GROEI
Inhoud Groei Korte Vooruitblik Pagina 4 Een blik vooruit in het magazine Gesprek met.... Pagina 5 Interview met Fabricio Demuro Hoeveel.........IJsland Pagina 7 Infographic IJsland Hoe groen goed voor ons mensheid is Research
Pagina 9
Een stap terug Pagina 15 Boekrecensie de groene stad Favorieten van... Pagina 16 5 favorieten van Fabricio Demuro Werken in het groene hart Reportage van de Horizonbos
Pagina 17
De juf Pagina 28 Column Kennisoverdracht Pagina 29 Bronnen
Korte vooruitblik
Dit magazine dat u, de lezer, voor u ziet geeft zicht op wat ik allemaal gedaan heb dit jaar. Mijn eerste jaar aan de academie van bouwkunst, en verschillende opdrachten die ik voor ontwerplabs, documenteren en publiceren gedaan heb. In dit magazine komen de volgende onderdelen aan bod: Interview, research, favorieten, recensie, reportage en column.
Gesprek met..... In deze editie wordt Fabricio Demuro geĂŻnterviewd, door Wouter mosselman. Momenteel werkzaam bij MTB Architecten Apeldoorn en student aan de Academie van Bouwkunst in Arnhem. Een toekomstig architect met zeer hoge ambities om de wereld nog mooier te maken.
Interview 4
Wanneer wist je dat je architect wilde worden? “Als kind wist ik al in groep 7 of 8 dat ik architect wilde worden. Ik kon het toen die tijd nog niet spellen toen ze me vroegen wat ik later wilde worden.” Wat kan je vertellen over jouw drijfveer (in de architectuur)? “Vroeger wilde ik als kind graag dingen bouwen en nu wil ik graag gebouwen ontwerpen die uiteindelijk echt gerealiseerd worden. Mijn liefde gaat dan vooral naar grote complexe gebouwen ontwerpen.” Hoe overtuig je de opdrachtgever/ docent van de kracht van je ontwerp? “Door achter mijn ontwerp te blijven staan en commentaar op mijn ontwerp te weerleggen en doormiddel van mijn overtuigingskracht de andere overhalen tot mijn visie. “
Bij welk bureau zou je het liefst aan de slag gaan met je diploma op zak? Het liefst geen groot bureau krijg dan snel het gevoel dat ik niet tot mijn recht kom terwijl je dan al wel architect bent. Ik denk dat ik dan snel in het niet val. Verder b ik niet echt een voorkeur voor een betreft bureau. Graag zou ik bij een bureau willen werken die van begin van een project tot er met het einde mee betrokken is. Alle fases en alle onderdelen die meespelen bij het realiseren van een ontwerp. Wanneer heb je het einddoel bereikt als architect / ontwerper? “Een heel groot gebouw te hebben ontworpen zoals een groot ziekenhuis, hotel of een zwembad. Wat dan eigenlijk ook gelijk een icoon is voor de betreffende locatie / omgeving.”
Wat is voor jou de belangrijkste opgave binnen de architectuur op dit moment en voor de toekomst? Duurzaam bouwen. Het liefst de gebouwen van de toekomst zo duurzaam mogelijk maken. Maar wanneer is nou iets duurzaam? Hier zitten nog veel onduidelijkheden in want kijk je alleen naar materiaal of transport of andere zaken? Daarnaast zie ik als belangrijke opgave voor de toekomst het renoveren/transformeren van bestaande gebouwen.” Op de voorgrond Fabrico Demuro. Bron: fotograaf ArtEZ
Hoeveel..........IJsland Hoeveel projecten op Archdaily zijn er gemaakt van hout in IJsland?
Infographic: Fabricio Demuro, ArtEZ Arnhem 2019
Infographic
Hoe groen goed voor de mensheid is Inleiding Al eeuwen is er natuur op aarde aanwezig. Door de tijd heen is de natuur (ook wel groen genoemd) door de mensheid al gebruikt. Voor ontspanning, decoratie, voedselbron of als medicijn. Maar hoe goed is groen nou voor de mens? Om die vraag te beantwoorden is er een onderzoek gedaan naar de effecten van groen op de mens, de hoofdvraag die daarbij luidt als volgt; Wat zijn de positieve effecten van groen op/ voor de mens? Om dit onderzoek zo goed mogelijk uit te voeren, is de hoofdvraag in twee deel vragen verdeeld: - Heeft groen positieve effecten op het fysische gebied van de mens? - Heeft groen enkele positieve effecten op het lichamelijk deel van de mens? Definitie van het woord ‘groen’ Onder groen verstaan we alle natuurlijke en onnatuurlijke planten, bomen, struiken, bloemen, bladeren, bosschage, gras en overige groenvoorziening. Hypothese De verwachting dat groen wel degelijk een aantal positieve effecten voor de mensheid heeft is waar. Zo zijn er mensen die weten dat bomen de vervuilde lucht filteren, groen de genezing van een ingreep aan je lichaam kan versnellen, de waarde van de woning verhoogd door groen, de omgevingstemperatuur kan dalen door groen, depressie en stress kan verminderen en dat het overgewicht kan beperken op jonge leeftijd.
