Заградка 10 - 2016

^ASOPIS

Z A D Z EC I

ROK LXIХ • ^ISLO 10 • OKTOBER 2016 • CENA 100 DIN

ОЗНАЧЕНИ ДЗЕЦИНСКИ ТИДЗЕНЬ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Дзецински тидзень того року тирвал у Дюрдьове... од 3. по 9. октобер. У тим чаше у дзецинских заградкох и школох отримани тисячи весели, креативни програми, чий мото бул „Бриґи нє водзиме, бавиц ше любиме”. Дзеци у ПУ „Бамби”, Кула, одзелєнє „Цицибан” у Руским Керестуре зоз своїма виховательками кажди дзень мали рижни активносци, а найвецей ше бавели, бо им тото и найбаржей швечи. Правели бависка зоз цеста и пластелину и зоз рециклажного материялу. Єден дзень тема Тижня була „Дзеци у мизичних бавискох” та ше наймладу Коцуре... ши учели танцовац, дружели ше зоз музичарами и правели музични инструменти. У Школи тиж було креативни роботнї дзе шкоУ шицких оддзелєньох у Школи на годзинох ляре правели пахняци платняни мещки, чардаки оддзелєнского старшини бешедоване о значносци зоз чуткох. и животинї зоз вшелїяких зарнох, а маДзецинского тижня и о Повелї и дзецинских прали и спортски дзень кед ше змагали у штафетних вох Зєдинєних нацийох, дзекуюци хторей ше бавискох. Отримани и еко-маскенбал и, за конєц ширцом швета и отримує тота манифестация. Дзецинского тижня весела журка. Дзеци бавели рижни дружтвени бависка, язични Т. Ходак бависка, квизи. Школяре другей класи ше дружели зоз своїма братами и шестрами, а штредньоУ ДЮРДЬОВЕ школци зоз интернату ше бавели зоз дзецми у У дзецинскей заградки „Дюрдєвак” у Дюрдьове предлуженим пребуваню, та у улоги кухарох праДзе цински тидзень почал з маскенбалом под назву вели колачи. На математичним квизу „Забавна „У шве це животиньох”. Дзеци ше з воспитачками математика” змагали ше школяре трецей и пре шпа цирали до Основней школи „Йован Йованоштвартей класи зоз керестурскей школи и їх парвич Змай”, дзе их дочекали школяре нїзших класох з няки зоз Школи „Братство-єдинство” у Коцуре. учи те ль ка ми, вєдно одшпивали даскельо шпиванки Наймладши школяре рисовали портрети своїх и по го сце ли их з лакотками. Други дзень дзеци з дзеучителькох, та направели и виставу за Дзень учицин скей за град ки и школяре нїших класох ОШ мали тельох – 5. октобер. за єд нїц ки спорт ски дзень на валаским полиґону. По Дзецински тидзень закончени зоз єшеньским тра ди циї стре ду до по ладня у просторийох КУД „Такросом и другима зоз спортскима змаганями. рас Шев чен ко” отри ма ни Дзецински вашар, на хтоМ. Афич рим дзеци по символичних ценох предавали свойо ручни роботи. Штварток патрели представу, а пияток У КОЦУРЕ з родичами у дзецинскей заградки мали спортски дзеДзеци ПУ „Бошко Буха” Вербас, одзелєнє „Гернь. Школяре у Школи Дзецински тидзень почали з лїчка” у Коцуре през бависко виражовали свою маскенбалом под назву „Животинї”, а була орґанизокреативносц, указали таланти, а видзели и научевана и „Калапияда”. Ґу тому, школяре мали и Тему ли и вельо нового. Були нащивиц старих людзох у дня – „Як дочекац госцох”, бо того дня, у голу школи Ґеронтолоґийним центру, а нащивели и Доброддочекали маскировани дзеци з дзецинскей заградки. зечне огньогасне дружтво, Етно клуб „Одняте од Ютредзень школярски и парняцки школски тими на забуца” и валалску библиотеку. Єден слунечни векши папери писали поруки на тему „Мойо интередзень вихасновали за рисованє по асфалту, а мали сованя”. Стреду дзеци патрели пригодни рисовни и и креативну роботню з родичами. Цали тидзень други филми. Бул и спортски дзень, а школяре вистирвала гуманитарна акция – дзеци дзецом, та роших класох и наставнїки заменєли улоги, та наставдичи могли принєсц шмати, бависка и школски нїки того дня шедзели у школских лавкох. прибор дзецом хторим шицко тото потребне. С. Саламун

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: ARTPRINT

Школски рок чече, а нашо сотруднїцтво ище вше на початку. Нє барз ше хвалїце цо сце робели влєце, анї яка була тогорочне наша найвекша и найкрасша манифестация „Червене пупче”, а анї як сце означели Дзецински тидзень. Лєм школяре зоз Руского Керестура послали вистки и красни фотоґрафиї. Од идуцого числа „Заградки” плануєме представяц вашо секциї, а окреме спортски активносци, та як будзе випатрац рубрика – Здрави дух (на 19. боку) найбаржей будзе завишиц од вас. Пишце, сликуйце и посилайце до Редакциї. Школяре хтори достали награди за литературни и подобово роботи обявени у „Заградки” у прешлим школским року, сиґурно нєсцерпезлїво чекаю заслужени награди. У рамикох манифестациї „Костельникова єшень” у новембру будземе мац промоциї нових кнїжкох за дзеци, та у даєдних школох и то будзе нагода за стретнуце зоз „Заградку”, а кед маце лєпше предкладанє, явце ше до Редакциї та ше догвариме. Поздравя вас ваша редакторка

MEDIA DOO NOVI SAD

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку Надя Каурин зоз Сримскей Митровици шпива першонаградзену композицию на „Червеним пупчу” Aвтор шицких фотоґрафийох зоз „Червеного пупча” Любомир Дудаш – Инґе

МИРОН КОЛОШНЯЇ

МОЙ РОДОСЛОВ Мой чукундїдо дванац роки длуги у Америки нацаговалa на гордови дуги. Прадїдо думал же так будзе навики, параст окреми, куповал гольти жеми. Дїдо параст як треба уж нє мог буц. У рабстве научел странски язик и постал задихлїви. Оцец шицкого ше позбул и шицко приял. Правел нови фабрики. Ая будзем шлєбодни чловек, самоуправяч, инженєр електронїки.

