Заградка 6-7 - 2014

c

m y

k

ROK LXVII • ^ISLO 6-7 • XNIJ-XLIJ 2014 • CENA 100 DIN

Mariyna Vislavski, VII, Ruski Kerestur

Vladimir Timko, IV, Kocur

Darina Mihnyk, IV, Kocur

Viktor Nadq, V, Ruski Kerestur

S ^ASOPI

CI ZA DZE

У

ШКОЛЯРСКИ ПОЛЬОПРИВРЕДНИ САЯМ У ҐОСПОДЇНЦОХ

СТРЕТНУЦЕ НАЙМЛАДШИХ РУСНАЦОХ У ДЮРДЬОВЕ

ЛЇКОВИТА АЛОЯ

Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох 31. мая отримани Школярски польопривредни саям. Циль тей манифестациї бул помогнуц школяром осмих класох пред хторима чежка одлука – до хторей штреднєй школи ше уписац и як вибрац будуце занїманє. На образовно-науковей трибини бешедовали фаховци зоз Польопривредного факултету у Новим Садзе, зоз Польопривредней школи у Футоґу, Институту за польодїлство и

Алою, рошлїну зоз фамелиї лелийох, хасно-

НАЙЧУДНЄЙША МАШИНА

Треце Стретнуце дзецох зоз руских оддзе-

заградкарство, Еколоґийного здруженя „Баґрен били”..., а на саямских штандох у парку опрез школи дзеци могли поопатрац рижни плоди зоз войводянских польох, заградох и гумнох. Були виложени печарки, паприґа, ґереґи, квеце, було и качатка, ручни роботи и рижни украсни предмети, а на вистави домашнїх любимцох пси, заяци, когуцики и голуби. Танєчнїки, шпиваче, тамбураше и рецитаторе зоз школох и културно-уметнїцких дружтвох зоз сушедних местох розвешельовали учашнїкох Сайма, представяюци ше на бини. Медзи велїма аматерами були и дюрдьовски тамбураше и рецитаторка Валентина Михнякова. Школяре зоз Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове мали и свою екипу у квизу знаня зоз польопривреди. На Школярским сайме участвовали школяре зоз Чуруґу, Жаблю, Тителу, Надалю, Бачкого Ярку, Темерину, Туриї и домашнї Ґосподїнчанє. Дзецом то було нєзвичайно красне дожице, а школяром осмих класох озда и помоц у одлучованю дзе ше предлужа школовац. Р-р

2

лєньох предшколских установох у Руским Керестуре, Коцуре и Дюрдьове, хторе орґанизує Одбор за образованє Националного совиту Руснацох, отримане 14. мая того року у Дюрдьове. Госцох привитали и дружели ше з нїма шицки воспитни ґрупи у дюрдьовскей Забави вєдно зоз своїма виховательками. На самим початку домашнї погосцели нових товаришох зоз колачами, а дзеци зоз Руского Керестура принєсли и вельо бомбони, бо даскельо днї пред тим у нїх бул Кирбай. Дарунки пририхтали и дзеци зоз Коцура. Направели тулїпани зоз цифрованого паперу, же би памятки на тот весели дзень тирвали цо длужей. Кед ше засладзели з лакотками и кед наглас погуторели кому як мено, почала кратка програма. Кажда ґрупа ше представела зоз часточку того цо научели рецитовац и шпивац по руски. Так нє лєм дзеци, алє и виховательки: Мелания Семан и Емилия Костич зоз Руского Керестура, Серафина Яґлица зоз Коцура, Оля Балїнт зоз Дюрдьова и шицки домашнї чули и научели дацо нове. Друженє предлужене по роботньох. Док єдни були у подобовей роботнї дзе рисовали на платну, други патрели бабкарску представу „Тройо прашатка и вовк”, а треци були у физичней роботнї. Стретнуце закончене зоз заєднїцким, смачним полудзенком и пораду же нарок пойду на Штварте стретнуце до Руского Керестура. М. Р.

Док вирошнєш, будзеш мац 28 зуби, а можебуц

и 32 кед ци вирошню и розумово зуби. Кед ши ше народзел, мал ши менєй як єдну литру креви у орґанизме, а док вирошнєш, будзеш мац аж 5 литри. Кед ши ше народзел, мал ши коло 350 косци. Док вирошнєш, будзеш мац медзи 198 и 224. Нє скапала ци анї єдна, лєм ше даєдни косци зросли. Векшина людзох ма 12 пари ребра, а даєдни и 13. Найвекша косц сцегнова косц. Найвекша мускула тота на хторей шедзиш. Кед ше шмеєш, претровюєш єдзенє, рушаш з руками або ногами, порушуєш 600 мускули. Кажди дзень нохец вирошнє за 0,15 милиметери. За єден рок нохец вирошнє 5,6 центиметери. Цалком нови нохец вирошнє за три мешаци. Гоч яки вельки вирошнєш, твойо шерцо вше будзе приблїжно таке вельке як твоя песц.

вали людзе ище пред 4 000 роками. Кед Александер Вельки освойовал Єгипет, хасновал алою за лїченє своїх ранєних воякох. Клеопатрово служнїци правели лосиони и помади за свою кралїцу. Зоз алою ше лїчели и леґионере Юлия Цезара, як и гражданє старого Рима и Греческей. Єст вельо файти алої, од дробней, та по древа високи двацец метери.

КОНЇ НАШО, КОНЇ ВРАНИ Нєшкайши конї походза од животиньох хтори ше зявели ище у еоцену, пред пейдзешат милиони роками, кед ше швидко почали розвивац цицаре, насампредз копитаре. Археолоґийни и палеонтолоґийни жридла твердза же чловек припитомел коня аж пред пейц тисячи роками. Вироятно же то були азийски номадски племена. Римянє ище у першим вику новей ери знали же на копито мож положиц металну подкову, алє ше масовнєйше почало ковац конї аж у 9. вику на подручу нєшкайшей Норвежскей, а дакус познєйше у України и у Анґлиї. Найстарша и найчистейша раса коньох за шедланє вшелїяк арабска раса.

27

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИ Я ПРАВЕЛА

Zdravo zagradkare! „Остал за нами успишни ище єден школски рок...” Так почина

Наградзени роботи

Я любим опатрац „Заградку”. Барз є интересант-

За остатнє число „Заградки” у тим школским року

до Редакциї сцигла 51 робота. Вербас: Ивана Гарди, Андєла Ненезич, Серґей Надь (I); Ивана Чизмар, Митро Уйфалуши, Страхиня Познанович, Иван Сеґеди, Константин Тот, Антоний Контра, Оґнєн Миклош (II); Иван Пушкаш, Саша Раґаї, Ваня Загорянски, Иван Гарди, Себастиян Загорянски (III); Йована Скокнич, Анастасия Ненезич, Оґнєн Вучетич (IV); Давид Ненезич (V). Вєдно 33 роботи. Дюрдьов: Кристиян Будински, Борис Тиркайла, Иван Скубан (I); Иван Хромиш, Лука Кухар (II); Мария Барна, Тамара Чордаш, Стефан Бесерминї и 1 нєподписани состав (VI). Вєдно 9 роботи. Шид: Матия Шеремет, Тияна Буйла (IV). Вєдно 4 роботи. Бикич Дол: Марина Симанович, Єлена Гнатко, Милош Шолтис (II). Вєдно 3 роботи. Кула: Анастазия Козар, Деян Мадярев (V). Вєдно 2 роботи.

ВЕСЕЛИ МУРИК

Перши цепли, ярнї днї дзеци – члени подобо-

вей секциї у Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове вихасновали за рисованє по школских мурикох. Хасновали вшелїяки фарби, а мали при себе вельо щеточки, добрей дзеки и вельо инспирациї. Валентина Михнякова предложела найкрасше мено улїци у школским дворе, та шицки прилапени и тераз то Улїчка розбавених щеточкох. Шицким дзецом приємнєйше и веселше бавиц ше коло такого мурика. Кристина Горняк, VIII, Дюрдьов

26

на. Любим читац приповедки, писнї и дацо цо дзеци написали. Чом би нє було вецей илустрациї за фарбенє и вецей Забавни боки? Требал би бул и стрип, постер и вецей боки за школярски роботи. Предкладам же би у „Заградки” було совити як очувац кондицию и же би ше препоручовало нови, интересантни кнїжки. Єст вельо успишних школярох, та би требало писац о нїх и о їх гобийох. Кед би часопис бул таки, я би була прещешлїва, а можебуц би шицки дзеци куповали „Заградку”. Дария Чордаш, IV, Коцур

„Заградку” дзечнє беру до рукох нє лєм дзеци, алє и одроснути. Ма барз красни илустрациї. Кед би я була редакторка, обявйовала бим ище вецей илустрациї, вецей забавни боки и дзецински рисунки. Барз ше ми пача приповедки зоз гришочками, та би могли буц и дакус длугши. Кед вежнєм „Заградку”, перше читам интересантносци зоз швета, бо з нїх вше дацо нове научим. У каждим чишлє треба обявйовац скриваци виреченя и слички за фарбенє. Наздавам ше же Редакция од каждого школяра вежнє даєдну идею, та вец наш часопис будзе ище красши и интересантнєйши. Мария Барна, VI, Дюрдьов

Любим читац „Заградку”, а тераз мам можлївосц предложиц даяки вименки. До часописа бим положела фотоґрафиї зоз дзецинства, предкладала бим наслови нових кнїжкох и значенє наших менох и топонимию местох. Писала бим едукативни тексти о животиньох, дацо о вимартих народох, и совити як лєгчейше звладац даєден предмет у школи. Могли би школяре на основи илустрациї писац приповедки лєбо писнї. Було би хасновите написац як ше поставя стол за госцину, як виполнїц шлєбодни час и як направиц нови креациї засновани на рускей традициї. Кед би „Заградка” була така, дзеци би були одушевени. Анастасия Чордаш, VI, Коцур

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

єдна дзецинска шпиванка, алє рок бул успишни нє лєм у тих стищкох. Наисце скоро шицки школяре у наших школох були барз вредни, та кед ше на концу поздавало посцигнути резултати, даєдни анї сами себе нє верели же то їх петици, дипломи, медалї, припознаня. А родичи? Щешлїви, прещешлїви, лєм им припомнїце же би нє забули наградзиц вас. Наградни вилєт до Нового Саду и нащива Редакциї за школярох хтори послали найлєпши предкладаня за ище красшу „Заградку” будзе у септембру, бо теди озда нє будзе тельо ученя, екскурзиї, вилєти, смотри, змаганя. У прешлим чишлє часописа сом направела гришку у тексту „Резултати наградного конкурса” на 22. боку, та сом написала же свойо предкладаня поскладали до стищкох школяре руского оддзелєня трецей класи, а заєднїцку писню написали школяре штвартей класи. Модлїм их най ми пребача, а специялну награду достаню накадзи почнє нови школски рок. Най вам шицким будзе безбрижни лєтни одпочивок, щиро вам жада ваша редакторка.

ВАСИЛЬ МУДРИ

ДЗЕЦИНСКИ ЛЮБОВИ

Кед ше горуца як жирячка

дакеди розчервенї твар дзивчеца, хлапец подума же є на нєбе гоч до дньовнїка достанє и „кеца”. Кед ше познєйше зявя на дражки и таки слова: „Марча + Яни”, вон ше нахмури, цошка го штухнє, та пойдзе дому нагнївани... А лєм кус далєй, там у улїчки, стої на хижи од сушеди Нади: „Я це любим, Меланко.” Лєгко заключиц: рукопис Влади.

Na naslovnim boku 1. Наградзени школяре на Републичним змаганю зоз руского язика 2. Наградзени школяре на Републичним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика 3. Школярски польопривредни саям у Ґосподїнцох

А на мурику, уж мож пречитац: „Мижо люби Любицу.” Часто ми ище маме и таке: „Славку... Иринку... Ганьчу... Милицу...” шицко то дзецински любови, пре хтори хлапци биц ше готови...

Anamariy Nyradi, V Ruski Kerestur Робота наградзена на смотри у Тителу

3

ПРЕЗ ЛАВИРИНТ ДЕЛГИЯ

Д

елги подзелєни на безчислени нови цалосци хтори огромна процивносц старому Делгию. У новим Делгию углавним амбасади, представнїцтва, Парламент, Всеиндийски радио. Улїци углавним пусти, з огромнима, чистима булеварами. Там сом дзекеди одходзела удиховац и напавац ше зоз пахом червених рододендронох, тих огромних кветох на конарох древох цо пахли по улїцох, а даєдни презрети, розбовчани лєжали на тротоаре. Нє мож було ходзиц по нїх, оштрейши су и моцнєйши од каменьча, зоз червенима лїсточками як ранєни голуби. На широких булеварох, дзе преходнїкох скоро анї нє було, хижи були уцагнути, далєко од варошу, и були цали у желєнїдлу. Худоба до тих часцох нє заходзела. Бо, ту ше нє мало цо вижобрац. У истей часци вароша ище вше стали зарабровани два древа двойнята, Налакувара и Маниґрива, познати як стебла арюна. Прекляти од богох, браца були зарабровани чекаюци же би их Кришна ошлєбодзел, же би ше му поклонєли, гоч їх цела и пошли, остали два стебла, арюни, у варошу мира и цихосци. Як цо и браца були прекляти пре указованє голих целох, так и стебла були ценки и позоблєкани, нїґда желєнїдла на нїх, анї квитки, лєм запах скори. Одходзела сом до Тин Мурти Бгавану, дакедишнєй резиденциї першого премиєра шлєбодней Индиї, Джавагарлала Негруа, нєшка претворену до мемориялного музею з вичним пламеньом „Джавагар Джиоти”, запалєним 14. новембра 1964. року, на Негруов 75. родзени дзень. Пандитджи, як волали Негруа, у своїм парку ма и дїло нашого скулптора Франа Кршинича. Була сом и у Буда Вигаре, храме у старим Делгию, дзе жию велї ламове и велї Тибетянє. Стари Делги то окремни варош у варошу. На улїцох людзе, алє и животинї, медзи хторима доминує крава. Вона, медзи иншим, и характеристика гиндуїзма. Вона символ швета нїзшого од людзох, а з ню чловек бул блїзки, цо значи же вона була вяза у братстве медзи чловеком и животиню. Як гуторел Ґанди, крава „воздзвигує чловече єство понад гранїци його касти”. За краву, хтора постала свята животиня и леґенда, вязани велї приповедки. Стари часи

4

зазначели же ше, кед би дахто забил краву, тримало за злодїйство, ровне як и забойство чловека з висшей касти, брагмана. Забойнїк би бул осудзени на три мешаци най жиє зоз стадом, закруцени до скори забитей животинї. Тоти три мешаци могол пиц лєм воду у хторей ше варело ярец. Розуми ше, мушел виплациц кару, хтора го дакеди одведла до подполного худобства. Вецей нє бул Чловек... На улїцох Делгия множество венцох, малох. Їх улога вецейзначна и походзи з давнїнох. Под час шветочносцох з нїма ше украшує явни будинки, авзлоґи, дзвери, пулти, предавальнї, а ноша их коло шиї и шицки хтори славя швето. Як знак привиту, и нєшка ше госцови з нагоди стретнуца подарує венєц мала коло шиї. Цепли пахняци шал. А цо ше могло найсц на тезґох? Вельо поживи, овоци, желєняви. Месо?! Риби ше предавало у одредзених дньох, на одредзени годзини. Кажди дзешец минути плюскали би зоз кабла воду на месо, а млади помоцнїк махал з ренду же би нє шедали мухи. Рибу дакеди єдза и веґетариянци, алє при тим муша знац же вона нє була забита пре нїх. Меса єст и други файти, алє швиньского и целячини нїґдзе. Предавач би ше змесцел до дутяну хтори баржей здабе на псовску хижку. Шедзел би на видзвигнутей часци простору, так же би месо було попресцеране доокола. Овоци єст през цали рок: банани, помаранчата, мандарини, папаї, чигу, лимуни, ґереґи, динї, шлївки, манґо, кокос... Лакотки, бенґалски колачи и пребарз сладки соки. Чапати то єдно з главних єдлох индийского жительства, хторе ше пририхтує зоз помлєтей рискаши и муки, помишаней з воду, а цесто ше потим розженє зоз камену розвалку. То подобне як палачинки, лєм грубше... По делгийских улїцох стретнуц ше зоз гадами мож часто, нє лєм зоз гевтима цо ше их ноши пре забаву, алє гади мож найсц и у квартельох и коло хижох. Кобри або наґи ище вояком Александра Македонского, кед предарли до Индиї, уношели страх до косцох...

БУЛО ЦМА Сенка бежи ґу мацери плачуци.

– Цо ши уж напаратовала? – пита ше мац.

– У пиньвици сом барз вдерела ногу – одвитує Сенка ище баржей плачуци.

– Хтору ногу ши вдерела? Нолє, най видзим – цеши мац дзивче.

– Нє знам хтору, бо у пиньвици було цма – гвари Сенка.

U

MO

R

ВИСОКИ ЦЕНИ – Чом дїдо ноши драбинку кед идзе до дутяну?

– Прето же цени барз високи.

ЧОКОЛАДОВО МЛЄКО – Чом сушед вше купує лєм кафову краву?

– Прето же люби чоколадово млєко.

НА ГОДЗИНИ МАТЕМАТИКИ – Кельо то єденац и трицец? – пита ше учителька Єлки на годзини математики.

– Пол дванастей – одвитує Єлка.

REBUSI Avtor: Silvester D. Maka<

РАДМИЛА ҐИКИЧ ПЕТРОВИЧ

Мирко сце помогнуц мацери, та вжал кабел и идзе залївац заградку.

– Алє, Мирку, нє видзиш же уж почина пирскац диждж? – кричи на ньго мац.

– Нє хиба, я вежнєм амрел – одвитує Мирко.

G

ПОМОЦНЇК

Ч И С Л А Хтори три числа даваю збир 50? РОЗЛИКИ

Зоз кнїжки „Намасте Индийо”, котру на руски язик преложел Микола Скубан, а обявена є у „Руским слове” 1986. року

Тоти два рисунки випатраю як єден, алє кед лєпше опатриш и кед ше потрудзиш, найдзеш аж пейц розлики.

25

ОФАРБ ОВОЦИ

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох скрита назва даєдней лакотки. Хто люби сладке, най ше потрудзи понаходзиц их.

1. Андя принєсла до лядовей води з поля цеплу ґереґу.

2. Чи ґол дал наш Микола, чи сушедов Яков?

МЕЛАНИЯ РИМАР

ТИСЯЧ ПИТАНЯ И ЄДНА РИБКА

С

лунко ище анї цалком нє отворело очи, та таке каправе клїпка и випросца павучайки, а Миколка ше уж розбаторел, сплокнул твар у жимней води як прави хлоп и шпота ше за оцом. Оцец ше

3. Моцни витор так нарабял, же аж збивал птицом гнїзда.

4. Шицки були цихо, лєм брат Лука шпивал.

5. Нє дуркай до облакох бабом, бо нина закукує споза фиронґи.

Офарб тоти овоци так: 1 2 3 4 5 6 7

– – – – – – –

на на на на на на на

помаранчецово червено жовто желєно лилово чарно каменково

КРИЖАЛЬКА

Горизонтално: 1. Виражованє гнїву, вадзенє; 2. Тот хто даґдзе участвує; 3. Маґочкова овоц, а нє вишня; 4. Барз наоблєкани, наобдзивани; 5. Хлопске мено; 6. Дїдо у деминутиве; 7. Одрезани край колача; 8. Нарисовани слики. Вертикално у офарбеней колони: Школски кнїжки

24

ЛАВИРИНТ

На островку прекрашнє, алє ше треба дакус потрудзиц же би ше ладьочка нє заглобела у лавиринту. Корманюй помали, та сиґурно сцигнєш.

