LEGAL SUCCESS & COMPLIANCE
Risico’s managen is meer dan vinkjes zetten
Wie in een bestuur of raad van toezicht zit, ziet de risico-overzichten gestaag groeien. Lijsten met honderd of soms wel tweehonderd risico’s, voorzien van controles, rapportages en dashboards. Op papier is alles ‘in control’, maar in de praktijk schuurt het. Het zorgt voor een log apparaat dat vooral druk is met afvinken, terwijl de strategische keuzes elders worden genomen.
Volgens Michael Blom, director bij AethiQs en gespecialiseerd in risicomanagement en compliance, is dat het kernprobleem. Organisaties zijn goed geworden in risicoadministratie, maar veel minder in risico-inspiratie: risico’s gebruiken om de koers te bepalen, scherpe keuzes te maken en kansen te zien. Dat vraagt om een ander gesprek in de bestuurskamer dan of alle formats wel zijn ingevuld.
Uitgangspunt voor besluitvorming In veel organisaties is de operationele risicomanagementcyclus aanwezig. Er zijn processen, registers en rapportages. En de koppeling met de strategische besluitvorming en dialoog ontbreekt vaak. “Risicomanagement wordt pas echt waardevol als het ook in de bestuurskamer besproken wordt”, zegt Blom, die ruim twintig jaar organisaties adviseert over risicomanagement, compliance en interne audits.
Belangrijk is volgens hem dat bestuurders hun eigen risicohouding expliciet maken.
Zijn zij van nature risicozoekend en -mijdend of ergens daartussenin? En kunnen ze dat vertalen naar duidelijke grenzen voor de organisatie? Blom spreekt graag over ‘stoepranden’: principes die aangeven welke risico’s voor de organisatie acceptabel zijn en wanneer een signaal moet afgaan. Pas als die stoepranden zijn gedefinieerd en vertaald naar concrete acties, kunnen managers en medewerkers binnen duidelijke kaders handelen. Er is dan één taal en herkenbaarheid.
Helderheid is geboden
Hoe zo’n risicohouding in de praktijk werkt, laat Blom zien met een voorbeeld uit de zorg. In een verpleeghuis woont een oudere dame die nog maar van twee dingen echt gelukkig wordt: bezoek en een ouderwetse pannenkoek met stroop. Door slikproblemen bestaat er een reëel risico dat zij zich verslikt.
Een instelling kan dan twee kanten op. Of zij kiest principieel voor de kwaliteit van leven en gunt de pannenkoek, in goed overleg met familie en behandelaren. Of zij volgt strikt de regels en pureert het eten, waarmee het risico kleiner wordt, maar ook de levensvreugde. De kern: bestuurders moeten helder zijn waar ze voor staan. Pas dan weten medewerkers welk risico ze mogen nemen en hoeven zij die afweging niet telkens alleen te maken.
Die spanning tussen regels en waarde speelt net zo goed in de financiële sector. Ook daar dreigt risicomanagement te verworden tot een optelsom van beleid, controles en sanctielijsten, zonder dat nog de vraag wordt gesteld waar al die
maatregelen uiteindelijk toe dienen. Het is meer controlemanagement dan inspirerend risicomanagement.
Van controle- naar waardedenken
Daarmee raakt Blom aan een breder misverstand: het idee dat risicomanagement een geïsoleerde tweede lijn is, ver weg van de operationele werkzaamheden. In zijn optiek hoort goed risicomanagement juist in de eerste lijn thuis: dicht op beslissingen, en met professionals die voortdurend de afweging maken tussen risico en rendement. Dat vraagt andere vaardigheden dan alleen methodisch risicoanalyses maken. Een goede risicomanager moet kunnen praten met zowel het bestuur, de medewerkers en ook in de keten met uitbestedingspartijen.
brengen nieuwe typen risico’s met zich mee. Wie alleen terugkijkt in incidentrapportages of jaarverslagen, komt te laat. Blom vergelijkt de risicomanager met een bestuurder in de auto: soms moet je even in de achteruitkijkspiegel kijken, maar sturen doe je op wat er door de voorruit te zien is.
Om professionals beter toe te rusten voor die rol, ontwikkelde adviesbureau AethiQs samen met opleidings- en kennisinstituut NIBE-SVV de leergang Risicomanagement. NIBE-SVV richt zich met zijn opleidingen op professionals bij onder meer banken, verzekeraars, pensioenfondsen en andere financiële dienstverleners. De nieuwe leergang is bedoeld voor risicomanagers die vastlopen in lijstjes en controlelogica en meer strategische impact willen maken.
Meer duidelijke keuzes
Een risicomanager is als de bestuurder van een auto
Cross-sectorale ervaring helpt daarbij. In de zorg staat risicomanagement nog relatief aan het begin, terwijl de financiële sector juist worstelt met een overvol instrumentarium. Door sectoren te vergelijken, zie je beter wat echt helpt en wat overbodig is.
Nieuwe context vraagt om andere professionele vaardigheden De context verandert bovendien snel. Digitalisering, AI, datakwaliteit, duurzaamheid en geopolitieke spanningen
De opleiding, die opleidt tot certified risk officer (CRO) en is erkend door het CPION, gaat over systemen en mensen: regels, processen en het realiseren van betekenisvol risicomanagement: relevantie van governance en processen in lijn met de manier waarop mensen omgaan met risico’s. Deelnemers leren hun bestuur helpen bij het scherp krijgen van de risciostrategie, deze te vertalen naar meetbare grenzen en daarover continu in dialoog te blijven.
Het doel is duidelijk: minder checklists en meer duidelijke keuzes. Organisaties die hun risicohouding expliciet maken en risico’s integraal onderdeel van de besluitvorming en strategie, worden wendbaarder in een wereld die sneller verandert dan ooit. En de risicomanager schuift daarbij op van risicoadministrateur naar strategisch gesprekspartner, naar risico-inspiratie.
Michael Blom, Director, AethiQs
Waar juridische expertise en technologie versmelten
Er ontstaat een nieuw vakgebied in de juridische sector. Niet in de collegezalen van rechtenfaculteiten, maar in de praktijk van advocatenkantoren die worstelen met AI-implementatie. Een gebied waar juristen die regels begrijpen en technici die systemen bouwen elkaar moeten vinden.
Maar dat proces verloopt stroever dan verwacht, zien ondernemers die dagelijks beide werelden proberen te verbinden. “Je ziet eigenlijk twee groepen die langs elkaar heen leven”, zegt Nordin Bouchrit van Zeno. “Juristen die geweldig zijn in hun vak, maar de technologie niet snappen. En engineers die AI-systemen bouwen maar geen idee hebben hoe advocaten denken. Wat we nu zien is een discipline die daar tussenin zit: mensen die beide talen spreken.” Samen met zijn broer Raoul en jeugdvriend Andreas Lepidis bouwt hij een AIplatform voor juridisch onderzoek. Het is gebouwd op het principe om technologie en juridische expertise effectief te laten samensmelten.
Het schoolpleinprobleem Het ontwerpen van zo’n systeem vraagt om meer dan een technische integratie. Een AI-systeem begrijpt
bijvoorbeeld niet dat een uitspraak van de Hoge Raad belangrijker is dan die van een lagere rechtbank. Het snapt ook niet dat een non-concurrentiebeding in een aandeelhoudersovereenkomst andere jurisprudentie vereist dan in een arbeidscontract. “Dat zijn allemaal nuances die je moet aanbrengen”, vertelt Nordin. “Daarvoor heb je mensen nodig die zowel het rechtssysteem kennen als begrijpen hoe AI-algoritmes werken. Die combinatie bestaat nauwelijks. Een rechtenstudent die ook AI-engineer is? Dan heb je goud in handen.”
zeno.law
We proberen de denkstappen van een jurist te automatiseren
Ze lossen het op door een ‘knowledge graph’ te bouwen waarin juridische data aan elkaar gelinkt is, precies zoals een jurist zou denken. Een uitspraak verwijst naar andere uitspraken en wetgeving, en die links zitten in de database. “We proberen de denkstappen van een jurist te automatiseren”, legt Nordin uit. “Als er een vraag komt over een onrechtmatige daad, weet het systeem dat je artikel 6:162 BW én het Kelderluik-arrest nodig hebt. Die redenering proberen we in het systeem te ontwerpen.”
Meer data, meer problemen Maar techniek alleen lost het niet op. Nordin schreef ooit dat AI meer nodig heeft van rechtspraak dan andersom, een statement dat vragen opriep. “Dat was een reactie op de Orde van Advocaten, die opriep tot meer publicatie”, verduidelijkt Nordin. “Maar voor AI geldt niet: meer data is betere kwaliteit. Meer data betekenen meer ruis en vervuiling. Je hebt duizenden kort geding-uitspraken over alledaagse kwesties. Als die allemaal gepubliceerd worden, kost het meer tijd om eruit te filteren wat echt relevant is voor rechtsontwikkeling.”