Д

ШАЛЄНИ ДАВА, МУДРИ БЕРЕ

воме браца ше подзелєли з тим цо им остало од оца: пейц крави и штири воли. Младши гварел: – Мойо буду три крави. Кед ши старши, требало ци так ґаздовац же би кажди мал по три! Старши гварел младшому: – Я почал скорей робиц як ти, та мнє припада тота крава, бо док ти роснул, я ю себе за тот час заробел. А младши гвари: – Я ци нє енґедуєм, нє дам ци за право. Крава муши буц моя. Пошол старши, нашол себе фишкариша же би крава була його. Дал фишкаришови єдну дзешатку. Пришол дому радосни же крава будзе його, бо вон себе поєднал фишкариша. Кед младши брат тото чул, пошол и вон поглєдац себе фишкариша. Радзели му людзе доброго фишкариша котри зна поправдзе судзиц. Поєднал того цо и брат його. Дал му дзешатку. Фишкариш му гварел: – Крава твоя. Кед придзеш на суд, принєш ми пейдзешат златнїки, напевно крава будзе твоя! Пришол дому, та гвари братови: – Нє боїм ше од тебе! Крава будзе моя, бо сом нашол фишкариша! Поволали их же би пришли на суд и приведли краву и зоз собу принєсли по пейдзешат златнїки. Приведли краву до фишкаришового двора: єден брат ю ведол, а други гонєл! Скричал пан фишкариш на свою служнїцу:

– Вежнї, Марчо, клатку, та замкнї краву до хлїва. Но, а тераз идземе до кондзелариї най видзиме чия будзе крава. Иду браца за нїм. Пришол фишкариш до кондзелариї ґу совґабировови, та му гвари по мадярски же би браца нє розумели: – Пан совґабиров! Вони маю дома штири крави, а я нє мам анї єдну. Та мнє тераз єдну приведли же бим их з ню подзелєл. Кед ю розрежем пополи, нє будзе вецей крава, лєм месо. Кед им дам половку єдному, половку другому, видихаю ше док донєшу месо з варошу дому. Най крава останє мнє! Так вас модлїм, як пана совґабирова, свойого товариша.

– Може так буц, брату. Нє таки вони богати як ти. Напевно ту приведли тоту цо ше им нє пачела.

– Модлїм це, брату, досудз мнє и златнїки котри сом им розказал принєсц. Знам я добре же принєсли, лєм им розкаж най ми даю по пейдзешат златнїки.

– А тераз поведзце, панє совґабиров, котрого будзе крава? Чи старшого, чи младшого? Совґабиров гварел по руски: – По кельо маце дома?

– Ище штири, старшому два и младшому два. И по два воли, лєм на тей крави ше вадзиме.

– Кед охабице краву ту, панови фишкаришови, нє будзеце ше на нєй биц, анї вадзиц. Будзеце добри браца.

– Нє даме ми нашу краву.

– Кед краву розрубем пополи, я каждого полу нє можем ожиц, а знаш добре же ви двоме єдну краву нє можеце однєсц кед ю розрубем, бо бисце себе дацо наробели! – гварел совґабиров Руснацом. – Но, а тераз готове судзенє. Полож, Василю, пейдзешат златнїки на столїк, а и ти, Андрию! Совґабиров дал шицки златнїки фишкаришови. Руснаци ше почали процивиц.

– Прецо ми тельо златнїки дали фишкаришови? Фишкариш ше нагнївал, а на нїх скричал: – Озда моя панї нє будзе як Рускиня залюштана ходзиц коло крави. А себе мушим найсц служнїцу котра будзе допатрац краву за пейдзешат златнїки. Василь ше опитал: – А гевти други цо я дал?

– Озда я нє майстор же бим направел жохтар, а и од столара треба столчок купиц! Прикарпатска народна сказка

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА МЕЛАНИЯ РИМАР народзена 30. авґуста 1958. року у Руским Керестуре. Там виросла и закончела основну школу и ґимназию по руски. Природно-математични факултет – ґрупу за ґеоґрафию закончела у Новим Садзе. Роби у НВУ „Руске слово”, дзе є одвичательна редакторка часописа за дзеци „Заградка”. Пише писнї, приповедки, сказки и драмски слички за дзеци, найвецей на мацеринским руским, алє и на сербским язику, а даєдни твори єй преложени и на словацки, українски, болгарски, русийски, румунски и македонски язик. Обявени єй кнїжки: „Ранши новини” – поезия за старших (1983), „Лєто у дїда” – писнї за дзеци (1987), „Слунечков сон” – писнї за дзеци (1991), „Пошептала ми птица” – писнї за дзеци (1999), „Сказков заглавчок” – приповедки за дзеци (2001), а иста кнїжка обявена и по сербски „Бајкино јастуче” (2007). Поезия за предшколски дзеци „Шнурка и ґужлїк” обявена 2008, а „Жвирки у азбуки” 2013. року. Збирка приповедкох и сказкох „Чилаш, а без принца” обявена 2012. року. Заступена є у Буквару, у учебнїкох и лектирох на руским язику, и у лектири по румунски, як и у антолоґийох по сербски, а 2013. року Змайово дзецински бависка у Новим Садзе обявели єй двоязичну кнїжку (по сербски и по руски) „Чи ми верице” – вибор з поезиї найпознатших сербских писательох.

Б

ТРИ ЗАГРАДКИ

аба и дїдо биваю у заградки. Маю вони и хижу, алє до нєй уходза лєм кед их боля ноги або крижи. Нє любим кед войду нука. Вец лєм лєжа и цихо су, а и я мушим буц цихо. Нє шмем ше ровно койцо випитовац, бо дриму. У заградки ми з нїма найлєпше. Там єст вельо ружи, мушкатли, фиялки и лелиї. Баба их раз пресадзує, раз преридзує, раз оламує сухи лїсточка, а дїдо ноши воду и полїва. Я одкруцам чоп и пущам воду до канти. Любим ше мачкац и чапкац по мокрих цеглох.

У заградки єст и коровча зоз животиньох: миши хвосцики, пульчи нос, буячки и каче мидло. Коло коровча, у простих шорикох рошнє мархва, петрушка, целер, цибуля и ище койцо цо ше вари у юшки. Тота заградка бабова, дїдова и моя. Алє, я мам и свою заградку. Вола ше Дзецинска заградка. Вона ма ґарадичи и єден поверх. Нука єст вельо

карсцелїки, орманчики, бависка и дзеци. Квеце рошнє лєм у черепкох. Любим там ходзиц бо ше мож вшелїяк бавиц, лєм нє мож розсиповац воду по цегелкох и нє мож ше мачкац. Лєм дакус кед умиваме руки и кед чухаме зуби. Баба и дїдо нє ходза до моєй заградки. Гваря же вони свою виходзели ище барз давно, та тераз нє муша. Маю надосц роботи у своєй желєней заградки. Гей, мам ище єдну заградку. Вона зоз паперу. У нєй рошню писньочки, приповедки и рисунки. Найволїм нєофарбени боки. Мама гвари же тот бачи хтори рисовал, затрацел печаци, та я мушим повифарбйовац слички. Кед шицко пофарбим, теди „Заградка” найкрасша. Вец читам шицко цо видзим. Родичи ми читаю лєм тото цо пише.