круци по приклєце, вец по конку и знова цошка шпирта по креденцу у приклєце. Хлапец нєсцерпезлїви. Цалу ноц нє мал мира. Нє шмел себе розложиц сон по цалей посцелї, бо би го вец додня рано нє могол розмервиц, та шнїл лєм, так повесц, на стояци, з полузаджмуренима очми, а оцец ше тераз розцагує. Наисце ше розцагує як клубко волни кед ше скотуля баби з отомана и станє аж под лавку у чолє. Миколка ище нїґда нє лапал риби на штред беґеля у чамцу и прето є тераз возбудзени як Ґаґарин кед паковал зайди и рушал до космосу. Нє шме ше вельо випитовац, бо ше му видзи же оцец нє доспал, та ше ище обраци хвиля и нє пойду нїґдзе. А хлїсти ше кормацаю по конзерви и фойтую ше у тим малим гарешту.

– Оцец, нє готови зме ище?– пита ше син бояжлїво.

– Я нє. Видзиш же зазберуєм нєобходни прибор! – одвитує оцец.

– А я гей. Шицко ми порихтане. Рушайме уж раз – наглї Миколка оца.

– Рушаме такой енки, лєм най ище вежнєм коршовик з воду. Ти вежнї кабел.

– Озда нє будземе напавац риби? – чудує ше Миколка.

– Нє будземе их напавац, алє озда нє буду у сухим чамцу руцац багинди. Мушиме их чувац у каблє полним з воду – толкує оцец будуцому рибарови. Хлапцови ше розґужлєли питаня и лєм вискакую єдно за другим як падобранци.

– Най кабел такой наполнїм з воду?

– Нє плєц! Озда нє будземе з дому влєчиц ище и воду! Нє маме досц серсану?! Мац наказала най нє забудземе шамлочку же би єй чадо нє зацерпло на кучаци стрежуци за даяким там худим колячком. Нарихтала ци покерая, колбаски и шуночки як кед бизме там мали остац до ламачки, а кукурици ше лєм чулкаю. И шицко тото я мам цагац на своїм хрибце – подудрує оцец, а син уж ма готове нове питанє: – Идземе на бициґлох?

– Нє! Розкрачаме ше напросто по сцернї и дораз зме там. Панцик би нє ишол пешо! Оєй! Цо кед зґажи ґордон лєбо ящурку! – покус видрижнююцо оцец синови дава до знаня же би могол дакус преридзиц питаня и подпитаня. Конєчно ше доцагли ґу води. Видрилєли чамец з паркинґу у густим наду, вискладали до ньго шицко цо привлєкли и влапели ше до роботи. Миколка здзивал на квачки дзе хлїсточку, дзе кукуричку або варену ґомбовцу без маджуну, а оцец заруцовал циґонї. Риби випатра були понаєдани, бо ше цошка нє барз пажерели на рибарово лакотки.

– Оцец, а риби знаю же их ми пришли лапац?

– пита ше син.

– Цихо будз, бо их розплашиш – читка го оцец.

– А вони нас чую? Знаю вони же кед почню цвенкац, та их полапаме и законча на тепшички? Розумя вони по руски? – нє престава ше випитовац хлапец.

– Нє знам цо знаю и чи нас розумя. Питай ше им, хлапче!

– Нє лєпше най бешедуєме по сербски та нас нє буду розумиц? Нє буду знац же зме их пришли лапац, поквача ше на циґонї и ... мац достанє полну тепшичку риби – видумує Миколка. Слунко вше баржей пражело, вода у каблє у хторим плївала єдна рибка була горуца, оцец вистал од синових питаньох, син, од щесца же на чамцу лапал риби, вироснул за главу, та ше зобрали и рушели помали дому.

5

КСЕНИЯ ВАРҐА

Т А М А РА

П

ришла з другого места, зоз другей школи такой на початку септембра.

– То твойо нови пайташки и пайташе. И твой нови класни старшина – гварел директор. Одведла сом ю шеднуц до штреднього шора. Помали з плєцох зняла свой празни руксак на котрим були нарисовани менши и векши рибки у вшелїяких фарбох. Положела го долу ґу карсцелю. Мено єй було Тамара. Бул пондзелок, остатня годзина. Шицки чекали бренчок. Ютре до школи пришла медзи першима. Вжала остатню лавку и карсцель, пренєсла до шора коло облакох и положела опрез шицких других лавкох. Нї зоз ким нє приповедала.

– Я у школи вше шедзела сама! – бул кратки одвит на нєобични поступки. И на одпочивкох вше була сама. Нє барз провадзела наставу. Дакеди ше припатрала през облак до двора, алє якошик одсутно. Дакеди ше обрацела назадок и патрела цо школяре робя. Дакеди даскельо секунди патрела на єдного, потим преходзела на другого... Як кед би их поровновала. Дакеди пре тото наставали кратки, алє оштри звади. Иґор мал окреме кратки нерви.

– Цо ше ужераш на мнє! – прецадзел през зуби полугласно и шицок почервенєл. Сцел предлужиц далєй, алє попатрел у напряме наставнїцкого стола и одустал. На одпочивку то сиґурно зробел. А старал ше же би тото и други чули. На джобаци слова и Тамара врацала джобацо. Вадзела ше зоз хлапцами, ище частейше зоз дзивчатми, з наставнїками... У школярскей кнїжочки було написане: укор пре сцеканє зоз годзинох, пре зраженя з пайташками. После каждей звади барз плакала. Котуляли ше єй слизи єдна за другу, а вона их розмасцовала по твари раз з єдну, а раз з другу руку и лєдво виповедала: – Мнє нїхто нє люби!

6

Чого Тамара нє мала досц? Єдного дня до школи принєсла мали нотес зоз чистима паперами. На годзинох рисовала. Кажди папер бул приповедка за себе. На єдним рисунку були три шерца зложени єдно прейґ другого. Кажде було иншак вицифроване з дробенкима мотивами. Ґу нїм водзели вельо дражки, исто так кажда вицифрована зоз окремнима мотивами и окремнима фарбами. Шицко тото було якошик звязане до ґузла. Жажда за блїзкосцу.

– Крашнє рисуєш! – гварела сом Тамари. Стримано ше нашмеяла и одвитовала: – Я тото барз любим! За Мешац кнїжки на конкурс послани литературни и подобово роботи. И Тамарова. Барз ше зрадовала кед чула же и єй робота виложена, та треба єдна ґрупа школярох най идзе на шветочносц до Сивцу. И вона.

Visti zoz {koloh...

12. СМОТРА СЛАВЯНСКЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛУ

НАШО НАЙЛЄПШИ РЕЦИТАТОРЕ

бово роботи за Смотру славянскей писменосци у Тителу бул розписани, школяре посилали роботи, алє, нажаль, пре катастрофални вилїви у Сербиї, Смотра нє отримана. Фахово комисиї препатрели шицки роботи, вибрали найлєпши, и награди по пошти сцигли до школох. По руски писали состави школяре зоз Руского Керестура и зоз Дюрдьова, а послали и достали награди и за калиґрафски роботи.

од 25. по 27. април того року змагали ше и дзешецеро Руснаци. Найуспишнєйши були Валентина Михняк (штреднї возрост) зоз Дюрдьова и Мирослав Малацко (старши возрост) зоз Руского Керестура. Вони ше пласовали на Републичну смотру хтора мала буц отримана у Валєве алє, нажаль, пре вельки вилїви у нашей жеми, Смотра того року будзе познєйше. На Покраїнскей смотри найвисши припознаня – Златни плакети достали: Милица Михальовски зоз Дюрдьова (младши возрост), и Тимеа Будински зоз Руского Керестура и Марко Недич зоз Коцура (штреднї возрост). На змаганю рецитовали и Минеа Югас и Матей Шепински (младши возрост) зоз Руского Керестура, и Андрея Колєсар зоз Руского Керестура, Николета Недич зоз Коцура и Демиан Паланчаи зоз Суботици (старши возрост). М. З.

Наградни конкурс за школярски литературни и и подо- На Покраїнскей смотри рецитаторох у Сечню

Наградзени школяре Младши возрост (3. и 4. класа) 1. Ясмина Будински, Дюрдьов, „Єден член фамелиї” 2. Иван Кухар, Дюрдьов, „Родзина хтору любим и почитуєм” 3.Єлена Мудри, Дюрдьов „Жимни днї запановали у моїм валалє” Штреднї возрост (5. и 6. класа) 1. Себастиян Надь, Руски Керестур, „Збуло ше – вредзи призначиц” 2. Кристина Катона, Руски Керестур, „Дожице зоз хторого сом вицагла поуку”, 3. Теодора Новакович, Руски Керестур „Портрет милей особи” Старши возрост (7. и 8. класа) 1. Дорис Бучко, Руски Керестур, „Дїдо Маслей: У худобстве богати” 1. Кристина Горняк, Дюрдьов, „Мойо плани за будучносц” 2. Оливера Пап, Дюрдьов, „Уходзиме до швета одроснутих” Найлєпши состав по руски написал Тадей Малацко, Руски Керестур, „Пред одходом” Штредня школа ОШ и ШШ зоз Домом школярох „Петро Кузмяк” Руски Керестур 1. Наташа Джуджар, „Здогадованє зоз дзецинства” 2. Мирко Катона, „Фарби, пахи и звуки мойого дзецинства” 3. Тамара Будински, „У цудзей скори” Найлєпши состав по руски написала Марияна Колошняї, „Символизем Шарла Бодлера у писнї Албатрос” За калиґрафски роботи награди достали: Основна школа Анамария Няради и Валентина Гайдук зоз Руского Керестура Кристина Тодорович, Бояна Берич, Зорана Дякович, Александра Станкович, Марко Маркович и Мария Берич зоз Дюрдьова Штредня школа Соня Кнежевич, Даниєла Колошняї и Катарина Сапун, Руски Керестур

У

ПРОМОЦИЯ КНЇЖКИ „ЧИ МИ ВЕРИЦЕ”

ж ту и нови Змайово дзецински бависка, а на лоньских вишла двоязична кнїжка „Чи ми верице” хтору зоз стихох пейдзешат найпознатших сербских поетох пририхтала Мелания Римар. Школяре у Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове аж тераз пришли на шор видзиц, достац и читац тоту кнїжку. На промоциї отриманей 28. мая були шицки школяре руских оддзелєньох нїзших класох зоз своїма учительками, а були и по даскельо школяре зоз сербских оддзелєньох, та писнї Йована Йовановича Змая, Бранка Чопича, Раши Попова, Душана Дюрдєва, Деяна Алексича и других читани и по руски и по сербски. Було и наградни питаня, та вец, розуми ше, за точни одвити школяре достали награди – кнїжки „Чи ми верице” - „Да ли ми верујете”. Р-р

23

OBLA^OK DO [VETA

Visti zoz {koloh... РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ СЕРБСКОГО ЯК НЄМАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

На Републичним змаганю зоз сербско-

На Републичним змаганю

з руского язика, хторе того року отримане 29. мая у ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре, участвовали двацец тройо школяре седмих и осмих класох зоз школох дзе ше порядна настава одвива по руски и школох у хторих нашо школяре мацерински язик уча як виборни предмет. Змаганє отворел директор керестурскей школи, Янко Хома, заменїца директора Каролина Папуґа, просвитна совитнїца мр Ядранка Коїч зоз Школскей управи Зомбор, и Ирина Папуґа спред Дружтва за руски язик, литературу и културу. Тести за змаганє и того року составел професор др Юлиян Рамач. Шицки наградзени школяре од Дружтва за руски язик достали припознаня, од НВУ „Руске слово” кнїжки, а од Министерства просвити, науки и технолоґийного розвою Републики Сербиї достаню дипломи. Порядна настава – VII класа I место – Александра Русковски, Йована Ноґавица и Антония Монар зоз Руского Керестура II место – Александра Горняк и Катарина Фейди зоз Коцура III место – Леонтина Штефанко и Жарко Остоїч зоз Руского Керестура и Ивана Цап зоз Дюрдьова У тей катеґориї ше змагал и Александар Горняк зоз Коцура.

VIII класа I место – Светлана Балїцки зоз Руского Керестура II место – Лидия Горняк зоз Дюрдьова, Дорис Бучко и Давид Шанта зоз Руского Керестура и Татяна Буила зоз Коцура III место – Настася Сакач зоз Коцура, Мая Медєши зоз Руского Керестура и Кристина Горняк зоз Дюрдьова Виборна настава – VII класа I место – Мила Кишрацик зоз Савиного Села и Мирослав Надь зоз Бачинцох II место – Дарко Бучко зоз Бачинцох VIII класа I место – Елеонора Грубеня зоз Нового Саду III место – Владимир Венчельовски зоз Ветернику У тей катеґориї ше змагала и Кристина Варґа зоз Кули

22

го як нємацеринского язика, хторе отримане 30. мая того року у Основней школи „Пете фи Шандор” у Новим Садзе, участвовали школяре седмих и осмих класох зоз войводянских школох дзе ше порядна настава одвива на руским, мадярским и словацким язику. Медзи найлєпшима змагателями були и тринацецеро Руснаци. Школярох ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре пририхтовала наставнїца Мария Балїнт, школярох ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре наставнїца Снежана Шанта, а у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове наставнїци Наташа Холошняй и Оскар Пурґич. Наградзени школяре: VII класа II место – Йована Ноґавица зоз Руского Керестура III место – Леонтина Штефанко и Тимеа Будински зоз Руского Керестура У тей катеґориї ше змагали и Антония Монар, Михаела Еделински и Жарко Остоїч зоз Руского Керестура и Тамара Тиркайла и Ивана Цап зоз Дюрдьова.

VIII класа I место – Кристина Горняк зоз Дюрдьова II место – Дорис Бучко зоз Руского Керестура III место – Татяна Буила и Настася Сакач зоз Коцура У тей катеґориї ше змагала и Лидия Горняк зоз Дюрдьова М. Р.

У голу вистава найкрасшей дзецинскей фантазиї преточеней до линийох и фарбох. Од гевтих наймладших, оводарцох, по штредньошколцох. Глєдаме пано на котрим рисунки школярох нашей школи. Потим опатраме и други. Тамара нашла свой рисунок. Патри на ньго барз длуго, а вец ше пита: – Яку награду я достала?

– Наградзени лєм даскельо рисунки. И лєм даєдни похвалєни. Найлєпши. И твой.

– Мнє ище нїґда нє похвалєли. Так, пред шицкима. Сцела бим ше висликовац при рисунку – гвари Тамара и лєм цо ше нє розплаче. Направена фотоґрафия на котрей барз добре видно шицки уметнїцки мотиви, у лївим куце фотка, а на нєй Тамрово очи и стримани ошмих, а горе надпис: ПОХВАЛЄНА Рисунок подзелєни на пасма и кажде виполнєне з иншакима мотивами: єдно пасмо то рибки и шлїмачки нєобичних формох, друге мистични швет рижних павукових мрежох, треце морски коритка вицифровани педантно и розкошно. Потим найширше пасмо шерцох, векших и менших, порозкладаних зоднука и звонка у польох цо маю форму троугелнїка. Тоти троугелнїки здабу на щити нєвельких хижох и збити єден при другому випатраю як даяка улїчка. У нєй вельо хижи, вельо доми – єден при другому. Скорей як сцисли перши жимски мрази, Тамарово родичи купели хижу на концу валала. Зоз нїзким закрицом. Стару и за тунї пенєж. Прето ше и приселєла до нашого валалу. На капури була табла на хторей з нєсхопну руку було написане: „Купуєм старе желєзо, стари фрижидери, стари косачки, стари райбачки”. Було то їх перше закрице над главу. У дворе були громади желєжива. А у хижи з облаками без ролетнох и фиронґох даскельо очка полїпени зоз широким селотейпом. На єдним залїпени рисунок зоз вистави, з надписом: ПОХВАЛЄНА. За столом, на котрим нїяк нє мож позакруцац шицки ножки, бо ше вше даєдна кива, шедзи Тамара и виписує по паперу мотиви котри лєм єй познати. Дакеди патри през облак на улїчку. Шацує преходнїкох. Чи ше можебуц дахто нє застанови и нє обачи єй рисунок залїпени на облаку?

БУДЗЕНЄ ЯРИ Лєто лєм цо нє почало,

алє нє думайце же ту помишани рочни часци. „Будзенє яри” то наслов кнїжки писньох за дзеци поети Василя Мудрого, хтора тераз вишла у НВУ „Руске слово” у Новим Садзе, як дарунок школяром хтори и на лєтнїм одпочивку сцу пречитац дацо нове. Шейдзешат писнї подзелєни до трох циклусох: О дзецинстве, О фамелиї и О природи. Поета Василь Мудри пише скоро седем децениї, та стихи хтори нє друковани у його першей кнїжки „Подшнїжнїки викукую” обявеней 1973. року, нашли свойо место у кнїжки „Будзенє яри”. Найдзеце ту писнї о школи, о рисованю, о бабкох, Дїдох шнїжнїкох и Дїдови Мразови, о Миколайови, о мацери, о птицох... Кнїжку илустровала Мария Ковачевич, а рецензию написала Ирина Гарди-Ковачевич. „Василь Мудри найориґиналнєйши, бо ше местами одкрива як окреме субтилни припатрач на шицко цо го окружує, од природних зявеньох, по живи существа и як ше медзисобно тот живи швет повязує зоз чловеком, у тим случаю, у ствари зоз дзецми.” Виривок зоз рецензиї

ҐОЛ Крашнє прешол бавяч Сима и бека правого, та ше рихта вдериц лабду до кута лївого. Розбегнул ше нагнївани швидко яґод стрила... У тим чаше одлєцели лабда и ципела. Нє зна, тераз, цо ма робиц ґолман нєщешлїви: лапац лабду або сцекац од ципели живи?!

7

ВЕСНА ВИДОЄВИЧ-ҐАЙОВИЧ

ЛЕЛА ҐЕРЕҐАРКА єто горуце, полне з прахом и ґереґами. Розуми ше, ґереґи барз важни, бо як бизме без нїх прежили пекоти. Рано ґереґаре по варошу гоня кочи полни з ґереґами. Ми купуєме два вельки. Дїдо перше до нїх дурка и опатра конарчки преверююци чи ґереґи узрети, а вец видвої тоти хтори випатраю найузретши. Скоро нїґда ше нє спреведнє. Вец их ноши до гумна и спущує до студнї же би ше охладзели. Ми, дзеци, нє шмеме ше нагинац на паланки, алє крашнє чуєме: плюс, плюс! Лєдво чекаме полудзенок. Кед мац постави стол под орехом, дїдо идзе по ґереґи. Ступци го провадзиме. Почина лов на желєни лабди. Навияме на цале гарло. Дїдо нє обачує же закукуєме до студнї. Кед влапи єдну до кабла, кляпкаме. Вец ю у кошарки ношиме на стол. За нами остава мокри шлїд у праху. При столє под орехом чека нас Лела. Вона вше є зоз нами, бо ґереґи найсмачнєйши у дружтве. Мац приноши тацну и вельки нож. Дїдо перше виреже облачок, а вец каждому реже фалаток ґереґи. Юшковита и сладка, червена як крев, полна зоз чарнима маґочками. Юшка капка по партку, счурює ше по нас, а часц упива смиядна жем под столом. Кед зме ше насицели и нїхто нє може положиц до устох анї фалаточок, пред тим як мац позбера лупи и руци их до канти за шмеце, дїдо винїма бичак. Яки нам бависка вирезує! Ладьочки, клатки, бабки, животиньки, кочики, хижи, древа... Яки ше лєм чуда зявюю пред нашима очми, ту, на гладким пластичним партку! Раз ше бавиме у сказки, раз водзиме битку, вец виучуєме нєпознати предїли... завиши од того яки бависка того пополадня виходза спод дїдових схопних рукох. ДРАҐОМИР Лела возбудзена гвари: ЧУЛАФИЧ – Док вирошнєм, будзем ґереґарка! „Направим” найвекшу ґереґу на швеце!