Het probleem zit dus niet in volume maar kwaliteit. “Rechtspraak.nl zou betere data moeten leveren in plaats van meer”, zegt Nordin. “Referenties in uitspraken naar wetgeving en andere jurisprudentie zijn vaak onbetrouwbaar of incompleet. Wij moeten die data zelf verrijken.”
Angst die niet weggaat Intussen zien ze advocatenkantoren worstelen met de vraag hoe te beginnen. “De druk wordt steeds groter”, merkt
Raoul. “Je móet iets met AI. Maar veel kantoren starten zonder duidelijk plan. Ze implementeren een tool puur om te zeggen dat ze het hebben. Dat werkt niet.” Hij pleit voor gerichte inspanningen: één rechtsgebied, één concreet pijnpunt, samen met partners die zowel de juridische praktijk als de technologie begrijpen.
De angst dat AI het werk overneemt speelt daarbij mee. “Dat is het grootste misverstand”, zegt Raoul. “Bij elke technologische doorbraak ontstaat dezelfde angst. Maar volledig afstoten van technologie is historisch gezien altijd een slecht idee gebleken. Steeds weer zien we dat technologie het werk niet wegneemt, het verandert alleen welke onderdelen ervan echt waarde toevoegen.”
De advocaat blijft in de cockpit, AI ondersteunt
Toch is die angst niet helemaal ongegrond. Raoul: “Op rechtenfaculteiten was er discussie over het verbieden van AI. Dat is naïef. Studenten experimenteren massaal. De taak is juist om te laten zien waar de valkuilen liggen, wat AI niet kan. Die AI-geletterdheid moet je vanaf het begin aanleren.” Ze leveren daarom naast het platform ook sessies bij klanten over verantwoord gebruik. “Beginnende advocaten gebruiken ChatGPT misschien onschuldig privé. Dat sluipt erin voor werk. Als je de gratis versie gebruikt, ben je zelf het product.”
Discipline die nog geen naam heeft Wat overblijft is een sector die zoekt naar balans. Tussen de juridische expertise die onmisbaar blijft en de technische mogelijkheden die niet meer te negeren zijn. Tussen de transparantie die juristen eisen en de complexiteit van AI-systemen. “We hebben een EU-first approach”, vertelt Raoul. “Waaronder een Europese cloud en partners, en alle certificeringen. En continue transparantie: advocaten moeten kunnen zien hoe AI tot antwoorden komt, en waar ze dat kunnen controleren. De advocaat blijft in de cockpit, AI ondersteunt.”
Die nieuwe discipline – tussen recht en technologie – heeft nog geen naam, opleiding of erkend expertisegebied. Maar wie het schoolplein verlaat, waar juristen en technici naast elkaar maar niet met elkaar praten, vindt daar misschien wel de toekomst van de juridische sector.
Nordin Bouchrit, Oprichter, Zeno
Raoul Bouchrit, Oprichter, Zeno
Advocatuur open voor technologie, maar blijft voorzichtig
VOORWOORD
De advocatuur staat aan de vooravond van een integratie van nieuwe geavanceerde technologieën. Hoe kunnen advocatenkantoren deze inzetten zonder de kernwaarden van privacy, vertrouwelijkheid, nauwkeurigheid en menselijke expertise te verliezen?
Sandra van Heukelom-Verhage, Bestuursvoorzitter Pels Rijcken
“We zien in Nederland geen grote transformatie naar volledig AI-driven advocatenkantoren, maar wel een slimme integratie tussen mens en machine”, zegt Sandra van Heukelom-Verhage, bestuursvoorzitter van Pels Rijcken. “Het gaat om de combinatie van de geschoolde, creatieve mens en AI-tooling.”
Specifieke tools
De advocatuur experimenteert daarom gericht met specifieke tools voor onder andere bronnenonderzoek, dossieranalyse en het ordenen van data en documenten. “Traditionele advocatenkantoren schuiven mensen niet plotseling opzij om AI in te passen, maar integreren de tools in bestaande processen”, stelt Van Heukelom-Verhage. Dit gebeurt vooral waar technologie tijdswinst en efficiëntie kan bieden, zoals het analyseren van rechtspraak of het structureren van grote dossiers.
Traditionele partijen
Toch blijft de sector volgens haar voorzichtig. “Er is een sterke neiging om voor bronmaterialen te vertrouwen op traditionele partijen, zoals Wolters Kluwer. Dat heeft alles te maken met vertrouwen. We werken met ontzettend belangrijke en vertrouwelijke informatie, en de advocatenwet stelt strenge eisen aan
geheimhouding. Nieuwe tools moeten daarom eerst hun betrouwbaarheid bewijzen.”
Vertrouwen als fundament
Pels Rijcken heeft een duidelijk stappenplan voor het implementeren van AI. “Eerst hebben we maanden gewerkt aan cybersecurity en een framework om te toetsen welke AI-tooling we met vertrouwen kunnen inzetten. Pas daarna kijken we naar de pareltjes – de tools die echt waarde toevoegen.”
Het kantoor heeft zijn dienstverlening opgedeeld in segmenten, zoals bronnenonderzoek, dossierordening en het opstellen van stukken, om te bepalen waar AI het meest effectief is. “We investeren alleen in tools die betrouwbaar zijn en waar we zeker van zijn dat ze onze kernwaarden niet aantasten. Als een tool niet voldoet aan onze eisen voor privacy, informatiebeveiliging of cybersecurity, dan gebruiken we hem niet – zelfs niet als deze tijdelijk efficiënter lijkt.”
Menselijke expertise
Pels Rijcken experimenteert bijvoorbeeld met AI voor het ordenen en bevragen van
Geautomatiseerd screeningsproces bespaart
werkgevers veel tijd
In een tijd waarin identiteitsfraude steeds verfijnder wordt en compliance-eisen strenger, ontdekken steeds meer bedrijven dat handmatige screening van personeel onhoudbaar is. Paspoorten die per mail naar HR-inboxen worden gestuurd, diploma’s die in kasten verdwijnen, uitzendkrachten wier identiteit niet wordt gevalideerd: het zijn risico’s die verstrekkende gevolgen kunnen hebben, variërend van boetes tot reputatieschade en aansprakelijkheidskwesties.
De Nederlandse specialist in employment screening en background checks, Valicare, biedt hiervoor twee geautomatiseerde platforms. De Employment Screening Portal richt zich op vaste medewerkers, de Flexportal op inleners en uitzendkrachten. “Het is toegankelijker geworden door automatisering”, zegt Arnoud van Dorp, CEO van Valicare. “We creëren een tijdsbesparing van 45 minuten per screening bij een indiensttreding. Een klant vertelde dat ze deze tijdswinst per medewerker structureel ervaren sinds ze met ons werken. Wat vroeger handmatig ging, gaat nu geautomatiseerd en gevalideerd.”
Dat de behoefte urgent is, blijkt uit recente boetes. Een Rotterdams uitzendbureau kreeg vorig jaar 427.500 euro boete voor het inzetten van zestig
vreemdelingen zonder vergunning tijdens de Formule 1 in Zandvoort. Het inhurende bedrijf betaalde 405.000 euro omdat het had nagelaten identiteit en werkvergunningen te controleren. “Dit is precies wat onze Flexportal helpt voorkomen”, stelt Van Dorp.
Compliance-wetten automatisch afgevangen
De Valicare platforms borgen voor inleners en werkgevers de naleving van verschillende wetten zoals WAADI, WAB, WAV en WID. “Dat komt samen in de Flexportal, het enige systeem dat specifiek voor inleners is ontwikkeld om deze wettelijke verplichtingen digitaal te organiseren. In een magazijn waar vijftig uitzendkrachten dagelijks binnenkomen, moet je exact registreren en identificeren wie er heeft gewerkt”, legt Van Dorp uit. “Je bent als inlener verplicht om
iedere dag te kunnen aantonen welke uitzendkracht aanwezig was. Bij een controle moet die informatie direct beschikbaar zijn.” De volledige registratie moet vervolgens vijf jaar worden bewaard.
De Employment Screening Portal richt zich op vaste medewerkers en valideert documenten op echtheid, zoals identiteit, recht op werken, VOG, IBAN, rijbewijzen en diploma’s. Het platform koppelt direct aan ERP-systemen zoals AFAS, Oracle, SAP en Visma, waardoor gevalideerde gegevens automatisch kunnen worden teruggeschreven.