De waarde van groen ‘Groen’ wordt als belangrijk ervaren in de maatschappij. Maar waarom eigenlijk? In dit onderzoek komen de volgende aantal redenen aanbod: groen bevordert de gezondheid en het welbevinden, verbetert het milieu, stimuleert een veilige leefomgeving, vermindert oververhitte gebieden, brengt sociale cohesie en genereert stijging van onroerend goed. Groen is volgens Hans Verspoor (VROM) verankerd in het Nederlandse beleid in zowel preventie, gezondheid, natuur en recreatie, ruimtelijke ordening en milieukwaliteit. Verspoor heeft een groene omgeving dicht bij huis een bijdrage aan het Nederlandse mobiliteitsprobleem genoemd. Immers: als er groen in de buurt is, hoeven recreanten zich niet naar bijvoorbeeld de Veluwe te verplaatsen.
Levensgrote natuurfoto. Bron: Augie Vissers
Research
Onderzoek Er is een duidelijk relatie tussen groen en gezondheid, de zogenaamde Vitamine G zoals de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek het noemt. (Anon., 2011) De G staat voor groen en Vitamine voor de positieve effecten van groen op onze gezondheid. In het onderzoeksprogramma Vitamine G staat groen voor zowel het groen van een plantsoen als dat van een tuin en de natuur verstaan.
Gezondheid Uit onderzoek van de groene stad blijkt dat groen wel degelijk invloed heeft op het lichamelijke gebied van de mens. Groen in en rondom verzorgingshuizen, ziekenhuizen en overige klinieken is goed voor het klimaat binnen en buiten de instelling en heeft een positief effect op het herstellend vermogen en de gemoedstoestand van patiënten, en het complete welbevinden van patiënten, medewerkers en bezoekers. (Ulrich, et al., 2003) Health design In bijvoorbeeld ziekenhuizen met veel licht, planten, uitzicht op natuur en waterpartijen zijn mensen sneller weer gezond. Agnes van den Berg, omgevingspsycholoog bij onderzoeksinstituut Alterra in Wageningen zegt hierover: “Uitzicht op een park, binnenplanten en zelfs een poster van een mooie waterval aan de muur maakt mensen meer ontspannen. Wanneer in een wachtkamer een video draait met een tv-quiz biedt dat wel afleiding, maar het blijkt dat mensen rustiger de spreekkamer binnenkomen als ze naar natuurfilms hebben gekeken. Een bezoek of verblijf in een ziekenhuis is voor de meeste patiënten een stressvolle gebeurtenis. Een hoog stressniveau kan een voorspoedig herstel belemmeren. Planten in de wachtruimte verminderen stressgevoelens, planten in de ziekenhuiskamer verminderen angst- en pijngevoelens, evenals het gebruik van pijnstillers (kan oplopen tot 30% als zij zicht hebben op groen); soms wordt ook een kortere ligduur gevonden. Uitzicht op groen vanuit de ziekenhuiskamer draagt bij aan een kortere ligduur, na een operatie neemt de ligduur af tot 20%. (Alrich, 1984)
Kader In het verleden is een paviljoen dat aan een ziekenhuis ligt geanalyseerd. Het betreft hier een chemotuin, dat gekoppeld is aan ziekenhuis van Hilversum. De patiënten krijgen buiten in de openlucht met rondom groen om zich heen een chemobehandeling, de verpleegster (zuster) vertelde mij dat reactie van de patiënten positief waren. De verpleegster merkte dat de patiënten rustiger de behandeling ondergingen en gelukkiger naar huis gaan.
Chemotuin in latere najaar. Bron: Auteur
Schadelijke luchtkwaliteit filteren De belangrijkste verontreinigingen in de buitenlucht zoals stikstofoxiden, fijn stof en vluchtige organische stoffen zoals benzeen zijn voornamelijk afkomstig van industrie en verkeer. Langdurige blootstelling leidt tot longproblemen en hart- en vaatziekten. (Duijn, et al., 2011) In gebouwen is de luchtkwaliteit vaak slecht; door het grote aantal mensen in een relatief kleine ruimte loopt het CO2 -gehalte vaak sterk op. Bovendien kunnen er vluchtige organische verbindingen zoals formaldehyde en benzeen aanwezig zijn afkomstig uit bouwmaterialen. Binnengroen kan gebruikt worden om de luchtkwaliteit in gezondheidsinstellingen te verbeteren. Met voldoende licht en water nemen planten CO2 uit de lucht op en verlagen zo het CO2 -gehalte. Ook kan binnengroen bijdragen aan een minder droge lucht in gebouwen. Daarnaast zijn planten in staat om