Заградка 11 - 2016

^ASOPIS

ROK LXIХ • ^ISLO 11 • НOVEMBER 2016 • CENA 100 DIN

Z A D Z EC I

РУСКИ ЯЗИК У ҐОСПОДЇНЦОХ

Р

уски язик зоз елементами националней култури, як виборни предмет маю можлївосц учиц и школяре у Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох. Наставу трима професорка Ана Мария Рац, а годзини ше отримує каждей стреди. У рамикох манифестациї „Поетски нїтки Меланиї Павлович” нєдавно отримана явна годзина руского язика на хторей бул и директор Школи Дарко Вранешевич, и Ирина Папуґова спред Дружтва за руски язик, литературу и културу. Вона школяром подзелєла пригодни дарунки и припознаня з меном поетеси Павловичовей. И. П.

Фото: И. Папуґа

ШВЕТОВИ ДЗЕНЬ ПОЖИВИ

Ш

коляре у Основней и штреднєй школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре означели Шветови дзень поживи – 16. октобер. Биолоґийна секция Штреднєй школи пририхтала презентацию здравей поживи, а направена и вистава фотоґрафийох на тему поживи. Шицки школяре могли видзиц, та и покоштовац смачну овоц и желєняву, природни соки, мед и здраву ужину, а на годзинох бешедовац и слухац о здравим костираню. Керестурски школяре означели и Европски дзень борби процив тарґовини з людзми – 18. октобер. М. А. Фото: M. Афич

НАЙМЛАДШИ ДОСТАЛИ УЧЕБНЇКИ

Ш

коляре хтори у новосадских основних школох ходза и на годзини руского язика як виборного предмету, каждей стреди вечар шицки вєдно зоз учительками Олю Яковлєв и Ана Марию Рац маю по єдну годзину у Руским културним центру. Як и каждого року, и тераз школяре першей класи од Националного совиту Руснацох, , односно його Одбору за образованє достали учебнїки за руски язик „Черешньов квиток” , а хтори у своїх школох ходза и на грекокатолїцку виронауку, достали учебнїки и за тот виборни предмет.

Фото: Я. Ковач

Р-р

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: ARTPRINT

Вредних вредзи наградзиц, та ше трудза буц ище и ище вреднєйши. Влонї найвреднєйши сотруднїки було школяре штвартих класох у Руским Керестуре. Тераз, кед тота красна вистка пошла до ширшей явносци, бо их велї нашо патраче видзели на телевизиї, вони кажди тидзень посилаю свойо состави и малюнки. Чи правиц грубшу „Заградку”, чи ю видавац частейше? Як ше вам видзи, було би зоз чим наполнїц боки? Литературни и подобово роботи вше єст вельо, та даєдни длуго на лїстини чеканя, алє нам хибя вашо новинарски вистки. Читам у „Руским слове” о успишних каратистох и столнотенисерох, о участвованю на манифестацийох, а до „Заградки” о тим нїхто нє сце написац анї шорик. Хтору секцию бисце любели най представиме у шлїдуюцим чишлє часописа? Поведзме, поведзме... ви поведзце, вредни заградкаре. Поздравя вас ваша редакторка

MEDIA DOO NOVI SAD

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку 1. Зоз школярскей роботнї у РКЦ у Новим Садзе Фото: Я. Ковач

2. Зоз концерту школярох ШОМО Кула, хтори отримани у юнию того року у Доме култури у Руским Керестуре Фото: М. Афич

МИХАЙЛО КОВАЧ

ДУЙ ВИТРЕ НА БАБУ По улїци баба Иля дробчи, за руку унука водзи. По улїци витор сам зволює, гунцутства як вше виводзи;

Баба Иля ше на витор гнїва же чом вон то так пустує. Унук ше на бабу заш барз гнїва, з бависка чом го пакує?

полни гарсци лїсца хваци, гунцут, на людзох ше оруцує, калап знєє з глави шивей, вец го котуля и обегує...

Док так баба витор гласно ганї, здихує: „Ой-ююй-ююй!” унук ґамбу дулї, гласно кричи: „Дуй, витре, на бабу, дуй-дуй!”

Є

ЧУДОТВОРНА СКОРА

ден леґинь ше надумал оженїц. Спачела ше му єдна богата, алє така лєнїва дзивка же єй нє було ровней. Нє дзбал вон за то, спитал дзивку од єй родичох и вони му ю дали, алє под єдним условийом – же би ю нє наганял до роботи, а поготов же би ю нє бил. Леґинь пристал, справели свадзбу и вон почал жиц зоз свою нєвесту. Прешли так даскельо днї. Млади бачи спочатку пущел лєнїву на мире, по гевтей народней присловки: „Нове шитко на клїнку виши”. Праве так, значи, и вон поступел зоз лєнїву. А кед прешло дакус вецей часу, кед вона вецей нє була така нова у обисцу, млади бачи гварел своєй лєнївей нєвести – указуюци єй якушик скору, овчу, заячу, хто зна зоз чого була, а анї нє таке важне – приблїжно так: – Палє, мила моя женочко, тота скора роби шицко цо ше єй розкаже. Розуми ше до шицких роботох, бо є чудотворна. – Скорко, од нєшка маш зробиц шицко цо ци вона розкаже, чула ши? Кед нє будзеш слухац, яй тебе, так це побиєм, як це ище нїхто нє бил! А ти єй, мила женочко, лєм розказуй, нїч ше нє унїмай, а кед це нє послуха, то уж

будзе моя бриґа – наробим єй таке цо лєм я знам, увидзиш и сама. Гварел млади бачи ище слово-два, а вец пошол по своєй роботи. Нєвеста остала сама и була смиядна; вежнє канту, а там нєт анї капки.

– Скорко! Нолє, одбегнї и принєш канту води, бо сом барз смиядна! Скорка ше анї нє рушела.

– Скорко, нолє, позаметай! Скорка ше анї нє помкла.

– Скорко, нолє, увар полудзенок! Скорко, зроб тото, скорко, зроб гевто... Та дзе! Скорка ше анї нє стресла.

– Добре, добре, повем я свойому мужови же ши ме нє слухала, та ти витарґуєш свойо, увидзиш свойого бога! Кед муж пришол дому, жена ше му випоносовала накеди го збачела: – Мужочку мой, скорка ме нє послухала, нє сцела нїч поробиц!

– Тааак, значи? – гварел лукаво муж. – Но, кед же наисце так, преклята скорко, мушим це научиц розума! Мила жено, заруц ю на себе, та ю научим розума! Вец тот чловек вжал палїцу цо му була под руку и зоз ню розєдзено почал трепац по скори хтору нєвеста заруцела на хрибет, а трепал так же ше аж курело.