Toepassing van zorg tot retail Vooral sectoren met groot personeelsverloop, zoals schoonmaak, ziekenhuizen, retail en zorg, ervaren de grootste impact. “Bij Jumbo, Kruidvat en CSU gaat het om honderden mensen per
miljoenen documenten, maar ziet ook de beperkingen. “We zien tijdswinst, maar ook kinderziektes”, erkent Van HeukelomVerhage. “Veel elementen moeten we nog zelf herstellen vanuit ons eigen denkproces. En de mate waarin we creativiteit kunnen vervangen, is nog steeds heel beperkt.”
Belangrijk is daarnaast dat de gebruikte tools ervoor zorgen dat de vertrouwelijkheid gewaarborgd is. “We kijken vooral naar tools die onze mensen ontlasten op het gebied van onderzoek en administratie. Maar de uiteindelijke juridische analyse en strategie blijven mensenwerk.”
Haar visie op de toekomst is helder: “Het ideaal is dat we technologie benutten op een manier die de voordelen van de rechtsstaat versterkt. Maar dan zonder de waarden van de rechtsstaat en advocatuur te ondermijnen.” Ze benadrukt dat big tech steeds meer druk uitoefent. “We moeten ervoor zorgen dat we de elementen die onze democratie maken tot wat ze is, niet ondergraven. Dat is een belangrijke opdracht voor de toekomst.”
Tekst: Michel de Ruyter
dag”, vertelt Van Dorp. Ook bedrijven als ASN Bank, ASR en Holland Casino gebruiken het platform. Vooral in grote ziekenhuizen is screening de afgelopen vijf jaar sterk toegenomen. De grootste uitdaging ligt in AI-ontwikkeling.
“Met AI wordt het maken van valse documenten steeds eenvoudiger en tegelijkertijd steeds moeilijker om te valideren”, constateert Van Dorp. Valicare beschikt over een POB-vergunning om bij ernstige gevallen verder onderzoek te doen en bedrijven te adviseren. “Het streven blijft helder: werkgevers ontzorgen en compliance waarborgen zonder dat kandidaten het proces als belastend ervaren. We horen vaak terug hoe blij mensen zijn met de snelheid van het screeningsproces.”
Arnoud van Dorp, CEO, Valicare
Valicare – Partner Content
Eigen AI-platform biedt strategisch voordeel
De juridische sector staat aan de vooravond van een fundamentele transformatie. Waar advocaten traditioneel urenlang documenten doorploegden, nemen slimme algoritmes nu het zware werk over. De vraag is niet langer óf kunstmatige intelligentie de advocatuur verandert, maar hoe kantoren zich positioneren om daarvan te profiteren.
Het internationale advocatenkantoor Simmons & Simmons koos ruim twee jaar geleden voor een opvallende strategie: niet een standaard AI-tool inkopen, maar zelf een platform bouwen. Het resultaat heet Percy, een juridisch AI-systeem dat inmiddels door 87 procent van de advocaten dagelijks wordt gebruikt. Met meer dan 700 unieke gebruikers en ruim 6.500 prompts per dag is Percy uitgegroeid tot een vanzelfsprekend onderdeel van hun juridische activiteiten.
Kennis in eigen huis
Tom Kronenburg, head of data architecture & platforms bij Simmons & Simmons, legt uit waarom ze kozen voor een eigen ontwikkeltraject. “We wilden zelf kennis opbouwen over alle verschillende modellen en technologieën. Door zoiets intern te doen, blijf je een ‘knowledgeable player’ in dit veld. Als je vanaf het begin voor een koopstrategie kiest, blijf je afhankelijk van de relatie met je leverancier.” Die aanpak werpt vruchten af: Microsoft prees Percy publiekelijk en het
platform won de FT Innovative Lawyers Europe Award 2025.
Door Percy volledig zelf te ontwikkelen, behoudt Simmons & Simmons de maximale controle over technologie, kennisopbouw en dataveiligheid. Hierdoor kan het kantoor bedrijfsprocessen fundamenteel aanpassen. AI kan immers alleen effectief functioneren wanneer de onderliggende processen en de gekoppelde data op orde zijn.
Percy onderscheidt zich daarnaast doordat het volledig is geïntegreerd in het eigen netwerk, waardoor gevoelige cliëntinformatie optimaal beschermd blijft. Het platform is speciaal ontworpen voor complexe juridische analyses en kan grote hoeveelheden tekst en diverse bestandstypen verwerken.
Advocaten als AI champions
Voor een succesvolle implementatie van Percy heeft Simmons & Simmons wereldwijd meer dan 73 advocaten als ‘AI champions’ ingezet. Zij zijn
verantwoordelijk voor het stimuleren en helpen van collega’s bij het gebruik van Percy en andere AI Tools.
Andrada Tiru, advocaat binnen de afdeling dispute resolution en AI champion, beschrijft haar rol: “Wij zijn het eerste aanspreekpunt voor directe collega’s. We inventariseren waar zij tegenaan lopen bij het gebruik van AI voor het oplossen van juridische vraagstukken en communiceren dat aan de legal engineers die Percy bouwen. Op die manier groeien onze advocaten mee met de ontwikkeling van de AI-tools binnen ons kantoor.”
AI levert feitelijk alleen toegevoegde waarde wanneer het op een juiste en verantwoorde manier wordt ingezet. Daarom investeert Simmons & Simmons in gerichte AI-trainingen voor personeel. Die wisselwerking leverde al meer dan 270 concrete usecases op. Het kantoor beschikt zelfs over een eigen Prompt Library, met meer dan 100 standaardprompts die zijn onderverdeeld per rechtspraktijk.
Van bulkwerk naar strategie
Elise Boehmer, advocaat bij Corporate commercial en ook AI champion, ziet de impact in haar fusie- en overnamepraktijk.
“Due diligence neemt normaal veel tijd in beslag en Percy verlicht dat werk enorm. Je kunt documenten uploaden waarvan
je weet dat ze veilig blijven, en met goede prompts haal je daar veel informatie uit.”
In cliëntgesprekken merken de advocaten dat er volop vraag is naar een efficiëntere, AI-ondersteunde dienstverlening. Maar in trainingen over ‘responsible AI’ hameren zij er wel op dat alle output kritisch wordt getoetst – zeker door jongere advocaten – zodat klanten profiteren van snelheid zonder concessies aan de kwaliteit. Boehmer bevestigt ook het belang van menselijke vaardigheden. “De menselijke maat blijft ontzettend belangrijk.”
Toekomst van advocatuur
Country head Jeroen Bos plaatst de ontwikkelingen in strategisch perspectief. “We denken na over wat cliënten over vijf tot tien jaar verwachten. Veel simpel werk kan door steeds minder mensen worden gedaan. Wat we nu complex vinden, zal over vijf jaar ook door AI kunnen worden gedaan. Je wordt gedwongen om je te richten op echt high-end, complex werk.” Die verschuiving vraagt om gebalanceerde teams. “Je hebt mensen nodig die goed zijn in AI, maar zeker ook mensen met sterke communicatieve en empathische vaardigheden.”
Het internationale datateam dat Percy ondersteunt, opereert vanuit Amsterdam. Een bewuste keuze volgens Kronenburg: “Vanuit hier vindt AI directe toepassing op de dienstverlening. Zo werken we nu bijvoorbeeld voor een grote Europese bank aan legal requirements registers in tachtig verschillende landen. Wet- en regelgeving wordt geautomatiseerd verwerkt, waarna Percy beoordeelt of er juridische verplichtingen in zitten. We zien een factor acht tot tien verbetering in doorlooptijd.”
De strategie van Simmons & Simmons is gericht op de verdere uitbreiding en integratie van Percy met andere interne systemen. Tegelijkertijd staat het kantoor open voor externe AI-oplossingen die aantoonbaar toegevoegde waarde bieden. Met honderd miljoen documenten in het eigen systeem werkt het kantoor nu aan de volgende stap: die data inzetten als strategisch voordeel, zonder de vertrouwelijkheid van cliënten in gevaar te brengen.
Tom Kronenburg, Head of data architecture & platforms, Simmons & Simmons
Andrada Tiru, Advocaat, dispute resolution & AI champion, Simmons & Simmons
Jeroen Bos, Country head, Simmons & Simmons
Elise Boehmer, Advocaat, corporate commercial & AI champion, Simmons & Simmons
Waarde van robuust identificatiesysteem enorm
De boetes voor nalatigheid in identiteitsverificatie en anti-witwasmaatregelen kunnen flink oplopen. Honderden miljoenen euro’s aan sancties voor financiële instellingen zijn niet ongewoon, en werkgevers riskeren 30.000 euro per werknemer die zonder correcte ID-check aan het werk wordt gezet. Toch blijft de kloof tussen wettelijke verplichtingen en de praktijk groot.
