Заградка 4/2023

Мушиме вас барз похвалїц! За тото число „Заградки” послали сце аж

150 нови роботи. И далєй з нєсцерпеньом чекаме вашо литературни, подобово и новинарски роботи, як и фотоґрафиїи друге.

Коцур: Ана Клашня, Анастасия Копчански, Єлена Тимко, Алиса Салонтай, Виктор Клашня (овода), Алексей Уйфалуши, Емануел Жилник, Андрей Масловарич, Ема Ґубаш, Лена Полдруги, Лука Макаї, Нина Хорняк (I), Анастасия Кучмаш, Алексей Бесерминї, Микола Штефанко, Никола Дротар, Николина Копчански, Стефан Ґайдош, Павле Бесерминї (II), Виктор Кулич, Яна Тимко, Мирослав Бесерминї, Матей Сакач (III), Даниєла Ґайдош, Надя Ґайдош, Николина Маґоч, Рамона Будински, Филип Буила (IV). Вєдно 64 роботи.

Руски Керестур: Павле Папуґа (овода), Филип Бурчак, Андрей Надь, Андрей Маґоч, Лина Папуґа, Заря Ковач, Йована Кушич, Михаела Сендерак, Михаела Малацко, Радош Селич, Тони Сивч, Ена Чордаш, Кристина Рамач, Валентина Чонка, Лука Зелич (II), Адела Мецек, Деяна Тот, Даниел Фейди, Адрияна Рац, Лара Рац, Неманя Винаї, Ванеса Няради, Матеа Бучко, Михаела Брекайло, Кира Пап (III), Ерик Русковски, Дарко Еделински, Адрияна Штранґар, Тони Колошняї, Клара Блаґоєвич, Аня Сендерак (IV), Николая Рац, Лена Зелич, Доротеа Рамач, Клара Джуджар (V). Вєдно46 роботи.

Вербас: Андєла Влахович (овода), Драґана Корпак, Аня Аритонович(I), Матея Ґшвенґ, Милена Корпак, Алекса Влахович, Радован Бодвански, Емилия Станоєвич, Виктор Будински (V), Андрей Давидович (VI),Димитриє Шашороґа (VII). Вєдно14 роботи.

Нови Сад: Сташа Фейди, Миня Єґдич, Лазар Вучинович (I), Димитриє Корпаш, Иван Маґоч, Ирина Бики, Катарина Кочиш (II), Йован Винаї, Максим Ходак, Симона Медєши, Николина Ґркович, Лана Вучинович (IV), Мария Ждрня (VI). Вєдно 14 роботи.

Дюрдьов: Марко Станкович, Владимир Молнар, Милана Йованов, Мария Рамач, Андрей Балїнт (IV). Вєдно 5 роботи.

Ґосподїнци: Николина Попович (IV), Андрияна Кодба, Тияна Дюрдєвич (VII). Вєдно 3 роботи.

Шид: Коста Гнатко (I), Миа Драґосавлєвич (IV). Вєдно 2роботи.

Оджак: Сара Вучич (III). Вєдно 1 робота.

Ковачица: Маша Венярски(I). Вєдно 1 робота.

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad

821-93

ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqna redaktorka May Zazulyk

Gardi. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . –

Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. –Ilustr. ; 24 cm

Mese~no tokom {kolske godine. –Nastavak publikacije: Pionirska zahradka

ISSN 0353-9938

Директор: дрБорисВарґа

Одвичательнаредакторка: МаяЗазуляк Гарди

Виходзиразнамешац у школскимроку

ВидаваНВУ„Рускеслово” Футожска2/ІІІ 21 000 НовиСад, Телефон(021) 6613-697

Жирорахунокчисло: 160-923244-82 • Рочнапредплата 1 000 динари; заиножемство25 евра Дизайникомпютерскиобробок: МарияГудак

Лекторка: Ясмина Дюранїн Рукописишенєвраца

Друкуєдрукарня: „MAXIMAGRAF”, Петроварадин YU ISSN 0353-9938

Е-mail: zahradkacasopis@gmail.com

Web site: www.ruskeslovo.com → Заградка

YouTube: Ruske slovo za dzeci

Илустрациї: АлександраМедєши Александра Русковски

Яна Варґа

Илустрация – вифарбйованка: Танита Ходак На насловним боку: Велька ноц Авторкаилустрациї: Ивана Бучко

ЧАСОПИСЗА ДЗЕЦИ

TO ЗАГРАДКА Мено и презвиско:

Место и класа:

АПРИ-ЛИ-ЛИ-ЛИ!

Апри-ли-ли-ли! Поспреведали сце дакого 1. априла? Гей, знаме же уж прешол, алє вас заш лєм и ми сцеме дакус поспреведац. У тим тексту, праве о 1. априлу, єст 12 правописни гришки и сербски слова, хтори треба же бисце нашли, роздумали як их треба правилно повесц и написац, а потим маце задаток преписац цали текст так же би бул без гришки. Уключце добре розумчок и лапайце ше до роботи!