– Ту ци, скорко, ту ци ище! Тераз ти будзеш знац послухац и зробиц гевто цо будзе требац. Ту ци, скорко, ту ци ище! Так вон биє и нє престава.

– Змилуй ше на сеґинїцу, мужочку мой! – почала го благац нєщешлїва нєвеста кед видзела же муж нє дзба як єй.

– Нїзач, женочко, сцем ю научиц розума! Нагнївани чловек зрезал ище даскельо раз по скори и вец ю знял зоз хрибта своєй жени, положел ю на клїнок и так єй гварел: – Кед и ютре вечар учуєм же було так исто, запаметай, скорко, цо ци тераз гуторим – тото цо ши нєшка вифасовала одо мнє, то анї нє половка од того цо ютре вирвеш! Идуцого дня чловек додня пошол по своєй роботи. А жена такой пошла принєсц води, одбегла по древа, позаметала и попораєла обисце, наварела полудзенок, а кед ше муж вечар врацел дому, такой видзел же ше шицко пременєло, алє заш лєм вжал палїцу и рушел, нїби нагнївани, ґу скорки: – Поведз ми, женочко, чи це скорка нєшка слухала? Поробела шицко цо ши єй наказала?

– Поробела, вера, шицко вона сама поробела и була барз послухна и шорова! Зохаб ю на мире, нє бий вецей сеґинїцу!

– Ша, кед так, пребачим єй! – гварел млади бачи шмишкаюци ше спод баюсох. Румунска народна приповедка

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА Серафина Макаї, дзивоцке Буїла, народзена у Коцуре 21. септембра 1945. року. Ґимназию закончела у Вербаше, а Висшу педаґоґийну школу у Зренянину. Роботни вик препровадзела у Основней школи „Братство-єдинство” у Коцуре, а робела и як библиотекарка у коцурскей Читальнї. Обявела два збирки поезиї за дзеци, Фестивaл животиньох (1979) и Вчера сом ше ошацовал (1991), гумористични тексти у прози за старших И ми, вера, циркус правелї (2007) и драмски слички за дзеци под насловом Бавме ше на бини (2009). Окрем литератури за дзеци пише и приповедки за старших, гуморески и драми. Занїма ше и зоз мальованьом на склу. Мала вецей самостойни и колективни вистави у нас и у иножемстве. Член є Дружтва писательох Войводини и Дружтва подобових уметнїкох-аматерох у Вербаше.

Ш

ДАНИЛКОВО РОЗДУМОВАНЯ

виже новемберске рано. Вонка похмарене и пада диждж зоз шнїгом. Жимни влажни воздух ше през отворени облак уцагує до цеплей хижи. Знова ставац, а я би ище спал. Нє пойдзем до дзецинскей заградки, так повем мами. Анї Борис, анї Милица нє ходза. Вихователька гвари же су хори. И я хори. Болї ме гарло. Нєшка бизовно анї Ана нє придзе, бо ю болї жалудок. Вчера ше єй трафело цошка нєприємне, та зме ше шицки шмеяли. Алє я ше зоз ню вецей бавиц нє будзем. Волєл бим тераз док ше вишпим пойсц зоз татом до варошу. Обецал ми же ми купи тот фини авточко. Алє, нє, бо тато ище нє достал плацу. Виволам му же я мам динари цо сом достал од баби, сцем знова зоз татом пойсц на його роботу. Теди ми там

дошлєбодзел бавиц ше на компютеру. Робел сом, а нє дали ми плацу як татови. Док назберам динари купим вельки гайзибанчок. Можебуц ми го дїдо и баба купя за родзени дзень. Положиме го на мосцик, та ше Сандра и я будземе бавиц. Мама гвари же сом єй живот. Цо то живот? Вчера зме у заградки опатрали мали рибки, а вец зме их рисовали. Мой рисунок похвалєни як найлєпши, та ше дїдо цеши. А и я ше правим важни. Мама знова уходзи. Знам, сце ме облєчиц. Повем єй же пойдзем до заградки, алє сцем чоколаду. Так роздумовал штирирочни Данилко пред одходом до дзецинскей заградки. Лєм ше йому нїхто нїч нє питал, бо шицки понагляли, нервозни за свою роботу.

НАДУМАЛ СОМ ЛАПАЦ РИБИ Надумал сом лапац риби. Цо ми хиби? Єден циґонь и палїчка, єдна торба и кантичка. Но, та цо ми ище треба? Муниция? Стредок з хлєба, єдна хлїста, а водичка бистра, чиста помалючки себе чече. Думам себе: кельо риби на дну своїм тераз влєче. Шедзим себе пред поладньом, шедзим ту аж и до ноци: Но цо тераз? Нєт помоци? Вше ме найдзе исте щесце: Мой циґончок риба нє сце!

НА МИКОЛАЯ ОСОБИ: Святи Миколай, Архангел, Перши ангел, Други ангел, Чорцик, Антоний, Иринка, Иван и Даниєла Уходзи святи Миколай з двома ангелами и ставаю опрез Архангела. СВ. МИКОЛАЙ: По розказу нашого нєбесного Оца я пришол ґу тебе на догварку. АРХАНГЕЛ: Чи ти знаш, Миколаю, яке нєшка швето там на Жеми? СВ. МИКОЛАЙ: Знам, нєшка славя мойо швето. АРХАНГЕЛ: Твойо швето то швето шицких дзецох на цалим швеце. Пойдзеш им подзелїц дарунки. То им дарує сам Господь Бог. З тобу пойду и ангели. У тей кнїжки написане кому хтори пакецик треба дац (дава ангелови кнїжку). СВ. МИКОЛАЙ: Добре, сполнїм Божи розказ. АРХАНГЕЛ (ангелом): Там кошари з дарунками. На каждим пише дзе ма пойсц: до Коцура, Нового Саду, Вербасу, Шиду... ПЕРШИ АНГЕЛ: Прецо нєчисти дух идзе шлїдом за нами? ДРУГИ АНГЕЛ: Ми ше од нього боїме, а боя ше и дзеци. СВ. МИКОЛАЙ: Раз у року Бог допущує нєчистим духом приблїжиц ше ґу святим. Сцем вам, мили ангели, указац и таки дзеци хтори нє сполнюю Божи закон. (Святи Миколай и ангели одходза. На штредку стої ладичка за писма. Приходза Антоний и Иринка. Ноша писма.) ИРИНКА: Тадзи, Антонию. Ту ладичка. До нєй сом и влонї пущела писмо за Миколая. Най видзим чи ши написал точну адресу. АНТОНИЙ: Баба ми гварела най напишем: Святому Миколайови на Нєбо. ИРИНКА: Нє треба нїч вецей. Його на Нєбе шицки познаю. Я написала: Святому Миколайови. Нєбесна кондзелария. Гайде, пущме писма, та крачайме до церкви, бо Миколай перше там зайдзе. (Приходза ангели) ПЕРШЕ АНГЕЛ: Цо думаш, чи шицки дзеци уж принєсли писемка? ДРУГИ АНГЕЛ: Причекайме ище дакус, алє ше скрийме же би нас нє видзели. ИВАН (Даниєли): Видзела ши дакеди святого Миколая? ДАНИЄЛА: Нє видзела сом го, алє паметам же паноцец у церкви наказовал як давно жил єден барз добри владика Миколай, и як помагал бидним... ИВАН: И я паметам тоту казань. (Ангели бренкаю з бренчками, а за нїма уходзи до церкви Святи Миколай) СВ. МИКОЛАЙ: Мили дзеци, я пришол ґу вам з нєба и каждому сом принєсол дарунок.