– Яка будзе велька? – пита ше брат. Кед так раз – Як хижа, а можебуц ище векша на їжа станул, – одвитує Лела обчарована. слон нарату зричал. Шицки ше шмеєме и жаль нам же ше мушиме розисц од тих дїдових А цо було їжови? уметнїцких дїлох. Лела одходзи накадзи ш почнє змеркац. Змахнє ми, а Їж ше поклонєл, я гварим: та гварел слонови: – До ютра! „Пребачце, я ишол скоком, И так часом прейдзе ище єден нє станул сом вам на драгу лєт нї дзень. нароком!” Преложела А. Римар Прешпивала М. Римар

ДЗЕНЬ ХТОРИ НЇҐДА НЄ ЗАБУДЗЕМ

Л

ВОСПИТАНЄ

Було то у маю пред двома роками.

Рушели зме з дому рано коло дзевец годзин. Замок ше находзел нєдалєко од Бечею. У тим замку „Фантаст” отримовало ше медзинародне змаганє младих музичарох на хторим и я участвовала. Кед сом одграла на своєй тамбурки, пошла сом з наставнїцу и родичами прешпацирац ше. Коло замку ше находзела єдна мала церква, гиподром и єдна хижа у хторей було коло двацец конї и ной. Коло замку було вельо желєнїдла, квеца и древа. Окреме ше ми пачел базен хтори ми баржей здабал на даяки ярок. Нука у замку скоро шицко було зоз каменя. По єдних ґарадичох хтори водзели до круга, ишло ше горе, на верх замку. Кед зме вишли горе, видзели зме прекрасне околїско хторе з висока випатрало ище красше. Найкрасши бул гиподром оградзени зоз древену билу ограду. По нїм бегали рижнофарбово конї. Мнє ше найбаржей пачел ной, та сом ше и сликовала з нїм. Шпацирали зме ше по конєц змаганя, а вец зме пошли чуц резултати. Я завжала перше место. Була сом барз радосна, а як памятку на тот дзень чувам вельо слики цо сом там сликовала. Тото змаганє и цали дзень препровадзени у замку нїґда нє забудзем. Таня Надь, VII, Руски Керестур

Ilustraciy: Lx.Sopka

Aleksej Salonta<, I, Kocur

РУСОМИР Д. АРСИЧ

НЄ РУШАЙ СТРУЮ Запаметай добре, най ци будзе ясне: струя цошка моцне, нєвидлїве, а опасне. Прето нє рушай пейґли, утикачи, дроти, шнури и уцицовачи. Най там струя вари и пече... Сцекай од струї, мали чловече! Прешпивала М. Р.

Ivana Gardi, I, Verbas

ПРЕД РОЗХОДОМ Помали приходзи час нашого розходу. За тоти осем роки

вельо зме научели єдни од других. Научели зме ше медзисобно почитовац, потримовац и шицко медзи собу дзелїц. Розход у нашим живоце пременї скоро шицко. Кажде руши по своєй драги. Нїґда вецей нє будземе шедзиц вєдно на школских годзинох, алє ше товаришства нїґда нє страца. Осем роки у основней школи нам барз швидко прешли. Тераз зме лєм почали ходзиц до першей класи, а уж зме на концу осмей. На наших тварох видно забриґованосц и смуток. Розход представя и нови початок. Знова ше мушиме прилагодзовац ґу дачому новому. Дакеди зме аж и чекали конєц, а кед пришол, чежко нам и нє сцеме ше розисц. Мойо оддзелєнє нїґда нє забудзем, бо зме були як єдна велька и зложна фамелия хтора ше тераз розходзи. Светлана Балїцки, VIII, Руски Керестур

8

НАШ ДВОР Двор

у моїм доме прекрасне место за уживанє. На яр древо кайса достава прекрасни били квецики. Кед благи витрик задує, по дворе лєца били лїсточка. Двор постава цифровани зоз лампащиками и тулїпанами. Барз ше любим на яр бавиц на дворе. И мой пес ше там люби бавиц. Влєце нас кайса госци зоз своїма сладкима плодами. Вєшенї у дворе маме вельо роботи, бо опадує лїсце. Шицки го заметаме, а наш пес вец люби скакац по громадох того сухого лїсца. Вжиме ше по цалим дворе пресцера била плахта. И вжиме волїм буц вонка як нука, бо там правим Дїда Шнїжнїка и радуєм ше шнїговим пахульком. Деян Мадярев, V, Кула

21

ДИЖДЖОВНИ ДЗЕНЬ Диждж пада цали тидзень. Правя ше барки,

У ЦИҐАНСТВЕ КРАTКИ НОГИ

У школи школяром дакеди допито, а дакеди цикаво. Шицко завиши од того хто яки ма можлївосци и сцелосци за ученє шицких предметох. Векшина школярох нє може любиц кажди предмет. Дахто волї математику або даєден други предмет, а дакому блїзши язики и литература. Даєдни школяре ше добре уча, меркую на годзинох, поряднє робя домашнї задатки, та су приклад другим. Ридко дакого поспреведаю, а дзечнє помагаю другим. Други заш любя манипуловац и зоз товаришами, и з наставнїками и родичами. Таке справованє може потирвац и длужей, алє кеди-теди ше на ньго „пошпоца”. Приклад таких случайох то спреводзки коло преписованя зоз роботних текох и домашнїх задаткох. И на одпочивкох ше часто спреведа и упрекосци. Подкладанє ногох, прицисканє дзверох же би ше нє могло войсц до учальнї, лабданє у учальнї... а кед дежурни наставнїк прияви класному старшинови, школяре циґаня и здрилюю свою вину на другого. У оддзелєню вше єст щирих и справедлївих, та помогню здогонїц правду, зоз чим ше потвердзує же у циґанстве кратки ноги. Таке справованє и єдна файта насилства, бо ше случує же ше у гунцутствох дахто и покалїчи. Прето треба же би и родичи и наставнїци воспитовали школярох процив насилства.

а ярки полни з воду. Вонка жимнєйше. Людзе облєкаю грубши шмати и топя же би им було цепло. Диждж нє престава падац, та розогнал зоз древох шицки весели птички. Кед даґдзе муша пойсц з дому, людзе беру амрели и обуваю ґумово чижми, бо чежко заобисц бари. Моцни витор дує и ламе менши конари на древох. На польох и у заградох жем барз мокра. Будзе требац вельо часу же би ше осушела. Нє любим кед пада диждж прето же жимно и нєт слунка. Лука Кухар, II, Дюрдьов

Мария-Славка Мудри и Єлена Йованович, VI Руски Керестур

Marina D`ud`ar, III, Ruski Kerestur

ОСОБА З МОЙОГО ОКОЛЇСКА

Marina Simanovi~, II, Biki~ Dol

У моїм околїску єст вельо интересантни особи. Людзе ше медзи собу розликую по характерох. Окреме ме зацикавела єдна особа. Любим буц у присустве людзох хтори зоз своїм ошмихом и радосцу одганяю и найвекши бриґи. Така и професорка анґлийского язика, Гайналка. Вона ми трима додатни годзини того язика. Гайналка висока, ма длуги, габасти били власи, а у єй желєних очох видно же є добра и єдноставна. Лєм єдна кратка догварка зоз ню досц же би ми врацела добру дзеку и ошмих. На годзинох можеме вельо научиц, дзекуюци єй знаню и сцерпезлївосци. Люби кед ю слухаме и кед посцигуєме добри резултати. Любела бим кед би шицки людзе були вше нашмеяни як моя професорка. Михаела Салонтаї, IV, Коцур

20

МИРЯНА СТЕФАНОВИЧ

КАНТИФЛАС ШУШУРЕНКО аз давно, пред трома мешацами, жил хлапец хторому було мено Кантифлас, а презвиско Шушуренко. Тоти хтори сцу спаднуц до розпуки и ламац руки, кричаюци: „А дзе є тераз, а дзе тераз тот Кантифлас, тот Шушуренко”, най ше охабя тей каркиламаюцей роботи. Скапал Кантифлас, без шлїду скапал Шушуренко, а на його месце остал лєм Яни Гуздеров. Шицки хтори би сцели оплаковац судьбу нашого занавше страценого юнака, най шлєбодно такой почню, нє будземе им завадзац. Яки то були часи, яки луки и стрели, яки шаблї и путованя, яки обегованя и спущованя по ґелендерох, пендраня по закрицох, яки бавеня на кавбойох и Индиянцох... Та яка возношлївосц, гордосц, самозадовольносц, самолюбивосц, самоинициятива, самовихвальованє, ориґиналносц! И яке одсуство самокритики и яка випиреносц, у каждим поглядзе и напряме! У двох словох, яки бул Кантифлас и яки Шушуренко! И як шицко тото скапало. И пишне мено и горде презвиско, як з руку однєшене. Нє була у питаню лєм єдна рука, алє вецей. У питаню були насампредз, Кантифласово руки. Ридко брали кнїжки, а ище ридше теки за домашнї задатки. Сцекали и од кнїжкох и од текох за писмени задатки, та и школску ташку почали занєдзбовац. У питаню були и учительово руки. Писали тоти руки єдинки и двойки нашому Кантифласови дзе лєм сцигли и кеди ше лєм указала нагода. У питаню були и мацерово руки: накадзи вжали школярску кнїжочку наквицену зоз худима двойками и єдинками, руцели ше тоти нїжни руки до акциї. Скапали зоз комори паридї, фодбалска лабда, индиянски пирка, бициґла, тротинет, корчолї и ролшуи. Скапали зоз стола пити, рейтеши, пуслочки, покераї, торти и чоколади, з єдним словом – скапало зоз живота шицко цо Кантифлас Шушуренко найволєл. А вец оцово руки обрацели ключ у клянки: – Же би ши ше нє вимкнул з хижи покля нє виправиш шицки слаби оцени! На концу старши брат зробел цошка барз нєпедаґоґийне: зоз своїма руками огашел Кантифласа. И так зоз улїци скапал Кантифлас. Занавше скапал Шушуренко. Зоз замкнутей хижи до школи кажде рано рушал скромни и вредни хлапец Яни Гуздеров. А таки ше и врацал дому учиц ше. Дармо дзеци под облаком доволую Кантифласа. Зотар ше му шлїд. И анї го нєт анї го нє будзе покля школски бренчок нє обяви конєц школского рока и нє почнє розпуст. Преложела М. Р.

Р

ҐОРДАНА МАЛЕТИЧ

У ЗМЕРКУ очало ше змеркац, та ше цале обисце чиряло до лиловкастей молги. Главна хижа була празна, бо у нєй нє було людзох. Алє було вельо ствари. Медзи нїма ше видвойовал стриберни швичнїк и нїжна полцорова вазна.

– Пребачце, панї, чи ше то уж спущує ноц? – питал ше швичнїк.

– Нє поведла бим. Ище видно – гварела вазна.

– Гей, а я чекам же би спадла ноц. Рахуєм – дахто ше здогаднє пременїц ми швичку, бо тота уж барз нїяка. Знаце, потрошела ше на вечарших препреданьох.

П

– Можем думац як нєприємно стац медзи танєрами и бруднима погарами и гартушиц ше у диму. Я звикла же коло мнє вше швижо. Ґаздиня ме дзечнє краши зоз ружами – гварела вазна.

– Вшелїяк, алє я би ше на вашим месце надул од телєй води. Сцем повесц, вше буц полни з воду... Я баржей ценїм огень. Моцнєйши є од води – гварел швичнїк.

– Можебуц – потвердзела вазна – алє кед видзи воду, огень збляднє.

– Лєм кед бисце знали як крашнє припатрац ше на прекрасну шветлосц швички, а ище ше и грац!

– Дзекуєм крашнє, алє я так сиґурнєйша – гварела вазна.

– Кажде ма право на свойо думанє – одвитовал єй мудро швичнїк.

– Цалком так – додала вазна.

– Гоч ше нашо думаня розликую, мушим повесц же сце барз крашнє воспитани – похвалєл ю швичнїк.

– Мац ме так научела – гварела пишна вазна. Теди змерк виполнєл хижу. Вазна увихла и почала дримац, а швичнїк остал будни и чекал ґаздиню и нову швичку. Преложела М. Р.

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ЕВХАРИСТИЯ – ЖЕРТВА И ГОСЦИНА сус поволал ґу себе людзох зоз тима словами: „Придзце ґу мнє шицки котри сце вистати и витрапени, та вас поцешим”. И нєшка нас Исус так поволує. Скрити у Пре святей Евхаристиї (причасци) под видом хлєба и вина, чека нас на Служби Божей. У каждей Служби єст и причасц. Паноцец перше самого себе запричаща, а вец ґу причасци приступаю и вирни. У перших викох християнства шицки котри були на Служби, ишли и на причасц. Так би то мало буц и нєшка, бо у каждей Служби чуєме исту Исусову поволанку: „Придзце и єдзце, то мойо цело...” У причасци нам Исус дарує себе воскреснутого, дава нам моц свойого воскресеня и дар Духа, та Служба Божа источашнє и права жертва и права госцина. Так ше зєдинюєме зоз Исусом, а дзе Исус пребува, там єст и вецей сили за добри дїла. Хто слабо є, слабе ма и здравє. Хори чловек нє ма анї дзеку анї моци за роботу. Душа котра нє ма духовней поживи, ослабнє, нє одупера ше спокусом и лєгко пада до гриху. Душа котра ше карми з Божим целом, ма сили одуперац ше дияволови.

МОЙО ПЛАНИ ЗА БУДУЧНОСЦ

И

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН ИНРИ, ИНЦИ (INRI)- од латинского Iesus Nazarenus Rex Iudaeorom и ИНЦИ од церковнославянского Исус Назаретски Цар Израильски. Так було написане на таблїчки прибитей на хресту на котрим розопяли Исуса. Означовало Исусову вину пре котру бул осудзени на шмерц – преглашел ше за израильского цара. Кивот – (греч. кивотос – древени куфер, лада, шкатула). Шкатула зоз металу, древа або каменя, часто уметнїцки зробена у форми церквочки, котра стої на пристолу. У нєй ше, у окремним путиру, дарохранїлнїци, чува цело Христово.

10

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

Дзе Исус пребува, там нє може буц чежки грих. По святей причасци дзекуєме – благодариме Богу зоз писню: „Най ше виполня уста нашо зоз твою хвалу, же ши нас зробел достойнима, же зме ше могли причащац зоз Твоїма святима, безсмертнима и животворнима тайнами. Захрань нас, Боже, у Твоїм пошвеценю, же бизме цали живот препровадзели у роздумованю о Твоєй правди. Алилуя”. Зоз катехизису „Зоз Исусом за столом”

Духовна приповедка Було то єдней нєдзелї. Цала фамелия ше-

дла ґу столу полудньовац. Пейцрочни Матей ше перши почал модлїц: „Мили нєбесни Оче, дзекуєме Ци за тот красни дзень. Дзекуєме Ци же зме нєшка шицки вєдно були у церкви и же зме тераз шицки при столє. И ... увидзиме ше знова на идуцу нєдзелю.” Над остатнїм виреченьом ше родичи задумали. Тото цо Матей гварел на концу молитви, часто у нашим християнским живоце. Забуваме на Бога док виполнюєме каждодньово обовязки. Ходзиме до школи, на тренинґи, на проби и на родзени днї, родичи понагляю на роботу, врацаю ше вистати... и так занєдзбуєме Богу дац тото цо Вон заслужує. Кажди дзень маме вельо причини помодлїц ше Богу, питац од Нього помоц, подзековац му, славиц Го, а нє лєм внєдзелю. З молитву „Оченаш...” питаме „хлєб наш каждодньови дай нам нєшка...”.

Нїхто на тим швеце нє може знац цо ше шицко случи у будучносци и яка вона вообще будзе, алє верим же ше кажди чловек може постарац о тим и виполнїц шицки свойо жаданя. Я мам вельо плани за будучносц. На першим месце ми же бим була щешлїва, здрава, добра и успишна жена. Витирвала сом и останєм така покля нє виполнїм свойо жаданя и цилї котри сом себе поставела. Перши крочай ґу виполньованю цильох направела сом ище кед сом почала ходзиц до першей класи. Задовольна сом и зоз оценами и зоз свою одвичательносцу. Ище дакус, та направим и други крочай, а то будзе уписованє до штреднєй школи. Любела бим ше уписац до медицинскей школи, а вец и на медицински факултет. Жадам буц успишна у своєй роботи и у живоце. Себе у будучносци задумуєм як особу хтора коло себе ма чесних приятельох. Любим ше дружиц и наздавам ше же затримам тоту прикмету. Думам же шицки мойо жаданя завиша одо мнє. Лєм я можем уплївовац на нїх и трудзиц ше же бим их витворела. Гоч цо ше случи, я сиґурна же нє одустанєм, бо знам же сом вец годна уживац и, кед Бог да, свою радосц дзелїц зоз свою фамелию. Мам ище жаданя котри нє таки вельки. Постоя и гевти о котрих ше мам догваряц сама зоз собу, а то же бим вше була чесна, праведна и же бим мала шицки гевти прикмети котри маю добри людзе. Щиро ше наздавам же ше ми шицко поспиши. Любов и щесце будзем нєсебично дзелїц зоз своїма наймилшима. Кристина Горняк, VIII Дюрдьов

ЗБУЛО ШЕ – ВРЕДЗИ ПРИЗНАЧИЦ Збуло

ше то прешлого лєта, кед мойому братови и мнє оцец пририхтал приємне нєсподзиванє. Кед сом рано станул, накармел сом живину и пошол сом ше бавиц. Думал сом же то будзе єден обични лєтни дзень, як и кажди по тераз. Мац була на роботи, оцец на полю, а брат и я були на драже при дзецох. Шедзели зме у ярку и бешедовали зме о наших снох. Док сом шедзел, з далєка сом чул гурчанє оцовей моторки. Ми з братом го вше чекали зоз ошмихом. Кед сцигол дому, вошол нука и шеднул єсц. Брат и я ше чудовали чом так понагля. Вон нам лєм гварел най до авта покладземе ручнїки и рукавки за плїванє. Думали зме же пойдземе на базен. Були зме щешлїви, алє нє и нєсподзивани, бо зме там зоз нїм часто ходзели. Вошол до авта и рушели зме, алє нє по тей драги хтора водзи на базен. Чудовали зме ше. Патрел сом през облак, а мой брат заспал. Патрел сом и патрел... и одразу сом обачел таблїчку на котрей писало

Юнакович баня. Бул сом прещешлїви. Зобудзел сом брата и гварел сом му радосну вистку. Попатрел сом до ретровизора и видзел сом оцов ошмих. Барз зме му подзековали. У банї було вельо дзеци. Вода була белава и цепла. Брат и я такой поуходзели до води. Найдлужей сом бул у oлимпийним базену. Скакал сом з висока до води. Брат ше купал у меншим базену дзе була и спущовалка. Оцец мерковал на нас. Остали зме там док чувар нє гварел же ше базен дораз завре. Упознали зме вельо нових товаришох. После купаня нам оцец купел сладоляд. Уж бул вечар и шицко було ошвицене. Будинки були прекрасни. Купели зме и сувенир. Кед зме ше врацели дому, виприповедали зме мацери свойо дожице. Оцец бул задовольни же нас так обрадовал. Були зме вистати, та зме ше швидко порихтали за спанє. Тото радосне нєсподзиванє будзем вично паметац. Себастиян Надь, VI Руски Керестур

ЄДЕН ЧЛЕН ФАМЕЛИЇ Опишем вам мойого оца.