На Шветски дзень шали, 1 април, велї франтую и спреведаю ше зоз даякима безопаснима лукавствами, а потим поведза апри-ли-ли-ли, да би особа знала же є преваренаТот обичай популарни ище од 19 вику и нєнационални празник є анї у єдней держави, алє є прилапени у вечини европских културох, ЗАД-ох и индиї

Марцовски и априлски случованя

КОНЦЕРТИ, ЗМАГАНЯ, НАЩИВИ

Випатра же нам тоти два боки нє досц же бизме попровадзели шицки збуваня на хторих участвуєце. Но, якошик ше нам лєм удало змесциц вашо наступи, успихи и активносци, та поопатрайце цо ше то шицко случовало.

КОНЦЕРТ ШКОЛИ ЗА МУЗИЧНЕ ОБРАЗОВАНЄ И УСПИХИ НА ЗМАГАНЬОХ

Осмомарцовски концерт керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє (ШОМО) з Кули отримани 7. марцау велькей сали Дома култури. На концерту наступели 20-еро школяре.Музичаре у марцу мали успихи и на змаганьох. На 19. Фестивалу войводянскей тамбури хтори 1. марца отримани у Ади, Иван Фейди и Иван Планчакна тамбури-басприм освоєли перши награди.Тиж так, на 9. Медзинародним змаганю тамбурашох, котре отримане 20. марца, Фейди освоєл I-1 награду, аПланчак II-2 награду.

У просторийох Културно-уметнїцкого дружтва „Тарас Шевченко” у Дюрдьове 11. марца отримани традицийни Осмомарцовски концерт. На нїм участвовали дзеци зоз заградки „Дюрдєвак” Предшколскей установи „Дзецинство”, члени рецитаторскей, фолклорней и музичней секциї дюрдьовского Дружтва, як и школяре зоз Основней школи „Йован Йованович Змай”. Того року на концерту як госци участвовали и члени коцурского КУД „Жатва”. По законченю програми учашнїки ше предлужели дружиц, шпивали дзецински шпиванки и почасцели ше зоз колачами, хтори на роботнї напекли членїци старшей дзецинскей фолклорней ґрупи.

РУСКИ КЕРЕСТУР НАЩИВЕЛИ

ШКОЛЯРЕ ЗОЗ СРИМУ

Школу „Петро Кузмяк”, алє и други институциї у Керестуре 25. марца нащивели школяре зоз наших руских местох у Сриме котри уча руски язик як виборни предмет. Нащивели и будинок Замок, церкву, Водицу, найстаршу хижу и Дом култури, а представени им и часописи НВУ „Руске слово”, МАК инаша„Заградка”.Школярох було 15, зоз Шиду, БачинцохиБеркасова од пиятей по седму класу, котри ходза на годзини руского язика з елементами националней култури при учительки Наташи Еделински Миколка. З нїма були и виронаучни дзеци з о. Владимиром Еделинским Миколком.Главна причина нащиви була же би школяре видзели можлївосци школованя у Школиу Керестуре, а даєдни з нїх нам на друженю виволали же ше им Школа пачела и же би ше любели у нєй школовац.

ЗМАГАНЄ ЗОЗ СЕРБСКОГО ЯЗИКА ЯК НЄМАЦЕРИНСКОГО

Основна школа „Петро Кузмяк” 26. марцабула домашня Окружному змаганю зоз сербского язика як нємацеринского. Змагали ше 22 школяре седмей и осмей класи зоз штирох школох зоз заходнобачкого округу.З домашнєйШколи „Петро Кузмяк” од дзевецерих змагательох на Републичне ше пласовали тройо школяре осмей класи – Сара Боцка, Ребека Сабадош и

ОСМОМАРЦОВСКИ КОНЦЕРТ

У ДЮРДЬОВЕ

Даниел Надь.Змагали ше зоз школярами зоз ОШ „Петефи Бриґада” з Кули, ОШ „Нестор Жучни” з Лалитю и ОШ „Братство-єдинство” зоз Зомбора.

КРЕАТИВНА РОБОТНЯ ЗА ШКОЛЯРОХ И РОДИЧОХ

Заградкаре зоз руского оддзелєня штвартей класи зоз Дюрдьова и їх учителька Єлена Кухар явели нам же мали Креативну роботню за школярох и родичох. Школяре привитали родичох на дзешец шветових язикох, а потим пекли колачи на машинки. Тиж так, похвалєли ше нам и же їх товариш з класи Андрей Балїнт участвовал на окружним змаганю зоз математики и освоєл друге место.

АКТИВНОСЦИ У ВЕРБАШЕ

Основна школа „Светозар Милетич” у Вербаше ознова отворена за наставу, после законченей реконструкциї. У нєй 15. марца отримана програма „Школа котру любим”, на хторей участвовали и школяре хтори ходза на руски язик Сара Надь и Мартин Фа. Вони и школярка зоз пестованя мадярского язика виведли текст о школи на трох язикох и достали вельки аплауз. У Вербаше у КПД „Карпати” у марцу отримана и роботня з нагоди Велькей ноци, на хторей школяре украшовали писанки, а пред тим мали и роботню з нагоди Дня женох.

