Заградка 11 - 2013

c

m y

k

ROK LXVI • ^ISLO 11 NOVEMBER 2013 CENA 100 DIN

Emina Simi~, III, Ruski Kerestur ^ASOPIS ZA DZECI

Mihael Skuban, III, Kocur

Teodora @anplon}, VII, Ba~inci

260 РОКИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ

У

Школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре 11. октобра того року отримана централна шветочносц з нагоди означованя велького ювилею – 260. рочнїци образованя по руски. За тото вельке швето орґанизовани даскельо програми, а найкрасши були тоти на хторих участвовали и дзеци – школяре тей Школи. ШВЕТОЧНА СХАДЗКА У ЗАМКУ Преслава почала у школским будинку Замок зоз шветочну схадзку Орґанизацийного одбору за означованє ювилею. Присутних привитал и повинчовал им швето директор школи Янко Хома, а потим до чола учальнї поставали поприберани у руским народним облєчиве школяре нїзших класох зоз учительками Наду Колошняйову и Ясмину Сабадошову, та одшпивали даскельо весели шпиванки. Рецитаторка Минеа Югасова ювилей образованя присутним повинчовала зоз писню Миколи М. Кочиша „За роздумованє”. О историї образованя по руски бешедовал проф. др Янко Рамач, а народна посланїца Олена Папуґова, хтора водзела схадзку, наглашела же Руснаци нє маю нєписмених и же школяре хтори ше у керестурскей школи образовали на мацеринским язику, у дальшим школованю пре свой руски язик нє мали бриґи. АКАДЕМИЯ У ДОМЕ КУЛТУРИ Шветочну академию з нагоди ювилейох – 260. рочнїци образованя по руски и 100. рочнїци Замку, хтора отримана у велькей сали Дома култури, пририхтали школяре и їх наставнїци, як и аматере Дома култури. После пригодних бешедох чолних людзох зоз образованя и зоз нашей рускей заєднїци, на бини ше зоз часточку репертоару представя-

2

КЕЛЬО МАШ КИЛИ НА МАРСУ Кельо маш кили? Завиши на хторим ши нєбесним целу. Кед на Жеми маш, поведзме, 40 кили, на Плутону биш бул чежки лєм 2,7 кили, а на Слунку (нє яйкай ше) аж єдну тону и 116 кили. А яка би тота чежина була на других нєбесних целох? На Меркуру и Марсу 15,2 кили На Мешацу 6,612 кили На Венери 36,2 кили На Нептуну 45 кили На Сатурну 46,4 кили На Урану 46,8 кили На Юпитеру 105,5 кили

ХТОРА ФАРБА РОЗЄДА БУЯКА

ли члени танєчних ґрупох Дома култури, шпиваче школярского хору, солисти, школяре Школи за основне музичне образованє и найлєпши рецитаторе керестурскей школи. Конферансу по руски и по сербски водзели школяре руского оддзелєня трецей класи Ґимназиї Анита Абодї и Алексей Павлович. ВИСТАВИ КНЇЖКОХ, МАЛЮНКОХ И ФОТОҐРАФИЙОХ У Замку пририхтана вистава малюнкох и рисункох на тему „Школски будинок замок”, як и вистава церковних кнїжкох хтори ше у прешлосци хасновало у школскей настави. Увагу окреме прицагла кнїжка хтора припадала керестурскому учительови Петрови Кузмякови. У новей школи була вистава старих фотоґрафийох учительох и директорох, потим фотоґрафийох школских будинкох, школских активносцох и роботних акцийох. У школи виложени и школярски литературни и подобово роботи зоз конкурсох з нагоди ювилейох.

Верце же анї єдна. Чом? Лєм прето же буяци далтонисти. Розєда их лєм плащ зоз хторим им матадор маха опрез глави. Фарба плащу лєм сценоґрафия хтора важна публики, бо ище вше веря тому цо раз барз давно, 1580. року записал єден британски драмски писатель. А записал: „Хто ше застанє опрез буяка, най нє ма на себе нїч червене”. И велї други животинї далтонисти: миши, сови, нилски конї... Пси розликую белаву и жовту, алє нє розликую желєну и червену фарбу.

ШПУНДЖИЯ НАЙСТАРША ЖИВОТИНЯ Вироятно найстарша животиня на швеце єдна антарктична морска шпунджия. Науковци твердза же ма коло 10 000 роки. Висока є коло два метери. Одкрил ю пред двацец роками єден америцки науковец. Дзешец роки поряднє мерал тот прости морски орґанизем и утвердзел же барз, барз помалючки рошнє, та озда прето и предпоставя же шпунджия стара, престара, алє ище вше жиє и напредує.

ЛА ПАЗ ШЕ НЄ БОЇ ОД ОГНЯ

Главни город Боливиї,

Ла Паз, природно одпорни на огень. Находзи ше на Боливийскей високоровнїни, на 3 658 метери надморскей висини, та и кед би ше запалєл, нє горел би длуго. Там, гет високо єст мало оксиґену, та ше огень нє може длуго отримац.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

23

За

Бачинци: Теодора Жамплонґ, Слободан Дудич, Мирослав Надь, Дарко Бучко (VII). Вєдно 13 роботи. Дюрдьов: Мария Такач, Катарина Бесерминї, Серґей Пап (III); Олеся Хромиш, Валентина Михняк, Валентина Салаґ, Лидия Чапко (V). Вєдно 8 роботи. Кула: Мария Жирош, Алекса Митрович (I); Наталия Жирош (II); Ненад Митрович (III); Марина Милеуснич, Анастазия Джуджар (IV); Анастазия Козар, Деян Мадярев (V). Вєдно 8 роботи. Шид: Матия Шеремет (IV); Тат,яна Радакович (VIII). Вєдно 3 роботи. Бикич Дол: Єлена Гнатко (IV) послала 1 роботу.

новемберске число „Заградки” до Редакциї сцигли 92 роботи од вельо вредних сотруднїкох зоз наших местох. Руски Керестур: Юлияна Бодянєц, Елена Шомодї, Адриана Русковски, Доротеа Колєсар, Андрей Афич, Алекса Ґолубович, Стефан Колошняї, Дамир Надь (овода); София Семан, Аня Штранґар, Мелиса Бучко, Олеся Папуґа, Емина Симич, Адрияна Фейди, Марина Джуджар, Валентина Новта, Павле Новта, Лука Иличич, Дамян Рац, Тадей Бодянец, Матео Чордаш (III); Матей Катрина, Павле Венчельовски, Давид Надь, Леон Юрич, Неманя Ковачевич (IV); МарияСлавка Мудри (VI). Вєдно 45 роботи. Коцур: Ана Папуґа, Стефан Буила (овода); Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владимир Сакач, Дамир Олеар, Давид Шанта, Давид Неделькович, Михаел Скубан, Иван Кучмаш (III). Вєдно 14 роботи.

Нагр

адне

питанє!

Наградне

Почитована Редакцийо! Ми школяре руского оддзелєня трецей класи зоз Коцура. Написали зме заєднїцку писню о єшенї, нарисовали зме вельо рисунки и написали зме одвити на наградне питанє обявене у октоберским чишлє часописа. Прави зме „заградкаре”. Поздравяме шицких читачох и сотруднїкох „Заградки”. Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владимир Сакач, Дамир Олеар, Давид Гарди, Марян Шанта, Давид Неделькович, Михаел Скубан, Иван Кучмаш

питанє у прешлим чишлє „Заградки” нє випатрало чежке, а точни одвити послали лєм школяре зоз Коцура. Тото будзе вельо лєгчейше, та сце го годни ришиц и сами, а нє модлїц учительку лєбо родичох же би вам помагали.

Яка то мескова фарба? (Напишце два виреченя у хторих будзе дацо мескове.) Точни одвити пошлїце на адресу: „ЗАГРАДКА”, Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21000 Нови Сад Награди у новембре достали: Катарина Кулич и Наташа Тамаш, III класа, Коцур

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА У школох дзе ше руски язик учи лєм факул-

тативно лєбо як виборни предмет, тоту рубрику школяре вєдно зоз учительками читаю наглас на годзинох, глєдаю гришки и виправяю их. Так ше уча и так дзбаю и o чистоти мацеринского язика. И у школярских состаУ составу пише: Мой брат шедзел на приколици.

22

вох писаних за тото число найдзени надосц гришочки, та вибрани даскельо найчастейши, же бизме ше на нїх учели. Кущик барщей померкуйце кед роздзелюєце слово на склади и кед преношице до другого шорика. Най вам учителька дакус помогнє. Треба написац: Мой брат шедзел на приколици.

Кед жимно, ми скоро вше нука.

Кед жимно, ми скоро вше нука.

Єшень пришла до валалу.

Єшень пришла до валалу.

Тераз нам дакус жимнєйше.

Тераз нам дакус жимнєйше.

Zdravo zagradkare!

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

У

Дзецинским тижню було тельо активносци, же нє мож було постарчиц шицко попровадзиц, а анї „Заградка” нє ма тельо боки кельо би требало за шицки вистки о промоцийох кнїжкох, гуманитарних акцийох, спортских бавискох, театралних представох... Вредни школяре – члени новинарскей секциї у Руским Керестуре написали вистку о шицких веселих подїйох у своєй школи и у валалє, та би ше на нїх требали спатриц и їх парняки зоз других наших школох. Мушим гласно похвалїц и цале руске оддзелєнє трецей класи вєдно з учительку зоз Коцура, бо су наисце вредни. Каждого мешаца наполня зоз краснима подобовима и литературнима роботами вельку коверту, та пошлю до Редакциї. Вредних сотруднїкох маме и у Сриме, найвецей у Бачинцох, а вше частейше до „Заградки”пишу и Кулянци. Верим же друге тромешаче у тим школским року будзе ище богатше зоз подїями, ище возбудлївше и веселше, та будзе и вецей стихи и малюнки. Вельо успиху на шицких польох жада вам ваша редакторка

ГАВРИЇЛ КОСТЕЛЬНИК

Пришол ґу нам витор,

ВИТОР

До дзверох нам дурка: „Вонка цемно, вонка жимно, Пущце-лє ме нука!”

Нє пущиме ми це, Дзвери зме замкнули – Ти би нам лєм згашел лампу, Поцме бизме були.

И як щенє драпе По дзверох и стука: „Вонка цемно, вонка жимно, Пущце-лє ме нука!”

Нє пущиме ми це, Бо зме за це чули: Же ти вжиме цепле краднєш, Та бизме змарзнули!

Na naslovnim boku 1. Єшеньска радосц 2. Спортски дзень у Новим Орахове 3. Славко Рац, предсидатель Националного совиту Руснацох дава учебнїки дзецом у оводи у Коцуре 4. Наймладши танєчнїки на програми з нагоди 260. рочнїци образованя по руски

3

Г

ГОРОД МОСТОХ И ПАРКОХ

амбурґ медзи найвекшима пристанїщами на швеце, алє тот нємецки город познати и по велїх историйних особох и местох, як и по найвекшим чишлє мостох на швеце и по вельких поверхносцох под желєнїдлом. Тото барз прицагує туристох, а цо у городзе найбаржей прицагує дзеци? Часто го волаю „сиверна Венеция” пре вельо мости и мосцики, а Гамбурґ их ма 2 302. Значи же у Гамбурґу єст вецей мости як у Венециї и Амстердаму вєдно. Тот город-пристанїще ше пресцера на 755 квадратних километерох. Чежко задумац, алє наисце так. Даґдзе є длугоки и 70, а широки 40 километери. Гамбурґ шицок у желєнїдлу хторе забера петнац проценти поверхносци городу, та випатра як вельки город у велїким парку, а мали парки єст на каждим крочаю. У нїм жию коло два милиони людзе, а кажди дзень го нащивя медзи сто пейдзешат и двасто тисячи туристи и дїловни людзе. У пристанїщу робя коло 140 000 роботнїки, а у Гамбурґу єст и вецей як 90 конзулати рижних жемох швета. Там постої и швет забави за наймладших. Тоти хтори першираз пойду до Гамбурґу, увидза же то баржей прижемни як солитерски город. Будинки нє маю вецей як штири поверхи, а найвецей єст прижемни хижи. У самим центру, дзе дїловна часц того пристанїщного городу, скоро на каждим углє мож видзиц нєзвичайну бабку вельку як чловек. Гамбурґски дзеци го зоз подшмихом волали Гумел. Таки чловек и постоял. Народзени бул 21. януара 1787. року, а умар 15. марца 1854. року. Бул водоношач, та прето на його плєцох вше два

кабли. Нєшка є маскота велького городу и при ньому ше дзеци найволя сликовац. Окремну забаву дзеци маю у центру города. Там вельки забавни парк наволани „Дом”. Отворени є од вчасней яри по позну, дижджовну єшень. У „Дому” кажди дзень єст дзешатки тисячи дзецох и младих, бо там – нєт цо нєт. Єст вшелїячини, од смачних єдлох зоз рижних шветових кухньох, найвецей єдла зоз роштилю, потим вшелїяки лакотки, сувенири, украси, по електронску и живу музику. Там мож купиц и огромне шерцо з медовнїка, широке пол метера, дакому кого барз, барз любице, а любезни медовнїкаре вам на вашим мацеринским язику напишу на шерцо мено милей особи. Найприцагуюцши рижни „каркиламаюци” справи: отворени лифти високи трицец метери, танєри хтори ше угинаю и нєпреривно трешу, тунели страху, огромни ґорили, лавиринт жвераткох зоз вельким склєняним муром през хтори публика патри на гевтих хтори блукаю. Там и нєсподзиваня – меркуйце же би вас нє пополївали з воду, же би вас нє пооганял гусар зоз кирвавима рукам (од парадичанки), лєбо же би вас нє пооганяла даяка страшна жвир. Найдлугши шори за колєсо, високе пейдзешат метери, хторе ше гойса. Ище кед го и моцнєйши витор заноши, яй вам! Цо повесц: дакому досц лєм ше припатрац на шицко тото, хрустаюци мандулї преляти з чоколаду, а шмели най уживаю пендраюци ше по забавних „звишкох”. Шестра и брат, Дариа и Александер, хтори народзени у Гамбурґу, укажу вам шицко у „Дому”. Там шицко за шицких, а насампредз за шмели дзеци.

