gladde synthesizer pop, maar provocerende rock gelardeerd met Oscar Wilde-achtige zelfspot. Geen lispelende Jimmy Somerville, maar een strijdbare, gevaarlijke queer met een bos bloemen in zijn kontzak.

Nog binnen het jaar volgde een tweede plaat met singles en radioopnames: Hatful of Hollow. Over een schitterend jengelende gitaar klonk het “two lovers entwined pass me by and heaven knows I’m miserable now”. Mijn liefde voor The Smiths was bezegeld.

Het was 1984 en Smalltown Boy van Bronski Beat was niet van de radio en televisie te slaan. Ik had er niks mee. Dat hoge stemmetje van Jimmy Somerville met die suffe synthesizerbeat eronder werkte behoorlijk op mijn zenuwen.

spreker en ondernemer ook voorzitter vanCOC Kennemerland.

Muzikale kalverliefde

Llambias.Lindae:Fotografi

81 HRLM ✶ 37 Jos

werden op de muziek van Johnny Marr, misschien wel de beste gitarist van zijn generatie.

Helaas bleek Morrissey op den duur best een vervelende vent te zijn, anders had ik hem daar graag nog een keer voor bedankt.

The Smiths dankten hun grote succes (vooral in het Verenigd Koninkrijk) niet alleen aan de lhbti+-gemeenschap, die in 1984 nog gewoon ‘holebi’ heette, maar aan alle verwarde adolescenten die zich herkenden in de teksten van Morrissey en die verliefd

The Smiths bleven in hoog tempo werk uitbrengen. Minimaal een nieuwe plaat per jaar en tussendoor regelmatig compilaties van b-kanten en extra’s. Je moest een extra bijbaan nemen om alles te kunnen kopen.

En in 1987 was het over. Morrissey en Marr stonden elkaar inmiddels naar het leven en wensten elkaar alleen nog te ontmoeten in de rechtszaal. De meest invloedrijke Engelse band van de jaren tachtig hield op te bestaan.

En ineens waren daar, ook in 1984, The Smiths. Hun titelloze debuut was al in februari uitgekomen, maar het duurde een paar maanden voordat ik hem oppikte bij Capi Lux in winkelcentrum Schalkwijk. Eindelijk een bandje waarmee ik me kon identificeren.

BEZIGHEIDSTHERAPIEwiebelt

Nu de zomervakantie ten einde is komt de drukte weer langzaam op ons af. Waar we net meer tijd met onze dieren konden doorbrengen, wordt dat nu minder. Met deze speeltjes weet jouw viervoeter zich prima te vermaken.

Dit is een spelletje dat de hersens van jouw huisdier aan het werk zet! Dit leuke spel van Holt Games is voor een beginnende speler. Jouw huisdier moet de zeshoek naar achteren schuiven en vervolgens draaien om de snoepjes te vinden. Spelen en ontdekken maar!

Doordat de kom heen en weer wiebelt tijdens het eten is het ook nog eens een leuke bezigheid voor jouw hond. Daarnaast helpt de LickiMat Wobble verveling en angst te verminderen.

Werff.dervanVictoriatekst:enSamenstelling

PROEVEN

TRAKTATIE

TOT RUST

De LickiMat Classic Soother is een echt uitdaging voor jouw hond. Deze slowfeeder-kom zorgt ervoor dat jouw hond langer over zijn maaltijd zal doen, ideaal voor honden die schrokken.

Jouw kat kan ook genieten van de LickiMat Felix! Door de traktatie voor je huisdier over het oppervlak te verspreiden, creëer je een smakelijk leuk spel waarbij elke hap met de tong moet worden opgezocht.

ZOEKTOCHT

Snuffelmatten van Injoya zijn niet zomaar een schattig speeltje voor je huisdier. Een snuffelmat stimuleert de geest en de zintuigen van je viervoeter, vermindert stress, en helpt zelfs bij de spijsvertering bij gulzige eters. Als je hond de neiging heeft om al zijn eten in een paar seconden op te eten, gooi dan zijn brokjes op een snuffelmat, dit dwingt hem om het wat rustiger aan te doen.

Alle producten op deze pagina zijn verkrijgbaar bij Bea’s Dierenboetiek.

HERSENKRAKER

Mail naar www.dierenkliniekkenaupark.nlomHijdierenkliniekkenaupark.nl.j.baljet@zalzijnuiterstebestdoenjevraagtebeantwoorden.DierenkliniekKenauparkKenaupark13(023)5310880

Kaalgevreten paradijs

Volgens mij heb ik al vele malen verteld dat ik een grote liefde voor konijnen heb opgevat. En buiten dat ze de tuin nu zeer onderhoudsvriendelijk hebben gemaakt (elke sierplant is tot en met de wortel weg geknaagd), zijn het ongelofelijk dankbare tuinbewoners die elke ochtend enthousiast komen aangesprongen, bedelend om een stukje peer of een vers blaadje lof.

erop stond er een afspraak in de agenda voor de kat van Jelske en dus zagen we elkaar toch nog even. In een kattenmand zat zeker een dier, maar duidelijk geen kat. Uit de mand kroop een schattig klein konijnenmeisje met grote, nee dat is een understatement, gewoon reusachtige oren. “Van mij, voor jou”, zei Jelske.

Pippin (Border Terriër) is weer dolblij met een konijn waar ze achter aan kan rennen, Poppy (poes) heeft een nieuwe vriendin om haar mateloze kopjes-geven te bevredigen. En de familie Baljet heeft een nieuwe, welkome bewoonster in de achtertuin. Zo wordt onze kaalgevreten achtertuin steeds meer een klein paradijs.

Jan Willem Baljet is dierenarts en schrijftonder andere ook columns over (zijnervaringen met) dieren.

Detaart.week

81 HRLM ✶ 39 DIEREN ✶

Ik had dus al verteld dat ik een grote liefde voor konijnen heb opgevat! Meteen was ik verkocht. De naamgeving heb ik overgelaten aan mijn partner, een fotootje via de WhatsApp gaf meteen inspiratie. Dombo werd het niet, dat is te negatief. Vlinder is het geworden en het klopt. Als ze half verborgen in het stro ligt is het net alsof er een enorme vlinder zit. Ook Vlinder was na een paar verlegen dagen helemaal opgenomen in onze ark.

JanWillem

Onze assistente Jelske vertelde dat een vriendin van haar Vlaamse reuzen heeft en dat daar regelmatig nieuwe nestjes van kwamen. Mochten we geïnteresseerd zijn dan… In het familieoverleg werd sceptisch gereageerd; de tuin en met name de voormalige plantenpracht waren vooral de trots van mijn partner. Ik zag de lichte paniek in zijn ogen, ‘nog meer verwoesting’. Tot mijn verbazing zei hij niet veel later: ‘ach ja, hoe meer zielen’. Eigenlijk waren we na een paar weken alweer vergeten dat we er überhaupt over hadden nagedacht. Jelske liep haar laatste dag voor het zwangerschapsverlof in de kliniek en die werd afgesloten met

Wil je Jan Willem een vraag stellen over je huisdier?

De Wereld van Jansje | Grote Houtstraat 45 | www.jansje.nl winkel | lunchroom | to go | catering | webshop

Bij Jansje zijn tv-opnames geweest van het programma Doe Maar Duurzaam met o.a. medewerker Lidwien die vertelt wat de lunchroom nu zo bijzonder maakt. Jansje is benieuwd wat jullie ervan gaan vinden. Zaterdag 3 september om 17.30 uur, zondag 4 september om 16.30 uur en maandag 5 september om 7.30 uur wordt het filmpje uitgezonden op RTL-Z.

De Wereld van Jansje is DeDoopsgezindeinitiatiefeenvandeGemeenteHaarlemenHartekampGroep.

Hiermee steun je de Olympische droom van twee topschaatsers: Cornelius Kersten en Ellia Smeding. Door hun (half)Engelse afkomst mogen zij vertegenwoordigenGroot-Brittanniëopinternationale

Heb je Brew ‘22 al bij Jansje gekocht?

wedstrijden. In 2020 besloten ze hun topsport te financieren door een eigen onderneming te starten. Ze ontdekten de zogenaamde single-cup filters: geen gedoe met allerlei koffieapparatuur in hun koffer, maar een enkel filter waar alleen heet water voor nodig is. Ze combineerden hun liefde voor koffie met de ambitie om de Olympische Spelen van 2022 te halen, en daarmee was Brew ’22 geboren. Ze hebben de perfecte koffiebonen, branding en maling gezocht om de lekkerste smaak te krijgen, en hebben elk van de klassieke smaken de kleur van een Olympische ring gegeven. De koffie is afkomstig van kleine coöperaties verspreid over de hele wereld die duurzaam te werk gaan. Super praktisch én heerlijk! Ben jij een echte powerhouse of meer een dreamcatcher? Probeer dan hun mix box en begin #yourjourneyyourcoffee.

Dit is hun kleine droom... Het theedrinken revolutionair veranderen in een levensstijl voor de moderne generatie. Geïnspireerd door millennia van deze oude traditie van genieten, is Or Tea? een concept voor de trendsetters van tegenwoordig. Naast het aanbieden van thee als handelswaar, streven zij ernaar om een merk op te bouwen, dat generaties lang meegaat. Simpel gezegd:: van thee de nieuwe koffie maken!

BREW ’22

JANSJE OPNIEUW IN DE HOOFDROL

Jansje heeft weer een mooi nieuw theemerk in de winkel en deze wordt ook geschonken in de lunchroom. Afgeleid van de slogan ‘coffee or tea?’ Hebben zij hun merk Or Tea? genoemd, waarbij ze de koffie achterwege lieten en ‘?’ lieten staan om de consument subtiel te laten weten dat het hun keuze is om iets te drinken... dat hen gezonder en gelukkiger maakt.

TEA?

J

81 HRLM ✶ 41

OR

De werkplaats of tempel waar de open loges worden gehouden.

Toen ik de opdracht kreeg om een artikel te schrijven over de Haarlemse Vrijmetselarij, wist ik niet eens dat er zo’n genootschap in onze stad bestond. Misschien niet zo gek, want de Vrijmetselarij is al vele jaren omgeven door mysterie en geheimzinnigheid. Maar de Vrijmetselarij in Haarlem is minder geheimzinnig dan je denkt. Met open avonden, jaarverslagen en een website lijkt het haast op een normale vereniging. Blijft er dan helemaal niets geheimzinnigs over? Ik spreek Erik de Groot en Tjibbe van der Werff. Beide mannen zijn vrijmetselaars bij Vicit Vim Virtus, Latijn voor ‘Moed heeft het geweld overwonnen’…

“In Nederland zijn er maar drie logegebouwen die ooit ook werkelijk als logegebouw gebouwd zijn, de andere zijn pas later gebruikt voor de Vrijmetselarij. Ons pand is een van die drie originele logegebouwen.” Na deze uitleg nemen we plaats in een grote zaal met een spreekgestoelte, tafels en stoelen. Later tijdens ons gesprek, blijkt dit de zogenaamde voorhof te zijn. We steken van wal…

81 HRLM ✶ 43 INTERVIEW ✶ ›

VicitVimVirtus

Op bezoek bij Vicit Vim Virtus, de Vrijmetselarij van Haarlem “We zijn geen geheim genootschap, maar wel een genootschap met geheimen.”

Erik en Tjibbe spreek ik in het gebouw van vrijmetselaarsloge Vicit Vim Virtus in de Ripperdastraat. Een statig pand, precies wat je verwacht bij een genootschap dat al sinds eind 16de eeuw actief is. Tjibbe begint direct te vertellen:

Tjibbe: “Een aantal symbolen wordt pas in de gezellengraad aangereikt en andere symbolen pas in de meestergraad.” Erik: “Het is niet dat het ene symbool hoger wordt aangeslagen dan het andere. De volgorde is ervoor om alles behapbaar te maken.” worden.”

Zit er nog een volgorde in de symbolen die je aangereikt krijgt?

Erik: “De Vrijmetselarij is een internationale vrijdenkersbeweging die in het begin van de 18 eeuw in Engeland is ontstaan. Vrijmetselaars zien zichzelf als mensen die proberen een beter mens te worden.” Tjibbe: “Dat doen we middels bouwsymbolen en bouwstenen, en middels een driedelig systeem van leerling, gezel en meester. Als leerling leer je jezelf kennen, om bijvoorbeeld met bepaalde zaken in het reine te komen. In de gezellengraad leer je op een gelijk niveau met je medemens te acteren. Dat ontvouwt zich dan verder in de meestergraad. We zijn op zoek naar een harmonieuze en relaxte manier van leven, de Koninklijke Kunst, zoals wij dat noemen. Zaken in balans brengen en zoeken wat verbindt en niet wat ons scheidt.” Erik: “Maar het is niet alleen maar dramatische symboliek, hoor. Bij ons vind je juist ook heel veel gezelligheid. Niet voor niets worden hier vriendschappen voor het leven gesloten.” Tjibbe: “Er bestaat hier inderdaad een hele open relatie. Alles wat hierbinnen verteld wordt, blijft ook in vertrouwen. Wij noemen dat hier ‘binnen de getande rand’. Die veiligheid geeft je een platform om, als je daar behoefte aan hebt, je diepste roerselen kwijt te kunnen.”

Erik: “Heel veel. Denk maar aan een bouwplaats en wat voor bouwelementen je daar kunt vinden: stenen, troffels, schietloden, waterpassen, winkelhaken, ga zo maar door…”

Waarom gebruiken jullie daar bepaalde symbolen bij?

44 ✶ HRLM 81

Ten eerste: wat is nou precies Vrijmetselarij?

Een cordon wordt gedragen door broeders die een functie vervullen.

Hoeveel symbolen zijn er eigenlijk binnen de Vrijmetselarij?

›

Erik: “Rangen en standen kennen we hier wel, maar niet op een hiërarchische manier. De rollen staan voor de fases in je ontwikkeling. Een leerling weet nog niet zoveel als een gezel en een gezel weet nog niet zoveel als een meester. Dat wil niet zeggen dat je dommer of slimmer bent, maar de kennis die je wordt aangereikt, wordt je gefaseerd gegeven. Het is te veel om die kennis in een keer over je uitgestort te krijgen.”

Het vlammende zwaard waarmee de dekker de poort bewaakt.

Erik: “De Vrijmetselarij is ontstaan vanuit de wereld van de steenhouwers. Denk aan belangrijke kathedralenbouwers uit de middeleeuwen. Zij werkten met een bepaald soort gereedschap en waren aangesloten bij gilden of loges. De symbolen en de hiërarchie van die bouwwereld gebruiken wij dus nog steeds in onze zoektocht om een beter mens te worden.” Tjibbe: “Iedereen heeft zijn eigen interpretatie bij de symbolen. Zo kennen we bijvoorbeeld de waterpas. Dat is voor mij een symbool dat ik op een gelijkwaardige wijze met mensen wil omgaan, maar voor een ander kan het weer voor iets anders staan.” Erik: “Mijn favoriete symbool is de troffel. Je kunt de troffel zien als een instrument om iets te bedekken met de mantel der liefde. Ik zie het meer als het symbool dat specie aanbrengt, de verbinding tussen twee bouwstenen. Maar als iemand anders er een andere betekenis aangeeft, is dat ook prima.”

Zitten de verschillende rollen van leerling, gezel en meester, de gelijkheid en openheid in de groep niet in de weg?

t

Tjibbe van der Werff, oud-voorzittend meester van de loge.

De ingang van de tempel.

81 HRLM ✶ 45 INTERVIEW ✶

Glas-in-loodraam ter herdenking van de heropening van de loges na de Tweede Wereldoorlog.Hetwetboekvoordevrijmetselaar.

Erik: “In principe ben je na drie jaar meester. Ik zit nu 32 jaar bij de Vrijmetselarij, dus ik ben ondertussen meester.” Tjibbe: “Ik ben er in 2011 bij gekomen en ook ik ben inmiddels meester. Na een jaar kan een leerling aan ons vertellen wat hij ervan geleerd heeft. Als dat een goed verhaal is, bepaalt een bepaalde commissie of diegene de volgende stap kan maken.”

Erik: “Een inwijding onderga je, ervaar je. Het heeft een impact en voor de meeste mensen is het een zeer mooie ervaring.”

Tjibbe: “Dat betekent dat wij verschillende meningen naast elkaar leggen om daaruit te leren. Uit die verschillende meningen kun je dan het beste voor jezelf halen. Dat is dus iets anders dan discussiëren, waarbij je elkaar probeert te overtuigen van je eigen gelijk.” Even terug naar de verschillende rollen… Welke rollen bekleden jullie eigenlijk?

Tjibbe: “In principe wel, maar heel veel Vrijmetselaren lopen er niet mee te koop. Dat heeft te maken met totalitaire regimes. Deze regimes vinden het niet prettig dat er mensen vrijdenkend zijn. Dat zag je bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog toen deze loge werd gesloten. Er zijn toen ook veel vrijmetselaren naar concentratiekampen gedeporteerd en vermoord. Na de Tweede Wereldoorlog heeft de Vrijmetselarij zich in zijn schulp teruggetrokken en daardoor heeft het iets geheimzinnigs gekregen. De laatste 20 jaar is de Vrijmetselarij weer langzaam uit zijn schulp gekropen.” Erik: “Zo was dit interview dertig jaar geleden ondenkbaar geweest. Alles was toen nog helemaal gesloten. Ik wist zelfs niet dat mijn vader en mijn opa ook bij deze Vrijmetselarij hebben gezeten. Dat zegt wel genoeg…”

Erik: “Toen ik hier aankwam in 1990, lag dat zo tussen de 65 en 70 jaar. Dat is inmiddels drastische naar beneden gegaan. Ik denk dat we nu op de 44 jaar zitten. Ik had gisteren nog een interview met iemand van 31.” Interview? Is dat standaard als je lid zou willen worden?

Beeldjes van middeleeuwse steenhouwers.

Tjibbe: “Ja, bij ons wel. Dit is om te voorkomen dat een te grote groep nieuwe mensen de dynamiek van de bestaande groep verstoort. Daarnaast zijn we geen geheim genootschap, maar wel een genootschap met geheimen. Het enige wat overigens echt geheim is, zijn onze ritualen.” Erik: “Ritualen zijn de schriftelijke vastleggingen van rituelen die wij in onze werkplaats of tempel uitvoeren.”

Erik: “We houden bouwstukken, zoals dat hier heet. Dat zijn wekelijkse lezingen, waarin iemand iets vertelt, vaak gerelateerd aan elementen uit de Vrijmetselarij. Na dat bouwstuk volgt een pauze en daarna gaan we erover compareren.”

de Vrijmetselarij alleen toegankelijk voor mensen met geld en aanzien. In de loop van de 20ste eeuw werd dat wat minder en kon iedereen lid worden. Tegenwoordig kunnen alle geïnteresseerden zich bij ons aanmelden om vervolgens uitgenodigd te worden voor een eerste gesprek.”

Hoeveel mensen zijn er op dit moment bij Vicit Vim Virtus aangesloten?

Erik: “Ja, het klinkt zwaarder dan het is, maar het is toch een commitment voor het leven dat je bij ons aangaat. Wij willen heel graag weten wat wij aan iemand hebben en wat wij diegene kunnen bieden. Dat moet met elkaar matchen.” Tjibbe: “Er is wel een belangrijke voorwaarde waaraan iemand moet voldoen: hij moet in een hoger beginsel geloven. Wat dat is, maakt niet

Over vader en opa gesproken: wat is de gemiddelde leeftijd bij de Haarlemse Vrijmetselaars?

Het alziend oog, een qua oorsprong oud Egyptisch symbool.

46 ✶ HRLM 81

Mag eigenlijk iedereen weten wie bij de Vrijmetselarij zitten?