МИХАЙЛО КОВАЧ БОШКО ЛОМОВИЧ

КЕД ДЗЕЦИ ПОМИВАЮ СУДЗИНУ (Кухньова драма у єдней дїї) Особи: Шесцеро дзеци маскирани до кухньовей судзини ГАРЧОК: Чи мож дацо шалєнше надумац Як дац дзецом судзину помивац! Потлукли ме, о, Шерпеньо белава, Та ме болї и хрибет и глава. ШЕРПЕНЯ: Чит буц, голєм ши дно зачувал... Мнє тот хлапец ухо розкивал. Лєм чудо вельке кед дочекам Озда ше з єдним ухом одам. ЛОЖКА: Нє мам ше з чим вихвальовац, Бо дзеци нє знаю добре помивац. А моєй шестри – же були масни – Зламали два зуби красни. ВИДЛЇЧКА Правда, шестро Ложко, то нєщесце, Тераз ме без зубох нїхто нє сце. Нє годна сом, ах, без зубикох джобац до смачних чевапчикох. ТАНЄР: Треба тим дзецом дац по задку, отлукли ми ґлазуру сладку. Вецей ме нє зосцу на госцини, на кирбаї кед приду родзини. ДРЕВЕНА ВАРЕШКА Наисце, дожили сце злу годзину, кед дзецом дали помивац судзину! Кед полудзенок на столє, од нєшка цала будзем лєм я – древена варешка. Прешпивала М. Римар

ТАЩОК И ХЛАПЕЦ ТАЩОК: Мили брацику, послухай скарги, а скарги мойо нє буду мали: того ми лєта пайташе твойо зоз гнїзда дзеци повиберали! Поведз, брацику, як би їм було кед їх би з хижи злодїє вжали? Чи би и вецка, пайташе твойо весели ошмих на твари мали? ХЛАПЕЦ: Твойо нєщесце наисце вельке, аж слизу болю виволац може, алє ше умир и поцеш, брату, и ту лєм школа, то знай, поможе. Вона их, вер ми, поучи крашнє най цали живот то паметаю: же то и птици, як мали дзеци, у першох цепле серденько маю.

ВАСИЛЬ МУДРИ

ЧУДНИ ХЛАПЕЦ Тот наш мали Борис дакус чудни бул: сцел загашиц слунко, та вец на ньго дул! Алє то нє шицко – було и иншого: ми тераз лєм з часци винєшеме з того. Кед конї вистали, вон им карсцель принєс и пред нїх колача полни танєр винєс. Дїдо пришол з поля, барз а барз вистати, вон за одпочивок принєсол му шмати. Крави нє барз єдли, та млєка нє мали, а вон им дал сира, же би го достали. Пес брехал, бо якиш крадош сцел войсц нука, най нє бреше, вон му руцел гарсц яблука. А кед ше курчатом ноги загноєли, вон им шицким обул койяки ципели Маґарцови, вецка, кед тот почал ричац - Цихо будз, дураку! – вон надумал кричац. И цо? Мам вам далєй виношиц дурносци, та най му вец дахто з вас и упрекосци? А, нє, вецей нє шмем! Годзен ше муштровац и потим упрекосц инше паратовац...

СЕРАФИНА МАКАЇ

БУРЯ Буря дує, гирми, блїска, з бабин-кута диждж ше шлїзка. Загирмело, а вец треска: дум, дум, дум! Лєс ше гойса, лєс ше ламе, та цо робиц тераз маме: гм, гм, гм? Треска, блїска, жем ше треше, погорени хвост вовк нєше. Медведз брунда, бриґу ма, дзе ше тераз скриц лєм зна? А суньоґа аж ше треше, тота буря ю однєше. Шлїмак стари лєм ше шмишка, на хрибце му його хижка.

ДАВИД КЕЦМАН ДАКО

У ОКУ БЕЗКОНЄЧНОСЦ За твойо стораз: – Прецо? Прецо? Прецо? Двасто мойо: – Прето! Прето! Прето! На твойо тисяч: – Добре, алє як? Дзешец раз вецей: – Так! Так! Так! За дзешец тисячи: – Покля? З ким? Кадзи? Сто тисячи свойо: – Вше! З тобу! Вшадзи! На милион твойо: – Знам, алє кельо? Лєм єдно мойо: – Нє знам! Барз вельо! У оку заблїшнє безконєчносц з нєба: – Тельо любови наисце ми треба! Прешпивала М. Римар

ЛЇЛЯНА КРСТИЧ

ШЛЄБОДНИ ЧАС Бренчок означел початок трецей годзини. У Марковей штвартей класи на шоре була подобова култура. Учителька задала школяром най нарисую дацо по шлєбодним виборе, без фарбеня. На штред годзини позберала рисунки на хторих були школярски подписи. Препатрела их. При єдному ше застановела. Длужей на ньго патрела. Бул то Марков рисунок. Станула, вжала го и рушела ше помедзи шори. − Дзеци, тот рисунок наисце интересантни. Цо думаце, цо нам наш Марко нарисовал? − опитала ше указуюци рисунок. На нїм були два полни мехи: єден бул завязани зоз порващком, а други отворени.

– Я знам – озвал ше хлапец з першей лавки – у мехох бависка!

– Нє, нє, нука лакотки – подскочело дзивче коло нього.

– Помали, помали. Можеме лєм задумац цо би там могло буц. Можебуц кнїжки, мали компютери, телефони, печаци за рисованє... Алє лєм Марко зна цо наисце єст нука. Цо ши, Марко, нарисовал? – опитала ше учителька и приблїжела ше ґу ньому. Марко станул, накашлял ше и гварел: – Нарисовал сом шлєбодни час.

– Шлєбодни час! Як то? Потолкуй нам цо ши сцел повесц зоз тим рисунком?

– Знаце, учителько, я нє мам досц шлєбодного часу.

– И ми! И ми! – скричали и други дзеци.

– Цихше, дзеци, цихше! Марко, предлуж!

– Мам вельо обовязки звонка школи, нє рахуюци домашнї задатки. Пондзелок и стреду мам годзини анґлийского, вовторок кошарку, стреду тенис, а пияток зоз мацеру чекам шестру док вежба балет. Остава ми барз мало часу. Сцем час за бавенє! Учул ше галайк, шкрипанє карсцельох, шмих. Марко предлужел, тераз гласнєйше: – Гей, гей. Глєдам вельо часу за бавенє. Прето сом у мехох нарисовал свой шлєбодни час. У завартим тото цо тераз мам, тот зарабровани час. У отвореним меху шлєбодни час як го задумуєм, як сцем же би було.

– Добре, шеднї – учителька го погласкала по власох. – Мушиш о тим приповедац зоз мацеру и оцом. И то такой, тих дньох. Кед ци ше нє уда ошлєбодзиц ше од даєдних обовязкох, и я их поволам на розгварку. Зробиме шицко же бизме дакус ошлєбодзели твой шлєбодни час. Преложела М. Римар

ҐОРДАНА МАЛЕТИЧ

ЧУВАР КВЕЦОВИХ ПАХОХ – Божа ту? – уважно ше питала моя дзивочка Ружица пред тим як рано вошла зоз Чарну – нашим псом до квецарнї.

– Божа ище нє пришол – одвитовала предавачка.

– А кеди звичайно приходзи? – сцела знац Ружица.