G

НЕДЕЛЬКО ТЕРЗИЧ

U

ШВИДКОСЦ – Купела сом нашому Яникови панталонки – гвари мац – алє ше ми видзи же су досц кратки. О два мешаци з нїх вирошнє. Най их пойдзем зачерац за векши?

– Нє бой ше, нє вирошнє з нїх. За два мешаци их гунцут додре – гвари оцец.

MO

R

У ЗУБАРА Пошла Ваня до зубара най єй оправи зуб. Кед закончел, гварел дзивчецу: – Тераз, модлїм це, нє єдз на правим боку найменєй два годзини. Ваня послухала зубара, та такой скруцела на лїви бок и купела гамбурґер.

МАТЕМАТИКА Мац и оцец уча малого сина раховац.

– Мирку, кед ци даме два жувача, а нина ци принєше ище три, кельо жувача будзеш мац?

– Ойооой! Ша, полнючки полни уста!

ОФАРБ РИСУНОК

ЛАВИРИНТ

Преложела А. Р.

Поля означени зоз числом 1 офарб на желєно, а тоти означени зоз числом 2 на кафово.

4

Джеки ше госци зоз колбасами, а Цица Мица напахала лакотку и барз ше напажерела, лєм нє зна як сцигнуц ґу Джекийови. Помогнї єй найсц дражку у лавиринту.

21

РОЗПОДЗЕЛЬ ЧИСЛА

МИКОЛА М. КОЧИШ

ПОВЯЖ ЧИСЛА Найвекше щесце же баба нє виволала нїч мацери и оцови. Вона лєм люби повесц: – А гварела сом ци же биш то нє робел! Видзела я же то нє на добре видзе. А кед ше мац и оцец враца з поля и кед ше питаю же як ше Мижо справовал, вона лєм кус роздума, а вец одмахнє з руку: – Ша, добре. Бавел ше з дзецми и учел. Мижо ше чудовал же як баба зна напредок цо ше му станє и барз любел же забувала цо ше през дзень збуло, та нє виволала на ньго.

Розподзель до мрежи числа од 1 по 9 так же би збир у каждим шоре горизонтално, вертикално и дияґонално бул 15.

REBUSI Повяж числа од 1 по 46, та достанєш рисунок хтори би було добре и офарбиц.

PIRAMIDA Avtor: Silvester D. Maka>

Горизонтално: 1. 28. Буква рускей азбуки; 2. Километер скрацено; 3. Инсект (пуща жадло); 4. Маю их даєдни домашнї и дзиви животинї; 5. Барз горуце, печаце; 6. Женске мено (поетеса Балоґ Ґерлах); 7. Нє случайно, алє...; 8. Мали черепи; 9. Бляда белава фарба; 10. Мено и дзивоцке презвиско писательки Ковачевич. Кед точно ришиш шицки гoризонтални колони, у вертикалней достанєш мено Дзецинского хору Дома култури у Руским Керестуре

20

Ч

удно! Баба вше мала право. Вона вше напредок знала же цо ше случи.

– Охаб, Мижу, тот нож, урежеш ше! То гварела вчера по полудзенку. Мижо уж вельки, ище кус, та виходзи першу класу. Озда вон зна мерковац! Поготов на свойо пальци. А прави краву з кукуричанки. Вистругал єдну ногу, вистругал другу ногу, вистругал трецу, а кед штварту стругал – ножик ше вишмикнул и – до пальца. Як то баба напредок знала же ше Мижо уреже?! И нєшка баба гварела: – Мижу, бав ше з Яником ту на дворе, а нє у черякох у загради! Подреце свойо шмати. Баба ше нїґда нє бавела на кавбойох и Iндиянцох. Вона и нє зна же ше лєм у черякох мож добре скривац и нєвистато шлїдзиц дзиви жвири и нєприятельох. А нєшка баба нє потрафела цошка. Нє подарли себе шмати обидвоме. Яни роздар кошулю, алє Мижо нє подар нїч, лєм одар локци и колєна. Мижа одарти локци и колєна болєли. Яника подарта кошуля нє болєла, а заш лєм – нє плакал Мижо, алє Яни. А баба як баба. Поплатала Яникови кошулю, намачала з йодом колєна и локци Мижови и нєпреривно грожела: – Чекайце лєм док вам оцове приду! Будзеце ви знац кельо тарки за ґрош! Та чи то ше так бави як ви? Аааа, вицагнєце ви свойо!

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

АПЕТИТ Я ше нє одмагам

кед ше ми понукнє. Дакеди жалудок думам же ми пукнє.

Любим и колбасу, поєм и пасулю и швижу сланїну зоз вельку цибулю.

На поладнє поєм полни танєр юшки, а вец исто тельо зоз сиром галушки.

Так ше понаєдам, з учебнїком лєгам. Нє знам чи верице, же рано шицко знам.

5

ЙОВҐЕН М. КОЧИШ

ОГУРКО И КАЙСА

В

он нє Яни, нє Мижо, анї нє Петрик, алє – Юрий, Юрко. Баба го, прето же єй було лєгчейше, волала „Ґурко”. Дзеци му у школи змегчали „Ґ” и зменшали на „г”, а звекшали „О” и додали опрез того „гурко”, та постал „Огурко”. О нїм бешеда. З нього настало тото, ниа, цо ше ту описує. Твари били и червени, вельки белави очи, подзвигнути нос и жовти оштри власи як сцернянка украшовали главу, а мегки глас и щира душа Огуркови виходзели з першох. Вельораз у

6

школи плювал покрадзме до дланї и гласкал нєпослухни власи же би нє завадзали Мижови цо за нїм шедзел, а дараз го и ускубнул.

– Юрко, то нє гиґиєнски... Оштригай ше на голо – гварела му учителька. – Зоз шлїну ше нє чешу власи! Но, нє о тим приповедка. Юрко нєпреповедзено и щиро любел животинї. Хто му може забранїц? Волєл пса як математику. Дзечнєйше кучал при кошнїци як при кнїжки, а и животинї його любели. Цошка з нука озда чувствовали, та ше од нього нє бали як од других. Оцец му дошлєбодзел тримац заяци, голуби, аж и канаринки, алє пса – нїяк! Огурко так жадал пса! Плакал, обецал же будзе найлєпши у школи, алє оцец нє попущовал.

– За пса нє мам пенєжи. Чи ти знаш же за ньго треба плациц? Огурко уцерал очи и нє похопйовал же лєм прето нє може мац пса. А як би го шицкому научел! Кед треба и плациц, заплаци сам. Зоз своїх пенєжох, зашпорованих.

– Нє дзбам – гварел му оцец – алє одо мнє нє питай! Огурко ше нє знал дзе подзец. Чисте чарне щенє, без найменшей платки, достал од бачика Биренского. Щенє скинчало за „ мацеру”, а Огурко го цешел як знал. Найгорше було перши даскельо ноци. Поцерпал же ше оцец нагнїва, бо щенє плакало. Нє спал дараз и до пол ноци, а рано, кед мац подоєла, напавал го з цеплим млєком спод крави. Кед приходзел зоз школи, щенє як кед би пришагало – ишло за нїм аж до хижи.

– Вируцам ци го! Лєм ми блихи уноши до обисца! – дудрала мац. Вона то нє наозай. Жадала же би Юрко нє учел пса до хижи.

– Ґурко, як тей твоєй суки мено? – питала ше му баба. Вон о тим анї нє думал. Главне же му оцец дошлєбодзел мац пса, а як му будзе мено, нє важне. Алє, кед му баба спомла, здогадал ше же кажди пес ма даяке мено... И людзе маю мена. Дзеци ше кресци. Слухал же их священїк масци з миром и же кресцени поставаю богово, а нє-

ДЕЯН ДУДАШ НАЙЛЄПШИ КАРАТИСТА

Н

а 21. Шотокан карате першенстве швета и 6. Кохаи купу у Новим Садзе, 12. октобра того року Деян Дудаш, член Спортского дружтва „Русин” у Руским Керестуре освоєл перше место и златну металию у своєй конкуренциї. На тим першенстве ше змагали коло 1 500 каратисти зоз вецей як трицец державох, а у його конкуренциї було шеснац змагательох. Ище вше нє може вериц же є шветови шампион. Деян школяр седмей класи керестурскей школи „Петро Кузмяк”, а од першей класи почал ходзиц и на карате. Ходзели пайташе, та и вон сцел видзиц яка то спортска дисциплина. Почал и предлужел тренирац. Тренинґи ма три раз у тижню, а пред змаганями и кажди дзень. Уж ма вецей як штерацец металиї, а найвецей златни. Першу достал ище пред пейцома роками. Перше ше змагал у катох, а вец и у борбох, та ше з часом указало же є лєпши у борбох и ту предлужел. Ма желєни пас. Член є репрезентациї Сербиї. Його тренер Михайло Орос, а и Деян би любел, з оглядом на таки успихи, єдного дня буц тренер у даєдним карате клубу. М. З.

СПОРТСКИ ЗМАГАНЯ У НОВИМ ОРАХОВЕ Весели програми у рамикох Дзецин-

ского тижня у Основней школи „18. октобер” у Новим Орахове збогацели и спортски активносци. Дзеци ше змагали у столним тенису, а орґанизовани и улїчни обегованя под назву „За щешлївше дзецинство”. То було вовторок, 8. октобра, а спорту бул пошвецени и цали шлїдуюци дзень (стреда). Окремне дожице наймладшим було патренє театралней представи, а радосц Дзецинского тижня им звекшали и госци – дзеци зоз Предшколскей установи „Бамби”. Школяре висших класох ше упознали з даєднима музичнима инструментами и зоз мадярскима народнима танцами. Анї єдно дзецко нє вираста без сказкох, та Дзецински тидзень и почал праве зоз приповеданьом чаривних сказкох.

СПОРТСКИ БАВИСКА, МАСКЕНБАЛ И ТЕАТЕР Як и вшадзи, и у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюр-

дьове, и у Предшколскей установи, у Дзецинским тижню було вельо интересантни змисти. Цали єден дзень бул пошвецени лєм спортским бависком, а цали єден мур у школи наменєни лєм за рисованє на тему „Слухайце, мамо и тату, сцем брацика або шестру”. Орґанизовани и маскенбал, дзецински вашар и рижни роботнї. Школяре нїзших класох були у Новим Садзе дзе у Театре за младих патрели бабкарску представу о вовкови и послухних кощаткох.

С. Бенчик

19

Visti zoz {koloh...

OЗНАЧЕНИ ДЗЕЦИНСКИ ТИДЗЕНЬ

О

д 7. по 13. октобер у цалей Сербиї означени Дзецински тидзень, а мото тогорочного Швета дзецох бул: „Слухайце, мамо и тату, сцем брацика або шестру!” У Основней школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре у Дзецинским тижню мали зме рижнородни активносци. За школярох нїзших класох обдумали их учительки, а школяре висших класох на Школярским парламенту сами вибрали цо буду робиц у тим тижню. За старших (од пиятей по осму класу) Дзецински тидзень почал ище пияток, 4. октобра, кед бул орґанизовани диско. Пондзелок, 7. октобра, у школи була промоция кнїжки „Чи ми верице” хтору видали Змайово дзецински бависка у Новим Садзе. Кнїжку пририхтала Мелания Римарова, а у тим єй помагал Душан Поп Дюрдєв, писатель и директор Змайових бавискох. И вон бул того дня госц у нашей школи. На промоциї додзелєни и награди хтори нашо товаришки и товарише достали на подобовим и литературним конкурсу розписаним з нагоди означованя 260. рочнїци образованя по руски. Вовторок младши дзеци, а и даєдни старши, були нащивиц своїх братох и шестри у їх оддзелєньох. Дружели зме ше з нїма, бавели зме ше и дакус зме вєдно учели, а опатрали зме и фамелийни фотоґрафиї. Того дня ше дзивчата трецих и штвартих класох пооблєкали до пасових сукньох, а по-

тим ше таки поприберани сликовали. У тим им помагали жени зоз Жридловей шпивацкей ґрупи. Слики прикрашели и даскельо хлапци. За младших школярох стреда бул спортски дзень. Отримана промоция атлетики и каратеа. Старши школяре у учальньох направели вистави подобових роботох на тему „Ми процив дискриминациї”. Штварток бул дзень за гуманосц. Школяре медзи собу черали бависка и кнїжки. Тиж даровали пенєж, школски прибор и шмати тим хторим тото потребне. Пополадню ше у Каритасу дружели дзеци и старши людзе. Вєдно правели чардаки зоз чуткох, фуркадла, пукалки, бабки и животиньки з рендочкох. Дзецински тидзень у нашей школи закончени зоз єшеньским кросом у лєшику. Написали и висликовали: Адрияна Штранґар, Валентина Новта, Марина Джуджар и Павле Новта, III класа Матей Катрина, Павле Венчельовски, Давид Надь, Леон Юрич, Неманя Ковачевич, IV класа

ЕВРОПСКИ ДЗЕНЬ ЯЗИКОХ У рамикох Дзецинского тижня у Основней школи

„Петефи бриґада” у Кули отримана традицийна манифестация Европски дзень язикох. На програми участвовали школяре тей школи, та ше на язикох хтори уча, представели зоз шпиванками, рецитациями и драмскима сличками. Медзи нїма були и школяре хтори ходза на годзини мацеринского, руского язика – Сара Мармила, Анастазия Джуджар и Алекса и Ненад Митрович. Програма була отримана у знаку малого ювилею – 10. рочнїци означованя Европского дня язикох у тей школи. На таки способ ше у Кули пестує мултикултуралносц и толеранцию, а на програми наглашене же язики отвераю дзвери до швета.