vluchtige organische stoffen uit de lucht te filteren. Van een bekende kamerplant als Spathiphyllum bijvoorbeeld is bekend dat 500 gram blad 20 mg formaldehyde per uur kan opnemen en omzetten. Formaldehyde wordt veel gebruikt als ontsmettingsmiddel, maar is in te grote doses giftig en kankerverwekkend voor de mens. (Wolverton & Douglas, 1989) Iedere adem die wij uitademen en weer inademen produceren wij stikstofdioxide (co2), daarmee verminderen wij de hoeveelheid zuurstof in de lucht. Groen heeft een positief effect op de luchtkwaliteit, dit omdat het de grotere delen van fijnstof opvangt. Afhankelijk van de structuur, vangen planten met hun bladmassa (fijn)stof op uit de lucht. Als voorbeeld: als een klimplant zoals klimop gesnoeid wordt merk je al snel hoeveel stof er tussen het blad vandaan komt. In 2007 is in Achtkarspelen een onderzoek gedaan naar fijnstof. Het bleek dat beplanting de hoeveelheid fijnstof en stikstofdioxine met 25 tot 30 % verlaagt. (Overbeek, 2017) Naaldbomen vangen het beste het fijnstof uit de lucht ook omdat deze zomer en winter groen zijn. Loofbomen en heesters zijn goed in het opnemen van ozon, vluchtige organische stoffen en stikstofoxide. Groen voor gezonde temperatuur Als we naar de oudere en zwakke mensen kijken kan groen positieve effect hebben op hen gezondheid, zo kan groen de tempratuur positief beïnvloeden wat de gezondheid van
oudere en zwakke mensen tegoed komt. Veel ziekenhuizen liggen in stedelijk gebied waar het gewoonlijk warmer is dan daarbuiten (het hitte-eiland effect). Dit effect speelt zowel in grote steden als in provinciesteden en dorpen en is groter naarmate de bebouwing dichter is. De gemeten maximale verschillen variëren van één tot enkele graden met piekwaarden tot ca. 8 ºC en incidenteel zelfs meer dan 10 graden. (Steeneveld, et al., 2011) Hittestress door een overmaat van warmte heeft negatieve effecten op de gezondheid van vooral ouderen, chronisch zieken en zwangere en kan leiden tot verhoogde sterfte. Daarnaast beïnvloedt het de concentratie en het arbeidsvermogen van het personeel negatief. Onderzoek heeft aangetoond dat nu al in ca. 35% van de Nederlandse stedelijke gebieden gedurende minstens 7 dagen per jaar hittestress optreedt. Met de toenemende verdichting van de stad en het opwarmen van de aarde zullen de perioden met warmtestress in de stad verder toenemen. Groen kan echter helpen om de opwarming in de stad te beperken. Groen koelt door beperking van de instraling (schaduw) en door verdamping van water; 10% meer groen kan het hitte-eiland effect in het stedelijk gebied met gemiddeld 0.6 ºC verminderen. (Steeneveld, et al., 2011)
Warme luchtlaag boven het asfalt
Een groen daken/of gevelgroen, draagt bij aan de isolatie van gebouwen. Het vermindert de opwarming van (ziekenhuis)gebouwen en beperkt daardoor de warmte stress voor patiënten en personeel en vermindert bovendien de kosten voor koeling en verwarming. Schaduwbomen boven parkeerplaatsen verminderen de verdamping van brandstof uit de tank en beperken de opwarming van het auto-interieur.
Overgewicht kinderen Steeds meer kinderen zijn te dik, groen heeft al op jonge leeftijd positief effect. Gemiddeld heeft 14% van de schoolgaande jongens en 18% van de schoolgaande meisjes last van overgewicht. (Anon., 2011) Een van de factoren die van invloed zijn op overgewicht, is het krijgen van voldoende beweging. Opvallend zijn daarbij de uitkomsten van een onderzoek van Alterra. Daaruit bleek dat in wijken met groen minder dikke kinderen wonen dan in vergelijkbare wijken zonder groen. Natuur in de wijk lijkt een positief effect te hebben op het overgewicht van kinderen. Het is waarschijnlijk dat kinderen die (voldoende) bewegen een kleinere kans hebben op overgewicht dan kinderen die dit niet doen. Het groen moet wel aan bepaalde eisen voldoen. Het moet geschikt zijn om in te spelen en het moet veilig en goed bereikbaar zijn. (Alterra 2006). Een natuurspeelplaats biedt een oplossing voor het gebrek aan speelruimte voor kinderen, vooral in de stedelijke omgeving. Het bevordert de algemene ontwikkeling van kinderen en hun gezondheid in het bijzonder.