– Коло дзевец. Божа нє руководитель у тей квецарнї, як би дахто могол подумац. То нєвельки пес мишанєц хторого усвоєла єдна предавачка, та Ружица дзба о тим кед уходзи до квецарнї, меркуюци на псов

БОЖИДАР ПЕШЕВ

ЦМОТА ШЕ БОЇ

Идзем дому, ноц ше зної, патрим цо то, хтошка стої. Видзим, нє сцека, нє квичи, анї є нє цихо, анї нє ричи. Цо мам робиц? Хтошка ме страши? Нє шмем далєй, шмелосц ше гаши. Вон нїч нє дзба, роби по своїм, глас нє пуща, а я ше боїм. Оглядам ше, вшадзи цми кути, патрим з блїзка, а то капути. У дворе, як птици на мурику, виша мирно на паньващику. Витор дує, та капути махаю, и приповедку тоту скраваю. Алє страх и далєй гартуши, од ганьби ше пукнуц муши. Цо най повем? Яке глупе! Кед будзем цихо, ганьба скапе! Маш ти право, ноц ше зної, я барз шмели, цмота ше бої.

Прешпивала М. Римар

домашнї порядок. Спомнути ше сам усвоєл, таки мали и вигладнєти, упарто ше затримуюци опрез дзверох квецарнї. Попачел ше дзивком хтори там робели, та го кажди дзень кармели и розмазовали. Так Божа вироснул до красного пса зоз велькима, мудрима очми, нїзким целом и длугим хвостом. Од теди животни круг того пса вязани за травну поверхносц на углє крижней драги у нашей улїци. През дзень Божа шедзел опрез дзверох квецарнї лєбо ше шпацирал доокола. Зоз бреханьом сам себе явял кед ше ґу його териториї приблїжовал нєпознати пес, лєм най ше зна порядок и най будзе окончена чуварска длужносц. Так було и кед ше приблїжовала Чарна, хтора нє обрацала на ньго увагу, тримаюци го за домашнього пса. Чудовала сом ше же Божа так часто вонка, та и вноци. Було ми жаль кед сом го у жимских вечарох видзела на драже. Прешвечена же му жимно, думала сом чом нє шпи у квецарнї. Алє вон вше випатрал весели и розположени, гоч дакеди поцагнути до себе. Нє указовал же му жима завадза.

– Чом го нє охабя нука? – там би му було цеплєйше – думала сом.

- Як думаш – чом? - зачудовано попатрела на мнє Ружица. – Озда нє знаш же пси маю двацец пейц раз моцнєйши нюх як людзе? Цо думаш, як би му було медзи телїм квецом?

– Яааай, наисце! - гварела сом запрепасцено.

– Сиґурно би бул омамунєни. Вец зме го єден час нє видзели. „Дзе ше подзел Божа?” – питали зме ше. Кед зме го уж длуго нє видзели, Ружица ше почала розпитовац.

– Божу усвоєла моя колеґиня – гварела предавачка. – Будзе у нєй док нє прейдзе жима. Уж є нє таки млади.

– О, то прекрашнє – обрадовала ше Ружица.

– Гоч... зявел ше єден проблем. Моя колеґиня ше планує одселїц до родного краю, та нє зна цо будзе зоз Божом. Так ше спокойни Божа врацел до свойого пахняцого склонїска и знова зме го видзели опрез квецарнї и воднє и вноци. Там є и нєшка. Чува стражу. Спозорює преходнїкох кед ше приблїжую пси блукаче, а тим у предавальнї, же є ту. „Най анї єден пес нє приходзи ґу моєй пахняцей квецарнї.... кед нє ма важнєйши роботи” – як кед би сцел повесц. Пси блукаче и так заобиходза тото место, нєзацикавени за пахи хтори людзом барз драгоцини. А вирни пес Божа остава подпорка - слуп квецового царства, черепчкох, кантичкох за полїванє, каблїкох, украсох, машлїчкох – зоз истим полєтом як и першого дня. Преложела М. Р.

МАТИ ТЕРЕЗИЯ ПРЕГЛАШЕНА ЗА СВЯТУ

П

апа Франциск на Служби Божей хтора була 4. септембра того року на площи св. Петра у Риме преглашел за святу Мати Терезию зоз Калкути. Народзена є у Скопю 27. авґуста 1910. року у албанскей католїцкей фамелиї Бояджиу. На кресценю достала мено Аґнеза-Ґандже. По законченей основней школи и ґимназиї, кед мала лєм осемнац роки, пошла до манастира у Лондону, жадаюци ше як мисионерка пошвециц Богу. Отамаль прейґ Заґребу и Даблину сцигла до Индиї, до Калкути. Там остала по конєц живота, помагаюци хорим, найчастейше ґубавим хтори умерали на драже. Закончела курс за медицинску шестру, та робела и у шпитальох, а була и професорка и директорка школи за бенґалски дзивчата. Преподавала им ґеоґрафию и катехизем. З вельку любову и пожертвовносцу помагала ґубавцом и нїґда нє правела розлику медзи людзми. Основала вельо доми за охабени дзеци, за бидних, за тих хтори умерали, а за ґубавцох и окремни валал, бо од таких хорих шицки сцекали. Основала монашески чин шестрох Мисионерки любови, а познєйше и хлопски монашески чин Мисионерох любови. За облєчиво своїх шестрох вибрала били сари – облєчиво яке ноша найбиднєйши Индийки найнїзшей касти. На глави вше мала чисту билу плахту з белавима смужками – на чесц Богородици. За пожертвовну роботу и помаганє найбиднєйшим 1979. року достала Нобелову награду за мир. Умарла 5. септембра 1997. року у Калкути. На хованю були стотки тисячи єй почитователє – християнє, гиндуси, будисти, муслиманє, сики и припаднїки других релиґийох. Папа Йоан Павло II преглашел ю за блажену 2001. року, а лєм 15 роки потим Мати Терезия постала свята.

МОЛИТВА МАТИ ТЕРЕЗИЇ „Помож ми, Господи, служиц братови, чловекови и цалому швету. Вони жию у худобстве, умераю од гладу. Дай им прейґ моїх рукох їх каждодньови хлєб, а по моєй любови, дай им любов, радосц и мир. Дай же бим у худобним видзела Исуса Христа. Цо векша бида, най будзе векша моя вира и любов з котру служим ближньому. Исусе, помож ми же бим Це препознала и у тих особох котри ме при стретнуцу поувредзую и же бим могла повесц: Исусе, як крашнє Тебе служиц! Исусе, помож ми же бим, вислугуюци другим постала свята, алє прето же би ти, Исусе, могол у мнє жиц свой божески живот. А на вечар, як було и нєшка рано, дзвигам свойо шерцо ґу Тебе и закончуєм: Любим Це, Боже! Мам надїю до Тебе. Верим Ци. Потребни ши ми!”

НАРОДНИ ПРИСЛОВКИ Кед дябол дурка на дзвери, пошлї Исуса же би му отворел. О своїх нєприятельох бешедуй крашнє. Ти их створел.

