Заградка 8-9 - 2013

c

m y

k

ROK LXVI • ^ISLO 8-9 AV]UST-SEPTEMBER 2013 CENA 100 DIN

Jovana Kolwsar, IV, Kocur Ivana Cap, VII, Dxrdqov

^ASOPIS ZA DZECI

У

МАСКЕНБАЛ У КОЦУРЕ

„ВЕСЕЛИНКА”

Руским културним центру у Новим Садзе у юнию, на концу прешлого школского рока, отримани 12. Фестивал дзецинскей творчосци „Веселинка”. Окрем домашнїх дзецох хтори у новосадских основних школох маю и годзини руского язика, на Фестивалу участвовали и школяре зоз Руского Керестура, Кули, Вербасу, Коцура, Дюрдьова, Ґосподїнцох и зоз Сримскей Митровици. Друженє почало зоз рисованьом по вонкашнїх мурох будинка РКЦ, зоз традицийним правеньом страшидлох и зоз правеньом правих колачикох з цеста. Чкода лєм же их нє було дзе упечиц. Радосц дзецом звекшал и „Мистер Твистер” хтори з балонох правел вшелїяки форми. У вечаршей програми дзеци указали тото найкрасше цо понаучовали на секцийох у школох и културно-уметнїцких дружтвох. Же найменши були найшмелши, указали дзеци хтори у Предшколскей установи у Новим Садзе раз тижньово ходза на годзини ученя и бавеня по руски. После нїх ше представяли танєчнїки, шпиваче, рецитаторе, як и музичаре хтори грали на тамбуркох, гушльох, на гармоники и других инструментох. Чкода же пре диждж вечарша програма нє могла буц вонка на лєтнєй бини, алє у сали до хторей ше лєдво месцела и числена публика и ище численши дзеци – учашнїки. М. Р.

ПТИЦА ЗОЗ СЛУНКОБРАНОМ

Д

У Дзецинскей заградки „Герлїчка” у

Коцуре у юнию отримани традицийни маскенбал на хторим участвовали поприберани дзеци зоз шицких воспитних ґрупох. Маски дзецом помагали правиц воспитачки и родичи, а хто ше нє мал часу трапиц, купел готову маску. Таки нафарбени и пооблєкани дзеци ше шпацирали по центре валала, а родичи, родзини и сушеди повиходзели на драгу та ше припатрали и цешели ше у своїх веселих оводарцох. Того дня у просторийох Дзецинскей заградки поставена вистава дзецинских роботох направених зоз еколоґийних материялох и материялох за рециклажу. Дзецом у пририхтуюцих оддзелєньох то були остатнї активносци у оводи. Тераз су уж школяре першей класи, та место коло бавискох, шедза у школских лавкох. Силвестер Дорокхази

„СТРЕТНУЦЕ У БОДНАРОВА” У ҐОСПОДЇНЦОХ

У Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґоспо-

дїнцох у рамикох 9. Подобовей колониї „Стретнуце у Боднарова” у юлию того року отримана 12. дзецинска подобова колония. Гоч манифестация була у штред лєтнього одпочивку, на ню ше одволали и петнацецеро дзеци зоз Руского Керестура, Шиду, Нового Саду, Жаблю, и домашнї, школяре з Ґосподїнцох. На столє коло хторого шедзели у кругу, була сланїна, хлєб и цибуля – тема за тогорочних малих малярох. З нїма робел подобови уметнїк Силвестер Д. Макаї.

2

аєдни птици ше лєгко прилагодзую ґу новому поднєбю, а даєдни нїґда анї нє пробовали пойсц зоз оцовщини. Така „слункобранка” хтора жиє лєм у дижджових лєсох Боливиї, Колумбиї, Еквадора, Бразилу, Перуа и Венецуели. Дакус здабе на врану, ма цме пирє з белавистим одблїском, а на глави ма чубу зоз длугокого ценючкого пиря хторе здабе на слункобран. Чуба ю щици од слунка и дижджу, алє и прицагує на себе повагу у чаше пареня. Самци ше пиша зоз украсом на першох, хторе поскладане як рибово лупки. Слункобранки єст вше менєй, бо их таманя птици хватачки, алє и чловек.

Кед малюнки були позакончовани, наставнїк похвалєл дзеци, наглашуюци же були барз вредни и дисциплиновани, а цо найважнєйше, и барз талантовани. Подобова колония отримана у знаку 80-рочнїци од народзеня маляра Петра Мояка, и 250. рочнїци Шайкашского батальону. На шветочним завераню того швета подобових уметнїкох шицки учашнїки достали од орґанизатора – Дружтва за руски язик, литературу и културу припознаня и пригодни дарунки. М. Р.

Н

ПАХНЯЦИ ФЛЯШОЧКИ

а сиверу Французкей, на гранїци медзи Нормандию и Пикардию находзи ше долїна хтору креаторе моди и парфемох волаю „склєняна ривиєра”. Там ше продукує коло 80 проценти фляшочки за парфеми на цалим швеце. Ище далєкого 1665. року, под покровительством Луя XIV, краля Слунка, почала робиц фабрика за продукцию фляшочкох. У нєй кажди дзень седем велїки пеци зогриваю скло. Фирми хтори ше занїмаю зоз продукцию парфемох, укладаю вельо пенєжи и часу до правеня фляшочкох, бо їх випатрунок аж 80-90 одсто уплївує на конєчну цену цалого продукта, значи познатей пахнячки у видумованей амбалажи. Хто зна кельо кошта єдна деца пахнячки лєбо колоньскей води у фляшки хторей форму дал представнїк даєдней з найпознатших модних хижох як цо: Ґучи, Шанел, Диор, Сен Лоран...

ШВИЧОЧКИ ЗА ЩЕСЦЕ

К

ельо раз сце потераз дули до швичкох на преславох родзених дньох? А чи сце ше дараз опитали одкаль походзи тот стари обичай? Гашаци швичочки, ми предлужуєме обичай хтори настал ище при Старих Грекох. У античних часох кажди шести дзень у мешацу бул пошвецени народзеню Артемиди, богинї природи и Мешаца. Того дня Греки пекли сладкого колача на хтори кладли запалєни швички, и то кажда фамелия розличне число, цо завишело од числа жаданьох хтори мали за наиходзаци период. Дули до каждей швички окреме и модлєли Артемиду за даяки дар, за здравє, щесце и благостан. И ми нєшка, у хвильки кед гашиме швичочку, пожадаме красни дарунок од найблїзших.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

27

За перше єшеньске число „Заградки” свойо роботи послали лєм школяре зоз Вербасу.

Ивана Чизмар, Страхиня Паунович, Антоний Контра, Митро Уйфалуши, Иван Сеґеди (II); Наташа Бала, Михаела Миклош, Аня Чизмар, Иван Пушкаш, Ваня Загорянски, Саша Раґаи, Марко Павлов (III); Аня Миркович, Михайло Костелник (IV); Марян Бала, Иван Радованов, Миленко Виславски (V); Виктория Саламун, Йована Секель, Боян Макша (VI); Ивана Милияшевич, Наташа Кашаї (VII); Тияна Штефанко, Сашка Рабинчук (VIII) и 1 робота нєподписана. Вєдно 27 роботи.

НАГРАДЗЕНИ СОТРУДНЇКИ „ЗАГРАДКИ” У прешлим школским року були сце

вреднєйши як у предпрешлим, о чим шведочи 171 робота вецей. Од септембра 2012. року по май 2013. року до Редакциї сцигли аж 1003 литературни и подобово роботи. Вецей як половку (572) роботи послали школяре зоз Коцура и Руского Керестура, а такой за нїма на лїстини школяре зоз Дюрдьова, Вербасу и Нового Саду. Вредни були и Кулянци и Шидянє, а по даскельо роботи було и зоз Бачинцох, Беркасова, Бикич Долу, Савиного Села, Ветернику, Футоґу, Петроварадину, Србобрану, Крущичу и Сримскей Каменїци. Випатра же поезию барз чежко писац, бо лєм даскельо школяре пробовали вискладац стищки. Удало ше им, та достали и награди. Пробуйце и ви, можебуц ше на вас ошмихню скрити поетски таланти.

ПИСНЯ Катарина Кулич, II, Коцур: „Цепла яр” Леон Юрич, III, Руски Керестур: „Жимски радосци” ПРОЗА Ваня Пастернак, IV, Нови Сад: „Яр у лєше” Милица Юришич, IV, Кула: „Родичи ме уча робиц” Ана Костелник, IV, Руски Керестур: „Рано” Андрей Молнар, IV, Дюрдьов: „Кед бим мал чаривну палїчку” Катарина Фейди, VI, Коцур: „Кед би лавки прегварели” Мария Барна, V, Дюрдьов: „Як ше дакеди жило” Даниєл Накич, VII, Руски Керестур: „Здогадуєм ше” МАЛЮНОК Ана Монар, II, Нови Сад Матия Шеремет, II, Шид Йована Скокнич, III, Вербас Иван Тамаш, V, Коцур Милош Бастая, VII, Дюрдьов Наташа Кашаї, VII, Вербас Антонио Киш, VI, Руски Керестур

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА У школских писмених составох, а ище частейше у бешеди єст вше вецей „цудзи” слова, вжати зоз сербского язика, та вец наш мацерински язик звучи як кед би бул покалїчени. Нє робме тото власней бешеди, най нас поколєня нє споминаю по тим нєдобрим – же зме нє чували тото цо нам нашо предки чували ту, у Бачкей и Сриме вецей як 250 роки. На годзинох руского язика вєдно наглас пречитайце тоти даскельо виреченя у каждим чишлє „Заградки”, найдзени у ваших литературних роботох хтори посилаце до Редакциї. Препишце их на таблу лєбо до теки и трудзце ше запаметац дзе сце погришели, та таки гришки нє повторюйце. Зоз тих виреченьох будзе и наградне питанє.

Zdravo zagradkare! З

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku 1. Dzeci zoz Kuli na “Veselinki” 2. Dzecinski hor “[korvan~ki” zoz Ruskogo Kerestura na “^ervenim pup~u”

нова єден початок, вельки и возбудлїви! Витайце у руским оддзелєню першей класи! У цалей школи найволї вас ваша учителька. Витайце и ви у пиятей класи и най ше класни старшина у вас цеши од нєшка, та аж по конєц осмей класи. Нови школски рок нови початок и за „Заградку”. Радовали сце ше єй и читали сце ю и у оводи. Нє преставайце з радосцу чекац кажде нове число, бо вше може приємно нєсподзивац ваш рисунок, писньочка лєбо прозна робота. Розуми ше, кед нє забудзеце послац до Редакциї. Найвреднєйши сотруднїки у прешлим школским року тераз найду свойо мено медзи наградзенима. У септембру „Заградка” нащиви кажду школу у хторей ма читачох, та подзелї награди, а на сотруднїцтво сце поволани уж нєшка. Енки почнїце писац лєбо рисовац, и штудирац цо бисце ище любели читац у своїм наймилшим и найкрасшим часопису. Радосни початок и успишни цали школски рок жада вам ваша редакторка

Ґенерация 2013/2014. Бранко Стеванович

Бринї радосц яґод бренчок школски, порученя септемберски єднаки: „Витайце, школярски чети нови, знаня жадни, до бавеня готови! ”

Знїмай шапку пред першокласнїком, почитовани школовани швету, бо першокласнїки зоз основней школи уж наютре – гордосц буду за планету! Дзвигай дзецко, та до школи провадз, ниа, тото у живоце главне, дзецко будзе знац ци подзековац – будзе вредне, мудре, моцне, славне. Винчуєм вам, учителє, школярикох, перших класох оддзелєня коло, млади паночки, панох хлапчикох, винчуєм ци помоцнєнє, школо! Прешпивала Мелания Римар

У составу пише: Домашнї нас барз угосцели.