Met de ‘Ballot Box’ wordt gestemd met witte en zwarte bonen over toelatingen, inwijdingen en bevorderingen.

Waarom zijn die ritualen geheim?

Hoe krijg je de symbolen van de Vrijmetselarij aangereikt?

Erik: “In principe wel. In de 18de eeuw was

Zit er nog wel een limiet aan het aantal leden?

Tjibbe: “Op dit moment 45. Ik verwacht dat dit aantal het komende jaar zal oplopen tot 50.” Erik: “Eenieder komt er op zijn eigen manier mee in aanraking, bijvoorbeeld door een open avond of dat er in de kennissenkring over gesproken wordt.” Iedereen kan zich dus gewoon aanmelden?

Tjibbe: “Het is eigenlijk heel simpel. Als ik jou in de bioscoop van tevoren ga vertellen hoe de film afloopt, is het niet meer leuk om ernaar te kijken. Tijdens het inwijdingsritueel gebeuren er een aantal dingen met je en juist die dingen gaan jou aan het denken zetten. Als je van tevoren weet wat er gaat gebeuren, verliest het ritueel zijn kracht en dat is ontzettend jammer.”

Diverse maçonnieke deurkloppers.

woensdag 26 oktober om 19.45 uur. Opgeven via voorlichtervvv@gmail.com.

wij weleens zeggen dat wij bezig zijn met de bouw van de tempel der volmaking. Dat heeft te maken met het feit dat we bezig zijn om beter mens te worden. De term werkplaats heeft weer meer met de bouwsymboliek te maken.” Tjibbe: “Per land kan de opstelling van de tempel verschillen, maar tijdens de open loges zijn altijd een voorzitter en een eerste en een tweede opziener aanwezig. Dat is wereldwijd hetzelfde.” Erik: “En bijna alles wat je hier ziet heeft een symbolische betekenis. De geblokte vloer, de twee pilaren bij de ingang, het vloerkleed. Alles wordt verklaard als je ingewijd wordt…”

Geven jullie eigenlijk ook nog iets terug aan de maatschappij?

Wanneer: Vrijdag 21 oktober 2022, van 20.00 tot ± 22.00 uur.

Aamelden: VVHaarlem@gmail.com.

Erik: “We zijn geen charitatieve club, zoals de Rotary, maar onder de radar doen we wel het nodige. Denk bijvoorbeeld aan de ondersteuning van blindenbibliotheken, de Koninklijke ReddingsmaatschappijNederlandseende oorsprong van crematoria in Nederland.”

Mogen er eigenlijk alleen mannen meedoen aan de Vrijmetselarij?

Is dit voor jullie een emotionele plek?

Tjibbe: “Het is ten eerste een feestelijke plek. Als we hier werken, werken we samen en zijn we ook feestelijk in rokkostuum gekleed. De dramatiek van de ruimte heeft zeker een impact op me. En dat heeft ieder rituaal ook. Ik heb er al heel wat meegemaakt, maar elke keer raakt het me weer op een andere manier. Keer op keer zegt het ook weer iets over waar ik zelf op dat moment sta in het leven.”

Locatie: Logegebouw Haarlem, Ripperdastraat 13, Haarlem.

Tjibbe: “Dan kennen we ook nog twee andere bijeenkomsten: het Zomer en Winter Sint Jan. De eerste is de afsluiting van het werkjaar en het Winter Sint Jan is op de helft van de zonnewende. Dat zijn een soort feesten. Als een lid overleden is, hebben we een rouwloge. Al met al komen we zo’n twaalf keer per jaar in de werkplaats of tempel samen.” De werkplaats of tempel, in die benaming zit nogal een verschil… Erik: “Het begrip tempel gebruiken wij omdat

Mag hier iedere Vrijmetselaar zomaar binnenkomen?

81 HRLM ✶ 47

Vrijdag 21 oktober is er een mogelijkheid tot kennismaking met de vrouwelijke vrijmetselarij. Je kan deelnemen aan een avond met informatie, lezing en gesprek, georganiseerd door de werkgroep Vrijmetselarij voor Vrouwen Haarlem. Het thema van de lezing deze avond is: ‘Symboliek als communicatiemiddel’

Erik: “Het is ontstaan vanuit de bouwgildes van vroeger waar toen alleen mannen werkten. Het is daarom een hele tijd alleen voor mannen geweest. Maar 100 jaar geleden werd het ook al voor vrouwen mogelijk om lid te worden van gemengde loges.” Tjibbe: “Vrouwen kunnen lid worden van vrouwenloges, maar die zijn nog niet in veel plaatsen te vinden.” ✶

Hoe vaak organiseren jullie hier bijeenkomsten?

uit, maar het moet wel iets zijn dat boven ons staat. Dat heeft weer te maken met de beleving van de ritualen. Als je in niks gelooft, hebben de ritualen geen effect en slaan de bouwstenen niet aan.”

Een maçonnieke scheerschaal, circa 1930.Tjibbe achter de ‘gebroken kolom’, de kolom van het Woord.

Meer informatie:

Meer informatie: www.vmvnl.nl.

Erik: “Iedereen die ingewijd is mag in de tempel komen. Maar de loges zijn wel verdeeld over de verschillende graden. Elke graad kent zijn eigen bijeenkomsten. Zo zijn dus de leerlingen, de gezellen en de meesters van elkaar gescheiden bij de verschillende ritualen. Als je meester bent kun je trouwens alle open loges meemaken.”

DeOpenwww.logevicitvimvirtus24.nl.avondenvoorgeïnteresseerdenwordenopdezewebsitevermeld.volgendeavondvoorbelangstellenden is

Erik: “We hebben ongeveer twaalf open loges per jaar. Die vinden dus plaats in de tempel. In de voorhof, beneden, organiseren we ongeveer dertig comparities per jaar. Een open loge is het officiële gedeelte waarin we mannen inwijden, zoals het bevorderen of verheffen tot leerling, gezel, of meester.”

Llambias.Lindae:FotografiDobbe.JoostTekst:

“Het is voor bewoners belangrijk om te ervaren hoe fijn het leven nog kan zijn”, legt ze uit. “Al zijn het kleine geluksmomentjes, ze maken een groot verschil in iemands leven.” Volgens Mirella hebben we als maatschappij de taak om goed voor onze ouderen te zorgen. Zij vindt dat de ouderen hun bijdrage al hebben geleverd.

Meer info vrijwilligerswerkoverbij Sint Jacob? Bel 023-892 2977 of stuur een e-mail jacobactief@sintjacob.nlnaar

GELUKSMOMENTJES

Drie vrijwilligers vertellen wat dit werk zo mooi maakt en waar ze hun energie uit halen.

EXTRA AANDACHT

Het vooroordeel dat sommige mensen hebben rondom ouderenzorg is volgens Mirella van der Lugt (groene outfit) nergens voor nodig. “Er wordt door buitenstaanders vaak vanuit gegaan dat mensen in een tehuis niet meer kunnen genieten van het leven, maar dat beeld klopt niet. Je kan bewoners vaak heel blij maken door ze aandacht te geven. We ondernemen activiteiten waar zij volop van genieten.” Mirella kwam met Sint Jacob in contact toen haar moeder naar Nieuw Overbos verhuisde. Elke maandag gaat zij met bewoners een stukje wandelen, ook nu haar moeder inmiddels is overleden doet ze hier nog graag vrijwilligerswerk.

48 ✶ HRLM 81

Voor Paulien Hafkenscheid (oranje outfit) is het belangrijk om ouderen met dementie te helpen. Als voormalig apothekersassistente kwam zij vaak met hen in contact. “Het is mooi om extra aandacht te kunnen geven aan deze mensen door iets leuks te doen.” Met één van de bewoners schaakt Paulien regelmatig. Hij heeft haar het spel leren spelen. “Door de dementie kan meneer soms niet goed in zijn vel zitten, maar zodra het schaakbord op tafel komt, is hij vrolijk”, vertelt Paulien. “Zijn ogen schieten dan heen en weer en hij verandert in een ander persoon. Hij is alert en we praten veel over vroeger.” Wanneer het potje voorbij is, keert de bewoner weer in zichzelf. “Dat maakt niet uit, het is mooi om te zien hoe hij geniet tijdens het schaken.” Het gelukkig maken van bewoners is voor Paulien het belangrijkst. “Het geeft mij veel energie. Als ik op de fiets naar huis zit, ben ik blij.”

Bij ouderenzorgorganisatie Sint Jacob wordt er niet achter de geraniums gezeten, maar worden de bloemen buiten gezet. Werken in de ouderenzorg is namelijk helemaal niet saai.

Ouderenzorg houdt je jong

“We hopen allemaal gelukkig oud te worden en hier kan dat, wat de situatie ook is.”

Alle drie de dames doen vrijwilligerswerk op verschillende locaties van Sint Jacob in Haarlem en Heemstede. Carlijn Drummond (rode outfit) werkte eerst zestien jaar op de afdeling personeelszaken van grote internationale bedrijven. “Het was na een tijd niet meer wat ik wilde doen”, legt ze uit. Voor haar was het belangrijk om iets terug te geven aan de maatschappij en iets te doen voor mensen. Ze stopte met haar drukke baan en ging vrijwilligerswerk bij Sint Jacob doen. Elke maandagochtend bracht Carlijn met veel plezier koffie en thee langs bij bewoners en maakte een gezellig praatje. “Naast mijn vrijwilligerswerk startte ik een loopbaantraject. Zo kreeg ik de mogelijkheid tot een stage als beweegagoog bij Sint Jacob en begon ik een opleiding tot psychomotorisch therapeut. Ik ben blij dat ik bij Sint Jacob deze mogelijkheden kreeg. Momenteel ben ik zelfs in dienst bij Sint Jacob als beweegagoog. Van vrijwilliger tot medewerker. Zo kan het ook lopen.”

Tekst:

81 HRLM ✶ 49 INTERVIEW ✶

Kleermaeker.DeAnoukFotografie:Werff.dervanVictoria

50 ✶ HRLM 77

Ik lachte. Mijn eigen gedichten uit het hoofd leren was één ding. Waarom zou ik gedichten van collega’s uit het hoofd te leren? “Ik ken wel een paar regels van Anne M.G. Schmidt”, antwoordde ik. “Dikkertje Dap viel van de trap. En kinderliedjes: Berend Botje ging uit varen. En een prentenboek met rijm van Bette Westera, omdat ik die vaak voorlas aan mijn kinderen: De heks had een neus / als een komma zo krom / en een vlassige vlecht / met een strikje erom.” “Ik heb een vriendin die regelmatig dichtregels declameert”, zei de vrouw. “Heel veel kent ze er uit haar hoofd.” “Heeft ze daar dan op geoefend?” vroeg ik.

Rian Visser is kinderboekenschrijverdichter,en grafisch vormgever.

De vrouw keek mij vol ongeloof aan. Natúúrlijk moest ik uit het hoofd voordragen. Een dichter die van papier leest was voor haar net zoiets als een acteur die met zijn tekstboek op het toneel staat.

ging goed. De zaal was uitverkocht. Het publiek was enthousiast. De stapel dichtbundels werd helemaal verkocht. Ik was voor dit optreden uitgenodigd omdat ik in België de Gouden Poëziemedaille 2022 gewonnen heb. In Nederland werd mijn bundel Alle wensen van de wereld bekroond met een Zilveren Griffel 2022. Ik ben er blij mee.

In augustus was ik in Oostende op het festival Theater Aan Zee. Op een terras in het park wachtte ik tot de dansvoorstelling Bitbybit begon. Ik droeg om mijn hals een keycord met badge die vrijwilligers en artiesten gratis toegang tot voorstellingen gaf. Naast mij op het terras zat een Vlaams echtpaar. Ze vroegen naar mijn badge en ik vertelde dat ik de volgende dag zou optreden met een poëzievoorstelling. Ik vertelde dat ik wel gewend ben om op een podium te staan, maar dat ik deze keer alles uit het hoofd wilde doen. Dus daar was ik wel een beetje zenuwachtig voor.

even na. “Ken jij dan ook geen gedichten van collega’s uit het hoofd?’

81 HRLM ✶ 51 ian

Heiningen.vanEsthere:Fofografi

Ik dacht aan de vrachtwagen van Ambrosius Transport die ik een tijd geleden op de snelweg zag. Mijn man reed, ik dacht aan de dichtregel Ambrosia, wat vloeit mij aan? en zocht het op. Het leek me leuk om het gedicht uit mijn hoofd te leren; daar kon ik bij bepaalde gelegenheden vast nog eens indruk mee maken. Dus ik citeerde: ‘Ambrosia, wat vloeit mij aan? / uw schedeldak is koeler maan / en alle appels blozen.’ Verder kwam ik niet en ik deed het nog verkeerd ook. Schedeldak moest schedelveld zijn. Zo gaat het verder: ‘de klankgazelle die ik vond / hoe zoete zoele kindermond / van zeeschuim en van rozen’. Dat was mij alweer ontschoten, net als de rest. Hoe kun je een heel gedicht onthouden als je niet vaak oefent? Het gedicht is overigens van Jan Engelman en hij schreef het in 1930 (dat heb ik opgezocht; ik was het Mijnvergeten).optreden

“In Nederland is dat anders”, zei ik. “Nederlandse dichters lezen vaak van papier. Vlamingen zijn veel beter in voordragen. Zij oefenen dat al op school.”

Uit het hoofd

“Ik weet het niet. Ze doet het gewoon.”

Bekende prentenboeken van Rian zijn Nippertje, De Steen en de tijd en Alle wensen van de wereld. Het laatste boek heeft al twee prijzen gewonnen en maakt dit jaar kans op de Gouden Griffel.

R

De vrouw knikte. “Ja, voor de klas een gedicht opzeggen. Dat moest “Bijvaak.”ons niet”, zei ik. ‘Kinderen lezen weleens een stukje hardop, maar niet uit het hoofd. Gedichten lezen hoort ook niet echt bij ons Deonderwijs.”vrouwdacht

Een vraaggesprek met dichter, kunstenaar, performer en GeorgecultuurmakerMoormannHAARLEM,WAT BEN JE STIL!

52 ✶ HRLM 81

George, waarom heb je voor het thema stilte gekozen? “Ik merk het zelf bij mij op de Bakenessergracht. Het is in twintig jaar tijd aanmerkelijk lawaaiiger geworden. Stilte is belangrijker dan ooit. De vraag is dan ook: hoe kun je jezelf staande houden in een wereld vol lawaai? Volgens veel schrijvers en kunstenaars zit de stilte in onszelf. De kunst is om er naar te luisteren. Je kunt niet wachten tot het een keer rustig wordt. Stilte, of je die nu zoekt op een zeilboot, in de natuur of in een boek, galerie, museum of tijdens een wandelingetje naar je werk, hebben we hard nodig. Silentio et tenebris spiritus alitur, ofwel stilte en duisternis voeden de geest, zoals een bekend aforisme van Plinius luidt.”

Je exposeert tijdens de Kunstlijn in de Gravenzaal en ben jij die man op het Kunstlijn-affiche?

“Ja, allereerst fantastisch dat de Kunstlijn ook meedoet. Ik ben benieuwd of er sommigen bij zijn die zich durven uit te spreken over een heikel punt. Wat betekenen stilte en duisternis in een

In oktober en november vindt op initiatief van George Moormann de manifestatie !!!STILTE!!! plaats. Hieraan werkt een groot aantal Haarlemse culturele instellingen mee, zoals De Vishal, Ruimte voor beeldende kunst, Kunstlijn Haarlem, Galerie Kruis-Weg68, Stichting 37PK Platform voor Kunsten en De Kapel, Ruimte voor Kunst. De start is op vrijdag 14 oktober. De redactie van HRLM ging bij George op bezoek en was met name nieuwsgierig naar zijn nieuwste expositie bij de altijd verrassende Galerie Kruis-Weg68.

Haarlem dat steeds meer versteend raakt en steeds minder stilte en donkerte, laat staan duisternis kent? Die man op het affiche ken ik heel goed. Maar laten we het er op houden dat het de tweelingbroer is van de god Harpocrates, de god van de stilte, geheimen en vertrouwelijkheid, hahaha.”

Vertel ons iets over je nieuwste solo-expositie in Galerie Kruis-Weg68.

81 HRLM ✶ 53 KUNST ✶

Wat kan de bezoeker verwachten?

Klein.Christhildee:Fotografi

een ring. De magische Mantel der Liefde of sleep van tops is in samenwerking met Soek Zwamborn geknipt en genaaid uit alle kleding die mijn moeder haar hele leven maakte. Ook is er een bijzonder juweel, Global Eternity genaamd, dat gesmeed is uit al het goud dat Louise droeg. Het hart van Global Eternity is een wereldbol gevuld met de as van Louise Weber en bezaaid met tekens die onder meer verwijzen naar het graf van Frédéric Chopin in Parijs, een diner bij sterrenkok Alain Ducasse in de Eiffeltoren, het Alhambra en naar uitzinnige begrafenisrituelen in Nepal, India en op Bali. Het zijn allemaal plekken waar ik de afgelopen jaren 33 gram as van mijn moeder, het gewicht van één vingerkootje, verstrooide. Mijn Reis Om De Wereld Met Louise is nog lang niet ten einde. In de urn, een antieke groene martavaan met draak (het hemelse voertuig), die ook in de galerie staat opgesteld, ligt nog minstens drie kilo as te wachten. Deze bevat zoals ik zelf zeg ‘urnentaal’ of ‘stof tot 1001 gesprekken’. Ik spreek, dus zij bestaat. De gesprekken dwingen mij niet alleen om mijzelf te herpakken, maar ook om mijzelf opnieuw uit te vinden en een weg naar persoonlijke vrijheid, autonomie en creativiteit in te slaan. Alles overvleugelend is en blijft de liefde, zelfs tot na de dood.”

“In de galerie is vanaf 28 oktober drie weken lang de tentoonstelling THE SWEETEST GIRL I EVER KISSED te zien, een expositie over de stilte die we misschien wel het moeilijkst verstaan: de dood. Ruim zeven jaar geleden overleed mijn moeder en muze Louise Weber (1928-2015). Er volgde een lange periode van allesverlammende intense rouw, maar nu pak ik met deze tentoonstelling de draad weer op.”

Op zaterdag 5 en zondag 6 november is tijdens het eerste Kunstlijnweekend in de Gravenzaal en de Schepenkamer van het stadhuis een tijdelijke uitbreiding van deze expositie te zien. Op zondagmiddag 15.00 uur is er een literair programma met proza en poëzie van Rudolf Geel, Maria van Daalen en George Moormann over stilte, ruimte en duisternis. Tijdens dit weekeinde is ook de cassette Nooit Meer Stil te koop, een zoektocht naar Harpocrates, de god van de stilte, discretie en vruchtbaarheid.

Christhilde Klein maakte de foto’s en George Moormann, die ook model stond voor Harpocrates, schreef de gedichten.