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

САМА БИ СЦЕЛА Наша Соня мала бега вше весела, и шицко би сама поробиц сцела. „Дай най ци обуєм ципелки!”

– гвари єй мама. „Нє старай ше, мамо! Обуєм их сама!” „Дай най ци машлїчки повяжем!” „И тото знам сама! Такой ци укажем!” А кед нїжни сончок Сонїки приход нагада, вец, боме, чека най ю мама уклада.

ЮЛИЯН ПАП

Ш

СТРАЦЕНЕ КАЧЕ

едзела качка у гнїздзе на вайцох, длуго шедзела и єдного дня ше з вайцох вилягли качата. Єдно по єдно, дзевецеро... аж дзешецеро! Алє, пать, чекай лєм! У гнїздзе ше почало кормацац ище єдно вайцо. Наджубкало ше и, ниа, вилягло ше ище єдно, єденасте каче. Шицки були єднаки, жовти. Могла их розликовац лєм їх Мац-качка. А вона их єднак волала – „ква-ква-ква”. Качата єдли, плївали и бавели ше, та швидко подросли. Єдного рана Мац-качка, як звичайно, шмело крочела до бари, а за ню, єдно прейґ другого, поскакали и дзешецеро качата. Лєм тото єденасте каче нє сцело войсц до води. Нараз ше упутело на други бок од свойого чупору. У своєй малей главки надумало так: – Досц ми було цесно у вайцу! Сцем видзиц дакус швета! Сцекаюци по пажици, каче налєцело на мале маче хторе пахало жовти лампащик у трави, та кихло. Каче ше злєкло и сцекло. Алє набегло на бундастого пса. Йому мале каче було цошка нове, онюхал го и збрехнул. Воно ше престрашело. Уж анї саме нє знало кадзи сцека, а над нїм ше наднєсла як хмара велїка подоба. Була то крава цо тадзи пасла. Форкла як витор и таргала шицко пред собу з велькима писками. Мало нє залапела и каче. Яке то страшне було! Злєкол ше и цифровани мотиль, хтори сцел злєциц на єден квиток, алє швидко пирхнул оталь до висока.

– Мамо, мамо! Дзе моя мама? – пищало каче нарату. Тресло ше од страху, жима го обняла, шерцо му трепало.

– Ту сом, качатко мойо страцене! – озвала ше Мац-качка, котра уж доволовала свойо чадо. Мац-качка поуцерала качецу слизи и притулєла го ґу себе. А каче себе шептало: – Нїґда вецей нє пойдзем до швета. Найлєпше ми под мацеровим кридлом! Ту ме нїхто нє страши. И цепло ми.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ЖАБА – БАБА Старей жаби, жаби – баби, єй жабчата унучата. Бо жабчатом, унучатом стара жаба то їх баба.

ЯКИМ ОЛЕЯР

ЄШЕНЬ Єшень зорвала лїсце зоз дуба, на жем го руцела, та з витром геваль-тамаль ношела. Вецка ту и там велїки громади лїсца назношела, а старого дуба до жимского сна уложела.

Стара ґовля поє жаби, та гоч буду жаби – баби. Кед наиду ґовлячата, полїґаю и жабчата.

Никола Чакан, 6 роки, Дюрдьов

Александар Нота, 6 роки, Дюрдьов Тамара Салонтаї, 6 роки, Коцур

Мария Сакач, 5,5 роки, Коцур Симона Ґайдош, 6 роки, Коцур

АЛИ Али то мой пшичок красни, Нє барз вельки, нє опасни. Шерсц му кафова, очи цми, а под шопу вон вше шпи. Хвосцик му кратки, вше зоз нїм маха, кед придзем дому, Али ме паха.

Андрея Надь, IV Руски Керестур

Валентинo Пушкаш, IV, Дюрдьов

ЗБОГОМ, ДЗЕЦИНСТВО МОЯ ХИЖА Дома мам свою, дзецинску хижу. Велька є и красна. Мури єй целово-желєни, а канабелї целово. У нєй препровадзуєм вельо часу. Стол на котрим учим, вельки. На нїм стої компютер, а на боку кнїжки. Коло стола кавч. У хижи мам и вельки телевизор. Вечар пред спаньом любим патриц телевизийну програму. На другим боку ми целови орман. На нїм пошоровани мойо бависка. На штред хижи целови тепих зоз жирафами. У тей хижи мам вельо места, та ше з товаришками у нєй часто шицки бавиме. Кристина Дюранїн, IV, Дюрдьов

Андрей Бодвнски, IV, Руски Керестур

Одрастаме. Хиби нам ещи лєм єден крочай же бизме поведли „Збогом, дзецинство”, а „Здраво, младосци”. Уж зме нє дзеци. Помали ше рихтаме прекрочиц праг и пойсц ґу одроснутим. Здогадуєм ше кед сом перши раз пошол до школи. Бояжлїво сом уходзел нука, а мама ме цешела. Шлїдзели упознаваня зоз другима дзецми и зоз учительку. Швидко зме ше зблїжели и почали зме ше вєдно бавиц. Оганяли зме ше, додавали себе лабду и преписовали зме домашнї задатки. Потим шлїдзели перши залюбйованя, перши тайни и нєясни питаня. Тераз шицко тото охабяме за собу. Уходзиме до нового швета, до швета одроснутих. Тот швет дакус иншаки од потерашнього. О даскельо мешаци закончиме основну школу, а вец пред нами штредня и факултет. Кед позакончуєме школи, будземе глєдац роботу, бо нам будзе требац заробиц хлєба. У дзецинстве зме ше нє мушели нї о чим старац. Нашо обовязки були лєм ше учиц и бавиц ше. Тераз нас чека швет дзе коло красного, єст вельо нєправди, нєсподзиваня и нєприємносци. По шицких дражкох мушиме прейсц. Без огляду чи коло драгох буду роснуц ружи чи цернє, ми зоз дзвигнутима главами и шмелима крочаями маме крачац напредок. Младосц нас будзе упознавац зоз новима правилами справованя на драгох хтори себе нєодлуга повибераме. Шицки наглас повеме „Збогом, дзецинство” и „Здраво, младосци”, та рушиме далєй. Иґор Фейса, VIII, Коцур