кресцени – чортово. Нє було му шицко єдно кед його щенє припаднє чортови нєпокресцене, та прето жадал покресциц свойо щенятко, алє як? Жадал же би то випадло як треба и же би чорт нє могол повесц: „Щенятко мойо!” Прето ше питал баби: – Бабо, цо ше модлї при кресценю?

– Ша, цо я знам! Питай ше паноцови, вон зна... Знам же гутори: „Крещаєтся раб божий, або раба божия” – уж яке єй там мено.

– А, бабо, чи би я мог и щенє покресциц кед му дам мено? Баба ше нахмурела, попатрела на Огурка, зморщела ше, а вец прасла до шмиху. Хихотала ше, лапала за брух, уцерала слизи од шмиху. Огуркови ше зацмело пред очми. Почувствовал же ше баба з нього и з його любови ґу щенєцу шмеє. Нє знал як, алє нє мог стримац слизи и розплакал ше. Баба ше престала шмеяц. Огурко сцекол до двора за сламу. Од жалю гикал и нє мог ше стримац же би и гласно нє заплакал. Тота його добра баба, а нє розуми го! То нє франта!

– Ґурко, мали мой, нє думала сом так... Я тебе розумим, алє сом себе задумала яку би твар направел паноцец кед биш однєс щенє кресциц! Но, нє плач. Попробуй му дац сланїнки, од того замоцнєє – гласкала го и прицисла ґу себе. – Видумай му мено, а вец уж лєгко найдземе куму! Цо думаш, нє могла би буц, наприклад, Дорка, Шарка, Марка?

– Нє! Я єй дам найкрасше мено! Мушим го видумац – змирел ше и шицко пребачел баби. Другого дня ше пребудзел и ришел, по длугим роздумованю вечар, як будзе мено щенєцу.

– Кайса! Мамо, Кайса! Видумал сом...

– Цо ши видумал, сину?

– Видумал сом мено щенєцу... Покресцим го сам!

– Но, но, алє... почухай очи, та ше розбаториш – гварела мац, думаюци же Юрко шнїє.

– А за куму вежнєм нашу бабу! Вона розуми ствари лєпше як гоч хто! Цо думаш, мамо?

– Нє думам нїч... А цо ти, озда наисце надумал кресциц щенє як и дзецко? Нє будз шалєни! Швет ше зоз це будзе шмеяц!

– То мнє нє бриґа! Покресцим го сам, а най ше шмеє хто сце.

ка нїхто нє могол поцешиц. Одходзел з дому, блукал по валалє, волал ю по мену... Нєстала, єй як кед би до жеми препадла. Вноци ше зривал и привидзовало ше му же скинчи при капурки. Ставал и виходзел. Кайси нє було. Одходзел на поля. Жимни єшеньски витор му пекол твар, а вон волал свою Кайсу, алє ше нє оздзивала. Похорел ше... Оцови було жаль кед видзел цо зробел и попробовал го цешиц: – Поєдла вайцо з гнїзда. Начала курче. Найдземе друге щенє, сину. Дал сом ю на други валал, та... Юрко бул у горучки, алє кед чул же Кайса жиє, ошмихнул ше. Патрел на оца модляцо: – Прецо ши ю дал? Я ю так барз любим, а ти то нє розумиш!

– Жаль ми же це нє розумим. Пойдзем ище нєшка по ню, лєм ми оздрав. Ти знаш же я нє церпим пса у доме. Давно, кед сом бул таки як ти, покусал ме збешнєти пес и лєдво сом остал живи.

– Алє Кайса би це нїґда нє укушела! Кайса шицко розуми! Чи ши нє обачел же вона сцекала од тебе? Ти ю нє любел, а вона то знала. Вона кресцена душа... Баба була кума кед сом ю кресцел... Знаш, теди, кед була менша и кед мац куру зарезала, стреду! Єй тераз уж вецей як пол рока! Яка є красна! Чи ши нє обачел як ме вона полюбела? Нє тресла ше у твоїх рукох од страху кед ши ю давал? Оцец патрел на сина и читал му з вельких белавих очох же го тоти попатрунки модля, кару и гласкаю. Яка душа! Вон вери же би Кайса нїґда нїкого нє укушела! Псу нє мож вериц, а мушиш, кед ци син хорує за нїм. Сцел го спревесц з вайцом и курчатком, а чи му Юрко верел? Нє мог му вериц, то ше видзи.

– Пойдзем по ню...

– Нє, пойдзем я накадзи оздравим. Можебуц ютре. Алє вецей ю нїкому нє давай! У кого є, оцец?

– У бачика Планчакового. Алє ти нє годзен, пойдзем я сам. Я ю дал, я ю и принєшем – гварел му оцец и ришел же нїґда вецей нє попробує одврациц Юрка од животиньох, котри так любел.

* Кайса мала чарну, гладку и блїщацу шерсц. Огурко бул щешлїви. Єдного дня пришол зоз школи. Обчековал же обачи Кайсу накадзи войдзе, алє єй нє було. Руцел кнїжки, кричал по дворе, плакал, випитовал ше шицким за ню. Нїхто му нє знал повесц дзе є и цо з ню. Огур-

М. Стрибер

18

7

СЛАДЯНА РИСТИЧ

МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК

ДУНЬОВО МОРЙО

Шицки любя мац свой пенєж. Можу го трошиц як сцу,

К

ажде з нас шнїє же би мал свойо морйо. Ниа, я достал морйо од Дунї, и то Еґейске. Того дня кед Дуня пришла до нас, принєсла ми два фляшки сланей води и єден мещок.

– Ниа, то ци дарунок за родзени дзень: швиже морйо зо Греческей, каменьчки и маґични коритка. Вец зме надумали на моєй тераси направиц мале лєтовалїще... бо сом того лєта нє бул на морю. Воду зоз фляшки усипали зме до белавого лавора и украшели ю зоз малу палму. Отворели зме слункобран и зоз каменьчох и кориткох направели зме плажу. Маґични коритка ше поотверали, а вода ше офарбела на тиркизно белаво.

– Вау, яке чародїйство! – радошнє скричала Дуня. И я ше од щесца нашмеял. Достал сом свойо морйо! Положел сом окуляри на очи. Слунко пражело зоз шицких бокох. Чекал сом ладю, а нє знам одкаль. Тераса ше одразу претворела до океану, а мой папаґай Кики весели вишол зоз клїтки и окупал свойо кридла... ВИОЛЕТА ЙОВИЧ – Понагляй, плївай, палє, велька габа пада на нас! – пошпивовала Дуня. Почервенєл сом, нє од слунка, анї нє од страху же нас велька габа прелїґнє, алє од Дуньового лєтнього ошмиху хтори пахнул на морску гвизду. Плївал сом и шущал: шшш... Бул сом морйо... Преложела М. Р.

можу куповац потребни прибор за школу, бависка, та и дарунки. Каждого року мой брат, шестри и я на Крачун ходзиме по шпиваню. Доставаме вельо лакотки, бависка и пенєжи. Шицко цо зашпиваме, ми нє дзелїме, алє лакотки вєдно єме, а динари даме родичом. Свой пенєж сом почал зарабяц ище у першей класи. Внєдзелю цала наша фамелия идзе до церкви. Я часто бул швичкар. Велї хлапци сцели на таки способ заробиц даєден динарчок, алє швички на єдней Служби могли тримац лєм шейсцме. Прето ше шицки трудзели рано цо скорей стануц и сцигнуц до церкви медзи першима, же би були швичкаре. Так и я, як швичкар, мал свой заробок. Тераз швичкарох єст вше менєй. Даєдни хлапци думаю же нач вчас ставац и понагляц заробиц динари, кед лєгчейше пойсц ґу мацери, повесц кельо динари ци треба, и вона ци такой да. Я думам же вельо лєпше потрудзиц ше сам заробиц, як питац од родичох. Красше ше чувствуєме кед маме власни пенєж, бо го можеме трошиц як жадаме. Марко Недич, VII. Коцур

ЖИРАФА И БОЛЬ

Wlena Gnatko, IV, Biki~ Dol

МОЙ ДЇДО

Кед ше жирафа пореже на склєнчини вона тото дозна аж о пол годзини (иншак би такой дознала за подїю, кед би нє мала таку длугу шию). Док вистка о болю до мозґу дойдзе, боль у ноги долу жирафу уж прейдзе. Алє ю зато почнє болїц глава же ше даремно забриґовала. Прешпивала М. Римар

8

Мой дїдо стари ноши окуляри. Голєм шесцери ма, а дзе су, нє зна.

Melisa Bu~ko, III, Ruski Kerestur

КИРБАЙ

У Дюрдьове Кирбай 21. септембра. За тото швето мама рихта госцину. Вари билу юшку, сарму, пече даскельо файти меса, и, розуми ше, пече колача. На Кирбай у нашей церкви шветочна Служба Божа, та мама, тато, шестра и я вєдно идземе до церкви. Потим ше дакус прешпацираме по вашарскей часци, купиме бомбони, та понагляме дому полудньовац. По полудзенку ше зоз шестру знова шпацираме по кирбаю и опатраме цо бизме сцели купиц, а єст шицкого: облєчиво, обуй, циґонї, бависка, судзини, украсни предмети, домашнї любимци – рибки, коритнявки, герчки, и ище вельо койчого. Я найвецей динари потрошим на збиваци авточка. Любела бим кед би нарок було ище вецей кирбайошох. Мария Барна, VI, Дюрдьов

Мой дїдочко таки хлоп, купел себе и лаптоп. Ґу лаптопу кед вон шеда, окуляри вшадзи глєда. А кед найдзе окуляри, вецка дїдо гакер стари. Новини вон нє купує, на нету их пречитує. Вистки шицки дїдо зна, бо интернет тераз ма. Док на нету сурфує, баба го критикує, же єй ровно плєце цо нове у швеце. Иґор Варґа, VI Руски Керестур

17

ЛИДИЯ НИКОЛИЧ

Бул

МОЯ СКАЗКА

раз єден цар и мал три дзивки. Єдного дня два дзивки ришели пойсц до далєких крайох. Барз длуго ше нє врацели, та ше краль застарал. Наймладша дзивка надумала пойсц поглєдац их. Длуго ходзела и вец наишла на єден замок. Бул замкнути. При дзверох стала плоча на хторей були написани три задатки. Же би вошла нука и виратовала свойо шестри, мушела ришиц шицки три задатки. Перше мушела найсц чаривну белаву перлу. Длуго ходзела, глєдала и на концу ю нашла глїбоко у лєше. Други задаток бул же би нашла чаривну шаблю. Нашла ю у шнїгу на самим верху високей гори. Треци задаток бул найважнєйши. Требало найсц ключ. Гоч уж була барз вистата, нє преставала глєдац, та го нашла у води у поточку. З тим ключом принцеза одомкла дзвери и виратовала свойо шестри. Були барз радосни. Догварели ше же ше вецей нє буду розиходзиц и далєй жили длуго и щешлїво, по глїбоку старосц. Наташа Миленкович, IV, Нови Сад

ЄШЕНЬ

Mihaela Miklo{, III, Verbas

Єшень сцигла до мойого варошу. З древох опадує лїсце. Офарбене є з єшеньскима фарбами: кафову, червену и жовту. Дзеци любя скакац по спретим лїсцу и оруцовац ше з нїм. Гоч жимно, я ше заш лєм бавим вонка. Старши нє любя єшень, бо муша топиц, а нє любя анї кед пада диждж. А я найволїм скакац по баркох! Ластовки уж пошли на юг. Дакеди и я пожадам там одлєциц. Алє, любел бим ше, як и ластовки, врациц до родного краю. Ненад Митрович, III, Кула

РИБОЛОВ

Риболов мой наймилши спорт. Од штирох рокох сом по-

любел ходзиц зоз бабу и з дїдом лапац риби. Научел сом вязац квачки и монтирац циґонї. Першираз сом ше змагал у лапаню рибох кед сом мал шейсц роки. Завжал сом пияте место и достал сом диплому як наймладши рибар. Мал сом длугоки и чежки циґонь. Кед сом вицаговал, риби ми лєцели понад главу. Кажде хто бул при мнє, тримал ше за калап, так сом барз заруцовал. У нашим беґелю єст вельо файти риби: терпеши, златици, дунчики, иґлинци, потьки... Ходзел сом и на долїну до Лалитю. Там сом ше научел лапац векши риби. Бачи, чия тота долїна, здабе на Робинзона Крусоа. Волали го Дзиви Кук. Анї єдного рибара нє може застановиц диждж лєбо горучава, кед надума пойсц лапац риби. Сон каждого рибара же би влапел найвекшу рибу. Мнє ше тот сон виполнєл, бо сом влонї на Перши май влапел дванац и пол килову потьку. Вше кед ше отримує Чукияда, я ше змагам зоз старшима рибарами. Думам же и надалєй будзем шлєбодни час препровадзовац у природи, на беґелю, же бим ше опущел, оддихнул од школи и же бим цо менєй шедзел опрез компютера. Найвекше чувство приємносци ми тото же дома єме здраву поживу, же часто маме єдла зоз риби и же и я тому доприношим. Найволїм пойсц лапац риби зоз татом, а кед вон нє ма часу, ходзим и сам лєбо зоз бабу и з дїдом.