“Er zijn tekeningen en schilderijen die zijn gemaakt met de as van Louise. Er is een installatie met moedergedichten die de bezoeker zelf kan pakken uit een van de zeven zakken die genaaid zijn op een zwarte kazuifel met goudbrokaat die bij uitvaarten en Allerzielen wordt gedragen. Ook is er een fotoalbum van Louise te zien waarin ze publiciteitsfoto’s voor films uit de jaren twintig en dertig plakte, met onder anderen filmdiva’s als Greta Garbo, Ginger Rogers en Pat Paterson. Het album is voor deze tentoonstelling zo bewerkt dat Louises meisjesdroom alsnog uitkomt. Ook te zien zijn een oude proeflap van Louise met een daarop na haar dood geborduurde mantra, een spel met Memory-kaarten om de overledene te zoeken of ‘dichtbij’ te houden en de theaterdialoog Urnentaal die gebaseerd is op gevoerde gesprekken met de overledene. Tijdens een performance op Allerzielen (2 november) wordt ten slotte een speciaal moederkoekje met een snufje placenta gebakken. Bij de performance horen ook een zeven meter lange mantel en

54 ✶ HRLM 80 H HRLM’S EXCLUSIEVE COLLECTIE MUSEUM VAN DE GEEST - HET DOLHUYS | CAPRERA | THEATER DE LIEFDE FRANS HALS MUSEUM | SCHUUR | ABC ARCHITECTUURCENTRUM PATRONAAT MUSEUM HAARLEM | TEYLERS MUSEUM SEPTEMBER - OKTOBER 2022

81 HRLM ✶ 55 INTERVIEW ✶ › GeleynsJ.foto:4732,inv.(Brussel),BelgiëvanKunstenSchonevoorMuseaKoninklijkeFragmentbokkenwagen.eenmetCampenvanfamiliedeuitKinderenHals,Frans TICKETS: FRANSHALSMUSEUM.NL NIEUWKOMERSVLAAMSEKUNSTENAARSINHAARLEMFRANS HALS MUSEUM2023JAN8-2022SEP30 HOF

Verscholen tussen de bomen van De Bolwerken vind je aan de Schotersingel het Museum van de Geest | Dolhuys. Na een ingrijpende renovatie en verbouwing werd in 2020 het vernieuwde museum geopend door koningin Máxima. Hiervoor won het museum afgelopen voorjaar de European Museum of the Year Award.

Voel je welkom om met een open geest te kijken in een museum van HUH en WOW en verrast te worden door het kunstwerk tussen je oren. Bekijk op www.museumvandegeest.nl alle (kinder)activiteiten en breng deze zomer een bezoek aan het beste museum van Europa, gewoon in je eigen stad!

Het Museum van de Geest is gefascineerd door het kunstwerk tussen je oren. Want niets is zo divers, uniek, krachtig

Tickets

De woorden van de European Museum of the Year Award-jury waren dan ook lovend:

“Dit fantastische museumproject verkent de aard van de menselijke geest op een unieke en innovatieve manier en belichaamt de kracht van musea in de samenleving. Het is een zeer inspirerende, mensgerichte instelling.” Dat heeft ook met de eigen geschiedenis van het museum te maken, gevestigd in het monumentale Dolhuys. Een gebouw met meer dan 700 jaar verleden in de geestelijke zorg.

De nieuwe museale presentatie die is neergezet kun je komen ontdekken met verschillende multimedia tours. Zo beleef je het museum vooral door de persoonlijke verhalen die aan de hand van objecten en kunstwerken worden verteld. Verhalen die je aan het denken zetten over de menselijke geest, het belang van mentale gezondheid en sociale inclusie. Ook voor kids is er een speciale, interactieve audiotour en de allerkleinsten mogen meedoen aan het maken van hun eigen Kindertentoonstelling.

Zo is het een museum geworden dat – zeker in deze tijd – midden in de samenleving staat. Daarbij is de missie geslaagd wanneer jij na je bezoek naar huis gaat met een open geest én oprechte nieuwsgierigheid naar de ander.

Museum van de Geest | Dolhuys wint European Museum of the Year Award!

MUSEUM VAN DE GEEST

Dit is de meest prestigieuze museumprijs in Europa, waarbij innovatieve visies in de museumsector worden bekroond.

“Deze Europese prijs is van ongekende waarde en een belangrijke erkenning voor ons vernieuwde museum. Erbij horen en meedoen, ongeacht hoe jij je voelt, eruit ziet of hoe jij je gedraagt, is het fundament van onze nieuwe vaste opstelling. Hiermee willen wij als museum een bijdrage leveren aan een inclusieve samenleving”, aldus directeur Hans Looijen.

WAAROM NAAR HET LOUVRE ALS HET BESTE MUSEUM VAN EUROPA IN HAARLEM STAAT?

Meer informatie kun je zien op onze website, socials en in de nieuwsbrief. zijn verkrijgbaar www.tickets.museumvandegeest.nl.op

en tegelijkertijd zo kwetsbaar als de menselijke geest. Het museum maakt mentale gezondheid bespreekbaar, ook voor mensen die zich normaal wanen.

56 ✶ HRLM 81

Oekraïne, de boeren, branden, verdronken zwemmers, zieke collega’s en ook het woord pandemie is nog niet verdwenen. Veel om je zorgen over te maken en dat komt best binnen. Het geeft ook een licht knagend schuldgevoel waarvan ik eigenlijk vind dat ik het van me af moet laten glijden, maar dat lukt moeilijk. De wereld is ook gewoon niet eerlijk en lijkt ook steeds oneerlijker te worden. En toch, niemand is er bij gebaat als ik niet met volle teugen geniet van vrije tijd, familie en vrienden; wat ik overigens ook heel goed kan. Bovendien heeft niemand iets aan mijn gratuite schuldgevoelens en wel wat aan de blije en positieve energie die ik mee terugneem en de zin om de wereld een beetje mooier te maken.

81 HRLM ✶ 57

Jolanda

Al weken is er niets waar ik me echt druk over kan maken of onrustige nachten van heb. Op een eiland met het zand aan je voeten en de wind in de haren lijkt de wereld toch altijd heel ver weg. Gewoon even letterlijk de kop in het zand en de blik op oneindig.

Dansen, dansen en nog eens dansen

Jolanda Beyerdirecteur van Patronaat

Ik realiseer me dat dat een enorme luxe is, want het is zeker niet zo dat de wereld stil heeft gestaan. Een blik op het nieuws, sociale media en de ‘we-zijn-er-weer’-gesprekken en ik beland alweer snel in de toch wel harde realiteit van het dagelijks leven en de wereld om mij heen.

Dus hup; we gaan gewoon weer aan het werk en in ieder geval ons eigen Haarlem mooier, en niet te vergeten sexyer, te maken met muziek en creativiteit. Want wat mij betreft is er geen betere manier om even aan de wereld te ontsnappen dan door muziek en dansen, dansen en nog eens dansen tot in de late uurtjes en zo een gevoel van gemeenschappelijkheid te creëren.

Gewoon ergens aan zee, bij Haarlem Jazz and More, Lowlands, in je eigen huis of tuin en natuurlijk in Patronaat of bij een van onze buitenpodia. Even samen wegdromen in een andere wereld en het gevoel van vrijheid zo lang mogelijk vasthouden en daarna zo vaak en zo veel mogelijk oproepen. Voor een ander is dit misschien een boek lezen, een film kijken, een theatervoorstelling bezoeken of wandelen. Het maakt niet uit, zolang het maar voor jou werkt.

Het valt niet te ontkennen; de wereld is niet altijd en niet voor iedereen een veilige en vrije plek. Des te meer reden om daar waar we dit gevoel wel kunnen creëren we dit ook gewoon moeten doen.

Hier bij Patronaat gaan we dat zeker doen. Momenten om de kleine en grote zorgen even te vergeten en tot in je tenen te genieten van muziek. Dat kan ik vast ook als het werkende leven weer begonnen is.

Dans en zing met me mee, en wie weet ben ik nu zo uitgerust dat ik het zelf ook eens tot in de late uurtjes red!

Ik ben er weer: uitgerust, uitgewaaid, het hoofd gevuld met mooie herinneringen en leeg van kleine en grote zorgen. Het was ook weer heerlijk thuiskomen in loom en verwelkomend Haarlem en natuurlijk bij Patronaat waar het tempo ook nog even fijn laag is en iedereen zin heeft in het volgende seizoen.

Zat dat muzikale altijd al in je? “Het uiten van mezelf in ieder geval wel. Als kind tekende ik al veel en later vond ik schrijven ook erg leuk. Op een gegeven moment heb ik in muziek de kunstvorm gevonden die het beste bij mij past. Hiphop was het meteen; het is hét genre waar ik altijd al veel naar geluisterd heb. Mijn vader heeft me kennis laten maken met hiphop. Zonder hem was ik waarschijnlijk nooit gaan rappen. Mijn ouders hebben me sowieso altijd gesteund en gestimuleerd om te doen wat ik wilde doen: muziek maken.”

Tenslotte je artiestennaam: hoe ben je daar zo op gekomen “Eigenlijk heet ik Bram en mijn tweede naam is Philip. Die naam vond ik een goede naam voor een artiestennaam, ook omdat het een soort tweede persoonlijkheid is. Meds staat voor het feit dat muziek bij mij als een soort medicatie werkt. Als ik me down voel, is muziek het beste medicijn. Hopelijk kan mijn muziek dat ook voor anderen zijn.”

“In het verleden heb ik zelf ook aan zoiets meegedaan. Het inspireerde mij om hetzelfde in Haarlem te starten. Ik wilde iets teruggeven aan de stad die mij zoveel brengt.”

JONG TALENT

Beïnvloedt Haarlem op de een of andere manier jouw muziek?

“Nu zo’n zes jaar. Ik ben begonnen als producer, later ben ik bij mijn muziek gaan rappen. Al mijn teksten schrijf ik zelf en de muziek schrijf ik zo fiftyfifty zelf of samen met andere producers. Die samenwerking is erg fijn: het versnelt het werkproces.”

Wat een mooi initiatief!

Naast je rapcarrière ben je ook druk bezig met Woord voor Woord. Wat is dat precies?

De Haarlemse rapper Phil Meds (22) is lekker bezig. Vorig jaar kwam zijn EP HOOP uit en onlangs stond hij in de finale van de Rob Acda Award in het Patronaat. Hoogtijd om eens dit raptalent te interviewen!

Vind je op instagram.com/phil_meds. Voor meer informatie over Woord voor Woord in Flinty’s zie www.flintys.nl.

Je schrijft heel persoonlijke teksten, ook wel over tijden dat het wat minder met je ging… “Het is een cliché dat artiesten vaak gekwelde mensen zijn, maar bij mij klopt dat wel. De muziek brengt me vaak in een tweestrijd: aan de ene kant is het een onzeker bestaan waarin ook veel verleidingen op de loer liggen, aan de andere kant is muziek juist mijn grootste uitlaatklep. Het kost me veel rust in mijn leven, maar het levert me ook veel op…”

“Jazeker! Juist de rust en de pracht van de stad inspireren me. Daarnaast is Haarlem mijn thuisbasis en heb ik hier mijn meeste fans zitten. De meeste shows die ik tot nu toe heb gedaan waren in de regio Haarlem. De podia hier gunnen mij de kans om op te treden.”

Hoelang ben je al bezig in de muziek?

Dobbe.JoostTekst:

MEER OVER PHIL MEDS

58 ✶ HRLM 81

“Woord voor Woord is een stichting die ik heb opgericht om jongeren te helpen in hun rapcarrière. Het is een soort opleiding op een vrijblijvende manier. Beginnende rappers kunnen bij mij of andere betrokken producers langskomen voor extra hulp bij het schrijven of bij het opnemen. Dit alles organiseren we in Flinty’s in Haarlem.”

PHIL MEDS

Magnolia Marcel Kapteijn (zang/gitaar) en Boelo Klat (piano) zijn zondag 23 oktober te zien in De Liefde met Magnolia, een gebalanceerd programma met duo- en solo-composities. Crooner Kapteijn en pianist Klat brengen een mix van intieme liedjes, jazz en rauwe blues.

We weten het, er zijn genoeg artiesten die het zonder toetsen uitstekend doen op het podium. En die zitten er maar mee. Het is misschien niet aardig, maar wij zijn elke keer sardonisch nieuwsgierig naar wat zulke vleugelloze types doen met het enorme obstakel. Verstoppen onder zwarte doeken? Een leuk kleedje eroverheen? Mag-ie niet of juist wel opvallen? Wij zagen ’m al dienstdoen als royaal uitgevallen bijzettafel, als schoorsteenmantel of, laatst bij een jeugdtheatervoorstelling, als

DE ELEGANTE REUS

Het Zweeds-Nederlandse kleinkunstduo De Andersons (foto) wordt geprezen om hun oorspronkelijke kijk op de wereld die ze hartstochtelijk vertolken in voorstellingen vol muziek en prikkelende teksten. Na een succesvolle voorstelling met Arjen Lubach, brengen ze nu Een mooiere wereld, met prachtige teksten van de bejubelde schrijver Sjoerd Kuyper. Vrijdag 7 oktober in De Liefde.

gaat niet weg. Het ding drukt uit dat wij in De Liefde zielsveel houden van muziek. En van improvisatietalent. Maak er maar wat van!

DE VOORLIEFDEMUZIEK 60 ✶ HRLM 81

Er zijn cabaretiers die bij het zien van het majestueuze gevaarte een vreugdedans maken. Zij kruipen er onmiddellijk achter en blijven daar totdat ze op moeten. Er zijn er ook die ’s middags bij binnenkomst meteen aan de flanken en de poten beginnen te duwen en te sjorren. ‘Kan dat ding niet weg?’

Omdat er geen coulisses zijn, geen zij- of achtertoneel, staat het 2.65 meter lange concertbeest als een voldongen feit op het podium. Wij zijn er inmiddels aan gehecht. Zoals aan een huisdier. We geven aaitjes, dekken ’m toe en zorgen dat-ie steeds weer in de goede stemming wordt gebracht. Maar, zo hebben we gemerkt, niet iedereen is even enthousiast.

Nee,rovershol.hetding

Thaïsa Olivia is een gepassioneerde jazz-zangeres en liedjesschrijfster, met een warm, eigen geluid en een bijzondere presentatie. Haar achtergrond is kleurrijk en veelzijdig, net als haar optredens. Mooie, eigentijdse composities en uiteenlopende bewerkte jazzklassiekers wisselen elkaar af. Swingend, verfijnd, zinnelijk of bezinnend en altijd met bezieling en overtuiging gebracht. Het Thaïsa Olivia Quartet is zondag 16 oktober te bewonderen in De Liefde.

Mylou Frencken

Er staat een nogal groot object in ons theater. Eigenlijk te groot. Je zou ook kunnen zeggen dat het podium net te klein is voor de elegante reus met z’n indrukwekkende klep.

De Belgische zanger Raymond van het Groenewoud heeft de liefde voor muziek in de jaren negentig al uitbundig bezongen. In De Liefde belijden ze hem nog altijd met hart en ziel. Iedere zondagmiddag is er bij ons muziek te vinden. Van jazz tot kleinkunst, van klassiek tot pop... alles komt langs. Daarom hier een greep uit de muziekprogrammering van oktober.

Kaarten: www.theaterdeliefde.nl

THEATER DE LIEFDE

Stelt.dervanCorn©

GRACE was dit jaar dé hit op Oerol. Een liefdesverhaal in de voetsporen van Quentin Tarantino. Een Nederlandse Django Unchained waar gerechtigheid wordt voltrokken jegens hen die kwaad hebben gedaan en elk ego te groot lijkt. Alleen liefde zal overleven en wat ons rest is de rokende, dampende aarde die in stilte dit verhaal voor altijd met zich mee zal dragen.

GRACE – THEATER RAST

Ook in de herfstvakantie is er weer genoeg te doen in de Schuur, zoals deze muzikale voorstelling voor het hele gezin. De muzieksmaak van ouders is slecht, maar ja, ze zijn ook oud... Zij snappen niet dat de muziek van nu het beste is dat er ooit gemaakt is. Dat accepteren we maar. Maar als je vader gaat meezingen met 2 Unlimited en je moeder de Macarena danst, moet er ingegrepen worden. Tijd voor de battle van de eeuw!

Pink Oculus, oftewel Esperanza Denswil, over haar nieuwe album Before Wisdom.

Tijdens de Album Luistersessies presenteert een singer-songwriter/band/muzikant hun net gereleasede album aan het publiek. Tussendoor vertellen ze over het tot stand komen van het album en andere verhalen. Muzikale storytelling in een intieme en relaxte setting. Deze editie:

90’S VS 20’S (9+) – BONTEHOND

Wanneer: zaterdag 15 oktober, 19.30 uur

DE SCHUUR 81 HRLM ✶ 61

ALBUM LUISTERSESSIES: PINK OCULUS

In de serie Known & To Know combineert ICK een nieuw werk met een remake van een succesvoorstelling. Voor deze eerste editie creëert de jonge Griekse choreograaf Andreas Hannes ‘Reverberated Emissions’. Emio Greco en Pieter C. Scholten maken met Nero een nieuwe interpretatie van hun succesvoorstelling Conjuncto di Nero uit 2001. In beide choreografieën staat de perceptie van zwaartekracht centraal.

Deze hiphop-/soul-/jazzartiest overtuigt haar publiek met een innovatieve mix van raps, zang, melodieën en hypnotiserende beats.

In het weekend van 8 t/m 11 september vierde De Schuur hun feestelijke openingsweekend met het Open Podium Haarlem, Loading Dock Sessions, Schuur Magazine live en een gezellige familiedag. Het nieuwe theaterseizoen is officieel geopend!

Hier vind je een paar tips voor de beste voorstellingen.

Wanneer: vrijdag 7 & zaterdag 8 oktober, 20.30 uur

Kijk voor meer informatie en kaarten op www.schuur.nl

KNOWN & TO KNOW – ICK AMSTERDAM

Wanneer: vrijdag 28 oktober, 20.00 uur ingegrepen

Wanneer: vrijdag 30 september & zaterdag 1 oktober, 20.00 uur

62 ✶ HRLM 81 HOCKNEY’S EYE 23 SEP – 29 JAN Hockney,David 2021November22ndPortrait,Self WilkinsonJonathanCredit:PhotoHockney.David©cm76,2x91,4canvasonAcrylic,

Marelie van Rongendirecteur Schuur.

81 HRLM ✶ 63 ›

Een kunstenaar doet eigenlijk altijd: tegen de stroom in de andere dingen zien die binnen de zorgvuldig opgebouwde structuur nauwelijks zichtbaar zijn of belangrijk lijken.

Zoals wij allemaal meer gevoelig zijn voor klimaatverandering als we op vakantie zijn, en niet alleen doordat het snikheet is, maar doordat je tijd hebt om je af te vragen waarom het ‘ineens’ snikheet is. Hiermee zeg ik niet dat een kunstenaar altijd op vakantie is: integendeel.

Om die mind set te kunnen behouden is er tijd, adem en vooral vertrouwen nodig. Talentontwikkeling is zeker geen zomervakantie, maar wel minstens zo essentieel voor jonge theatermakers en muzikanten. Je eerste publiek ontmoeten is essentieel voor jonge makers: dus ga naar een concert van een voor jou nog onbekende band of muziekgenre in het Patronaat of de Philharmonie, bekijk een voorstelling van een generatie die voor jou onbegrijpelijk lijkt in de Schuur of de Stadsschouwburg en…. het zal voelen alsof je nog steeds op zomervakantie bent. Adem, een ander uitzicht en even los van je routine. Je hersenen zullen je dankbaar zijn.

Er zijn weinig dingen waar we het zo over eens zijn dan ‘dat de zomervakantie een must is’. Met het bewustzijn dat het een privilege is om weg te kunnen, zijn er in ons land (gelukkig) mogelijkheden voor kinderen om

op kamp te gaan of naar een timmerdorp in de buurt om in ieder geval uit hun routine te Watkomen.isdat

Doordat onze hersenen behoefte hebben aan onderbreking en uitdaging, en aan rust. Op dat soort momenten ontdek je dan waar je (ook) goed in bent, luister je beter naar je intuïtie en zal het niet meer gaan over wat anderen van je willen of van je nodig hebben.