(Чорцик става опрез Миколая, маха з пруциком и трима чарну кнїжку.) СВ. МИКОЛАЙ: Уж ши ту, нєчиста сило? ЧОРЦИК: Допущце ми най и я подзелїм свойо дарунки. Послал ме найглавнєйши чорт най обрадуєм дзеци чийо мена записани у тей кнїжки. СВ. МИКОЛАЙ: Зоз чим тоти дзеци заслужели твойо дарунки? ЧОРЦИК (Отвера кнїжку и чита): Нє слухали родичох и учительох, одповедали, били ше, циґанєли, лали... СВ. МИКОЛАЙ: Лаце наисце вельки грих. ПЕРШИ АНГЕЛ: Нє вер, Миколаю, тому нєчистому. Гоч даєдни дзеци и погришели, пребач им. Поправя ше. ЧОРЦИК (шмеє ше): Нє поправя ше и прето достаню пруцики. ДРУГИ АНГЕЛ: Гей, Миколаю, нє бер им за зле. Од нєшка шицки буду вельо лєпши. СВ. МИКОЛАЙ: Верим же буду добри. ЧОРЦИК: Такого доброго як я, нїґдзе нє найдзеш: послухни, вредни, добри... (гласка себе рошки и пробує украднуц даєден пакецик). ПЕРШИ АНГЕЛ (дупка з ногу на чорцика): Сцекай оталь! Позна це Миколай барз добре! СВ. МИКОЛАЙ: Идз оталь, чорту! Нє можеш ме поспреведац! Знам я же тоти дзеци добри, а буду ище лєпши. Учце ше, мили дзеци, слухайце и почитуйце родичох и учительох, каждей нєдзелї ходзце до церкви и на виронауку и помагайце каждому кому можеце. Я нарок знова придзем и любел бим кед би у чорциковей чарней кнїжки нє було мено анї єдного з вас. (Ангелом) Помогнїце ми, добри ангели, подзелїц дзецом дарунки. Дзеци шпиваю: О, хто, хто Миколая люби... о. Михайло Режак

ДЮРА ПАПГАРГАЇ

МИХАЙЛО КАТОНА

У АФРИКИ У Африки велька лярма, нїхто нє зна цо ше збуло, аж кед слони пришли з джунґли, вец ше нараз цошка чуло.

Лєв найвекши, тот зоз гриву ходзи, дудре, стука, ричи, зламал ше му зуб, яґбачу, хто помогнє, хто вилїчи?

Пошептала там жирафа до слонових вельких ухох же ше лєви знємирели, та нє лєжа на тих брухох.

Вец лєвица, його мамка, барз гамишна, мудра, стара, ришела го такой енки одвесц просто до зубара.

Випатра же нєдосц єдли, бо влапели вчера рано лєм заячка малючкого док бегал зачудовано.

Нє знам як ше то закончи, бо уж идзе велька хмара, а цар животиньох стука же муши пойсц до зубара.

Одшмелїц го даяк треба, же му зубар зуб оправи, та цар знова вельки будзе, шмели, пишни, горди, здрави.

КСЕНИЯ ВАРҐА

НОВИ БУТИК Мацерово руки у нашим обисцу чуда стваряю, та ше на хвильку до правей скравацкей роботнї претваряю.

– Танї надшиц панталони, тренерку прешиц Мижови, ґомбичку пришиц оцови... Подшиц би ище фармерки синови, зошиц заглавчок сушеди, а себе сукню ушиє на жиму док будзе вецей кеди.

ЄДНА ДАЛЄКА ДЕРЖАВА Ей, цо єст єдна держава дзе додня нїхто нє става, дзе вечар нїхто нє лєга, дзе ше нє умива глава, дзе ше у лаґових бега по праху и по сцернянки, з руку мача до солянки, з пальцом ше до носа длобе, з бичаком до ташки джобе; дзе риби свой олєй пию, дзе браца без шестрох жию, дзе ше нохци нє штригаю, дзе ше зуби нє чухаю и старши дзецом здравкаю. Закон таки там ше чує: кажде най ше фодбалує, а хто уж ма єдну главу нє муши исц на наставу; ша мудрейши є од крави. Ей, добре у тей держави! А дзе же тота держава дзе таки дзецински права? Та до нєй ше право прави лєм у поетовей глави.

Парток би вишиц, чи дзирку зашиц на шестровим трикове, чи ище даскельо дзири справиц на моїх фармеркох бо тераз у моди таке нове. Шицко вони можу и знаю! Гварим, руки нашей мацери нови бутик шица отвераю. У тей писньочки єст даскельо слова хтори починаю зоз чарнєйшима буквами. Попробуйце и ви найсц таки слова хторим корень або основа исти, а початок або законченє иншаки, та вец вони зошицким инше знача. Ми вам кущик помогнєме: писац – написац, уписац, преписац, записац, пописац... однєсц – принєсц, занєсц, винєсц, пренєсц, унєсц, поднєсц ... пиц – попиц, випиц, напиц, препиц, опиц, одпиц ... кричац – скричац... скочиц – подскочиц...

ИВАН БАЛЕНОВИЧ

ШУБАРА Шубару сом надзал, на уха ми шедала. Нє велька шубара, алє глава мала!

БУНДА Нє облєкла бим бунду анї за златни динар. Нє сцем нїч у орманє цо заштрелєл ловар. Прешпивала М. Римар

ИҐОР КОЛАРОВ

ЖАЛЬ У ГЕВТЕЙ ХИЖИ Зоз хижи перше вилєцел Тоби. Плакал. Як лєм плакал. А вон нїґда нє плаче. Вец зоз хижи вибегли Яна и Софи. И вони плакали. Нїґда сом нє видзел тельо слизи. А вец Ена и Бобо. Випадли зоз хижи горезначки и почали сцекац. Бежа и плачу. Бобо барз шмишни кед плаче. Нє як Ена, хтора, кед плаче, випатра як найсмутнєйше дзецко на швеце. Вошол сом до хижи видзиц цо за робота. А там шекали цибулю. Шицки шекали. Варели полудзенок. А я думал...