Вон ше люби одпочивац и люби бавиц фодбал. Помага ми у ученю и часто ме даґдзе водзи. Барз люби дзеци, та ше и зо мну часто бави. Кед вечар пойдзе накармиц швинї, длуго ше на нїх припатра. Вжиме нам топи же би шицким було цепло, а вец пойдзе до роботнї, та патри телевизор. Кед войдзе нука, вше є вистати и поспани. Рано вчас става и рихта ше на роботу. Накадзи пойдзе, такой запалї камион и руша вожиц робу до предавальньох. Люби тото робиц. То му наймилша робота на швеце. Нє люби кед дахто кричи, и гвари же го теди болї и глава и уха. Дзечнє ходзи на даяки преслави. Люби мацерово колачи и торти. Мой оцец барз добре зна робиц задатки з математики и зоз природи, та ми дакеди помага кед ше рихтам за контролни. Барз люби музику и часто шпива и грає на синтисайзеру. Помага ми кед сцем научиц на металофону грац даєдну писню. Ясмина Будински, III, Дюрдьов

VIII

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2006/2014.

Найлєпши писмени состав на руским язику

ДОРИС БУЧКО

ПРЕД РОЗХОДОМ же нїхто ище нє свидоми цо нас чека. Прешли длуги роки одкеди зме каждодньово товарише. Шицки зме на своїх ладьох путовали по истей, длугокей рики, а тераз ше блїжи конєц. Наша рика мала вельо препреченя, алє зме остали и ту зме шицки вєдно. Рика, по хторей зме телї роки путовали вєдно, на концу ше розиходзи и дзелї на вельо менши рички. Тоти рични представяю драги по хторих ми будземе исц сами, а нє вєдно як по тераз. Тераз зме ту, пред вельким дзелєньом нашей рики. Кажде идзе на свой бок, на свою драгу до швета одроснутих. Нїхто нє

Тадей Малацко, VIII, Руски Керестур

УХОДЗИМЕ ДО ШВЕТА ОДРОСНУТИХ

ДЇДО МАСЛЕЙ: „У ХУДОБСТВЕ БОГАТИ”

Одрастаме. З дня на дзень вше вецей дознаваме. Доживюєме вельо нови искуства, и красни и нє красни. Уж зме на концу осмей класи. Одкеди зме пошли од учительки, час ми барз фино и швидко преходзел. Хто би поведол же уж нарок будземе у штреднєй школи. Вецей нє будземе мали дзеци хторих родичи водзели до школи и старали ше о нїх. Од тераз ше вше вецей будземе сами о себе старац. Швет одроснутих нє лєгки. Нє лєгко найсц роботу и сам зарабяц хлєб. Покля зме мали, барз нам добре при родичох. Нє мушиме ше нї о чим старац. Кед гваря же ше уж „ютре” будзем одавац, маю право, бо час наисце барз швидко лєци. Швет одроснутих нам принєше и добре и нєдобре. Уходзиме до швета дзе єст нєправди, циґанства, нєприємносци. Наздавам ше же ше у будучносци тот швет пременї и постанє лєпши. Кед ше пременї, будзе нам крашнє, будземе добре жиц и найдземе ше у професийох хтори буду добре плацени. Любела бим кед би мойо дзеци нє одрастали у таким швеце у яким я нєшка. Нє жадам же би кажди дзень слухали о войни, же би ше бешедовало лєм о политики. На щесце, тераз лєм почнєме ходзиц до штреднєй школи. Уходзиме до швета одроснутих, алє до правого швета у хторим маме буц самостойни, маме ище вельо часу и вельо драги по хторих треба прейсц.

Же би дахто бул щешлїви, нє значи же муши

Оливера Пап, VIII Дюрдьов

18

зна як тота нова драга почнє и як ше закончи, алє шицки веря же там, на новим путованю будзе лєпше. Кажде з нас мал свойо успихи и почежкосци хтори тераз треба поздавац, витестирац. Конєчно похопюєме и прилапюєме же тераз наисце конєц нашого заєднїцкого путованя. На нїм зме ше шмеяли и вадзели, трапели и радовали. Нашо заєднїцке путованє нїґда нє забудзем и наздавам ше же ше шицки тоти рички хтори ше розишли з нашей велькей рики на вельо боки, на концу злєю до истого моря.

VIII

мац вельо пенєжи. Нє значи же муши мац вельку хижу або красни авто. Може буц щеплїви кед ма вельки дом, бо хижа то лєм єдна нєжива, жимна, празна будовня без памяткох и чувствох. А дом то єдно цепле ме сто котре будзе паметац кажду ситуацию котра ше там одбула. Мури дома слухаю и чуваю тайни хтори чули. А зоз пенєжом нє мож купиц мури котри знаю слухац, або уж зограту хижу. Людзе треба же би ше научели баржей любиц и почитовац ствари,нє тоти котри ше купує и котри мож дорушиц, алє тоти котри мож чуц, видзиц и почувствовац. Лєм од правого товариша учуєш прави слова, котри мож почувствовац же су нє украшени зоз златом або драгима диямантами, алє ше блїща як кед би були таки. И дїдо Маслей у приповедки нє мал материялни богатства, алє мал вельо драгши и важнєйши ствари у себе: че сносц, доброту и сцерпезлївосц, Вон у худобстве бул богати. Людзе нє можу буц цалком щешлїви кед зоз даским нє можу подзелїц свойо щесце. У живоце щешлїви людзе тоти котри маю товаришох або фамелию коло себе кед су радосни, алє и кед дахто з нїма кед су знєверени, розчаровани або смутни. Живот то бависко за каждого, а цена то нє пенєжи, алє любов. Дорис Бучко, VIII Руски Керестур

ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре елька чесц достац титулу Школяра ґенерациї. Треба уложиц вельо енерґиї, моци, знаня и роботи же биш бул замерковани, почитовани и на концу преглашени за найлєпшого медзи найлєпшима. Школярка хтора того року преглашена за найуспишнєйшу, добитнїца Вуковей дипломи, бо од пиятей по осму класу у дньовнїку мала лєм одлични оцени, як кед би за други анї нє знала. Школа и школски обовязки вимагали вельо часу, алє за тоту вредну школярку, за Дорис Бучко то нє було чежко. Попри порядней настави, уключовала ше и до роботи рижних секцийох, додатней настави, до роботньох... Од пиятей по осму класу участвовала на змаганьох зоз руского язика и без почежкосцох сцигла по Медзиокружне змаганє, а у седмей и осмей класи и на Републичне, дзе рок за роком була на другим месце. Зоз сербского як нємацеринского язика у седмей класи була треца, а у осмей друга. Дорис була активна и на годзинох технїчного образованя, та участвовала на змаганьох „Цо знаш о транспорту”. На Окружним змаганю 2011. року завжала перше место, а поряднє участвовала на Општинских змаганьох зоз транспорта. Як стаємни член столно Тениского клубу од другей по шесту класу участвовала на општинских змаганьох, а у пиятей и шестей класи ше пласовала и на Окружни змаганя у столним тенису и два раз завжала друге место. Єден час тренирала и кошарку и рукомет. Интересованя ше єй преширели, та була активна и у новинарскей секциї, дзе єй у писаню текстох за младежски часопис Мак помагала наставнїца Мелания Бояновичова. Дорис представяла керестурску школу у Школи приятельства на Тари 2011. року. Як добри познаватель мацеринского язика, потвердзела ше и у писаню литературних составох, та у шестей класи завжала треце, а у седмей и осмей класи перше место на Смотри славянскей писменосци у Тителу. Окрем руского, добре зна и анґлийски язик, та положела испит и достала сертификат о знаню язика А2 ступень у Школи анґлийского язика. Дорис гордо крача по драгох успиху, бо є вредна, витирвала, совисна. Щиро єй жадаме же би зоз таким ентузиязмом и позитивну енерґию и далєй крачала у своїм школованю, та и у дальшим живоце и же би посцигла шицки цилї хтори себе постави.

В

Саня Тиркайла, оддзелєнски старшина

VIII

Дорис

Шицки ше радую концу осмей класи, алє думам

ЯК ШЕ ПРЕГЛАШУЄ ШКОЛЯРА ҐЕНЕРАЦИЇ На концу осмей класи школяре хтори вше були одлични – Вуковци, а винїмково успихи посциговали и на рижних змаганьох, придаваю до школи шицки дипломи, а по Правилнїку о преглашованю школяра ґенерациї окремна комисия бодую дипломи. Школа вреднує шицки дипломи зоз змаганьох од општинских по републични, та хтори школяр ма найвецей, його ше преглашує за школяра ґенерациї. Найважнєйши боди каждому школярови осмей класи тоти од Министерства просвити: за перше место 8 боди, за друге 6, а за треце 4 боди.

11

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2006/2014.

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2006/2014.

ЛИДИЯ И КРИСТИНА ГОРНЯК

ТАТЯНА БУИЛА

ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове естри-двойнята Лидия и Кристина Горняково, од малючка були як єдна. Нє тельо по вонкашнїм випатрунку, кельо по сцелосци и витирвалосци у прилапйованю и виполньованю своїх обовязкох. Вше ше змагали хтора будзе успишнєйша, та укладали максимални труд хтори им и принєсол найвисши припознаня – найлєпши школярки у своєй ґенерациї. Основну школу закончели по руски. До „Заградки” посилали барз красни состави, а обидва знаю и крашнє рисовац, та их часопис и наградзовал. Колеґиялни су, любя ше дружиц зоз шицкима. Лидия була активна у Парняцким тиму за Професийну ориєнтацию, а Кристина у Школярским парламенту. Кристина у шестей класи на Медзиокружним змаганю зоз руского язика була перша, а Кристина Лидия друга. У седмей класи на Медзиокружним змаганю зоз руского Лидия була друга, а Кристина треца. Исти пласман посцигла и на Медзиокружним змаганю зоз сербского язика. Треце место Кристина завжала и на Републичним змаганю зоз руского, а зоз сербского як нємацеринского язика на Републичним змаганю була друга. У седмей класи Кристина посцигла замерковани успих, завжала друге место на Општинским змаганю и пласовала ше на Окружне зоз биолоґиї, а Лидия теди достала трецу награду за литературни состав написани по руски на Смотри славянскей писменосци у Тителу, а на Републичним змаганю зоз сербского була перша.

Ш

12

Лидия

ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре

У осмей класи обидва ше стри були на Општинским зма га ню зоз би оло ґ иї, дзе Кристина була друга, а Лидия треца. Вона була успишна и на Општинским змаганю зоз нємецкого язика. Мед зиокружне змаганє зоз руского язика Лидиї принєсло диплому за друге, а Кристини за треце ме сто, и вец на Републичним обидва потверд зе ли тоти пла сма ни. Обидва участвовали и на Републич ним зма га ню зоз сербского як нємацеринского язика, На нїм Кристина була на й лєп ша – завжа ла перше ме сто. На тогорочней Смотри сла вян скей пи сме но сци у Тителу до стала першу награду. Прицаговал их и спорт, та тренирали одбойку, а активни су и у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове. Граю у тамбуровим оркестру хтори нєдавно на Републичним змаганю оркестрох достал Златну плакету як найлєпши оркестер у Сербиї. Як гвари оддзелєнски старшина руского оддзелєня осмей класи, наставнїца ґеоґрафиї Любица Симич, Кристина ма орґанизацийни способно сци, та кед требало орґанизовац програму за Дзень залюбених лєбо даяку другу шветочносц, вона ше дзечнє анґажовала. И дальше школованє два ше стри сцу предлужиц вєдно, а зоз телїма по сцигнутима успихами вериме же ше упишу до Медицинскей школи у Зренянину. М. Р.

VIII

НАТАША КАШАЇ ОШ „Светозар Милетич” у Вербаше

д першей по осму класу Татяна Буилова була у руским оддзелєню, и кед тераз положела на стол шицки дипломи зоз змаганьох, видзела же найвецей успиху мала праве зоз свойого мацеринского язика. У шестей класи на Медзиокружним змаганю завжала треце место. Таки исти резултат мала и на Медзиокружним змаганю у седмей класи, а вец на Републичним була перша. Истого року ше Таня змагала и зоз сербского як нємацеринского язика и на Републичним змаганю завжала друге место. За найвецей змаганя ше рихтала у осмей класи, та достала и найвецей дипломи. На Општинским змаганю зоз енерґетики мала найвисши пласман – перше место. Барз успишна була и на Медзиокружних змаганьох зоз руского язика и зоз сербского як нємацеринского – на обидвох достала дипломи за перше место. На Републичним змаганю зоз руского язика Татяна ше пласовала на друге место, а на Републичним зоз сербского як нємацеринского язика була треца. Одлични оцени мала зоз шицких предметох у школи, та достала и Вукову диплому. Як предмети хтори у школи найволєла, Таня видвоєла анґлийски язик и математику. Кед єй була потребна рекреация, бавела одбойку. Шпивала и у школским хору, алє як росла, так мала вше менєй часу за звонканаставни активно сци. Шлєбодни хвильки дзечнє препровадзовала як волонтерка у Каритасу, дзе ше дружела и помагала дзецом зоз окремнима потребами. Любела би ше уписац до Медицинскей школи за ла бо ра то ри й но го технїчара у Новим Садзе лєбо у Зомборе, а понеже ма додатни боди зоз Републичних змаганьох, наздава ше же ше єй жаданє виполнї.

О

М. Р.

Татяна

аташа Кашайова нє мала можлївосц основну школу закончиц по руски, алє понеже и у єй, як и у других школох у Вербаше була орґанизована факултативна настава руского язика, а тераз мацерински язик як виборни предмет, вона поряднє ходзела на тоти годзини од першей по осму класу. Барз любела читац „Заградку”. Посилала до нєй Наташа свойо роботи и прешлого року єй малюнок обявени у тим нашим часопису бул и наградзени. Учителька руского язика Славица Малийова о Наташи ма лєм найкрасши слова. Од малючка указовала прихильносц ґу язиком, та єй вони принєсли и найвецей дипломи и припознаня. Нєдавно на Медзинародним змаганю зоз русийского язика – на НИС олимпияди у Новим Садзе Наташа завжала петнасте место, а вец на Општинским, як и на Окружним тиж зоз русийского була треца и пласовала ше на Републичне змаганє. На Општинским змаганю зоз сербского була перша, а на Окружним треца. На змаганьох зоз сербского язика Наташа була и у седмей класи. Зоз Општинского ше врацела зоз завжатим першим местом, а на Окружним була друга. Сербски язик єй принєсол дипломи и у шестей класи, кед и на Општинским и на Окружним змаганю завжала треце место. Змагац ше почала ище у пиятей класи и такой теди на Општинским змаганю зоз сербского язика була найлєпша – перша. Дальше школованє Наташа предлужи у вербаскей ґимназиї.

Н

VIII

17

ocur roki, K 7 , { a la ]ub Mihae

Хто щешлїви най з руками кляпка так Хо щешлїви най з руками кляпка так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най з руками кляпка так Хто щешлїви най з пальцами пука так Хто щешлїви най з пальцами пука так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най з пальцами пука так

ПРИПОВЕДКА ЗОЗ ГРИШОЧКАМИ Почало лєто и длугоки лєтни одпочивок. Тераз зме годни на мире спац до пейцох рано и вец такой понагляц на пажицу корчоляц ше. Хто ше нє люби корчоляц, може ше бавиц зоз животинями. Там часто бегаю заяци и жирафи. Даєдни дзеци лєто препровадза на беґелю. Буду ше купац и з циґонями лапац риби и морски прашата. Влєце, кед вода барз цепла, рибом горуцо, та вискакую з беґелю и скриваю ше до хладку под баґрени.

ХТО ЩЕШЛЇВИ

Dorotea Kolwsar, 6 roki, Ruski Kerestur

Хто щешлїви най колєна тапша так Хто щешлїви най колєна тапша так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви колєна най тапша так

Adriana Ruskovski, 5 roki, Ruski Kerestur

Хто щешлїви най з ногами лупа так Хто щешлїви най з ногами лупа так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най з ногами лупа так Хто щешлїви тот най злярма так ура Хто щешлїви тот най злярма так ура Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви тот най злярма так ура Хто щешлїви най повтори шицко заш Хто щешлїви най повтори шицко заш Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най повтори шицко заш

16

Stefan Buila, 7 roki, Kocur

13

МИХАЙЛО КОВАЧ

М

НИНОВА ГОДЗИНА

ам я єдну нину, а тота нина мала єдну вельку стару годзину, котра им вше на муре вишела, и зоз тим своїм длугоким язиком вше геваль-тамаль ходзела. Я ше чудовал же як тота годзина нїґда нє вистанє и чом и ю як и мнє пред вечаром нє лапа спанє? Я кед приходзел нащивиц нину, вше сом ше припатрал и на тоту годзину. А вона вше з язиком махала и вше єдну та исту писню шпивала: – Тика-така, тика-така, так... И док ше я так припатрал на годзину, мнє почало цошка корциц: чи то можлїве же у тей годзини шедзи дацо живе? Но, и корцело, корцело, док ше нє зисцело. Єдного дня кед ме драга нанєсла до нини, дома нїкого нє було. Лєм ше по цалей хижи дурканє тей старей годзини чуло. Я теди поглєдал малу драбину, вишол по нєй и знял помали зоз мура годзину. Накеди ми ше у руки нашла, такой дуркац престала. Випатра же ше на мнє моцно нагнївала. Кед я закукнул до нєй, а там кольчата, тельо вельо кольчата, як у мишовей дзири мищата. Було их там и малих и вельких, и кляпчистих и грубих и иншаких. Єдни були гладки, а други зубати. А шицки жовти, жовти як златни дукати. Я кажде гевто цо було коло краю виняц пробовал, алє виняц ми ше лєм єдно мале кольче удало. Я ше кольчатку барз зрадовал, та сом годзину вецей анї нє препатровал. Знова сом ю на старе место обешел и тот єй язичок рушел. Алє вона почала дакус черкац так як кед би була барз вистата, а вец станула и стала як кед би була преклята. Но, як було, як нє було, алє зоз годзини ше вецей дурканє нє чуло. Я кед видзел же годзина з места рушиц нє сцела, мнє якашик горучка влапела. Одлучел сом же о препатрунку нє повем нїкому, и такой сом рушел дому. Длуго ми ище потим єдна думка мира нє дала: чом тота годзина нараз дуркац престала. Длуго сом думал же там у тей години хтошка живи шедзел, та кед ме видзел, вец ше одо мнє злєкнул и на други дзверка на тей год зини сцекнул. Вец ше напевно даґд зе под по сцелю страцел и од страху вецей ше до нини анї нє врацел.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ДАНИ – АРТ ВИСТАВА Данилко рисує, клайбас застругує, цошка нове прави цо здума у глави. Рисунки шорує, сам их наволує. Вец их урамює, на мур пошорує. Ниа, ту вистава уметнїцка, права! Дани – арт виклада, уход – чоколада!

МИКОЛА СКУБАН

ЛЄПША ЛОЖКА Учитель ше раз у школи

опитал Владови: „Чи любиш єсц зоз видлїчку паприґаш кромпльови?” Мали Владо ше нахмурел и аж сциснул песци, та вец гвари: „До ложки ше вельо вецей месци!”