Marelie

Talentontwikkeling

Llambias.Lindae:Fotografi

toch? Dat we zo’n behoefte hebben onze eigen (opgebouwde) routine te ontvluchten en dat we (de meesten van ons) daar de kaders van een zomervakantie voor nodig hebben om dat te doen. Om het dan ineens leuk te vinden om op 4 vierkante meter te wonen met zijn drieën, om veel te ver te moeten lopen naar het toiletgebouw en te vroeg op te moeten staan omdat het veel te warm is.

Iedereen ziet het nut in van de zomervakantie: we zijn allemaal toe aan ‘even niets hoeven’, een ander uitzicht en misschien zelfs dingen doen die voor niemand anders iets opleveren dan voor jouwzelf. Opladen. Dat moment dat je wegrijdt met foto’s van google in je hoofd, maar verder geen idee hoe het er zal voelen, ruiken, …. Zijn.

Zo tegen de zomer vraag ik me af hoe het met die jonge (theater)makers en muzikanten gaat. Na een hele periode van geen publiek mogen zien is er een grotere behoefte dan ooit aan contact: met jullie. Met mensen waar ze hun en daarmee jouw verhaal kunnen delen. Talentontwikkeling in de kunsten is harder nodig dan ooit, want wij hebben hun verhalen en verbeelding harder nodig dan ooit.

De schilderworkshop is er weer in de herfst- en kerstvakantie. www.franshalsmuseum.nl/schilderworkshop

Alle kinderactiviteiten zijn te vinden op: www.franshalsmuseum.nl/kinderen

Frans Hals, Officieren en onderofficieren van de St. Jorisschutterij, 1639, Frans Hals Museum, Fedde,v.l.n.r.HaarlemHanna,

Op uitnodiging van het Frans Hals Museum bezocht de Kinderredactie van HRLMtje het museum op 25 mei. De kinderen maakten van hun bezoek zelf een verslag. “Als eerst gingen we even wachten voor het Frans Hals Museum. Toen gingen we naar binnen toe. Daarna liepen we naar de schilderworkshop. Er was toen een hele aardige dame. Voordat we gingen schilderen gingen we naar de schutterszaal. Daarna gingen we ons verkleden. Vervolgens gingen we verven. Het portret dat we maakten was grappig geworden. Daarna gingen we naar het café een lekker taartje eten en een drankje drinken. Daarna gingen we vragen stellen aan museumdeskundige Marthe. We zouden graag nog een keertje naar het Frans Hals Museum willen.”

Anders kijken met ...

KinderredactiedevanHRLMtje

Marthe de Vet, Hoofd Publiek Frans Hals Museum, over kunst kijken met kinderen. “In het Frans Hals Museum willen we je anders laten kijken, zodat je meer ziet. In de kinderworkshop gaan we daarom eerst met de kinderen kijken naar de wereldberoemde schuttersstukken van

Noa, Jake, Lois, Tijl en Levin.

Iedere editie neemt een andere Haarlemmer je mee naar het Frans Hals Museum om je door diens ogen naar een kunstwerk te laten kijken. Zo ontdek je hoe je steeds op een andere manier naar de kunst in het museum kunt kijken om zo meer te zien.

64 ✶ HRLM 81

Onze speciaal getrainde museumdocenten stimuleren de kinderen om nog beter te kijken, om met elkaar te delen wat ze zien. In de schilderworkshop erna zetten we de kijkervaring om in zelf doen. Hiermee ervaren de kinderen hoe ze net als Frans Hals met verf een mens kunt verbeelden. Hoe ze door kleur en dikke en dunne penseelstreken gevoel in hun voorstelling kunt leggen.

Frans Hals. We vertellen niet, maar vragen ze om heel goed te kijken en te vertellen wat zij zien. Dat levert altijd weer verrassende dingen op. Kinderen ontdekken zo zelf wat Frans Hals zo bijzonder maakt. Hij schildert echte mensen, met geweldig gebruik van kleur en penseelstreek.

We willen kinderen hierdoor leren ervaren wat écht kijken oplevert. Het prikkelt hun verbeeldingskracht en zet hen aan het denken. Maar we willen ze hiermee ook leren ervaren dat iedereen anders kijkt. Juist in een maatschappij die steeds diverser wordt, waarin mensen met verschillende perspectieven samenleven, vinden wij het belangrijk dat kinderen leren omgaan met verschillende zienswijzen.”

Tekst: Groen.deAdrianFotografie:Vet.deMartheenHRLMtjeKinderredactie

HAARLEM IN DE STEIGERS

Met de expositie, die ook een overzicht geeft van grotere bouwprojecten buiten de zeven ontwikkelzones, wil het ABC nadrukkelijk een platform bieden voor discussie over de bouwopgave die de gemeente zich heeft gesteld. Een platform waar ontwerpers, ontwikkelaars, beleidsmakers, raadsleden en zeker ook buurtbewoners, wijkraden of belangengroepen zich kunnen laten informeren en hun mening kunnen geven over de veranderingen. Binnen de semipermanente expositie is er ruimte voor een wisselexpositie over actuele onderwerpen die zich aandienen. De eerste wisselexpositie gaat over de omgevingsvisie die de gemeente onlangs heeft opgesteld. De tweede gaat over Haarlemse warmtenetten en de energietransitie.

‘Haarlem in de steigers’ zal continu actueel gehouden worden en staat de komende jaren in het ABC Architectuurcentrum opgesteld .

De semipermanente expositie Haarlem in de Steigers zal een overzicht bieden van de visies die de gemeente voor elke ontwikkelzone heeft opgesteld. Daarnaast worden de concrete bouwprojecten belicht die zijn gerealiseerd en in uitvoering of voorbereiding zijn. Het versnellen van de bouw komt voort uit de grote zorgen die in de stad zijn ontstaan over de ontwikkelingen op de woningmarkt. Haarlem wordt geconfronteerd met een nijpend tekort aan woningen, met als gevolg torenhoge huizenprijzen en hoogoplopende wachttijden voor sociale huurwoningen.

De komende tijd is Haarlem druk bezig met bouwactiviteiten. Steigers en bouwkranen zullen in een groot aantal wijken het straatbeeld gaan bepalen. Duizenden woningen moeten nog worden gebouwd en naar verwachting worden daarvan tienduizend opgeleverd in 2025. De woningen zullen voornamelijk komen te staan in de zeven ontwikkelzones. Het ABC Architectuurcentrum gaat met deze expositie de ontwikkelingen op de voet volgen.

ABC ARCHITECTUURCENTRUM 81 HRLM ✶ 65

SLEUTELGEBIED

Door de snelle groei van het aantal inwoners is er ook vraag naar een groei van werkgelegenheid, sport- en onderwijsvoorzieningen, groen en recreatiemogelijkheden. De beschikbare ruimte binnen de stadsmuren zal intensiever moeten worden gebruikt. Dit alles moet wel met behoud van de bestaande kwaliteiten van Haarlem. De grote ruimtelijke context waarbinnen dit alles plaatsvindt is van belang. Bij Haarlem in de Steigers zal ook aandacht worden geschonken aan de vraag hoe de ontwikkelingen zich verhouden tot wat in de regio Zuid-Kennemerland en Metropoolregio Amsterdam gebeurt. Binnen de regio Amsterdam is binnenstedelijk Haarlem namelijk aangewezen tot één van de negen sleutelgebieden. Tot 2040 zal er in de metropoolregio behoefte zijn aan zo’n extra 250.000 woningen. Gezien de enorme bouwopgave zijn de ontwikkelzones in onze stad hard nodig.

Mari Andriessen is vooral bekend geworden door oorlogsmonumenten als De Dokwerker, De Man voor het Vuurpeloton en Het Bomslachtoffer. Naast grote werken maakte hij zijn hele leven kleine beelden van terracotta. Veel van zijn beelden en voorontwerpen in gips bevinden zich in de privécollecties van zijn kleindochters, die ze voor één keer uitlenen aan Museum Haarlem. Deze voorstudies en beelden vertellen een heel persoonlijk verhaal over Andriessen. Voor het eerst worden ook enkele van zijn tekeningen en schetsboeken tentoongesteld. Met voorwerpen uit Mari’s atelier wordt een reconstructie gemaakt van zijn werkruimte. Daar is ook een aantal grote gipsen voorstudies uit de collectie van Museum Beelden aan Zee te zien.

66 ✶ HRLM 81

MARI ANDRIESSEN

DICHT BIJ ANDRIESSENMARI 24 september 2022 – 21 maart 2023 Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem dinsdag t/m zaterdag 11.00 - 17.00 uur zondag en maandag 12.00 - 17.00 uur Eerste zondag van de maand gratis entree.

HAARLEMSE GROOTMEESTER IN MUSEUM HAARLEM

Naast veel familieverhalen is er op de tentoonstelling ook aandacht voor de beelden van Mari in de stad en kunstkringen waarin Mari actief was. Zijn vriendschap met bijvoorbeeld Kees Verwey en Theo Mulder resulteerde in portretten van familieleden en van elkaar. Hoewel Andriessen zijn leven lang in steen heeft gewerkt, lag zijn grote kracht in het boetseren. Hij was een begenadigd ontwerper, die in zijn geboetseerde schetsen al de monumentaliteit wist te leggen die zich manifesteerde bij de uitvoering in het groot. Zijn eruditie, gevoel voor humor, maar ook de filosofische kant van zijn karakter kwamen vooral tot uiting in zijn vele kleine beelden. Het is een intieme tentoonstelling geworden, dichterbij Mari Andriessen kun je niet komen.

MUSEUM HAARLEM

ervaringen. Om de wereld mee te nemen in zijn belevenissen houdt de kunstenaar een weekend lang een Podcast Performance Hiervoor nodigt Cees bevriende kunstenaars, theatermakers en anderen uit om hem een uur lang door te zagen over zijn leven. De podcast wordt daarna op diverse streamingsites aangeboden. Ook presenteert hij zijn nieuwe kunstkrant Th.Everything#6

DE RODE DRAAD op Kunstlijn

NIEUWE NAAIATELIEREXPOSITIERUIMTEHAARLEM

Voor openingstijden en meer informatie kun je terecht op de website www.naaiatelierhaarlem.nl.

De naam is ontleend aan de fourniturenwinkel die er jarenlang gevestigd was. Naaiatelier Haarlem is een welkome aanvulling in deze kunstzinnige straat en wil vooral ruimte bieden aan verschillende stijlen. Na de succesvolle openingsexpositie tijdens de Stripdagen Haarlem in juni valt weer veel moois te beleven.

Tijdens de Kunstlijn, 5, 6, 12 en 13 november, toont Artvark de expositie DE RODE DRAAD. Hierin komen drie kunstenaars samen die met zeer verschillende media werken, maar als rode draad in hun werk een rebellie tegen de geldende regels hebben. Glaskunst, fotografie en tekenen krijgen zo onvermoede raakvlakken. Of het nu de geborduurde foto’s van Jackie Mulder, de tegendraadse vazen van Bernard Heesen of de fantasierijke kleurpotloodtekeningen van Ninet Kaijser zijn, de kracht van de verbeelding spreekt.

Expositie Roel Eijsberg

NAAIATELIER HAARLEM

Van 23 september tot en met 2 oktober exposeert Haarlemmer Roel Eijsberg zijn imposante schilderijen die hij in 2022 vervaardigde. Of het nu figuratief of abstract is, landschappen vormen de kern van zijn werk. Qua vorm zijn de schilderijen wellicht impressionistisch en expressief te noemen. De kunstenaar biedt tijdens deze expositie zijn werken te koop aan en is zelf tijdens de expositie aanwezig.

is gevestigd in Spaarnwouderstraat 124.

Op 22 en 23 oktober is er werk van kunstenaar Cees Krijnen te zien en te beluisteren. Persoonlijke ervaringen zijn voor Krijnen van wezenlijk belang om kunst van te maken. Cees Krijnen maakt autobiografische kunst. Zijn projecten komen voort uit zijn eigen

HET NAAIATELIER 81 HRLM ✶ 67

Een nieuwe laagdrempelige expositieruimte in Haarlem; dat is wat Naaiatelier Haarlem wil zijn. Beeldende kunstenaars kunnen hun werk voor een korte periode exposeren in het mooiste straatje van Haarlem, de Spaarnwouderstraat. Deze informele plek voor kunst heeft nu al een aantal indrukwekkende exposities op de rol staan.

Podcast Performance Cees Krijnen

Het verhaal van Benito Benin en dat van Fanny

Een reflectie op de veranderde omgang met ‘de Ander’ in Nederland. Een indringend verhaal over opgroeien in Nederland als kind van migranten.

Rome, 1948. In het naoorlogse Italië wil de achttienjarige Matteo acteur worden. Thuis gaan de felle politieke discussies langs hem heen. Hij heeft andere ambities. Zijn intieme en Davidevriendschapverwarrendemetbijvoorbeeld.

De poppenspeler van Lampedusa

Scan mij

DIVERSITEIT IN

geeftDeBOEKEN?Bibliotheekjetips!

De eenzame Lieke sluit vriendschap met Benito de slak, die met haar meereist. Benito, jongen en meisje ineen, is niet gelukkig met zichzelf en droomt ervan als een vogel te kunnen wegvliegen.

Twintig jongeren tussen de zestien en de drieëntwintig jaar komen aan het woord. Hun vanvangevenpersoonlijkeontroerende,verhaleneenbreedbeeldde‘queer’jongerennu.

Het ene moment kust Fin de goddelijke Jesse, het volgende moment willen zijn ouders dat hij zijn conversietherapie.opstadhemverandert.‘levensstijl’Zesturennaareenandereendwingenhemhet‘rechte’padmet

Gloei

Mijn identiteitenontelbare

68 ✶ HRLM 81

Fin & Rye

Gouden strotjes

De één omschrijft zichzelf als een karaoke deluxezanger, de ander als een ware rockster. In onze stad zijn aardig wat mensen te vinden die de fijne kneepjes van het muziek maken en zingen onder de knie hebben. Deze zes Haarlemmers leggen graag uit wat muziek voor hen betekent.

81 HRLM ✶ 69 › ERSNGZA

“Je krijgt een absolute kick als je een klik hebt met je publiek. Niets is zo fijn als je iets doet dat je zelf leuk vindt, maar waar anderen ook van kunnen genieten. Overdag ben ik lekker aan het werk en in de avonden en weekenden mag ik graag op het podium staan.”

“Als kind stond bij mijn ouders altijd de radio aan. Bij ons was iedereen muzikaal. Er werden veel instrumenten bespeeld en er werd altijd gezongen. Toen ik een jaar of negen jaar oud was werd ik gefascineerd door de muziek en het theatrale aspect van de hardrockband KISS.”

Rob LuitenBas

70 ✶ HRLM 81

“Zij hebben gezorgd dat ik mijn eerste gitaar aanschafte. De schoolmusical was een openbaring. Zingen deed ik al de gehele dag in mezelf, maar toen ik het deed voor een volle zaal, gaf dat een ongelooflijke kick. Op een latere leeftijd ging ik in bandjes spelen die voornamelijk covers deden. Weer wat later kwam het zingen en acteren in musicals, en traden we tevens op door het hele land met ‘De Levende Jukebox’. Inmiddels heb ik een flinke verzameling gitaren, maar we zijn dan ook een stuk professioneler geworden. Met mijn huidige band Black Stone Roses maken we melodieuze hardrock. Momenteel zijn we bezig met het opnemen van een nieuw album dat we in september klaar hopen te hebben. Naast mijn werk als cateringmanager maak ik tijd vrij om aan mijn muziek te werken. Het is zo leuk om daarnaast even dat moment in de spotlight te hebben.”

‘Je krijgt een absolute kick als je een klik hebt met het publiek’

“Zingen vond ik altijd leuk, maar dat deed ik voor mijzelf. Inmiddels ben ik theaterdocent en werk ik op veel plekken met alle leeftijden. Het balletje ging pas echt rollen toen ik bij de Toneelgroep Eglantier terecht kwam.”

“De theatergroep maakt regelmatig een muziektheatervoorstelling die we in Patronaat speelden. De liedjes waren heel divers. We kregen op een gegeven moment vanuit het oude gay-café Wilson de vraag of we een uurtje konden vullen op Koningsdag met de theatergroep. Dat paste perfect in ons straatje. Het beviel zo goed dat we met zijn vieren door wilden gaan met optreden, en zo werden we Trio Vierstemmig. We zijn een soort karaoke deluxe en cabaret. Met dit gekke bandje, met drie mannen en ik, zingen we Duitse Schlagers, Nederlandse hits en Engelse evergreens. Het is verenigend. Dat is ook wanneer ik op zaterdagochtend met mijn jazzband speel die bestaat uit vier mannen en ik. Samen pluizen we muziek uit om dit te bestuderen. Mijn specialiteiten zijn voornamelijk ballads of echte schreeuwnummers met ziel.”

81 HRLM ✶ 71 ›

Evelien Hofhuis ‘AlsTenoriedereen meezingt voel je jezelf net een ster’

“Het is toch fijn dat het zingen mij uiteindelijk toch goed af ging. Ik kan mijzelf helemaal laten gaan op verschillende vlakken. Als iedereen meezingt voel je jezelf net een ster. Het is prachtig om met z’n allen muziek te maken.”

“Voor een bruiloft op Woodstock in Bloemendaal wilde ik een nummer zingen met elkaar. Karaoke was er helaas nog niet, dus ik was aangewezen op de piano. Gelukkig speelde ik als kind piano en kreeg ik op dat moment de smaak te pakken.”

“Een band bij elkaar houden is moeilijk, dat idee heb ik dan ook laten varen. Als ik goede gitaristen en bassisten heb, dan komt het goed. Het opnemen van het album is nu gewoon een gezellig gemengd project.”

“Ik belandde in een bandje, maar ik moest ook zingen. Dat had ik nog nooit gedaan, dus ik nam zangles om op een hoger niveau te komen. Samen met het eerste bandje rolden er een paar eigen nummers uit. Daarna speelde ik veel op feestjes en in gelegenheidsbands, zoals bij de gemeente Bloemendaal en Haarlem op partijen. Helaas gaan er veel mensen tussenuit bij een band en dan is het weer tijd om het te combineren met mijn werk als ICT’er. In 2013 werd mijn vader ziek, dat werd het keerpunt in mijn muziekcarrière. Muziek maken is belangrijk voor mij. Het maakt mij gelukkig. Ik zette een crowd funding op en stelde een deadline voor mijzelf om acht nieuwe nummers op te nemen. Deze zomer ben ik nieuwe demo’s aan het opnemen met mijn band Cut2theBone. Ik merk dat ik professioneler ben geworden.”

72 ✶ HRLM 81

Irisbelangrijk‘MuziekStubbendiekRockstemmakenisvoormij’

“Alles begon toen ik een jaar of acht was en in het kerkkoor zong. Zo zijn veel wereldartiesten per slot van rekening ook begonnen. Toen ik mij aansloot bij een toneelvereniging, werd het nog leuker. Ik ben wel erg perfectionistisch. Ik nam alles op en luisterde alles

“Het zingen geeft enorm veel energie. Als je ziet wat dat voor effect bij anderen kan hebben, wordt het alleen maar leuker. Je wilt dingen mooier maken en in roering brengen. Dat doe ik ook in mijn dagelijks werk als brand- en packagingdesigner. Het is één grote kunstvorm.”

“Zanglesterug.”heb

ik nooit gehad, maar ik leerde me vanuit mijzelf te verbeteren. Met toneel leer je gaandeweg ook bepaalde ademhalingsoefeningen. In Haarlem sloot ik mij aan bij Toneelgroep Eglantier. De reacties waren enorm positief en ik merkte dat ik wel degelijk kon zingen. Kopstem is mijn specialiteit. Hoog zingen, dat kan ik het beste. Als zelfs vrouwen het niet halen, dan word ik ingezet. Je moet bij zingen je gêne aan de kant kunnen zetten. Net als op het toneel, ben je even iemand anders, waardoor je makkelijker uit je comfort zone treedt. Je moet geloven in wat je zingt, anders komt de energie niet over. Toen wij met shows een vol Patronaat aan het zingen hadden, wisten we dat het goed zat. Niets is zo leuk als je mensen om je heen hebt die ongedwongen meezingen.”