Преложела М. Р.

РАДЕ ОБРЕНОВИЧ

СМАЧНИ АВТОЧКА Оцов товариш, лїкар, винял ми мандулї. Шицки три! Покля сом их мал, часто сом бул натхави и покашльовал сом. Кед будзем лїкар, будзем дзецом винїмац мандулї накадзи ше народза. Так вецей нє будзе натхави дзеци. Як малого, часто ме трапели койяки болячки у бруху. Познати су од давна: маунитис, шпинатосус, керелабис. Же би ме вилїчела, мац ми зоз єдзеня правела воякох, а ище частейше авточка. Мойо уста представяли прекрасну ґаражу до хторей ше злївали колони смачних авточкох. Було барз забавне! Пробовал сом видумац лїк процив оцових гандроватитисох и мацерових псяскатисох. Медзитим, нїч ше ми нє удало вимозґац. Наисце чкода! Кед би ше ми тото пощесцело, бул бим познати медзи шицкима рапухами на швеце. Преложела М. Р.

СЛАВКА ПЕТКОВИЧ ҐРУЇЧИЧ

Н

АВИОН

а кажди збук авиона Марко би дзвигал погляд ґу нєбу и здогадовал ше путованя, свойого першого лєценя. Кед перши раз видзел авион, нє тот у сликовнїци алє прави, вельки, на аеродрому, гварел мацери: – Авион як вельки автобус, лєм же ма пирка и здабе на вельку рибу! Мац ше на тото нашмеяла и зачудовано ше опитала: – Як на рибу... озда ши думал на птицу?

– Нє, нє...на птицу здабе лєм кед є на нєбе, а тераз ми здабе на рибу – бул упарти и ище и потолковал чом: – Знаш тоти вельки риби цо до їх бруха станє вшелїячина, аж и Пинокио, та, на тоти риби ми здабе, а птици мали. Мац ше дакус збунєла и першираз обачела же трупло авиона наисце здабе на рибу. Вше кед авион лєцел понад їх хижу, а даєден за собу охабял як нарисовану дражку, Марко гуторел мацери: – Пать, знова авионска автодрага на нєбе! – мац весело прилапйовала тото замеркованє, а вец му сцерпезлїво толковала: – То нє автодрага. По автодраги ходза авта, саме слово ци гутори, авто-автодрага.

– А тото на нєбе ше вец вола авиондрага?

– Нє, тото кадзи авиони лєца, вола ше коридор.

– Чи и птици маю коридор? Окреме наглашел слово коридор, прето же є уж нє мали и правилно вигваря „ррр”.

– Нє, птици лєтаю шлєбодно, кадзи лєм сцу, лєм махаю з кридлами и нє муша ше притримовац нїякого плану лєценя.

– Чи авион на нєбе маха зоз кридлами же би лєцел?

– Нє.

– Га, як може лєциц як птица, а нє маха з кридлами як птица?

– Крашнє, авион ма мотори хтори го порушую – мац помали трацела сцерпезлївосц, та му кратко одвитовала.

– Чи мотори як у авту и чи ше до авиона муши сипац бензин?

Кед бул мали, гуторел же авто полуднює бензин, та их прето крашнє вожи.

– Гей, мотори подобни як и у авту, лєм су вельо моцнєйши и єст их вецей.

– А бензин?

– Авиони хасную керозин – так урядово му одвитовала мац.

– А єст на нєбе керозинска пумпа?

– Нєт. Уцихнї, най чуєме поволанку за лєценє.

– Алє, мамо, нє на аеродрому зме! Яка мац теди була шмишна! Ужила ше до аеродромскей атмосфери, а ми були у нашим дворе. Преложела М. Р.

ОЛИВЕР ЯНКОВИЧ

ЯК НАСТАВА ПИСНЯ ЗА ДЗЕЦИ Завреш ше нука два-три годзини, пущиш най цихосц облапи слух, поєш яблуко лєбо малини, най ци ше добре окрипи дух. Вецка рисуєш рижни квецики, лїсточка и шерца з чоколади, на концу ше насекираш и попиєш погар лимунади. Пишеш, сцераш, слова ше спераю, и уж думаш же писня нє лєгнє. Вец, одразу, як тащок з висока сама злєци и до гнїзда шеднє. Ище дакус сцераш и виправяш най цо красши буду шорики, алє писня ци ше одупера, сце буц така, по своєй дзеки. На концу обидвойо вистати: ти дудреш же яка є спрична, вона цихо, та ци попущує, а на паперу єй краса вична. Прешпивала М. Р.

ВИДЛЇВИ ШВЕТ ПОТВЕРДЗУЄ ИСНОВАНЄ БОГА Патьме на годзинку. Добре знаме же нє постала сама од себе, алє ю направел годзинкар. Цо є красша и точнєйше идзе, векше припознанє годзинкарови котри ю направел. Кед видзиме Слунко, Мешац, гвизди, гори, морйо, квеце, древа, птици, животинї и на остатку, кед подумаме на самих себе, розум нам гутори же шицко тото нє постало саме од себе, алє тото створел тот хтори може шицко – Бог. У природи видзиме чудесни порядок. По яким совершеним порядку планети обиходза коло нашого Слунка! Води, котра за живот нєобходна, єст вшадзи: у студньох, у рикох и морйох. Там ше випарює и зоз хмарох ше знова враца на нашо поля, та их намочує зоз дижджом и росу. Окреме чудесно пошорене кажде живе єство: карми ше, рошнє и розмножує ше. Шицко тото створеня нє можу мац сами од себе, алє од єдного мудрого Створителя. Так зоз своїм розумом прейґ створеньох можеме спознац Бога. „Бог и нашо спашенє” – катехизис VI

ОЧЕКОВАНЄ ОДКУПИТЕЛЯ Кед нашо прародичи Адам и Ева чежко согришели, Бог нє сцел же би вони и їх потомки занавше страцели нєбо, та им обецал Одкупителя. Людски род барз длуго чекал. А чекац вше чежко, та велї народи у тим чеканю и забули на Бога. Лєм Израїлски народ нє забул, бо их Бог чувал. Посилал им пророкох – побожних людзох котри бешедовали у Його мено, опоминали народ же би очувал правдиву виру до Бога, викореньовали зло и идолопоклонство и потримовали их у надїї до обецаного Спасителя. Вельо пророковали о Исусови: же ше народзи у Вифлеєму од Дїви Мариї и же за нас умре и воскрешнє. У крачунским посце маме приготовиц свою душу, очисциц ю од грихох и так дочекац же би ше наш Спаситель и Одкупитель Исус у нєй могол народзиц.