Spelende kinderen. Bron: Wageningen University & Research
Groen tegen ADHD en depressie Groen in de buurt te hebben op jonge leeftijd is niet alleen belangrijk voor overgewicht, het kan ook angst of ADHD op jonge leeftijd voorkomen. Angst voor beestjes, schoppen naar eenden, wegrennen voor honden: veel kinderen die in de stad leven hebben amper feeling met flora en fauna. Door kinderen op het schoolplein dagelijks in contact te brengen met kleuren, geuren, dieren en planten kunnen ze er meer mee bekend raken. Het plan voor groene schoolpleinen komt voort uit resultaten van onderzoek naar de invloed van groen op het sociaal welbevinden van mensen. Daaruit blijkt dat het belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen dat ze op jonge leeftijd in aanraking komen met de natuur. Niet alleen door ernaar te kijken, maar ook door er actief mee bezig te zijn. Onderzoeker Richard Louv stelt zelfs dat kinderen die hun tijd voornamelijk binnenshuis doorbrengen vaker last hebben van depressie en aandoening als ADHD. Kinderen met ADHD kunnen zich na een wandeling in een stadspark beter concentreren dan na een even lange wandeling door een woonbuurt of het stadscentrum. Een groene omgeving in de wijk leidt tot ca. 10% minder voorschrijving van ADHD medicijnen aan kinderen. (Spijker, et al., 2019)
Creativiteit Het gunstige effect van planten op de creativiteit van mensen op de werkplaats wordt keer op keer opnieuw bewezen. Robert Ulrich van de Texas A&M University concludeerde aan de hand van een studie die acht maanden duurde dat mannelijke deelnemers tot 15% meer creatieve ideeĂŤn bedachten, terwijl vrouwelijke deelnemers met eenzelfde percentage meer flexibele oplossingen kwamen opzetten nadat bloemen en planten in hun kantoor waren geplaatst. (Anon., 2011) In een andere studie concludeerden de onderzoekers dat kinderen opmerkelijk meer creatieve spelletjes gingen spelen wanneer ze zich op een speelplaats bevonden waar groen aanwezig was in vergelijking met plaatsen waar dat niet het geval was. Plezier en productiviteit Waar vroeger infectieziekten voornamelijk verantwoordelijk waren voor de ziektelast, zijn deze tegenwoordige leefstijl gerelateerde aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, depressies en angststoornissen. Chronische stress is daarbij een belangrijke risicofactor. Naast de fysieke gezondheid is ook werkplezier van belang. (Lohr & Pearson, 2000) Tevredenheid met de (fysieke) werkomgeving is daar een onderdeel van. Stress, ook werkstress, kan onder meer leiden tot psychische aandoeningen. Burn-out en andere psychische aandoeningen staan bovenaan de lijst van beroepsziekten. Planten in de kantoorruimte verminderen stress en verbeteren het concentratievermogen en tevredenheid over de werkplek. Bij de aanwezigheid van planten in de kantoorruimte bleek bij onderzoek in Nederland en Groot BrittanniĂŤ de productiviteit 15% hoger te liggen dan in kantoorruimtes zonder planten.
Groene wand op kantoor. Bron: Officecity kantoormeubelen
Minder vandalisme Groen verhoogt de waarde van onroerend goed; de waarde stijgt bij zicht op water (15%), open ruimte (10%), park (6%) of plantsoen (5%). (Bervaes & Vreke, 2004) De criminaliteit in groene wijken is minder en bewoners voelen zich veiliger dan in wijken zonder groen. Onderzoek in het Verenigd Koninkrijk toont aan dat agressie en geweld minder vaak voorkomen in gebieden met groen dan in gebieden zonder groen. In de wijk Overvecht wordt groen op een andere manier toegepast waardoor de criminaliteitscijfers zijn gedaald. Mensen voelen zich veiliger naarmate de hoeveelheid groen toeneemt. Beplanting kan ook een grote rol spelen bij het werken aan de verkeersveiligheid. (Wolfe & Mennis, 2012)Laanbomen accentueren het verloop van de weg en het tunneleffect zorgt ervoor dat weggebruikers snelheid minderen. Planten en bomen hebben in alle omgevingen een positief effect op de samenleving: in een plantrijke, groene stadsomgeving worden tot 48% minder vandalenstreken en 52% minder gewelddadige misdrijven gepleegd. (Anon., 2011) Volgens onderzoekers hebben planten een positief effect op de gemoedstoestand van mensen en neemt de kans dat ze een misdrijf plegen daardoor af. Sociale cohesie Groen wordt ook ingezet om mensen bij elkaar te brengen. Groen geeft kleur aan de buurt, brengt leven in de buurt en brengt mensen bij elkaar. Onderzoek van Alterra (onderdeel van Wageningen UR) heeft het nu ook onomwonden bevestigd, buurtgroen heeft een positief effect op de samenhang in de buurt. Het effect van groen blijkt groter te zijn naarmate een buurt sterker verstedelijkt is. (Anon., 2011) Kleinschalig groen, zoals buurt- en wijkgroen, heeft een groter effect op de sociale cohesie dan grote parken. Deze laatste dragen niet bij aan sociale contacten tussen bewoners, zo blijkt. Generatietuin Groen kan er ook voor zorgen dat verschillende generaties met elkaar in contact komen. Vorig jaar opende Minister Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en de Haagse wethouder Baldew-
singh de eerste generatietuin in Nederland. Een generatietuin is een tuin waarin kinderen van een naschoolse opvang samen met de bewoners van verzorgingshuizen bloemen en gewassen zaaien, planten, verzorgen, oogsten en consumeren. Hiermee wordt onder de ouderen mensen eenzaamheid beperkt en blijven zij langer van het leven genieten.
Sociale cohesie, jong met oud. Bron: IVN natuur, educatie
Conclusie De positieve effecten van groen voor mens zijn zeker bewezen, de gunstige effecten van groen zullen niet altijd merkbaar zijn maar kunnen wel degelijk effectief zijn. Hieronder de positieve effecten van groen op/voor de mens: - Gemoedstoestand en helend vermogen verbetert (de ligduur na een ingreep kan verkort worden met 20%). - Verlaagd stressniveau, angst en pijngevoel (hierdoor kan het gebruik van pijnstillers tot wel 30% minder zijn). - Het filteren van verontreinigde lucht (wat ter preventie is voor longproblemen en hart- en vaatziekte. - Minder droge lucht. - Minder fijnstof in de lucht door filtering van de lucht (beplanting kan de hoeveelheid fijnstof met 25-30% verlagen). - Vermindert overgewicht op (jonge) leeftijd. - Vermindert de omgevingstemperatuur. - Vermindert angst voor flora en fauna - Vermindert de kans op depressie en aandoeningen bijvoorbeeld ADHD (groen kan al leiden tot 10% minder voorschrijving van ADHD medicijn). - Vermindert vandalisme en geweldsovertredingen in de buurt (kan tot 48% minder vandalen streken en 52% minder gewelddadige misdrijven opleveren). - Vermindert chronische stress. - Verhoogd het werk productiviteit (kan verhoogd worden met 15%). - Het bevordert de creatieve geest (bij mannen kan dit 15% meer creatieve ideeĂŤn opleveren). - Verhoogd de waarde van onroerend goed (dit kan al met 15% stijgen door alleen al zicht op water te hebben). - CreĂŤert leven in de buurt. - Brengt mensen bij elkaar en vermindert eenzaamheid bij (oude) mensen.