14

15

МИХАЙЛО КОВАЧ

М

НИНОВА ГОДЗИНА

ам я єдну нину, а тота нина мала єдну вельку стару годзину, котра им вше на муре вишела, и зоз тим своїм длугоким язиком вше геваль-тамаль ходзела. Я ше чудовал же як тота годзина нїґда нє вистанє и чом и ю як и мнє пред вечаром нє лапа спанє? Я кед приходзел нащивиц нину, вше сом ше припатрал и на тоту годзину. А вона вше з язиком махала и вше єдну та исту писню шпивала: – Тика-така, тика-така, так... И док ше я так припатрал на годзину, мнє почало цошка корциц: чи то можлїве же у тей годзини шедзи дацо живе? Но, и корцело, корцело, док ше нє зисцело. Єдного дня кед ме драга нанєсла до нини, дома нїкого нє було. Лєм ше по цалей хижи дурканє тей старей годзини чуло. Я теди поглєдал малу драбину, вишол по нєй и знял помали зоз мура годзину. Накеди ми ше у руки нашла, такой дуркац престала. Випатра же ше на мнє моцно нагнївала. Кед я закукнул до нєй, а там кольчата, тельо вельо кольчата, як у мишовей дзири мищата. Було их там и малих и вельких, и кляпчистих и грубих и иншаких. Єдни були гладки, а други зубати. А шицки жовти, жовти як златни дукати. Я кажде гевто цо було коло краю виняц пробовал, алє виняц ми ше лєм єдно мале кольче удало. Я ше кольчатку барз зрадовал, та сом годзину вецей анї нє препатровал. Знова сом ю на старе место обешел и тот єй язичок рушел. Алє вона почала дакус черкац так як кед би була барз вистата, а вец станула и стала як кед би була преклята. Но, як було, як нє було, алє зоз годзини ше вецей дурканє нє чуло. Я кед видзел же годзина з места рушиц нє сцела, мнє якашик горучка влапела. Одлучел сом же о препатрунку нє повем нїкому, и такой сом рушел дому. Длуго ми ище потим єдна думка мира нє дала: чом тота годзина нараз дуркац престала. Длуго сом думал же там у тей години хтошка живи шедзел, та кед ме видзел, вец ше одо мнє злєкнул и на други дзверка на тей год зини сцекнул. Вец ше напевно даґд зе под по сцелю страцел и од страху вецей ше до нини анї нє врацел.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ДАНИ – АРТ ВИСТАВА Данилко рисує, клайбас застругує, цошка нове прави цо здума у глави. Рисунки шорує, сам их наволує. Вец их урамює, на мур пошорує. Ниа, ту вистава уметнїцка, права! Дани – арт виклада, уход – чоколада!

МИКОЛА СКУБАН

ЛЄПША ЛОЖКА Учитель ше раз у школи

опитал Владови: „Чи любиш єсц зоз видлїчку паприґаш кромпльови?” Мали Владо ше нахмурел и аж сциснул песци, та вец гвари: „До ложки ше вельо вецей месци!”

14

15

ocur roki, K 7 , { a la ]ub Mihae

Хто щешлїви най з руками кляпка так Хо щешлїви най з руками кляпка так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най з руками кляпка так Хто щешлїви най з пальцами пука так Хто щешлїви най з пальцами пука так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най з пальцами пука так

ПРИПОВЕДКА ЗОЗ ГРИШОЧКАМИ Почало лєто и длугоки лєтни одпочивок. Тераз зме годни на мире спац до пейцох рано и вец такой понагляц на пажицу корчоляц ше. Хто ше нє люби корчоляц, може ше бавиц зоз животинями. Там часто бегаю заяци и жирафи. Даєдни дзеци лєто препровадза на беґелю. Буду ше купац и з циґонями лапац риби и морски прашата. Влєце, кед вода барз цепла, рибом горуцо, та вискакую з беґелю и скриваю ше до хладку под баґрени.

ХТО ЩЕШЛЇВИ

Dorotea Kolwsar, 6 roki, Ruski Kerestur

Хто щешлїви най колєна тапша так Хто щешлїви най колєна тапша так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви колєна най тапша так

Adriana Ruskovski, 5 roki, Ruski Kerestur

Хто щешлїви най з ногами лупа так Хто щешлїви най з ногами лупа так Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най з ногами лупа так Хто щешлїви тот най злярма так ура Хто щешлїви тот най злярма так ура Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви тот най злярма так ура Хто щешлїви най повтори шицко заш Хто щешлїви най повтори шицко заш Хто щешлїви и хто жада буц щешлїви з нами вше Хто щешлїви най повтори шицко заш

16

Stefan Buila, 7 roki, Kocur

13

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2006/2014.

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2006/2014.

ЛИДИЯ И КРИСТИНА ГОРНЯК

ТАТЯНА БУИЛА

ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове естри-двойнята Лидия и Кристина Горняково, од малючка були як єдна. Нє тельо по вонкашнїм випатрунку, кельо по сцелосци и витирвалосци у прилапйованю и виполньованю своїх обовязкох. Вше ше змагали хтора будзе успишнєйша, та укладали максимални труд хтори им и принєсол найвисши припознаня – найлєпши школярки у своєй ґенерациї. Основну школу закончели по руски. До „Заградки” посилали барз красни состави, а обидва знаю и крашнє рисовац, та их часопис и наградзовал. Колеґиялни су, любя ше дружиц зоз шицкима. Лидия була активна у Парняцким тиму за Професийну ориєнтацию, а Кристина у Школярским парламенту. Кристина у шестей класи на Медзиокружним змаганю зоз руского язика була перша, а Кристина Лидия друга. У седмей класи на Медзиокружним змаганю зоз руского Лидия була друга, а Кристина треца. Исти пласман посцигла и на Медзиокружним змаганю зоз сербского язика. Треце место Кристина завжала и на Републичним змаганю зоз руского, а зоз сербского як нємацеринского язика на Републичним змаганю була друга. У седмей класи Кристина посцигла замерковани успих, завжала друге место на Општинским змаганю и пласовала ше на Окружне зоз биолоґиї, а Лидия теди достала трецу награду за литературни состав написани по руски на Смотри славянскей писменосци у Тителу, а на Републичним змаганю зоз сербского була перша.

Ш

12

Лидия

ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре

У осмей класи обидва ше стри були на Општинским зма га ню зоз би оло ґ иї, дзе Кристина була друга, а Лидия треца. Вона була успишна и на Општинским змаганю зоз нємецкого язика. Мед зиокружне змаганє зоз руского язика Лидиї принєсло диплому за друге, а Кристини за треце ме сто, и вец на Републичним обидва потверд зе ли тоти пла сма ни. Обидва участвовали и на Републич ним зма га ню зоз сербского як нємацеринского язика, На нїм Кристина була на й лєп ша – завжа ла перше ме сто. На тогорочней Смотри сла вян скей пи сме но сци у Тителу до стала першу награду. Прицаговал их и спорт, та тренирали одбойку, а активни су и у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове. Граю у тамбуровим оркестру хтори нєдавно на Републичним змаганю оркестрох достал Златну плакету як найлєпши оркестер у Сербиї. Як гвари оддзелєнски старшина руского оддзелєня осмей класи, наставнїца ґеоґрафиї Любица Симич, Кристина ма орґанизацийни способно сци, та кед требало орґанизовац програму за Дзень залюбених лєбо даяку другу шветочносц, вона ше дзечнє анґажовала. И дальше школованє два ше стри сцу предлужиц вєдно, а зоз телїма по сцигнутима успихами вериме же ше упишу до Медицинскей школи у Зренянину. М. Р.

VIII

НАТАША КАШАЇ ОШ „Светозар Милетич” у Вербаше

д першей по осму класу Татяна Буилова була у руским оддзелєню, и кед тераз положела на стол шицки дипломи зоз змаганьох, видзела же найвецей успиху мала праве зоз свойого мацеринского язика. У шестей класи на Медзиокружним змаганю завжала треце место. Таки исти резултат мала и на Медзиокружним змаганю у седмей класи, а вец на Републичним була перша. Истого року ше Таня змагала и зоз сербского як нємацеринского язика и на Републичним змаганю завжала друге место. За найвецей змаганя ше рихтала у осмей класи, та достала и найвецей дипломи. На Општинским змаганю зоз енерґетики мала найвисши пласман – перше место. Барз успишна була и на Медзиокружних змаганьох зоз руского язика и зоз сербского як нємацеринского – на обидвох достала дипломи за перше место. На Републичним змаганю зоз руского язика Татяна ше пласовала на друге место, а на Републичним зоз сербского як нємацеринского язика була треца. Одлични оцени мала зоз шицких предметох у школи, та достала и Вукову диплому. Як предмети хтори у школи найволєла, Таня видвоєла анґлийски язик и математику. Кед єй була потребна рекреация, бавела одбойку. Шпивала и у школским хору, алє як росла, так мала вше менєй часу за звонканаставни активно сци. Шлєбодни хвильки дзечнє препровадзовала як волонтерка у Каритасу, дзе ше дружела и помагала дзецом зоз окремнима потребами. Любела би ше уписац до Медицинскей школи за ла бо ра то ри й но го технїчара у Новим Садзе лєбо у Зомборе, а понеже ма додатни боди зоз Републичних змаганьох, наздава ше же ше єй жаданє виполнї.

О

М. Р.

Татяна

аташа Кашайова нє мала можлївосц основну школу закончиц по руски, алє понеже и у єй, як и у других школох у Вербаше була орґанизована факултативна настава руского язика, а тераз мацерински язик як виборни предмет, вона поряднє ходзела на тоти годзини од першей по осму класу. Барз любела читац „Заградку”. Посилала до нєй Наташа свойо роботи и прешлого року єй малюнок обявени у тим нашим часопису бул и наградзени. Учителька руского язика Славица Малийова о Наташи ма лєм найкрасши слова. Од малючка указовала прихильносц ґу язиком, та єй вони принєсли и найвецей дипломи и припознаня. Нєдавно на Медзинародним змаганю зоз русийского язика – на НИС олимпияди у Новим Садзе Наташа завжала петнасте место, а вец на Општинским, як и на Окружним тиж зоз русийского була треца и пласовала ше на Републичне змаганє. На Општинским змаганю зоз сербского була перша, а на Окружним треца. На змаганьох зоз сербского язика Наташа була и у седмей класи. Зоз Општинского ше врацела зоз завжатим першим местом, а на Окружним була друга. Сербски язик єй принєсол дипломи и у шестей класи, кед и на Општинским и на Окружним змаганю завжала треце место. Змагац ше почала ище у пиятей класи и такой теди на Општинским змаганю зоз сербского язика була найлєпша – перша. Дальше школованє Наташа предлужи у вербаскей ґимназиї.

Н

VIII

17

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2006/2014.

Найлєпши писмени состав на руским язику

ДОРИС БУЧКО

ПРЕД РОЗХОДОМ же нїхто ище нє свидоми цо нас чека. Прешли длуги роки одкеди зме каждодньово товарише. Шицки зме на своїх ладьох путовали по истей, длугокей рики, а тераз ше блїжи конєц. Наша рика мала вельо препреченя, алє зме остали и ту зме шицки вєдно. Рика, по хторей зме телї роки путовали вєдно, на концу ше розиходзи и дзелї на вельо менши рички. Тоти рични представяю драги по хторих ми будземе исц сами, а нє вєдно як по тераз. Тераз зме ту, пред вельким дзелєньом нашей рики. Кажде идзе на свой бок, на свою драгу до швета одроснутих. Нїхто нє

Тадей Малацко, VIII, Руски Керестур

УХОДЗИМЕ ДО ШВЕТА ОДРОСНУТИХ

ДЇДО МАСЛЕЙ: „У ХУДОБСТВЕ БОГАТИ”

Одрастаме. З дня на дзень вше вецей дознаваме. Доживюєме вельо нови искуства, и красни и нє красни. Уж зме на концу осмей класи. Одкеди зме пошли од учительки, час ми барз фино и швидко преходзел. Хто би поведол же уж нарок будземе у штреднєй школи. Вецей нє будземе мали дзеци хторих родичи водзели до школи и старали ше о нїх. Од тераз ше вше вецей будземе сами о себе старац. Швет одроснутих нє лєгки. Нє лєгко найсц роботу и сам зарабяц хлєб. Покля зме мали, барз нам добре при родичох. Нє мушиме ше нї о чим старац. Кед гваря же ше уж „ютре” будзем одавац, маю право, бо час наисце барз швидко лєци. Швет одроснутих нам принєше и добре и нєдобре. Уходзиме до швета дзе єст нєправди, циґанства, нєприємносци. Наздавам ше же ше у будучносци тот швет пременї и постанє лєпши. Кед ше пременї, будзе нам крашнє, будземе добре жиц и найдземе ше у професийох хтори буду добре плацени. Любела бим кед би мойо дзеци нє одрастали у таким швеце у яким я нєшка. Нє жадам же би кажди дзень слухали о войни, же би ше бешедовало лєм о политики. На щесце, тераз лєм почнєме ходзиц до штреднєй школи. Уходзиме до швета одроснутих, алє до правого швета у хторим маме буц самостойни, маме ище вельо часу и вельо драги по хторих треба прейсц.

Же би дахто бул щешлїви, нє значи же муши

Оливера Пап, VIII Дюрдьов

18

зна як тота нова драга почнє и як ше закончи, алє шицки веря же там, на новим путованю будзе лєпше. Кажде з нас мал свойо успихи и почежкосци хтори тераз треба поздавац, витестирац. Конєчно похопюєме и прилапюєме же тераз наисце конєц нашого заєднїцкого путованя. На нїм зме ше шмеяли и вадзели, трапели и радовали. Нашо заєднїцке путованє нїґда нє забудзем и наздавам ше же ше шицки тоти рички хтори ше розишли з нашей велькей рики на вельо боки, на концу злєю до истого моря.

VIII

мац вельо пенєжи. Нє значи же муши мац вельку хижу або красни авто. Може буц щеплїви кед ма вельки дом, бо хижа то лєм єдна нєжива, жимна, празна будовня без памяткох и чувствох. А дом то єдно цепле ме сто котре будзе паметац кажду ситуацию котра ше там одбула. Мури дома слухаю и чуваю тайни хтори чули. А зоз пенєжом нє мож купиц мури котри знаю слухац, або уж зограту хижу. Людзе треба же би ше научели баржей любиц и почитовац ствари,нє тоти котри ше купує и котри мож дорушиц, алє тоти котри мож чуц, видзиц и почувствовац. Лєм од правого товариша учуєш прави слова, котри мож почувствовац же су нє украшени зоз златом або драгима диямантами, алє ше блїща як кед би були таки. И дїдо Маслей у приповедки нє мал материялни богатства, алє мал вельо драгши и важнєйши ствари у себе: че сносц, доброту и сцерпезлївосц, Вон у худобстве бул богати. Людзе нє можу буц цалком щешлїви кед зоз даским нє можу подзелїц свойо щесце. У живоце щешлїви людзе тоти котри маю товаришох або фамелию коло себе кед су радосни, алє и кед дахто з нїма кед су знєверени, розчаровани або смутни. Живот то бависко за каждого, а цена то нє пенєжи, алє любов. Дорис Бучко, VIII Руски Керестур

ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре елька чесц достац титулу Школяра ґенерациї. Треба уложиц вельо енерґиї, моци, знаня и роботи же биш бул замерковани, почитовани и на концу преглашени за найлєпшого медзи найлєпшима. Школярка хтора того року преглашена за найуспишнєйшу, добитнїца Вуковей дипломи, бо од пиятей по осму класу у дньовнїку мала лєм одлични оцени, як кед би за други анї нє знала. Школа и школски обовязки вимагали вельо часу, алє за тоту вредну школярку, за Дорис Бучко то нє було чежко. Попри порядней настави, уключовала ше и до роботи рижних секцийох, додатней настави, до роботньох... Од пиятей по осму класу участвовала на змаганьох зоз руского язика и без почежкосцох сцигла по Медзиокружне змаганє, а у седмей и осмей класи и на Републичне, дзе рок за роком була на другим месце. Зоз сербского як нємацеринского язика у седмей класи була треца, а у осмей друга. Дорис була активна и на годзинох технїчного образованя, та участвовала на змаганьох „Цо знаш о транспорту”. На Окружним змаганю 2011. року завжала перше место, а поряднє участвовала на Општинских змаганьох зоз транспорта. Як стаємни член столно Тениского клубу од другей по шесту класу участвовала на општинских змаганьох, а у пиятей и шестей класи ше пласовала и на Окружни змаганя у столним тенису и два раз завжала друге место. Єден час тренирала и кошарку и рукомет. Интересованя ше єй преширели, та була активна и у новинарскей секциї, дзе єй у писаню текстох за младежски часопис Мак помагала наставнїца Мелания Бояновичова. Дорис представяла керестурску школу у Школи приятельства на Тари 2011. року. Як добри познаватель мацеринского язика, потвердзела ше и у писаню литературних составох, та у шестей класи завжала треце, а у седмей и осмей класи перше место на Смотри славянскей писменосци у Тителу. Окрем руского, добре зна и анґлийски язик, та положела испит и достала сертификат о знаню язика А2 ступень у Школи анґлийского язика. Дорис гордо крача по драгох успиху, бо є вредна, витирвала, совисна. Щиро єй жадаме же би зоз таким ентузиязмом и позитивну енерґию и далєй крачала у своїм школованю, та и у дальшим живоце и же би посцигла шицки цилї хтори себе постави.

В

Саня Тиркайла, оддзелєнски старшина

VIII

Дорис

Шицки ше радую концу осмей класи, алє думам

ЯК ШЕ ПРЕГЛАШУЄ ШКОЛЯРА ҐЕНЕРАЦИЇ На концу осмей класи школяре хтори вше були одлични – Вуковци, а винїмково успихи посциговали и на рижних змаганьох, придаваю до школи шицки дипломи, а по Правилнїку о преглашованю школяра ґенерациї окремна комисия бодую дипломи. Школа вреднує шицки дипломи зоз змаганьох од општинских по републични, та хтори школяр ма найвецей, його ше преглашує за школяра ґенерациї. Найважнєйши боди каждому школярови осмей класи тоти од Министерства просвити: за перше место 8 боди, за друге 6, а за треце 4 боди.

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ЕВХАРИСТИЯ – ЖЕРТВА И ГОСЦИНА сус поволал ґу себе людзох зоз тима словами: „Придзце ґу мнє шицки котри сце вистати и витрапени, та вас поцешим”. И нєшка нас Исус так поволує. Скрити у Пре святей Евхаристиї (причасци) под видом хлєба и вина, чека нас на Служби Божей. У каждей Служби єст и причасц. Паноцец перше самого себе запричаща, а вец ґу причасци приступаю и вирни. У перших викох християнства шицки котри були на Служби, ишли и на причасц. Так би то мало буц и нєшка, бо у каждей Служби чуєме исту Исусову поволанку: „Придзце и єдзце, то мойо цело...” У причасци нам Исус дарує себе воскреснутого, дава нам моц свойого воскресеня и дар Духа, та Служба Божа источашнє и права жертва и права госцина. Так ше зєдинюєме зоз Исусом, а дзе Исус пребува, там єст и вецей сили за добри дїла. Хто слабо є, слабе ма и здравє. Хори чловек нє ма анї дзеку анї моци за роботу. Душа котра нє ма духовней поживи, ослабнє, нє одупера ше спокусом и лєгко пада до гриху. Душа котра ше карми з Божим целом, ма сили одуперац ше дияволови.