Людевит Антон Марачич

У ПЕКЛЄ Пекло уж було полнючке полне, а вонка у шорох було вельо людзох хтори мали войсц нука. Дяблик мушел заврец капуру.

– Остало ище лєм даскельо места. Резервовани су за найвекших гришнїкох, та мушим випитац кандидатох – гварел рошкати и опитал ше єдному чловекови: – Цо ши зробел же ши ту?

– Нїч. Я нєвини и нє место ми ту.

– Заш лєм ши мушел дараз барз погришиц кед ши ту сцигол!

– Нє, я наисце нє гришел. Вше сом странєл од людзох. Други охабяли дзеци най умераю од гладу, предавали их, бидних одводзели до рабства, преганяли, били... Видзел сом вельо нємили подїї, алє сом ше до нїх нє мишал. Нїґда сом нє брудзел руки зоз злодїями, крадошами и другима хтори ширели зло.

– Нїґда? А видзел ши шицко зоз своїма очми? – видрижньовал ше дяблик.

– Гей, зоз своїма власнима очми – потвердзовал „нєвиновати”.

– Войдз нука, приятелю. Ту твойо место. Людзе гриша зоз думку, словом, дїлом, алє и зоз препущеньом. Могол ши помогнуц, ратовац, охранїц..., а нє сцел ши.

МИХАЛ СИМУНОВИЧ

ЧИЖМОЧКИ

Чижмочки нови, чижмочки червени за блатну єшень вони купени. Я у нїх ходзим кадзи лєм сцем; по води плюскам, бо вшадзи шмем. Нє водзим бриґу чи ше жем осуши. Вец раз у блаце, чижмочки на цошка оштре скочели та ше обидва одразу предзиравели. Лєм кед бим знал, док сом их мал же ше и обуй чувац муши.

ЕВҐЕНИЙ М. КОЧИШ

П

ОСЕЛ

ейцрочни унук Миколка пришол з городу до дїда до валалу. Преходзели ше з дїдом по улїци, а Миколку шицко интересовало: як ше волаю древа цо коло дражки посадзени, прецо на каждим доме єст комин, нацо при каждим доме єст капура, чи тащки маю свой дом, чи патра на телевизиї рисовани филми? Дїдо одвитовал як знал и могол. Прейґ улїци преходзела стара шива мачка. Кед ю Миколка збачел, перше ше питал дїдови же цо то, а вец ше розбегнул же ю влапи. Мачка ше зопла на капуру и сцекла.

– Дїду, влапце ми мачку!

– Ище цо? Дїдо уж стари же би по валалє мачки оганял! – гварел и поцагнул унука за руку. Миколкови нє було право. Гнївал ше. Престал ше випитовац док нє збачел при єдней хижи чупор овцох, осла привязаного ґу ягоди, и при нїм нєвелького ошлїка. Обидвоме ше бранєли од мухох зо хвостами и велькима ухами.

И ОШЛЇК – Дїду, цо то? – вищирел Миколка очи указуюци на осла.

– Маґарец. Видзел ши у городзе дараз маґарца?

– А тото мале при нїм?

– То маґарцово дзецко, мале маґарче, ошлїк, розумиш? Миколка длуго шацовал осла и ошлїка и нє преставал ше випитовац: чи маґарци маю квартель, прецо маю таки вельки уха, цо єдза, чи през жиму ноша шапки же би им уха нє замарзли. Було уж поладнє кед ше Миколка з дїдом врацел дому на полудзенок. Баба ище з капурки почала з випитованьом же цо видзели. Миколка приповедал алє ше нє могол здогаднуц менох осла и ошлїка, та ше мушел питац дїдови: – Дїду, а як ше волаю гевто вельке як ви, а друге мале, як я?

МИКОЛА М. КОЧИШ

ЄШЕНЬСКА РОЗГВАРКА ДЇДА И УНУКА – Чом же капка зоз тей хмари, чом так роши?

– Хмара воду у дзиравим каблє ноши.

– А нач хмари теля вода, нач ю цага?

– Треба жеми, треба житу тота влага.

– Чом же ю вец висипує нам на глави?

– Прето же єй вельки кабел барз дзирави.

– А чом хмара нє заплата кабел свой?

– То ше мушиш хмари питац, сину мой!

МИКОЛА СКУБАН

ЖОВТА ПИСНЯ Єшень жовта, бо єй слунко пожовцело, бо ластовки уж одходза нєвесело. Польо жовте, бо му плоди пожовцели, а то значи же и вони уж дозрели. Древа жовти, бо им шицки лїсца прею, та падаю и на жеми ше жовцею. Машля жовта, а лєм таку Марча сцела; и сукенка на нєй тераз пожовцела.

Валентина Гарди, 6 роки, Руски Керестур

Катарина Штефанко, 6 роки, Коцур

Йована Фаршанґ, 6 роки, Руски Керестур

Звонимир Мудри, 6 роки, Руски Керестур Ана Мария Орос, 5 роки, Дюрдьов

[kolyrski roboti... ЯК ШЕ ДАКЕДИ ЖИЛО Ми нєшка жиєме у швеце полним зоз сучасну технолоґию. Нашо предки ше приселєли на тоти простори пред двасто шейдзешат роками. Було им чежко. Вяри жени мали вельо роботи. Окоповали заградки и садзели желєняву. Хлопи обрабяли жем. Садзели, шали, орали, кошели, а даєдни мали и бостан, та влєце зрезовали ґереґи и динї и ношели предавац. Дома кармели статок. Жени чували дзеци, а ходзели и на польо з хлопами, та векши дзеци часто оставали сами дома. Бавели ше з бависками хтори себе сами правели Вєшенї людзе мали найвецей роботи. Жени у заградох винїмали желєняву, оберали овоц и ношели на пияц Кристина Дюранїн, Микола Орос, Борис Тиркайла, IV предавац млєко, сир, вайца и други Дюрдьов продукти. Хлопи ламали кукурицу и шали жито. Кукуричанку давали статку, а кед животинї поогризали лїсце, хлопи винїмали з яшльох ЩЕСЦЕ ТО... вигризки и одкладали за огриву. Топело ше до руских пецох. Вжиме жени вишивали, предли и ткали керпари. Вечарами Нєзадовольство у хвильки ходзели єдни до других. Хлопи приповедали и картали ше. стварносци будзи у чловекови жаЛюбел бим жиц у таких часох. данє сцекнуц зоз чежкого каждодИван Скубан, V, Дюрдьов

МОЯ УЧИТЕЛЬКА Моєй учительки мено Нада Колошняї. Вона нас уводзи до швета буквох и словох, до числох и до природи, до подобовей и музичней култури. При нєй сом научел писац перши букви и вец и перши состави. Чекам нови годзини и нови состави. Нєсцерпезлїви сом видзиц цо будземе робиц на шлїдуюцей годзини. Можебуц дзекуюци своєй учительки я постанєм учитель. Алекса Ґолубович, III, Руски Керестур