ПРОГРАМА У САВИНИМ СЕЛУ

На Дзень школи „Бранко Радичевич” у Савиним Селу 31. марца отримана програма, на хторей участвовали и дзеци хтори ходза на годзини руского язика , а порихтала их Леона Олеар.

13. МЕДЗИОКРУЖНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА

У просторийох Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре всоботу, 1. априла, отримане 13. Медзиокружне змаганє з руского язика и язичней култури у рамикох 260 рокох насельованя Руснацох до Коцура, 110 рокох першей театралней представи у Коцуре и 110 рокох од народзеня проф. Гавриїла Г. Надя. На змаганю участвовали школяре з основних школох од V-VIII класу. Свойо знанє того дня указал 51 школяр зоз 12 руских местох, 29 школяре зоз порядней настави и22 школяре зоз школох дзе ше руски язик учи як виборни предмет з елементами националней култури.Од 51 школяра аж 35-еро завжали даєдно з перших трох местох. На Републичне змаганє, хторе за школярох VII и VIII класох будзе отримане 27. мая, тиж у Коцуре, пласовали ше 22 школяре: 7 зоз порядней настави, док зоз виборней настави 15 школяре.

ОТРИМАНА ЗОНСКА СМОТРА

РЕЦИТАТОРОХ

На зонскей смотри рецитаторох „Поето народу мойого”, котра отримана у Бачу 1. и 2. априла наступели тринацецеро хтори гуторели стихи по руски, а на покраїнску смотру до Сечню, котра будзе од 21. по 23. април ше пласовали пецеро.У наймладшим возросту зоз Коцура участвовали Николина Маґоч и Филип Буила, зоз Руского Керестура Леонтина Еделински и Милена Рамач, а зоз Дюрдьова Мария Рамач. Зоз того возросту на покраїнску смотру ше пласовали Милена Рамач зоз Керестура и Мария Рамач зоз Дюрдьова.У штреднїм возросту по руски зоз Руского Керестура рецитовали Ема Живкович, Мая Надь и Исак Новта, зоз Дюрдьова Иван Молнар, а зоз Нового Саду, на сербским язику рецитовал и Серґей Дюранїн. На покраїнску смотру пласовал ше Иван Молнар.

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ У ШАХУ

Републичне змаганє у шаху на котрим участвовали и двоме школяре зоз Руского Керестура, отримане 1. априла у Нишу. Попри вельо учашнїкох и моцней конкуренциї, Тони Орос зоз 6. класи завжал 31. место од 58 учашнїкох, док Андрей Провчи зоз 7. класи завжал 20. место од тиж 58 учашнїкох.

М. Афич. Л. Вереш, Д. Барна, Ол. Русковски, М. Зазуляк Гарди

РАМОНА БУДИНСКИ ЗОЗ КОЦУРА

Окрем того же є одлична школярка штвартей класи Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре и же у дньовнїку зазначує сами петички, Рамона Будински и барз крашнє рисує, збера награди на подобових конкурсох, люби рецитовац, танцовац, а схопна є и кошаркашка. Одгадла нам цо найволї представиц на своїх малюнкох, а бешедовала нам и о других своїх интересованьох.

Рамона одмалючка була барз активна, любопитлїва и схопна, а найволєла на папер пренєсц чаривносци яки задумала у своєй глави. Идеї викуковали зоз шицких бокох коло нєй, инспировали ю облюбени животинї, хвильки, думки...

– Найволїм рисовац зоз фломастерами и темперами, а на своїх малюнкох любим хасновац и шльокици (ґлитери). Кед рисуєме на даяку задату тему, инспирацию вше находзим у своєй мриї. А найщешлївша сом кед рисуєм конї, прето же их барз любим – гвари Рамона.

Єй рисунки були наградзени на двох конкурсох котри розписала Явна библиотека „Данило Киш” з Вербасу, дзе участвовали школяре зоз шицких школох вербаскей општини. Медзи вецей стотки малюнками котри були приявени на конкурс, Рамоново ше видвоєли як найлєпши.

– У другей класи сом достала награду на Ярнїм конкурсу за малюнок на тему „Найкрасши слова ~ по слунку ишли”, а потим и

УЖИВА У ШИЦКИХ СВОЇХ ИНТЕРЕСОВАНЬОХ

на Єшеньским конкурсу за роботу на тему „Гомбалка витрох”. Обидва рисунки на конкурси приявела моя учителька Славица Чельовски, а и була зо мну на святочним уручованю наградох. Барз сом була щешлїва, а як награди сом достала интересантни кнїжки.