КРАСНИ ВАЛАЛЧИК МОЙ

Антоний Виславски, IV Руски Керестур

Валал Дюрдьов познати по ґереґох и диньох и по концертох у нашим културно-уметнїцким дружтве. Людзе ше занїмаю з польопривреду, а даєдни заняти у Новим Садзе лєбо даєдних околних местох. У центру валала маме пияц и штири парки, у хторих єст вельо ядловци и други жимжелєни древа. Маме єдну библиотеку, пекарнї, даскельо предавальнї, кафич, фризерски салони, цукрарню дзе купуєме сладоляд и лакотки. Нашо културно-уметнїцке дружтво „Тарас Шевченко” постої уж седемдзешат роки. Я зоз пайташками и пайташами там ходзим на фолклор. Валал краши и школа „Йован Йованович Змай” хтора ту уж 115 роки. До нєй ходза вецей як пейцсто школяре. Окрем порядней настави маме и вельо програми и гуманитарни акциї. У валалє ше кажде стара же би цо лєпше ушорел простор опрез свойого обисца. Людзе заметаю и грабу лїсце, та улїци крашнє випатраю. Вєшенї, кед єст барз вельо лїсца по жеми, родичом помагаю и дзеци позберац го. Вжиме, кед пада шнїг знова и дзецу помагаю одруцовац и одметац шнїг. Познєйше ше оруцую, санкаю и правя Дїда Шнїжнїка. Вше будзем паметац валал у хторим сом ше народзела и одросла при родичох, и кед дакеди пойдзем зоз Дюрдьова, нє забудзем го. Златка Канюх, VI, Дюрдьов

МОЯ БАБА Найстарша особа у нашей фамелиї, а можебуц и у валалє, то моя баба Єлена. У януару наполнєла дзеведзешат два роки. Випатра як и шицки други баби. Руки и твар єй зранцовани, а власи цалком

били. Ходзи помали, алє без кривайли. Кед чита лєбо шиє, муши вжац окуляри. Ище вше добре чує и здрава є. Дзень єй преходзи так же ше модлї, дацо чита и вше ше о шицким випитує. Барз є любопитлїва и уключена є до шицких активносцох у обисцу. Кед даґдзе идземе, вше сце знац дзе и прецо. Кед бренка телефон, обовязно ше пита хто вола и цо сце. Люби знац цо ше збува у валалє, цо кельо кошта, а нє люби кед дацо прейдзе без єй знаня. Моя баба змирена и вше добрей дзеки. Ма двацец двойо унучата и петнацецеро праунучата. Шицких их барз люби. Зна кому як мено и за шицких ше модлї. Кед сом була мала, вона ше зо мну бавела, а и тераз ше часто вєдно бавиме. Найчастейше бавиме даяки дружтвени бависка, лєбо ми баба дацо приповеда. Любим свою бабу Єлену. Думам же єй старосц красна и же у нєй ужива. Любела бим же би ище длуго пожила и остала така весела и розположена. Филип Хромиш, II, Коцур Катарина Недич, V, Коцур

ЯК ШЕ ДАКЕДИ ЖИЛО Мнє родичи и баба и дїдо приповедали як ше дакеди жило. Приповедали же скорей нє було струї, а у даєдних обисцох анї води. Шмати ше райбало на рукох, а до пейґли ше кладло жирячки же би ше зограла, та ше вец могло пейґлац. Воду людзе приношели зоз валалских студньох. Одати жени на главох ношели фитюли, а дзивки баршонї. Жени облєкали широки сукнї, а хлопи били кошулї, чарни панталони и чарни лайбики. Теди були худобни часи и чежко ше жило. Жем ше обрабяло з коньми, а кукурицу людзе ламали на рукох. У каждим обисцу було вельо статку, та и дзеци помагали кельо могли. Бависка ше нє могло куповац, алє ше дзеци бавели зоз чутками, зоз рендочками, старима хлєбовками и правели губаби з блата. Я би любел пробовац так жиц голєм два днї. Иван Хромиш, V, Дюрдьов

ЛЕКТИРА Ей, тота лектира як нам нє да мира. Писньочки, приповедки, сказки и басни читаме а вец о нїх у школи на годзинох приповедаме. Алексей люби читац тото дзе описани пальчики и видзи ше му же стихи запамета навики. За мнє, дзивчатко, барз красни басни, гоч у нїх и животинї страшни и опасни.

Теодор Фаркаш, III, Руски Керестур

ШКОЛА

У баснох описани животинї мудри и глупи, а на концу каждей басни хасновити поуки.

Марина Медєши, IV Коцур

До школи я барз любим ходзиц и вше петици сцем дому ношиц. Пайташох мам вельо, вельо, а и кнїжки исто тельо. Мам теки и фломастери, клайбаси, печаци, темпери. Учителє нашо добри даваю нам знанє, читанє, рахованє, писанє и мальованє. Ташку влєчем горе-долу, идзем дому лїво-право. Чи мац пражи палачинки – кричим „Здраво! Браво!” Клара Катрина, IV, Руски Керестур

Борис Буила, III, Вербас

Пахняце „ЧЕРВЕНЕ ПУПЧЕ”

М

узично-танєчна манифестация дзецох „Червене пупче” и того року розвешелєла шицких учашнїкох и публику. Швето дзецинскей радосци отримане 1. октобра у Руским Керестуре, а нащивительох у велькей Гали привитали зоз шпиванку „Нашо швето” члени Дзецинского хору „Шкорванчки” з дириґентку Лидию Пашо. Мали шпиваче зоз Музичней оводи на тим, 48. по шоре „Пупчу” шмело вишли на вельку бину и зоз фахову руководительку Таню Фейди одшпивали шпиванки „Чудне путованє” и „Брацик и шестричка”. Юлиян Рамач Чамо ше вельо роки вєдно з дзецми радовал и пририхтовал их за тото нашо найвекше швето, та му вони тераз з моцним аплаузом дали чесц. У другей часци програми виведзени дзешец нови композициї. Перши три шпивачки: Леонела Цифрич, Марина Джуджар и София Семан зоз Руского Керестура виведли композицию Наташи Фейди на слова Миколи М. Кочиша „Чежки роботнїки”, а потим ше представели штири дуети зоз Руского Керестура. Елеонора Дудаш и Ивана Фейди

Танєчнїки зоз Дюрдьова

Танєчнїки зоз Коцура

Танєчнїки зоз Руского Керестура

шпивали шпиванку „На кирбаю” Марини Роман и Владимира Дудаша, Дорияна Пап и Даница Плавшич шпиванку „Червени черешнї” Ани Бучко и Агнети Папгаргаї, а вец микрофон вжали хлапци, Александар Зорич и Павле Венчельовски, та виведли композицию Владимира Дудаша „Мижо рибар”. Елена Шомодї и Анита Чизмар вибрали шпиванку Оксани Рамач и Меланиї Римар „Ґовля лєци”. На тогорочним „Пупчу” бул и єден дует зоз Вербасу: Кристина Будински и Аґита Ковач, хтори шпивали шпиванку „Шаркань” Маґдалени Горняк-Лелас и Мариї С. Горняк. Даниєла Горняк зоз Сримскей Митровици компоновала „Чаривни сни” хтори одшпивала Надя Каурин зоз Сримскей Митровици.