Михаела Ґубаш, III, Коцур

ньового живота. Чуєм од людзох же гуторя же щесца нєт, же живот нємилосердни и же приноши лєм нєщесца. Я нє думам так. Людзе часто заварти до себе, задумани су и роздумую лєм о своїх бриґох. Щесце вшадзи коло нас, у швеце у котрим жиєме, у природи котра нас окружує, у людзох, у їх ошмихох. Я щешлїва же жиєм, же ше шмеєм и радуєм ше. Можебуц же щесце у богатстве души. Тоти котри худобни у духу, нїґда нє найду праве щесце и нє буду задовольни. Щесце приходзи зоз духовного, а нє зоз материялного богатства. Щешлїви ши тельо кельо ши добри и порихтани даровац ше другим, помагац, знац любиц и пребачовац. Людзе гваря: „Роздумуй позитивно, та ци ше щесце саме укаже”. Так и я думам. Кед другим помагаш у твореню щесца, и ти будзеш щешлїви. Йована Колєсар, VIII Коцур

[kolyrski roboti...

ЦЕПЛИ ДОМ На улїци Иви Лоли Рибара єст єдна нєвелька хижа. У тей хижи бива наша фамелия. Шицки ше злагодзиме. Нєт нїяки звади. У дворе маме два пси хтори барз добре чуваю нашо обисце. Часто ше з нїма бавиме. Двор нам украшую два нєвельки заградки. Заднї двор дакус векши. Там ше зоз шестру любиме бавиц на фарми. Я барз любим свой дом, бо у нїм єст вельо любови, та є цепли. Мая Сивч, IV, Руски Керестур

ПРОСТОР ЗА МРИЇ

Елеонора Дудаш, IV Руски Керестур

Як и велї дзеци, и я дакеди задумуєм иншаки швет. Там любим пойсц кед сом смутна лєбо кед сцем буц сама. Моя жем снох ма поля з лакотками. Там посадзени черяки колачох, древа лїзалкох и подшнїжнїки зоз хторих чури сладоляд. Дакус далєй ринґишпил зоз медовнїкох. У тей жеми диждж зоз медовки, та кед пада, шицко доокола сладке. Дакеди зоз собу водзим и своїх товаришох. Побереме кошарки и обераме колача. Кед закончиме роботу, поставиме стол зоз медовнїкох и покладземе на ньго колачи, лїзалки и сладоляд, та ше госциме. Вец ше идземе вожиц на ринґишпилу. Кед повиставаме, дакус ше одпочиваме. На концу нашей нащиви моєй жеми зоз мриї идземе на польо мотильох и бавиме ше з нїма. Любела бим кед би тота жем була правдива. Кажди дзень бим жила у чаривних предїлох. Знам же ше тото нїґда нє витвори, бо то лєм плод моєй мриї. Заш лєм, дзеци би требали мац таки позитивни жаданя.

ЗАРОБОК Єдного красного лєтнього рана волала ме товаришка Михаела. Мала барз добру идею цо бизме могли робиц того дня. Биваме у сушедстве, та сом швидко сцигла до нєй. Указала ми ґумки зоз хторих правела наруквици. Предложела сом єй най пойдземе купиц ище даскельо мещки таки ґумки, та най направиме вельо наруквици и вец их будземе предавац. Так зме и зробели. Вец Михаела зоз їх двора вжала єден стол. На ньго зме поскладали наруквици и понаписовали зме на нїх цени. З радосцу зме почали предавац. Людзе приходзели и куповали. Швидко зме попредали нашо наруквици. Одбегла сом до дутяну купиц ище ґумки, та зме направели нови прикраски. Предлужели зме предавац, алє ше нєбо похмарело и почал падац диждж. Швидко зме позберали нашу робу, а стол зме унєсли нука. Кед престало падац, предлужели зме предавац наруквици. Пришли куповац и дзеци зоз сушедства и нашо родичи. Почало ше змеркац. Було нам жаль же ше наш успишни дзень закончел, алє зме ше барз радовали. Заробели зме два тисячи динари, а то було пред кирбайом, та нам ше пенєж здал. И нєшка паметам тот заробок. Мило ми же зме з товаришку назберали тельо динари. Михаела Горняк, V, Коцур

Ксения Вереш, IV, Дюрдьов

Елена Ґайдош, III, Вербас

[kolyrski roboti... ЄШЕНЬСКИ ВЕЧАР У НАШИМ ОБИСЦУ Пияток вечар. Перши октоберски тидзень закончени и пришол час за друженє зоз свою фамелию. Кажди пияток моя шестра приходзи зоз Зомбора, дзе ходзи до стреднєй школи. Теди мац пече пицу. Шицки шедзиме у єдней просториї. Док патриме филм на телевизиї, чуєме як пука древо хторе огень у пецу лїґа. Кед ше филм закончи, ми два идземе до своєй хижи и картаме ше лєбо бавиме даяке друге дружтвене бависко. Часто ше ґу нам приключи и брат, та шедзаци коло цеплих радияторох приповедаме страшни приповедки. Вонка чуц як витор кива конари, тарга з нїх лїсце и ноши го хто зна дзе. Кед нам мац принєше колача, надпомнє най ше рихтаме спац, бо уж позна годзина. Любим тоти єшеньски вечари кед зме шицки дома. Уживам нука, у цеплим обисцу, слухаюци витор и припатраюци ше як природа прави свойо „ремек-дїло”. Татяна Буила, VIII, Коцур

ШМИШНЕ ДОЖИЦЕ Було то досц давно. Ходзел сом до яшелькох. Дома зме мали три мачички. Єдна мала шерсц як тиґриш, друга була чарна зоз билима платками, а треца шива. Часто сом ше з нїма бавел. Раз кед им моя мама дала єсц, вони ище нє поєдли шицко, та сом ше придружел ґу нїм. Бул сом гладни и вжал сом дакус од їх єдзеня. Мама варела, та кед ме пошла волац най полуднюєм, видзела же цошка жувам. Дознала же сом заєдол зоз того цо дала мачичком. Було єй шмишне и потолковала ми най таке вецей нє робим. О тей подїї и тераз дакеди приповедаме и шмеєме ше зоз того цо сом зробел.