Een stap terug
De groene stad Een historische studie over de groenvoorziening in de Nederlandse stad Altijd al willen weten hoe het park is ontstaan in jou stad? Of waarom ziet dat park er zo uit en waarom is het niet groter of kleiner? Met het boek ‘de groene stad wordt geprobeerd deze vragen te beantwoorden. Dit doet het boek aan de hand van een aantal historische perspectief. De ontwikkeling van een park is in de meeste situatie begonnen bij een landheer of kasteelheer die omheind dieren hield op zijn terrein voor de jacht. De eerste gedachte toen ik de titel van het boek las, was dat ik de geschiedenis van het ontwerpen over de groenvoorzieningen zou te weten komen. Helaas was dit niet zo. Het boek vertelt meer over hoe de vele groenvoorzieningen in maatschappelijke context worden geplaats. Hiervan vind ik, dat zij de vraag wel goed beantwoorden over het ontstaan van een park. Ik vind het onderzoek dat gedaan is sterk omdat er niet wordt gericht op één park in Nederland, maar op verschillende parken in het land. Wat ik interessant vind is dat het onderzoek breed georiënteerd is en zich niet alleen op het ontstaan maar ook op de ontwikkeling van onze bebouwde omgeving richt. Aan het einde van het boek komt de auteur met het idee om een doorzichtige boekhouding aan te raden voor de toekomst, betreft het onderhouden van het groen. Daarmee heeft hij na mijn mening een goed einde bedacht want ik ben namelijk heel nieuwsgierig of het werkt en ook of zijn idee daadwerkelijk gerealiseerd kan worden in de toekomst.
Al met al kan ik je dit boek aanbevelen als je opzoek bent naar het ontstaan van de Nederlandse groenvoorzieningen en parken. Er wordt uitgebreid verteld over het ontstaan van groenvoorzieningen, het ontwikkelingsverloop, de waarde die het in de tijd heeft gekregen, de voordelen en de eisen die verwacht worden. Titel: De groene stad Auteur: M. van Rooijen Publicatiedatum: 1984 ISBN: 9032227165
Boek; de groene stad. Foto door auteur genomen.
Recensie
Favorieten van...
De 5 favorieten van Fabricio Demuro, bepaald aan de hand van de volgende 5 favorieten: plaats, materiaal, persoon, gebouw en stijl. v.l.n.r. De natuur, hout, Frank Vijftigschuld (MaasArchitecten), stationshal Arnhem centraal en strakke (moderne) stijl.
Favorieten
Werken in het groene hart Iedere werkdag werken aan de goede genezing voor onze patiënten, in het groene hart van de stad. Dr. Knobbel is één van de vele doctoren die straks werkzaam is in het ziekenhuis Horizonbos, daarin tegen is hij één van weinig die mee mocht denken over het nieuwe ontwerp. “Samen met de ontwerpers hebben we nagedacht over hoe we de optimale zorg en genezing kunnen verbeteren en blijven garanderen. Daarnaast is het voor mij en me collega’s een unieke ervaring om samen met het gebouw, te werken aan de goede zorg voor onze patiënten.”
Reportage
Aankomst Ziekenhuis. Foto: Auteur
De route naar herstel Het oude ziekenhuis gebouw had zich gespecialiseerd in 28 specialismes. In nieuwe gebouw zullen die een goede plek krijgen. Ieder specialisme vraagt andere ruimtes. De plattegronden van het gebouw zijn slim ontworpen. De eerste drie bouwlagen boven de grond zijn de ruimtes gevestigd die het gebouw nodig heeft om te kunnen functioneren als een ziekenhuis. Voor iedere ruimte is rekening gehouden met veel eisen en wensen. Een aantal ruimtes waar patiënten behandeld worden vraagt om privacy. Ruimtes die bepaalde hoeveelheid (dag)licht vragen. Of Ruimtes die om een goed uitzicht vragen. Sommige ruimtes vragen andere eisen. Een ruimte waar radiologie plaats vind vraagt om veiligheid. De behandelruimte vraagt dan een goede (bouwkundige)schil, want de straling die vrij komt is schadelijk voor de omgeving. Aangezien de apparatuur heel zwaar is. Wens je dit niet boven in het ziekenhuis. Om de optimale zorg te kunnen bieden is een snelle
Massa model Ziekenhuis. Foto: Auteur
verbinding vereist. Bijvoorbeeld spoedeisende hulp naar het operatiecentrum. Een andere strenge eis is dat bepaalde ruimtes logische in verbinding moeten staan. Dr. Knobbel zegt dat dit de standaards zijn voor een ziekenhuis. “Het gebouw kan noch zo groen zijn. Maar wanneer het menselijk lichaam in kritieke toestand komt. Vraagt dit om snelle reactie van ons als doktoren als van het gebouw.” Wat maakt het nieuwe gebouw uniek? De vorm van het gebouw is ontstaan doordat twee belangrijke eisen zijn gesteld. Door de opdrachtgever van het nieuwe gebouw. Eerste eis is veel daglicht toetreding, direct als indirect. Tweede eis is veel benadrukking leggen op groen.