Jan Lindeman, Managing director, Keesing Technologies
Veel organisaties zien identiteitsverificatie nog als een vinkje dat gezet moet worden, en niet als een belangrijk onderdeel van hun bedrijfscontinuïteit en reputatiemanagement. Jan Lindeman, managing director van Keesing Technologies, vertelt over een schoonmaakbedrijf met wisselende medewerkers uit het buitenland dat eerst een eenvoudig verificatieproduct gebruikte. Na een grote boete stapten ze over naar de uitgebreide oplossing van het Amsterdamse bedrijf. “In het eerste weekend dat we dat geïmplementeerd hadden, hebben we al 18 vervalste documenten onderschept ”, vertelt Lindeman. De waarde van een robuuste verificatie was meteen duidelijk, en er was geen discussie meer over een investering van een paar duizend euro tegenover tonnen aan potentiële boetes.
Wereldwijd actief
Keesing Technologies is wereldwijd actief in identiteitsverificatie en fraudepreventie. Het bedrijf vindt zijn oorsprong in uitgeverij Keesing, en heeft al meer dan een eeuw expertise in het classificeren van officiële documenten. Die kennis is doorontwikkeld naar digitale technologie voor ID-verificatie in realtime, met een referentiedatabase van bijna 14.000 officiële documenten uit honderden landen. Deze documenten ontvangt Keesing direct uit handen van de uitgevende autoriteiten, zodat de nauwkeurig- en compleetheid van de documenten gewaarborgd is. Het vormt ook de eerste verdedigingslinie uit het 3 Lines of ID Fraud Defense-protocol dat Keesing ontwikkelde.
Grote Amerikaanse banken
Van de tien grootste Amerikaanse banken zijn er vier klant bij Keesing, net als de grootste creditcardmaatschappij en online marktplaats in de VS en tientallen andere zogenaamde blue chip-bedrijven. In de financiële sector bevordert vooral Know
Your Customer-wetgeving de adoptie van geavanceerde verificatietechnologie. Banken willen geen zakendoen met Russische oligarchen of andere verdachte partijen. De sancties bij nalatigheid zijn zoals gezegd bikkelhard. Lindeman: “In een rapport uit juni dit jaar staat dat we eigenlijk al over het hoogste punt heen zijn, qua boetes voor het niet voldoende nemen van maatregelen tegen witwassen.”
“Vaak als wij vanuit sales in gesprek zijn met een bank over een oplossing, vinden ze dat te duur. Maar dan is het wel makkelijk om dat te weerleggen met de vraag: hoeveel kost het als je iedere keer een boete opgelegd krijgt?”, legt Lindeman uit. Het weegt eenvoudig op tegen de potentiële schade van gebrekkige controles.
Interessant genoeg speelt niet alleen compliance een rol. Efficiëntie blijkt ook een belangrijke factor. In Noorwegen, waar alle banken met Keesing werken, werd de adoptie gedreven door een grote fraudezaak veertien jaar geleden. Maar het leverde vooral tijdwinst op in het klantcontact. Het illustreert het
spanningsveld: snelheid en gebruiksgemak versus grondigheid en naleving.
In de praktijk gaat de automatische check via Optical Character Recognition bij een aanzienlijk percentage mis. Documenten kunnen gekreukeld of vuil zijn. Bij vijf tot tien procent van de gevallen wordt de verificatie doorgestuurd naar de backoffice, waar menselijke experts binnen gemiddeld twee tot drie minuten alsnog de controle uitvoeren. “In 99 van de 100 gevallen is het geen vervalst document”, verduidelijkt Lindeman. “Er is dan gewoon een fout opgetreden in het lezen.”
Die menselijke laag blijft cruciaal. Keesing heeft documentexperts – de tweede line of defense – in dienst die regelmatig naar internationale conferenties gaan, om de banden met overheidsinstellingen aan te halen en nieuwe voorbeelddocumenten te vergaren. Het zijn vaak ex-marechaussees die zelf de belangrijkste veiligheidskwesties in documenten spotten en documenteren met foto’s en beschrijvingen. “Zij kijken echt met een loep naar documenten. Dat is echt een vak apart.”
Identificatieplicht een blinde vlek Voor werkgevers met veel wisselend personeel blijkt de identificatieplicht bij indiensttreding een groeiend risicopunt. De wetgeving stelt dat op dag één de identiteit van elke medewerker vastgesteld worden. “Dat gebeurt regelmatig niet of ongeveer op die datum. En vaak zeker niet door getrainde mensen met de juiste apparatuur”, constateert Lindeman.
De arbeidsinspectie kan een boete tot 30.000 euro per overtreding opleggen. “Als je een Coolblue of Ahold bent, waar duizenden mensen werken, kan het behoorlijk in de papieren lopen.” Vaak staat een organisatie pas open voor een gedegen oplossing nadat de eerste boete is uitgedeeld.
Zij kijken echt met een loep naar documenten
De sectoren met veel verloop, zoals de detailhandel, bouw en detachering, zijn extra kwetsbaar. Bij bouwplaatsen speelt ook de aansprakelijkheid: als er een ongeluk gebeurt met iemand die illegaal aanwezig is, ontstaat een juridische en reputatieschade die ver boven de directe boete uitstijgt. Grote concerns als Siemens of Volkswagen hebben werknemerskaarten met ingebouwde verificatie, maar voor veel mkb’s blijft het een ondergeschoven kindje.
Europa loopt voorop
In de Verenigde Staten loopt de adoptie van verificatietechnologie achter op Europa. “Er wordt nog heel veel handmatige, face-to-face verificatie gedaan”, volgens Lindeman. Dat maakt de referentiedatabase van Keesing nog waardvoller. In de VS is identificatie daarnaast complex: elke staat heeft een eigen ID-kaart, en er bestaan zelfs kaarten die niet aan federale standaarden voldoen maar toch geldig zijn voor identificatie.
“Als je in de VS actief bent en een Europeaan bij jouw bank wil komen, of iemand uit een andere staat, dan weet je niet altijd hoe dat document eruitziet. Waar moet je dan op letten?” Voor frontofficemedewerkers zonder specialistische training is dat vrijwel onmogelijk te overzien.
Keesing onderscheidt zich in de Amerikaanse markt vooral met de referentiedatabase. Ze werkten zelf ooit met een fysiek boekje, maar hebben nu een digitale oplossing met een veelvoud aan documenten. “Deze database is eigenlijk een plaat, maar dan digitaal, waardoor bijvoorbeeld ook de beeldresolutie vele malen groter gemaakt kan worden.” Dat is het voordeel van de derde line of defense: een software-oplossing die eenvoudig te gebruiken is voor anti-fraudeteams en via een API in kernsystemen kan worden geïntegreerd.
Het paspoort van de Verenigde Arabische Emiraten is bijvoorbeeld een van de meest geavanceerde documenten ter wereld, vol met subtiele beveiligingskenmerken. De database van
Keesing toont in hoge resolutie hoe details eruit moeten zien onder verschillende omstandigheden, zoals ultraviolet licht, infrarood of bij het schuin houden van het document. Voor Japan alleen al bevat de database 35 verschillende documenttypen, van paspoorten tot rijbewijzen.
Die documentkennis is moeilijk te automatiseren. “We zien sommige concurrenten AI inzetten om dat toch te proberen. Maar klanten die bij ons komen, willen juist niet dat de informatie die gegenereerd wordt ergens in een AI-model terechtkomt”, maakt Lindeman duidelijk. Privacy en controle over gevoelige identiteitsgegevens blijven daarom topprioriteit.
Meer dan technologie
Voor leiders in Risk & Compliance is de uitdaging breder dan het kiezen van de juiste technologie. “Het gaat om de balans tussen efficiëntie en security, om het inrichten van het hele proces. Naast technologie zijn ook de mensen die het werk doen een belangrijke factor in het beschermen van je integriteit”, benadrukt Lindeman.
Training is daarom essentieel. Keesing levert niet alleen data en technologie, maar ook opleidingen aan het personeel dat identificaties uitvoert. “We trainen niet alleen op het gebruik van onze oplossingen, die spreken voor de meeste gebruikers heel erg voor zich. Maar vooral ook op het herkennen van dingen waar je op moet letten als je de identificatie uitvoert. We maken niet alleen de checks beter, maar ook de checkers.”
geautomatiseerd proces wordt gepresenteerd, blijkt in de praktijk vaak handwerk te zijn”, verklaart Lindeman. “OCR-software en chiplezers gaan regelmatig de mist in, bijvoorbeeld als er geen chip in het document zit. Dan komt er een backoffice aan te pas die op basis van foto’s de daadwerkelijke verificatie doet. Vaak gebruiken ze daarbij onze referentiedatabase om documenten te controleren. Als gebruiker heb je het gevoel van een mooi geautomatiseerd proces, maar achter de schermen zit een heel team van mensen documenten te checken.”