Maryn Bala, IV, Verbas

26

Треба написац: Домашнї нас барз погосцели (вигосцели). Вожела сом ше гайзибаном. Вожела сом ше на гайзибану. Рушел сом до трецей класи. Почал сом ходзиц до трецей класи. Телевизия була да нас снима. Телевизия нас була знїмац. Снимали нас за радио. Знїмали нас за радио.

3

Ц

G

АНДРЕЙ ЧИПКАР

U

о думаце, як би було кед би ваша адреса була: „Бивам там дзе кеди ноцуєм.” Наисце би то була чудна адреса. Задумайце лєм бачика поштара хтори би мал однєсц писмо на таку адресу! Цо би, биднїк, почал? Мушиме му помогнуц и „адресу” поблїжей одредзиц. Чи би му помогло кед бизме ґу тей „адреси” додали: Йордан, лєбо, поведзме, Алжир? Вообще нє. Заш лєм то цали держави, Алжир аж барз велька. Будзме ище точнєйши: Йордан, пустиня нєдалєко од йорданско-саудийскоарабийскей гранїци. Лєм же тота гранїца ма коло шейсцсто километери! Тельо километери по писку и нєподношлївей пекоти пре єдно писмо, було би наисце превельо! Нїяке прецизованє би нє помогло, бо ґу тей „адреси” хиби важне дополнєнє: „Мой дом идзе вшадзи зо мну.” А зоз того, поведзце и сами, можу висц вшелїяки нєволї. Поведзме: бачи поштар би конєчно могол сцигнуц на место дзе адресант бул вчера, лєм же вон нєшка уж хто зна дзе! Маце право питац ше хто ма таку „адресу.” Бедуїни. По словнїку, бедуїни „жителє пустинї, арабски племена у арабийских, сирийских и сиверноафрицких пустиньох” хтори ше занїмаю зоз статкарством. Розуми ше, одреднїцу блукаюци племена треба правилно похопиц. Нє блукаю вони лєм прето же би блукали, алє их на тото наганяю барз чежки условия живота у пустинї. Нє лєгко шицок свой маєток преношиц на ґамилох з єдного на други конєц пустинї. Преноша и свойо „хижи” – велїки шатри. Направени су зоз шерсци, бо бедуїни маю на стотки, та и на тисячи кози у рижних фарбох: драпово, чарни, таркасти, а боме ше найдзе и даєдна била. Шицки маю длугоку, барз длугоку шерсц. Глєдаюци бедуїнох, рушели зме зоз Акаби, йорданского городу на побрежю Червеного моря. Дра-

га нас водзела ґу йорданскей гранїци. Гранїчаре нєпреривно меркую коло гранїци и знаю дзе ше розложела даяка ґрупа бедуїнох, думали зме. Поправдзе, шицко було вельо єдноставнєйше: єдна велька бедуїнска фамелия розширела свой двацецметерови шатор нєдалєко од гранїци. Прецо? Гранїчаре маю води, а вода у пустинї драгша од злата. Наш приход перши збачели дзеци. Точнєйше, єден хлапец и єдно дзивче, бо лєм вони були дома, алє нє бежали ґу нам. По горучави ше там нїкому нїґдзе нє понагля. Були то мали дзеци. Векши пошли з одроснутима напасац кози. Нє лєгко чувац вельки чупори козох. Вони нє таки мирни як овци, а бедуїни нє маю овчарски пси. Кощата треба чувац и од пустиньскох орлох и лїшкох. Алє, анї тоти мали дзеци, хтори оставаю дома, нє без обовязкох. Меркую на кури и курчата же би их нє поношел пустиньски орел. Маю вони и свойо склонїско: кажда фамелия цага за собу часц коруни з древа, положи ю опрез шатра, та конари служа як препреченє орлом. Дзеци ше баржей круца коло шатра як цо ше бавя. Нє маю бависка, а анї ше нє оганяю. Чежко би було бавиц ше на оганячки. Горучава нє за таке, а дзеци добре пооблєкани. Кажде ма на себе груби триков зоз шерсци скоро по колєна, хтори щици од слунка и писку цо го ноши пустиньски витор. А писок, ношени з моцним витром, реже як жилет. Старши бедуїни ноша ґалабию, якуш файту кошулї длугокей аж по жем. Мали бедуїни хторих зме видзели у Алжиру, мали нєзвичайне бависко – пустиньску лїшку. Водзели ю на порващку и питали ше чи ю купиме. Даю, гварели, туньо. Сликовали зме ю, виплацели зме им за тото и шицки були задовольни. Вони же достали якишик пенєж, а ми же зме сликовали прекрасну животиню як зоз даякей приповедки. Главу мала як песц, а уха вельки, яки нє ма анї єдна животиня тей велькосци. Нє чудовал бим ше кед би єй було мено – Дамбо!

4

R

СЛОН И БРАМУШКА

НЄ ТРЕБАЛ

Крачал слон по пралєше и одразу станул на брамушку. Аж о даскельо минути обачел же му цошка малючке на ноги, та ше озвал: – Яй, пребач, наисце сом це нє видзел!

– Нїч то, и мнє ше таке могло случиц!

По Австралиї скака кенґурка и на кажди сто метери става. Зоз єй торби викукує пинґвинче. Збляднуте є и видно же му барз нєдобре, лєм цо нє повраца. На Антарктику, у ґрупи пинґвинох шедзи кенґурче, киха и жуброта: – Знал сом же сом ше нє требал приявиц за черанку школярох!

ХТО ЦО ЗНА Пита ше учителька: – Иван, поведз цо знаш о Маркови Кральовичови?

– Знам, учителько, тото цо и вон зна о мнє.

АНЕҐДОТА Кед французки краль Анри IV (1553–1610) нащивел гарешт, випитовал ше гарештанцом о їх винох. Шицки думали же су нєвиновати, лєм єден гарештанєц припознал свою вину и гварел же є справедлїво покарани. Теди краль скричал: – Знєйше му ланци з рукох и ногох, та го пущце на шлєбоду, же би нє заражел тоти нєвиновати овечки хторих заварли вєдно з нїм!

ПРЕБУВАЛЇЩЕ НА ЧУДНЕЙ АДРЕСИ

Преложела М. Р.

MO

НАЙДЗ РОЗЛИКИ

ОФАРБ РИСУНОК

Офарб шицки поля означени зоз гвиздочками, та достанєш красни рисунок.

Тоти два диносауруси випатраю як єден, алє кед лєпше опатриш, увидзиш же медзи нїма єст седем розлики.

25

БОЖА КАТИЧКА

МИРОН БУДИНСКИ

ЛАВИРИНТ

Яни живка под перинку –

Ого-гой! Мац му гвари: Гайде ставай, Сину мой. Дзвигнул Яни периночку – Тики-так! И облєка кошульочку, Лєм наспак. Радуйме ше же уж става И облєка кошульочку, Гоч наспак.

Найдз цинь хтори цалком одвитує рисунку божей катички.

Чижми обул, а вец збачел – Гея гой! Же на лївей ноги права, Боже мой! Яки ошмих, яка слава Кед на лївей ноги здзата Чижма права!

Пооблєкал ше наруби, И наспак. Станул уж и як ше будзе Бавиц, як? Нє старай ше, дораз скочи И як гаче зарегочи. Палє, вон уж коло пшичка Бега, скака. Почал гвиздац: фию, фию На пуляка. Яки ошмих, слава яка, Кед загвиздаш: фию, фию На пуляка!...

ЕВҐЕНИЙ ЧАКАН Клайбас глєда школярову ташку, а ти му помогнї, та му укаж дражку.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

REBUS

Avtor: Silvester D. Maka>

Повяж числа од 1 по 60, та дознаш хто сце препатриц натхавого когута.

24

Д

КОНСТРУКТОР

еня ма старшу шестру Цилу. Вон ше на Цилу вельо раз гнїва, особено кед ю мац змива. Нє гнїва ше вон же ю мац змива, алє прето же Цила теди як сушедов Фифи, кед видзи цудзи кури у їх загради, джавулї, завива. Деня ше гнїва и кед Цилу мац соботами купа, бо Цила теди, як упрекосц, з обидвома ногами до плеховей купачки, як до даякей тепши, лупа. Гнїва ше Деня на Цилу и кед ю мац умива; Цила теди дас пол лавора води на штред хижи порозлїва. Деня нагнївани и кед мац Цили умива шию и уха, бо Цила теди лєм сичи, кормаца ше и ух-уха. А док єй там з мидлом и пальцами власи мерви, Деня помали алє сиґурно траци свойо ище затераз челїчни нерви. Гнїв Деню нє охабя анї кед Цилу мац чеше. Так звичайно нарату йойчи, же випатра: ниа, Цилу нєчисте нєше. А найгорше за Деню настанє кед одпочнє порядне Цилових нохцох штриганє. Деньови теди наисце досц. Цила, єй купанє, змиванє, чесанє и штриганє нохцох – то права пакосц, бо и ту вона вельо нє роздумує: тарга ше, вирґа з ногами и дує. Верабоже, ту Деня – гоч кельо ше по тераз стримовал и сам благал – вецей нє ма сцерпеня. Кед ше то так предлужи з тижня на тидзень та аж до вик-вика, Деня постанє ище у младих рокох у розуме калїка.

Деня у вязи Цили и єй подобних часто роздумує, та звичайно, и то з правом, так резонує: „Купальнї, кадзи, туши, рижни мидла и шампони, апарати за змиванє и сушенє власох уж давно пренайдзени. Над тим ище думац може хто дакус вдерени. Воно правда, и машинки за струганє клайбасох – и ручни и електрични – хто зна од кеди у хаснованю, алє би вредзело роздумац о їх практичним и розличним усовершованю и применьованю.” Деня гвари: – Будзем студирац физику; вона бистри, розвива и преглїбює лоґику. Будзем конструктор, свой пренаходок запатентуєм, та ше на тот способ и афирмуєм. Пренайдзем нови зарезовач, алє нє за клайбаси. Од мойого патента, и од чудованя, велїм ше, боме, подзвигню на глави власи. Будзе то апарат котри каждому зашлєпи очи: нє метал, нє древо, нє клайбаси, алє дзивчатски, вообще женски нохци обточи. У нїм ше колєчка заокруцаю, та Цили нохци, без йойку и болю, оштригаю. А вецка – так Деня пророкує – патент машина зоз щеточками нохци вичисци, ореселює, а по потреби – и з червеним лаґом, аж и манди пальчики, олаґує – розуми ше, без даякого обаваня, драня, звискованя и – нервованя.