Joost la Housse ‘JeKopstemmoetbij zingen je gêne aan de kant kunnen zetten’

81 HRLM ✶ 73 ›

“Toen mijn zoons naar school gingen, ben ik met andere ouders gaan zingen bij het schoolkoor. Ik vond het meteen geweldig. Later heb ik zelf het koor Brandhout opgericht, bedoeld voor mensen die van zichzelf vinden dat ze niet kunnen zingen.”

‘Om jezelf te kunnen corrigeren moet je jezelf ook goed kunnen horen’

74 ✶ HRLM 81

Annelies de BlaauwAlt

“Ik had er zoveel plezier in, dat ik het graag wilde delen. Als logopedist weet ik wel wat van ademtechnieken, maar geen idee of ik een koor kon leiden. Mensen zeggen vaak dat ze alleen maar kunnen zingen onder de douche. Veel mensen kunnen zingen, maar kennen de trucs niet. Om jezelf te kunnen corrigeren moet je jezelf goed kunnen horen. Het clubhuis van Eindenhout stond leeg in de wintermaanden en daar konden we terecht voor oefenen. De eerste keer dat we na oefenen meerstemmig zongen was prachtig. Ik kreeg er tranen van in mijn ogen. Iemand vroeg mij daarna: ‘Was het zo slecht?’ Dat laat zien wat muziek met je kan doen.”

“In het begin vraag je jezelf af wie er op jouw gezang zit te wachten. Af en toe heb ik dat nog steeds, maar als ik mag zingen op het toneel weet ik waarom ik het doe. Het maakt mij ontzettend blij en ik kan het iedereen aanraden.”

81 HRLM ✶ 75 Tekst: Fotografie:Werff.dervanVictoria Kleermaeker.deAnouk

‘MijnBas/Tenorheleleven draait om het maken van muziek’

“Mijn hele leven draait om het maken van muziek. Al is de combinatie van zang en het spelen van de basgitaar niet voor de hand liggend, voor mij is het een logische combinatie. Je ledematen moeten dingen tegelijk doen die tegendraads zijn. Dat maakt het zo gaaf.”

Jaco van der Steen

“Er zijn mensen die op hun twintigste een band beginnen en daar tot hun tachtigste nog in spelen. Ik heb daarentegen in heel veel bandjes gespeeld. Zo had ik onder meer vijftien jaar lang een band als eerbetoon aan The Eagles waarmee ik veel door het land trok. Het is mooi om te zien dat je met muziek iets communiceert waarbij mensen worden geraakt. Op straat heb ik ook veel gezongen en dan is het leuk om te zien hoe mensen even blijven staan om te luisteren. Toen ik op Ibiza het Beatlesnummer Michelle speelde, kwam de weduwe van Mal Evans, de oud-roadmanager van The Beatles, naar mij toe en vertelde dat zij bij de opnames van dat specifieke nummer aanwezig was. Ze zei dat het haar helemaal terug nam naar die tijd. De nostalgische momenten die door muziek ontstaan zijn prachtig.”

“Mijn zus vertelde laatst nog dat ik als kind met mijn tennisracket op bed stond te zingen. Dat laat wel zien waarom ik op mijn tiende jaar al wist waar mijn passie lag. Ik begon met zingen en bas spelen voor de hobby, maar daarna werd het voor mij steeds belangrijker.”

de componist ermee heeft bedoeld. Dan zie ik hoe prachtig het is gemaakt. Als we als koor samen die emoties kunnen overbrengen aan

Advertorial

Klopt jouw hart sneller bij het horen van een klassieker van Brahms of een popmedley? Zing, dans of acteer je en sta je graag met anderen in de schijnwerpers? Laat je dan nu inspireren door de onderstaande verhalen, struin internet af naar de leukste vereniging of kijk op www.federatiehaarlemsekoren.nl. En meld je aan bij een van de vele Haarlemse koren, orkesten, theater- of dansgroepen.

“Eigenlijk was het meester van Noppen in klas zes van de lagere school die de stem in mij losmaakte. Elke ochtend zongen we een half uur lang psalmen en gezangen. Ik vond het heerlijk. In mijn Delftse studententijd sloot ik me aan bij een studentenkoor. En daarna hield ik een poosje op met zingen in een koor, maar het knaagde zo vreselijk.

Openbare repetities zijn op www.puisquetoutpasse.nl4 en 11 oktober 2022.

Meer informatie

Hoge sopraan Annemarie Oeverhaus (63) kan zich geen leven voorstellen zonder zingen. Sinds 2010 maakt ze deel uit van het Haarlemse kamerkoor Puisque tout Passe.

Amateurpodium!jepodiumkunstzoektleden

“De muziekmoderneisals

het publiek is dat geweldig! Samen zingen is gezond. Het is goed voor de geest, goed voor de longen en daarnaast geeft een koor gezelligheid. Zomers en met kerst koken we voor elkaar waarbij we onder het eten spontaan in zingen uitbarsten. Dit koor heeft mij letterlijk op de been gehouden. Toen ik in 2011 een flinke burn-out kreeg, was zingen het enige dat ik nog kon. Alles viel van me af in die twee uur in de week. Het mag duidelijk zijn: Ik houd van zingen.“

Dus in 2010 deed ik mee met een openbare repetitie van Puisque tout Passe. Na een paar keer proef zingen mocht ik blijven. Dit koor trok me aan omdat ze niet een standaard repertoire volgt. Ik begon samen met de dirigent René Nieuwint die een stapel nieuwe muziek mee bracht. Componisten die niet dagelijks, wekelijks worden uitgevoerd. Ja, renaissance muziek of Brahms dat is fantastisch mooi zingen, en dat doen we ook af en toe, maar de modernere stukken zijn als een ontdekkingsreis. Juist omdat het soms een

Pak

76 ✶ HRLM 81

beetjeJuistontdekkingstocht.eenomdatheteenschuurt.”

beetje schuurt. Ik leer er zo ontzettend veel van. Eerst denk je: wat raar, wat is dit? Maar dan bestudeer je het stuk en vraag je je af wat

Annemarie Oeverhaus –Kamerkoor Puisque tout Passe

De accordeon is een muzikaal baken in het leven van voorzitter en orkestlid Ron Paeper (51). Al 39 jaar speelt hij in het Haarlems Accordeon Orkest waar hij elke vrijdag vanuit Assendelft naar toe rijdt.

“Je vergeet het boodschappenlijstje, je werk en de zorgen als je muziek maakt. Het hoofd schakelt uit als je je concentreert op de noten, melodie en samenspel. De enorme variatie aan klanken, toonvorming en volume, maakt het instrument heel bijzonder. Mijn moeder speelde accordeon en bij voorstellingen gingen mijn broers en ik mee. Op 8-jarige leeftijd ben ik begonnen met les. Al snel reed ik samen met mijn moeder naar het orkest in Amsterdam. Een jaar later switchten we naar het Haarlemse Accordeon Orkest. Ik sla bijna nooit een repetitie over. Zelfs toen ik in militaire dienst op de Veluwe zat, reed ik af en toe doordeweeks naar Haarlem om te repeteren.

81 HRLM ✶ 77 REPORTAGE ✶

Deze advertorial is een samenwerking tussen Haarlemse natealsmeenteverenigingenamateurkunst­endege­Haarlemenheeftdoeldeverenigingenondersteunenbijherstelcorona.

“Dan stroomt muziek door al mijn Fantastischhaarvaten.mooi”

Het orkest speelt gevarieerde stukken. Van klassieke muziek tot popmedleys. Tijdens een repetitieweekend zijn we serieus aan het oefenen, maar er is ook tijd voor gezelligheid, een wandeling en een borrel. Mijn moeder, nu 82, speelt nog steeds mee en mijn middelste zoon (19) is tegenwoordig ook van de partij. Ik leerde mijn vrouw kennen bij het orkest. Zestien was ik. Drie jaar later kregen we een relatie. Toen ze ongeneeslijk ziek bleek en vorig jaar stierf, merkte ik weer hoe belangrijk de muziek is in mijn leven. Het is een vast baken dat me door een moeilijke periode heeft heen geholpen. De 25 orkestleden spelen bovengemiddeld goed. We zijn geen beroepsmusici, maar we streven naar en bereiken een hoog niveau. Uiteindelijk repeteren we om de muziek aan anderen te

laten horen. Tijdens ons jubileumconcert in 2019 speelden we in twee delen de Schilderijententoonstelling van Mussorgsky. Als 18-jarige hoorde ik dat voor het eerst in het Concertgebouw. Het slotstuk De Grote Poort van Kiev, vind ik nog steeds overweldigend. Daarbij krijg ik het gevoel dat ik zelf bij het paradijs aankom. Dan stroomt muziek door al mijn haarvaten. Fantastisch mooi.”

Ron Paeper –Haarlems Accordeon Orkest

Meer informatie

Op 8 oktober treedt het orkest op in de www.haarlemsaccordeonorkest.nlOosterkerk in Haarlem.

Tekst: Elizabeth Stilma

Fotografie: Joyce Goverde

Oranje nassaulaan, Overveen

Dahlialaan - AerdenhoutMeerlaan, Hillegom

De Genestetweg, Bloemendaal

Ampzingstraat, Haarlem

Van Nieveltstraat, Haarlem

Ruys de Perezlaan, Aerdenhout

Offenbachlaan, Heemstede

78 ✶ HRLM 81 DMC OVERVEEN Bloemendaalseweg 245 023-5410041 DMC HAARLEM Kleverparkweg 24 023-5517007

Ernst Casimirlaan, Overveen

Amstellaan, Heemstede

Als een woning een nieuwe eigenaar zoekt, moet alles volledig tot zijn recht komen. Iedere woning is immers uniek en heeft een eigen verhaal. Een verhaal dat het verdient om verteld te worden.

Zowel verkoop als aankoop vergt de juiste strategie om succes te garanderen. Dat betekent een ontdekkingstocht naar de mooie - en soms ook minder mooie - verhalen van de woning die wij leren kennen. Dat doen we door te vragen, indien nodig door te prikken, te kijken, te voelen en door grondig onderzoek. Dat is onze grote kracht, waardoor we zijn uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende makelaarskantoren in heel Zuid-Kennemerland. Van het Haarlemse Schalkwijk en de Bomenbuurt tot en met het Kopje van Bloemendaal. DMC Makelaars kent én herkent de verhalen. Van iedere woning.

IEDERE WONING HEEFT EEN VERHAAL

81 HRLM ✶ 79 INTERVIEW ✶ WWW.DMCMAKELAARS.NL DMC AMSTERDAM Vijzelstraat020-247108068-78 VERKOOP | AANKOOP | TAXATIES | (VER)HUUR | BEHEER BEDRIJFSONROERENDGOED | NIEUWBOUW Heemstede Aerdenhout Vogelenzangseweg, Vogelenzang Schoollaan, Bennebroek Vondelweg, Spionkopstraat,HaarlemHaarlem Naaldenveldweg, Aerdenhout Twijnderslaan, HaarlemTimorstraat, Heemstede Willem de zwijgerlaan, Overveen Aerdenhout Narcisplantsoen, Haarlem Zijlweg, Haarlem Zuider Stationsweg, BloemendaalOffenbachlaan, Heemstede HeemstedeOverveen Johan Verhulstweg, Bloemendaal Blekersvaartweg, Heemstede Kerklaan, Bronsteeweg,HeemstedeHeemstede Marellaan, Hillegom Nieuwe Gracht, HaarlemCesar Francklaan, Heemstede Johan de Wittlaan, Haarlem EEN GREEP UIT ONZE AANGEKOCHTE PORTEFEUILLE

80 ✶ HRLM 81

MET ANDRÉ RIEU OP HET VRIJTHOF

perfect bij hem past. “Met muziek kan je een verhaal vertellen. Het is prachtig hoeveel emotie je daar in kwijt kan.” Met dit succes besluit hij al deels te gaan werken. Hij zingt op feesten en partijen, maar ook op plekken die je niet verwacht. “Op de Ten Katemarkt in Amsterdam, in verzorgingstehuizen, maar bijvoorbeeld ook op een camping”, vertelt hij. Tijdens de coronaperiode begint hij met het concept Aria’s aan de Deur. In zijn smoking en met een speaker onder de arm geeft Jop concerten bij mensen voor de deur. “In feite was je altijd een cadeautje voor iemand. De reacties waren altijd leuk.” De concerten waren bedoeld als een overbrugging tijdens corona, maar door het grote succes staat Jop nog steeds bij mensen aan de deur.

Afgelopen maand was een hoogtepunt uit Jops carrière. Samen met honderdvijftig andere operazangers stond hij op het podium bij André Rieu op het Vrijthof in Maastricht. “Je moet je voorstellen dat er bij opkomst 12.000 man los staat te gaan”, vertelt hij trots. “De zee van geluid die je met z’n allen maakt levert kippenvel op.” Na negentien concerten kan Jop wel zeggen dat hij weet wat hij in huis heeft. “De muziek, de climax en dan het vuurwerk. Ik kan wel zeggen dat ik mij op zo’n moment echt een eindbaas voel.” Deze concertreeks was één van zijn dromen die in vervulling mochten gaan. Komende periode zal hij op tour gaan met Opera Zuid, Efteling concerten spelen met het metropoolorkest in Ahoy, de Brabanthallen en het Sportpaleis. “En als kers op de taart zal ik een reeks concerten geven samen met Francis van Broekhuizen.” Jop is tot volgend jaar maart volgeboekt. “Alle dromen komen uit.”



Dat Jop een operazanger werd is eigenlijk puur toeval. Zijn keuze gaat namelijk uit naar het spelen en zingen in musicals. In Tilburg begint hij met een studie muziektheater, alleen krijgt hij de vraag of hij deel wil nemen aan de klassieke versie van de opleiding. “Ik had geen enkel idee of dit leuk zou worden, om eerlijk te zijn had ik helemaal niets met klassieke muziek.” Vanuit de studie wordt hij aangemoedigd door docenten die deze muziekvorm uitstekend bij hem vinden passen. “Mijn voornemen was om tot de kerstvakantie mijn best te doen. Als ik het daarna nog steeds niets vond, zou ik stoppen.”

ARIA’S AAN DE DEUR

Wanneer hij les krijgt in zangtechnieken komt hij er tot zijn eigen verbazing pas achter wat hij allemaal met zijn stem kan. “Het voelde meteen natuurlijk als ik op die manier zong. Het is zo vet hoe dat geluid uit je eigen lichaam komt. Misschien was het toch een aangeboren talent”, zegt de operazanger met een lach.

Van Händel tot Hazes

‘Het is zo vet hoe dat geluid uit je eigen lichaam komt’

81 HRLM ✶ 81 INTERVIEW ✶

Hij rondt zijn studie met succes af en volgt nog een master gefocust op klassiek zingen. “Tja, dan kom je dus snel bij opera uit”, vertelt Jop. Langzaam krijgt hij de smaak te pakken en merkt hij dat dit beroep

Hij leeft een leven zoals elke Haarlemse jongen: school en daarbuiten een passie voor voetbal. Wanneer Jop van Gennip twaalf jaar oud is vertelt zijn buurjongen over een musicalclub in Velsen. “Dat was iets waar ik nog nooit over had nagedacht.”

Tekst: Duifhuizen.vanAnoukFotografie:Werff.dervanVictoria

Jop van Gennip

Beeldend Haarlem

TANTE JANS

HRLM

Dit beeld werd in 1976 gemaakt door Mari Andriessen (1897-1979) en werd in 1983 geplaatst in het Rozenprieel. De onthulling werd verricht door de toenmalige koningin Beatrix.

Het beeld staat symbool voor het saamhorigheidsgevoel in deze buurt. Tante Jans was een dame die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Rozenprieel woonde.

Tekst: Yorick Coolen. illustraties: Eric J. Coolen.

82 ✶ 81

81 HRLM ✶ 83

Dit monument werd vervaardigd door Marinus Boezem (1934).

Dit monument werd ontworpen door Hendrik van den Eijnde en wordt in de volksmond de Troelstranaald genoemd.

TROELSTRANAALD

In 1920 besloten drie woningbouwverenigingen een complex met arbeiderswoningen te bouwen aan de Kastanjestraat. Middelpunt van dit complex is het Kastanjeplein met in het midden een vijver (die in de jaren 60 werd gedempt). Aan de noordkant van het plein staat een grote bakstenen kolom met aan de bovenzijde vier gebeeldhouwde figuren: spel, arbeid, ontwikkeling en idealisme.

DIRCK VOLKERTSZ. COORNHERT (1522-1590)

Het monument voor Lennaert Nijgh (1945-2002) was een initiatief van stichting Lennaert Nijgh Verbeeld. Het staat op de Oude Groenmarkt en bestaat uit een marmeren A en een marmeren Z. Rondom het beeld zijn teksten van Lennaert in de straat gegraveerd. Het monument werd onthuld door de ex-echtgenotes van Lennaert Nijgh: Anja Bak, Astrid Nijgh en Josee Koning. De presentatie was in handen van toenmalig burgemeester Pop en Boudewijn de Groot.

Kunstenaar, geleerde, theoloog, musicus en publicist. Geboren in Amsterdam, woonde lange tijd in de Jansstraat te Haarlem. In zijn functie als secretaris van het college van burgemeesters van Haarlem leerde hij Prins Willem van Oranje kennen. Diverse bronnen beweren dat Coornhert de auteur is van Het Wilhelmus. Coornhert was één van de eerste humanisten en een voorvechter van het zuiver Nederlands.

AZ

In 1948 werd in Haarlem het Coornhert Lyceum opgericht. Daar staat een beeld van Coornhert in het gebouw.

www.naaiatelierhaarlem.nlAgendaGEWOONKOMLANGSENKOMKIJKENenopeningstijdenSpaarnwouderstraat124 ✶ HRLM 81 SANTA RUN HAARLEM VRIJDAG 16 DECEMBER 2022 ROTARY KENNEMERLAATHAARLEM

81 HRLM ✶ 85 AFSCHEID ✶

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk www.hartenzieluitvaarten.nlop

te nemen en daar hun naam op te schrijven. Leg de stenen rondom het graf. Zo is de overledene nog even omringd door alle mensen die hem of haar lief waren.

Niet iedereen heeft al nagedacht over wat hij of zij wil na overlijden. Wordt het begraven of cremeren? Wat is het minst belastend voor het milieu? vragen steeds meer mensen zich af. Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten zetten de verschillen op een rij.

Belasting voor het leefklimaat. “Wat is het beste voor het milieu? vragen mensen ons steeds vaker”, merkt Elise op. “Dat is een heel moeilijke vraag, daar kunnen wij geen antwoord op geven. Cremeren gebeurt meestal op gas, en er komen giftige stoffen vrij in de atmosfeer. Bij begraven blijft er niets over van de kist als die van natuurlijk materiaal is gemaakt, maar kleding, gebruikte medicijnen en andere stoffen in een lichaam zorgen wel voor verontreiniging. De ene methode is niet per se milieuvriendelijker dan de andere.”