Ruimte invulling massa model. Foto: Auteur
Schets ruimte indeling begane grond. Foto: Auteur
Zowel organisch als kunstmatig groen. Ook was er sterke wens aan uitzicht op het bestaande bosgebied. Vandaar dat gebouw veel uitstekende tentakels heeft. Om zo veel daglicht te krijgen en uitzicht op het bos te hebben. Om een duidelijk overzicht te creëren binnen in het gebouw voor patiënten. Zijn de spreekkamers in het rechtse gedeelte van het ziekenhuis geplaatst. De plek voor vervolg (behandel) afspraak kan dan ter sprake komen en aangegeven. “Patiënten moeten wel de bomen door het bos kunnen blijven zien. Daarom zijn bijna alle onderzoek kantoren in één vleugel van het gebouw gestopt.”
Schets ruimte indeling eerste verdieping. Foto: Auteur
Vanaf de 3e verdieping tot aan de 9e verdieping bevinden zich de bedkamers, met bijbehorende badkamers. In de kelder zijn de ruimtes ontworpen die het ziekenhuis op de achtergrond draaiende houdt. In de kelder is een wasserette, de keuken, afval opslag, laadplatforms, waterreservoir, fietsenstalling en parkeerplekken voor mindervalide mensen. In de kelder bevindt zich de aankomsthal voor de mensen die met de taxi komen. De mensen die vanuit de mindervalide parkeergarage en fietsenstalling komen zullen ook via deze aankomsthal het gebouw binnen komen.
(Constructie) maquette. Foto: Auteur
De constructie is de sleutel Om het gebouw toekomst bestendig te maken. Is er gekozen voor constructie die ruimte bied aan flexibiliteit. Door een kolomconstructie te kiezen kan je de ruimte per verdieping makkelijk veranderen. De kolommen zijn in een grid systeem gezet. De grid afstanden zijn bepaald door de optimale verdeling van bijvoorbeeld een bedkamer of behandelruimte. De zes lift locatie in het gebouw maken de constructie stijf.
Impressie benadering aankomsthal Ziekenhuis. Foto: Auteur
“De ideale grid moet alle ruimtes kunnen vormen die het gebouw vraagt. Gelijkertijd moet het de constructie boven zich dragen ” Binnen is buiten Als je het terrein op komt, kom je terecht in een oase van groen. Het gebouw is vanuit drie wegen te bereiken. De ambulance en goederentransport delen één aanrijroute. De andere twee routes bevat een looproute. Alle overige verkeer komt van-
Impressie aankomsthal Ziekenhuis. Foto: Auteur
uit het Zuidwest het terrein op. Bij de rand van het perceel bevindt zich de vierlaagse parkeergarage die bekleed is met verticale houten lamellen. De route vanuit de garage naar het ziekenhuis, is een wandeling in het en over het groen. Met bomen, struiken, bosjes en bloemen. Met de fontein die het water in verschillende richting spuit ontstaat er een park gevoel . Bij benadering van het gebouw zijn drie uitgestrekte druppel vormen in de grond uit gespaard. De druppel is een gat in de grond waar de kiss and ride zone zich bevind. Door dit verdiept in de grond te leggen krijg je een adembenemend groene zicht. De druppel vorm creĂŤert gelijk je toegangsroute naar de centrale entreehal. De zesdelige glazen pui die verdeeld wordt door vijf wit gemetselde muurdammen, bied een open zicht naar binnen en buiten. Bij benadering van de entree is de groengewortelde brug boven de hal niet te missen. Een warm welkom Bij binnenkomst in de centrale hal, wordt je over-
spoeld door het licht. Het licht komt van achteren en van boven. Door het glazen dak is de brug te zien. De brug is aan de buitenkant bekleed met planten. Over de planten zit aluminium beplating in de vorm van wortels. Binnen in de hal staan verschillende bomen. Een aantal bomen zijn in de kelder geplant. Door een aantal sparingen in de begane grond vloer steken de bomen eruit. De sparing biedt een connectie met de ontvangsthal in de kelder. De sparingen in de vloer worden omringd door glazen balustraden, voor meer zicht naar beneden en boven. De vel gekleurde meubilair knalt goed in beeld. Hierdoor is het voor meer mensen zichtbaar en is het een contrast met het groen. Bij binnen komst zijn er twee richtingen die je route verder begeleiden in het gebouw. Rechts in de hal staat een loket voor patiĂŤnten, waar zij patiĂŤntgegevens en vragen kunnen beantwoorden. Het loket is gemaakt van een speciaal hout dat in de fabriek gebogen en zwart geschilderd is. De afwerking is met douglas latten.