5

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

РИБАР И ПРИНЦЕЗА Д

зешка далєко, у єдней красней жеми, дзе вше цепло и дзе шицки квети розквитнути цали рок, жила єдна прекрасна млада принцеза. Мала шицко цо задумала, бо ю оцец барз любел и досц було лєм повесц же ше єй дацо пачи, такой ше остарал створиц єй. Алє, вона була смутна, бо була сама у велїчезней кральовскей палати. Мацер свою, кралїцу, анї нє запаметала, шестри анї братох нє мала, а о пайташкох и пайташох нє могла анї думац, бо шицки людзе з того кральовства жили у своїх домох, лєм принцеза сама зоз оцом у дворцу видзвигнутим на верх брега, оддалєним од шицких населєньох. Слугове и служнїци ю пробовали забавиц и розвешелїц, алє нє помагало. Анї шпив птицох цо по златних клїткох навишаних по конкох дворца и по хижох, кед скакали и шпивали, анї музика поєднаних музикантох, анї кнїжки котри єй учителє приношели же би єй место мацери приповедали приповедки. Найгорше було, видзело ше єй, як кед би анї оца нє мала. Вон вше дзешка ходзел, або бранєл свойо кральовство, бо го нападали други цо знали же нє ма сина нашлїднїка, або освойовал нове, же би доказал свою моц, або ше радзел зоз дворянами, правел смотру своїх ґардистох, видумовал дацо з чим звекша славу и моц свойого кральовства. За ню мал лєм тельо часу опитац ше: – Цо би ши сцела, мила моя дзивочко – и видзи ше єй, анї нє вигварела, а тото ше уж створело пред ню, алє оца уж нє було. Осамена, преходзела ше по дворцу, по парку коло нього и вец поча-

ла шириц преходзки, та ше нашла на побрежю моря. Там знала длуго шедзиц, окреме ше єй пачело припатрац ше на други бок залїва кед слунко шедало, та ше фарби прелївали по гойсацих габох з червенїдлом слунка. Шпиртала по писку зоз фалатком коритка котри нашла и сами од себе ше пущели слизи з єй очох. Падали вони до габох цо ше єй котуляли коло босих ногох, бо любела сандали охабиц далєй, а сама закрочиц до швижей води. Як хтора слиза спадла, так ю дробни рибки лапали и лїґали, одходзаци з нїма у своїх жалудкох до морйового безкраю. На другим боку того морского залїва жила єдна старенка жена цо нїч нє мала, лєм колїбку закриту з палмовим лїсцом и сина хтори дорастал за женїдбу, алє, нажаль, нє мал анї дзе привесц свою будуцу нєвесту, анї з чим кармиц будуцу фамелию, та о тим анї нє роздумовал. Мал лєм стари чамец цо му остал од оца рибара, та з нїм и з його циґонями ходзел лапац риби. Так витримовал себе и свою мацер. Од єдного часу, кед мац чисцела риби, у каждей находзела по єдно перлове заренко. Були то векши и менши перли, прекрасней чистоти и ясного блїску.

– Яки су чисти, красни, совершени. Чувай их, мамо! То краса цо ми ю морйо дарує, вона нє на предай. Мац их очуховала и складала до нєвелькей древеней шкатулки у котрей чувала и дробни памятки з младосци. Як днї преходзели, перли було вше вецей, алє анї єй, анї синови на розум нє спадло предац их и купиц дацо до обисца цо им хибело. Днї преходзели и у дворцу, та оцец надумал свою смутну принцезу одац.

– Можебуц постанє веселша – думал себе.

НОЦНИ ТУРНИР У МАЛИМ ФОДБАЛУ

Н

а традицийним лєтнїм турниру у малим фодбалу у Руским Керестуре и того лєта перше бавели пионире. Младши були у штирох екипох: Хи найк, Васко де Ґама, Адидас предатор и Пума, а змагали ше и три екипи старших пионирох: Спениш бойс, Янґ бойс и Бад бойс. Шицки пионирски екипи добре бавели, и вше мали вельо навиячох. На концу турнира преглашени найлєпши. При младших пионирох стрилєц бул Микола Папуґа. Дал дзешец ґоли. Найлєпши бавяч бул Алексей Джуджар, а найлєпши ґолман Стефан Жирош.

При старших пионирох найвецей ґоли (аж 14) дал Стефан Кочиш, за найлєпшого бавяча преглашени Филип Рац, а найлєпши ґолман бул Даниєл Накич. Петнац днї керестурски пионире жили за турнир и каждого вечара з нєсцерпеньом чекали вицагованє томболи. Медзи томболами була и рочна предплата на „Заградку”, цо потвердзує же тот часопис и медзи фодбалерами ма своїх читачох и сотруднїкох. Текст и фото: Владимир Сеґеди

Илустрация Мариї Ковачевич обявена у кнїжки „Дванац сказки“ Ирини Гарди-Ковачевич

6

23

Visti zoz {koloh... РОЗХОД З УЧИТЕЛЬКУ

Концом каждого школского рока бешедує

ше и пише лєм о матурантох хтори у основней лєбо у штреднєй школи закончели єден период свойого школованя. Нїхто нє спомина школярох штвартих класох основней школи, а и вони закончели єдну часц школованя през хторе их водзела учителька. Школяре руского оддзелєня штвартей класи у ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре за розход зоз свою учительку Лидию Будинскову

порихтали веселу програму за родичох, а на концу мали и єдно барз приємне нєсподзиванє. Сами направели кратку програму „найдобрейшей на швеце”, лєм їх учительки, як подзекованє за шицко цо их научела. Гоч су уж у пиятей класи, часто убегую ґу нєй до учальнї, дзе тераз шедза нови школярики першей класи. Силвестер Дорокхази

М

ЗМАЙОВО ДЗЕЦИНСКИ БАВИСКА

едзинародни центер литератури за дзеци Змайово дзецински бависка од 5. по 9. юний того року у Новим Садзе орґанизовал 56. юнийски програми. Швето бавеня, шпиваня, танцованя, рисованя, ґлуменя и радованя почало у дворе Змайовей хижи у Сримскей Каменїци, дзе директор Змайових бавискох Душан Поп Дюрдєв привитал шицких малих и вельких учашнїкох, а найзаслужнєйшим уручел припознаня. Тогорочни лауреати були писателє Владимир Андрич и Милош Николич, и видавательна хижа Пчолка зоз Чачку. Ношитель Змайовей куки бул писатель Мирослав Цера Михаилович. Найвеселши були програми у хторих участвовали дзеци зоз дзецинских заградкох, зоз културноуметнїцких дружтвох, музичних, балетних и танєчних школох, креативних роботньох – скулпторскей, роботнї зоз штредньовиковну тематику, роботнї циркузких схопносцох, потим вистави, проєкциї филмох, промоциї часописох и кнїжкох за дзеци... У основних школох и оддзелєньох Городскей библиотеки госцовали найпознатши писателє за дзеци: Зорица Баїн Дюканович, Гордана Малетич, Гордана Тимотиєвич, Весна Видоєвич

22

Ґайович, Божидар Мандич, Деян Алексич, Урош Петрович, Слободан Станишич, Русомир Арсич, Иґор Коларов, Райко Лукач и други. У Городскей хижи у Новим Садзе була промоция кнїжки сербскей поезиї Чи ми верице хтора публикована двоязично, по сербски и по руски, а хтору пририхтала Мелания Римар. О кнїжки бешедовали писателє Душан П. Дюрдєв и Бранко Стеванович, як и рецензент Ирина Гарди Ковачевич. Р–р

Виросла вона до прекрасней младей жени и вон обчековал же ше ода за даякого принца котри нашлїдзи вельке кральовство та два зєдинєни жеми буду наймоцнєйши у тей часци швета. И обявел краль по цалим кральовстве, а послал и до других кральовствох своїх слугох зоз вистку же одава дзивку, алє же єй препущує най себе сама вибере мужа. Приходзели богати, поприберани и розкошни питаче. Пришол и єден здалєка зоз велького кральовства, а єдинєц. Краль подумал: – Но, тому, наисце нє ма цо догнац. Принєсол вон вельо цифровани фляшочки з пахнячками, котри були моцни и опивали шицких коло себе. Понукнул их дзивки: – Таки пахи нєт нїґдзе на швеце, лєм у нашей жеми – гуторел принц з того далєкого кральовства. Направени су з чудесних кветох котри лєм у нас квитню.

– Нє можем прилапиц таки дарунок и пойсц до жеми у котрей ше таки прекрасни квети потаргаю и знїщую лєм же би ше з нїх направели пахнячки за даяки пишни паночки. Або ше їх квети и пахи хасную за тих цо нє знаю жиц зоз животом яки їм дати, алє ше муша опивац з нїма – гварела вона. И врацел ше принц пшим лїцом, без млодей. Пришол други раз єден вельки караван, котрому на чолє бул принц зоз сушедней жеми. Вон бул надалєко познати ловар, млади а красни, з чию ловарску схопносцу ше цешело його кральовство. Вон гордо пред єй ноги престар прекрасни скори дзивих жвиринох. Скори були виробени так добре же були лєгки и мегки як найкрасши гадваб.

– Но, моя дзивко – гварел краль – лєпшого млодия за тебе як тот млади чловек, наисце анї я нє могол пренайсц.

– Алє, нацо мнє у тих цеплих крайох тоти скори?

– питала ше принцеза. За облєканє? Га, зафойтуєм ше у нїх! Яка би я була особа кед бим облєкла бундички цо дакеди були пишни дзиви и шлєбодни жвири у лєше. Їх шмерц ме нє може нїяк радовац – одмахла вона з главу и одбила и того питача. Баржей зачудовани як увредзени бул принц зоз сушедства. нє могол похопиц яка то принцеза цо може одбиц розкоши котри єй вон понука. Гласи о виберней принцези дошли до остатнього валала у кральовстве, сцигли и на други бок залїва, та ше о тим дознала и рибарова мац. Виняла зоз шкатулки перли, усипала их до велького празного коритка котре єй давно, кед ю як младу дзивку питал за жену єй покойни муж, подаровал. У тим коритку слухала як шумя морйово глїби, док чекала мужа, а после и сина з риболову. Поволала свойого сина: – Вежнї, сину, тото коритко! Меркуй най ше перли нє розсипу з нього и идз питац кральову дзивку за жену – наказала му.

– Алє, мамо – гварел млади рибар – цо я, таки худобни, можем понукнуц кральовей дзивки?

– Нє старай ше, кед є жена за тебе, а я, твоя мац, за тебе сцем найсц найлєпшу, нє лєм найкрасшу жену на швеце, вец вона будзе знац кельо вредзиш и зосце це.

И пошол млади рибар до дворцу и питал ше най го приму. А коритко було закруцене до мацеровей дзивоцкей хусточки, та дарунок у рукох питача нє випатрал хто-зна як лакомни. З таку зайдичку, як з даяку швеценїну питал ше вон пред краля. Кед му дворянє наявели приход скромного рибара-питача, краль ше аж нагнївал: – Моя дзивка народзена за кралїцу, а нє за рибарку – скричал и наказал одплашиц леґиня. – Одбила таких принцох, а тераз будзе примац зберанїну! Алє дзивка ше спроцивела.

– Оцец, нє годна сом буц щешлїва кед будзем знац же сом дакого унєщесцела. А нєсправедлїво одбити, кому нє дата можлївосц доказац ше, вше нєщешлїви. Най видзиме, цо ми вон ма понукнуц. Вошол леґинь, и дзивка под його скромнима, уж вилєзнутима, алє чистима шматами видзела його моцне, младе цело, котре виробели витри и чежка мрежа з рибами цо ю каждого дня цагал з моря. На його твари, огореней од слунка и морских капкох, препознала ришеносц през живот ше пребивац зоз своїм трудом и схопносцу.

– Цо ти принєсол на дарунок млодей з котру ше сцеш оженїц? – питал ше нєсцерпени краль. Леґинь осторожно спущел зайдичку, розкруцел мацерову хусточку, а на нєй блїснул седеф велького морского коритка. З коритка ше почали сипац векши и менши перли. Даєдни ше черчацо подскакуюци по марморових цегелкох, скотуляли просто ґу принцезовим ногом. Леґинь ше зогнул позберац их, а дзивка го влапела за руку.

– То мойо слизи, виплакани на побрежю моря – препознала вона перли. – Сцигли ґу тебе як порученє о моєй самоти. Тот хто зна препознац красу дзивоцких слизох, позберац и чувац их як найвекшу драгоциносц, тот зна тайни єй шерца и заслужує тирваце место у нїм. И так, млади рибар и принцеза велького кральовства ше повинчали. Краль кед остарел, свою державу придал на управянє рибарови, котри за тоти роки научел нє лєм кральовски ше справовац, алє и мудро провадзиц, та постал барз облюбени владар. Принцеза постала його кральовна и народзела му вельо дзеци, бо нє сцела ховац смутни и осамени особи як сама була дакеди. И шицких научовала чувац кажду красу свойого кральовства на радосц шицким людзом цо у нїм жили. И жили длуго, док нє помарли, а нє умарли нїґда, бо кед ше людзе любя, поставаю безсмертни.