Окрем рисованя, Рамона люби и читац, окреме твори наших руских писательох, а люби и рецитовац, як и сама поскладац стищки. Участвовала на вецей рецитаторских смотрох, а порядни є учашнїк и на шицких школских програмохи рижних других културних манифестацийох. – Найволїм рецитовац руски писньочки, а за шицки наступи ме рихтала моя учителька Славица. Вше ми ше пачели шицки писньочки котри нам вона вибрала, з радосцу сом ше пририхтовала за кажди наступ и рецитовала, прето же то наисце любим. Дакеди сом була инспирована и сама написала даяки писньочки котри були и обявени у „Заградки” – толкує далєй Рамона.

Член є и младшей фолклорней ґрупи КУД „Жатва” и, як гвари, дзечнє ходзи на проби. Наступели на вецей манифестацийох и концертох у Коцуре, як и у Руским Керестуре и Дюрдьове.

Люби учиц нови танци и нови крочаї, крашнє ше дружи зоз своїма парняками на танєчних пробох и Рамона з нєсцерпезлївосцу обчекує шицки нови наступи.

Наша собешеднїца часто брала учасц и у вецей руских емисийох, як на радию, так и на телевизиї. А як окремне дожице би видвоєла тото же участвовала на єдним студентским проєкту у Новим Садзе, та ше нашла и опрез камери як статиста на знїманю филма. Окрем того, цикави ю и спорт.

– Участвовала сом на Спортско-духовним стретнуцу „Run 4unit” у Руским Керестуре, дзе було рижни интересантни бависка и веселе друженє. Тренирала сом и кошарку у Кошаркашским клубу „Олимп” и на змаганю у Степановичеве сом прешлого року освоєла перше место у шлєбоднимруцаню на кош. Ра мо на ше люби дружиц, люби путовац, нащивйовац и упознавац нови места. Шлєбод ни час ви полнює зоз товаришами и товаришками, та ше вєдно шейтаю, во жа ролери, бициґлую, а люби ше и корчоляц, як и плївац на базену.

– Барз любим животинї, дома мам мачки и пса, алє найволїм конї и вони скоро на каждим моїм рисунку. Ходзела сом до Мини школи шедланя, а того лєта ше плануєм уписац и до Школи шедланя у Конїцким клубу „Викинґ” у Ченею – визначела и додала – од предметох у школи найволїм подобове прето же любим рисовац, и физичне прето же любим буц активна, и наисце уживам у шицких своїх интересованьох – з ошмихом заключела тота всестрана школярка штвартей класи Рамона Будински зоз Коцура.

Оля Русковски

На Вельки пияток моя мац писанки писала и до танєра складала. Ми коло нєй стали и крашнє ше припатрали. Нараз ме курка Марципаня на бок волала, та ми так коткодакала: „Мижо сушедов ше вшадзи вихвалює, же його мац красши писанки малює. Ище ше їх курка вшадзи хвалєла, же вона таки вайца наношела, же гоч да ше з млатком бию, та ше нє розбию. Гварела неплеха, же су таки як з плеха. А я би ше ставела, же Мижова курка нє правду гварела. А мойо ваїчка цо их тераз твоя мац малює, да ше з пойда на жем спущує, та ше нє порозбиваю, таку тварду лупу маю.”

Кед мац вайца офарбела, крашнє их одложела. Вец ше мац поцешела, та ше до церкви пущела. Марципаня ми заш коткодала:„Идз, по Мижа цо им обок хижа, писанки поглєдайце, та ше черкайце.” Писанки зме поглєдали и такой ше до роботи дали.

Перше зме писанки так помали туцкали, а вец зме вше баржей лупкали. Моя писанка нє витримала, алє ше крашнє розтрепала. Мнє хтошка у глави мира нє дал, та сом другу писанку поглєдал. Знова ше Мижова писанка лєпше тримала, и моя ше и знова крашнє розтрепала.

Бурко, Ферко и Дюра криви як бандура, около мнє стали,та ше шмеяли. Я вецка уж на писанкох нє шпоровал, та сом и зоз трецу щесце пробовал. Алє и треца и штварта и кельо лєм там на танєру стали, шицки ше крашнє розтрепали. Я, зато, розтрепани писанки назад до танєра одкладал, гоч сом шeгнївал же ме Мижо надвладал.

Мац кед писанки таки спораєни видзела, так ше розвешелєла, же мало нє замлєла. Кед ше обаторела, та ме ище и биц сцела.

Я себе потим длуго розбивал главу, же як ми то мог Мижо направиц таку злу славу, алє вец пришол ґу мнє кандур Микола, та ми так гварел: „Видзиш, Яни, то ци добра школа. Да ши очи лєпше вищирел, та би ше такой по другей писанки змирел. Бо Мижово вайцо гоч було фарбене, алє було – древене.

А так ти, видзиш, крашнє порихтани. Тераз док оцец придзе, ище будзеш и карани.”