Wat is je back-upplan als de online verificatie uitvalt?
Strijd
tegen deepfakes
De opkomst van deepfakes en AIgegenereerde identiteiten vraagt bovendien om extra verificatielagen. Keesings oplossing combineert meerdere methoden: de persoon zien, de chip uitlezen en de foto op de chip vergelijken met een live-foto. “De meest veilige documenten, paspoorten, die hebben ook een chip. Dat is de ICAOstandaard”, zegt Lindeman. Die chip bevat onder andere een foto en biometrische gegevens.
Het uitlezen van zo’n chip vereist de zogenaamde MRZ-code, de machineleesbare zone onderaan het document of het CAN-nummer, gecombineerd met een certificaat. Die technische voorsprong is opgebouwd in negen tot tien jaar chipuitleesexpertise. Het is een continu proces van bijhouden van nieuwe documenten en veiligheidsfuncties.
Audittrails zijn een ander cruciaal element. “De audit van onze dienst is niet alleen een rapport met data, maar met plaatjes van documenten.” Die documenten kunnen direct na verificatie vernietigd worden als de klant dat wil; de software is AVG-compliant. Maar het overzicht moet er zijn voor als de toezichthouder komt controleren, of een incident nader onderzocht moet worden. Ook in die audittrail is het belangrijk om te kunnen aantonen waar de referentiedocumenten vandaan komen –namelijk direct uit handen van overheden.
Cowboys in de markt
Lindeman waarschuwt voor cowboys in de markt. “Je ziet partijen die snel een ID-verificatiesysteem in elkaar zetten, maar juist die laatste tien procent – denk aan AVG-compliance en databeveiliging – blijft onderbelicht. Klanten moeten erop kunnen vertrouwen dat ze hun gevoelige data met betrouwbare partijen delen.”
Een ander punt is de schijn van automatisering. “Wat als een
Het gaat om de balans tussen efficiëntie en security
Scenario’s
Denken in scenario’s wordt belangrijker. Wat doe je bij deepfake-dreiging? Wat is je back-upplan als de online verificatie uitvalt? De oplossing ligt vaak in slimme hybride modellen: online verificatie waar mogelijk, fysieke back-up indien vereist. En gedistribueerde verificatiepunten voor situaties waarin mensen niet naar een kantoor kunnen komen. Er moet daarom een goed begrip zijn van welke risico’s de organisatie loopt en welke verificatiediepte noodzakelijk is.
“Het is echt wel belangrijk om de uitdaging in te zien”, zegt Lindeman. “En dat is ook de reden dat we dit soort projecten doen. Hoe gaan we die mensen helpen, die Risk & Compliance als kerntaak hebben?” Het antwoord ligt niet in technologie alleen, maar in een bewuste keuze voor de juiste balans tussen gebruiksgemak, efficiëntie en waterdichte verificatie op basis van accurate data en diepgaande expertise. Een keuze die organisaties voor enorme schade kan behoeden.
Voorbeeld: document uit de Keesing DocumentChecker
Forensisch accountant stille kracht in juridisch onderzoek
Als een advocaat een cliënt verdedigt in een complexe fraudezaak, staat er regelmatig een forensisch accountant naast hem. Niet altijd zichtbaar in de rechtszaal, maar wel cruciaal voor de uitkomst. Die accountant zoekt in het grootboek, journaalposten en cashflow-analyses naar feiten die het verschil kunnen maken tussen een veroordeling en een vrijspraak.
Peter Diekman, partner bij FourValue in Amsterdam, kent dat verschil uit ervaring. Hij promoveerde in 1997 op fraude, werkte als hoofd-intern accountant bij KPN, Philips en ABN AMRO, en richtte in 2019 met drie collega’s FourValue op. “We wilden ons nadrukkelijk anders profileren dan de big four accountantskantoren”, zegt hij. “Financieel forensisch
fourvalue.nl
onderzoek is echt een specialisme in de accountancy. Een huisarts gaat ook niet even een nieuwe hartklep plaatsen.”
hier zitten potentieel belangrijke juridische hobbels, civiel- én strafrechtelijk. En neem contact op met de toezichthouder.”
rol: hij verdedigt en beschuldigt niet, maar analyseert. “De cliënt van de advocaat is niet mijn cliënt”, benadrukt hij. “Ik blijf volstrekt neutraal. Het laatste waar een rechter in geïnteresseerd is, is de mening van Peter Diekman. Die rechter wil weten: wat heeft u gevonden in die boekhouding? Wat zijn de feiten?”
Het beste onderzoek doe je multidisciplinair
Advocaat ertussen zetten
Die specialisatie blijkt essentieel wanneer advocaten complexe zaken aannemen. Diekman herinnert zich een datalek bij een financiële instelling. De directie zat met de handen in het haar: data waren in handen van derden gekomen, mogelijk bedrijfsspionage. “Ik heb tegen die directie gezegd: zet een advocaat tussen de financiële instelling en mijzelf. Want
Die driehoek – forensisch accountant, advocaat en cliënt – is de basis van veel grote zaken. Diekman begeleidde advocaten in witwasdossiers, waarbij zijn rapporten leidden tot substantiële verlagingen van boetes. In één zaak ging een ontneming van wederrechtelijk verkregen inkomen van rond de 80 miljoen euro naar 17 miljoen. In een andere zaak is ook sprake geweest van verlaging van de boete. “We hebben heel gedetailleerd aangegeven waar wel en waar geen risico’s zaten”, legt hij uit. “Wij waren van mening dat de cliënt van de advocaat te zwaar werd beticht.”
Feiten en geen meningen
Toch blijft Diekman helder over zijn
Advertorial
Slimmer groeien als notariskantoor: hoe HNS verandert in een groeimotor
Met de Shared Services van Het Notarieel (HNS) kunnen notariskantoren zich volledig richten op hun vak, terwijl een professioneel team de bedrijfsvoering verzorgt. Sinds 1 oktober 2025 vormen Dennis van Mackelenbergh en Femke Boeijen de nieuwe directie. Hun missie: notarissen laten ondernemen zonder ballast.
De komst van het directieduo markeert een nieuwe fase voor HNS. Met hun brede ervaring in organisatieontwikkeling, innovatie en dienstverlening willen zij de samenwerking met de aangesloten kantoren verder versterken en professionaliseren.
“Wij zien HNS als strategische groeipartner, niet alleen als uitvoerder”, zegt Boeijen. “We denken actief mee over strategie, positionering en personeelsbeleid.” Van Mackelenbergh vult aan: “We gaan de shared services de komende jaren verder verdiepen en digitaliseren. Automatisering, data-inzichten en security-oplossingen die nu vooral voor grote organisaties bereikbaar zijn, maken kantoren toekomstbestendig.”
Toenemende druk op notariskantoren
De sector staat onder druk door complexe regelgeving, digitalisering en hoge klantverwachtingen. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan een solide interne organisatie.
HR, ICT, administratie, marketing en compliance zijn onmisbaar, maar vragen veel tijd en expertise. “Notarissen zijn uitstekend in hun vak, maar geen IT-manager of HR-expert”, zegt Van Mackelenbergh. “Daar ligt onze toegevoegde waarde.”
Eén krachtige backoffice
HNS fungeert als centrale backoffice voor alle kantoren binnen Het Notarieel. De dienstverlening bestaat uit zes geïntegreerde pijlers:
1. HRM: salarisadministratie, werving & selectie en advies op personeelszaken.
2. Financiële Administratie: boekhouding, rapportages en beheer van derdengelden.
3. ICT & Security: stabiele systemen, ondersteuning en beveiliging.
4. Office Management: contractbeheer, facilitaire zaken, verzekeringen en inkoop.
5. PR & Communicatie: strategische positionering,
Die objectiviteit vereist samenwerking tussen disciplines. Diekman gaf 25 jaar les aan curatoren en zag advocaten worstelen met balansen en cashflow-analyses, terwijl hij hun juridische deskundigheid en duiding bewonderde. “Het beste onderzoek doe je multidisciplinair”, stelt hij. “Je moet als accountant de waarde van de inbreng van de jurist kunnen zien en die van jezelf ernaast kunnen zetten.”