7

ШТЕФАН ГУДАК

П

ЯК КАТКА МАТКА ВЖАЛА ПЧОЛКУ СМОЛКУ НА ГРАБКИ

опри кошнїци кошнїца, а права правучка медова улїца! Нїґдзе семафора, нїґдзе милиционера, а як на улїци, так и у кошнїци, вшадзи шор панує! Зна ше хто мед збера, а хто пораячка, хто на стражи стрежи, хто як лайгов лєжи, хто воду приноши, хто шмеце виноши!... Боме!... Робота! Шор! Послухносц! На тисячи пчолки роботнїци, кажда до своєй кошнїци, по якимшик планє, нектар, полен, квитков прах зношую, друга з криделками простор ошвижую. Боме!... Трути лєнствую и поживу троша, алє – зна ше – придзе и їм виказац себе, а вец, бо так записане на нєбе, вони муша з кошнїци пойсц! До кошнїци нїхто цудзи нє шме войц! Стражарки цудзинки крадошки пратаю, а кед их нє мож з красним од крадзи меду одврациц, вони готови вєдно зоз жадлом и живот страциц. А вец ше цошка нєкаждодньове збуло у медовей улїци. Надпатраюци свой пчольнїк, пчолар Бачи Сладки обачел же ше велька громада пчолох згарла коло єдней кошнїци.

ЯНКО ГРУБЕНЯ

ЧАРНЇЦИ Влєце, кед жито скоша, одвежу, чарнїци сладки на сцернї зрею. Оштри игелки нога зогина, чарнїци чарни рука пребера... Дзешец до устох, два до гарчичка.

8

Шмеє ше вечар мурцавим лїчком, празним гарчичком цо дзеци дому ноша.

– Ки им минкив, чи ше буду роїц, а чи даяка звада?! – подумал та пошол опатриц цо то за робота. Кед там, цо? Пчолки стражарки влапели єдну пчолку цудзинку у крадзи меду зоз їх кошнїци. Грожаци єй зоз жадлами, перше по нєй добре поскакали, а вец ю вируцели зоз своєй кошнїци. Така, зоз погужванима криделками, вона рушела пешо до свойого дому. Пред уходом ю дочекали пчолки стражарки, и кед видзели яка робота, одлучели ю одвесц пред Катку Матку най єй вона судзи: – Матко Катко, тота пчолка крадошка влапена у цудзей кошнїци як краднє цудзи мед. Вируцана є зоз цудзей кошнїци на єй и нашу ганьбу. Матка Катка попатрела зукос на преступнїцу, пошкрабала ше зоз предню праву ногу по глави, а вец вдерела зоз лїву стредню ногу до воску же ше аж цала вощина затресла. Видзаци же Матка Катка барз розгнївана, пчолки стражарки ше поцагли, а пчолка крадошка од страху уцагла главу медзи преднї ноги.

– Нє, нє крий попатрунок, патри ми до оч! – гварела Матка Катка.

– Я, я лєм сцела опатриц же яки шор у їх кошнїци...

– Пать, ище и циґанї!... А одкаль мед цо ци ше цадзи зоз воля, га?! Поведз!

– Га, га.... А га!... Нє маш цо повесц. Крадошка!... Пать, яки ци кридла. Ганьба!... Такой криделка приведз до порядку и идз на роботу. Енки!... Водзце ю! И майце ю на оку. А ти, панї, котра любиш пойсц на готове, ище раз кед це влапя у крадзи, будзеш вируцана и з мойого рою. Слунечко ограло, на Медовей улїци вре од роботи. Катка Матка ше поцагла одпочинуц од клопоти. Пчолка Крадошка свойо криделка до шора приводзи. Цали рой роботних пчолкох з кошнїци на роботу одходзи. Други ше з полнима млєчнима шлїжнїками з роботи врацаю. Заш з пчоловим млєком цале лягло, Матку и трутох накармиц треба, а и пчолар Бачи Сладки, без їх роботи нє будзе мац хлєба. Вон ше стара же би на цалим маєтку бул порядок.

ДОЖИЦА ЗОЗ ШКОЛИ Школа то место дзе ше дзеци ходза учиц. Мнє

школа найважнєйша. У нєй сом дожила вельо красни хвильки. Найволїм подобове, алє ми интересантни шицки предмети. Барз ше ми пачело кед нам учителька гварела же будземе рихтац дарунки за товаришох. Любим писац контролни з математики. Радосна сом кед у школи достанєм петичку лєбо штверку. Зоз английского сом раз достала тройку, та сом була смутна. Нєшка сом достала аж три петички и прето сом барз щешлїва. Златка Канюх, III Дюрдьов

ГОРУЧАВА Прешла жима, яр почала, сладоляд до акциї поволала. И лимунада здрава на перше место става. Горучава сцигла и вельки прах дзвигла. А кед лєто було на дзверох розпущело ляд у фрижидерох. На концу, знаю и дзеци же „сладо” и „лимо” за ошвиженє фаховци. Даниел Перкович, IV, Нови Сад

Vladimir Gornyk, IV, Dxrdqov

МОЯ МАЧИЧКА Моя мала мачичка тлустенька як торбичка. Кед ше за ню млєко греє, єй ше баюс такой шмеє. Кед даяки пес при капури, мачичка ше на ньго хмури. Док ше зоз клубком бави, цали двор єй мали. Люцки кандур кед ше мота, вона скака на верх плота, а по каждей звади сцека до загради.

Давид Кулич, VI Коцур

Milenko Vislavski, IV, Verbas

ЖАБА И ҐОВЛЯ Жила раз єдна жаба. По цалим дню шедзела на водовим калапчку и крекетала. Чекала кеди прелєци муха же би ю хвацела и жедла. Алє, место мухи злєцела ґовля. Жаба ше барз злєкла, та сцекла. Ґовля одлєцела далєй. Думала зоз чим свойо дзеци накарми. Жаба видзела же ґовлї нєт, та ше врацела на свойо место. Одлєгчало єй и почала плївац. Одразу ше знова при нєй зявела ґовля. Видзела же ше жаба престрашела, та єй гварела: „Я од тераз нє будзем єсц жаби, алє лєм хлїсти”. И так вони предлужели жиц док нє помарли. София Семан, III Руски Керестур

21

ВЕСНА ВИДОЄВИЧ-ҐАЙОВИЧ

МОЙ НАЙМИЛШИ ЧАСОПИС Часопис хтори я найволїм то „Заградка”. У нєй найволїм боки на хто-

рих можем вифарбйовац рисунки и читац гумор. Любим поопатрац и боки на хторих малюнки и литературни состави вредних школярох. Барз ше обрадуєм кед обявена и даєдна моя робота. Знам же нє можу буц обявени роботи шицким дзецом, алє треба буц сцерпезлїви. Кед нє видзе у тим чишлє, видзе у шлїдуюцим. Любим читац цо други школяре написали. Тот часопис наменєни дзецом, алє го читаю и велї одроснути. У „Заградки” єст вельо интересантни приповедки и писнї наших писательох. Вони пишу дзецом, прето треба же би шицки дзеци читали тот наш часопис. Мирослав Такач, V, Дюрдьов

ВИВИРКА

Вивирка дзива животиня хтора жиє у лєше. Вона нє велька, алє ма длугоки хвост хтори єй помага при пендраню по древох. Шерсц єй може буц кафова, жовкава, червенкава або шива. Вивирка схопно скака з конара на конар. Лєгко ше скрива од нєприятеля, бо ма таку фарбу шерсци яки и древа, та ю чежко обачиц. Цело єй оброснуте зоз густу шерсцу. Вивирка цицар. Люби єсц тварди плоди: лїсковци, орехи, ґестинї, жалудзи. Єдзенє скрива до своєй дзири у древе. Там ма резерви за цалу жиму. Вивирка весела и схопна животиня. Любим тоти лєсово животинї, бо су швидки и барз интересантни. Матия Шеремет, IV, Шид

Katarina Besermin<, IV, Dxrdqov

ЛЄТО

Лєто то красна рочна часц. Цепле є, розквитнуте и розбавене.

Древа пооблєкани у желєних шматох, а на конарох виша смачни овоци. Трава желєна и украшена зоз вшелїякима квитками. Слунко нашмеяне. Наташа Тамаш, III, Коцур

У ЖИВОТИНЬСКИМ ВАРОШУ

Бул єден мини варош. У нїм бивали вшелїяки брамушки, вивир-

Tiyna Bujla, IV, [id

20

ки и птици. Бул то їх и лєм їх тайни варош. Раз го цалком случайно нашол єден заяц. Видзел вельо печарки у хторих жили тоти дробни животинї. Була Паска, та заячок ходзел по їх обисцох и попрепатрал цали варош. Вец зоз хижки вишла гушенїца, мотиль, павук и брамушка и озвали ше ґу заячкови: „Заячку, ту нє можеш скакац, бо ше од твойого скаканя треше цали варош. Роками зме нє видзели же би нам дахто по варошу так скакал як ти!” Заячок ше зачудовал, аж ше кус и увредзел, та им подзелєл бомбони же би надополнєл чкоду хтору направел. Гушенїца, мотиль, павук и брамушка му подзековали и послали го най идзе долу коло поточка. Послухал их, а вони му подаровали цифровани, червени, стриберни и златни писанки поскладани до кошарочки. Кошарочка була направена зоз лїсца и конарчкох дубового древа. Вжал ю, подзековал новим приятельом и пожадал им же би Паску препровадзели у мире и злагоди, та весели вибегнул зоз їх варошу. Тияна Чизмар, V, Вербас

ЛЇК ЗА БРАДАВКИ

О

д кеди зме достали вакцину пред уписованьом до школи, Лела и я ше ровно бавиме на дохторох. Нашли зме празни фляшочки од лїкох и наполнєли зме их зоз офарбену воду и койякима нашеньками. Стетоскоп, тото зоз чим нам дохтор слуха плюца, направели зме зоз празней шкатулки од помади, и зоз порващка. Место шприца и игли хасновали зме застругани клайбас лєбо конарчок зоз церньом. Ми познати дохторки, а нашо лїки цалком природни, цо ше нам нашли при руки. Даєдни сладки, а даєдни горки. Наприклад, процив кашлю мушиш три раз олїзац лампащиков конарчок. За лїченє запалєного гарла мушиш поєсц дзешец баґреново квитки. Кед ци запалєне ухо, преписуєме седем чарни ягоди, наще. У нашей ординациї под орехом вше гужва. Препатраме бабки, мачата, Лайку, и бабу и дїда кед маме часу. Раз ше и брат сцел з нами бавиц. СТЕВАН БЕЛЯНСКИ – Добре, алє мушиш чекац у ординациї – гварим му я.

– Алє я нє можем чекац. Од того ми завиши живот! – ґлуми брат и дриля ми под нос руки хтори сама брадавка. цец Веселин, думаюци же мам абсолутни слух и же ми од бога даПрепатраме пациєнта и зате постац солиста у бечкей филгармониї, сцел ме, процив моєй дзеки старано махаме з главами. уписац до музичней школи, праве кед сом ше хлопски одуперал пер– То прето же лапаш жаби шим пубертетским спокусом, бо сом сцел остац безбрижне дзецко. То– гварим я. та идея му блїсла кед у єдним комисиону за дробни пенєж купел фла– Нє крашнє забивац жаби, уту хтора баржей здабала на давно згайскани сувенир зоз Трсту, як на умре ци мац – додава Лела. инструмент зоз хторого би мож було чуц даяки умилни тон.