Мали словнїк

Неплеха – дахто хто дакус нєдобри Бандура – смикови инструмент

Обаторела – розбудзела ше; пришла ґу себе од нєсподзиваня

Илустрация:Яна Варґа

(„Наша Заградка”, ч. 7. марец, 1940. року)

ЗОРИЦА БАЇН ДЮКАНОВИЧ

Єден стари, уж згайскани куфер, гоч цалком нїч нє звинєл, тераз у куце дриме, пол швета препутовал,

а уж є сам у цмоти влєце и вжиме.

Бул нови, нашмеяни, за кажди початок з радосцу порихтани, нє чекал най ше му модля, бо куфри путованя найволя.

Ношел ствари вшелїяки, шветочни сукнї, шмати койяки,

дакеди дарунки драги криє, а нїґда ше нє затрацел, куфер вирни живот жиє.

Бул то послухни куфер, нє звикол ше поносовац: – Прецо вец мушим тельо влєчиц?

Вибегло мукед го у гужви мушели прецаговац.

Тераз у куце лєдво вигварел: ище сом нє за руцанє, кед лєпше роздумам, цали мой живот єдно таїнствене путованє.

Прешпивала М. Римар

Илустрация: Александра Медєши

ВЕЛЬКА НОЦ

Велька ноц нам

вельо радосци ноши, людзе себе швето винчую и вєдно час препровадзую.

Заячок за тото швето

дзецом до гнїзда

дарунки приноши,

вєдно ше з нїма радує

и так их наградзує.

Велька ноц полна

любови, щесца и радосци, шицки ю славиме,

бо ю барз любиме.

Николина Маґоч, IV, Коцур

ТАЇНСТВЕНЕ ПУТОВАНЄ

НЄПОСЛУХНИ ОРМАН

Мам таку вельку бриґу зоз орманом же боме нє знам цо мам робиц. Нє знам лєм хто у нїм горши: чи маїци, чи панталони. О ботошох най анї нє бешедуєм.

Маїци и панталони на мнє вше крашнє стоя, по тим як их мама вирайбе и випейґла. Алє, кед су у орманє...

Слухам их я кажди вечар, кед ше укладам спац, як ше радза же пойду до виглєдовацкей експедициї, вноци, кед зашпим. Як поопатраю цо ше находзи за кавчом, под столом... Гевта шива маїца на котрей нарисовани Барт Симпсон вше ма найинтересантнєйши идеї. Хториш вечар надумала же би з гевтима новима фармерками цо маю треґери, пошли на орман. Задумайце, маїца и фармерки на орманє, а на нїм... Моя мама гвари же на нїм лєм маймун хиби. Павучини, праху вшелїякого, койдзеяки дробнїци цо наопадовали зоз повали. И шицко тото позаквачоване на моєй маїци и фармеркох. Як вец мам додня рано мацери потолковацже то нє я вируцала маїцу и фармерки на орман, алє же их то їх любопитлїва природатам одведла. Верце ми, анї кус ми нє вери– лєм дудре, грожи и пригваря.

Трикови ше тиж нє знаю крашнє справовац у орманє. Рукави вше викукую спод завартих дзверох, жубротаюцицошка о красотох живота з вонка ормана. Знаце, я трикови нє барз любим облєкац – даєден ме джобе, другому длуги рукави, на трецим попришивани вельки ґомбички... И вше ми горуцо у нїх. Моя баба зна штрикац, та ми вше нови трикови виштрикує. Мушим припознац же барз добре штрика, то наисце красни трикови, алє, знаце... Тей сезони трикови вецей нє у моди.

Главна часц ормана тота велька, велїчезна, дзе стоя сукенки, шоси,блузни, рижни якночки – аж там катастрофа! Мама вше кричи: ‒ Таньо, у тим твоїм орманє як кед би, нє дай Боже, бомба була спаднута!

Ша, цо себе вона дума? Же то лєм так орман мац и же у нїм лєгко шор отримац? То боме, анї кус нє лєгко! Шоси и блузни вше водза якуш окремну политику: вони фини и културни (пред маму и госцами), а кед заврем орман, по цалу ноц лєм даралую, огваряю, приповедаю цо нїч по нїм. Просто од нїх дакеди нє можем заспац. Задумайце себе – нє пачи ше им газучка на пайташковей сукенки, а вона наймодернєйшатей сезони. Знам же єй вони лєм завидза, бо су сами нє у тренду. Нє можем им пояшнїц же мнє найважнєйше у облєчиве ше приємно чувствовац, а чи дацо тей сезони модерне, чи нє... То ми найменша бриґа. Ша, я вообще нє любим „оганяцмоду”.

Праве прето найволїм облєкац фармерки и рижнофарбово маїчки, у каждей нагоди, нє патраци на тото цо ми пригваря мойо друге облєчиво.

Ниа, таки вам мой орман: вельки и полни зоз шматами котри ме нїґда нє сцу послухац. Вше, якош, наспак поробя од того цо бисце од нїх обчековали. Давно сом похопела же ми з нїма у живоце нєбудзе анї кус лєгко, окреме коло питаня пораєняи шорау орманє. Лєм, як бим тото пояшнєла моєй мами? Ниа, уж зоз кухнї нагнївано кричи: ‒ Таньо, орман попорай, уж ци є знова порозруцовани! Ша, дабоме!