МОЙО ПЛАНИ ЗА БУДУЧНОСЦ

И

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН ИНРИ, ИНЦИ (INRI)- од латинского Iesus Nazarenus Rex Iudaeorom и ИНЦИ од церковнославянского Исус Назаретски Цар Израильски. Так було написане на таблїчки прибитей на хресту на котрим розопяли Исуса. Означовало Исусову вину пре котру бул осудзени на шмерц – преглашел ше за израильского цара. Кивот – (греч. кивотос – древени куфер, лада, шкатула). Шкатула зоз металу, древа або каменя, часто уметнїцки зробена у форми церквочки, котра стої на пристолу. У нєй ше, у окремним путиру, дарохранїлнїци, чува цело Христово.

10

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

Дзе Исус пребува, там нє може буц чежки грих. По святей причасци дзекуєме – благодариме Богу зоз писню: „Най ше виполня уста нашо зоз твою хвалу, же ши нас зробел достойнима, же зме ше могли причащац зоз Твоїма святима, безсмертнима и животворнима тайнами. Захрань нас, Боже, у Твоїм пошвеценю, же бизме цали живот препровадзели у роздумованю о Твоєй правди. Алилуя”. Зоз катехизису „Зоз Исусом за столом”

Духовна приповедка Було то єдней нєдзелї. Цала фамелия ше-

дла ґу столу полудньовац. Пейцрочни Матей ше перши почал модлїц: „Мили нєбесни Оче, дзекуєме Ци за тот красни дзень. Дзекуєме Ци же зме нєшка шицки вєдно були у церкви и же зме тераз шицки при столє. И ... увидзиме ше знова на идуцу нєдзелю.” Над остатнїм виреченьом ше родичи задумали. Тото цо Матей гварел на концу молитви, часто у нашим християнским живоце. Забуваме на Бога док виполнюєме каждодньово обовязки. Ходзиме до школи, на тренинґи, на проби и на родзени днї, родичи понагляю на роботу, врацаю ше вистати... и так занєдзбуєме Богу дац тото цо Вон заслужує. Кажди дзень маме вельо причини помодлїц ше Богу, питац од Нього помоц, подзековац му, славиц Го, а нє лєм внєдзелю. З молитву „Оченаш...” питаме „хлєб наш каждодньови дай нам нєшка...”.

Нїхто на тим швеце нє може знац цо ше шицко случи у будучносци и яка вона вообще будзе, алє верим же ше кажди чловек може постарац о тим и виполнїц шицки свойо жаданя. Я мам вельо плани за будучносц. На першим месце ми же бим була щешлїва, здрава, добра и успишна жена. Витирвала сом и останєм така покля нє виполнїм свойо жаданя и цилї котри сом себе поставела. Перши крочай ґу виполньованю цильох направела сом ище кед сом почала ходзиц до першей класи. Задовольна сом и зоз оценами и зоз свою одвичательносцу. Ище дакус, та направим и други крочай, а то будзе уписованє до штреднєй школи. Любела бим ше уписац до медицинскей школи, а вец и на медицински факултет. Жадам буц успишна у своєй роботи и у живоце. Себе у будучносци задумуєм як особу хтора коло себе ма чесних приятельох. Любим ше дружиц и наздавам ше же затримам тоту прикмету. Думам же шицки мойо жаданя завиша одо мнє. Лєм я можем уплївовац на нїх и трудзиц ше же бим их витворела. Гоч цо ше случи, я сиґурна же нє одустанєм, бо знам же сом вец годна уживац и, кед Бог да, свою радосц дзелїц зоз свою фамелию. Мам ище жаданя котри нє таки вельки. Постоя и гевти о котрих ше мам догваряц сама зоз собу, а то же бим вше була чесна, праведна и же бим мала шицки гевти прикмети котри маю добри людзе. Щиро ше наздавам же ше ми шицко поспиши. Любов и щесце будзем нєсебично дзелїц зоз своїма наймилшима. Кристина Горняк, VIII Дюрдьов

ЗБУЛО ШЕ – ВРЕДЗИ ПРИЗНАЧИЦ Збуло

ше то прешлого лєта, кед мойому братови и мнє оцец пририхтал приємне нєсподзиванє. Кед сом рано станул, накармел сом живину и пошол сом ше бавиц. Думал сом же то будзе єден обични лєтни дзень, як и кажди по тераз. Мац була на роботи, оцец на полю, а брат и я були на драже при дзецох. Шедзели зме у ярку и бешедовали зме о наших снох. Док сом шедзел, з далєка сом чул гурчанє оцовей моторки. Ми з братом го вше чекали зоз ошмихом. Кед сцигол дому, вошол нука и шеднул єсц. Брат и я ше чудовали чом так понагля. Вон нам лєм гварел най до авта покладземе ручнїки и рукавки за плїванє. Думали зме же пойдземе на базен. Були зме щешлїви, алє нє и нєсподзивани, бо зме там зоз нїм часто ходзели. Вошол до авта и рушели зме, алє нє по тей драги хтора водзи на базен. Чудовали зме ше. Патрел сом през облак, а мой брат заспал. Патрел сом и патрел... и одразу сом обачел таблїчку на котрей писало

Юнакович баня. Бул сом прещешлїви. Зобудзел сом брата и гварел сом му радосну вистку. Попатрел сом до ретровизора и видзел сом оцов ошмих. Барз зме му подзековали. У банї було вельо дзеци. Вода була белава и цепла. Брат и я такой поуходзели до води. Найдлужей сом бул у oлимпийним базену. Скакал сом з висока до води. Брат ше купал у меншим базену дзе була и спущовалка. Оцец мерковал на нас. Остали зме там док чувар нє гварел же ше базен дораз завре. Упознали зме вельо нових товаришох. После купаня нам оцец купел сладоляд. Уж бул вечар и шицко було ошвицене. Будинки були прекрасни. Купели зме и сувенир. Кед зме ше врацели дому, виприповедали зме мацери свойо дожице. Оцец бул задовольни же нас так обрадовал. Були зме вистати, та зме ше швидко порихтали за спанє. Тото радосне нєсподзиванє будзем вично паметац. Себастиян Надь, VI Руски Керестур

ЄДЕН ЧЛЕН ФАМЕЛИЇ Опишем вам мойого оца.

Вон ше люби одпочивац и люби бавиц фодбал. Помага ми у ученю и часто ме даґдзе водзи. Барз люби дзеци, та ше и зо мну часто бави. Кед вечар пойдзе накармиц швинї, длуго ше на нїх припатра. Вжиме нам топи же би шицким було цепло, а вец пойдзе до роботнї, та патри телевизор. Кед войдзе нука, вше є вистати и поспани. Рано вчас става и рихта ше на роботу. Накадзи пойдзе, такой запалї камион и руша вожиц робу до предавальньох. Люби тото робиц. То му наймилша робота на швеце. Нє люби кед дахто кричи, и гвари же го теди болї и глава и уха. Дзечнє ходзи на даяки преслави. Люби мацерово колачи и торти. Мой оцец барз добре зна робиц задатки з математики и зоз природи, та ми дакеди помага кед ше рихтам за контролни. Барз люби музику и часто шпива и грає на синтисайзеру. Помага ми кед сцем научиц на металофону грац даєдну писню. Ясмина Будински, III, Дюрдьов

VIII

ДИЖДЖОВНИ ДЗЕНЬ Диждж пада цали тидзень. Правя ше барки,

У ЦИҐАНСТВЕ КРАTКИ НОГИ

У школи школяром дакеди допито, а дакеди цикаво. Шицко завиши од того хто яки ма можлївосци и сцелосци за ученє шицких предметох. Векшина школярох нє може любиц кажди предмет. Дахто волї математику або даєден други предмет, а дакому блїзши язики и литература. Даєдни школяре ше добре уча, меркую на годзинох, поряднє робя домашнї задатки, та су приклад другим. Ридко дакого поспреведаю, а дзечнє помагаю другим. Други заш любя манипуловац и зоз товаришами, и з наставнїками и родичами. Таке справованє може потирвац и длужей, алє кеди-теди ше на ньго „пошпоца”. Приклад таких случайох то спреводзки коло преписованя зоз роботних текох и домашнїх задаткох. И на одпочивкох ше часто спреведа и упрекосци. Подкладанє ногох, прицисканє дзверох же би ше нє могло войсц до учальнї, лабданє у учальнї... а кед дежурни наставнїк прияви класному старшинови, школяре циґаня и здрилюю свою вину на другого. У оддзелєню вше єст щирих и справедлївих, та помогню здогонїц правду, зоз чим ше потвердзує же у циґанстве кратки ноги. Таке справованє и єдна файта насилства, бо ше случує же ше у гунцутствох дахто и покалїчи. Прето треба же би и родичи и наставнїци воспитовали школярох процив насилства.

а ярки полни з воду. Вонка жимнєйше. Людзе облєкаю грубши шмати и топя же би им було цепло. Диждж нє престава падац, та розогнал зоз древох шицки весели птички. Кед даґдзе муша пойсц з дому, людзе беру амрели и обуваю ґумово чижми, бо чежко заобисц бари. Моцни витор дує и ламе менши конари на древох. На польох и у заградох жем барз мокра. Будзе требац вельо часу же би ше осушела. Нє любим кед пада диждж прето же жимно и нєт слунка. Лука Кухар, II, Дюрдьов

Мария-Славка Мудри и Єлена Йованович, VI Руски Керестур

Marina D`ud`ar, III, Ruski Kerestur

ОСОБА З МОЙОГО ОКОЛЇСКА

Marina Simanovi~, II, Biki~ Dol

У моїм околїску єст вельо интересантни особи. Людзе ше медзи собу розликую по характерох. Окреме ме зацикавела єдна особа. Любим буц у присустве людзох хтори зоз своїм ошмихом и радосцу одганяю и найвекши бриґи. Така и професорка анґлийского язика, Гайналка. Вона ми трима додатни годзини того язика. Гайналка висока, ма длуги, габасти били власи, а у єй желєних очох видно же є добра и єдноставна. Лєм єдна кратка догварка зоз ню досц же би ми врацела добру дзеку и ошмих. На годзинох можеме вельо научиц, дзекуюци єй знаню и сцерпезлївосци. Люби кед ю слухаме и кед посцигуєме добри резултати. Любела бим кед би шицки людзе були вше нашмеяни як моя професорка. Михаела Салонтаї, IV, Коцур

20

МИРЯНА СТЕФАНОВИЧ

КАНТИФЛАС ШУШУРЕНКО аз давно, пред трома мешацами, жил хлапец хторому було мено Кантифлас, а презвиско Шушуренко. Тоти хтори сцу спаднуц до розпуки и ламац руки, кричаюци: „А дзе є тераз, а дзе тераз тот Кантифлас, тот Шушуренко”, най ше охабя тей каркиламаюцей роботи. Скапал Кантифлас, без шлїду скапал Шушуренко, а на його месце остал лєм Яни Гуздеров. Шицки хтори би сцели оплаковац судьбу нашого занавше страценого юнака, най шлєбодно такой почню, нє будземе им завадзац. Яки то були часи, яки луки и стрели, яки шаблї и путованя, яки обегованя и спущованя по ґелендерох, пендраня по закрицох, яки бавеня на кавбойох и Индиянцох... Та яка возношлївосц, гордосц, самозадовольносц, самолюбивосц, самоинициятива, самовихвальованє, ориґиналносц! И яке одсуство самокритики и яка випиреносц, у каждим поглядзе и напряме! У двох словох, яки бул Кантифлас и яки Шушуренко! И як шицко тото скапало. И пишне мено и горде презвиско, як з руку однєшене. Нє була у питаню лєм єдна рука, алє вецей. У питаню були насампредз, Кантифласово руки. Ридко брали кнїжки, а ище ридше теки за домашнї задатки. Сцекали и од кнїжкох и од текох за писмени задатки, та и школску ташку почали занєдзбовац. У питаню були и учительово руки. Писали тоти руки єдинки и двойки нашому Кантифласови дзе лєм сцигли и кеди ше лєм указала нагода. У питаню були и мацерово руки: накадзи вжали школярску кнїжочку наквицену зоз худима двойками и єдинками, руцели ше тоти нїжни руки до акциї. Скапали зоз комори паридї, фодбалска лабда, индиянски пирка, бициґла, тротинет, корчолї и ролшуи. Скапали зоз стола пити, рейтеши, пуслочки, покераї, торти и чоколади, з єдним словом – скапало зоз живота шицко цо Кантифлас Шушуренко найволєл. А вец оцово руки обрацели ключ у клянки: – Же би ши ше нє вимкнул з хижи покля нє виправиш шицки слаби оцени! На концу старши брат зробел цошка барз нєпедаґоґийне: зоз своїма руками огашел Кантифласа. И так зоз улїци скапал Кантифлас. Занавше скапал Шушуренко. Зоз замкнутей хижи до школи кажде рано рушал скромни и вредни хлапец Яни Гуздеров. А таки ше и врацал дому учиц ше. Дармо дзеци под облаком доволую Кантифласа. Зотар ше му шлїд. И анї го нєт анї го нє будзе покля школски бренчок нє обяви конєц школского рока и нє почнє розпуст. Преложела М. Р.

Р

ҐОРДАНА МАЛЕТИЧ

У ЗМЕРКУ очало ше змеркац, та ше цале обисце чиряло до лиловкастей молги. Главна хижа була празна, бо у нєй нє було людзох. Алє було вельо ствари. Медзи нїма ше видвойовал стриберни швичнїк и нїжна полцорова вазна.

– Пребачце, панї, чи ше то уж спущує ноц? – питал ше швичнїк.

– Нє поведла бим. Ище видно – гварела вазна.

– Гей, а я чекам же би спадла ноц. Рахуєм – дахто ше здогаднє пременїц ми швичку, бо тота уж барз нїяка. Знаце, потрошела ше на вечарших препреданьох.

П

– Можем думац як нєприємно стац медзи танєрами и бруднима погарами и гартушиц ше у диму. Я звикла же коло мнє вше швижо. Ґаздиня ме дзечнє краши зоз ружами – гварела вазна.

– Вшелїяк, алє я би ше на вашим месце надул од телєй води. Сцем повесц, вше буц полни з воду... Я баржей ценїм огень. Моцнєйши є од води – гварел швичнїк.

– Можебуц – потвердзела вазна – алє кед видзи воду, огень збляднє.

– Лєм кед бисце знали як крашнє припатрац ше на прекрасну шветлосц швички, а ище ше и грац!

– Дзекуєм крашнє, алє я так сиґурнєйша – гварела вазна.

– Кажде ма право на свойо думанє – одвитовал єй мудро швичнїк.

– Цалком так – додала вазна.

– Гоч ше нашо думаня розликую, мушим повесц же сце барз крашнє воспитани – похвалєл ю швичнїк.

– Мац ме так научела – гварела пишна вазна. Теди змерк виполнєл хижу. Вазна увихла и почала дримац, а швичнїк остал будни и чекал ґаздиню и нову швичку. Преложела М. Р.

9

ВЕСНА ВИДОЄВИЧ-ҐАЙОВИЧ

ЛЕЛА ҐЕРЕҐАРКА єто горуце, полне з прахом и ґереґами. Розуми ше, ґереґи барз важни, бо як бизме без нїх прежили пекоти. Рано ґереґаре по варошу гоня кочи полни з ґереґами. Ми купуєме два вельки. Дїдо перше до нїх дурка и опатра конарчки преверююци чи ґереґи узрети, а вец видвої тоти хтори випатраю найузретши. Скоро нїґда ше нє спреведнє. Вец их ноши до гумна и спущує до студнї же би ше охладзели. Ми, дзеци, нє шмеме ше нагинац на паланки, алє крашнє чуєме: плюс, плюс! Лєдво чекаме полудзенок. Кед мац постави стол под орехом, дїдо идзе по ґереґи. Ступци го провадзиме. Почина лов на желєни лабди. Навияме на цале гарло. Дїдо нє обачує же закукуєме до студнї. Кед влапи єдну до кабла, кляпкаме. Вец ю у кошарки ношиме на стол. За нами остава мокри шлїд у праху. При столє под орехом чека нас Лела. Вона вше є зоз нами, бо ґереґи найсмачнєйши у дружтве. Мац приноши тацну и вельки нож. Дїдо перше виреже облачок, а вец каждому реже фалаток ґереґи. Юшковита и сладка, червена як крев, полна зоз чарнима маґочками. Юшка капка по партку, счурює ше по нас, а часц упива смиядна жем под столом. Кед зме ше насицели и нїхто нє може положиц до устох анї фалаточок, пред тим як мац позбера лупи и руци их до канти за шмеце, дїдо винїма бичак. Яки нам бависка вирезує! Ладьочки, клатки, бабки, животиньки, кочики, хижи, древа... Яки ше лєм чуда зявюю пред нашима очми, ту, на гладким пластичним партку! Раз ше бавиме у сказки, раз водзиме битку, вец виучуєме нєпознати предїли... завиши од того яки бависка того пополадня виходза спод дїдових схопних рукох. ДРАҐОМИР Лела возбудзена гвари: ЧУЛАФИЧ – Док вирошнєм, будзем ґереґарка! „Направим” найвекшу ґереґу на швеце!

– Яка будзе велька? – пита ше брат. Кед так раз – Як хижа, а можебуц ище векша на їжа станул, – одвитує Лела обчарована. слон нарату зричал. Шицки ше шмеєме и жаль нам же ше мушиме розисц од тих дїдових А цо було їжови? уметнїцких дїлох. Лела одходзи накадзи ш почнє змеркац. Змахнє ми, а Їж ше поклонєл, я гварим: та гварел слонови: – До ютра! „Пребачце, я ишол скоком, И так часом прейдзе ище єден нє станул сом вам на драгу лєт нї дзень. нароком!” Преложела А. Римар Прешпивала М. Римар

ДЗЕНЬ ХТОРИ НЇҐДА НЄ ЗАБУДЗЕМ

Л

ВОСПИТАНЄ

Було то у маю пред двома роками.

Рушели зме з дому рано коло дзевец годзин. Замок ше находзел нєдалєко од Бечею. У тим замку „Фантаст” отримовало ше медзинародне змаганє младих музичарох на хторим и я участвовала. Кед сом одграла на своєй тамбурки, пошла сом з наставнїцу и родичами прешпацирац ше. Коло замку ше находзела єдна мала церква, гиподром и єдна хижа у хторей було коло двацец конї и ной. Коло замку було вельо желєнїдла, квеца и древа. Окреме ше ми пачел базен хтори ми баржей здабал на даяки ярок. Нука у замку скоро шицко було зоз каменя. По єдних ґарадичох хтори водзели до круга, ишло ше горе, на верх замку. Кед зме вишли горе, видзели зме прекрасне околїско хторе з висока випатрало ище красше. Найкрасши бул гиподром оградзени зоз древену билу ограду. По нїм бегали рижнофарбово конї. Мнє ше найбаржей пачел ной, та сом ше и сликовала з нїм. Шпацирали зме ше по конєц змаганя, а вец зме пошли чуц резултати. Я завжала перше место. Була сом барз радосна, а як памятку на тот дзень чувам вельо слики цо сом там сликовала. Тото змаганє и цали дзень препровадзени у замку нїґда нє забудзем. Таня Надь, VII, Руски Керестур

Ilustraciy: Lx.Sopka

Aleksej Salonta<, I, Kocur

РУСОМИР Д. АРСИЧ

НЄ РУШАЙ СТРУЮ Запаметай добре, най ци будзе ясне: струя цошка моцне, нєвидлїве, а опасне. Прето нє рушай пейґли, утикачи, дроти, шнури и уцицовачи. Най там струя вари и пече... Сцекай од струї, мали чловече! Прешпивала М. Р.