Beide expertises
FourValue past die filosofie dagelijks toe. Of het nu gaat om een gerechtelijk deskundige in een strafzaak op Curaçao, ondersteuning van advocaten als partijdeskundige of advisering aan bestuurders over corporate compliance –de combinatie van forensische expertise en juridisch inzicht bepaalt het verschil. Diekman: “Als je als onderneming eenmaal voor die rechter staat, ben je te laat. Dan heb je al een groot probleem.”
marketing en zichtbaarheid.
6. Compliance & Procesoptimalisatie: kennisdeling, automatisering en best practices.
“We bieden geen losse diensten, maar een geïntegreerde aanpak”, benadrukt Boeijen. “Dat geeft rust, structuur en ruimte voor groei.”
Groeien zonder overhead
De hoeveelheid werk neemt toe, terwijl de beroepsgroep krimpt. Dat zet de sector én de individuele kantoren onder druk. Meer klanten en dossiers betekenen immers meer administratie, personeel en managementtaken. “Kantoren die met HNS samenwerken kunnen sneller opschalen en beter inspelen op marktontwikkelingen”, zegt Van Mackelenbergh. “Daardoor kunnen zij hun medewerkers meer werkplezier bieden. Dat maakt het verschil tussen overleven en duurzaam groeien.”
De voordelen op een rij:
• meer tijd en focus op cliënten;
• lagere kosten door schaalvoordelen;
• toegang tot specialistische expertise;
• behoud van zelfstandigheid;
• moderne, toekomstbestendige processen.
Toekomstgericht groeien
HNS onderscheidt zich door de combinatie van notariële kennis en bedrijfskundige expertise. Daardoor ontstaat een sterke formule voor duurzame groei. De directie zet daarbij in op samenwerking, innovatie en kennisdeling binnen het netwerk. “Onze ambitie is dat elk notariskantoor, groot of klein, kan rekenen op een professionele organisatie op de achtergrond”, besluit Boeijen. “Zodat notarissen zich volledig kunnen richten op hun cliënten, zonder zorgen over de backoffice.”
hetnotarieel.nl
Femke Boeijen, Algemeen directeur, Het Notarieel
Dennis van Mackelenbergh, Financieel directeur, Het Notarieel
Peter Diekman, Partner, FourValue
Hoe Europa zich kan verdedigen tegen Chinese import
Elke dag stromen miljoenen pakketjes uit China Europa binnen – vaak onveilig, milieuonvriendelijk en in strijd met Europese normen. Recent is er een politiek akkoord bereikt over het versneld afschaffen van de belastingvrijstelling voor goedkope pakketjes van buiten de EU. De ondergrens van 150 euro verdwijnt al in 2026, twee jaar eerder dan gepland, maar er is nog genoeg werk aan de winkel.
Als Europarlementariër voor Nieuw Sociaal Contract (NSC) en hoofdonderhandelaar voor de hervorming van de Europese douane-unie strijdt Dirk Gotink voor een Europa dat minder reguleert waar het niet nodig is, maar harder ingrijpt waar het moet – zoals bij de import van Chinese producten. Met jarenlange ervaring in Brussel weet hij als geen ander hoe besluitvorming werkt. Naast diverse andere werkzaamheden richt hij zich momenteel vooral op het stoppen van de stroom aan onveilige, oneerlijke import.
Hoe probeer je vanuit het Europees Parlement verandering te bewerkstelligen?
“Het begint met druk vanuit de lidstaten. Ministers komen bijvoorbeeld naar Brussel met klachten: van consumenten over onveilig speelgoed, van bedrijven die worden weggeconcurreerd en belastingbetalers die opdraaien voor de afvalberg. Als al die ministers met dezelfde urgentie aan tafel zitten, komt er beweging. Ik zorg dat die boodschap wordt vertaald naar wetgeving. Zo werken we nu aan een hervorming waarbij platforms als Temu en AliExpress verantwoordelijk worden voor de producten die ze op onze markt brengen. Nu is de consument nog aansprakelijk – dat is absurd.”
Wat zijn de grootste risico’s van de huidige situatie?
“Die draaien feitelijk om drie dingen. De eerste is veiligheid: 70% van de USB-opladers uit China voldoet niet aan onze normen, om maar iets te noemen. Dat zijn brandgevaarlijke producten. Dan heb je oneerlijke concurrentie: Nederlandse bedrijven houden zich aan strenge regels, terwijl Chinese fabrieken straffeloos onder die normen blijven. En niet te vergeten de afvalberg: wie betaalt de rekening als al die rommel op de vuilnisbelt belandt? De belastingbetaler.”
Waarom lukt het Europa niet om harder op te treden?
“Er is een lobby van grote platforms die niet willen dat ze aansprakelijk worden gesteld. En er is angst voor een handelsconflict met China. Maar de schade is nu zo groot dat we niet langer kunnen wachten. De VS heeft de deur voor kleine pakketjes al dichtgedaan – waar belandt die stroom dan? Precies: in Europa. We zijn de dumpingplaats van de wereld geworden.”
Wat zijn de volgende stappen?
“Onder andere betere data-uitwisseling tussen douanediensten, zodat we risicoprofielen kunnen maken en
gerichter controleren. Nu komt 85-95% van de pakketjes uit China niet eens aan controle toe. Daarnaast moeten we snel kunnen ingrijpen als een product onveilig blijkt. En betere handhaving: als een platform herhaaldelijk in overtreding is, moet het uitgesloten kunnen worden.”
Hoe zie je de toekomst van de EU in relatie tot China?
“Europa staat op een kruispunt. We zijn een open economie, maar die mag niet naïef zijn. We moeten investeren in onze eigen concurrentiekracht: minder verstikkende regelgeving voor innovatie, betere integratie van de interne markt en strategische autonomie op cruciale gebieden zoals AI en defensie. Als we dat niet doen, blijven we afhankelijk en kwetsbaar. Maar Europa is een democratie, geen dictatuur. We kunnen niet zomaar alles blokkeren. Het gaat om balans: open blijven staan voor goede handel, maar onze normen en veiligheid goed beschermen tegen foute handel. Dat is de uitdaging.”
Wat kan Nederland zelf doen?
“We zijn de poort van Europa – via Rotterdam en Schiphol komt een derde van alle Chinese pakketjes binnen. We moeten hier strenger controleren en samenwerken met andere lidstaten. Maar ook bewustwording. Consumenten moeten weten wat ze kopen. Als een product te goedkoop lijkt, is het vaak ook van slechte kwaliteit. En bedrijven moeten weten dat ze niet alleen staan: Brussel kan hen beschermen, mits we de regels goed inrichten.”
Wwft-compliance: van administratieve last naar strategische noodzaak
FOCUS
Juridische en financiële professionals staan voor toenemende eisen rondom naleving. De Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft) vraagt om grondige klantscreening en continue monitoring.
Pieter Hallebeek, oprichter van RegLab, signaleert een keerpunt: waar toezichthouders vroeger volstonden met waarschuwingen, delen ze nu direct boetes uit. “Een financiële boete kunnen kantoren misschien nog dragen, maar de publicatie van een sanctie in de krant jaagt klanten weg”, aldus Hallebeek.
Voor advocatenkantoren en beleggingsinstellingen, die graag betrouwbaar willen overkomen, is
dit essentieel. RegLab ontwikkelde daarom een applicatie die het complianceproces automatiseert. Deze verzorgt de onboarding van klanten tot geautomatiseerde screening en het genereren van een risicoprofiel met AI.
Marktleider in Europa Moderne software voor naleving koppelt informatieverzameling direct aan screening, waar traditionele werkwijzen nog handmatige stappen vereisen. En naast de technologie blijft
De verborgen risico’s van AI-gebruik
INNOVATIE
Bedrijven opereren in een juridisch landschap dat steeds dynamischer wordt. Vooral op het gebied van compliance en privacy ontstaan nieuwe risico’s door het gebruik van generieke AI-systemen. Zonder duidelijke kaders en zorgvuldig gebruik kunnen organisaties onbewust hun eigen juridische positie verzwakken.
Die risico’s doen zich in de praktijk sneller voor dan veel organisaties doorhebben. Steeds vaker wordt zonder erbij stil te staan AVG-gevoelige of vertrouwelijke informatie ingevoerd in generieke AI-systemen. Veel van deze tools worden gehost op buitenlandse servers, waar persoonsgegevens worden opgeslagen en verwerkt onder voorwaarden die mogelijk niet voldoen aan de Europese privacywetgeving. Daarmee kan de interne compliance al bij de eerste ingevoerde zin omvallen, nog voordat er juridisch is meegedacht.