– Поумивайце му зоз алкоМузика ме, окреме класична, у тим возросту нє барз рознїжовала, голом заражени места – гвата сом надумал указац оцови же єдного дня будзем добри, успишни рим Лели. кухар у даєдним од найпознатших шветових готелох лєбо ресторанох, Идзем ґу студнї на конєц як флаутиста, прето най нє руца пенєж на школарину у музичней шкодвора дзе рошнє стара смоква и оберам лїсца. Кед одорвеш ли, алє сом нє знал як му тото сообщиц. лїсце, чури млєко хторе треба Єдного дня надумал сом обрадовац родичох, та увариц полудзенок. накапкац на брадавки. Вжал сом шпаґети, положел сом их до горуцей води, меркуюци же – И так, лєм упарто, дзебим ше нє опекол, а вец сом тоти шпаґети мишал зоз флауту хтору сом шец днї. Брадавки скапу як з достал як дарунок од оца. Видзело ше ми же то будзе очиглядни прируку однєшени – гварим цала клад о моїх планох за будучносц. важна. Експеримент ше цалком удал, бо сом нє бул бити кед ше родичи враЛела и брат патра на мнє цели з роботи и кед видзели як шпаґети виша зоз ценкого музичного инзачудовано. Одкаль ми тельо струмента. Мац була задовольна, бо вареного цеста нє було на патосу, дохторского знаня? А я им нє на карсцельох и других кухньових елементох, и же сом кухню нє запасцем припознац же ми баба лєл, а оцец Веселин лєм глїбоко здиховал, розчаровани зоз моїм тварпрешлого лєта так вилїчела дим становиском охабиц музику, а положиц на главу билу кухарску брадавки. шапку и обрациц ше ґу прижемним стваром як цо добре єдзенє.

О

Преложела А. Р.

Преложела М. Р.

9

И

ИСУС НАС ВОДЗИ ҐУ ОЦОВИ

сус нам помага упознац Бога як нєвидлївого, вше и вшадзи присутного, всемогущого и доброго Оца. Чловечество без Христа таке як дзецко страцене у страшним лєше. Як кед би го мац напущела, а оца нїґдзе нєт. У страху и нєзнаню людзе видумую фалшивих богох, нєвидлїви страшидла и пробую ше защициц зоз чародїйствами. Кед нас Исус упознава зоз Оцом, ситуация ше цалком меня. Учиме Першу заповид и перши пасус молитви Вирую. Мале дзецко жиє у цеплим доме, у колїски, вец у посцелки, у малим швеце о хторим найбаржей дзба мац. Кед вирошнє, почина уходзиц до швета звонка хижи, до швета одроснутих. До того нового и векшого швета уводза нас родичи, старши брат, шестра лєбо приятель, вихователє, учителє. У тим швеце дзецко нє ма бриґи. Бави ше, є и шпи. Нє стара ше одкаль єдзенє, хто зарабя пенєж. Кед му ДЗЕЦИ РОДИЧОМ крашнє, воно ше шмеє, а кед го дацо болї, воно плаче, алє є нє застаране, нє муши роздумовац. Алє, кед дзецко цалком вирошнє, е бим роснул, нє мушице ме хвалїц, видзи же анї оцец анї мац, анї брат анї учиалє ме мушице потримовац и одшме- тель нє всемогущи. Церква нас учи же Исус наш старши льовац. брат. Вон нас виведзе зоз страшного лєса Нє виправяйце за мну кед дацо нє страху, зоз нємоци и нєзнаня. Вон нам гвазробим найлєпше, бо теди чувствуєм же мой труд бул даремни и же сце оче- рел же маме доброго Оца хтори моцнєйши од каждого краля и чаривнїка. Нє сце же биковали одо мнє вельо вецей. Пущце ме зме церпели, бо нас люби. Вон Оцец и манай дацо научим и на власних гришкох. лим дзецом и одроснутим людзом, чарним и Нє поровнуйце ме зоз братом, шестру або зоз сушедовима дзецми. Учце билим, богатим и худобним, здравим и хорим... За шицких єст места у його доме и у ме най будзем таки добри як и вони. його шерцу. И я дар Божи, як и кажде дзецко. Кед упознаме того Оца, кед го полюбиме, Модлїм вас, водзце ме поряднє до церкви. Будзце приклад хтори будзем кед ше повяжеме з нїм, шицки будземе добри и моцни, подобни як наш брат Исус. шлїдзиц.

Я ВАШ ДАР БОЖИ Ж

ШКОЛЯРСКИ ДЗЕНЬ У ВОДИЦИ

Школяре з наших местох и прешли школски рок закончели у Водици. Традицийни Шко-

лярски дзень бул 23. юния, дзень пред шветом Йоана Хрестителя, односно Яна, а почал зоз Службу Божу. Окрем домашнїх, у Водици у Руским Керестуре були и школяре зоз Вербасу и Коцура. Шицки вони вєдно подзековали Богу за успишно закончени школски рок, бо веря же би каждодньово обовязки нє могли виполньовац без Божей помоци. Як и звичайно на таким стретнуцу дзецох и младих у Марийовим святилїщу, волонтере Каритасу порихтали закуску, а шестри Служебнїци обдумали спортски и креативни бависка за школярох.

10

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

ЦО МИ ЗАВАДЗА ПРИ СТАРШИХ

ЯКУ ШКОЛУ ЖАДАМ

Школа место дзе препровадзуєме найвозбу-

Зошицким нормалне же нам при старших дацо завадза,

бо ми нє иста ґенерация и нє маме єднаки интересованя и жаданя. Нєшкайшим дзецом шицко дошлєбодзене и можу ше справовац як сцу. Велї дзеци нєвоспитани и, як старши гваря, нєподношлїви. Понеже тераз пришли таки часи, дзецом родичи нє можу нїч забранїц, нє шму их биц, бо ше дзеци вец буду поносовац и предлужа упрекосциц, та єст вельо розмазани дзеци. Мам щесца же сом нє така. У нашей фамелиї нєт вельо звади. Ридко кеди ше повадзиме, а то лєм кед тато зо мну франтує на способ яки я нє любим. Найбаржей ми завадза кед ше ми пита чи мам леґиня. Кед нє можем єсц, пита ше ми чи тримам диєту пре леґиня. Вон дума же я любим таки франти, а мнє таке франтованє завадза. Вельо раз сом му гварела най ми нє поставя питаня на тоту тему, алє вон нє престава. Исто так нє любим кед ме старши людзе виправяю у бешеди, бо вони хасную стари руски слова. У нєшкайшим чаше млади хасную слова вжати зоз сербского язика, та младши анї нє знаю цо знача даєдни стари слова яки хасновали нашо прабаби и прадїдове. Часто и у новинох найдземе даєдни сербски слова, гоч новини нашо, руски. Нє любим кед ми дахто од старших роби дацо цо ше ми нє пачи або цо нє сцем. Любела бим кед би похопели же тераз други часи и други людзе, та нє мож жиц и робиц так як ше жило и робело дакеди. Лидия Горняк, VIII Дюрдьов

длївши хвильки нашого живота. У нєй ше дружиме, бавиме и учиме. Упознаваме вельо нових пайташох. Даєдни нам оставаю найлєпши пайташе за цали живот, прето барз важне место на хторим ше шицко тото одвива. Моя школа красна, алє може буц ище красша. Я би у школи любела койцо пременїц. Перше бим любела же бизме мали єдного чловека зоз обезпеченя хтори би мерковал и чувал нас. Нєшка ше шицки зоз шицкима бию и вадза ше без причини, прето думам же така особа у школи потребна. Ту ше треба учиц, крашнє ше справовац, а нє биц ше. Треба же бизме любели єдни других и же бизме научели почитовац думаня других людзох. Друге цо бим пременєла то ужина. Школяре ше часто поносую же су нєзадовольни зоз ужину. Гваря же ше од нєй нє можу наєсц. Кед красна хвиля, ми, школяре, любиме висц вонка на двор и дакус ше шпацирац, алє наш двор нє барз ушорени. Прето жадам же би ше школски двор попораєло так же би було приємно шпацирац ше. Було би добре кед бизме мали вецей лавочки дзе бизме могли шедзиц и одпочивац ше од настави. Я любим свою школу прето же ме за ню вяжу вельо красни хвильки и памятки, алє заш лєм мам свойо думаня. Же би ше вони виполнєли, треба уложиц лєм дакус труду, та бизме шицки ище баржей уживали. Кристина Горняк, VIII, Дюрдьов

ПУТОВАНЄ ДО БУДУЧНОСЦИ Дахто гвари же будучносц мож пременїц, а дахто

твердзи же як нам судзене, так будзе. Нє знам кому вериц, алє знам же ше ми раз случело цошка барз нєзвичайне. Зоз товаришку Антонию сом ше врацала зоз школи. На драже зме нашли якишик нєзвичайни предмет. Здабал ми на даяки далїнски управяч хтори марсовци забули кед були нащивиц нашу планету. Вжали зме тот чудни предмет и почали зме прицискац ґомбички хтори було на нїм. Прицисли зме ґомбичку означену зоз „F”. Учули зме нєзвичайни звуки. Спущела ше молга, а ми скапали у праху. Путовали зме барз кратко до єдного места за хторе анї я нє знам же цо є. Там шицко було нєзвичайне. Людзе були пооблєкани по найновшей моди. Авта швидко лєцели. Шицко провадзело найновшу технолоґию. Нїч нам нє було ясне, анї дзе зме, анї цо зме. Наишли зме на єдну стару и запу-

щену хижу. Вошли зме нука. На муре вишел календар. На нїм писало же нєшка 4003. рок. Вишли зме вонка и похопели зме же ми у будучносци. Одразу зме почувствовали вельки глад. Антония збачела предавальню швидкого єдзеня. Поручели зме два фалатки пици. Предавачка нам дала якишик нєзвичайни таблети. Попили зме их и такой зме були сити. Будучносц ше нам з початку пачела, алє нам вец допило, та зме ше сцели врациц дому. Одразу ме хтошка почал ґуцкац. Нарату сом ше шмеяла. У тим шмеяню сом ше зобудзела и видзела сом же ме ґуцка моя власна мац. Нє знам чи шицко тото цо сом видзела у сну, може буц правдиве, алє знам же ше ми прешлосц пачи баржей як будучносц. Йована Ноґавица, VII Руски Керестур

19

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

„ЧЕРВЕНЕ ПУПЧЕ”

КЕД БИМ БУЛ НАСТАВНЇК

НАЙВЕСЕЛША МАНИФЕСТАЦИЯ

После основней школи жадам ше уписац до Елек-

тротехнїчней школи у Новим Садзе. Тота школа ме прицагла прето же ше у нєй учи и роби зоз вшелїякима механїзмами, роботами и компютерами, а шицко тото повязане зоз струю. Одмалючка ме цикави тота обласц. Єден подобни предмет у основней школи то технїчне образованє. Пачи ше ми прето же ше на годзинох рисує менши механїзми котри после правиме и пробуєме чи робя. Сам сом обачел же вецей научиме у практичней роботи, як лєм зоз кнїжкох. Кед би я бул наставнїк, на початку каждей годзини бим дакус пофрантовал зоз школярами, а потим би запановала дисциплина. Векшу часц годзини тримал бим на видео проєктору же би школяром було интересантнєйше и лєгчейше за паметанє. У практичней роботи бим ше барз закладал же

ЖИМСКИ ЧАРОДЇЙСТВА НА РОЗПУСТУ

Царица жима каждого децембра приходзи по-

цихи, нєобачлїво и приноши нам чаривни дарунки: шнїг, пакецики, крачунски дарунки и цифровани ядловци. Под час жимского розпусту можеме уживац у тих дарункох и радосцох. Найкрасши жимски дожица ше случую на шнїгу. Наша улїца теди як прави рай. Пишни древа пооблєкани у шветочних билих сукньох. Зоз закрицох виша цомплї оштри як шаблї. Зоз дворох викукую и шмишкаю ше мали шнїгово бабки зоз длугокима помаранчецовима носами, чарнима очми и шмишнима шапками. Зоз брещкох коло будинкох лєца санки як стрили. Надалєко ше шири шмих, галайк и квичанє. Док ходзиме по залядзених улїчкох, под ногами нам шкрипи шнїг. Цали край ше блїщи на благим жимским слунку. Чаривносц ше предлужує и вноци. Авзлоґи и облаки ше блїща од рижних швичочкох и других новорочних украсох. Хижи украшую оквецени ядловци. Мацери печу колача и варя вшелїяки єдла за швета. Шицки зме щешлїви, бо знаме же першого новорочного рана под ядловцом найдземе красни дарунки. Каждого року ше радуєм жимскому розпусту. То период кед забуваме на шицко тото цо нє любиме и препущуєме ше жимским чародїйством. Теа Чизмар, VI Нови Сад