К

ЦИЦА

ед ше Андєлка породзела, Мижо нас такой поволал до ньго, же бизме видзели єй осмеро дзеци! Отворел клїтку... Подзвигнул закрице на хижки... Ту, склубачени на пиловини при мацери, лєжали осем праве народзени беби: били, шиви, таркасти... Кед дакус подросли, кед препатрели, Ана од Мижа достала єдно на дарунок. Бул то мали били герчок. Мено му було Цица! Думали зме – герчок одлична мала животиня, идеална за хижного любимца! З ню нє може буц нїяки проблеми, як, наприклад, зоз псом лєбо мачку. То приємна, питома животинька хтора жиє у клїтки, а дакеди ю можеш тримац и на дланї, кармиц ю з руки лєбо ю гласкац з пальцом док ци ше шпацира по першох... Такой зме Цици купели клїтку – на два поверхи! Долу мала судзинки за воду и єдзенє и хижку хтору Ана сама направела зоз леґо коцкох. При нєй була драбинка по хторей ше герчок пендрал на горнї поверх дзе мал колєсо за бавенє... Алє Цица такой першого дня указала свой характер. Ана єй подаровала з Барбиковей хижки пластичну судзинку за воду, а Цица ю погризла. Дала єй свою бабочку най ше з ню дакус побави, а вона єй поєдла обидва ципелки! Ана почала плакац... Закрила сом клїтку з ручнїком, же би герчок дакус оддримал, а ми оддихли, а вон вискубал пол ручнїка. Сцела сом го влапиц, та ме укушел за палєц! Думали зме же ше Цица змири док ше змеркнє, алє... накадзи зме полєгали и загашели шветло, Цица ше випендрала на поверх и почала обрацац свойо колєсо... ррр-ррр-рррр... Одгуковало у цихосци... Од того шкрипаня, окруцаня и дурканя нє могли зме поспац. Станула сом и положела сом клїтку до кухнї, на найвисшу полїчку, до найглїбшого кута... Праве зме почали дримац, кед зме учули якеш шкрабанє, пуканє, хрустанє... Крц-крц... крц... Знали зме же то Цицово масло! Нє ясне нам як, алє Цица ше прехпала помедзи решетки на клїтки, зишла з полїчки, прецагла ше попод дзвери и вошла до спальнї. Остаток ноци сом препровадзела рачкуюци по патосу и оганяюци Цицу хтора ше скривала под посцель, под фотелї, за ормани... Одцаговали зме мебель од мурох, махали зме з метлами, понукали єй мархви и шалати... Кед зме ю конєчно, уж над раном влапели, положели зме ю до велького склєняного дунца, дунєц дрилєли до шкатули, шкатулу зме закрили з плехом и шицко тото зме положели до кадзи у купальнї... Рано зме Цицу нашли у кухнї як мирно шпи на столє – у кошарки за хлєб.

БОШКО ЛОМОВИЧ

ЧУДНА ЖЕМ

Єст жем – чудна, алє права,

Аж чловекови розум става. У тей жеми шицко можлїве: Людзе зоз шнїгом огня розкладаю, Суньоґи трамваї цагаю, Лєсово дохторе стищки складаю, Кед им суша бриґи прави, На телефон диждж волаю. Док по брегу ладя плїва, У морю квитнє черешня дзива, На пол ноци слунко виходзи И шицко так, горебздом ходзи. Нє верице, мили мойо? Питайце ше кридлом витровим, Питайце ше пирйом врановим, Правда иста же постої Така жем – там дзешка гет стої. Нарисовал ю єден Яни, У глави є єдней Ани. Прешпивала М. Римар

Преложела А. Р.

Anastasiy Plyska~, II, Novi Sad

Филип Баран, VI, Руски Керестур

16

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ВОВЕДЕНИЄ ПРЕСВЯТЕЙ БОГОРОДИЦИ

ЄШЕНЬСКЕ ДРЕВО

Ш

вето Воведения, або уходзеня до храму Пресвятей Богородици, у нашим церковним календаре ма перше место после шветох на чесц Господа нашого Исуса Христа. То єдине швето котре нам припомина дзецински роки живота Мариї у Назарету. Понеже Йоаким и Ана длуго нє мали дзеци, вони ше завитовали же кед буду мац дзецко, пошвеца го Господу Богу. Так и було. Вони свою дзивочку Марию пошвецели Богу кед мала єден рок, а кед мала два роки, надумали ю дац до храму, а зисцели то кед мала три роки. Уход до храму бул барз святочни. Опрез нїх ишли дзивчата зоз запалєнима швичками, а за нїма родичи водзели за руки свою дзивочку облєчену до богатого облєчива. На уходзе до храму дочекали их первосвященїки на чолє зоз Захарийом. Вон ю уведол аж до часци храму цо ше вола Святая святих, до котрей уходзел лєм первосвященїк и то раз у року. Тота подїя зачудовала шицких. У храме Мария остала до дванастого року свойого живота. То бул час кед ше дзивчата одавали и, розуми ше, виходзели зоз храму. Медзитим, Мария гварела первосвященїкови и своїм воспитачом же дава завит дївицтва. Почитуюци тото, лєм ю заручели за Осифа зоз роду Давидового. У храме ше Мария вельо модлєла, робела ручни роботи и читала Святе Писмо. Значи – на одЗНАЧЕНЄ МЕНОХ редзени способ ше школовала и росла у побожносци ґу Богу. Ана – значи благодать, благослов На спомин уводзеня Мариї до храму Церква Божи, милосц Божа уведла швето 21. новембра по григориянским, Давид – значи барз любени односно, 4. децембра по юлиянским календаре. Венямин – значи син правей руки, Зоз кнїжки „Нашо християнски швета” почествовани о. Романа Миза

ЄДИНИ ПРАВИ БОГ Бога нїхто од людзох нє могол видзиц, бо тот добри Оцец нєвидлїви

– так як нєвидлїва любов, дзека и думка. Його моц, любов и доброта указали ше нам у Исусови. Исус од Оца достал таку моц же могол зоз дзвиганьом руки застановиц бурю, вилїчиц од каждей, та и найчежшей хороти, аж и мертвому врациц живот. Єдней ґдовици ожил сина єдинца, а єдному оцови врацел дзивочку хтора умарла. Тисячи людзох накармел з даскельо хлєбами... Исус нас научел же тот вични, нєвидлїви Оцец єдини прави Бог. Тот Бог створел цали швет, о шицким ше стара, зоз шицким управя, шицких люби. Исус обецал же нас одведзе ґу Богу, же победзиме шицки нєволї и кажде зло, же вше будземе жиц з Нїм и з Оцом. Чи сцеме слухац и научиц шицко цо нам Исус гуторел о Оцови? Чи сцеме же би нас Исус наисце упознал и одведол ґу Богу? Праве прето Исус пришол ґу нам, праве прето ходзиме до церкви и на виронауку. „Я Господь Бог твой, нє май других богох окрем мнє!” То перша Божа заповид по хторей припознаваме лєм єдного Бога, нашого Оца Нєбесного. Лєм йому ше кланяме, лєм його славиме, лєм од Нього глєдаме помоц и за шицко му з молитвами дзекуєме. Зоз кнїжочки за першопричаснїкох „Свадзебни шмати”

10

Нєшка падал диждж. Капки дижджу ше нїжно злївали по моїх лїсточкох. Префарбел сом тоти лїсточка з велїма фарбами. А вони кажди дзень вше баржей опадую з моїх конарох. Дзецом хиби моя велька, желєна коруна и сладки лакотки хтори на нєй росли. И приятелє хтори жили на моїх конарох, одходза на юг. Ниа, остало саме. Алє, приятелє ше ми на яр враца, а я ше знова поприберам до желєного! Деян Мадярев, V, Кула

Katarina Besermin<, IV, Dxrdqov

КЕД ШЕ ЧУВСТВУЄМЕ ОСАМЕНИ Кед ци дахто хиби, жаль ци, чувствуєш ше осамено. Дакеди ше чувствуєме як кед бизме були сами на Ivan Ku~ma{, III, Kocur тим швеце. Гоч думаме же маме товаришки и товаришох, дакеди гришиме. Даєдни ту лєм кед им потребна наша помоц. МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК Длуго сом була осамена. Шедла сом на лавочку, та сом роздумовала: чловек нїґда нє остава цалком сам. Вше ма „Ставай, Сашу, уж седем и петнац” – гвадакого блїзкого як брат, шестра... Тото виреченє сом вирела мац док ме будзела. Нєдзечнє сом стаповедла наглас, и ... одразу ше ми привидзело же видзим нул з посцелї. Барз ше ми спало. дугу на нєбе, а нє падал диждж. Була сом весела док сом Тот дзень будзе чежки – думал сом у сенє пошла до школи. Там ме дзеци вишмейовали, а я ше бе. На осем годзин сом шеднул на бициґлу, питала чом тото робя. Одвит сом нє достала. Лєм єдно та гайд на польо. Кед сом сцигнул, там уж слово ше ми теди круцело у глави – осаменосц. Шицким було людзох. Шицки побрали мотики, та посом ше питала цо то осаменосц, алє ми нїхто нє знал одчали копац док ище нє барз пекло слунко. Я витовац. Сама сом себе потолковала значенє слова. То достал якуш малу мотичку. Пориско єй було чувство кед нє маш коло себе прави товаришки. Нє морощипене, та ме джобало, алє сом ше труджем розумиц чом ше дзеци так чудно справую, чом так зел копац як и други роботнїки. Слунко нє швидко меняю розположенє, чом увредзую и вишмеюю. було моцне, алє нам завадзал витор. Як заЧи думаю же так дацо посцигню? Питаня єст вельо, а дул, так нам прах уходзел до очох. Дуло раз одвит анї єден. зоз єдного, а раз зоз другого боку. Так сциПо полудзенку сом пошла под єдно древо одпочинуц гло и поладнє. Наполудньовали зме ше, даше. Уживала сом, алє ми було жаль же нє мам коло себе кус зме ше одпочинули, та зме предлужели дружтво. Чежко то кед нє маш товаришку до хторей маш далєй копац. Тераз було горуцо, а витор нє довирия и хторей можеш повесц кажду свою тайну. Дасцел дуц же би нас ошвижел. кеди кед зме пре дацо смутни, нєрозположени лєбо виСцигол и вечар. Вистати, шедзели зме стати, любиме буц цалком сами, алє нє добре буц вше под єдним древом и одпочивали зме ше. Досам. Нє добре ше заверац до себе, бо вец чежко найсц стали зме и плацу. Бул то мой перши зароправе дружтво и буц радосни, буц розположени и задобок. Радовал сом ше тримаюци у руки свой вольни. пенєж. Александар Горняк, VII, Коцур

Тереза Будински, VI, Руски Керестур

15

СЕРАФИНА МАКАЇ

Ana Papu}a, 5 roki, Kocur

Идзе витор, фию, фию!

Людзе ше од нього крию. Дує витор, тарга лїсце, череп знїма, проща ламе, ша, розтреше нам обисце!

ЗАГРАДКА ВЄШЕНЇ Наша заградка найкрасша вєшенї. Теди у нєй квитнє вшелїяке квеце. Коло дражки ше червенєю подшнїжнїки. Сенка направела вельки букет, та го положела до ормана. При мурику квитнє жовта орґона. Брамушки злєтую на квитки и збераю сладки мед. Вєшенї наша заградка красна як млода у кафовим кабаце.

Damir Nadq, 6 roki, Ruski Kerestur

Бежи витор, хихи–хихи! Лапаю го якиш шмихи. Калапи зоз главох знїма, по праху их одкотуля, людзе бежа вец за нїма.

Xliyna Bodynwc, 6 roki, Ruski Kerestur

14

Stefan Buila, 6 roki, Kocur

11

МЕЛАНИЯ РИМАР

Я

ЧОМ ДОБРЕ БУЦ РИБАР

ни ище нє цалком вельки, алє уж зна цо будзе док вирошнє. Будзе рибар як и його бачи. Тото ремесло ше му найбаржей пачи. Нє пачи ше му лєм тото же рибаре муша рано барз вчас ставац. Скорей як ше слунко вишпи. Алє, добре же рибаре, кед иду на роботу, нє муша облєкац нови шмати. Кед ши поприберани, мушиш мерковац же би ши ше нє оквацкал и нє змазґрал. На беґелю мож боси бегац и чупкац по води коло самей гаци, а мож и у старих патикох залєзнуц до мутлянки. Мож шлєбодно шедзиц на трави. Кед ши у старей тренерки, нє хиба же пожелєнї од трави, або ше повиквачує у оштрим наду. Добре и тото же кед ши гладни, нє мушиш думац у хторей руки ше трима ложку а у хторей видлїчку. Там ше анї нє є з танєра. Лєм ше вицагнє з найлонового мещка даяки поґачик, хлєбик и колбаску и поє ше на стояци. Руки ше нє муши умивац анї пред анї по єдзеню. Хто ище видзел же рибаре ноша на беґель ручнїк и мидло? Яников бачи скоро кажди дзень влапи голєм єдну рибу, та накадзи пойдзе дому, такой ю чисци и пражи за вечеру. Зна увариц и барз смачни рибов паприґаш. Прето Яни ма вельку бриґу, бо його мац нєлапшна у чисценю рибох, та анї єдла з рибох нє готує часто.

– Ту ше будзе требац радзиц з бачиком – дума себе хлапец. – Предложим му най придзе бивац до нашей кухнї, та най нам видумує шицки новотни и стародавни єдла

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ШОФЕР ВАНЯ Авто вожи

мали Ваня, а при ньому шедзи Таня.

Потим Ваня ключ обрацел и автови живот врацел.

Вибег вонка шофер Ваня, и помоцнїк – мала Таня.

Зоз корманьом вон обраца; „подножаї” з ногу маца.

Кед у авту загурчало, им ше двоїм назло дало.

Найду вони авто мали, чорт най ноши гевтот прави.

Тротька уж нарату дує. Шофер Ваня ше радує.

зоз харчох, чукох, шульох и потькох. Мац най ше припатра и най памета цо як ше готує, бо накадзи я постанєм прави рибар, кажди дзень ше будземе туньо, а добре костирац.