ОЛЕНКА ЖИВКОВИЧ

Илустрация:Яна Варґа

Пречитай приповедку так же вигвариш одвитуюце слово кед збачиш сличку.

КСЕНИЯ МУЧАЇ

КЕД ПРИШЛО СЛУНЕЧКО

– Пришло слунечко! – скричали дзеци.

– Тераз будзе цепло и весело! – одгуковало по драже.

– Наисце? – опитали ше квитки и почали роснуц, квитнуц. Полно розквитли яґод жовти мали и нєпреривно себе цошка шептали.

– Ша то лампащики – радовали ше дзеци.

Їх шмих чула квочка та ше придружела на свой способ:

– Пришло слунечко, пришло слунечко, кот, кот, коткодак! А патьце яки я мам слунечка, жовти, жовтучки, округлючки и як крашнє ципкаю.

З кошнїцох повилєтовали яґод знова народзени. О кратки час кажда з нїх мала на своїх криделк фалаток слунка. Постало цепло и весело. На води ше колїмбали чамци у котрих шедзели радосни дзеци. Твари им швицели полни з радосцу.

Видзела их ластович та весело скричала:

– Нєшка напевно так крашнє прето же себе слунко навязало до власох вельо машлїчки вшелїяких фарбох.

Илустрациї:Александра Медєши

МИКОЛА ДЮРАНЇН

ПЧОЛКИ И ЯР

Єдна пчолка мала-мала на облак ше виґрабала, та през облак попатрела, товаришком так гварела: – Товаришки мойо мили, видзим єден квиток били; на слунко ше цепле шмеє, бо го воно крашнє греє.

На то пчолки прискочели, ширцом дзвери отворели, з криделками забринєли, зберац меду одлєцели.

МЕЛАНИЯ РИМАР

ВЕЛЬКА НОЦ

Велька ноц нам идзе и ноши радосци.

Печеме пасочки, бо нам приду госци.

Сто писанки

ми офарбиме, та облївачом

шицким подзелїме.

„Христос воскрес!”

здравкац научиме, бо по облїваню ходзиц любиме.

Илустрациї: Александра Русковски

Заокруж, лєбо повяж.

КедПасха, односно Вельканоц, так себе здравкаме:

За Вельку ноц фарбиме и украшуєме: Ґомбулї

Винчованки Писанки

За Вельку ноц ходзиме: По облїваню По шпиваню

По винчованю

Полож до кошарочки вельконоцни єдзеня.

Бобальки

Писанки

Паска

Капущанїк

По облїваню;Сирец,Писанки, Паска Илустрациї: Александра Русковски

Сирец

Точни одвити: Христос воскрес – Воистину воскрес!;Писанки;

Карла Мецек, 3,5 роки, Руски Керестур

Виктор Клашня, 5 роки, Коцур

Андєла Влахович, 6 роки, Вербас

Анастасия Копчански, 5 роки, Коцур

Маша Дудаш, 6,5 роки, Руски Керестур

ВЕЛЬКА НОЦ

Дзеци ше Велькей ноци барз радую, заячка чекаю

и весело подскакую.

Писанки крашнє фарбиме, єдни других облїваме, обичаї почитуєме

и у служби ше помируєме.

Рамона Будински, IV, Коцур

Валентина Гарди, IV Руски Керестур

ЛЄШИК

Лєшик ше находзи при беґелю блїзко при улїци Бориса Кидрича . Барз є вельки. У лєшику ше каждого року отримує єшеньски и ярнї крос. Лєшик ма вельо древа и трави. Любела бим кед би у лєшику було лавочки за шедзенє. Бул би ище красши и нащивенши. Мнє ше

у лєшику пачи тото же ше тамслави Перши май. Пачело ми ше же сом прешлого року зоз товаришами и товаришками преславела тото швето праве у лєшику. Наздавам ше же так будзе и того року.Барз сом щешлїва же бивам блїзко при лєшику.

Клара Джуджар, V Руски Керестур

Ирина Бики, II, Нови Сад

Симона Медєши, IV, Нови Сад

Николина Ґркович, IV, Нови Сад

ЛЇШКА

Лїшка дзива животиня. Вона ма мескову шерсц. Жиє у лєше. Лїшка ма длуги хвост зоз хторим ше вжиме закрива. Барз є мудра животиня. Люби єсц меса и ма оштри зуби. Йована Кушич,II Руски Керестур

ҐОВЛЯ

Била, висока, пишна зоз цеплих крайох пришла, прилєцела швидко, бо ту вецей нє жимно. Длуги клюн и шия, як и ноги и кридла, шицким дзецом є велька, а як птица мила.