Alternatieven. Martine: “Een nieuw alternatief wat opkomt is resomeren, het lichaam onder hoge druk op laten lossen in een vloeistof. Het staat alleen nog niet vast of het duurzaam is, er blijft een zuur over wat niet te hergebruiken is.” Elise voegt toe: “In België doen ze proeven met humusatie. De overledene wordt zonder kist bovengronds begraven in een wade van natuurlijk materiaal.” Martine: “Waar je voor kiest hangt af van hoe je in het leven staat. Elke keer zien wij weer evenzoveel mensen, evenzoveel overwegingen. Dat maakt ons werk juist bijzonder.”

BLOEMSTILLEVEN

De weelderige afscheidstuintjes van Nicoline Koek zitten vol wilde en kleurrijke bloemen die losjes zijn geschikt. Nicoline gebruikt veel ranken, twijgjes, knopjes en varens uit eigen tuin en verstopt de stelen van bloemen niet. De tuintjes lijken te dansen in de wind. Meer informatie op www.afscheidstuintjes.nl.

“Bij een begrafenis heb je met het graf een vaste plek waar je naar toe kunt gaan. Voor velen geldt dat als een groot voordeel”, vertelt Martine. “We merken dat begraven voor jonge mensen vaker een optie is. Als een ouder uit een gezin met kleine kinderen komt te overlijden, is het prettig voor de familie om bij een graf samen te komen. De kosten van een graf maken een begrafenis wel duurder dan een crematie.”

Straight.andCurly(portret),LoonvanEsmeeFotografie:Meijden.dervanMetaTekst:

As versmelt met de omgeving. Elise: “Bij begraven hebben nabestaanden meer het gevoel dat iemand nog ergens is, het lichaam ligt nog in de kist. Bij cremeren bestaat dat gevoel minder, het lichaam heeft een heel andere vorm gekregen. Na het verstrooien van de as ontstaat er natuurlijk ook een bijzondere plek om heen te gaan, maar as gaat meer op in de omgeving.”

Rosalinde van Ingen Schenau laat zich inspireren door de zeventiende-eeuwsebloemstillevenswww.memorosa.nl.opgedenkmonumentenstaat.centraalvanvergankelijkheidwaarinvanitasschilderijenendehetlevenZemaaktmaat.Meerinfo:

Heb je vragen aan Elise en Martine over een uitvaart?

Begraven of cremeren?

TUINTJE OP DE KIST

KEI Na begrafeniseen kan het lang duren voordat er gevonden)ombegrafenisdieVraaggrafbedekkingeenis.iedereennaardekomteen(zelfkeimee

HAARLEMFredRosenhart

MIJN

Wilde je van kinds af aan al kunstenaar worden? “Eigenlijk wel, maar mijn moeder deed veel aan theater en vertelde me altijd dat er geen droog brood in te verdienen was. Ik moest voor een ‘echt’ beroep kiezen en dat werd

86 ✶ HRLM 81

Fred Rosenhart is een bezige bij en kan heel veel. Hij schrijft toneelstukken, acteert, maar illustreert en schildert ook. Voor verschillende gelegenhedeneducatievespeelthij historische figuren, zoals Frans Hals, Rembrandt en Nicolaus Cruquius. En oh ja, hij was ook de bekende Haarlemse Groene Mug. Wat is nou ‘zijn’ Haarlem? We vroegen het hem!

Allereerst: ben je een echte Haarlemse Mug? “Jazeker! Ik kom oorspronkelijk uit Haarlem Oost, ik ben bij de Kanovijver opgegroeid. Mijn vader was aannemer, dus ik kom uit een echte bouwfamilie.”

Waar woon je nu zelf?

“Ik woon nu in Bentveld, een dorpje vlakbij Haarlem. Het is er heerlijk wonen met uitzicht over de duinen. Maar een paar keer per de week moet ik weer even naar Haarlem, dan mis ik de reuring gewoon… In Bentveld vind ik de rust om te schrijven,

chemische scheikunde. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan, dus heb ik daarna een cursus toneel gevolgd en weer daarna een docentenopleiding aan de kunstacademie.”

“Ja, zoals in alle plaatsen. Het Houtplein blijft in mijn ogen sukkelen. Vanuit de Grote Houtstraat loopt het gewoon niet door; het maakt niet uit wat voor winkel je er neerzet. De bibliotheek vind ik ook niet mooi. En oh ja, het nieuwbouwstuk van de Stadsschouwburg snap ik ook niet.”

Je doet van alles met veel succes: van schilderen tot acteren. Als je zo terugkijkt op je carrière, waar ben je dan het trotst op? “Dan denk ik toch het Frans Hals Jaar. In dat jaar, 2013 alweer, hebben we zoveel georganiseerd en mogelijk gemaakt met verschillende mensen en partijen in de stad. We hebben toen zoveel mensen vermaakt met mooie kostuums en theater. Dat was ongelooflijk! Maar ik ben nog lang niet klaar, hoor. Ik vind het nog veel te leuk om te stoppen, ik moet nog carrière maken...!

privé-bezit.Fotografie:Dobbe.JoostTekst:

Vind je ook lelijke stukjes in Haarlem?

Hoe zou jij de Haarlemmer omschrijven? “De Haarlemmer kan mensen prikkelen.

In welke stukjes Haarlem gebeurt dat?

“Ik ben graag in de Jopenkerk. Als ik vrienden voor het eerst de stad moet laten zien, ga ik daar altijd langs om een drankje te doen. Ik vind het daar een soort thuiskomen, gek hè? Het komt misschien ook wel doordat ik er veel heb opgetreden toen het nog écht een kerk was. Het is een mooie plek en het publiek is van verschillende soorten leeftijden, dat vind ik ook leuk. De Vijfhoek-buurt vind ik prachtig! Het is een ander stuk Haarlem, een soort Brugge. Allemaal straatjes, vol met bloembakken en planten: geweldig! Ik vind daar altijd ook veel creativiteit bij de mensen. Vroeger was het trouwens een gevaarlijke buurt, ik mocht er niet komen van mijn ouders. Maar dat deed ik lekker toch… Maar nu wonen er allermaal trendy jongelui. De tijden zijn veranderd.”

Wat zijn jouw favoriete plekken in de stad?

te illustreren en te schilderen, maar in Haarlem wordt mijn creativiteit geprikkeld.”

Ik denk dat er in deze stad heel veel creatieve mensen wonen. En er wordt daardoor ook van alles georganiseerd, zoals de Vijfhoekkunstroute, de Kunstlijn en de exposities in De Vishal. Wat een rijkdom!”

‘De Vijfhoek is een soort Brugge’

81 HRLM ✶ 87 INTERVIEW ✶

“Juist de rustigere stukjes van de binnenstad, zoals de Kleine Houtstraat of het Groot en Klein Heiligland. En vergeet de vele hofjes niet: in al dat pracht gaan mijn gedachten werken en krijg ik inspiratie. Voor mijn werk was ik laatst in Belfast en in Dublin, maar die steden halen het niet bij Haarlem wat betreft zoveel rijkdom bij elkaar.”

Meer informatie over Fred Rosenhart vind je o.a. www.instagram.com/fredrosenhart.op

Eén ding is zeker: er zit vast iets lekkers tussen waar je van kan genieten.

Wagenweg 70 | 06 110 926 94 | www.boemhaarlem.nl

VERBINTENIS

SMAAKVERSCHIL

Liber Wijnkoperij importeert hoogwaardige wijnen van over de hele wereld. Ze bieden een hoge graad van persoonlijke service met veel passie voor wijn. Deze jonge ondernemers hebben veel ervaring in de wijnwereld en helpen jou graag bij het kiezen van de perfecte wijn. info@liberwijnkoperij.nl | www.liberwijnkoperij.nl

SMULLEN

88 ✶ HRLM 81

NIEUW in Haarlem NIEUWE PLEKJES, WINKELTJES EN RESTAURANTS IN HAARLEM, VOOR JOU OP EEN RIJTJE.

Werff.dervanVictoriatekst:enSamenstelling

Hier kun je lekker je haar laten knippen, maar ook genieten van een kop koffie. Er hangt bij Stek een waarongedwongenrelaxte,sfeerHaarlemmers

met elkaar kunnen verbinden. Duurzaamheid speelt ook een grote rol. Zo wordt er gebruik gemaakt van biologische haarproducten, zijn de ijsjes veganistisch en de koffiebonen fair trade.

zich

Roemer Visscherstraat 219 | 06 241 336 94 www.lotknipt.nl

Je ziet bij BOEM dat er plek is voor passie en mooie producten in het menu. Er wordt hier gewerkt met lokale leveranciers en verse biologische producten. Het menu is gebaseerd op de lekkerste dingen die het seizoen te bieden heeft.

743 55 04 | www.luxstreetfood.nl

en per seizoen nieuwe gerechten. Iets anders proberen?

Zandvoortselaan 023

EIGENTIJDSE wekelijks Chefkok Bas Pieterse

81 HRLM ✶ 89

Salt Seafoodbar & Wines in Heemstede is omgetoverd tot een nieuw concept. Bij LUX kan je genieten van street food en ookNederland,enaandrankjes.heerlijkeDenkbitterballenkibbelinguitmaaraan street food concepten uit andere delen van de wereld. Van rendang tot Thaise kai saté, je vindt het hier.

Friethuis de Vlaminck heeft plaatsgemaakt voor Friethuis La Petite. Maar uiteraard kun je nog steeds genieten van heerlijke verse friet. De aardappels worden lokaal geteeld en gesneden waar je bij staat. Warmoesstraat 3 | 06 292 559 | www.friethuislapetite.nl

OPKNAPBEURT Bij Smooth Operator kun je helemaal ontspannen en terecht voor een breed scala aan verzorging. De kliniek is voornamelijk gespecialiseerd in huidverjonging, maar ook tattoo-verwijderingen Hetgezichtsbehandelingen.enteamstaatdagelijksvoorjeklaaromsamentekijkennaarhoejijjebestezelfkanworden.

maakt á la carte de heerlijkste klassiekers voor je. Zandvoortselaan 127 | 023 888 23 85 | www.restaurantinheems.nl

WERELDREIS

34

NIEUW JASJE

Gasthuisvest www.smooth-operators.nl21

GERECHTEN In de achtertuin van de Amsterdamse Waterleidingduinen vind je restaurant Inheems, waar je de pure smaak van lokale producten kunt ervaren. Eigentijdse gerechten vanuit een Franse basis. Met

139 |

Als zoon van twee dove ouders was muziek niet echt een prioriteit in ons gezin. Ik moest het op dat vlak hebben van vriendjes. Aangezien we veelal buiten aan het spelen waren, was dat ook niet echt een grote inspiratiebron. Toppop stond slechts af en toe aan op tv en daar moest ik het mee doen.

Falco

de bijen. Vergelijkbaar met Vivaldi’s De Vier Jaargetijden, waar je ook duidelijk de seizoenen in de muziek herkent.

Hoe anders was dat voor mijn ouders. Totdat mijn moeder enkele jaren geleden een implantaat kreeg waarmee ze plotseling geluiden (beter) kon horen. Zowel muziek als meer alledaagse geluiden, zoals de kinderen en vooral de kleinkinderen. Maar ook krekels, kikkers in de vijver en vogels in de bomen. Daarom heb ik haar recent meegenomen naar mijn bijenvolk. Voor het eerst hoorde ze voldoende om de bijen te horen ‘zingen’. Want behalve via geur (feromonen) en beweging (bijendans) communiceren zij ook via trillingen en geluid.

Muziekje erbij?

81 HRLM ✶ 91

HET VERHAAL VAN DE BIJEN

Zo gebruiken bijen de raten om te ‘trommelen’ en geven ze duidelijke signalen af door te variëren in het volume en de toonhoogte van het zoemen. Bij een lage toon is het volk in zijn hum. Wordt de toon hoger en gaat het volume omhoog, dan kun je beter maar wegwezen. Het eerste wat imkers doen als ze bij een bijenvolk komen, is dan ook rustig luisteren naar het verhaal/de muziek van

Geluid en muziek zijn door mijn jeugd misschien nog wel extra bijzonder geworden. Een fenomeen waar ik enorm van kan genieten, juist omdat ik weet hoe het zonder geluid en muziek kan zijn. Dat mijn moeder het geluid van de bijen zo intens kon horen, was voor mij dan ook een bijzonder mooi moment. Ik realiseerde me weer eens dat ‘kleine’ geluiden als het ruisen van de wind en het zingen van vogels en insecten helemaal niet vanzelfsprekend zijn. Met mijn moeder zo naast me, klonk het me allemaal als muziek in de oren.

Op mijn 16de kreeg ik samen met mijn broertje en zusje (waarschijnlijk op aanraden van ooms, tantes en opa’s en oma’s) een radio met cassettedeck. Ik mocht ook meteen een cassettebandje kiezen. Dat werd Golden Earring met Radar Love en dat bandje was dus al snel grijsgedraaid. Vanaf dat moment ging ik steeds meer van muziek houden – en met de intrede van MP3’s en Napster werd de muziekwereld plots ook nog eens heel veel groter. Uren heb ik data gedownload over de supertrage 4 bit-modemverbinding. Alles van klassiek, country, R&B tot de Top 40 stond op mijn harde schijf. Tot die op een dag crashte. Gelukkig waren de streamingsdiensten Spotify en Deezer net geïntroduceerd. Een leven zonder muziek, ik kan me er niets meer bij voorstellen.

Falco Bloemendal is centrummanagerin Haarlem. Hij is actief in verschillendebesturen en houdt zich in zijn vrijetijd onder meer bezig met imkeren,tuinieren en duurzaamheid.

RUISEN VAN DE WIND

ALLEDAAGSE GELUIDEN

92 ✶ HRLM 81

Het was oorspronkelijk niet eens zijn plan om een muziekcarrière op te bouwen. Inmiddels staat hij al ruim zevenentwintig jaar aan het roer van het Kennemer Jeugd Orkest. Volgens dirigent Matthijs Broers gebeuren die dingen nou eenmaal. “Soms voel je gewoon dat je het juiste pad bent ingeslagen.”

‘Dirigeren is net als koken’

Bij de dirigent thuis liggen drie statige katten die bijna iets weg lijken te hebben van leeuwen. Een van de drie ligt uitgestrekt op de vleugel die in de achterkamer van het huis staat. “Dat is Balthazar”, vertelt Matthijs. Zijn liefde voor de Noorse Boskat is bijna net zo groot als zijn liefde voor muziek.

Matthijs Broers

het instrument ook écht kennen. “Het leuke aan die periode was dat je met internationale componisten werkte en zij vonden het een ontzettend leuke uitdaging.” Hij reist met de groep heel Europa rond om muziek te maken zowel in klassieke concertzalen als bij verzorgingstehuizen. “In Engeland speelden we in een tehuis waar spastische jongeren woonden”, vertelt de muzikant. De jongeren lagen vastgebonden, wat in het begin zorgde voor een onwezelijke sfeer. “We waren helemaal niet voorbereid op waar we heen gingen, we dachten dat het een gewoon concert was.” Hij vertelt dat de communicatie het bezoek uiteindelijk waanzinnig mooi maakte. “Door middel van de muziek konden wij toch met de bewoners praten.”

KENNEMER JEUGD ORKEST

De combinatie van lesgeven en zelf een instrument blijven spelen wilde Matthijs graag volhouden. “Dat heb ik ongeveer tien jaar lang gedaan. Toen kwam mijn fascinatie voor dirigeren.” Hij gaf les op de muziekschool in Bloemendaal waar het idee ontstond om een jeugdorkest op te richten, dat inmiddels beter

beweging‘Iedere die ik maak heeft effect’

81 HRLM ✶ 93 INTERVIEW ✶ ›

De passie voor muziek kreeg Matthijs met de paplepel ingegoten. Binnen de familie werd namelijk veel gezongen, piano gespeeld en ook gedirigeerd. Op de lagere school speelde Matthijs in musicals en deed hij ook mee in het kinderkoor. “Natuurlijk heb ik ook blokfluit gespeeld”, zegt hij met een lach. Hij legt uit dat kinderen die een instrument wilden bespelen vroeger eerst verplicht op blokfluitles moesten. “Al wilde je gaan drummen of piano spelen, je kwam niet onder de blokfluit uit.” Naar eigen zeggen werkte de blokfluit vaak zo demotiverend dat veel kinderen daarna geen zin meer hadden om een nieuw instrument te leren bespelen. Matthijs stapt over op de dwarsfluit en gaat op zijn twaalfde op les. “Dat kwam doordat ik toen iemand ontmoette die fluitist was en mij graag les wilde geven”, vertelt de dirigent. Hij kreeg een tweedehands fluit in zijn handen geduwd en zo begon zijn glansrijke carrière.

GOEDE KEUZE

VASTGEBONDEN

Wanneer Matthijs is afgestudeerd aan het Amsterdamse conservatorium liggen de banen voor het oprapen. “Ik had al tijdens mijn studietijd veel ingevallen als muziekdocent op scholen”, vertelt hij. In het fluitkwartet waar hij op dat moment in speelt maken ze veel hedendaagse muziek. “Na onze concerten kwamen er veel mensen naar ons toe met de mededeling dat ze helemaal niets van de muziek begrepen”, zegt hij grappend. Het draaide voor het kwartet om zoveel mogelijk experimentele en dus rare geluiden uit de instrumenten te krijgen. Daarvoor moet je volgens Matthijs

kerkdiensten”, legt hij uit. Het was geen bewuste keus om zijn brood te verdienen met muziek. “Je rolt er eigenlijk in. Je merkt dat het goed uitpakt en dan ga je er gewoon voor. Gelukkig is het een goede keuze geweest.” Een van zijn docenten raadt hem aan om toelatingsexamen bij het conservatorium in Amsterdam te doen. Hij wordt aangenomen met als instrument de dwarsfluit.

Matthijs blijkt talent te hebben en wordt vaak gevraagd om op locatie te komen spelen. “Vaak als achtergrondmuziek tijdens

Wat hij daar leert kan Matthijs ’s avonds bij de lessen weer toepassen. “Ook had ik een passe-partout bij het concertgebouw. Daar kon ik ’s ochtends bij de repetities meekijken naar de topdirigenten van de wereld.” Matthijs neemt plaats in de zaal om zo goed te kunnen kijken naar de dirigenten en hun manier van werken. “Dat is een van de leerzaamste dingen die ik heb gedaan.” Voor hem is dirigeren fascinerend. “De emotie en de gezichtsuitdrukkingen erbij maken het zo mooi.” Hij legt uit dat het leiden van een orkest een grote taak is. De lat moet volgens hem dan ook altijd hoog liggen en er moet goed worden nagedacht over wat je doet. “Iedere beweging die ik maak heeft een effect.”

DAMPENDE PANNEN

Er is geen twijfel over mogelijk dat Matthijs dit werk, naast zijn managementbaan bij een culturele instelling, voor de rest van zijn leven wil blijven doen. “Dirigeren is net als koken. Als je voor vier dampende pannen staat moet je goed kijken waar je hoeveel van nodig hebt. Qua timing en afmetingen hebben die twee veel raakvlakken.”

De uitdaging creëert volgens hem de mooiste baan op aarde. Wanneer er een nieuwe instroom orkestleden komt is het even een kwestie van doorbijten. “Je gaat aan nieuwe stukken beginnen en het is kijken wat iedereen in zich heeft.” Door het strakke schema en nieuwe kinderen is het straks weer even wennen, maar volgens Matthijs komt het altijd goed. “Het is altijd een beloning als ik ze weer op het podium zet. Het is wonderbaarlijk wat voor talent ze hebben.” ✶

94 ✶ HRLM 81

voor de eerste keer te werken met een groep topmuzikanten.” Het dirigeren gaat Matthijs goed af en hij gaat vervolgens op tournee met de muzikanten. “We speelden vier concerten en je merkte dat het steeds beter ging. Het gaf echt een enorme boost.”