18

би материял за роботу бул обезпечени шицким школяром. Тиж так бим ше трудзел принєсц цо вецей механїзми же бим могол потолковац на яки способ вони функционую. Окреме бим наградзовал школярох котри би даяки задаток ришели на ориґинални способ. Нє занєдзбовал бим указани труд на годзинох. У моїм кабинету було би окремне место за викладанє найуспишнєйших роботох котри би були приклад другим школяром. Же бим приблїжел цудзи успихи ґу своїм школяром, приказовал бим знїмки зоз актуалних змаганьох, саймох, виставох и експериментох. Же би дахто бул интересантни и напредни, муши нєпреривно укладац до свойого знаня и провадзиц актуални подїї коло себе. Наздавам ше же шицко тото єдного дня и посцигнєм як наставнїк. Борис Раґаї, VIII (тераз уж штредньошколєц) Дюрдьов

ОСОБА КОТРЕЙ ШЕ ДЗЕЧНЄ ЗДОГАДУЄМ Особа котрей ше дзечнє здогадуєм то мой товариш

зоз дзецинства. Мено му Александер, а волала сом го Ацко. Ацко бул нїзки и дакус тлустейши. Мал кафово власи и кафово очи. Понеже бивал обок при моєй баби, вше зме ше вєдно бавели. Нє требало ми вельо часу пойсц до ньго, прето же їх двор и моєй баби двор преградзени зоз єдним дротом, та сом лєм тот дрот прескочела и уж сом була у нїх. Ацко мал барз вельки двор и малу заграду у котрей зме ше часто бавели. Мой дїдо мал велького, чарного и моцного коня од котрого ше я бала, а Ацко бул шмелши, та ше бавел з коньом. При коньови було брадло слами. Любели зме ю розруцовац по дворе, а барз зме любели пендрац ше на чардак и на шопу. Дакеди пришол и мой брат, та зме ше вєдно бавели на борби. Ацко и я вше були вєдно у екипи, а мой брат бул сам, прето же вон старши и моцнєйши. Часто зме знали дацо напаратовац, алє зме нє шмели нїкому повесц же би ше нє вадзели з нами. Найбаржей ше здогадуєм тих наших бавискох у хторих зме ше змагали хто швидши и хто скорей прескочи ограду у дворе. Мой товариш Ацко тераз у Канади, алє я ше го дзечнє здогадуєм. И нєшка бивам у тей хижи дзе зме ше бавели, та вше кед преходзим по дворе, здогаднєм ше бавискох зоз Ацком. Тамара Надь, VIII Руски Керестур

Ф

естивал рускей култури „Червена ружа” и того року украшели и збогацели наймладши учашнїки на своєй музично-танєчней манифестациї „Червене пупче”, хтора отримана 28. юния на лєтнєй бини у школским дворе у Руским Керестуре. Програму отворели члени Дзецинского хору „Шкорванчки” Дома култури Руски Керестур, под руководством Лидиї Пашо, зоз шпиванку „Нашо швето”, а такой после нїх на бину шмело вишли шпиваче Музичней оводи у Руским Керестуре, зоз фахову руководительку Таню Фейдийову. У другей часци виведзени нови композициї за дзеци. Йована Ноґавица и Саня Чапко зоз Руского Керестура шпивали „Сцигла яр” композиторки Маґдалени Горняк Лелас и поетеси Мариї С. Горняк, а Валентина Фейдийова и Олеся Папуґова вибрали шпиванку Весни Надьовей и Мелани Колошняйовей „Кнїжка – мой товариш”. Виктор Хрин шпивал шпиванку Славка Загорянския и Ксениї Палатинус „Звадлїви мухи”, а Марина Романова композицию Владимира Дуда-

Себастиян Надь и Иґор Папуґа зоз хором „Шкорванчки” з Руского Керестура

ша „Шерцо у петох”. Шицки солисти и дуети хтори шпивали нови композициї, були зоз Руского Керестура, лєм Михайло Сивч, хтори шпивал „Едукованє” Самуела Медведя и Серафини Макайовей, на манифестацию сцигол зоз Нового Саду. Александра Русковски и Антонела Надь себе за тогорочни наступ вибрали „Дияну” , заєднїцке дїло Любу Раца и Михайла Еделинския. Композицию Юлияна Рамача и Меланиї Римар „Здравко люштавко” шпивали Себастиян Надь и Иґор Папуґа. Весна Надьова написала и слова и музика за композицию „Дзецинска заградка” хтору шпивала Таня Надьова. Дует Жарко Остоїч и Мижо Рацпети численей пу-

блики представели нове музичне дїло Мирка Преґуна и Саманти Рац Стоїлькович „Дньовнїк”, а вец микрофон

Мария и Петро Семан зоз Канади

Танєчнїки зоз Руского Керестура

11

„ЧЕРВЕНЕ ПУПЧЕ” дали Марини Надьовей и Кристини Катоновей же би вишпивали шпиванку Наташи Фейдийовей и Миколи Скубана „Цо ше збудзе першого априла”. Кристина Афичова и Марина Медєшова вибрали композицию Юлияна Рамача „Стародавни лакотки” за хтору текст написала Мелания Римар, а дует Леонтина Штефанко и Тимеа Будински достали задачу вишпивац шпиванку „Ми дохторе за природу” Златка Русковския и Ксениї Палатинус. У трецей часци манифестациї участвовали руски дзецински ансамбли, а перши ше представели шпиваче Руского културного центру зоз Нового Саду зоз сонґами з театралней представи „Судзенє домашнїх животиньох” хтори написал Мирослав Пап. Новосадски танєчнїки одтанцовали „Коломийку”, а потим на бину вишли члени пририхтуюцей танєчней ґрупи Дома култури Руски Керестур, одтанцовац Венчик руских танцох. Младша танєчна ґрупа танцовала „На желєней травки”, а старша „Ой, мешачку”. Дзеци зоз КПД „Иван Котляревски” у Бикичу пририхтали „Диканьски козачок”, наймладши танєчнїки КПД „Карпати” зоз Вербасу танєц „Двоме шугайове”, а госци з Ми-

Танєчнїки зоз Дюрдьова

12

250-РОЧНЇЦА ПРИСЕЛЄНЯ РУСНАЦОХ ДО КОЦУРА

У

Танєчнїки зоз Миклошевцох

Дюрдьовчанє на бини одтанцовали танци „Фуяра, фуяра” и „Микола”, а старши ше представели зоз „Танцами з Панонскей ровнїни”. На Швету дзецох участвовали и шпиваче КУД „Тарас Шевченко” зоз шпиванками „Малини, маВодителє: лини” и „Коло нашей Себастиян Надь и Марина Надь лїпи”. Вредни школяклошевцох у Репуре аматере КУД „Жатва” у Коблики Горватскей нацуре научели танєц „Сабат ваучели танцовац „За шар на пажици”, а потим пренашу Ганїчку”. Дзеци глашени побиднїцки композиу КУД „Петро Кузмяк” у Ноциї. Манифестация закончена вим Орахове на „Пупчу” танзоз шпиванку „Тисяч радосци” цовали „Гаю, гаю”, а Шидянє, хтору шпивали „Шкорванчки”, члени КПД „Дюра Киш” вивеа дириґовала Лидия Пашо, рудли „Кумов танєц”. Мария и ководителька манифестациї. Петро Семаново припутовали Конферансу за „Пупче” напидо Руского Керестура аж зоз сала Мария Стрибер, а водзели Саскатуну у Канади, дзе научею Марина Надь и Себастиян ли „Волинь”. Наймладши Надь. Аранжмани за нови композициї написал Мирослав Пап. Першу награду достал Юлиян Рамач за композицию „Здравко люштавко”, другонаградзена була композиция Михайла Еделинския „Дияна”, а трецонаградзена „Ми дохторе за природу” автора Златка Русковския. За найкрасши текст преглашени „Здравко люштавко” Меланиї Римар. М. Р.

ОД ПОЧАТКУ И РУСКА ШКОЛА

Коцуре од 23. по 25. авґуст того року було вельке швето – означена 250-рочнїца приселєня Руснацох до того валалу и 100-рочнїца од виводзеня першей театралней представи по руски на тих просторох, а отримани и Фестивал фолклору „Коцурска жатва”. Озда шицки дзеци у Коцуре на даяки способ були уключени до означованя тих ювилейох, а як жителє того валалу о його насельованю знаю вецей як їх парняки зоз других наших местох. „Заградка” нє будзе описовац богати програми з нагоди рочнїцох, алє своїм читачом приблїжи часточку историї Руснацох у Коцуре.

На преслави: танєчнїки зоз Коцура...

... и зоз Вербасу

У учебнїку пестованя руского язика з елементами националней култури за IV, V и VI класу „Ходзим, видзим, чуєм, чувствуєм” автора др Якова Кишюгаса о приселєню Руснацох до Коцура пише: „Коцур друге населєнє у Бачки до хторого ше Руснаци з Горнїци присельовали на поволанку коморских власцох. Администратор Редл 15. мая 1763. року подписал у Зомборе контракт о насельованю до Коцура 150 руских грекокатолїцких фамилийох и дал го шлєбоднякови Петрови Кишови же би на Горнїци пренашол заинтересованих и приведол их до Коцура”. (Зоз кнїжки „Кратка история Руснацох”Янка Рамача) Перши Руснаци ше на Кулянске панство, на пустару Вельки Керестур почали присельовац по контракту видатим 17. януара 1751. року, а понеже Кулянске панство було задовольне зоз приселєнцами (Руснацами) на своїм маєтку, 1763. року почало насельованє Коцура. „Перши Коцурци себе збудовали валал на Ступи, оддалєни од сербского валала Куцури. По контракту о насельованю тото право

им було заґарантоване. Вони сцели мац свой валал, же би у нїм мали вирску шлєбоду и источашнє и своїх представительох у валалскей власци... Уж концом 1764. року руски Коцур ма 66 збудовани хижи у хторих жию 386 особи. Коцурски жителє 1765. року збудовали церкву, парохию и школу. Церква була зоз набиваней глїни и валькох, а до нєй ше месцели коло 300 души. Перши священїк у Коцуре бул Осиф Кирда. Грекокатолїцка парохия у Коцуре основана 1776. року, а дотля була филияла керестурскей парохиї. Нова, велька и красна церква у Коцуре будована од 1792. по 1820. рок, кед є и пошвецена. Перша школа у Коцуре почала робиц 1765. року, а перши учитель бул Андри Ґоч. Школа була конфесионална (церковна). Дзеци ше учели читац, писац, раховац и виронауку. Перши школски и церковни кнїжки набавяни на Горнїци. Були то: буквар, Часословец, Псалтир, катакиз и други. Нова школа була збудована 1773. року.” Походзенє коцурских Руснацох Др Федор Лабош своєчасово у Мученю у сиверней Мадярскей, док препатрал парохийну архиву, нашол у найстарших кнїжкох призначку же ше вельке число людзох з тей парохиї одселєло медзи рики Дунай и Тису. Вира, бешеда, презвиска и обичаї людзох у Мученю и других руских островох у Мадярскей (Ґерембелю, Палфали, Гейокерестуре, Абоду, Бараконю, Ракаци, Вислави и других местох) зоз сиґурносцу указую же ше предки коцурских Руснацох приселєли и зоз того краю лєбо же и єдни и други потомки заєнїцких предкох. (Зоз кнїжки Мирона Жироша „Погляди до прешлосци”)

17

Ana Papu}a, 6 roki, Kocur

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

КЛАЙБАС Клайбасу шицко єдно

ЄСНИ ДЇДО

же хто з нїм рисує, и хто його шлїди зоз ґумку щухує.