Емануел Жилник, I, Коцур

КЕД БИМ БУЛА

Кед бим була медведз, меду бим крадла и цалу жиму бим лєм спала. Вельки брух бим мала и и барз бим ше надзерала. Нє знала бим кельо роки мам, а на пальцох читац нє знам. У лєше при рики бим ше купала, а вяри бим риби лапала. Оштри зуби бим мала и лєгко з нїма жувала.

Ванеса Няради, III Руски Керестур

МЕДВЕДЗ

Алексей Бесерминї, II, Коцур

Виприповедам вам як сом нашол найлєпшого пайташа. То ше случело кед сом мал три роки. Кед сом почал ходзиц до оводи. Там сом стретнул Владимира. Вон ше ми представел як „Вляда”. И так почало нашо друженє. Од теди зме ше цали час бавели у оводи. Волал сом го на родзени дзень и вон мнє. У оводи зме каждираз „ґнявели” воспитачку же бизме спали єден коло другого. После даякого часу воспитачка знала нашо намири, алє зме нє престали повторйовац, за кажди случай. Так ше ми двоме идзень нєшка бавиме. Андрей Балїнт,IV, Дюрдьов

Любим спац. Волам ше медведз. Жиєм у лєше. Найволїм мед и чухац ше до древа. Зоз жимней рики риби виберам. Мойо ричанє далєко ше чує и у лєше нїкому нє одвитує.

Алексей Уйфалуши, I, Коцур

ВИПРИПОВЕДАМ ВАМ…

МЕДВЕДЗ

Кира Пап, III, Руски Керестур

Радован Бодвански, III, Вербас

Ивона Йоксович и Миа Вуїч, I, Кула

ПИСНЯ О МАМИ

Любим свою маму найбаржей на швеце. Моя мама за мнє красша яґод квеце. Вона ше зо мну вше крашнє бави и кед ми чежко дружтво ми прави.

Миа Драґосавлєвич, IV Шид

Лука Зелич, II, Руски КерестурВиктор Кулич,III, Коцур

ЛЄВ

Лєв ма длугу гриву. Людзе гуторя же лєв цар животиньох. Вон файта велькей мачки, ма лаби, кремовей є фарби, грива му кафова, зуби му барз оштри. Месоєд є. Лєв дньово може поєсц седем кили меса, док лєвица пейц. Чежки су дас до двасто пейдзешат кили. Жию у чопору. Вєдно ходза лапац сарнї.

Михаела Сендерак,II, Руски Керестур

Я ґовля. Любим лєциц доокола. Мам длугоки ноги и писки. Била сом. Мойо писки мескови, исто як и ноги. Правим себе гнїзда зоз слами и кладзем их на комин. Кед мам свойо дзеци, старам ше о нїх. Док су мали, приношим им єдзенє. Найбаржей их чувам и меркуєм на нїх. Кед су уж дакус старши, учим их лєциц и як най збераю єдзенє.

Указуємим и як ше прави гнїздо зоз слами.

Аня Сендерак, IV Руски Керестур

Виприповедам вам цо ше шицко случовало 2020. року, под час корона вирусу. Корона вирус почал кус скорей як пред трома роками. Жридло му було у Китаю. За тот час нє робели школи, дутяни, оводи, фризере... Була полицийнагодзина, нє шмели зме виходзиц вонка после шейсц годзин вечар. Людзе хтори ишли на роботу мали даяки папери, хтори требали дац полициї як даяку препуснїцу. До двора зме могли виходзиц кеди зме сцели. Мали зме онлайн наставу. Патрели зме ю прейґ телевизора, а учителька нам посилала домашнї задаток прейґ Вибера и до е-учальнї. Тот период нє бул фини, алє зме (наздавам ше) дочекали його конєц.

Мария Рамач,IV Дюрдьов

ВИПРИПОВЕДАМ ВАМ...

Були сце дакеди на концерту животиньох? Нє?Анї ми, а любели бизме видзиц як би то випатрало. Можебуц праве так як у тей шпиванки, хтору тераз можеце научиц грац и шпивац. Можебуц ше будзе пачиц и вашим любимцом, та затанцую зоз хвосциками, лєбо криделками, а можебуц аж и зашпиваю.

Єден мали мищок купел себе пищок.

Єден мали герчок купел себе бренчок.

Пришпив:

Ла, ла, ла, ла, ла, ла,...

Єден мали слончок купел себе дзвончок.

Єден мали тащок мал барз красни глащок.

Пришпив

Єден куцов малки, вон грал на пищалки.

Єден пуляк стари грал нам на ґитари.

Пришпив

Було ту и курох, грали на тамбурох.

Були и когути, грали на флаути.

Пришпив

Ґу нїм пришла ище єдна стара врана, та правели концерт до билого рана!

Пришпив

Зоз публикациї

Чет барз популарни, та є прето и прицагуюци особом хтори го сцу злохасновац. Злохаснованє найчастейше уключує грожаци, лєбо уценююци поруки хтори єдна лєбо вецей особи посилаю другей особи. У таких ситуацийох треба буц осторожни, бо насилнїк може буц наисце опасна особа.