Ivana Gardi, I, Verbas

ПРЕД РОЗХОДОМ Помали приходзи час нашого розходу. За тоти осем роки

вельо зме научели єдни од других. Научели зме ше медзисобно почитовац, потримовац и шицко медзи собу дзелїц. Розход у нашим живоце пременї скоро шицко. Кажде руши по своєй драги. Нїґда вецей нє будземе шедзиц вєдно на школских годзинох, алє ше товаришства нїґда нє страца. Осем роки у основней школи нам барз швидко прешли. Тераз зме лєм почали ходзиц до першей класи, а уж зме на концу осмей. На наших тварох видно забриґованосц и смуток. Розход представя и нови початок. Знова ше мушиме прилагодзовац ґу дачому новому. Дакеди зме аж и чекали конєц, а кед пришол, чежко нам и нє сцеме ше розисц. Мойо оддзелєнє нїґда нє забудзем, бо зме були як єдна велька и зложна фамелия хтора ше тераз розходзи. Светлана Балїцки, VIII, Руски Керестур

8

НАШ ДВОР Двор

у моїм доме прекрасне место за уживанє. На яр древо кайса достава прекрасни били квецики. Кед благи витрик задує, по дворе лєца били лїсточка. Двор постава цифровани зоз лампащиками и тулїпанами. Барз ше любим на яр бавиц на дворе. И мой пес ше там люби бавиц. Влєце нас кайса госци зоз своїма сладкима плодами. Вєшенї у дворе маме вельо роботи, бо опадує лїсце. Шицки го заметаме, а наш пес вец люби скакац по громадох того сухого лїсца. Вжиме ше по цалим дворе пресцера била плахта. И вжиме волїм буц вонка як нука, бо там правим Дїда Шнїжнїка и радуєм ше шнїговим пахульком. Деян Мадярев, V, Кула

21

OBLA^OK DO [VETA

Visti zoz {koloh... РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ СЕРБСКОГО ЯК НЄМАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

На Републичним змаганю зоз сербско-

На Републичним змаганю

з руского язика, хторе того року отримане 29. мая у ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре, участвовали двацец тройо школяре седмих и осмих класох зоз школох дзе ше порядна настава одвива по руски и школох у хторих нашо школяре мацерински язик уча як виборни предмет. Змаганє отворел директор керестурскей школи, Янко Хома, заменїца директора Каролина Папуґа, просвитна совитнїца мр Ядранка Коїч зоз Школскей управи Зомбор, и Ирина Папуґа спред Дружтва за руски язик, литературу и културу. Тести за змаганє и того року составел професор др Юлиян Рамач. Шицки наградзени школяре од Дружтва за руски язик достали припознаня, од НВУ „Руске слово” кнїжки, а од Министерства просвити, науки и технолоґийного розвою Републики Сербиї достаню дипломи. Порядна настава – VII класа I место – Александра Русковски, Йована Ноґавица и Антония Монар зоз Руского Керестура II место – Александра Горняк и Катарина Фейди зоз Коцура III место – Леонтина Штефанко и Жарко Остоїч зоз Руского Керестура и Ивана Цап зоз Дюрдьова У тей катеґориї ше змагал и Александар Горняк зоз Коцура.

VIII класа I место – Светлана Балїцки зоз Руского Керестура II место – Лидия Горняк зоз Дюрдьова, Дорис Бучко и Давид Шанта зоз Руского Керестура и Татяна Буила зоз Коцура III место – Настася Сакач зоз Коцура, Мая Медєши зоз Руского Керестура и Кристина Горняк зоз Дюрдьова Виборна настава – VII класа I место – Мила Кишрацик зоз Савиного Села и Мирослав Надь зоз Бачинцох II место – Дарко Бучко зоз Бачинцох VIII класа I место – Елеонора Грубеня зоз Нового Саду III место – Владимир Венчельовски зоз Ветернику У тей катеґориї ше змагала и Кристина Варґа зоз Кули

22

го як нємацеринского язика, хторе отримане 30. мая того року у Основней школи „Пете фи Шандор” у Новим Садзе, участвовали школяре седмих и осмих класох зоз войводянских школох дзе ше порядна настава одвива на руским, мадярским и словацким язику. Медзи найлєпшима змагателями були и тринацецеро Руснаци. Школярох ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре пририхтовала наставнїца Мария Балїнт, школярох ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре наставнїца Снежана Шанта, а у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове наставнїци Наташа Холошняй и Оскар Пурґич. Наградзени школяре: VII класа II место – Йована Ноґавица зоз Руского Керестура III место – Леонтина Штефанко и Тимеа Будински зоз Руского Керестура У тей катеґориї ше змагали и Антония Монар, Михаела Еделински и Жарко Остоїч зоз Руского Керестура и Тамара Тиркайла и Ивана Цап зоз Дюрдьова.

VIII класа I место – Кристина Горняк зоз Дюрдьова II место – Дорис Бучко зоз Руского Керестура III место – Татяна Буила и Настася Сакач зоз Коцура У тей катеґориї ше змагала и Лидия Горняк зоз Дюрдьова М. Р.

У голу вистава найкрасшей дзецинскей фантазиї преточеней до линийох и фарбох. Од гевтих наймладших, оводарцох, по штредньошколцох. Глєдаме пано на котрим рисунки школярох нашей школи. Потим опатраме и други. Тамара нашла свой рисунок. Патри на ньго барз длуго, а вец ше пита: – Яку награду я достала?

– Наградзени лєм даскельо рисунки. И лєм даєдни похвалєни. Найлєпши. И твой.

– Мнє ище нїґда нє похвалєли. Так, пред шицкима. Сцела бим ше висликовац при рисунку – гвари Тамара и лєм цо ше нє розплаче. Направена фотоґрафия на котрей барз добре видно шицки уметнїцки мотиви, у лївим куце фотка, а на нєй Тамрово очи и стримани ошмих, а горе надпис: ПОХВАЛЄНА Рисунок подзелєни на пасма и кажде виполнєне з иншакима мотивами: єдно пасмо то рибки и шлїмачки нєобичних формох, друге мистични швет рижних павукових мрежох, треце морски коритка вицифровани педантно и розкошно. Потим найширше пасмо шерцох, векших и менших, порозкладаних зоднука и звонка у польох цо маю форму троугелнїка. Тоти троугелнїки здабу на щити нєвельких хижох и збити єден при другому випатраю як даяка улїчка. У нєй вельо хижи, вельо доми – єден при другому. Скорей як сцисли перши жимски мрази, Тамарово родичи купели хижу на концу валала. Зоз нїзким закрицом. Стару и за тунї пенєж. Прето ше и приселєла до нашого валалу. На капури була табла на хторей з нєсхопну руку було написане: „Купуєм старе желєзо, стари фрижидери, стари косачки, стари райбачки”. Було то їх перше закрице над главу. У дворе були громади желєжива. А у хижи з облаками без ролетнох и фиронґох даскельо очка полїпени зоз широким селотейпом. На єдним залїпени рисунок зоз вистави, з надписом: ПОХВАЛЄНА. За столом, на котрим нїяк нє мож позакруцац шицки ножки, бо ше вше даєдна кива, шедзи Тамара и виписує по паперу мотиви котри лєм єй познати. Дакеди патри през облак на улїчку. Шацує преходнїкох. Чи ше можебуц дахто нє застанови и нє обачи єй рисунок залїпени на облаку?

БУДЗЕНЄ ЯРИ Лєто лєм цо нє почало,

алє нє думайце же ту помишани рочни часци. „Будзенє яри” то наслов кнїжки писньох за дзеци поети Василя Мудрого, хтора тераз вишла у НВУ „Руске слово” у Новим Садзе, як дарунок школяром хтори и на лєтнїм одпочивку сцу пречитац дацо нове. Шейдзешат писнї подзелєни до трох циклусох: О дзецинстве, О фамелиї и О природи. Поета Василь Мудри пише скоро седем децениї, та стихи хтори нє друковани у його першей кнїжки „Подшнїжнїки викукую” обявеней 1973. року, нашли свойо место у кнїжки „Будзенє яри”. Найдзеце ту писнї о школи, о рисованю, о бабкох, Дїдох шнїжнїкох и Дїдови Мразови, о Миколайови, о мацери, о птицох... Кнїжку илустровала Мария Ковачевич, а рецензию написала Ирина Гарди-Ковачевич. „Василь Мудри найориґиналнєйши, бо ше местами одкрива як окреме субтилни припатрач на шицко цо го окружує, од природних зявеньох, по живи существа и як ше медзисобно тот живи швет повязує зоз чловеком, у тим случаю, у ствари зоз дзецми.” Виривок зоз рецензиї

ҐОЛ Крашнє прешол бавяч Сима и бека правого, та ше рихта вдериц лабду до кута лївого. Розбегнул ше нагнївани швидко яґод стрила... У тим чаше одлєцели лабда и ципела. Нє зна, тераз, цо ма робиц ґолман нєщешлїви: лапац лабду або сцекац од ципели живи?!

7

КСЕНИЯ ВАРҐА

Т А М А РА

П

ришла з другого места, зоз другей школи такой на початку септембра.

– То твойо нови пайташки и пайташе. И твой нови класни старшина – гварел директор. Одведла сом ю шеднуц до штреднього шора. Помали з плєцох зняла свой празни руксак на котрим були нарисовани менши и векши рибки у вшелїяких фарбох. Положела го долу ґу карсцелю. Мено єй було Тамара. Бул пондзелок, остатня годзина. Шицки чекали бренчок. Ютре до школи пришла медзи першима. Вжала остатню лавку и карсцель, пренєсла до шора коло облакох и положела опрез шицких других лавкох. Нї зоз ким нє приповедала.

– Я у школи вше шедзела сама! – бул кратки одвит на нєобични поступки. И на одпочивкох вше була сама. Нє барз провадзела наставу. Дакеди ше припатрала през облак до двора, алє якошик одсутно. Дакеди ше обрацела назадок и патрела цо школяре робя. Дакеди даскельо секунди патрела на єдного, потим преходзела на другого... Як кед би их поровновала. Дакеди пре тото наставали кратки, алє оштри звади. Иґор мал окреме кратки нерви.

– Цо ше ужераш на мнє! – прецадзел през зуби полугласно и шицок почервенєл. Сцел предлужиц далєй, алє попатрел у напряме наставнїцкого стола и одустал. На одпочивку то сиґурно зробел. А старал ше же би тото и други чули. На джобаци слова и Тамара врацала джобацо. Вадзела ше зоз хлапцами, ище частейше зоз дзивчатми, з наставнїками... У школярскей кнїжочки було написане: укор пре сцеканє зоз годзинох, пре зраженя з пайташками. После каждей звади барз плакала. Котуляли ше єй слизи єдна за другу, а вона их розмасцовала по твари раз з єдну, а раз з другу руку и лєдво виповедала: – Мнє нїхто нє люби!

6

Чого Тамара нє мала досц? Єдного дня до школи принєсла мали нотес зоз чистима паперами. На годзинох рисовала. Кажди папер бул приповедка за себе. На єдним рисунку були три шерца зложени єдно прейґ другого. Кажде було иншак вицифроване з дробенкима мотивами. Ґу нїм водзели вельо дражки, исто так кажда вицифрована зоз окремнима мотивами и окремнима фарбами. Шицко тото було якошик звязане до ґузла. Жажда за блїзкосцу.

– Крашнє рисуєш! – гварела сом Тамари. Стримано ше нашмеяла и одвитовала: – Я тото барз любим! За Мешац кнїжки на конкурс послани литературни и подобово роботи. И Тамарова. Барз ше зрадовала кед чула же и єй робота виложена, та треба єдна ґрупа школярох най идзе на шветочносц до Сивцу. И вона.

Visti zoz {koloh...

12. СМОТРА СЛАВЯНСКЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛУ

НАШО НАЙЛЄПШИ РЕЦИТАТОРЕ

бово роботи за Смотру славянскей писменосци у Тителу бул розписани, школяре посилали роботи, алє, нажаль, пре катастрофални вилїви у Сербиї, Смотра нє отримана. Фахово комисиї препатрели шицки роботи, вибрали найлєпши, и награди по пошти сцигли до школох. По руски писали состави школяре зоз Руского Керестура и зоз Дюрдьова, а послали и достали награди и за калиґрафски роботи.

од 25. по 27. април того року змагали ше и дзешецеро Руснаци. Найуспишнєйши були Валентина Михняк (штреднї возрост) зоз Дюрдьова и Мирослав Малацко (старши возрост) зоз Руского Керестура. Вони ше пласовали на Републичну смотру хтора мала буц отримана у Валєве алє, нажаль, пре вельки вилїви у нашей жеми, Смотра того року будзе познєйше. На Покраїнскей смотри найвисши припознаня – Златни плакети достали: Милица Михальовски зоз Дюрдьова (младши возрост), и Тимеа Будински зоз Руского Керестура и Марко Недич зоз Коцура (штреднї возрост). На змаганю рецитовали и Минеа Югас и Матей Шепински (младши возрост) зоз Руского Керестура, и Андрея Колєсар зоз Руского Керестура, Николета Недич зоз Коцура и Демиан Паланчаи зоз Суботици (старши возрост). М. З.

Наградни конкурс за школярски литературни и и подо- На Покраїнскей смотри рецитаторох у Сечню

Наградзени школяре Младши возрост (3. и 4. класа) 1. Ясмина Будински, Дюрдьов, „Єден член фамелиї” 2. Иван Кухар, Дюрдьов, „Родзина хтору любим и почитуєм” 3.Єлена Мудри, Дюрдьов „Жимни днї запановали у моїм валалє” Штреднї возрост (5. и 6. класа) 1. Себастиян Надь, Руски Керестур, „Збуло ше – вредзи призначиц” 2. Кристина Катона, Руски Керестур, „Дожице зоз хторого сом вицагла поуку”, 3. Теодора Новакович, Руски Керестур „Портрет милей особи” Старши возрост (7. и 8. класа) 1. Дорис Бучко, Руски Керестур, „Дїдо Маслей: У худобстве богати” 1. Кристина Горняк, Дюрдьов, „Мойо плани за будучносц” 2. Оливера Пап, Дюрдьов, „Уходзиме до швета одроснутих” Найлєпши состав по руски написал Тадей Малацко, Руски Керестур, „Пред одходом” Штредня школа ОШ и ШШ зоз Домом школярох „Петро Кузмяк” Руски Керестур 1. Наташа Джуджар, „Здогадованє зоз дзецинства” 2. Мирко Катона, „Фарби, пахи и звуки мойого дзецинства” 3. Тамара Будински, „У цудзей скори” Найлєпши состав по руски написала Марияна Колошняї, „Символизем Шарла Бодлера у писнї Албатрос” За калиґрафски роботи награди достали: Основна школа Анамария Няради и Валентина Гайдук зоз Руского Керестура Кристина Тодорович, Бояна Берич, Зорана Дякович, Александра Станкович, Марко Маркович и Мария Берич зоз Дюрдьова Штредня школа Соня Кнежевич, Даниєла Колошняї и Катарина Сапун, Руски Керестур

У

ПРОМОЦИЯ КНЇЖКИ „ЧИ МИ ВЕРИЦЕ”

ж ту и нови Змайово дзецински бависка, а на лоньских вишла двоязична кнїжка „Чи ми верице” хтору зоз стихох пейдзешат найпознатших сербских поетох пририхтала Мелания Римар. Школяре у Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове аж тераз пришли на шор видзиц, достац и читац тоту кнїжку. На промоциї отриманей 28. мая були шицки школяре руских оддзелєньох нїзших класох зоз своїма учительками, а були и по даскельо школяре зоз сербских оддзелєньох, та писнї Йована Йовановича Змая, Бранка Чопича, Раши Попова, Душана Дюрдєва, Деяна Алексича и других читани и по руски и по сербски. Було и наградни питаня, та вец, розуми ше, за точни одвити школяре достали награди – кнїжки „Чи ми верице” - „Да ли ми верујете”. Р-р

23

ОФАРБ ОВОЦИ

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох скрита назва даєдней лакотки. Хто люби сладке, най ше потрудзи понаходзиц их.

1. Андя принєсла до лядовей води з поля цеплу ґереґу.

2. Чи ґол дал наш Микола, чи сушедов Яков?

МЕЛАНИЯ РИМАР

ТИСЯЧ ПИТАНЯ И ЄДНА РИБКА

С

лунко ище анї цалком нє отворело очи, та таке каправе клїпка и випросца павучайки, а Миколка ше уж розбаторел, сплокнул твар у жимней води як прави хлоп и шпота ше за оцом. Оцец ше

3. Моцни витор так нарабял, же аж збивал птицом гнїзда.

4. Шицки були цихо, лєм брат Лука шпивал.

5. Нє дуркай до облакох бабом, бо нина закукує споза фиронґи.

Офарб тоти овоци так: 1 2 3 4 5 6 7

– – – – – – –

на на на на на на на

помаранчецово червено жовто желєно лилово чарно каменково

КРИЖАЛЬКА

Горизонтално: 1. Виражованє гнїву, вадзенє; 2. Тот хто даґдзе участвує; 3. Маґочкова овоц, а нє вишня; 4. Барз наоблєкани, наобдзивани; 5. Хлопске мено; 6. Дїдо у деминутиве; 7. Одрезани край колача; 8. Нарисовани слики. Вертикално у офарбеней колони: Школски кнїжки

24

ЛАВИРИНТ

На островку прекрашнє, алє ше треба дакус потрудзиц же би ше ладьочка нє заглобела у лавиринту. Корманюй помали, та сиґурно сцигнєш.

круци по приклєце, вец по конку и знова цошка шпирта по креденцу у приклєце. Хлапец нєсцерпезлїви. Цалу ноц нє мал мира. Нє шмел себе розложиц сон по цалей посцелї, бо би го вец додня рано нє могол розмервиц, та шнїл лєм, так повесц, на стояци, з полузаджмуренима очми, а оцец ше тераз розцагує. Наисце ше розцагує як клубко волни кед ше скотуля баби з отомана и станє аж под лавку у чолє. Миколка ище нїґда нє лапал риби на штред беґеля у чамцу и прето є тераз возбудзени як Ґаґарин кед паковал зайди и рушал до космосу. Нє шме ше вельо випитовац, бо ше му видзи же оцец нє доспал, та ше ище обраци хвиля и нє пойду нїґдзе. А хлїсти ше кормацаю по конзерви и фойтую ше у тим малим гарешту.

– Оцец, нє готови зме ище?– пита ше син бояжлїво.

– Я нє. Видзиш же зазберуєм нєобходни прибор! – одвитує оцец.

– А я гей. Шицко ми порихтане. Рушайме уж раз – наглї Миколка оца.

– Рушаме такой енки, лєм най ище вежнєм коршовик з воду. Ти вежнї кабел.

– Озда нє будземе напавац риби? – чудує ше Миколка.

– Нє будземе их напавац, алє озда нє буду у сухим чамцу руцац багинди. Мушиме их чувац у каблє полним з воду – толкує оцец будуцому рибарови. Хлапцови ше розґужлєли питаня и лєм вискакую єдно за другим як падобранци.

– Най кабел такой наполнїм з воду?

– Нє плєц! Озда нє будземе з дому влєчиц ище и воду! Нє маме досц серсану?! Мац наказала най нє забудземе шамлочку же би єй чадо нє зацерпло на кучаци стрежуци за даяким там худим колячком. Нарихтала ци покерая, колбаски и шуночки як кед бизме там мали остац до ламачки, а кукурици ше лєм чулкаю. И шицко тото я мам цагац на своїм хрибце – подудрує оцец, а син уж ма готове нове питанє: – Идземе на бициґлох?