12

13

МЕЛАНИЯ РИМАР

Я

ЧОМ ДОБРЕ БУЦ РИБАР

ни ище нє цалком вельки, алє уж зна цо будзе док вирошнє. Будзе рибар як и його бачи. Тото ремесло ше му найбаржей пачи. Нє пачи ше му лєм тото же рибаре муша рано барз вчас ставац. Скорей як ше слунко вишпи. Алє, добре же рибаре, кед иду на роботу, нє муша облєкац нови шмати. Кед ши поприберани, мушиш мерковац же би ши ше нє оквацкал и нє змазґрал. На беґелю мож боси бегац и чупкац по води коло самей гаци, а мож и у старих патикох залєзнуц до мутлянки. Мож шлєбодно шедзиц на трави. Кед ши у старей тренерки, нє хиба же пожелєнї од трави, або ше повиквачує у оштрим наду. Добре и тото же кед ши гладни, нє мушиш думац у хторей руки ше трима ложку а у хторей видлїчку. Там ше анї нє є з танєра. Лєм ше вицагнє з найлонового мещка даяки поґачик, хлєбик и колбаску и поє ше на стояци. Руки ше нє муши умивац анї пред анї по єдзеню. Хто ище видзел же рибаре ноша на беґель ручнїк и мидло? Яников бачи скоро кажди дзень влапи голєм єдну рибу, та накадзи пойдзе дому, такой ю чисци и пражи за вечеру. Зна увариц и барз смачни рибов паприґаш. Прето Яни ма вельку бриґу, бо його мац нєлапшна у чисценю рибох, та анї єдла з рибох нє готує часто.

– Ту ше будзе требац радзиц з бачиком – дума себе хлапец. – Предложим му най придзе бивац до нашей кухнї, та най нам видумує шицки новотни и стародавни єдла

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ШОФЕР ВАНЯ Авто вожи

мали Ваня, а при ньому шедзи Таня.

Потим Ваня ключ обрацел и автови живот врацел.

Вибег вонка шофер Ваня, и помоцнїк – мала Таня.

Зоз корманьом вон обраца; „подножаї” з ногу маца.

Кед у авту загурчало, им ше двоїм назло дало.

Найду вони авто мали, чорт най ноши гевтот прави.

Тротька уж нарату дує. Шофер Ваня ше радує.

зоз харчох, чукох, шульох и потькох. Мац най ше припатра и най памета цо як ше готує, бо накадзи я постанєм прави рибар, кажди дзень ше будземе туньо, а добре костирац.

12

13

СЕРАФИНА МАКАЇ

Ana Papu}a, 5 roki, Kocur

Идзе витор, фию, фию!

Людзе ше од нього крию. Дує витор, тарга лїсце, череп знїма, проща ламе, ша, розтреше нам обисце!

ЗАГРАДКА ВЄШЕНЇ Наша заградка найкрасша вєшенї. Теди у нєй квитнє вшелїяке квеце. Коло дражки ше червенєю подшнїжнїки. Сенка направела вельки букет, та го положела до ормана. При мурику квитнє жовта орґона. Брамушки злєтую на квитки и збераю сладки мед. Вєшенї наша заградка красна як млода у кафовим кабаце.

Damir Nadq, 6 roki, Ruski Kerestur

Бежи витор, хихи–хихи! Лапаю го якиш шмихи. Калапи зоз главох знїма, по праху их одкотуля, людзе бежа вец за нїма.

Xliyna Bodynwc, 6 roki, Ruski Kerestur

14

Stefan Buila, 6 roki, Kocur

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ВОВЕДЕНИЄ ПРЕСВЯТЕЙ БОГОРОДИЦИ

ЄШЕНЬСКЕ ДРЕВО

Ш

вето Воведения, або уходзеня до храму Пресвятей Богородици, у нашим церковним календаре ма перше место после шветох на чесц Господа нашого Исуса Христа. То єдине швето котре нам припомина дзецински роки живота Мариї у Назарету. Понеже Йоаким и Ана длуго нє мали дзеци, вони ше завитовали же кед буду мац дзецко, пошвеца го Господу Богу. Так и було. Вони свою дзивочку Марию пошвецели Богу кед мала єден рок, а кед мала два роки, надумали ю дац до храму, а зисцели то кед мала три роки. Уход до храму бул барз святочни. Опрез нїх ишли дзивчата зоз запалєнима швичками, а за нїма родичи водзели за руки свою дзивочку облєчену до богатого облєчива. На уходзе до храму дочекали их первосвященїки на чолє зоз Захарийом. Вон ю уведол аж до часци храму цо ше вола Святая святих, до котрей уходзел лєм первосвященїк и то раз у року. Тота подїя зачудовала шицких. У храме Мария остала до дванастого року свойого живота. То бул час кед ше дзивчата одавали и, розуми ше, виходзели зоз храму. Медзитим, Мария гварела первосвященїкови и своїм воспитачом же дава завит дївицтва. Почитуюци тото, лєм ю заручели за Осифа зоз роду Давидового. У храме ше Мария вельо модлєла, робела ручни роботи и читала Святе Писмо. Значи – на одЗНАЧЕНЄ МЕНОХ редзени способ ше школовала и росла у побожносци ґу Богу. Ана – значи благодать, благослов На спомин уводзеня Мариї до храму Церква Божи, милосц Божа уведла швето 21. новембра по григориянским, Давид – значи барз любени односно, 4. децембра по юлиянским календаре. Венямин – значи син правей руки, Зоз кнїжки „Нашо християнски швета” почествовани о. Романа Миза

ЄДИНИ ПРАВИ БОГ Бога нїхто од людзох нє могол видзиц, бо тот добри Оцец нєвидлїви

– так як нєвидлїва любов, дзека и думка. Його моц, любов и доброта указали ше нам у Исусови. Исус од Оца достал таку моц же могол зоз дзвиганьом руки застановиц бурю, вилїчиц од каждей, та и найчежшей хороти, аж и мертвому врациц живот. Єдней ґдовици ожил сина єдинца, а єдному оцови врацел дзивочку хтора умарла. Тисячи людзох накармел з даскельо хлєбами... Исус нас научел же тот вични, нєвидлїви Оцец єдини прави Бог. Тот Бог створел цали швет, о шицким ше стара, зоз шицким управя, шицких люби. Исус обецал же нас одведзе ґу Богу, же победзиме шицки нєволї и кажде зло, же вше будземе жиц з Нїм и з Оцом. Чи сцеме слухац и научиц шицко цо нам Исус гуторел о Оцови? Чи сцеме же би нас Исус наисце упознал и одведол ґу Богу? Праве прето Исус пришол ґу нам, праве прето ходзиме до церкви и на виронауку. „Я Господь Бог твой, нє май других богох окрем мнє!” То перша Божа заповид по хторей припознаваме лєм єдного Бога, нашого Оца Нєбесного. Лєм йому ше кланяме, лєм його славиме, лєм од Нього глєдаме помоц и за шицко му з молитвами дзекуєме. Зоз кнїжочки за першопричаснїкох „Свадзебни шмати”

10

Нєшка падал диждж. Капки дижджу ше нїжно злївали по моїх лїсточкох. Префарбел сом тоти лїсточка з велїма фарбами. А вони кажди дзень вше баржей опадую з моїх конарох. Дзецом хиби моя велька, желєна коруна и сладки лакотки хтори на нєй росли. И приятелє хтори жили на моїх конарох, одходза на юг. Ниа, остало саме. Алє, приятелє ше ми на яр враца, а я ше знова поприберам до желєного! Деян Мадярев, V, Кула

Katarina Besermin<, IV, Dxrdqov

КЕД ШЕ ЧУВСТВУЄМЕ ОСАМЕНИ Кед ци дахто хиби, жаль ци, чувствуєш ше осамено. Дакеди ше чувствуєме як кед бизме були сами на Ivan Ku~ma{, III, Kocur тим швеце. Гоч думаме же маме товаришки и товаришох, дакеди гришиме. Даєдни ту лєм кед им потребна наша помоц. МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК Длуго сом була осамена. Шедла сом на лавочку, та сом роздумовала: чловек нїґда нє остава цалком сам. Вше ма „Ставай, Сашу, уж седем и петнац” – гвадакого блїзкого як брат, шестра... Тото виреченє сом вирела мац док ме будзела. Нєдзечнє сом стаповедла наглас, и ... одразу ше ми привидзело же видзим нул з посцелї. Барз ше ми спало. дугу на нєбе, а нє падал диждж. Була сом весела док сом Тот дзень будзе чежки – думал сом у сенє пошла до школи. Там ме дзеци вишмейовали, а я ше бе. На осем годзин сом шеднул на бициґлу, питала чом тото робя. Одвит сом нє достала. Лєм єдно та гайд на польо. Кед сом сцигнул, там уж слово ше ми теди круцело у глави – осаменосц. Шицким було людзох. Шицки побрали мотики, та посом ше питала цо то осаменосц, алє ми нїхто нє знал одчали копац док ище нє барз пекло слунко. Я витовац. Сама сом себе потолковала значенє слова. То достал якуш малу мотичку. Пориско єй було чувство кед нє маш коло себе прави товаришки. Нє морощипене, та ме джобало, алє сом ше труджем розумиц чом ше дзеци так чудно справую, чом так зел копац як и други роботнїки. Слунко нє швидко меняю розположенє, чом увредзую и вишмеюю. було моцне, алє нам завадзал витор. Як заЧи думаю же так дацо посцигню? Питаня єст вельо, а дул, так нам прах уходзел до очох. Дуло раз одвит анї єден. зоз єдного, а раз зоз другого боку. Так сциПо полудзенку сом пошла под єдно древо одпочинуц гло и поладнє. Наполудньовали зме ше, даше. Уживала сом, алє ми було жаль же нє мам коло себе кус зме ше одпочинули, та зме предлужели дружтво. Чежко то кед нє маш товаришку до хторей маш далєй копац. Тераз було горуцо, а витор нє довирия и хторей можеш повесц кажду свою тайну. Дасцел дуц же би нас ошвижел. кеди кед зме пре дацо смутни, нєрозположени лєбо виСцигол и вечар. Вистати, шедзели зме стати, любиме буц цалком сами, алє нє добре буц вше под єдним древом и одпочивали зме ше. Досам. Нє добре ше заверац до себе, бо вец чежко найсц стали зме и плацу. Бул то мой перши зароправе дружтво и буц радосни, буц розположени и задобок. Радовал сом ше тримаюци у руки свой вольни. пенєж. Александар Горняк, VII, Коцур

Тереза Будински, VI, Руски Керестур

15

ЛИДИЯ НИКОЛИЧ

Бул

МОЯ СКАЗКА

раз єден цар и мал три дзивки. Єдного дня два дзивки ришели пойсц до далєких крайох. Барз длуго ше нє врацели, та ше краль застарал. Наймладша дзивка надумала пойсц поглєдац их. Длуго ходзела и вец наишла на єден замок. Бул замкнути. При дзверох стала плоча на хторей були написани три задатки. Же би вошла нука и виратовала свойо шестри, мушела ришиц шицки три задатки. Перше мушела найсц чаривну белаву перлу. Длуго ходзела, глєдала и на концу ю нашла глїбоко у лєше. Други задаток бул же би нашла чаривну шаблю. Нашла ю у шнїгу на самим верху високей гори. Треци задаток бул найважнєйши. Требало найсц ключ. Гоч уж була барз вистата, нє преставала глєдац, та го нашла у води у поточку. З тим ключом принцеза одомкла дзвери и виратовала свойо шестри. Були барз радосни. Догварели ше же ше вецей нє буду розиходзиц и далєй жили длуго и щешлїво, по глїбоку старосц. Наташа Миленкович, IV, Нови Сад

ЄШЕНЬ

Mihaela Miklo{, III, Verbas

Єшень сцигла до мойого варошу. З древох опадує лїсце. Офарбене є з єшеньскима фарбами: кафову, червену и жовту. Дзеци любя скакац по спретим лїсцу и оруцовац ше з нїм. Гоч жимно, я ше заш лєм бавим вонка. Старши нє любя єшень, бо муша топиц, а нє любя анї кед пада диждж. А я найволїм скакац по баркох! Ластовки уж пошли на юг. Дакеди и я пожадам там одлєциц. Алє, любел бим ше, як и ластовки, врациц до родного краю. Ненад Митрович, III, Кула

РИБОЛОВ

Риболов мой наймилши спорт. Од штирох рокох сом по-

любел ходзиц зоз бабу и з дїдом лапац риби. Научел сом вязац квачки и монтирац циґонї. Першираз сом ше змагал у лапаню рибох кед сом мал шейсц роки. Завжал сом пияте место и достал сом диплому як наймладши рибар. Мал сом длугоки и чежки циґонь. Кед сом вицаговал, риби ми лєцели понад главу. Кажде хто бул при мнє, тримал ше за калап, так сом барз заруцовал. У нашим беґелю єст вельо файти риби: терпеши, златици, дунчики, иґлинци, потьки... Ходзел сом и на долїну до Лалитю. Там сом ше научел лапац векши риби. Бачи, чия тота долїна, здабе на Робинзона Крусоа. Волали го Дзиви Кук. Анї єдного рибара нє може застановиц диждж лєбо горучава, кед надума пойсц лапац риби. Сон каждого рибара же би влапел найвекшу рибу. Мнє ше тот сон виполнєл, бо сом влонї на Перши май влапел дванац и пол килову потьку. Вше кед ше отримує Чукияда, я ше змагам зоз старшима рибарами. Думам же и надалєй будзем шлєбодни час препровадзовац у природи, на беґелю, же бим ше опущел, оддихнул од школи и же бим цо менєй шедзел опрез компютера. Найвекше чувство приємносци ми тото же дома єме здраву поживу, же часто маме єдла зоз риби и же и я тому доприношим. Найволїм пойсц лапац риби зоз татом, а кед вон нє ма часу, ходзим и сам лєбо зоз бабу и з дїдом.