Як ше на чету защициц од насилства?

• Назвиска зоз хторима ше особи представяю при хаснованю четованя можу дїйствовац на других – було би добре виберац назвиска хтори защица дзеци од можлївого насилства и хтори го нє буду порушовац.

• Векшина четох ма можлївосц зопераня (Block)лєбо занєдзбованя (Ignore), зоз хторим ше зопера дальши поруки од нєжаданих хасновательох. Кед слово о дакому хто єдноставно допити, блокиранє порукох найчастейше досц же би ше зопарло проблем. А кед ше роби о особи хтора виноши правдиви гроженя, важне же би дзецко о тим обвисцело одроснуту особу до хторей ма довирия.

• Контаковац администратора хтори може онєможлївиц приход порукох од одредзених „назвискох”, од хторих пред тим приходзели нєприкладни лєбо насилни поруки.

• Дзеци би нїґда нє требали давац свойо праве мено лєбо особни податки на чету, бо нєможлїве знац чи друга особа гутори правду, лєбо ма зли намири.

НАСИЛСТВО НА ФОРУМУ

Форуми, од шицких формох комуникациї на интернету, найлєпше орґанизовани. На нїх єст администратор (єден, лєбо вецей) и модераторе задлужени за окремни часци форуму. Вони читаю шицки теми и дискусиї, та так меркую же би нє було увредзованя, гроженя, обявйованя приватних податкох и потупйованє правох. Кед дахто злохаснує форум за таки ствари, треба кликнуц на опцию „Обвисц модератора”. Модератор лєбо администратор висцера тот запис, спозори хаснователя лєбо му забранї приступ кед ше то повтори.

НАСИЛСТВО ПРЕЙҐ БЛОҐУ

Насилство прейґ блоґу одноши ше насампредз на „однїманє” цудзих блоґох (жертвом), потим на дополньованє зоз особнима увредзованями и/лєбо сексуалнима змистами. Зоз таку форму насилства ше нарушує угляд и загрожує приватносц другей особи. Тей файти насилства окреме подложни дзеци, хтори посилаю фотоґрафиї и особни податки же би пренашли пайташох на интернету.

КРАТКИ СОВИТИ ЗА ДЗЕЦИ

1. Нїґда нє зохабяй особни информациї на интернету.

2. Нїґда нїкому нє гутор свою лозинку, окрем своїм родичом.

3. Кед ци дахто пошлє злонамирну, лєбо грожацу поруку, нє одвитуй. Сликуй ю (screenshot) и зачувай як доказ. О шицким обвисц старшу особу хторей вериш, лєбо наволай центер на 19833.

4. Нїґда нє отверай и-мейли лєбо линки хтори ци пошлє дахто кого нє познаш лєбо дахто за кого знаш же других злохасновал.

5. Нє посилай поруки кед ши нагнївани. Пред тим як кликнєш „Пошлї” опитай ше як би ше ти чувствовал кед биш приял тоту поруку.

6. Помогнї дзецом хторих на таки способ малтретирую, так же нє будзеш прикривац насилство и же такой обвисциш одроснутих лєбо наволаш на 19833.

7. На интернету почитуй правила справованя як и у каждодньовим живоце.

МУДРО И БЕЗПЕЧНО НАСИЛСТВО НА ЧЕТУ

Чи сце знали же 21. марца означени Шветови дзень поезиї, а 2. априла Медзинародни дзень кнїжки за дзеци? Яки ти кнїжки читаш и чи маш даєдну облюбену?Яв нам свойо предкладаня, же би их и ми пречитали бо, нє знам чи знаш, алє читанє ма наисце велї предносци, хторих зме можебуц анї нє свидоми.

● Дзень кнїжки за дзеци преславює ше на дзень народзеня Ханса Кристияна Андерсена, творителя велїх сказкох хтори означели дзецинство ґенерацийом дзецох ширцом планети.

● Хто поряднє чита, кажди дзень научи дацо нове, збогацує свой словнїк, змоцнює концентрацию итд.

● Читанє злєпшує паметанє, опущує, зменшує стрес, побудзує роздумованє, зоз читаньом ше народзую нови идеї итд.

●Вискладай зоз тих буквох назву кнїжки сказкох и приповедкох Мирона Будинского.

● Начишлї найменєй пейц руских авторох и авторки хтори пишу за дзеци.

● Повяж слова хтори ше римую.

ГачеЛастовички

ПрескаковацУживац

КветМаче

ПлївацМерковац

ПтичкиШвет

векшини европских културох, ЗАД-ох и Индиї.

же є спреведнута. Тот обичай популарни ище од 19. вику и нє националне швето є анї у єдней держави, алє є прилапени у

спреведаю ше зоз даякима безопаснима лукавствами, а потим поведза апри-ли-ли-ли, же

НЇВОДКЕЧА АН БЕРСТРИНИМ ЧКУПОТО