Дїдо Мирон барз люби єсц.

Накадзи чує черканє танєрох у кухнї, такой енки шеда ґу столу. Начерпа себе полни танєр юшки, вежнє видлїчку и хлїпа горуце єдло. Вец одкрає два груби фалатки хлєба, вежнє вельке печене сцегно, з ножом начерпа мачанки и шицко смачнє поє. На концу ше засладзи з рейтешами. Найволї зоз сиром и зоз цеском.

Sara Mu{icki, 7 roki, Dxrdqov

Прето го воспитуй писац по паперу, нє будзеш мац тельо розгварки з мацеру.

Вон зохаби шлїди аж и на реґалу, кед будзе водзени з твою ручку малу.

Teodor Tot, 6 roki, Verbas

16

erest uski K R , i k o r iv~, 6 May S

ur

13

РУСОМИР Д. АРСИЧ

М

ЯК МИЛИЦА ПРЕСТАЛА ВИВАЛЬОВАЦ ЯЗИК

илица нєсташне, симпатичне дзивче. Барз люби свою бабу Марчу. Найбаржей прето же ю баба водзи зоз собу вшадзи. У шпацираньох ужива. И баба Марча люби свою унучку Милицу. Вона ю розвешелює и виполнює єй през дзень шицки пражнїни. Водзи ю до сушедох, родзинох и приятельох. Мала Милица єден обичай пре хтори ю баба ровно опоминала, аж ше и вадзела з ню. Милица любела шицким указовац свой язик. И док ше шпацирали, и док шедзели, и дома и у люцкого... вшадзи. Кед ше єй дахто дацо випи-

товал, кед ше задзерал до нєй, хвалєл ю, Милица му обовязно указала яки ма длугоки язик. Вивальовала язик и на товаришох, и на старших, на кумових и на родзини... наисце на шицких. Прето ше мац и оцец зоз ню вадзели, аж ю и били, алє даремно. Милица жертвовала шицко лєм же би вивалєла язик вше кед надумала. Раз зоз бабу Марчу пошла до предавальнї птицох. Баба єй за родзени дзень обецала папаґая. Дзивче ше нє могло наприпатрац на прекрасни папаґаї. Указала з пальцом на єдного, а баба го такой купела вєдно зоз клїтку. Док на каси плацела птицу, Милица закуковала на папаґая хтори подскаковал и чвиринкал у клїтки. Одразу ше Милица розплакала. Баба ше оглядла и видзела як Милица вивалює язик и уцера слизи.

– Цо було? Озда ши и на ньго вивалєла язик? Видзиш же анї папаґаї нє любя нїч бридке! Добре же це уджубнул. Требала сом це скорей привесц до тей предавальнї. Милица уцагла язик и од теди го вецей нї на кого нє вивальовала. Папаґая и нєшка чува и барз го люби. Преложела А. Р.

МЕЛАНИЯ РИМАР

ЧИШЛЇМ, ЧИШЛЇМ ОВЕЧКИ Чишлїм, чишлїм овечки и їх баранчатка. Яки буду триковчки, кед волночка кратка? Овечки ше однїмаю, штригац ше нє даю, од югаса и ножнїчкох шицки гет сцекаю. Чекай, бабо, док нарошнє волна баранчатом, та наштрикаш триковчки своїм унучатом. М. М. КОЧИШ

КОЧ И ГА ЙЗИ АН Б Бежи коч, бежи коч,

черчи цала драга! А там дихци, гвизда, шпива и локомотива. А дзе же то, а дзе же то бежи стари коч? До трецого валалчику, чи штвартого гоч! А дзе же то, а дзе же тот гайзибанчок лєже? Прейґ ровнїни и прейґ гори, поза лєси, поза гори вон ваґончки веже!

14

15

РУСОМИР Д. АРСИЧ

М

ЯК МИЛИЦА ПРЕСТАЛА ВИВАЛЬОВАЦ ЯЗИК

илица нєсташне, симпатичне дзивче. Барз люби свою бабу Марчу. Найбаржей прето же ю баба водзи зоз собу вшадзи. У шпацираньох ужива. И баба Марча люби свою унучку Милицу. Вона ю розвешелює и виполнює єй през дзень шицки пражнїни. Водзи ю до сушедох, родзинох и приятельох. Мала Милица єден обичай пре хтори ю баба ровно опоминала, аж ше и вадзела з ню. Милица любела шицким указовац свой язик. И док ше шпацирали, и док шедзели, и дома и у люцкого... вшадзи. Кед ше єй дахто дацо випи-

товал, кед ше задзерал до нєй, хвалєл ю, Милица му обовязно указала яки ма длугоки язик. Вивальовала язик и на товаришох, и на старших, на кумових и на родзини... наисце на шицких. Прето ше мац и оцец зоз ню вадзели, аж ю и били, алє даремно. Милица жертвовала шицко лєм же би вивалєла язик вше кед надумала. Раз зоз бабу Марчу пошла до предавальнї птицох. Баба єй за родзени дзень обецала папаґая. Дзивче ше нє могло наприпатрац на прекрасни папаґаї. Указала з пальцом на єдного, а баба го такой купела вєдно зоз клїтку. Док на каси плацела птицу, Милица закуковала на папаґая хтори подскаковал и чвиринкал у клїтки. Одразу ше Милица розплакала. Баба ше оглядла и видзела як Милица вивалює язик и уцера слизи.

– Цо було? Озда ши и на ньго вивалєла язик? Видзиш же анї папаґаї нє любя нїч бридке! Добре же це уджубнул. Требала сом це скорей привесц до тей предавальнї. Милица уцагла язик и од теди го вецей нї на кого нє вивальовала. Папаґая и нєшка чува и барз го люби. Преложела А. Р.

МЕЛАНИЯ РИМАР

ЧИШЛЇМ, ЧИШЛЇМ ОВЕЧКИ Чишлїм, чишлїм овечки и їх баранчатка. Яки буду триковчки, кед волночка кратка? Овечки ше однїмаю, штригац ше нє даю, од югаса и ножнїчкох шицки гет сцекаю. Чекай, бабо, док нарошнє волна баранчатом, та наштрикаш триковчки своїм унучатом. М. М. КОЧИШ

КОЧ И ГА ЙЗИ АН Б Бежи коч, бежи коч,

черчи цала драга! А там дихци, гвизда, шпива и локомотива. А дзе же то, а дзе же то бежи стари коч? До трецого валалчику, чи штвартого гоч! А дзе же то, а дзе же тот гайзибанчок лєже? Прейґ ровнїни и прейґ гори, поза лєси, поза гори вон ваґончки веже!

14

15

Ana Papu}a, 6 roki, Kocur

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

КЛАЙБАС Клайбасу шицко єдно

ЄСНИ ДЇДО

же хто з нїм рисує, и хто його шлїди зоз ґумку щухує.

Дїдо Мирон барз люби єсц.

Накадзи чує черканє танєрох у кухнї, такой енки шеда ґу столу. Начерпа себе полни танєр юшки, вежнє видлїчку и хлїпа горуце єдло. Вец одкрає два груби фалатки хлєба, вежнє вельке печене сцегно, з ножом начерпа мачанки и шицко смачнє поє. На концу ше засладзи з рейтешами. Найволї зоз сиром и зоз цеском.

Sara Mu{icki, 7 roki, Dxrdqov

Прето го воспитуй писац по паперу, нє будзеш мац тельо розгварки з мацеру.

Вон зохаби шлїди аж и на реґалу, кед будзе водзени з твою ручку малу.

Teodor Tot, 6 roki, Verbas

16

erest uski K R , i k o r iv~, 6 May S

ur

13

„ЧЕРВЕНЕ ПУПЧЕ” дали Марини Надьовей и Кристини Катоновей же би вишпивали шпиванку Наташи Фейдийовей и Миколи Скубана „Цо ше збудзе першого априла”. Кристина Афичова и Марина Медєшова вибрали композицию Юлияна Рамача „Стародавни лакотки” за хтору текст написала Мелания Римар, а дует Леонтина Штефанко и Тимеа Будински достали задачу вишпивац шпиванку „Ми дохторе за природу” Златка Русковския и Ксениї Палатинус. У трецей часци манифестациї участвовали руски дзецински ансамбли, а перши ше представели шпиваче Руского културного центру зоз Нового Саду зоз сонґами з театралней представи „Судзенє домашнїх животиньох” хтори написал Мирослав Пап. Новосадски танєчнїки одтанцовали „Коломийку”, а потим на бину вишли члени пририхтуюцей танєчней ґрупи Дома култури Руски Керестур, одтанцовац Венчик руских танцох. Младша танєчна ґрупа танцовала „На желєней травки”, а старша „Ой, мешачку”. Дзеци зоз КПД „Иван Котляревски” у Бикичу пририхтали „Диканьски козачок”, наймладши танєчнїки КПД „Карпати” зоз Вербасу танєц „Двоме шугайове”, а госци з Ми-

Танєчнїки зоз Дюрдьова

12

250-РОЧНЇЦА ПРИСЕЛЄНЯ РУСНАЦОХ ДО КОЦУРА

У

Танєчнїки зоз Миклошевцох

Дюрдьовчанє на бини одтанцовали танци „Фуяра, фуяра” и „Микола”, а старши ше представели зоз „Танцами з Панонскей ровнїни”. На Швету дзецох участвовали и шпиваче КУД „Тарас Шевченко” зоз шпиванками „Малини, маВодителє: лини” и „Коло нашей Себастиян Надь и Марина Надь лїпи”. Вредни школяклошевцох у Репуре аматере КУД „Жатва” у Коблики Горватскей нацуре научели танєц „Сабат ваучели танцовац „За шар на пажици”, а потим пренашу Ганїчку”. Дзеци глашени побиднїцки композиу КУД „Петро Кузмяк” у Ноциї. Манифестация закончена вим Орахове на „Пупчу” танзоз шпиванку „Тисяч радосци” цовали „Гаю, гаю”, а Шидянє, хтору шпивали „Шкорванчки”, члени КПД „Дюра Киш” вивеа дириґовала Лидия Пашо, рудли „Кумов танєц”. Мария и ководителька манифестациї. Петро Семаново припутовали Конферансу за „Пупче” напидо Руского Керестура аж зоз сала Мария Стрибер, а водзели Саскатуну у Канади, дзе научею Марина Надь и Себастиян ли „Волинь”. Наймладши Надь. Аранжмани за нови композициї написал Мирослав Пап. Першу награду достал Юлиян Рамач за композицию „Здравко люштавко”, другонаградзена була композиция Михайла Еделинския „Дияна”, а трецонаградзена „Ми дохторе за природу” автора Златка Русковския. За найкрасши текст преглашени „Здравко люштавко” Меланиї Римар. М. Р.

ОД ПОЧАТКУ И РУСКА ШКОЛА

Коцуре од 23. по 25. авґуст того року було вельке швето – означена 250-рочнїца приселєня Руснацох до того валалу и 100-рочнїца од виводзеня першей театралней представи по руски на тих просторох, а отримани и Фестивал фолклору „Коцурска жатва”. Озда шицки дзеци у Коцуре на даяки способ були уключени до означованя тих ювилейох, а як жителє того валалу о його насельованю знаю вецей як їх парняки зоз других наших местох. „Заградка” нє будзе описовац богати програми з нагоди рочнїцох, алє своїм читачом приблїжи часточку историї Руснацох у Коцуре.

На преслави: танєчнїки зоз Коцура...