AI-risico’s in kaart brengen
We spreken met Mohammed Kalmoua over de inhoudelijke schijnzekerheid van AI. “Geregeld kom ik tegen dat cliënten in de aanloop naar een geschil correspondentie versturen waarvan direct zichtbaar is dat ChatGPT de hoofdauteur is. Denk aan juridisch onjuiste argumenten, verzonnen wetsartikelen en jurisprudentie of zelfs toezeggingen die hun rechtspositie veelal verzwakken.”
kennisoverdracht van belang.
RegLab is actief in 25 landen en geeft ook beleidsadvies en trainingen, vaak in samenwerking met toezichthouders, waaronder de Nederlandse orde van advocaten (NOvA).
Hallebeeks advies is helder: “Zorg dat je compliant bent. Met de juiste tooling behaal je enorme efficiëntiewinst en bescherm je je organisatie.”
De risico’s doen zich in de praktijk sneller voor dan veel organisaties doorhebben
Ondernemingen staan dus voor een uitdaging: hoe benut je AI zonder (juridische) risico’s te creëren? Sommige grote bedrijven lossen dit op met maatwerk-AI en streng gereguleerde interne systemen die aansluiten bij hun compliance- en governancevereisten. Voor (kleinere) mkb-bedrijven is dat vaak financieel niet haalbaar. Zij moeten daarom intern de AI-risico’s in kaart brengen, duidelijke gebruiksgrenzen formuleren en waar nodig externe expertise inschakelen om te voorkomen dat onschuldige automatisering leidt tot juridische problemen.
De impact op de advocatuur
Voor advocaten is dit niet anders. Kalmoua stelt: “AI maakt het werk niet eenvoudiger, maar het biedt wél de kans om efficiënt en toekomstbestendig te blijven in een wereld die juridisch en technisch steeds veeleisender wordt.” Voor grote advocatenkantoren betekent dit dat zij de verleiding moeten weerstaan om vast te houden aan werkwijzen die jarenlang goed hebben gewerkt, maar niet altijd zijn toegerust op de huidige technologische realiteit. Voor kleinere praktijken betekent het juist dat zij hun wendbaarheid en aanpassingsvermogen kunnen benutten om mee te bewegen met de razendsnelle technologische ontwikkelingen.
Mohammed Kalmoua, Advocaat en oprichter van advocatenkantoor Kalmoua
Tekst: Michel de Ruyter
De zwakste digitale schakel: waarom platforms vastlopen in hun betaalconstructies
EXPERT
Ondernemers investeren steeds meer in hun eigen cybersecurity en compliance. Logisch: niemand wil datalekken, boetes of reputatieschade.
Maar in de praktijk blijken juist de digitale schakels waar zij afhankelijk van zijn de grootste juridische kwetsbaarheid te vormen.
Edith Nordmann, Managing Partner | Advocaat ACG International, Chairman Netherlands India Chamber of Commerce and Trade (NICCT)
Dat geldt met name voor platforms die vraag en aanbod bij elkaar brengen en daarbij betalingen laten verlopen via een payment service provider (PSP). Het model is efficiënt, schaalbaar en wereldwijd gangbaar maar juridisch fragieler dan veel ondernemingen beseffen.
Het platform kraakt in de betalingsketen
Die fragiliteit werd pijnlijk zichtbaar in een procedure waarin een PSP maandenlang een aanzienlijk tegoed van een onlineonderneming had vastgehouden. De diensten waren geleverd, klanten hadden betaald, er was geen sprake van klachten of lopend onderzoek – maar toch bleef het geld geblokkeerd. De PSP verwees naar intern beleid en een vermeend risico, zonder concrete aanwijzing van een toezichthouder of juridische basis. De rechter maakte daar korte metten mee: zonder toetsbare reden mag een PSP geen gelden inhouden. Het bedrag moest direct worden vrijgegeven.
Deze uitspraak laat zien hoe vaak het misgaat in de praktijk. In veel platformconstructies koopt de consument een dienst via het platform, levert een externe aanbieder die dienst, en verwerkt de PSP de betaling. Wat daarbij vaak wordt vergeten: een PSP opereert niet alleen op basis van het contract met het platform, maar ook onder internationale card-scheme regels. Consumenten kunnen betalingen betwisten of terugvorderen, soms tot 180 dagen. Deze bescherming is begrijpelijk vanuit consumentenrecht, maar legt substantiële risico’s in de keten.
Platforms klem in de driehoek tussen PSP, aanbieder en consument Het gevolg is dat PSP’s bedragen regelmatig langer vasthouden om hun eigen exposure af te dekken. Dat raakt niet alleen het platform, maar vooral de dienstverleners die correct hebben geleverd en toch niet worden uitbetaald. In
meerdere dossiers zien we dienstverleners die maanden op hun geld wachten, zonder enige klacht van eindgebruikers. De oorzaak is zelden fraude of wanprestatie; meestal ontbreekt het aan contracten die duidelijk aangeven wie welk risico draagt in welke fase.
Dat klinkt theoretisch, maar de structuur is herkenbaar. Denk aan het model waarin platforms aanbieders en consumenten samenbrengen: Airbnb, Booking.com, Uber, Etsy en Eventbrite. Grote namen die iedereen kent. De grootste frictie ontstaat echter bij kleinere spelers: opleidingsplatforms, wellness- en consultdiensten, freelance-marktplaatsen, ticketaanbieders, creators-platforms en sectorale marktplaatsen voor onder meer consultants, juristen en technici. Al deze partijen draaien op dezelfde digitale infrastructuur. Dat betekent dat zij allemaal worden geconfronteerd met dezelfde risico’s: chargebacks, vertraagde uitbetalingen en onduidelijkheid over risicoallocatie.
uitbetaald. De juridische analyse toont vaak hetzelfde patroon. Contracten tussen platform en aanbieder bevatten nauwelijks bepalingen over chargebackregels, monitoring, informatieplicht of de omstandigheden waaronder een PSP uitbetalingen mag opschorten. Het resultaat is een keten waarin iedereen naar elkaar kijkt, maar niemand regie voert.
PSD3 verandert het speelveld
Deze Europese hervorming komt op het moment dat de kwetsbaarheid van het huidige betalingsmodel zichtbaar wordt. Met PSD3 en de nieuwe Payment Services Regulation (PSR) wil Brussel het speelveld tussen banken en PSP’s gelijker maken, de veiligheid van betalingen verhogen en transparantie afdwingen. Dat klinkt technisch, maar de impact voor platforms is groot. PSP’s moeten onder de nieuwe regels veel duidelijker uitleggen waarom zij een betaling vasthouden, welke risico’s zij zien en hoe zij die beoordelen. Vage verwijzingen naar “intern beleid” of “mogelijk frauderisico” zullen onder PSD3 niet meer volstaan.
Regie in de keten wordt de nieuwe randvoorwaarde
Deze ontwikkelingen tonen vooral dat digitale strategieën sneller evolueren dan de juridische infrastructuur die ze moet dragen. Betalingssystemen, consumentenrechten en compliancenormen zijn snel veranderd, maar veel contracten blijven gebaseerd op verouderde aannames. De grootste complexiteit zit niet meer in technologie, maar in afspraken, meldplichten en verantwoordelijkheden binnen een vierpartijenrelatie die steeds minder ruimte laat voor grijze zones.
Wie alleen intern risico’s beheert, verliest de regie zodra een PSP op de rem trapt
Een keten zonder regie leidt tot blokkades
Als de PSP geld vasthoudt, ontstaat een impasse: het platform verwijst naar de PSP-voorwaarden, de PSP naar de cardscheme regels, en de dienstverlener naar de afspraak dat er na levering zou worden
Tegelijkertijd geeft de nieuwe regelgeving platforms juist meer verantwoordelijkheid. Open banking wordt verder opengesteld, consumenten krijgen meer inzicht in datagebruik en fraudebestrijding wordt een gezamenlijke verplichting. Dat betekent dat platforms hun contracten en governance moeten herzien: wie draagt welk risico, welke informatie moet worden gedeeld, en wanneer mag een PSP werkelijk opschorten? De tijd dat partijen konden vertrouwen op verouderde PSD2-structuren is voorbij. PSD3 is geen revolutie, maar wél een fundamentele aanscherping van het systeem dat alle digitale betalingen draagt.
Daarbij moet opgemerkt worden dat hoewel er al een politiek akkoord ligt, de verordening (PSR) en de richtlijn (PSD3) moeten nog formeel worden aangenomen, en PSD3 moet vervolgens nationaal worden omgezet.
De digitale infrastructuur is moderner dan de afspraken die haar moeten beschermen
Voor ondernemingen die met externe aanbieders in een platformmodel werken, is het daarom essentieel om betalingsafspraken structureel te herzien.