– Нє! Розкрачаме ше напросто по сцернї и дораз зме там. Панцик би нє ишол пешо! Оєй! Цо кед зґажи ґордон лєбо ящурку! – покус видрижнююцо оцец синови дава до знаня же би могол дакус преридзиц питаня и подпитаня. Конєчно ше доцагли ґу води. Видрилєли чамец з паркинґу у густим наду, вискладали до ньго шицко цо привлєкли и влапели ше до роботи. Миколка здзивал на квачки дзе хлїсточку, дзе кукуричку або варену ґомбовцу без маджуну, а оцец заруцовал циґонї. Риби випатра були понаєдани, бо ше цошка нє барз пажерели на рибарово лакотки.

– Оцец, а риби знаю же их ми пришли лапац?

– пита ше син.

– Цихо будз, бо их розплашиш – читка го оцец.

– А вони нас чую? Знаю вони же кед почню цвенкац, та их полапаме и законча на тепшички? Розумя вони по руски? – нє престава ше випитовац хлапец.

– Нє знам цо знаю и чи нас розумя. Питай ше им, хлапче!

– Нє лєпше най бешедуєме по сербски та нас нє буду розумиц? Нє буду знац же зме их пришли лапац, поквача ше на циґонї и ... мац достанє полну тепшичку риби – видумує Миколка. Слунко вше баржей пражело, вода у каблє у хторим плївала єдна рибка була горуца, оцец вистал од синових питаньох, син, од щесца же на чамцу лапал риби, вироснул за главу, та ше зобрали и рушели помали дому.

5

ПРЕЗ ЛАВИРИНТ ДЕЛГИЯ

Д

елги подзелєни на безчислени нови цалосци хтори огромна процивносц старому Делгию. У новим Делгию углавним амбасади, представнїцтва, Парламент, Всеиндийски радио. Улїци углавним пусти, з огромнима, чистима булеварами. Там сом дзекеди одходзела удиховац и напавац ше зоз пахом червених рододендронох, тих огромних кветох на конарох древох цо пахли по улїцох, а даєдни презрети, розбовчани лєжали на тротоаре. Нє мож було ходзиц по нїх, оштрейши су и моцнєйши од каменьча, зоз червенима лїсточками як ранєни голуби. На широких булеварох, дзе преходнїкох скоро анї нє було, хижи були уцагнути, далєко од варошу, и були цали у желєнїдлу. Худоба до тих часцох нє заходзела. Бо, ту ше нє мало цо вижобрац. У истей часци вароша ище вше стали зарабровани два древа двойнята, Налакувара и Маниґрива, познати як стебла арюна. Прекляти од богох, браца були зарабровани чекаюци же би их Кришна ошлєбодзел, же би ше му поклонєли, гоч їх цела и пошли, остали два стебла, арюни, у варошу мира и цихосци. Як цо и браца були прекляти пре указованє голих целох, так и стебла були ценки и позоблєкани, нїґда желєнїдла на нїх, анї квитки, лєм запах скори. Одходзела сом до Тин Мурти Бгавану, дакедишнєй резиденциї першого премиєра шлєбодней Индиї, Джавагарлала Негруа, нєшка претворену до мемориялного музею з вичним пламеньом „Джавагар Джиоти”, запалєним 14. новембра 1964. року, на Негруов 75. родзени дзень. Пандитджи, як волали Негруа, у своїм парку ма и дїло нашого скулптора Франа Кршинича. Була сом и у Буда Вигаре, храме у старим Делгию, дзе жию велї ламове и велї Тибетянє. Стари Делги то окремни варош у варошу. На улїцох людзе, алє и животинї, медзи хторима доминує крава. Вона, медзи иншим, и характеристика гиндуїзма. Вона символ швета нїзшого од людзох, а з ню чловек бул блїзки, цо значи же вона була вяза у братстве медзи чловеком и животиню. Як гуторел Ґанди, крава „воздзвигує чловече єство понад гранїци його касти”. За краву, хтора постала свята животиня и леґенда, вязани велї приповедки. Стари часи

4

зазначели же ше, кед би дахто забил краву, тримало за злодїйство, ровне як и забойство чловека з висшей касти, брагмана. Забойнїк би бул осудзени на три мешаци най жиє зоз стадом, закруцени до скори забитей животинї. Тоти три мешаци могол пиц лєм воду у хторей ше варело ярец. Розуми ше, мушел виплациц кару, хтора го дакеди одведла до подполного худобства. Вецей нє бул Чловек... На улїцох Делгия множество венцох, малох. Їх улога вецейзначна и походзи з давнїнох. Под час шветочносцох з нїма ше украшує явни будинки, авзлоґи, дзвери, пулти, предавальнї, а ноша их коло шиї и шицки хтори славя швето. Як знак привиту, и нєшка ше госцови з нагоди стретнуца подарує венєц мала коло шиї. Цепли пахняци шал. А цо ше могло найсц на тезґох? Вельо поживи, овоци, желєняви. Месо?! Риби ше предавало у одредзених дньох, на одредзени годзини. Кажди дзешец минути плюскали би зоз кабла воду на месо, а млади помоцнїк махал з ренду же би нє шедали мухи. Рибу дакеди єдза и веґетариянци, алє при тим муша знац же вона нє була забита пре нїх. Меса єст и други файти, алє швиньского и целячини нїґдзе. Предавач би ше змесцел до дутяну хтори баржей здабе на псовску хижку. Шедзел би на видзвигнутей часци простору, так же би месо було попресцеране доокола. Овоци єст през цали рок: банани, помаранчата, мандарини, папаї, чигу, лимуни, ґереґи, динї, шлївки, манґо, кокос... Лакотки, бенґалски колачи и пребарз сладки соки. Чапати то єдно з главних єдлох индийского жительства, хторе ше пририхтує зоз помлєтей рискаши и муки, помишаней з воду, а цесто ше потим розженє зоз камену розвалку. То подобне як палачинки, лєм грубше... По делгийских улїцох стретнуц ше зоз гадами мож часто, нє лєм зоз гевтима цо ше их ноши пре забаву, алє гади мож найсц и у квартельох и коло хижох. Кобри або наґи ище вояком Александра Македонского, кед предарли до Индиї, уношели страх до косцох...

БУЛО ЦМА Сенка бежи ґу мацери плачуци.

– Цо ши уж напаратовала? – пита ше мац.

– У пиньвици сом барз вдерела ногу – одвитує Сенка ище баржей плачуци.

– Хтору ногу ши вдерела? Нолє, най видзим – цеши мац дзивче.

– Нє знам хтору, бо у пиньвици було цма – гвари Сенка.

U

MO

R

ВИСОКИ ЦЕНИ – Чом дїдо ноши драбинку кед идзе до дутяну?

– Прето же цени барз високи.

ЧОКОЛАДОВО МЛЄКО – Чом сушед вше купує лєм кафову краву?

– Прето же люби чоколадово млєко.

НА ГОДЗИНИ МАТЕМАТИКИ – Кельо то єденац и трицец? – пита ше учителька Єлки на годзини математики.

– Пол дванастей – одвитує Єлка.

REBUSI Avtor: Silvester D. Maka<

РАДМИЛА ҐИКИЧ ПЕТРОВИЧ

Мирко сце помогнуц мацери, та вжал кабел и идзе залївац заградку.

– Алє, Мирку, нє видзиш же уж почина пирскац диждж? – кричи на ньго мац.

– Нє хиба, я вежнєм амрел – одвитує Мирко.

G

ПОМОЦНЇК

Ч И С Л А Хтори три числа даваю збир 50? РОЗЛИКИ

Зоз кнїжки „Намасте Индийо”, котру на руски язик преложел Микола Скубан, а обявена є у „Руским слове” 1986. року

Тоти два рисунки випатраю як єден, алє кед лєпше опатриш и кед ше потрудзиш, найдзеш аж пейц розлики.

25

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИ Я ПРАВЕЛА

Zdravo zagradkare! „Остал за нами успишни ище єден школски рок...” Так почина

Наградзени роботи

Я любим опатрац „Заградку”. Барз є интересант-

За остатнє число „Заградки” у тим школским року

до Редакциї сцигла 51 робота. Вербас: Ивана Гарди, Андєла Ненезич, Серґей Надь (I); Ивана Чизмар, Митро Уйфалуши, Страхиня Познанович, Иван Сеґеди, Константин Тот, Антоний Контра, Оґнєн Миклош (II); Иван Пушкаш, Саша Раґаї, Ваня Загорянски, Иван Гарди, Себастиян Загорянски (III); Йована Скокнич, Анастасия Ненезич, Оґнєн Вучетич (IV); Давид Ненезич (V). Вєдно 33 роботи. Дюрдьов: Кристиян Будински, Борис Тиркайла, Иван Скубан (I); Иван Хромиш, Лука Кухар (II); Мария Барна, Тамара Чордаш, Стефан Бесерминї и 1 нєподписани состав (VI). Вєдно 9 роботи. Шид: Матия Шеремет, Тияна Буйла (IV). Вєдно 4 роботи. Бикич Дол: Марина Симанович, Єлена Гнатко, Милош Шолтис (II). Вєдно 3 роботи. Кула: Анастазия Козар, Деян Мадярев (V). Вєдно 2 роботи.

ВЕСЕЛИ МУРИК

Перши цепли, ярнї днї дзеци – члени подобо-

вей секциї у Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове вихасновали за рисованє по школских мурикох. Хасновали вшелїяки фарби, а мали при себе вельо щеточки, добрей дзеки и вельо инспирациї. Валентина Михнякова предложела найкрасше мено улїци у школским дворе, та шицки прилапени и тераз то Улїчка розбавених щеточкох. Шицким дзецом приємнєйше и веселше бавиц ше коло такого мурика. Кристина Горняк, VIII, Дюрдьов

26

на. Любим читац приповедки, писнї и дацо цо дзеци написали. Чом би нє було вецей илустрациї за фарбенє и вецей Забавни боки? Требал би бул и стрип, постер и вецей боки за школярски роботи. Предкладам же би у „Заградки” було совити як очувац кондицию и же би ше препоручовало нови, интересантни кнїжки. Єст вельо успишних школярох, та би требало писац о нїх и о їх гобийох. Кед би часопис бул таки, я би була прещешлїва, а можебуц би шицки дзеци куповали „Заградку”. Дария Чордаш, IV, Коцур

„Заградку” дзечнє беру до рукох нє лєм дзеци, алє и одроснути. Ма барз красни илустрациї. Кед би я була редакторка, обявйовала бим ище вецей илустрациї, вецей забавни боки и дзецински рисунки. Барз ше ми пача приповедки зоз гришочками, та би могли буц и дакус длугши. Кед вежнєм „Заградку”, перше читам интересантносци зоз швета, бо з нїх вше дацо нове научим. У каждим чишлє треба обявйовац скриваци виреченя и слички за фарбенє. Наздавам ше же Редакция од каждого школяра вежнє даєдну идею, та вец наш часопис будзе ище красши и интересантнєйши. Мария Барна, VI, Дюрдьов

Любим читац „Заградку”, а тераз мам можлївосц предложиц даяки вименки. До часописа бим положела фотоґрафиї зоз дзецинства, предкладала бим наслови нових кнїжкох и значенє наших менох и топонимию местох. Писала бим едукативни тексти о животиньох, дацо о вимартих народох, и совити як лєгчейше звладац даєден предмет у школи. Могли би школяре на основи илустрациї писац приповедки лєбо писнї. Було би хасновите написац як ше поставя стол за госцину, як виполнїц шлєбодни час и як направиц нови креациї засновани на рускей традициї. Кед би „Заградка” була така, дзеци би були одушевени. Анастасия Чордаш, VI, Коцур

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

єдна дзецинска шпиванка, алє рок бул успишни нє лєм у тих стищкох. Наисце скоро шицки школяре у наших школох були барз вредни, та кед ше на концу поздавало посцигнути резултати, даєдни анї сами себе нє верели же то їх петици, дипломи, медалї, припознаня. А родичи? Щешлїви, прещешлїви, лєм им припомнїце же би нє забули наградзиц вас. Наградни вилєт до Нового Саду и нащива Редакциї за школярох хтори послали найлєпши предкладаня за ище красшу „Заградку” будзе у септембру, бо теди озда нє будзе тельо ученя, екскурзиї, вилєти, смотри, змаганя. У прешлим чишлє часописа сом направела гришку у тексту „Резултати наградного конкурса” на 22. боку, та сом написала же свойо предкладаня поскладали до стищкох школяре руского оддзелєня трецей класи, а заєднїцку писню написали школяре штвартей класи. Модлїм их най ми пребача, а специялну награду достаню накадзи почнє нови школски рок. Най вам шицким будзе безбрижни лєтни одпочивок, щиро вам жада ваша редакторка.

ВАСИЛЬ МУДРИ

ДЗЕЦИНСКИ ЛЮБОВИ

Кед ше горуца як жирячка

дакеди розчервенї твар дзивчеца, хлапец подума же є на нєбе гоч до дньовнїка достанє и „кеца”. Кед ше познєйше зявя на дражки и таки слова: „Марча + Яни”, вон ше нахмури, цошка го штухнє, та пойдзе дому нагнївани... А лєм кус далєй, там у улїчки, стої на хижи од сушеди Нади: „Я це любим, Меланко.” Лєгко заключиц: рукопис Влади.

Na naslovnim boku 1. Наградзени школяре на Републичним змаганю зоз руского язика 2. Наградзени школяре на Републичним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика 3. Школярски польопривредни саям у Ґосподїнцох

А на мурику, уж мож пречитац: „Мижо люби Любицу.” Часто ми ище маме и таке: „Славку... Иринку... Ганьчу... Милицу...” шицко то дзецински любови, пре хтори хлапци биц ше готови...

Anamariy Nyradi, V Ruski Kerestur Робота наградзена на смотри у Тителу

3

У

ШКОЛЯРСКИ ПОЛЬОПРИВРЕДНИ САЯМ У ҐОСПОДЇНЦОХ

СТРЕТНУЦЕ НАЙМЛАДШИХ РУСНАЦОХ У ДЮРДЬОВЕ

ЛЇКОВИТА АЛОЯ

Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох 31. мая отримани Школярски польопривредни саям. Циль тей манифестациї бул помогнуц школяром осмих класох пред хторима чежка одлука – до хторей штреднєй школи ше уписац и як вибрац будуце занїманє. На образовно-науковей трибини бешедовали фаховци зоз Польопривредного факултету у Новим Садзе, зоз Польопривредней школи у Футоґу, Институту за польодїлство и

Алою, рошлїну зоз фамелиї лелийох, хасно-

НАЙЧУДНЄЙША МАШИНА

Треце Стретнуце дзецох зоз руских оддзе-

заградкарство, Еколоґийного здруженя „Баґрен били”..., а на саямских штандох у парку опрез школи дзеци могли поопатрац рижни плоди зоз войводянских польох, заградох и гумнох. Були виложени печарки, паприґа, ґереґи, квеце, було и качатка, ручни роботи и рижни украсни предмети, а на вистави домашнїх любимцох пси, заяци, когуцики и голуби. Танєчнїки, шпиваче, тамбураше и рецитаторе зоз школох и културно-уметнїцких дружтвох зоз сушедних местох розвешельовали учашнїкох Сайма, представяюци ше на бини. Медзи велїма аматерами були и дюрдьовски тамбураше и рецитаторка Валентина Михнякова. Школяре зоз Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове мали и свою екипу у квизу знаня зоз польопривреди. На Школярским сайме участвовали школяре зоз Чуруґу, Жаблю, Тителу, Надалю, Бачкого Ярку, Темерину, Туриї и домашнї Ґосподїнчанє. Дзецом то було нєзвичайно красне дожице, а школяром осмих класох озда и помоц у одлучованю дзе ше предлужа школовац. Р-р

2

лєньох предшколских установох у Руским Керестуре, Коцуре и Дюрдьове, хторе орґанизує Одбор за образованє Националного совиту Руснацох, отримане 14. мая того року у Дюрдьове. Госцох привитали и дружели ше з нїма шицки воспитни ґрупи у дюрдьовскей Забави вєдно зоз своїма виховательками. На самим початку домашнї погосцели нових товаришох зоз колачами, а дзеци зоз Руского Керестура принєсли и вельо бомбони, бо даскельо днї пред тим у нїх бул Кирбай. Дарунки пририхтали и дзеци зоз Коцура. Направели тулїпани зоз цифрованого паперу, же би памятки на тот весели дзень тирвали цо длужей. Кед ше засладзели з лакотками и кед наглас погуторели кому як мено, почала кратка програма. Кажда ґрупа ше представела зоз часточку того цо научели рецитовац и шпивац по руски. Так нє лєм дзеци, алє и виховательки: Мелания Семан и Емилия Костич зоз Руского Керестура, Серафина Яґлица зоз Коцура, Оля Балїнт зоз Дюрдьова и шицки домашнї чули и научели дацо нове. Друженє предлужене по роботньох. Док єдни були у подобовей роботнї дзе рисовали на платну, други патрели бабкарску представу „Тройо прашатка и вовк”, а треци були у физичней роботнї. Стретнуце закончене зоз заєднїцким, смачним полудзенком и пораду же нарок пойду на Штварте стретнуце до Руского Керестура. М. Р.

Док вирошнєш, будзеш мац 28 зуби, а можебуц

и 32 кед ци вирошню и розумово зуби. Кед ши ше народзел, мал ши менєй як єдну литру креви у орґанизме, а док вирошнєш, будзеш мац аж 5 литри. Кед ши ше народзел, мал ши коло 350 косци. Док вирошнєш, будзеш мац медзи 198 и 224. Нє скапала ци анї єдна, лєм ше даєдни косци зросли. Векшина людзох ма 12 пари ребра, а даєдни и 13. Найвекша косц сцегнова косц. Найвекша мускула тота на хторей шедзиш. Кед ше шмеєш, претровюєш єдзенє, рушаш з руками або ногами, порушуєш 600 мускули. Кажди дзень нохец вирошнє за 0,15 милиметери. За єден рок нохец вирошнє 5,6 центиметери. Цалком нови нохец вирошнє за три мешаци. Гоч яки вельки вирошнєш, твойо шерцо вше будзе приблїжно таке вельке як твоя песц.

вали людзе ище пред 4 000 роками. Кед Александер Вельки освойовал Єгипет, хасновал алою за лїченє своїх ранєних воякох. Клеопатрово служнїци правели лосиони и помади за свою кралїцу. Зоз алою ше лїчели и леґионере Юлия Цезара, як и гражданє старого Рима и Греческей. Єст вельо файти алої, од дробней, та по древа високи двацец метери.

КОНЇ НАШО, КОНЇ ВРАНИ Нєшкайши конї походза од животиньох хтори ше зявели ище у еоцену, пред пейдзешат милиони роками, кед ше швидко почали розвивац цицаре, насампредз копитаре. Археолоґийни и палеонтолоґийни жридла твердза же чловек припитомел коня аж пред пейц тисячи роками. Вироятно же то були азийски номадски племена. Римянє ище у першим вику новей ери знали же на копито мож положиц металну подкову, алє ше масовнєйше почало ковац конї аж у 9. вику на подручу нєшкайшей Норвежскей, а дакус познєйше у України и у Анґлиї. Найстарша и найчистейша раса коньох за шедланє вшелїяк арабска раса.

27

c

m y

k

ROK LXVII • ^ISLO 6-7 • XNIJ-XLIJ 2014 • CENA 100 DIN

Mariyna Vislavski, VII, Ruski Kerestur

Vladimir Timko, IV, Kocur

Darina Mihnyk, IV, Kocur

Viktor Nadq, V, Ruski Kerestur

S ^ASOPI

CI ZA DZE