Танєчнїки зоз Вербасу

Иґор Папуґа и Борис Жирош зоз Руского Керестура виведли композицию „Нїч нє прескочим” Юлияна Рамача и Меланиї Римар, а Матей Шепински и Иван Рац тиж зоз Руского Керестура шпивали шпиванку Михаила Рамача „Мали кавалєр”. И композицию Весни Медєшовей „Еколоґия” одшпивали домашнї, Теодора Русковски и Йована Казак. Першу награду достала композиция „Чаривни сни”, Водителє Ребека Семан и Павле Венчельовски другу „На кирбаю”, а трецу „Нїч нє прескочим”. Награду у КУД „Петро Кузмяк” у Ноза найкрасши текст достала вим Орахове зоз наймладшима Даниєла Горняк. танєчнїками пририхтали У трецей часци „Пупча” „Карпатски мотиви”, а Дзенаступели танєчнїки и шпицинска танєчна ґрупа Руского ваче зоз наших местох. Перкултурного центру у Новим ши ше представели Шидянє, Садзе виведла „Гуцулку” чий члени КПД „Дюра Киш” зоз кореоґраф Дмитро Сасюк, а Рускима танцами хтори их фахови руководитель Владинаучели фахово руководитемир Иван Вева. Дзеци зоз льки Ясминка Димитриєвич Дюрдьова танцовали и „Букои Наташа Гарвилчак, а повински свадзебни танци” хтотим Дзецинска танєчна ґрури их научел кореоґраф Звонко па КПД „Карпати” зоз Костелних и фахово руководиВербасу одтанцовала „Пертельки Тамара Салаґ и Марча ши мойо крочаї”. Їх кореоґХромиш. Танєц „Препилкаре” раф Славко Микитишин, а з дзецми у КУД „Жатва” у Кофахова руководителька Санцуре пририхтал кореоґраф дра Микитишин. Младша Теодора Русковски и Йована Казак Микола Ґубаш и фахови рукодзецинска ґрупа Дому култузоз Руского Керестура водитель Желько Фаркаш, а ри Руски Керестур виведла вец танци „До млїну” и „Подтанєц „Жабки” и Венчик гопакох под руководством скакуєм, подубкуєм” одтанцовала Старша дзецинҐабриєли Саянкович и Саши Палєнкаша. Руски наска ґрупа Дому култури Руски Керестур чия родни танци пририхтала Дзецинска ґрупа КУД кореоґрафка Ґабриєла Саянкович, а фахови руково„Яким Ґовля” з Миклошевцох под фаховим рукодитель Сашо Палєнкаш. водством Єлени Сабадош. Дзецинска ґрупа шпиваРуководитель дзецинскей манифестациї бул чох КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова зоз Михайло Зазуляк, конферансу написала Ивана Дуфахову руководительку Сенку Станкович одшпидаш, а водителє були Ребека Семан и Павле Венчевала шпиванку „Моя стара мамка”, а отамаль прильовски. Аранжмани написали Мирослав Пап и шли и члени Пририхтуюцей танєчней ґрупи, та Юлиян Рамач Чамо. виведли танєц „Три гвиздочки на нєбе”. КореоґраШпивачох провадзел Дзецински хор „Шкорванфию поставел Звонко Костелник, а фахови руковочки”. Вони зоз шпиванку „Тисяч радосци” и завардитель бул Микола Хромиш. Кореоґраф Йоаким ли тогорочне „Червене пупче”. Рац Мими и фахови руководитель Владимир Маґоч М. Римар

ЛАВИРИНТ

АНАҐРАМ Анаґрам то така файта загадкох же ше з єдного слова помишаю букви и з нїх ше направи друге слово. Наприклад: Рука – Кура. Прето ту єден задаваме и такой му даваме одвит: Зоз єдного боку: тота животиня од ловара сцека; Зоз другого боку: служи за єдзенє, прави ше зоз млєка. (Одвит: Рис – Сир) А тераз одгаднїце тот анаґрам: Перше: варош вельки, стройни; Друге: процивне од войни. „Пионирска заградка”, децембер 1958.

Рибка була барз нєсташна, та вискочела зоз аквариюму, а тераз є смиядна, та би сцела цо скорей скочиц до води. Алє... алє ше страцела и нє зна ше врациц дому, до цеплого аквариюму. Помогнї єй.

КРИЖАЛЬКА

Горизонтално: 1. Єден глодар; 2. Домашня животиня (хлопского роду); 3. Индустрийна рошлїна; 4. Хлопске мено; 5. Длуги период без дижджу; 6. Брехац лєбо...; 7. Дванац мешаци; 8. Єдна файта желєняви (а маме и таке презвиско). Риш крижальку, та пречитай цо пише у белавих квадрацикох.

КУЦИК ЗА КРЕАТИВНИХ Єден били папер, фалаток желєного колаж-паперу лєбо плаценко, даскельо палїчки за уха, лїпкаче, кущик вати, ножнїчки и дакус сцерпезлївосци досц же бисце направели красни квецик.

G СТОНОГИ Стретли ше два стоноги – сушед и сушеда: – Добри дзень, сушед – здравка стонога. – Цо ци роби жена же сом ю цали тидзень нє видзела под тим нашим плоциком.

– Позберала шицки свойо и мойо ботоши, та нє може лєм порайбац – одвитує сушед стонога.

– Значи же ю ище тидзень нє увидзим, бо порайбане муши и попресцерац – заключує сушеда. КРАВА НЄ СЦЕ ШЕДНУЦ

U

MOR

Унука пошла до хлїва, положела столчок поконцу крави и чека, чека... О ферталь годзини пошла волац бабу: – Помогнїце ми. Я положела столчок, а тота ваша спрична крава нє сце шеднуц на ньго. НЄ ПОДРАПАЛА Ю Мац ше вадзи зоз свою дзивочку: – Марчо, кельо раз сом ци гварела най нє цагаш мачку за хвост? Подрапе це. Марча: Га... дас дзешец раз, а ище ме анї раз нє подрапала.

Н

Пришла унука з варошу служиц до баби до ваО О РО И Х ВА Л Ь Н И П лалу. Баба ше зрадовала же будзе мац одмену, та В М Ш гвари: А НЯ – Нолє, вежнї столчок, та идз подоїц краву. Добре му Добре му – як псу на – як риби паздзерчу. на брегу. Дує ше – як жаба.

Док трава наросла, осел здохол.

НАЙДЗ РОЗЛИКИ ПОВЯЖ ЧИСЛА

Повяж числа од 1 по 48, та будзеш мац рисунок хтори треба и офарбиц.

Тоти два слики скоро цалком єднаки, алє опать лєпше и найдз 5 розлики.