Impressie plattegrond indeling bedkamer. Foto: Auteur
Impressie uitzicht bedkamer. Foto: Auteur
Een prettig verblijf Een verblijf in het ziekenhuis is voor de meeste mensen geen aangenaam verblijf. Tijdens de ontwerpfase is hier over nagedacht. Om het thuisgevoel te geven, is de kamer kleurrijk ingedeeld. Met blauwe, groene en een rode bank voor bezoekers. De opbergkast, schappen kast en nachtkastje die nodig zijn voor de patiënt zijn gemaakt van hout, om de ruimte een zacht uitstraling te geven. De patiënt kan wanneer hij te been is plaats nemen aan de tafel die bij het raam staat. Aan tafel is er de mogelijkheid om een spelletje te spelen met de bezoekers of kamergenoten. Mocht dit niet kunnen, is het uitzicht adembenemend. De toegangsdeur van de kamer heeft een flinke breedte. Hierdoor kan de patiënt met bed en al snel worden verplaatst wanneer dit wordt gevraagd. De deur is net als de meubelen van hout gemaakt. Door het gebruik van een duurzaam houtsoort, wordt de natuur minder belast met co2 uitstoot. De badkamer deur is net als de toegangsdeur van hout. Echter krijgt deze een licht blauwe kleur, wat de ruimte erachter moet kenmerken als een natte ruimte (badkamer). In iedere kamer bevinden zich kamerplanten. Hiermee moet het thuisgevoel meer waarde krijgen, te gelijk werkt deze plant bij aan de genezing van ingreep. Wanneer de patiënt voor een geplande ingreep komt, is het mogelijk om te kiezen voor een privékamer of
Bouwkundige plattegrond derde verdieping. Foto: Auteur
een groepskamer. Door de patiënt zelf een keuze te geven, versterken we hen thuisgevoel. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat het kijken naar groen, een groei ontstaat in de genezing. Dit was de belangrijkste eis tijdens het ontwerpen van de (bed)kamers. Afhankelijk van welke verdieping je verblijft, is er vanuit bijna iedere kamer zicht op het bos rondom het Ziekenhuis. Om een goed uitzicht te bieden vanuit de patiënt bed, zijn de ramen breed ontworpen. Om de zon te weren in de hete maanden, is de zonnewering mee ontworpen. De vier lamellen elementen kunnen op de juiste wens het raam verduisteren. Door lamellen toe te passen blijft er matig zicht op het groen, wat veel zonnewering niet bieden. Een verblijf onder de vierde verdieping brengt een extra groene strook met zich mee. Aan de buitenzijde bevind zich een balkon die gevuld is met diverse planten die voor extra groen zorgen voor je raam. De zonwering kan hier ideaal voor langs schuiven zonder de planten te verschuiven of beschadigen. Mensen die vanaf de 4e verdieping verblijven en in de mogelijkheid zijn om zichzelf te verplaatsen. Kunnen genieten van het bos op de derde verdieping en het groen om het gebouw.
Impressie groene dak ziekenhuis. Foto: Auteur
Een oase van groen Veel groen is er op het dak te vinden. Het dak is toegankelijk voor alle bezoekers en patiënten. Door middel van een looproute is het mogelijk om van de ene kant naar de andere kant komen. Onderweg zijn er verschillende elementen te bezichtigen. Met in het midden van de slinger route over het dak een café. “Het gebouw bevat meer vierkante meter groen oppervlak dan het gebouw zelf in gebruik neemt op het terrein.”
Impressie speeltuin op dak. Foto: Auteur
Impressie cafĂŠ op dak. Foto: Auteur
Een bos op het dak Tijdens het ontwerpen van het gebouw heeft groen altijd centraal gestaan. Het nieuwe gebouw is gevestigd in het bos van de stad Arnhem. Met het bos om het gebouw, is het groen niet te missen. De groene naaldbomen variëren van 20-30 meter hoog. Door hoogte wisseling in het maaiveld, glooien de boom hoogtes mooi mee met het maaiveld. Waar het bos stopt en het over gaat in gras, groeit het gras van alle kanten richting het gebouw. Net als het glooiende landschap klimt het groen langzaam langs het gebouw omhoog. Via de groene trap bereikt het groen het dak van de 3e verdieping. Op het dak grijpt het mos en de overige vetplanten om zich heen. Het dak is vol geplant met verschillende bosjes, struiken en bomen. Op de plekken waar de boomstam zich bevind is de grond geleidelijke aan verhoogd. De uitgegraven paden slingeren over het dak heen en gaat door het gebouw heen. Het slingerpad leid naar het ronde café gebouw. Net na de Glazen tent op het dak en onder de brug met een geverfde bos. Het café biedt zich in alle richtingen, met groen overal om zich heen. Het park op dak bevat enkele activiteiten voor jong en oud.
Dokter Knobel, de opdrachtgever en het bijbehorende verhaal is fictief. Het ontwerp en verhaal is gemaakt om een gerichte ontwerp te maken voor een school opdracht. De opdracht luid als volgt: Ontwerp een gebouw in de stad Arnhem. Het mag elk gebouw zijn.