Дарко Провчи, V Руски Керестур

Михайло Миїч, II, Бикич Дол

АЛЬОША И ПШИЧОК Альоша бивал у Партизанскей улїци. Мал пшичка Бобия. Барз на ньго мерковал же би го нє зґажел камион. Альошовей мацери було мено Ана. Вона була кухарка. Барз любела вариц. Альоша ше радовал кед му за полудзенок уварела смачни паприґаш. Альошово товарише ше дзечнє приходзели бавиц зоз його пшичком Бобийом. Мац Ана и пшичок Боби кажди дзень випровадзали Альошу до школи. Матеа Югик, II, Руски Керестур

Ана Мария Малацко, IV Руски Керестур

Пахняце „ЧЕРВЕНЕ ПУПЧЕ”

Танєчнїки зоз КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове

На тогорочней манифестациї „Червене пупче ”було барз вельо учашнїкох, та гоч дзецинске швето прешло, и у тим чишлє часописа обявюєме даскельо фотоґрафиї успишних учашнїкох. Автор фотоґрафийох: Любомир Дудаш Инґе

Дует Кристина Будински и Аґита Ковач зоз КПД „Карпати” у Вербаше

Танєчнїки зоз КУД „Петро Кузмяк” у Новим Орахове

Наймладши шпиваче зоз ПУ „Бамби” Кула, одзелєнє „Цицибан” у Руским Керестуре

СПОРТИ ЗА ШМЕЛИХ Пендранє по стинох У швеце вше популарнєйши спорт „rock climbing” цо у прекладзе значи пендранє по стинох. Тота спортска дисциплина зоз горяцтвом ма заєднїцке лєм жаданє змагац ше сцигнуц на верх даєдней стини, а шицко друге ше розликує. Горяки маю специялни ципели – цепини и вельо другей опреми, а тоти цо ше пендраю, операю ше лєм на свойо пальци и дланї, и на шмелосц. На ногох маю лєм обични патики лєбо ше пендраю боси. За свойо спокуси чи провокациї вибераю цо прикрейшу стину же би на нєй указали свою схопносц. У Новим Садзе єст клуб за пендранє „Адреналин”. Основани є 1997. року пре любов ґу природи, пре здрави живот, преширйованє горизонтох и уживанє медзи стинами.

Банджи-джампинґ Зоз тим спортом ше нє можеце занїмац кед сце нє наполнєли 18 роки, бо є опасни и нєпредвидлїви. То схопносц скоку и шлєбодного паданя зоз висини 100 до 200 метери, зоз специялних кранох хтори маю сиґурносни штранґи. Кед ше скочи, тоти еластични штранґи вас поцагню назадок, та вишице горебздом у воздуху и чекаце док нє придзе „помоц”. Скаканє тирва лєм 3-4 секунди, алє гоч ше лєм припатраце, од страху вам шерцо „зидзе до петох”. Банджи центер єст у Беоґрадзе на славней Ади Циґанлиї.

Бегцом по водопаду У нас тот спорт нєпознати, бо зме далєко од вельких водопадох, алє у даєдних жемох леґинє и дзивки барз любя спущовац ше по водопадох

на швидких горских рикох. Рекреация досц опасна, та ше спущую вєдно по пецеро-шесцеро, же би єдни другим могли помогнуц у нєзґоди. Опрема тих любительох и виглєдовачох природи состої ше зоз ґумових шматох и патикох, же би ше нє поздзерали и покалїчели кед би ше шлїзкали лєбо котуляли по стинох лєбо плїтких ричних коритох.

Мурянє Як цо на копну ловаре одходза до дзивини зоз фотоапаратами ловиц еґзотични животинї, так вше популарнєйше мурянє зоз камеру у руки. То опасни спорт, та ше з нїм можу занїмац лєм добре обучени и здрави людзе. Велї з вас ше сиґурно на морю чиряли з маску на твари и пробовали найсц и винєсц на поверхносц води красне коритко лєбо морску гвизду. Чаривни швет морских глїбинох барз прицагуюци, алє ви ше нє муряли глїбоко. За початок ше досц зачириц и пол метера, вжац каменчок, та швидко вонка з води, а за мурянє з камеру потребни вельо тренинґи.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

РЕБУСИ ШКОЛЯРСКИ РЕБУСИ

ахуМ

єлгу їлавх рамоД

Михаило Пап, VI класа, Нови Сад

асоР

Автор: Силвестер Д. Макаї

НАЙДЗ РОЗЛИКИ Повяж числа од 1 по 41, та будзеш мац весели рисунок хтори будзе ище красши кед го офарбиш.

ЛАВИРИНТ

Помогнї дзивчецу найсц драгу у тим лавиринту и сцигнуц ґу свойому малому приятельови.

Тоти два розбити вазни випатраю цалком єднаки, алє кед лєпше опатриш, найдзеш медзи нїма аж шейсц розлики.

ГУМ

ОР

ДРАГА ПО ШКОЛУ

У ЗУБАРА

Учителька: Прецо ши, Яни, нє написал домашню задачу на тему „Моя драга од школи по дом?” Яни: Га, я нє мам цо писац кед биваме обок при школи.

− Кельо кошта вицагованє зуба? − пита ше жена зубарови. − Тисяч динари − одвитує зубар.

– Цо? За два минути роботи тельо пенєжи? − гнїва ше жена. − Можем я вам, кед сцеце, натарговац и розкивовац тот прахняви зуб и цалу годзину − гвари єй зубар.

МАҐОЧКИ – Ти кусал маґочки у автобусу? Озда ши нє руцал лупки на патос?

– Та дзе! Пущал сом их до кишенку єдному бачикови хтори стал коло мнє.

ШМ

О ИХ

В АЛ

Ь НИ

Н ПОРОВ

АНЯ

Док трава наросла, осел здохол.

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше назва єдного главного европского городу. Попробуй их найсц!

КУЦИК ЗА КРЕАТИВНИХ

1. Хорота лепра гаши людзом животи.

2. Кажди номад ридко ходзи до варошу.

3. Вечеру увар, ша ваша дзивочка уж гладна.

4. Вон ше опар и звалєл поскладани шкатули.

5. Кажди добри селян на час оброби жем.

6. Вон попресцерал вирайбани шмати на паньващик.

7. Спадла кулиса, бо нє була добре положена.

ЗАТИЧКИ И ПОКРИВКИ

Єден чисти папер, дакус желєного колаж паперу, вельо вшелїяки ґомбички и лїпкаче досц же бисце з дакус сцерпезлївосци и креативносци направели пахняци квецики.

Покладз затички, покривки, закрутки и дуґов на амбалажу зоз хторей су познїмани.