EERSTE PRIJS

LEERZAAM

Wanneer Matthijs één jaar bezig is met dirigeren komt hij een vriend tegen die hem vraagt of hij een première van een fluitconcert wil dirigeren. Eenmaal aangekomen merkt de muzikant dat dit een belangrijk moment zal worden. “De groep waarmee ik zou werken was de absolute top”, legt hij uit. “Het was een spannend moment om

bekend staat als het Kennemer Jeugd Orkest. In Haarlem was toen al een jeugdorkest actief sinds de jaren zestig. “We begonnen met een stuk of dertien kinderen in 1986”, vertelt hij trots. “Ik heb toen gezegd dat er ook kinderen van buiten Bloemendaal mochten meespelen in het orkest.” De dirigent van het orkest legt uit dat de regels in die tijd een stuk strenger waren. “Als je in Haarlem woonde mocht je niet zomaar op les in Bloemendaal.” Hij stelde voor om de ‘grenzen’ te openen, waarop hij akkoord kreeg van de muziekschool en de gemeente. “Toen ik besloot dirigent te worden, wilde ik er volledig voor gaan. Ik ging naar het Conservatorium in Den Haag om weer in de schoolbanken te zitten.”

Met het Kennemer Jeugd Orkest winnen ze na drie jaar al een prijs. “We deden mee met een landelijke wedstrijd”, legt de dirigent uit. “We werkten keihard en tijdens het spelen gebeurde er ineens iets magisch. Iedereen kon het stuk bijna met zijn ogen dicht spelen.” Samen met zijn orkest winnen ze de eerste prijs voor het beste jeugdorkest in het concours van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, Regio West, iets waar Matthijs enorm trots op is. Vanaf dat punt gaat het snel en melden zich veel mensen aan om onderdeel van de groep uit te mogen maken. “Zij hadden door dat het hier goed ging.”

goedhetdoorhadden‘Mensendathierging’

81 HRLM ✶ 95 INTERVIEW ✶ Tekst: Caspers.JosFotografie:Werff.dervanVictoria

EVEN VOORSTELLEN…

Voor meer informatie zie www.franshalsmuseum.nl. Het museum heeft twee locaties in het centrum van Haarlem: Hof (Groot Heiligland 62) en Hal (Grote Markt 16).

kunst, gaat de tentoonstelling ook over hoe belangrijk het is om als stad nieuwkomers te verwelkomen. Destijds werden ook specifieke buitenlandse lieden door Haarlem uitgenodigd om de stad na de stadsbrand in 1576 weer op te bouwen. Denk aan ambachtslieden, bouwmeester, linnenmakers en Verderdamastwevers.gaanwedit najaar beginnen met de herinrichting van onze binnentuin en met een opknapbeurt voor ons entreegebied. De winkel, entreebalie en garderobe worden aangepakt, zodat alles er in het voorjaar pico bello uitziet. Uiteindelijk willen we ook vanaf de straatkant een meer open gevoel creëren, zodat mensen snappen dat je ook gratis de tuin, de museumwinkel en het museumcafé binnen kan lopen.

de nieuwe directeur van het Frans Hals Museum

Woon je trouwens in Haarlem? “Ja, sinds zeven jaar woon ik in Haarlem. Daarvoor woonde ik in Amsterdam, waar ik ook geboren ben. Een groot deel van mijn jeugd heb ik in het buitenland gewoond, in België en in de Verenigde Staten. Ik heb dus op veel plekken gewoond, maar in Haarlem voel ik me nu echt thuis. Haarlem heeft een van de mooiste binnensteden van Nederland en je bent hier ook zo in de natuur.”

Haas.deJacquelineFotografie:Dobbe.JoostTekst:

Sinds 1 maart is Lidewij de Koekkoek algemeen directeur van het Frans Hals Museum. Zij volgt Ann Demeester op, die nu als directeur van het Kunsthaus in Zürich werkzaam is. HRLM sprak Lidewij op een zonnige zomerse dag in Haarlem.

In november hebben we een spannende nieuwe videotentoonstelling. In onze locatie Hal, aan de Grote Markt, kun je dan hedendaagse kunstvideo’s beleven rondom het thema nachtcultuur. Dat gaat dus over de nacht, uitgaan, jongeren, muziek, dans en zelfexpressie. Erg leuk voor jong en oud!”

LIDEWIJ DE KOEKKOEK

Waar is jouw liefde voor kunst en musea ontstaan? “Dat is er met de paplepel ingegoten. Mijn ouders hebben

Kun je in het kort vertellen waar je hiervoor hebt gewerkt? “Dit is mijn derde baan als museumdirecteur. De eerste directeursfunctie was bij het Stedelijk Museum Alkmaar. Een heel bijzonder stadsmuseum met een mooie collectie kunst vanaf de 16de tot de 20ste eeuw. Daar heb ik acht jaar gewerkt. Daarna ben ik directeur geworden van Museum Het Rembrandthuis in Amsterdam. Een heel ander museum rondom het leven en werk van een van de grootste kunstenaars ooit. Daar heb ik vijfenhalf jaar ook met heel veel plezier gewerkt.”

Zijn er nog wat nieuwtjes te melden vanuit het Frans Hals Museum? “Jazeker! We zijn nu bezig met onze nieuwe tentoonstelling Nieuwkomers, die dit najaar opent. Nieuwkomers gaat over de kunstenaars die eind 16de eeuw vanuit Vlaanderen en Vlaams-Brabant naar Haarlem vertrokken, zo ook Frans Hals met zijn ouders toen hij nog heel jong was. Zij moesten een nieuw leven opbouwen in een stad die ze niet kenden. Deze Vlaamse kunstenaars droegen bij aan de bloei van de Haarlemse kunst. Naast dat je kunt genieten van hun

81 HRLM ✶ 97 INTERVIEW ✶

In onze Studio F-workshopruimte vragen we bezoekers mee te denken over het gebruik van de nieuwe tuin.

Waarom wilde je zo graag bij het Frans Hals Museum aan de slag? “Vanwege heel wat redenen, ik zal de belangrijkste opnoemen… Het Frans Hals Museum is een bijzonder en ongelooflijk prachtig museum. De collectie is ongeëvenaard en internationaal bekend, de werken van Frans Hals komen in elk kunstgeschiedenisboek voor. Daarnaast vond ik het leuk om weer in een museum te werken dat van de stad is, zoals destijds in Alkmaar. Het Frans Hals Museum is echt voortgekomen uit de geschiedenis van Haarlem, de hele collectie en het gebouw zijn ook eigendom van de stad. En het is natuurlijk een prachtige werkplek met veel historische gebouwen, zoals de Vleeshal en het Oudemannenhuis.”

ons, mijn broers en ik, altijd op een heel leuke manier meegenomen naar musea, mooie steden en andere bijzondere plekken. Daarbij hield ik als kind al enorm van tekenen, wat ik vooral van mijn vader heb meegekregen. Lange tijd wilde ik dan ook kunstenaar worden, totdat ik ontdekte dat ik een middelmatige kunstenaar zou worden en ik het eigenlijk veel leuker vond om kunst van anderen te bestuderen. Dus ben ik kunstgeschiedenis in Leiden gaan studeren.”

20224 • 5 • 6 en 12 • 13 november KUNSTLIJN www . kunstlijnhaarlem . nl ST LTE

Ellen Kooi: Spaarndam op handen

Ellen Kooi, Sabina van Gils en Michel Campfens, drie

In HRLM besteden we aandacht aan drie deelnemende fotografen.

Begin november verandert Haarlem weer in één grote cultuurtempel waarin beeldende kunst centraal staat. Kunstlijn Haarlem biedt dit jaar zelfs twee weekeinden bezoekers de gelegenheid een kijkje te nemen in ateliers, galeries, musea en meer.

Kunstlijn en HRLM in gesprek met... fotografen

Michel Camfpens: H’em Hout

81 HRLM ✶ 99 › HRLM samen met ✶

Sabina Van Gils: Waarom paarden niet meer praten

ATLAS DIE DE WERELD DRAAGT

“Mijn foto’s zijn psychologische portretten van het landschap. Ik vertel iets over mensen in relatie tot de ruimte. Het model en de omgeving zijn even belangrijk. De foto toont wat het landschap bij mij oproept, zo’n emotie of gedachte probeer ik te verbeelden. Een belangrijke laag die ik graag wil laten zien. Regelmatig loop ik in de natuur. Ook huur ik huisjes in een omgeving die ik nog niet eerder gefotografeerd heb en ga daar wandelen. Niet gewoon rondstappen, maar bewust kijken en openstaan voor wat ik zie en ervaar. Meestal doet een landschap me ergens aan denken of het raakt me. Vorm, kleur en hoe de ruimte wordt bepaald speelt mee. Met m’n iPhone maak ik een foto zodat ik de locatie later makkelijk kan terugvinden. Ik zoek modellen bij wat ik in mijn hoofd heb op die bepaalde plek. Voor een foto aan een bosrand wilde ik een vrouw met een bepaald soort haar, zodat ik een relatie kon leggen tussen het model en het bos. Het grove gras was opvallend geel en de bomen ragfijn, ze leken over het veld heen te leunen. Er ontstond een soort spanning, maar het punt waar het zich op richtte was er niet. Ik wilde iets wat tegenwicht aan de bomen bood en heb het model zo neergezet dat ze leek te reageren op het bos. Door de spanning in haar lijf en de lage houding op de stoel vormde het de ideale compositie. Het model maakte het beeld compleet.”

100 ✶ HRLM 81

Ik maak dan wel gebruik van hulpmiddelen als statieven of trappen die ik later met Photoshop weghaal, maar ik plaats nooit iets of iemand in het beeld.”

Ellen Kooi

Je ziet dat het beeld niet klopt en toch lijkt het alsof je het tegen zou kunnen komen.

“De vrouw voor deze foto heb ik gevonden bij een modellenbureau. Meestal werk ik met kennissen of mensen die in de buurt wonen waar ik fotografeer. Mijn eigen kinderen heb ik ook vaak gefotografeerd toen ze nog klein waren. Soms is het idee voor een foto gebaseerd op iemand die ik ken. Ik heb een foto gemaakt in Zeeland van een man die het water uit lijkt te komen met een grote doos op zijn rug. Als een soort Atlas die de wereld draagt. Ik kwam hierop door een vriend die een kerk verbouwde, een enorm project. Het gegeven is de trigger

Studeerde tekenen en schilderen aan Academie Minerva in Groningen. Tijdens Kunstlijn Haarlem is haar werk te zien in Provinciehuis Paviljoen Welgelegen.

Mijn foto’s tochgeënsceneerdzijnengeloofwaardig’

en daar wil ik een beeld van maken, dat kan een persoon zijn of een situatie. In de natuur word ik geraakt door een plek die me dan doet denken aan diegene of dat moment. Soms duurt het jaren voordat ik weet hoe ik een persoon in een omgeving kan plaatsen, die ik al eerder ontdekt heb. Het komt geregeld voor dat de natuur dan al geheel veranderd is en het beeld niet meer klopt.

Ik was een van de eerste die begin jaren negentig begon met het ensceneren van foto’s in het landschap. In die tijd waren er nog nauwelijks flitssets op accu en moest je elektra aftappen van lantaarnpalen. Met de huidige apparatuur is het allemaal veel makkelijker geworden en zijn meer mensen het gaan doen. Ondanks dat je ziet dat de foto geënsceneerd is, kan ik het beeld geloofwaardig maken. Daarmee onderscheid ik mij van andere fotografen.

Ik wil dat het allemaal ter plekke gebeurt.

‘Mijn hele leven al fantaseer ik er flink op los’

EEN CLOWN OP KANTOOR

“Ik gebruik mijn camera niet om de werkelijkheid te registreren, ik hou niet zo van de realiteit. Mijn foto’s gaan over zaken die je niet met het blote oog kan zien. Ik fotografeer wat niet echt gebeurd is of zelfs niet bestaat. Mijn hele leven al fantaseer ik er flink op los. Ik had het niet makkelijk thuis, dromen waren voor mij een manier om de dagen te kleuren. In mijn hoofd was de wereld geweldig, daar was alles mogelijk. Ik heb nu een gelukkig leven, maar kan nog steeds verlangen naar iets anders en daarover dagdromen. Het dagelijkse ritme vind ik wat saai. Doordeweeks werken, koken, en ‘s avonds hangen op de bank, in het weekend wat leuks doen met het gezin. Volgens mij kent iedereen het wel, tevreden zijn met je leven en toch iets nieuws begeren. Dat kan een ander huis zijn, een nieuwe jurk, maar ook meer spanning in je bestaan. Genieten van dromen of wensen verrijkt je leven. Even naar een afwijkende wereld, naar situaties die niet kunnen, heerlijk is dat. Mijn foto’s tonen die andere wereld. Een meisje onder een bizar grote maan of een paard zonder hoofd, magisch-realistische beelden. Ik werk samen met een bevriende dichter Bas Belleman. Soms schrijft hij een verhaal bij mijn foto’s en andere keren maak ik foto’s bij zijn verhaal. Zo creëren we samen nieuwe sprookjes. Bijvoorbeeld over een meisje dat het paard zonder hoofd tegenkomt en op zoek naar dat hoofd allerlei avonturen meemaakt. We bieden de kijker een nieuwe realiteit, een moment om even uit de dagelijks routine te stappen. Meestal laat ik de foto’s spreken zoals ze zijn, soms pas ik een kleur aan met gebruik van Photoshop.”

81 HRLM ✶ 101 › HRLM samen met ✶

“Mijn werk gaat naast fantasiewerelden ook over het verlangen naar iets feitelijks, bijvoorbeeld een andere baan. Ik heb een serie foto’s gemaakt over werken op kantoor en welk gevoel dat opwekt. Ik wilde de verveling laten zien op het werk, de radeloosheid soms en de opmerkelijke aanpassingen die je doet in kleding en taalgebruik om maar te voldoen aan de eisen. Dit heb ik verwerkt in een reeks beelden van een clown die op kantoor zit. Veel fotografen gebruiken fotografie om de werkelijkheid te tonen, dat is ook mooi natuurlijk, maar ik bied echt een afwijkende wereld. Als mensen naar mijn foto’s kijken en de verhalen erbij lezen gebeurt er iets met ze, ze genieten ervan. Mijn werken zijn minder vluchtig, denk ik. Als ik zelf door een museum loop of een expositie bezoek, ga ik soms snel aan werken voorbij. Ik maak mij geen illusies, sommige toeschouwers zullen ook vlot langs mijn foto’s lopen, maar ik zie ook heel vaak dat mensen bij mijn tijd even de tijd nemen. Dat moet ook wel wil je de tekst kunnen lezen. Bij mijn foto’s hoeven kijkers niet te gissen naar wat ik probeer te verbeelden, door het verhaal erbij is alles glashelder.”

Studeert in december 2022 af aan de Fotoacademie in Amsterdam. Tijdens Kunstlijn Haarlem is haar werk te zien in de Sociëteit Vereeniging en Fotostudio Burgwal.

Sabina van Gils

foto eruit te krijgen, ben ik blij. Soms kom ik thuis en denk ik: nee, dit is ’m niet. De potentie van een foto zie je niet altijd ter plekke.

FOTO’S MAKEN IN EEN PINGUÏNVERBLIJF

Volgde de School voor Fotografie en Fotonica in Den Haag. Tijdens Kunstlijn Haarlem is zijn werk te zien in de Sociëteit Vereeniging en Fotostudio Burgwal.

“De meeste ideeën voor mijn fotografie haal ik uit het dagelijks leven, door wat ik zie om mij heen. Een tijdje terug was ik in London Zoo om plaatjes te schieten. Het pinguïnverblijf stamt uit de jaren dertig. Geen fijne plek voor vogels, maar het ziet er prachtig uit. Ik weet op zo’n moment gelijk dat er een foto in zit, maar zie nog niet hoe. Als het lukt om die

Ik raak ook vaak geïnspireerd door andere fotografen. Ik heb bewondering voor de Engelse reclamefotograaf Nadav Kander. Hij heeft een volledig eigen beeldtaal ontwikkeld in zijn portretten en architectuurfoto’s. De Amerikaanse portretfotograaf Irving Penn maakt qua compositie en kadering eveneens heel mooie foto’s. Ik manipuleer de werkelijkheid meer dan mijn collega-fotografen, denk ik.

Michel Campfens

‘Ik maak surrealisme’metcompositiessterkeeensausje

“Als kleine jongen tekende ik graag het landschap. Elke boom gaf ik heel precies weer, ieder blad en elk stukje schors. Dat kostte veel tijd en aandacht, na één boom was ik er meestal wel klaar mee. Ik maakte nooit het volledige landschap af, ik was er te ongeduldig voor. Fotografie is veel sneller, ontdekte ik: met een druk op de knop stond het hele bos erop. Goed fotograferen is net zo moeilijk als goed tekenen. Vooral als je het vak ambachtelijk gezien helemaal wilt beheersen. Technisch inzicht is een vereiste om alles uit een foto te halen, dat vind ik interessant. De combinatie van iets creëren en techniek boeit me. Ik ben breed georiënteerd, misschien heb ik wel te veel interesses. Ik fotografeer architectuur, portretten en landschappen. Architectuur is uitdagend om te fotograferen. Ik heb mezelf geconditioneerd om vormen en patronen te zien waar andere mensen aan voorbij lopen. Het fascineert me iets uit te kaderen wat niet eerder opviel. Het beeld krijgt zo een andere dimensie en schoonheid. Ik vind het ook aantrekkelijk om foto’s te maken alsof het een abstract schilderij is, minimalistisch. Een driedimensionaal beeld terugbrengen naar een tweedimensionaal plat vlak.

Ik experimenteer daarnaast met technieken. In de Lage Vuursche staat een oude Engelse caravan van mij. Tegen de inkijk zit in het badkamerraam glas dat vervormt. Het vertekende beeld trok mij aan. Gelukkig trof ik bij een glashandel nog zo’n zeldzame glasplaat aan. Ik heb het glas in mijn tuin voor verschillende vormen en kleuren gehouden en gefotografeerd. Meerdere mensen vinden het mooi, al drie foto’s uit deze serie zijn verkocht.”

Ik trek het beeld uit elkaar of druk het ineen, zo breng ik het precies naar hoe ik het wil. Ook krik ik de kleuren op als dat de foto spannender maakt.

102 ✶ HRLM 81 Klein.ChristhildeFotografie:Meijden.dervanMetaTekst:

Ik hou van sterke composities met een sausje surrealisme zodat het niet meer is wat het was. Iets nieuws componeren met elementen uit de werkelijkheid, dat is wat ik doe.” ✶

van Gils: Lichtmeisje en het paard

Sabina

MIchel

Campfens: London 2022 Michel Campfens: Noorwegen

2

te zien in Anno Haarlem, Grote

81 HRLM ✶ 103

HRLM

Ellen Kooi: Veere Atlas

samen met ✶

Sabina van Gils: Koning Kat

Ellen Kooi: Halfweg bosrand

Ook Markt

EEN

OPENHARTIG GESPREK MET...