К

ЦИЦА

ед ше Андєлка породзела, Мижо нас такой поволал до ньго, же бизме видзели єй осмеро дзеци! Отворел клїтку... Подзвигнул закрице на хижки... Ту, склубачени на пиловини при мацери, лєжали осем праве народзени беби: били, шиви, таркасти... Кед дакус подросли, кед препатрели, Ана од Мижа достала єдно на дарунок. Бул то мали били герчок. Мено му було Цица! Думали зме – герчок одлична мала животиня, идеална за хижного любимца! З ню нє може буц нїяки проблеми, як, наприклад, зоз псом лєбо мачку. То приємна, питома животинька хтора жиє у клїтки, а дакеди ю можеш тримац и на дланї, кармиц ю з руки лєбо ю гласкац з пальцом док ци ше шпацира по першох... Такой зме Цици купели клїтку – на два поверхи! Долу мала судзинки за воду и єдзенє и хижку хтору Ана сама направела зоз леґо коцкох. При нєй була драбинка по хторей ше герчок пендрал на горнї поверх дзе мал колєсо за бавенє... Алє Цица такой першого дня указала свой характер. Ана єй подаровала з Барбиковей хижки пластичну судзинку за воду, а Цица ю погризла. Дала єй свою бабочку най ше з ню дакус побави, а вона єй поєдла обидва ципелки! Ана почала плакац... Закрила сом клїтку з ручнїком, же би герчок дакус оддримал, а ми оддихли, а вон вискубал пол ручнїка. Сцела сом го влапиц, та ме укушел за палєц! Думали зме же ше Цица змири док ше змеркнє, алє... накадзи зме полєгали и загашели шветло, Цица ше випендрала на поверх и почала обрацац свойо колєсо... ррр-ррр-рррр... Одгуковало у цихосци... Од того шкрипаня, окруцаня и дурканя нє могли зме поспац. Станула сом и положела сом клїтку до кухнї, на найвисшу полїчку, до найглїбшого кута... Праве зме почали дримац, кед зме учули якеш шкрабанє, пуканє, хрустанє... Крц-крц... крц... Знали зме же то Цицово масло! Нє ясне нам як, алє Цица ше прехпала помедзи решетки на клїтки, зишла з полїчки, прецагла ше попод дзвери и вошла до спальнї. Остаток ноци сом препровадзела рачкуюци по патосу и оганяюци Цицу хтора ше скривала под посцель, под фотелї, за ормани... Одцаговали зме мебель од мурох, махали зме з метлами, понукали єй мархви и шалати... Кед зме ю конєчно, уж над раном влапели, положели зме ю до велького склєняного дунца, дунєц дрилєли до шкатули, шкатулу зме закрили з плехом и шицко тото зме положели до кадзи у купальнї... Рано зме Цицу нашли у кухнї як мирно шпи на столє – у кошарки за хлєб.

БОШКО ЛОМОВИЧ

ЧУДНА ЖЕМ

Єст жем – чудна, алє права,

Аж чловекови розум става. У тей жеми шицко можлїве: Людзе зоз шнїгом огня розкладаю, Суньоґи трамваї цагаю, Лєсово дохторе стищки складаю, Кед им суша бриґи прави, На телефон диждж волаю. Док по брегу ладя плїва, У морю квитнє черешня дзива, На пол ноци слунко виходзи И шицко так, горебздом ходзи. Нє верице, мили мойо? Питайце ше кридлом витровим, Питайце ше пирйом врановим, Правда иста же постої Така жем – там дзешка гет стої. Нарисовал ю єден Яни, У глави є єдней Ани. Прешпивала М. Римар

Преложела А. Р.

Anastasiy Plyska~, II, Novi Sad

Филип Баран, VI, Руски Керестур

16

9

СЛАДЯНА РИСТИЧ

МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК

ДУНЬОВО МОРЙО

Шицки любя мац свой пенєж. Можу го трошиц як сцу,

К

ажде з нас шнїє же би мал свойо морйо. Ниа, я достал морйо од Дунї, и то Еґейске. Того дня кед Дуня пришла до нас, принєсла ми два фляшки сланей води и єден мещок.

– Ниа, то ци дарунок за родзени дзень: швиже морйо зо Греческей, каменьчки и маґични коритка. Вец зме надумали на моєй тераси направиц мале лєтовалїще... бо сом того лєта нє бул на морю. Воду зоз фляшки усипали зме до белавого лавора и украшели ю зоз малу палму. Отворели зме слункобран и зоз каменьчох и кориткох направели зме плажу. Маґични коритка ше поотверали, а вода ше офарбела на тиркизно белаво.

– Вау, яке чародїйство! – радошнє скричала Дуня. И я ше од щесца нашмеял. Достал сом свойо морйо! Положел сом окуляри на очи. Слунко пражело зоз шицких бокох. Чекал сом ладю, а нє знам одкаль. Тераса ше одразу претворела до океану, а мой папаґай Кики весели вишол зоз клїтки и окупал свойо кридла... ВИОЛЕТА ЙОВИЧ – Понагляй, плївай, палє, велька габа пада на нас! – пошпивовала Дуня. Почервенєл сом, нє од слунка, анї нє од страху же нас велька габа прелїґнє, алє од Дуньового лєтнього ошмиху хтори пахнул на морску гвизду. Плївал сом и шущал: шшш... Бул сом морйо... Преложела М. Р.

можу куповац потребни прибор за школу, бависка, та и дарунки. Каждого року мой брат, шестри и я на Крачун ходзиме по шпиваню. Доставаме вельо лакотки, бависка и пенєжи. Шицко цо зашпиваме, ми нє дзелїме, алє лакотки вєдно єме, а динари даме родичом. Свой пенєж сом почал зарабяц ище у першей класи. Внєдзелю цала наша фамелия идзе до церкви. Я часто бул швичкар. Велї хлапци сцели на таки способ заробиц даєден динарчок, алє швички на єдней Служби могли тримац лєм шейсцме. Прето ше шицки трудзели рано цо скорей стануц и сцигнуц до церкви медзи першима, же би були швичкаре. Так и я, як швичкар, мал свой заробок. Тераз швичкарох єст вше менєй. Даєдни хлапци думаю же нач вчас ставац и понагляц заробиц динари, кед лєгчейше пойсц ґу мацери, повесц кельо динари ци треба, и вона ци такой да. Я думам же вельо лєпше потрудзиц ше сам заробиц, як питац од родичох. Красше ше чувствуєме кед маме власни пенєж, бо го можеме трошиц як жадаме. Марко Недич, VII. Коцур

ЖИРАФА И БОЛЬ

Wlena Gnatko, IV, Biki~ Dol

МОЙ ДЇДО

Кед ше жирафа пореже на склєнчини вона тото дозна аж о пол годзини (иншак би такой дознала за подїю, кед би нє мала таку длугу шию). Док вистка о болю до мозґу дойдзе, боль у ноги долу жирафу уж прейдзе. Алє ю зато почнє болїц глава же ше даремно забриґовала. Прешпивала М. Римар

8

Мой дїдо стари ноши окуляри. Голєм шесцери ма, а дзе су, нє зна.

Melisa Bu~ko, III, Ruski Kerestur

КИРБАЙ

У Дюрдьове Кирбай 21. септембра. За тото швето мама рихта госцину. Вари билу юшку, сарму, пече даскельо файти меса, и, розуми ше, пече колача. На Кирбай у нашей церкви шветочна Служба Божа, та мама, тато, шестра и я вєдно идземе до церкви. Потим ше дакус прешпацираме по вашарскей часци, купиме бомбони, та понагляме дому полудньовац. По полудзенку ше зоз шестру знова шпацираме по кирбаю и опатраме цо бизме сцели купиц, а єст шицкого: облєчиво, обуй, циґонї, бависка, судзини, украсни предмети, домашнї любимци – рибки, коритнявки, герчки, и ище вельо койчого. Я найвецей динари потрошим на збиваци авточка. Любела бим кед би нарок було ище вецей кирбайошох. Мария Барна, VI, Дюрдьов

Мой дїдочко таки хлоп, купел себе и лаптоп. Ґу лаптопу кед вон шеда, окуляри вшадзи глєда. А кед найдзе окуляри, вецка дїдо гакер стари. Новини вон нє купує, на нету их пречитує. Вистки шицки дїдо зна, бо интернет тераз ма. Док на нету сурфує, баба го критикує, же єй ровно плєце цо нове у швеце. Иґор Варґа, VI Руски Керестур

17

Visti zoz {koloh...

OЗНАЧЕНИ ДЗЕЦИНСКИ ТИДЗЕНЬ

О

д 7. по 13. октобер у цалей Сербиї означени Дзецински тидзень, а мото тогорочного Швета дзецох бул: „Слухайце, мамо и тату, сцем брацика або шестру!” У Основней школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре у Дзецинским тижню мали зме рижнородни активносци. За школярох нїзших класох обдумали их учительки, а школяре висших класох на Школярским парламенту сами вибрали цо буду робиц у тим тижню. За старших (од пиятей по осму класу) Дзецински тидзень почал ище пияток, 4. октобра, кед бул орґанизовани диско. Пондзелок, 7. октобра, у школи була промоция кнїжки „Чи ми верице” хтору видали Змайово дзецински бависка у Новим Садзе. Кнїжку пририхтала Мелания Римарова, а у тим єй помагал Душан Поп Дюрдєв, писатель и директор Змайових бавискох. И вон бул того дня госц у нашей школи. На промоциї додзелєни и награди хтори нашо товаришки и товарише достали на подобовим и литературним конкурсу розписаним з нагоди означованя 260. рочнїци образованя по руски. Вовторок младши дзеци, а и даєдни старши, були нащивиц своїх братох и шестри у їх оддзелєньох. Дружели зме ше з нїма, бавели зме ше и дакус зме вєдно учели, а опатрали зме и фамелийни фотоґрафиї. Того дня ше дзивчата трецих и штвартих класох пооблєкали до пасових сукньох, а по-

тим ше таки поприберани сликовали. У тим им помагали жени зоз Жридловей шпивацкей ґрупи. Слики прикрашели и даскельо хлапци. За младших школярох стреда бул спортски дзень. Отримана промоция атлетики и каратеа. Старши школяре у учальньох направели вистави подобових роботох на тему „Ми процив дискриминациї”. Штварток бул дзень за гуманосц. Школяре медзи собу черали бависка и кнїжки. Тиж даровали пенєж, школски прибор и шмати тим хторим тото потребне. Пополадню ше у Каритасу дружели дзеци и старши людзе. Вєдно правели чардаки зоз чуткох, фуркадла, пукалки, бабки и животиньки з рендочкох. Дзецински тидзень у нашей школи закончени зоз єшеньским кросом у лєшику. Написали и висликовали: Адрияна Штранґар, Валентина Новта, Марина Джуджар и Павле Новта, III класа Матей Катрина, Павле Венчельовски, Давид Надь, Леон Юрич, Неманя Ковачевич, IV класа

ЕВРОПСКИ ДЗЕНЬ ЯЗИКОХ У рамикох Дзецинского тижня у Основней школи

„Петефи бриґада” у Кули отримана традицийна манифестация Европски дзень язикох. На програми участвовали школяре тей школи, та ше на язикох хтори уча, представели зоз шпиванками, рецитациями и драмскима сличками. Медзи нїма були и школяре хтори ходза на годзини мацеринского, руского язика – Сара Мармила, Анастазия Джуджар и Алекса и Ненад Митрович. Програма була отримана у знаку малого ювилею – 10. рочнїци означованя Европского дня язикох у тей школи. На таки способ ше у Кули пестує мултикултуралносц и толеранцию, а на програми наглашене же язики отвераю дзвери до швета.

кресцени – чортово. Нє було му шицко єдно кед його щенє припаднє чортови нєпокресцене, та прето жадал покресциц свойо щенятко, алє як? Жадал же би то випадло як треба и же би чорт нє могол повесц: „Щенятко мойо!” Прето ше питал баби: – Бабо, цо ше модлї при кресценю?

– Ша, цо я знам! Питай ше паноцови, вон зна... Знам же гутори: „Крещаєтся раб божий, або раба божия” – уж яке єй там мено.

– А, бабо, чи би я мог и щенє покресциц кед му дам мено? Баба ше нахмурела, попатрела на Огурка, зморщела ше, а вец прасла до шмиху. Хихотала ше, лапала за брух, уцерала слизи од шмиху. Огуркови ше зацмело пред очми. Почувствовал же ше баба з нього и з його любови ґу щенєцу шмеє. Нє знал як, алє нє мог стримац слизи и розплакал ше. Баба ше престала шмеяц. Огурко сцекол до двора за сламу. Од жалю гикал и нє мог ше стримац же би и гласно нє заплакал. Тота його добра баба, а нє розуми го! То нє франта!

– Ґурко, мали мой, нє думала сом так... Я тебе розумим, алє сом себе задумала яку би твар направел паноцец кед биш однєс щенє кресциц! Но, нє плач. Попробуй му дац сланїнки, од того замоцнєє – гласкала го и прицисла ґу себе. – Видумай му мено, а вец уж лєгко найдземе куму! Цо думаш, нє могла би буц, наприклад, Дорка, Шарка, Марка?

– Нє! Я єй дам найкрасше мено! Мушим го видумац – змирел ше и шицко пребачел баби. Другого дня ше пребудзел и ришел, по длугим роздумованю вечар, як будзе мено щенєцу.

– Кайса! Мамо, Кайса! Видумал сом...

– Цо ши видумал, сину?

– Видумал сом мено щенєцу... Покресцим го сам!

– Но, но, алє... почухай очи, та ше розбаториш – гварела мац, думаюци же Юрко шнїє.