Miniatuur maquette Ziekenhuis Horizonbos. Foto: Auteur
De juf
Vanaf het begin van het schooljaar wist ik dat ik zou leren hoe je een goed magazine kan maken. Met die gedachte ging ik in Februari na de les. Eerst het vak tekenen op zaterdagmorgen, daarna vol goede moed op weg naar de volgende les. Publiceren gegeven door Caroline Kruit, of hoe zichzelf noemt “de juf’. Iedere zaterdag staat de juf vol passie voor de klas. Caroline sprak ons vaak toe dat we ambitieus zijn, dit gaf mij een oppepper om door te gaan. Iedere week starten we met een filmpje van de week, een architect en een woord. Wat ik iedere keer zeer interessant vond. Naast de passie die Caroline heeft voor het les geven heeft zij dit ook voor de techniek en de conciërge. Met als uitspraken; “Hebben we geluid?” “Waarom doet hij het nou niet?” “Zucht, hebben ze de bak met toetsenbord nog niet gebracht?” Naarmate de tijd verstreek, kon ik hier steeds meer om lachen. Iedere week was het wel raak met één van die mankementen. De juf heeft ons veel geleerd maar één ding blijft me goed bij. Het gebruik van bronnen lijkt centraal te staan bij haar. Hier werden we iedere keer ook aan herinnert, het belang van bronvermelding.
“Wij zijn allemaal een bron en mijn bron heb je er nu bij.”
Column
Kennis overdracht Infographic
archdaily, 2019. project. [Online] Available at: https://www.archdaily.com/ [Geopend 10 07 2019]. googlemaps, 2019. maps. [Online] Available at: https://www.google.nl/maps/place/IJsland/@64.7280105,-20.9906332,371403m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x48d22b52a3eb6043:0x6f8a0434e5c1459a!8m2!3d64.963051!4d-19.020835 [Geopend 15 03 2019].
Research
Alrich, R., 1984. View through a window may influence recovery from surgery, sl: Science, Anon., 2011. De waarde van groen. [Online] Available at: https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/leven/88742-de-waarde-van-groen.html [Geopend 30 maart 2019]. Bervaes, J. & Vreke, J., 2004. De invloed van groen en water op de transactieprijzen van woningen, WUR-Alterra, Wageningen: van Alterra. Duijn, B. v., Klein Heusinkveld, J., Jansen, J. & Splitter, H., 2011. Plant in de kas, TNO: PT/Fytagoras. Hove, L. v. et al., 2015. Temporal and spatial variability of urban heat island and thermal comfort within the Rotterdam agglomeration.. In: sl:Building and Environment, pp. 91-103. Lohr, v. & Pearson, C., 2000. Physical discomfort may be reduced in the presence of interior plants. HortTechnology, 10(1), pp. 53-58. Overbeek, G., 2017. groene leefomgeving belangrijk voor de mens. [Online] Available at: https://www.tuincursus-online.nl/groene-leefomgeving-belangrijk-voor-de-mens/ [Geopend 22 maart 2019]. Spijker, J., Vries, S. d. & Hiemstra, J., 2019. De groene Stad » factsheet Groen: meer dan mooi en gezond [Dataset].. [Online] Available at: http://degroenestad.nl/factsheets/ [Geopend 30 maart 2019]. Steeneveld, G. et al., 2011. Quantifying urban heat island effects and human comfort for cities of variable size and urban morphology in the Netherlands. Journal of geophysical research, Issue D20129, p. 116. Ulrich, R., Simons, R. & Miles, M., 2003. ). Effects of environmental simulations and television on blood donor stress. Journal of Architectural and Planning Research, 20(1), pp. 38-47. Wolfe, M. & Mennis, J., 2012. Does vegetation encourage or suppress urban crime?. In: Evidence from Philadelphia. Philadelphia: Landscape and Urban planning, pp. 108(2-4):112-122. Wolverton, B. & Douglas, W., 1989. a study of interior landscape plants for indoor air pollution abatement. NASA, NASA-TM-108061.
Recensie
Rooijen, M. v., 1984. De groene stad. In: een historische studie over de groenvoorziening in de Nederlandse stad. ‘s-Gravenhage(Zuid Holland): Cultuurfonds van de Bank voor Nederlandsche Gemeenten, pp. 7-162.
Favorieten
Dick Westgeest, 2016. Station Arnhem. [Online] Available at: https://www.gebruikersplatformbodemenergie.nl/wko-arnhem-cs-wordt-vaste-kpis-gemonitord/station-arnhem-2/ [Geopend 10 07 2019]. Kenji, K. K., 2018. INNOVATIE& DUURZAAMHEID. [Online] Available at: https://www.houtwereld.nl/houtnieuws/stapel-op-hout/ [Geopend 08 07 2019]. Maas Architecten, 2017. Woonhuis in Doetinchem. [Online] Available at: https://architectenweb.nl/projecten/project. aspx?ID=34894 [Geopend 10 07 2019]. MAAS Architecten, onbekend. Maas Architecten. [Online] Available at: https://www.maasarchitecten.nl/maas-architecten/ [Geopend 10 07 2019]. Onbekend, Onbekend. FOTO. [Online] Available at: http://www.horsterpark.nl/horsterpark/park/fotoalbum [Geopend 10 07 2019].
Bronnen
Tekst Fabricio Demuro Vormgeving Fabricio Demuro Eindredactie Fabricio Demuro Caroline Kruit Opdrachtgever Caroline Kruit ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Master Architectuur te Arnhem
Copyright Š 2018 Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd en/ of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan deze uitgave uiterste zorg is besteed, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheid in het magazine.
Omslagfoto: de groei van een plant. Bron: Gepezz
Omslagfoto: het bos. Bron: auteur