За октоберске число „Заградки” до Редакциї сцигли 79 роботи од вредних сотруднїкох з даскелїх наших местох. Руски Керестур: Ребека Сабадош, Емина Няради, Дария Кишюгас, Сара Ковач, Анастасия Петрович, Матеа Югик, Мартина Еделински, Иван Медєши, Мирко Малацко, Филип Илич, Иґор Фейса, Дарко Колошняї (II); Елеонора Дудаш, Клара Катрина, Елеонора Медєши, Теодора Фа, Мая Сивч, Валентина Чуни, Ана-Мария Малацко, Андрея Надь, Антоний Виславски, Марко Ковачевич, Матей Кршич, Михайло Мижо Баран, Андрей Бодваньски, Давид Чордаш, Валентин Чуни, Желько Шомодї (IV). Вєдно 34 роботи. Коцур: Емилия Уйфалуши, Тамара Салонтаї, Катарина Штефанко, Мария Сакач, Симона Ґайдош (овода); Теодора Ґайдош, Мая Ґайдош, Сара Горняк, Весна Бильня, Филип Хромиш, Лука Дорокхази, Борис Чордаш, Дамян Радванї, Алексей Медєши, Синиша Буила (II); Михаела Ґубаш, Мартина Уйфалуши, Стефан Буила, Лео Бесерминї, Андрей Дорокхази, Томислав Бесерминї (III); Марина Медєши, Сара Ґайдош, Сара Гарди, Мария Скубан, Иґор Чордаш, Вид Неделькович, Иґор Чордаш, Алекса Дорокхази (IV). Вєдно 32 роботи. Дюрдьов: Ана Мария Орос, Лука Михайловски, Никола Чакан, Александар Нота, Никола Пушкаш, Марко Чельовски (овода); Ксения Вереш, Кристина Дюранїн (IV). Вєдно 13 роботи.

Дзецински тидзень у Руским Керестуре у знаку бавеня, друженя, помаганя...

Заєднїцки рисунок школярох IVб и VIб класи

ЩЕСЦЕ ТО КЕД... За щесце нє треба вельо. Важне же бизме були здрави и же би таки були и шицки хторих любиме. То найвекше щесце. Дакому за щесце потребна велька хижа и красни авто, а дакому тото нє найважнєйше. Кажде ма иншаки жаданя и кед ше му виполня, вон у тей хвильки щешлїви. Хто жада барз вельо, нїґда є нє задовольни зоз тим цо ма. Гевто до чого вериме же ше нам случи, найчастейше ше и збудзе. Же бизме були задовольни, мушиме знац цо сцеме. У живоце нє найважнєйши пенєжи же бизме посцигли цо зме надумали, та же бизме вец були щешлїви. Я щешлїва же ми дати живот, же ше можем радовац, шмеяц... Щесце вшадзи коло нас, у природи хтора нас окружує, у предметох хтори хаснуєме и на велїх других местох. Щешлїви ши тельо кельо ши порихтани помогнуц другому. Щешлїви людзе хтори знаю любиц, жичиц каждому лєм добре и буц порихтани пребачиц. Треба знац препознац щесце, бо воно вшадзи коло нас, лєм вше у иншакей форми. Же биш бул щешлїви, думай позитивно и щесце ша саме зяви и ошмихнє ше на це. Емануела Горняк, VIII, Коцур

РУСКИ ЯЗИК И ЗА ПРЕДШКОЛСКИ ДЗЕЦИ У Предшколскей установи „Радосне дзецинство” у обєкту „Палчочка” у Новим Садзе и у тим школским року орґанизоване ученє руского язика з елементами националней култури за предшколски дзеци. Програму ше реализує у рамикох Проєкта „Учиме руски язик”, а орґанизатор Дружтво за руски язик, литературу и културу и ПУ „Радосне дзецинство”. Годзини каждей стреди од 18 по 19 годзин трима вихователька Александра Колбас. Приявени двацец пецеро дзеци од три по седем рочних. Шицки ше вони найволя бавиц и рисовац, цо им и найбаржй швечи. Буду мац и креативни роботнї, и драматизациї приповедкох и сказкох, буду учиц писньочки примерани їх возросту, та буду мац и кратки програми з нагоди шветох. Р-р

ЯК РОШНЮ ДЗЕЦИ У ШВАЙЦАРСКЕЙ

TUTI FRATTELI – ШИЦКИ ЗМЕ БРАЦА О ЗНАЧЕНЮ ЖИВОТИНЬОХ

МАЧКА – РАЗ СВЯТА, РАЗ ПРЕКЛЯТА

Дзеци у Швайцарскей нє бешедую по швайцарски, бо таки язик нє постої. У тей бреговитей жеми у шерцу Европи жию Нємци, Французи и Италиянє. Алє, кед у питаню Червени криж – Медзинародна гуманитарна орґанизация, шицки вони бешедую по швайцарски, односно на язику Червеного крижа. Дзекуюци медзисобному помаганю, заєднїца трох народох обстала у нєгосцолюбивих брегох хтори векшу часц рока под шнїгом. Кед их окує жима, пука и древо и камень. У швайцарских Алпох, високих 2 500 метери находзи ше чежко преходне горске шедло, наволане Святи Бернард. Хто ше вжиме найдзе на тей нєпреходней горскей дражки, у моцней курняви нє ма ратунку. Же би нєщешлївим путнїком даяк помогли, монахи пред тисяч роками збудовали манастир и пошвецели го Св. Бернардови. Же би були успишнєйши у милосердней роботи, дресирали моцни пси, бернардинцох, за помоц у глєданю завятих путнїкох. Кед пес нанюха завятого, перше го пробує сам вицагнуц, а кед нє може, бежи до манастира волац до помоци монахох. Найпознатши бернардинєц бул Бари. Вицагнул зоз шнїгу 40 людзох. Кед ратовал того остатнього, полузмарзнути чловек уж нє бул цалком при себе и привидзовало ше му же шнїг коло нього одгребує вовк, та го барз поджобал з ножом. Чежко ранєни пес Бари ше якош одцагнул до манастира и явел монахом най ратую чловека, а за його (псово) смертельни рани нє було лїка. Як знаменїтосц природи, Барийово цело ше чува у Природняцким музею у Берну, главним городу Швайцарскей, а на острове Рамиз нєдалєко од Паризу тому бернардинцови подзвигнути памятнїк. Й. Алексич

У Ста рим Єгипту мачки були святи животинї и приказовани су як символ мацеринства, плодносци и позитивних збуваньох. П р е гл а ш е н и су за националне божество. Кед дахто забил мачку, и його чекала иста така кара. Окремни мачки ше жертвовало богом, а даєдни ше мумифицировало и кладло богачом на труни. За мачки у Старим Єгипту бул и специялни теметов. Медзитим, нє вше тоти животинї були таки почитовани. У 13. вику ше их тримало за дябловски животинї хтори вишли з пекла, та их людзе преганяли и барз мучели.

КАМП-ПРИКОЛИЧКА З ЛЕҐО КОЦКОХ У Ґинисовей кнїжки рекордох и єдна камп-приколичка, як найвекша креация направена зоз леґо коцкох. Дванац фаховци за дванац тижнї зоз 215 158 коцкох вибудовали праву камп приколичку у природней велькосци. З вонка випатра досц реалистично, а нука ма уведзену воду и струю, та у нєй мож нормално бивац. Ма шпоргет и судзину за варенє, ма стол и карсцелї, посцель и инше нєобходне у обисцу, а шицко вискладане з тих „коцкастих бавискох”.

Bo`idar Zagorynski, VIII, Ba~inci

Filip Seman, IV Ruski Kerestur

Sara Gornyk, II, Kocur

Сара Гарди, IV, Коцур