– А за куму вежнєм нашу бабу! Вона розуми ствари лєпше як гоч хто! Цо думаш, мамо?

– Нє думам нїч... А цо ти, озда наисце надумал кресциц щенє як и дзецко? Нє будз шалєни! Швет ше зоз це будзе шмеяц!

– То мнє нє бриґа! Покресцим го сам, а най ше шмеє хто сце.

ка нїхто нє могол поцешиц. Одходзел з дому, блукал по валалє, волал ю по мену... Нєстала, єй як кед би до жеми препадла. Вноци ше зривал и привидзовало ше му же скинчи при капурки. Ставал и виходзел. Кайси нє було. Одходзел на поля. Жимни єшеньски витор му пекол твар, а вон волал свою Кайсу, алє ше нє оздзивала. Похорел ше... Оцови було жаль кед видзел цо зробел и попробовал го цешиц: – Поєдла вайцо з гнїзда. Начала курче. Найдземе друге щенє, сину. Дал сом ю на други валал, та... Юрко бул у горучки, алє кед чул же Кайса жиє, ошмихнул ше. Патрел на оца модляцо: – Прецо ши ю дал? Я ю так барз любим, а ти то нє розумиш!

– Жаль ми же це нє розумим. Пойдзем ище нєшка по ню, лєм ми оздрав. Ти знаш же я нє церпим пса у доме. Давно, кед сом бул таки як ти, покусал ме збешнєти пес и лєдво сом остал живи.

– Алє Кайса би це нїґда нє укушела! Кайса шицко розуми! Чи ши нє обачел же вона сцекала од тебе? Ти ю нє любел, а вона то знала. Вона кресцена душа... Баба була кума кед сом ю кресцел... Знаш, теди, кед була менша и кед мац куру зарезала, стреду! Єй тераз уж вецей як пол рока! Яка є красна! Чи ши нє обачел як ме вона полюбела? Нє тресла ше у твоїх рукох од страху кед ши ю давал? Оцец патрел на сина и читал му з вельких белавих очох же го тоти попатрунки модля, кару и гласкаю. Яка душа! Вон вери же би Кайса нїґда нїкого нє укушела! Псу нє мож вериц, а мушиш, кед ци син хорує за нїм. Сцел го спревесц з вайцом и курчатком, а чи му Юрко верел? Нє мог му вериц, то ше видзи.

– Пойдзем по ню...

– Нє, пойдзем я накадзи оздравим. Можебуц ютре. Алє вецей ю нїкому нє давай! У кого є, оцец?

– У бачика Планчакового. Алє ти нє годзен, пойдзем я сам. Я ю дал, я ю и принєшем – гварел му оцец и ришел же нїґда вецей нє попробує одврациц Юрка од животиньох, котри так любел.

* Кайса мала чарну, гладку и блїщацу шерсц. Огурко бул щешлїви. Єдного дня пришол зоз школи. Обчековал же обачи Кайсу накадзи войдзе, алє єй нє було. Руцел кнїжки, кричал по дворе, плакал, випитовал ше шицким за ню. Нїхто му нє знал повесц дзе є и цо з ню. Огур-

М. Стрибер

18

7

ЙОВҐЕН М. КОЧИШ

ОГУРКО И КАЙСА

В

он нє Яни, нє Мижо, анї нє Петрик, алє – Юрий, Юрко. Баба го, прето же єй було лєгчейше, волала „Ґурко”. Дзеци му у школи змегчали „Ґ” и зменшали на „г”, а звекшали „О” и додали опрез того „гурко”, та постал „Огурко”. О нїм бешеда. З нього настало тото, ниа, цо ше ту описує. Твари били и червени, вельки белави очи, подзвигнути нос и жовти оштри власи як сцернянка украшовали главу, а мегки глас и щира душа Огуркови виходзели з першох. Вельораз у

6

школи плювал покрадзме до дланї и гласкал нєпослухни власи же би нє завадзали Мижови цо за нїм шедзел, а дараз го и ускубнул.

– Юрко, то нє гиґиєнски... Оштригай ше на голо – гварела му учителька. – Зоз шлїну ше нє чешу власи! Но, нє о тим приповедка. Юрко нєпреповедзено и щиро любел животинї. Хто му може забранїц? Волєл пса як математику. Дзечнєйше кучал при кошнїци як при кнїжки, а и животинї його любели. Цошка з нука озда чувствовали, та ше од нього нє бали як од других. Оцец му дошлєбодзел тримац заяци, голуби, аж и канаринки, алє пса – нїяк! Огурко так жадал пса! Плакал, обецал же будзе найлєпши у школи, алє оцец нє попущовал.

– За пса нє мам пенєжи. Чи ти знаш же за ньго треба плациц? Огурко уцерал очи и нє похопйовал же лєм прето нє може мац пса. А як би го шицкому научел! Кед треба и плациц, заплаци сам. Зоз своїх пенєжох, зашпорованих.

– Нє дзбам – гварел му оцец – алє одо мнє нє питай! Огурко ше нє знал дзе подзец. Чисте чарне щенє, без найменшей платки, достал од бачика Биренского. Щенє скинчало за „ мацеру”, а Огурко го цешел як знал. Найгорше було перши даскельо ноци. Поцерпал же ше оцец нагнїва, бо щенє плакало. Нє спал дараз и до пол ноци, а рано, кед мац подоєла, напавал го з цеплим млєком спод крави. Кед приходзел зоз школи, щенє як кед би пришагало – ишло за нїм аж до хижи.

– Вируцам ци го! Лєм ми блихи уноши до обисца! – дудрала мац. Вона то нє наозай. Жадала же би Юрко нє учел пса до хижи.

– Ґурко, як тей твоєй суки мено? – питала ше му баба. Вон о тим анї нє думал. Главне же му оцец дошлєбодзел мац пса, а як му будзе мено, нє важне. Алє, кед му баба спомла, здогадал ше же кажди пес ма даяке мено... И людзе маю мена. Дзеци ше кресци. Слухал же их священїк масци з миром и же кресцени поставаю богово, а нє-

ДЕЯН ДУДАШ НАЙЛЄПШИ КАРАТИСТА

Н

а 21. Шотокан карате першенстве швета и 6. Кохаи купу у Новим Садзе, 12. октобра того року Деян Дудаш, член Спортского дружтва „Русин” у Руским Керестуре освоєл перше место и златну металию у своєй конкуренциї. На тим першенстве ше змагали коло 1 500 каратисти зоз вецей як трицец державох, а у його конкуренциї було шеснац змагательох. Ище вше нє може вериц же є шветови шампион. Деян школяр седмей класи керестурскей школи „Петро Кузмяк”, а од першей класи почал ходзиц и на карате. Ходзели пайташе, та и вон сцел видзиц яка то спортска дисциплина. Почал и предлужел тренирац. Тренинґи ма три раз у тижню, а пред змаганями и кажди дзень. Уж ма вецей як штерацец металиї, а найвецей златни. Першу достал ище пред пейцома роками. Перше ше змагал у катох, а вец и у борбох, та ше з часом указало же є лєпши у борбох и ту предлужел. Ма желєни пас. Член є репрезентациї Сербиї. Його тренер Михайло Орос, а и Деян би любел, з оглядом на таки успихи, єдного дня буц тренер у даєдним карате клубу. М. З.

СПОРТСКИ ЗМАГАНЯ У НОВИМ ОРАХОВЕ Весели програми у рамикох Дзецин-

ского тижня у Основней школи „18. октобер” у Новим Орахове збогацели и спортски активносци. Дзеци ше змагали у столним тенису, а орґанизовани и улїчни обегованя под назву „За щешлївше дзецинство”. То було вовторок, 8. октобра, а спорту бул пошвецени и цали шлїдуюци дзень (стреда). Окремне дожице наймладшим було патренє театралней представи, а радосц Дзецинского тижня им звекшали и госци – дзеци зоз Предшколскей установи „Бамби”. Школяре висших класох ше упознали з даєднима музичнима инструментами и зоз мадярскима народнима танцами. Анї єдно дзецко нє вираста без сказкох, та Дзецински тидзень и почал праве зоз приповеданьом чаривних сказкох.

СПОРТСКИ БАВИСКА, МАСКЕНБАЛ И ТЕАТЕР Як и вшадзи, и у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюр-

дьове, и у Предшколскей установи, у Дзецинским тижню було вельо интересантни змисти. Цали єден дзень бул пошвецени лєм спортским бависком, а цали єден мур у школи наменєни лєм за рисованє на тему „Слухайце, мамо и тату, сцем брацика або шестру”. Орґанизовани и маскенбал, дзецински вашар и рижни роботнї. Школяре нїзших класох були у Новим Садзе дзе у Театре за младих патрели бабкарску представу о вовкови и послухних кощаткох.

С. Бенчик

19

РОЗПОДЗЕЛЬ ЧИСЛА

МИКОЛА М. КОЧИШ

ПОВЯЖ ЧИСЛА Найвекше щесце же баба нє виволала нїч мацери и оцови. Вона лєм люби повесц: – А гварела сом ци же биш то нє робел! Видзела я же то нє на добре видзе. А кед ше мац и оцец враца з поля и кед ше питаю же як ше Мижо справовал, вона лєм кус роздума, а вец одмахнє з руку: – Ша, добре. Бавел ше з дзецми и учел. Мижо ше чудовал же як баба зна напредок цо ше му станє и барз любел же забувала цо ше през дзень збуло, та нє виволала на ньго.

Розподзель до мрежи числа од 1 по 9 так же би збир у каждим шоре горизонтално, вертикално и дияґонално бул 15.

REBUSI Повяж числа од 1 по 46, та достанєш рисунок хтори би було добре и офарбиц.

PIRAMIDA Avtor: Silvester D. Maka>

Горизонтално: 1. 28. Буква рускей азбуки; 2. Километер скрацено; 3. Инсект (пуща жадло); 4. Маю их даєдни домашнї и дзиви животинї; 5. Барз горуце, печаце; 6. Женске мено (поетеса Балоґ Ґерлах); 7. Нє случайно, алє...; 8. Мали черепи; 9. Бляда белава фарба; 10. Мено и дзивоцке презвиско писательки Ковачевич. Кед точно ришиш шицки гoризонтални колони, у вертикалней достанєш мено Дзецинского хору Дома култури у Руским Керестуре

20

Ч

удно! Баба вше мала право. Вона вше напредок знала же цо ше случи.

– Охаб, Мижу, тот нож, урежеш ше! То гварела вчера по полудзенку. Мижо уж вельки, ище кус, та виходзи першу класу. Озда вон зна мерковац! Поготов на свойо пальци. А прави краву з кукуричанки. Вистругал єдну ногу, вистругал другу ногу, вистругал трецу, а кед штварту стругал – ножик ше вишмикнул и – до пальца. Як то баба напредок знала же ше Мижо уреже?! И нєшка баба гварела: – Мижу, бав ше з Яником ту на дворе, а нє у черякох у загради! Подреце свойо шмати. Баба ше нїґда нє бавела на кавбойох и Iндиянцох. Вона и нє зна же ше лєм у черякох мож добре скривац и нєвистато шлїдзиц дзиви жвири и нєприятельох. А нєшка баба нє потрафела цошка. Нє подарли себе шмати обидвоме. Яни роздар кошулю, алє Мижо нє подар нїч, лєм одар локци и колєна. Мижа одарти локци и колєна болєли. Яника подарта кошуля нє болєла, а заш лєм – нє плакал Мижо, алє Яни. А баба як баба. Поплатала Яникови кошулю, намачала з йодом колєна и локци Мижови и нєпреривно грожела: – Чекайце лєм док вам оцове приду! Будзеце ви знац кельо тарки за ґрош! Та чи то ше так бави як ви? Аааа, вицагнєце ви свойо!

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

АПЕТИТ Я ше нє одмагам

кед ше ми понукнє. Дакеди жалудок думам же ми пукнє.

Любим и колбасу, поєм и пасулю и швижу сланїну зоз вельку цибулю.

На поладнє поєм полни танєр юшки, а вец исто тельо зоз сиром галушки.

Так ше понаєдам, з учебнїком лєгам. Нє знам чи верице, же рано шицко знам.