Volledige transparantie over chargebackmechanismen, duidelijke afspraken over risico-allocatie en heldere governance rondom uitbetaling zijn cruciaal. Alleen dan kan een platform voorspelbaar opereren in een markt waar vertrouwen – niet alleen tussen platform en consument, maar vooral binnen de keten –bepalend wordt voor duurzaam succes.
De vraag voor bestuurders is dan ook niet langer of hun eigen organisatie compliant is, maar of de keten waarin zij opereren dat is. Wie zich alleen richt op intern risicobeheer, verliest de regie zodra een PSP geld vasthoudt. De toekomst is aan bedrijven die het hele betalingslandschap beheersen, niet pas achteraf in de rechtszaal, maar aan de voorkant, in hun contracten en governance.
Foto: Suzan Alberts
Investeringen in Nederlandse deeptech stijgen, en private equity kan de volgende generatie innovatie financieren.
Wat Nederland in omvang ontbreekt, wordt gecompenseerd door de aanwezige kennis en expertise. In de Global Innovation Index 2024 staat Nederland op de achtste plaats van meest innovatieve landen wereldwijd. Voorbeelden daarvan zijn te vinden in uiteenlopende domeinen, zoals kunstmatige intelligentie, kwantumtechnologie en gezondheidsinnovaties. Ontwikkelingen op het gebied van vertical farming, zaadtechnologie en robotica maken Nederland tot een wereldwijd model voor voedselproductie én de op een na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld.
Toch blijft Nederland achter in investeringen in deeptech. Volgens State of Dutch Tech 2024 van Techleap groeien Nederlandse technologiebedrijven gemiddeld één jaar later door dan hun Europese en twee jaar later dan hun Amerikaanse tegenhangers. Het probleem is niet een gebrek aan ideeën, maar een gebrek aan langetermijninvesteringen met voldoende visie om die ideeën op te schalen. Hieronder leggen we uit waarom private equity essentieel is voor de volgende fase van Nederlandse deeptech.
Wat belemmert de ontwikkeling van Nederlandse deeptech?
Een van de factoren is de structuur van het Nederlandse universitaire systeem. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de VS ontvangen Nederlandse universiteiten substantiële overheidsfinanciering en functioneren vaak grotendeels onafhankelijk van private investeerders. Hoewel dit model ruimte biedt voor onderzoeksvrijheid, beperkt het de overdracht van kennis en mogelijkheden voor commercialisatie.
Universiteiten in Nederland ontwikkelen innovatieve ideeën, maar de commerciële brug om die ideeën naar de markt te brengen ontbreekt. Veel startups ondervinden moeilijkheden bij het verkrijgen van vervolginvesteringen. Dit geldt in het bijzonder voor deeptech, waar ontwikkeltijden langer zijn en de kapitaalbehoefte aanzienlijk hoger ligt dan bij software- of consumententechnologie.
Daarom komen veel Nederlandse technologie-startups als ze doorgroeien uiteindelijk in handen van buitenlandse ondernemingen of private-equityfondsen. Tussen 2019 en 2023 werd 66% van de Nederlandse startups en scale-ups overgenomen door niet-Nederlandse bedrijven of PEfondsen.
Waarom private equity goed past bij Nederlandse deeptech
Deeptech is geen markt voor snelle groei, maar vraagt
om een langetermijnbenadering. Deze ondernemingen zijn vaak gebaseerd op fundamentele wetenschappelijke doorbraken die sectoren ingrijpend kunnen veranderen. Een voorbeeld is fotonica, dat een revolutie teweegbrengt in zonne-energiegedreven transport, een technologie waarin Nederland wereldwijd vooroploopt.
Het omzetten van deeptech-innovatie in een commercieel levensvatbare onderneming vergt tijd. Dergelijke startups kennen doorgaans een hoger risicoprofiel, vereisen veel kapitaal en hebben langere trajecten nodig om de stap te maken van laboratorium naar markt. Hiervoor zijn geduldige investeerders, operationele ondersteuning en ruime investeringshorizons noodzakelijk.
Hoewel venturecapitalfondsen belangrijk blijven in de vroege en middelfase van financiering, vertoont de markt tekenen van druk. De investeringen in vroege VC-fases zijn de afgelopen jaren afgenomen, waardoor financieringsgaten kunnen ontstaan voor opkomende deeptechbedrijven. Tegelijkertijd ondersteunen privateequityfondsen – traditioneel gericht op latere groeifasen –steeds meer scale-ups met aantoonbaar potentieel. Private equity biedt onder meer vervolginvesteringen om door te groeien na initiële VC-financiering, begeleiding bij het professionaliseren van de bedrijfsvoering en ondersteuning bij vraagstukken rond intellectuele eigendomsrechten en regelgeving, én langere investeringshorizons die passen bij startups met uitgestelde commerciële opbrengsten. Dit hebben Nederlandse deeptech-startups nodig om te floreren, want na seed capital volgt de noodzaak van bestendigheid.
Hoe Nederland kan doorgroeien
Volgens Techleap kan, als slechts 1% van de Nederlandse startups doorgroeit tot scale-up, de huidige ecosysteemwaarde met 5% toenemen. Juist daarom richt Techleap zich op het verbinden van oprichters, investeerders en beleidsmakers, met als doel om Nederland
tot leidend tech-ecosysteem van Europa te maken.
Nederlandse pensioenfondsen behoren tot de grootste institutionele beleggers van Europa, en ook zij onderzoeken steeds vaker allocaties richting venturecapital- en deeptechstrategieën. Zij kunnen bijdragen aan het dichten van het financieringsgat in de groeifase, zodat Nederlandse innovaties hier kunnen blijven en verder kunnen uitgroeien. Hoewel publieke initiatieven zoals Invest-NL een sterke basis leggen, heeft privaat kapitaal de capaciteit om baanbrekend onderzoek om te zetten in internationaal concurrerende ondernemingen.
Tjarda Molenaar, managing director van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP), licht toe: “Deeptech biedt aanzienlijke kansen. Als we wereldwijd een leidende deeptechspeler willen worden, moeten we de kloof tussen venturecapital- en private-equityfinanciering dichten. We moeten meer privaat kapitaal uit Europa mobiliseren. Private equity kan het groeikapitaal en de professionalisering bieden die startups nodig hebben om op te schalen, en in Nederland bij te dragen aan werkgelegenheid, welvaart en strategische autonomie.”
Nederland is niet alleen een broedplaats voor innovatie, maar ook een strategisch knooppunt voor internationale opschaling. Dankzij de hoogwaardige infrastructuur en toegang tot Europese markten biedt Nederland deeptechstartups een sterk platform voor wereldwijde groei. Het vereist wél financiering en private-equitypartijen met een langetermijnvisie.
Onze ondersteuning
Bij IQ-EQ ondersteunen wij private-equitypartijen met:
• Wereldwijde expertise en lokale aanwezigheid: onze vestiging in Amsterdam wordt ondersteund door een internationaal netwerk van fondsspecialisten
• IQ-EQ Cosmos: ons eigen platform dat gegevens uit diverse bronnen bundelt en realtime inzicht biedt in fonds- en portefeuillegegevens, waardoor rapportages worden gestroomlijnd en de relatie met investeerders wordt versterkt
• Asset Owner Solutions: financiële en administratieve ondersteuning, specifiek afgestemd op asset owners en limited partners
• Regulatory compliance: MaxComply automatiseert AML/KYC-processen effectief op wereldwijde schaal
Bent u klaar om bij te dragen aan de groei van Nederlandse deeptech? Neem dan contact op met ons team.
VERDER DAN DE OPLOSSING
Als ondernemer wilt u zich focussen op wat écht belangrijk is: uw bedrijf. Bij Fruytier Lawyers in Business begrijpen we dat als geen ander. Al vijftig jaar denken wij in oplossingen, niet in conflicten.
Onze specialisten hebben uitgebreide kennis van de rechtsgebieden die u dagelijks tegenkomt. Omdat we weten dat u geen fan bent van complexe juridische regels en jargon, maken wij het eenvoudig en toegankelijk.
Met onze gedegen juridische achtergrond durven we te improviseren en denken we buiten de gebaande paden.
Onze ondernemende en creatieve aanpak wordt gewaardeerd door onze cliënten, die merken dat wij met hen meedenken. Gemiddeld scoren we een 9,6 uit 10 op klantenvertellen.nl.
Kies voor Fruytier Lawyers in Business en ontdek hoe wij u kunnen ontzorgen in uw juridische vraagstukken. Samen bouwen we aan een succesvolle toekomst.
ADVOCATEN VAN FRUYTIER ZIJN:
Snel
Creatief
Waardevolle partners
Resultaatgericht
Scherp en alert
Toegankelijk