‘Ik wil bijdragen aan een inclusieve kerk’ de Haan

104 ✶ HRLM 81

Tom

ANGST VOOR HET ONBEKENDE

81 HRLM ✶ 105 INTERVIEW ✶ ›

Na aanbellen zwaait de statige deur gelijk open. Tom (41) draagt een spijkerbroek, een donkerblauw T-shirt en een openhangende blouse, daaronder grove schoenen. Niet de outfit die je direct zou verwachten bij een dominee. Hij oogt toegankelijk en modern, Tom speelt saxofoon en gitaar in een band. “Ik ben niet anders dan anderen en zeker niet beter.” Zijn kantoor bevindt zich in de vroegere kosterswoning aan de Oude Groenmarkt naast de Grote of St.-Bavokerk. In de donkere ruimte zijn twee bureaus tegen elkaar aangeschoven. Naast de computer staat de bijbel als eerste in een rijtje boeken. In 2013 werd Tom stadsdominee van Haarlem, in eerste instantie voor vijf jaar, maar het werd een vaste aanstelling. “Negen jaar geleden werd mij gevraagd te komen werken voor de Protestantse Kerk in Haarlem. Naast het leiden van twintig kerkdiensten kon ik mijn verdere werkzaamheden zelf invullen. Een dominee houdt zich meestal bezig met de leden van de kerk, ik wilde als stadsdominee een verbinding leggen met de stad. Een aanspreekpunt zijn zodat de kerk toegankelijk wordt voor iedereen.” De kroeg leek hem de beste plek om met inwoners van Haarlem in contact te komen. “Een losse setting midden in het leven.” Wekelijks zat hij in hetzelfde café, maar er kwam niemand. “Ik ontdekte dat je de media nodig hebt als je iets wilt met de stad. Mensen moeten wel weten wat je doet”, zegt hij lachend. “Kranten zijn niet dol op de kerk en besteden weinig aandacht aan ons. Kerkbladen zijn voor de leden en de website wordt voornamelijk bezocht door toeristen. Ik ben Facebook gaan benutten als communicatiemiddel voor de kerk.”

Aan de kapstok in kantoor hangen een donkerblauwe en een lichtgrijze toga. De lichte is van zijn vrouwelijke collega. “Ik heb deze blauwe speciaal laten ontwerpen voor de diensten. Het bovendeel lijkt op een colbert, ik ben er blij mee.” Over zijn toga hangen twee stola’s, een soort sjerpen, de ene wit met mosgroene accenten en de andere oudroze. “Ik heb ze gekregen van een overleden collega, zo’n sjerp is echt een eeuwenoude traditie.” Tom is de zoon van een dominee en studeerde theologie in Kampen. Hij werd tijdens zijn studie gegrepen door vakken als psychologie, filosofie, sociologie en kerkrecht. “Een waaier aan mijn interesses, alles wat met het leven te maken heeft.” Na zijn opleiding werkte hij bij de IKON en

Mijn doel is om van geloof vertrouwen te maken en te streven naar vrede en recht voor iedereen. Ik wil graag de traditie van de kerk, die gestopt is door de ontkerkelijking en vergrijzing, verder doorgeven.”

Op den duur ging het bij Tom knagen dat er in die diensten zo weinig gesproken werd over de wereldproblematiek. “Als theoloog ben je daar ook voor opgeleid. Ik wilde verbinding zoeken met mijn generatie, gelovig of niet.” De vacature in Haarlem kwam als geroepen. “Mijn werk gaat over zingeving. Ik wil als kerk vertrouwen, hoop en liefde delen. Waar halen we de moed vandaan?

was eindredacteur van de radiokerkdiensten. Hij reisde door heel Nederland en kwam in contact met verschillende dominees.

Tom leunt achterover in zijn stoel en haalt een hand door zijn haar. Hij vervolgt: “Het is een wonder dat mensen vertrouwen hebben. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor, maar het is één van de mooiste dingen die een mens kan hebben. Door vertrouwen maak je verbinding met een ander. Als ik wantrouwend ben, heb ik de neiging alles af te houden en raak ik depressief. Hoop hebben is ook essentieel, het tegenovergestelde van wanhoop. Er is geen mens meer die het wereldnieuws aankan. Ik kijk liever Het Jeugdjournaal met af en toe een item over een pandabeer. Oorlog, CO2-uitstoot, een stijgende zeespiegel, wapenhandel, armoede, het is niet te doen. Daar moet wat tegenover staan. Als ik me klote voel, heb ik een gemeenschap, een ouder of vriend nodig die zegt dat het goed komt. Los van of dat klopt. We willen

De wereld lijkt vrij hopeloos. Maatschappelijk zitten we in een vertrouwenscrisis. Er heerst angst voor het onbekende, maar het nieuwe verrijkt juist. Ontmoeting betekent groei.

In deze roerige tijd is het goed te kijken wat de kerk kan betekenen voor de stad Haarlem, meent Tom de Haan. Als stadsdominee legt hij een verbinding met de stad. Hij wil de kerk toegankelijk maken voor iedereen. “Mijn werk gaat over zingeving en vertrouwen, hoop en liefde delen met elkaar.”

106 ✶ HRLM 81

Nederland is het meest seculiere land ter wereld, volgens Tom. In Italië bijvoorbeeld is het gemeenschapsgevoel veel groter, de kerk is daar van iedereen. “Dat staat in contrast met ons. Hier vragen we elkaar hoe het met je spiritualiteit gaat en of je nog aan yoga doet. Maar in de landen waar yoga vandaan komt, kenmerkt het ook de maatschappij. Bijna alle landen zijn religieuzer dan wij, Nederlanders zijn graag neutraal. De Grote of St.-Bavokerk vindt iedereen mooi, maar meer als gebouw of museum. Veel kerken staan leeg en zijn duur in onderhoud.” Het kantelmoment ligt in de jaren zestig, de opkomst van het kapitalisme en het individualisme. “Onder het mom van vrijheid, gingen mensen niet meer naar de kerk. Daar zaten alleen maar gehoorzamen en buiten de kerk was je vrij, dachten ze. We zitten nu weer op een omslagpunt. Velen vragen zich af, bén ik wel vrij of juist totaal verloren als individu? Waar is mijn vangnet, wie steunen mij? Ik merk dat mensen graag het gesprek aangaan. Ook degene die niets met de kerk hebben. Je hebt al je successen behaald en dan krijg je kanker of een ongeluk, wat dan? We hebben allemaal een soort kerk nodig, je kan het niet alleen. Onderlinge verbinding is enorm belangrijk. Er zijn voor elkaar. Als een kerk niet de plek is waar mensen naar elkaar omkijken, is het geen goede kerk.” De stadsdominee wil onder meer bespreekbaar maken wat de krapte op de huidige woningmarkt betekent voor zijn generatie. Die mensen zijn bang hun huis niet meer te kunnen betalen als ze hun baan kwijt raken of kunnen überhaupt geen huis kopen. “Ik vind dat de kerk daar iets moet betekenen, dat de oudere generatie oog krijgt voor de druk die de jongere generatie voelt. Het is belangrijk samen te bespreken of we wel zo’n stad willen zijn. De kerk en de wereld staan niet los van elkaar. In deze roerige tijd is het goed om te kijken wat de rol van de kerk kan zijn voor de stad.” Hij zet zijn bril met donker montuur recht op zijn neus en denkt even na, dan voegt hij toe: “Sommige mensen zijn boos en teleurgesteld in God. Bijvoorbeeld omdat een familielid is overleden, ze begrijpen niet hoe God dat heeft laten gebeuren. Het gevolg is dat ze niet meer naar de kerk gaan. Jammer, want daar is ook steun te vinden. Nu zijn ze een familielid en vangnet kwijt.”

UITSLUITING DOOR DE KERK

81 HRLM ✶ 107 INTERVIEW ✶

onze zorgen delen met iemand die niet oordelend luistert. Coaches en psychologen worden er duur voor betaald. De behoefte neemt toe om in aanraking te komen met spiritualiteit en stilte. Als je stil staat, kom je verder.”

✶ Llambias.LindaFotografie:Meijden.dervanMetaTekst:

LIEFDE, VREDE EN RECHT

‘Een stadsdominee legt een verbinding met de stad’

KAPITALISME EN INDIVIDUALISME

Bepaalde groepen mensen voelen zich niet geaccepteerd en uitgesloten door de kerk. Tom meent dat kerkelijke bekrompenheid ook te wijten is aan de secularisatie. “Op het moment dat velen de vrijheid zoeken buiten de kerk, blijft er een club mensen over die niet direct warm loopt voor andere en nieuwe zaken. Gelovigen die liever de regeltjes willen volgen, een verarming dus. Als kerk wil je een chemie tussen degenen die zelf willen nadenken en die het fijn vinden dat de kerk dat voor ze doet. Ze horen bij elkaar, zo zie ik het ook het liefst.” Hij beseft zich dat niet iedereen binnen de kerk het met hem eens is. “Het gevaar bestaat dat je gaat geloven in het gebouw en jezelf daarom belangrijk voelen. Belangrijk zijn juist onze daden. We hebben elk jaar in september een Regenboogviering samen met Bureau Discriminatiezaken Kennemerland. We laten daarmee zien dat wij niet willen uitsluiten en nadrukkelijk verschillende groepen de ruimte geven en steunen. Ook ben ik voorstander van de vrouw in het ambt, wat sommige kerken nog steeds niet willen. Dat is niet meer van deze tijd, maar een achterhoedegevecht tussen kerkgenootschappen. Zoals in gemeenten als Barneveld en Ede, dat moet je bijna zien als cultureel erfgoed. Rare mensen heb je altijd en vreemde voorstellingen ook. Sommigen mensen willen naar Mars, ook curieus in mijn ogen.”

Tom is trots op zijn werk als stadsdominee. Hij houdt zich bezig met nieuwe ontwikkelingen, gaat samenwerkingen aan en is het geluid naar buiten toe. “Onder het mom van deze titel word ik geïnterviewd door de media, uitgenodigd om deel te nemen aan een debat in de Pletterij of om te spreken bij de 4 mei-herdenking. Ook word ik gevraagd uitvaarten te verzorgen voor niet-kerkelijke mensen, traditie biedt troost. Er worden daarnaast samen met Stadsklooster Haarlem stiltemeditaties georganiseerd in de kerk. We bieden ruimte voor de ziel. Hopelijk laten we zo zien waar de kerk nú voor staat: toegankelijk en inclusief voor iedereen. Onze neiging is exclusief te zijn, bij een groep te willen horen waar we ons net iets beter voelen dan de rest. De kerk met een kleine k, maar er is ook een kerk met een grote K, zo is de kerk bedoeld. Daar is liefde, vrede en recht. We doen een poging, het zal ons nooit lukken helemaal zo te zijn, maar het is een hoopvol streven voor kerk én stad.”

• 400 g verse sperziebonen

• 1 el balsamico-azijn

Ontkroon de aardbeien en snijd ze in plakjes, halveer de cherrytomaten en snijd de appel in blokjes van ongeveer 1/2 cm.

Breng op smaak met peper en zout.

• 1 appel

• peper en zout wat brood erbij maak je er zo een mooie lunch of een licht avondmaaltje van’

Verwijder de steelaanzet en het puntje van de sperziebonen.

Spoel af in een vergiet en laat uitlekken.

INGREDIËNTEN

Voor 4 personen

SPERZIEBONENSALADE‘Eentop-bijgerecht,enmet

BRON VAN INSPIRATIE

Terra Lannoo, € 29,99.

81 HRLM ✶ 109 KOKEN ✶

Halveer de bonen en kook in 8 minuten.

• 1 rode ui

Snijd de rode ui in flinterdunne ringen, meng ze met de balsamico-azijn in een ruime kom en laat 10 minuten intrekken.

• 100 g aardbeien

BEREIDINGSWIJZE

• 4 el koolzaadolie

Schep de aardbeien, tomaten en appel met de sperziebonen en de koolzaadolie voorzichtig door de uienmengsel.

• 250 g cherrytomaten

Sharon de Miranda combineert in haar recepten diverse eetculturen, zoals de Nederlandse, Surinaamse, Antilliaanse en de Indische keuken. Ze vindt het belangrijk om met seizoensproducten te werken die, als het even kan, uit Nederland komen.

Colorful Food is opgedeeld in de vier seizoenen, zodat je eenvoudig een gerecht kunt kiezen dat bij de tijd van het jaar past.

te

Er weer veel doen in Haarlem.

110 ✶ HRLMEvenementen81 in beeld

is

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legde een aantal evenementen vast. Haarlem Culinair Parksessies HaarlemGoudmakersNoord SpaarnestadconcertHoutfestivalTAPT

81 HRLM ✶ 111

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend plekje. Llambias.LindaFotografie:

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

Bloedband is een hoopvol verhaal met thema’s als loyaliteit, Eigenveerkrachtkwetsbaarheid,enliefde.beheer,€22,50.

In Vinosofie laat de Haarlemse Jacqueline Duurland zien hoe wijn inspireert tot filosoferen. Praten over ‘de samenhang der dingen’ onder het genot van een glas wijn. Dit is het beeld dat veel mensen van filosofie hebben.

Een karakteristiek hofje in het centrum van Haarlem; het lijkt een idylle, maar binnenshuis en tussen de bewoners broeit er van alles. Schermverslaafde kinderen met te drukke ouders, een stiefkind dat tussen twee culturen valt, een vlogster met pleinvrees, een pas gepensioneerde arts met een lege agenda-syndroom, diefstal, homohaat, relatieproblemen. En wat in godsnaam te doen met de eenzame oudere die steeds nep-zelfmoordpogingen doet? Ondertussen worstelt iedereen binnen de muren van de monumentale huisjes op zijn eigen manier met de vraag: hoe word ik gelukkig? Thomas Rap, € 22,99.

Bloedband is een persoonlijk verhaal over de plek in het gezin waarin de Haarlemse Ellen Oosterom is opgegroeid. De titel verwijst naar haar ouders, haar eigen kinderen, en naar haar twee broers. De een overleed na zijn geboorte, de ander was haar stamceldonor.

WIJNKENNIS

RAUWVERWERKING

Hun landgoederen behoorden tot de fraaiste en meest uitgestrekte van het land. De stallen, paarden en uitrusting van de familie Borski waren goed bekend. Ze leefden op grote voet op hun hofsteden in Bloemendaal en op hun grachtenpanden in Amsterdam. Voor het eerst worden de hectische en dramatische levens van deze invloedrijke familie in beeld gebracht. Uitgeverij Belle Epoque, € 34,50.

112 ✶ HRLM 81

HAARLEMSE NIEUWE

Uitgeverij Aspekt, € 22,50.

Schijn bedriegt

Tijdens de opening van een tentoonstelling over tatoeages blijkt dat de vermiste Myrthe, studente, niet meer in leven is. Is haar moordenaar ook de verkrachter van de studentes die met hoogleraar Simon Helmerink de tentoonstelling hebben samengesteld? De Heemsteedse Laura van der Wijden laat je hersenen kraken om het mysterie op te kunnen lossen.

In werkelijkheid is filosofie – met name de academische –een pittige denkinspanning die niet altijd goed samengaat met de roes van het drinken. Boom Uitgevers, €24,90.

CHIQUE TOESTAND

Uitgelicht

MYSTERIE

5 1432

Een grote aanslag op het vrije woord: twee gemaskerde mannen dringen de redactie van het satirische programma Fidelo binnen en schieten alle veertien redactieleden dood. Er is maar één overlevende: Fidelo zelf, de presentator. Het land is in diepe rouw en Fidelo ook, maar hij besluit om toch nog een uitzending te maken. Alleen. Dat moet, want anders winnen de terroristen. De uitzending wordt een waanzinnig succes en Fidelo is plots een internationale superster. Maar dan komt volgende week. Wat nu? Hij zou kunnen stoppen, maar winnen de terroristen dan niet alsnog? Das Mag, € 22,50.

BAST

ALLE KLEUREN VAN DE REGENBOOG

Stockum 5

Vega is niet per se een boek voor vegetariërs. Het is een boek voor iedereen die op zoek is naar nieuwe vegetarische inspiratie. Voor één dag, voor meerdere of voor alle dagen van de week. Niet alleen voor de dagelijkse maaltijd, ook voor etentjes met gasten ontdek je in dit boek volop nieuwe ideeën zonder vlees of vis. Singel Uitgeverijen, € 29,99.

Top

Wandelend door de pittoreske steegjes van de stad bezorgt boekverkoper Carl Kollhoff na sluitingstijd boeken aan bijzondere klanten die bevriend met hem zijn geworden. Voor velen is Carl hun belangrijkste verbinding met de buitenwereld. Tijdens een van zijn wandelingen komt Kollhoff de negenjarige Schascha tegen, die erop staat hem te vergezellen. Schascha is pienter en grappig, maar onder haar opgewekte masker gaat een eenzaam meisje schuil dat het thuis niet makkelijk heeft. Meulenhoff Boekerij, € 20,-.

Mads en de jonge Gwen wonen in een diep, ondoordringbaar bos. Mads vertelt Gwen over de wereld en hoe die op gruwelijke wijze ten onder is gegaan. Zij zijn de enige overlevenden. Beschut door de wildernis leven ze samen van dag tot dag, tot het sobere bestaan Gwen begint te benauwen. In haar rebellie begaat ze per ongeluk een verschikkelijke daad die alles verandert. Singel Uitgeverijen, € 21,50.

ALLES WAT JE HART BEGEERT

Luise Dahlmann droomt van haar eigen kleine kruidenierswinkel. Het is 1953 en daar zou, na jaren van schaarste, alles wat je verlangt weer te koop moeten zijn. Annabel von Thaler, de rijke doktersvrouw, de jonge student verpleegkunde Helga Knaup en Marie Wagner die uit Pruisen is gevlucht spelen hier ook een rol in. Nu er een nieuwe tijd is aangebroken, hebben ze allemaal één gemeenschappelijke wens: eindelijk weer gelukkig zijn. Bruna Uitgevers, € 20,-.

81 HRLM ✶ 113 LEZEN ✶

VEGA

Van alles

DirecteurVRIES De

De keuze van Jeltje

“Dit boek heb ik in een ruk uitgelezen; komisch, cynisch, bizar en met een heerlijke snelheid geschreven”, aldus Jeltje.

In dit kleurrijke vegan kookboek leer je gezond te koken met alle kleuren van de regenboog. Door verschillende ingrediënten te gebruiken die allemaal van nature een andere kleur hebben, laat de auteur zien hoe je zoveel mogelijk voedzame voedingsstoffen binnenkrijgt met één gerecht. Zo wordt jouw vegan maaltijd niet alleen voedzaam, maar ook superlekker. Gottmer, € 25,99.

DE BOEKENFLUISTERAAR

JELTJE DE Vries Van

FIDELO LEEFT NOG

Voor slechts € 32,50 en je krijgt als dank... • 6x HRLM stadsglossy én • 2x HRLMtje thuisgestuurd. Ga naar DieTIJDSCHRIFTENDEwww.hrlm-online.nl/vriendenLEUKSTEVANHAARLEMwiljehebben! Neem gratis Opgeruimdmee! staat netjes Boordevol interviews, groene tips, activiteiten, crea met afval en meer 11 HRLM Van alles voor en over kleine en grote mensen Waaromniet?!12 HRLM Van alles voor en over kleine en grote mensen 01 COVER.indd 7,05€waardeexemplaarGratis HRLM januarifebruari2022www.hrlm-online.nl 202277 77STADSGLOSSY HRLM COVER 77.indd 04-02-2022 13:17 7,05waardeexemplaarGratis HRLM maartapril2022www.hrlm-online.nl 202278 78STADSGLOSSY HRLM 79STADSGLOSSY HRLM VRIENDENDIKKE13 HRLM Van alles voor en over kleine en grote mensen 80STADSGLOSSY HRLM 114 ✶ HRLM 80 Word nú Vriend van HRLM

Kijk tv en video-on-demand, luister naar muziek, surf via internet of gebruik onlinediensten.

Er is reeds een Loewe bild i. oled vanaf 2.699 €.

Uw persoonlijke streaming-tv. Ervaar blockbusters en serie-highlights met een druk op de knop.

Slimmere televisie - Loewe bild i. Made in Germany.

Loewe bild i.

Een oled smart-tv zoals bild i, die uw persoonlijke streaming-hoogtepunten behoudt. Snel en intuïtief. Eenvoudig en duidelijk.