5

Г

ГОРОД МОСТОХ И ПАРКОХ

амбурґ медзи найвекшима пристанїщами на швеце, алє тот нємецки город познати и по велїх историйних особох и местох, як и по найвекшим чишлє мостох на швеце и по вельких поверхносцох под желєнїдлом. Тото барз прицагує туристох, а цо у городзе найбаржей прицагує дзеци? Часто го волаю „сиверна Венеция” пре вельо мости и мосцики, а Гамбурґ их ма 2 302. Значи же у Гамбурґу єст вецей мости як у Венециї и Амстердаму вєдно. Тот город-пристанїще ше пресцера на 755 квадратних километерох. Чежко задумац, алє наисце так. Даґдзе є длугоки и 70, а широки 40 километери. Гамбурґ шицок у желєнїдлу хторе забера петнац проценти поверхносци городу, та випатра як вельки город у велїким парку, а мали парки єст на каждим крочаю. У нїм жию коло два милиони людзе, а кажди дзень го нащивя медзи сто пейдзешат и двасто тисячи туристи и дїловни людзе. У пристанїщу робя коло 140 000 роботнїки, а у Гамбурґу єст и вецей як 90 конзулати рижних жемох швета. Там постої и швет забави за наймладших. Тоти хтори першираз пойду до Гамбурґу, увидза же то баржей прижемни як солитерски город. Будинки нє маю вецей як штири поверхи, а найвецей єст прижемни хижи. У самим центру, дзе дїловна часц того пристанїщного городу, скоро на каждим углє мож видзиц нєзвичайну бабку вельку як чловек. Гамбурґски дзеци го зоз подшмихом волали Гумел. Таки чловек и постоял. Народзени бул 21. януара 1787. року, а умар 15. марца 1854. року. Бул водоношач, та прето на його плєцох вше два

кабли. Нєшка є маскота велького городу и при ньому ше дзеци найволя сликовац. Окремну забаву дзеци маю у центру города. Там вельки забавни парк наволани „Дом”. Отворени є од вчасней яри по позну, дижджовну єшень. У „Дому” кажди дзень єст дзешатки тисячи дзецох и младих, бо там – нєт цо нєт. Єст вшелїячини, од смачних єдлох зоз рижних шветових кухньох, найвецей єдла зоз роштилю, потим вшелїяки лакотки, сувенири, украси, по електронску и живу музику. Там мож купиц и огромне шерцо з медовнїка, широке пол метера, дакому кого барз, барз любице, а любезни медовнїкаре вам на вашим мацеринским язику напишу на шерцо мено милей особи. Найприцагуюцши рижни „каркиламаюци” справи: отворени лифти високи трицец метери, танєри хтори ше угинаю и нєпреривно трешу, тунели страху, огромни ґорили, лавиринт жвераткох зоз вельким склєняним муром през хтори публика патри на гевтих хтори блукаю. Там и нєсподзиваня – меркуйце же би вас нє пополївали з воду, же би вас нє пооганял гусар зоз кирвавима рукам (од парадичанки), лєбо же би вас нє пооганяла даяка страшна жвир. Найдлугши шори за колєсо, високе пейдзешат метери, хторе ше гойса. Ище кед го и моцнєйши витор заноши, яй вам! Цо повесц: дакому досц лєм ше припатрац на шицко тото, хрустаюци мандулї преляти з чоколаду, а шмели най уживаю пендраюци ше по забавних „звишкох”. Шестра и брат, Дариа и Александер, хтори народзени у Гамбурґу, укажу вам шицко у „Дому”. Там шицко за шицких, а насампредз за шмели дзеци.

G

НЕДЕЛЬКО ТЕРЗИЧ

U

ШВИДКОСЦ – Купела сом нашому Яникови панталонки – гвари мац – алє ше ми видзи же су досц кратки. О два мешаци з нїх вирошнє. Най их пойдзем зачерац за векши?

– Нє бой ше, нє вирошнє з нїх. За два мешаци их гунцут додре – гвари оцец.

MO

R

У ЗУБАРА Пошла Ваня до зубара най єй оправи зуб. Кед закончел, гварел дзивчецу: – Тераз, модлїм це, нє єдз на правим боку найменєй два годзини. Ваня послухала зубара, та такой скруцела на лїви бок и купела гамбурґер.

МАТЕМАТИКА Мац и оцец уча малого сина раховац.

– Мирку, кед ци даме два жувача, а нина ци принєше ище три, кельо жувача будзеш мац?

– Ойооой! Ша, полнючки полни уста!

ОФАРБ РИСУНОК

ЛАВИРИНТ

Преложела А. Р.

Поля означени зоз числом 1 офарб на желєно, а тоти означени зоз числом 2 на кафово.

4

Джеки ше госци зоз колбасами, а Цица Мица напахала лакотку и барз ше напажерела, лєм нє зна як сцигнуц ґу Джекийови. Помогнї єй найсц дражку у лавиринту.

21

За

Бачинци: Теодора Жамплонґ, Слободан Дудич, Мирослав Надь, Дарко Бучко (VII). Вєдно 13 роботи. Дюрдьов: Мария Такач, Катарина Бесерминї, Серґей Пап (III); Олеся Хромиш, Валентина Михняк, Валентина Салаґ, Лидия Чапко (V). Вєдно 8 роботи. Кула: Мария Жирош, Алекса Митрович (I); Наталия Жирош (II); Ненад Митрович (III); Марина Милеуснич, Анастазия Джуджар (IV); Анастазия Козар, Деян Мадярев (V). Вєдно 8 роботи. Шид: Матия Шеремет (IV); Тат,яна Радакович (VIII). Вєдно 3 роботи. Бикич Дол: Єлена Гнатко (IV) послала 1 роботу.

новемберске число „Заградки” до Редакциї сцигли 92 роботи од вельо вредних сотруднїкох зоз наших местох. Руски Керестур: Юлияна Бодянєц, Елена Шомодї, Адриана Русковски, Доротеа Колєсар, Андрей Афич, Алекса Ґолубович, Стефан Колошняї, Дамир Надь (овода); София Семан, Аня Штранґар, Мелиса Бучко, Олеся Папуґа, Емина Симич, Адрияна Фейди, Марина Джуджар, Валентина Новта, Павле Новта, Лука Иличич, Дамян Рац, Тадей Бодянец, Матео Чордаш (III); Матей Катрина, Павле Венчельовски, Давид Надь, Леон Юрич, Неманя Ковачевич (IV); МарияСлавка Мудри (VI). Вєдно 45 роботи. Коцур: Ана Папуґа, Стефан Буила (овода); Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владимир Сакач, Дамир Олеар, Давид Шанта, Давид Неделькович, Михаел Скубан, Иван Кучмаш (III). Вєдно 14 роботи.

Нагр

адне

питанє!

Наградне

Почитована Редакцийо! Ми школяре руского оддзелєня трецей класи зоз Коцура. Написали зме заєднїцку писню о єшенї, нарисовали зме вельо рисунки и написали зме одвити на наградне питанє обявене у октоберским чишлє часописа. Прави зме „заградкаре”. Поздравяме шицких читачох и сотруднїкох „Заградки”. Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владимир Сакач, Дамир Олеар, Давид Гарди, Марян Шанта, Давид Неделькович, Михаел Скубан, Иван Кучмаш

питанє у прешлим чишлє „Заградки” нє випатрало чежке, а точни одвити послали лєм школяре зоз Коцура. Тото будзе вельо лєгчейше, та сце го годни ришиц и сами, а нє модлїц учительку лєбо родичох же би вам помагали.

Яка то мескова фарба? (Напишце два виреченя у хторих будзе дацо мескове.) Точни одвити пошлїце на адресу: „ЗАГРАДКА”, Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21000 Нови Сад Награди у новембре достали: Катарина Кулич и Наташа Тамаш, III класа, Коцур

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА У школох дзе ше руски язик учи лєм факул-

тативно лєбо як виборни предмет, тоту рубрику школяре вєдно зоз учительками читаю наглас на годзинох, глєдаю гришки и виправяю их. Так ше уча и так дзбаю и o чистоти мацеринского язика. И у школярских состаУ составу пише: Мой брат шедзел на приколици.

22

вох писаних за тото число найдзени надосц гришочки, та вибрани даскельо найчастейши, же бизме ше на нїх учели. Кущик барщей померкуйце кед роздзелюєце слово на склади и кед преношице до другого шорика. Най вам учителька дакус помогнє. Треба написац: Мой брат шедзел на приколици.

Кед жимно, ми скоро вше нука.

Кед жимно, ми скоро вше нука.

Єшень пришла до валалу.

Єшень пришла до валалу.

Тераз нам дакус жимнєйше.

Тераз нам дакус жимнєйше.

Zdravo zagradkare!

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

У

Дзецинским тижню було тельо активносци, же нє мож було постарчиц шицко попровадзиц, а анї „Заградка” нє ма тельо боки кельо би требало за шицки вистки о промоцийох кнїжкох, гуманитарних акцийох, спортских бавискох, театралних представох... Вредни школяре – члени новинарскей секциї у Руским Керестуре написали вистку о шицких веселих подїйох у своєй школи и у валалє, та би ше на нїх требали спатриц и їх парняки зоз других наших школох. Мушим гласно похвалїц и цале руске оддзелєнє трецей класи вєдно з учительку зоз Коцура, бо су наисце вредни. Каждого мешаца наполня зоз краснима подобовима и литературнима роботами вельку коверту, та пошлю до Редакциї. Вредних сотруднїкох маме и у Сриме, найвецей у Бачинцох, а вше частейше до „Заградки”пишу и Кулянци. Верим же друге тромешаче у тим школским року будзе ище богатше зоз подїями, ище возбудлївше и веселше, та будзе и вецей стихи и малюнки. Вельо успиху на шицких польох жада вам ваша редакторка

ГАВРИЇЛ КОСТЕЛЬНИК

Пришол ґу нам витор,

ВИТОР

До дзверох нам дурка: „Вонка цемно, вонка жимно, Пущце-лє ме нука!”

Нє пущиме ми це, Дзвери зме замкнули – Ти би нам лєм згашел лампу, Поцме бизме були.

И як щенє драпе По дзверох и стука: „Вонка цемно, вонка жимно, Пущце-лє ме нука!”

Нє пущиме ми це, Бо зме за це чули: Же ти вжиме цепле краднєш, Та бизме змарзнули!

Na naslovnim boku 1. Єшеньска радосц 2. Спортски дзень у Новим Орахове 3. Славко Рац, предсидатель Националного совиту Руснацох дава учебнїки дзецом у оводи у Коцуре 4. Наймладши танєчнїки на програми з нагоди 260. рочнїци образованя по руски

3

260 РОКИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ

У

Школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре 11. октобра того року отримана централна шветочносц з нагоди означованя велького ювилею – 260. рочнїци образованя по руски. За тото вельке швето орґанизовани даскельо програми, а найкрасши були тоти на хторих участвовали и дзеци – школяре тей Школи. ШВЕТОЧНА СХАДЗКА У ЗАМКУ Преслава почала у школским будинку Замок зоз шветочну схадзку Орґанизацийного одбору за означованє ювилею. Присутних привитал и повинчовал им швето директор школи Янко Хома, а потим до чола учальнї поставали поприберани у руским народним облєчиве школяре нїзших класох зоз учительками Наду Колошняйову и Ясмину Сабадошову, та одшпивали даскельо весели шпиванки. Рецитаторка Минеа Югасова ювилей образованя присутним повинчовала зоз писню Миколи М. Кочиша „За роздумованє”. О историї образованя по руски бешедовал проф. др Янко Рамач, а народна посланїца Олена Папуґова, хтора водзела схадзку, наглашела же Руснаци нє маю нєписмених и же школяре хтори ше у керестурскей школи образовали на мацеринским язику, у дальшим школованю пре свой руски язик нє мали бриґи. АКАДЕМИЯ У ДОМЕ КУЛТУРИ Шветочну академию з нагоди ювилейох – 260. рочнїци образованя по руски и 100. рочнїци Замку, хтора отримана у велькей сали Дома култури, пририхтали школяре и їх наставнїци, як и аматере Дома култури. После пригодних бешедох чолних людзох зоз образованя и зоз нашей рускей заєднїци, на бини ше зоз часточку репертоару представя-

2

КЕЛЬО МАШ КИЛИ НА МАРСУ Кельо маш кили? Завиши на хторим ши нєбесним целу. Кед на Жеми маш, поведзме, 40 кили, на Плутону биш бул чежки лєм 2,7 кили, а на Слунку (нє яйкай ше) аж єдну тону и 116 кили. А яка би тота чежина була на других нєбесних целох? На Меркуру и Марсу 15,2 кили На Мешацу 6,612 кили На Венери 36,2 кили На Нептуну 45 кили На Сатурну 46,4 кили На Урану 46,8 кили На Юпитеру 105,5 кили

ХТОРА ФАРБА РОЗЄДА БУЯКА

ли члени танєчних ґрупох Дома култури, шпиваче школярского хору, солисти, школяре Школи за основне музичне образованє и найлєпши рецитаторе керестурскей школи. Конферансу по руски и по сербски водзели школяре руского оддзелєня трецей класи Ґимназиї Анита Абодї и Алексей Павлович. ВИСТАВИ КНЇЖКОХ, МАЛЮНКОХ И ФОТОҐРАФИЙОХ У Замку пририхтана вистава малюнкох и рисункох на тему „Школски будинок замок”, як и вистава церковних кнїжкох хтори ше у прешлосци хасновало у школскей настави. Увагу окреме прицагла кнїжка хтора припадала керестурскому учительови Петрови Кузмякови. У новей школи була вистава старих фотоґрафийох учительох и директорох, потим фотоґрафийох школских будинкох, школских активносцох и роботних акцийох. У школи виложени и школярски литературни и подобово роботи зоз конкурсох з нагоди ювилейох.

Верце же анї єдна. Чом? Лєм прето же буяци далтонисти. Розєда их лєм плащ зоз хторим им матадор маха опрез глави. Фарба плащу лєм сценоґрафия хтора важна публики, бо ище вше веря тому цо раз барз давно, 1580. року записал єден британски драмски писатель. А записал: „Хто ше застанє опрез буяка, най нє ма на себе нїч червене”. И велї други животинї далтонисти: миши, сови, нилски конї... Пси розликую белаву и жовту, алє нє розликую желєну и червену фарбу.

ШПУНДЖИЯ НАЙСТАРША ЖИВОТИНЯ Вироятно найстарша животиня на швеце єдна антарктична морска шпунджия. Науковци твердза же ма коло 10 000 роки. Висока є коло два метери. Одкрил ю пред двацец роками єден америцки науковец. Дзешец роки поряднє мерал тот прости морски орґанизем и утвердзел же барз, барз помалючки рошнє, та озда прето и предпоставя же шпунджия стара, престара, алє ище вше жиє и напредує.

ЛА ПАЗ ШЕ НЄ БОЇ ОД ОГНЯ

Главни город Боливиї,

Ла Паз, природно одпорни на огень. Находзи ше на Боливийскей високоровнїни, на 3 658 метери надморскей висини, та и кед би ше запалєл, нє горел би длуго. Там, гет високо єст мало оксиґену, та ше огень нє може длуго отримац.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

23

c

m y

k

ROK LXVI â&#x20AC;¢ ^ISLO 11 NOVEMBER 2013 CENA 100 DIN

Emina Simi~, III, Ruski Kerestur ^ASOPIS ZA DZECI

Mihael Skuban, III, Kocur

Teodora @anplon}, VII, Ba~inci