ПРИПОВЕДАМ ЩИРО О СЕБЕ

За новемберске число „Заградки” до Редакциї сцигли 100 роботи зоз даскелїх наших школох. Руски Керестур: Николая Рац, Валентина Гарди, Миа Чордаш, Йована Фаршанґ (овода); Сара Бучко, Матеа Югик, Сара Ковач, Ребека Сабадош, Емина Няради, Мартина Еделински, Аня Симич, Ема Живкович, Анастасия Петрович, Иґор Фейди, Иван Медєши, Мирко Малацко, Дарийо Кишюгас, Давид Джуня, Неманя Кушич, Дарко Колошняї (II); Елеонора Дудаш, Елеонора Медєши, Ана Мария Малацко, Клара Катрина, Валентин Чуни (IV). Вєдно 40 роботи. Дюрдьов: Ксения Вереш, Марина Барна, Кристина Дюранїн (IV); Лука Кухар (V); Желяна Такач, Ясмина Будински, Златка Канюх (VI); Єлена Горняк, Лидия Чапко, Олеся Хромиш (VIII). Вєдно 23 роботи. Коцур: Сара Горняк, Весна Бильня, Теодора Ґайдош, Мая Ґайдош, Синиша Буила, Филип Хромиш, Дамян Радванї, Борис Чордаш (II). Вєдно 15 роботи. Бикич Дол: Михайло Миїч (II); Желяна Зец, Митар Боцко (III); Ема Штефанчик (IV); Никола Пеурача (V). Вєдно 8 роботи. Бачинци: Милица Пап (II); Татяна Литрич, Младен Андрич (III); Божидар Загорянски (VII). Вєдно 8 роботи. Шид: Александар Девич (II); Милан Гарвилчак (V); Тияна Буйла (VII). Вєдно 6 роботи.

Каждого з нас будую чесноти и нєдостатки по котрих ше розликує од других. Патрим до жвератка. Видзим єдно красне дзивче. Ма кафово власи котри єй падаю на плєца. Очи єй чоколадово, а на нїх упадлїви окуляри. Кед ше ошмихнє, видно єй зуби били як шнїг, а ошмих полни любови. Ма єдноставни стил облєканя и нє люби нїч пренаглашовац. Вше є нашмеяна и порихтана розположиц смутного. Кед ю дахто насекира, нє одреаґує такой, алє запамета, та враци. Барз є твардоглава, муши шицко буц так як вона пове, бо кед нє так, вец нє участвує у тей роботи. Люби буц зоз товаришами, франтовац и бешедовац. Тренира одбойку. Вше є у руху. Зоз змаганьох ма вельо медалї и подзекованя у хторих ше цеши. Ходзи и на фолклор. Грає на ґитари. Барз люби звук того инструмента, бо ю розположує. Ма талант и за шпиванє, та є член школского хору. Люби животинї. У шлєбодним чаше ходзи до дїда, чита кнїжки и патри филми. Ма младшого брата з котрим ше дакеди и повадзи, алє ше швидко помиря. Вечарами з фамелию шедзи у дньовей хижи и патри сериї. Тераз закончує осму класу и барз ше трапи роздумуюци до хторей штреднєй школи ше упише. Зна же є нєсовершена и же ше може пременїц та буц лєпша, алє, як сом гварела, твардоглава є. Єлена Горняк, VIII, Дюрдьов

Школяре штвартей класи у Руским Керестуре за Ноц босоркох направели виставу своїх подобових роботох пошвецених тей „страхоти на метли” од хторей ше анї кус нє боя.

РОДЗЕНИ ДНЇ У ОВОДИ Преслава родзеного дня найвеселша кед на нєй вельо розбавени дзеци. У ПУ „Бамби”, у оддзелєню „Цицибан” у Руским Керестуре дзеци свойо родзени днї славя у своєй воспитней ґрупи, у своєй учальнї и зоз своїма товаришками и товаришами. Вєдно ше погосца з лакотками, нарисую цо найкрасше знаю, та подарую тому хто слави родзени дзень и вец ше, таки нарадовани, крашнє бавя док вихователька нє пове же ше треба рихтац дому. Р-р

ЯК РОШНЮ ДЗЕЦИ У РУАНДИ БУНДАВА – ЄДЗЕНЄ, ЛЇК И УКРАС Бундава, нєзаобиходни єшеньски плод, нєсправедлїво занєдзбана у нашим костираню. Месасте шерцо и олєйово маґочки богате жридло витаминох и минералох. Од печеней бундави сиґурно нє затиєце, бо ма барз мало калориї, а ма вельо калиюму хтори важни за роботу шерца, фосфору и калЗа любительох бананох Руанда обецана жем. У нєй жию вельо народи. Дома кажде бешедує на своїм мацеринским язику. Алє, кед ше стретню зоз странцом, приповедаю на язику хтори ше вола свахили. Кед ше им ми питаме: „Худямбо?” (Цо єст нове?), вони одвитую: „Сидямбо” (Нєт нїч нове!) Чи пойдземе до нїх кед фриштикую, чи кед полуднюю лєбо вечераю, понукню нас зоз бананами. Слунко єднак греє и хлапцох и дзивчата, алє вони барз розлично жию. Дзивчата од додня до ноци помагаю мацером у обисцу. Хлапцом припадаю пастирски роботи. Чуваю крави коло валалох. Док походзкую за кравами, випатраю безбрижни. Алє, нє! Ходза боси, та муша барз мерковац же би нє станули на отровного гада мамбу. Кед вигладнї, хлапец ше схилї под краву и нацица ше млєка, як кед би бул єй целятко. Рана у Руанди молговити и жимни. Хлапци на пажици дирґоня, а вец през дзень горуце африцке слунко пече як моцни огень. Кед придзе период вельких дижджох, вшадзи мокрота. Птицом од дижджох кридла таки чежки, же нє можу лєциц. У пастирскей Руанди дзеци у валалох чежко жию. Нє ходза до школи, а хто мало зна, мало може посцигнуц, та остава худобни. Й. Алексич

циюму за моцнєнє косцох и зубох, манґану хтори чува здравє скори и хрупки, и желєза важного за нашу крев. Витамини Ц и Е чуваре младосци, а витамини Б ґрупи – Б1, Б2 и Б6 важни за енерґию и нерви. Окрем рейтешох, смачни и ґоргелї и пита з бундаву, а цепла юшочка лєбо вицадзени сок з бундави одлични за окрипенє. Нєт цо догнац анї маґочком, лєм же су барз калорични. Зоз бундави ше прави рижни помади, а декоративни плод барз подзековни за єшеньски икебани.

МЕДЗИНАРОДНИ ДАТУМИ ХТОРИ ШЕ ОЗНАЧУЄ З БОКУ UNESCA 10. новембер – Шветови дзень науки за мир и розвой 16. новембер – Медзинародни дзень за толеранцию 20. новембер – Универзални дзень дзецох 21. новембер – Шветови дзень телевизиї 25. новембер – Медзинародни дзень пошвецени одстраньованю насилства процив женох

Tatyna Litri~, III, Ba~inci Ясмина Мудри, Сенка Вереш, Мижо Хромиш, IV, Дюрдьов

Danica Plav{i~, IV Ruski Kerestur

Katarina ]ajdo{ V, Kocur