... и зоз Вербасу

У учебнїку пестованя руского язика з елементами националней култури за IV, V и VI класу „Ходзим, видзим, чуєм, чувствуєм” автора др Якова Кишюгаса о приселєню Руснацох до Коцура пише: „Коцур друге населєнє у Бачки до хторого ше Руснаци з Горнїци присельовали на поволанку коморских власцох. Администратор Редл 15. мая 1763. року подписал у Зомборе контракт о насельованю до Коцура 150 руских грекокатолїцких фамилийох и дал го шлєбоднякови Петрови Кишови же би на Горнїци пренашол заинтересованих и приведол их до Коцура”. (Зоз кнїжки „Кратка история Руснацох”Янка Рамача) Перши Руснаци ше на Кулянске панство, на пустару Вельки Керестур почали присельовац по контракту видатим 17. януара 1751. року, а понеже Кулянске панство було задовольне зоз приселєнцами (Руснацами) на своїм маєтку, 1763. року почало насельованє Коцура. „Перши Коцурци себе збудовали валал на Ступи, оддалєни од сербского валала Куцури. По контракту о насельованю тото право

им було заґарантоване. Вони сцели мац свой валал, же би у нїм мали вирску шлєбоду и источашнє и своїх представительох у валалскей власци... Уж концом 1764. року руски Коцур ма 66 збудовани хижи у хторих жию 386 особи. Коцурски жителє 1765. року збудовали церкву, парохию и школу. Церква була зоз набиваней глїни и валькох, а до нєй ше месцели коло 300 души. Перши священїк у Коцуре бул Осиф Кирда. Грекокатолїцка парохия у Коцуре основана 1776. року, а дотля була филияла керестурскей парохиї. Нова, велька и красна церква у Коцуре будована од 1792. по 1820. рок, кед є и пошвецена. Перша школа у Коцуре почала робиц 1765. року, а перши учитель бул Андри Ґоч. Школа була конфесионална (церковна). Дзеци ше учели читац, писац, раховац и виронауку. Перши школски и церковни кнїжки набавяни на Горнїци. Були то: буквар, Часословец, Псалтир, катакиз и други. Нова школа була збудована 1773. року.” Походзенє коцурских Руснацох Др Федор Лабош своєчасово у Мученю у сиверней Мадярскей, док препатрал парохийну архиву, нашол у найстарших кнїжкох призначку же ше вельке число людзох з тей парохиї одселєло медзи рики Дунай и Тису. Вира, бешеда, презвиска и обичаї людзох у Мученю и других руских островох у Мадярскей (Ґерембелю, Палфали, Гейокерестуре, Абоду, Бараконю, Ракаци, Вислави и других местох) зоз сиґурносцу указую же ше предки коцурских Руснацох приселєли и зоз того краю лєбо же и єдни и други потомки заєнїцких предкох. (Зоз кнїжки Мирона Жироша „Погляди до прешлосци”)

17

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

„ЧЕРВЕНЕ ПУПЧЕ”

КЕД БИМ БУЛ НАСТАВНЇК

НАЙВЕСЕЛША МАНИФЕСТАЦИЯ

После основней школи жадам ше уписац до Елек-

тротехнїчней школи у Новим Садзе. Тота школа ме прицагла прето же ше у нєй учи и роби зоз вшелїякима механїзмами, роботами и компютерами, а шицко тото повязане зоз струю. Одмалючка ме цикави тота обласц. Єден подобни предмет у основней школи то технїчне образованє. Пачи ше ми прето же ше на годзинох рисує менши механїзми котри после правиме и пробуєме чи робя. Сам сом обачел же вецей научиме у практичней роботи, як лєм зоз кнїжкох. Кед би я бул наставнїк, на початку каждей годзини бим дакус пофрантовал зоз школярами, а потим би запановала дисциплина. Векшу часц годзини тримал бим на видео проєктору же би школяром було интересантнєйше и лєгчейше за паметанє. У практичней роботи бим ше барз закладал же

ЖИМСКИ ЧАРОДЇЙСТВА НА РОЗПУСТУ

Царица жима каждого децембра приходзи по-

цихи, нєобачлїво и приноши нам чаривни дарунки: шнїг, пакецики, крачунски дарунки и цифровани ядловци. Под час жимского розпусту можеме уживац у тих дарункох и радосцох. Найкрасши жимски дожица ше случую на шнїгу. Наша улїца теди як прави рай. Пишни древа пооблєкани у шветочних билих сукньох. Зоз закрицох виша цомплї оштри як шаблї. Зоз дворох викукую и шмишкаю ше мали шнїгово бабки зоз длугокима помаранчецовима носами, чарнима очми и шмишнима шапками. Зоз брещкох коло будинкох лєца санки як стрили. Надалєко ше шири шмих, галайк и квичанє. Док ходзиме по залядзених улїчкох, под ногами нам шкрипи шнїг. Цали край ше блїщи на благим жимским слунку. Чаривносц ше предлужує и вноци. Авзлоґи и облаки ше блїща од рижних швичочкох и других новорочних украсох. Хижи украшую оквецени ядловци. Мацери печу колача и варя вшелїяки єдла за швета. Шицки зме щешлїви, бо знаме же першого новорочного рана под ядловцом найдземе красни дарунки. Каждого року ше радуєм жимскому розпусту. То период кед забуваме на шицко тото цо нє любиме и препущуєме ше жимским чародїйством. Теа Чизмар, VI Нови Сад

18

би материял за роботу бул обезпечени шицким школяром. Тиж так бим ше трудзел принєсц цо вецей механїзми же бим могол потолковац на яки способ вони функционую. Окреме бим наградзовал школярох котри би даяки задаток ришели на ориґинални способ. Нє занєдзбовал бим указани труд на годзинох. У моїм кабинету було би окремне место за викладанє найуспишнєйших роботох котри би були приклад другим школяром. Же бим приблїжел цудзи успихи ґу своїм школяром, приказовал бим знїмки зоз актуалних змаганьох, саймох, виставох и експериментох. Же би дахто бул интересантни и напредни, муши нєпреривно укладац до свойого знаня и провадзиц актуални подїї коло себе. Наздавам ше же шицко тото єдного дня и посцигнєм як наставнїк. Борис Раґаї, VIII (тераз уж штредньошколєц) Дюрдьов

ОСОБА КОТРЕЙ ШЕ ДЗЕЧНЄ ЗДОГАДУЄМ Особа котрей ше дзечнє здогадуєм то мой товариш

зоз дзецинства. Мено му Александер, а волала сом го Ацко. Ацко бул нїзки и дакус тлустейши. Мал кафово власи и кафово очи. Понеже бивал обок при моєй баби, вше зме ше вєдно бавели. Нє требало ми вельо часу пойсц до ньго, прето же їх двор и моєй баби двор преградзени зоз єдним дротом, та сом лєм тот дрот прескочела и уж сом була у нїх. Ацко мал барз вельки двор и малу заграду у котрей зме ше часто бавели. Мой дїдо мал велького, чарного и моцного коня од котрого ше я бала, а Ацко бул шмелши, та ше бавел з коньом. При коньови було брадло слами. Любели зме ю розруцовац по дворе, а барз зме любели пендрац ше на чардак и на шопу. Дакеди пришол и мой брат, та зме ше вєдно бавели на борби. Ацко и я вше були вєдно у екипи, а мой брат бул сам, прето же вон старши и моцнєйши. Часто зме знали дацо напаратовац, алє зме нє шмели нїкому повесц же би ше нє вадзели з нами. Найбаржей ше здогадуєм тих наших бавискох у хторих зме ше змагали хто швидши и хто скорей прескочи ограду у дворе. Мой товариш Ацко тераз у Канади, алє я ше го дзечнє здогадуєм. И нєшка бивам у тей хижи дзе зме ше бавели, та вше кед преходзим по дворе, здогаднєм ше бавискох зоз Ацком. Тамара Надь, VIII Руски Керестур

Ф

естивал рускей култури „Червена ружа” и того року украшели и збогацели наймладши учашнїки на своєй музично-танєчней манифестациї „Червене пупче”, хтора отримана 28. юния на лєтнєй бини у школским дворе у Руским Керестуре. Програму отворели члени Дзецинского хору „Шкорванчки” Дома култури Руски Керестур, под руководством Лидиї Пашо, зоз шпиванку „Нашо швето”, а такой после нїх на бину шмело вишли шпиваче Музичней оводи у Руским Керестуре, зоз фахову руководительку Таню Фейдийову. У другей часци виведзени нови композициї за дзеци. Йована Ноґавица и Саня Чапко зоз Руского Керестура шпивали „Сцигла яр” композиторки Маґдалени Горняк Лелас и поетеси Мариї С. Горняк, а Валентина Фейдийова и Олеся Папуґова вибрали шпиванку Весни Надьовей и Мелани Колошняйовей „Кнїжка – мой товариш”. Виктор Хрин шпивал шпиванку Славка Загорянския и Ксениї Палатинус „Звадлїви мухи”, а Марина Романова композицию Владимира Дуда-

Себастиян Надь и Иґор Папуґа зоз хором „Шкорванчки” з Руского Керестура

ша „Шерцо у петох”. Шицки солисти и дуети хтори шпивали нови композициї, були зоз Руского Керестура, лєм Михайло Сивч, хтори шпивал „Едукованє” Самуела Медведя и Серафини Макайовей, на манифестацию сцигол зоз Нового Саду. Александра Русковски и Антонела Надь себе за тогорочни наступ вибрали „Дияну” , заєднїцке дїло Любу Раца и Михайла Еделинския. Композицию Юлияна Рамача и Меланиї Римар „Здравко люштавко” шпивали Себастиян Надь и Иґор Папуґа. Весна Надьова написала и слова и музика за композицию „Дзецинска заградка” хтору шпивала Таня Надьова. Дует Жарко Остоїч и Мижо Рацпети численей пу-

блики представели нове музичне дїло Мирка Преґуна и Саманти Рац Стоїлькович „Дньовнїк”, а вец микрофон

Мария и Петро Семан зоз Канади

Танєчнїки зоз Руского Керестура

11

И

ИСУС НАС ВОДЗИ ҐУ ОЦОВИ

сус нам помага упознац Бога як нєвидлївого, вше и вшадзи присутного, всемогущого и доброго Оца. Чловечество без Христа таке як дзецко страцене у страшним лєше. Як кед би го мац напущела, а оца нїґдзе нєт. У страху и нєзнаню людзе видумую фалшивих богох, нєвидлїви страшидла и пробую ше защициц зоз чародїйствами. Кед нас Исус упознава зоз Оцом, ситуация ше цалком меня. Учиме Першу заповид и перши пасус молитви Вирую. Мале дзецко жиє у цеплим доме, у колїски, вец у посцелки, у малим швеце о хторим найбаржей дзба мац. Кед вирошнє, почина уходзиц до швета звонка хижи, до швета одроснутих. До того нового и векшого швета уводза нас родичи, старши брат, шестра лєбо приятель, вихователє, учителє. У тим швеце дзецко нє ма бриґи. Бави ше, є и шпи. Нє стара ше одкаль єдзенє, хто зарабя пенєж. Кед му ДЗЕЦИ РОДИЧОМ крашнє, воно ше шмеє, а кед го дацо болї, воно плаче, алє є нє застаране, нє муши роздумовац. Алє, кед дзецко цалком вирошнє, е бим роснул, нє мушице ме хвалїц, видзи же анї оцец анї мац, анї брат анї учиалє ме мушице потримовац и одшме- тель нє всемогущи. Церква нас учи же Исус наш старши льовац. брат. Вон нас виведзе зоз страшного лєса Нє виправяйце за мну кед дацо нє страху, зоз нємоци и нєзнаня. Вон нам гвазробим найлєпше, бо теди чувствуєм же мой труд бул даремни и же сце оче- рел же маме доброго Оца хтори моцнєйши од каждого краля и чаривнїка. Нє сце же биковали одо мнє вельо вецей. Пущце ме зме церпели, бо нас люби. Вон Оцец и манай дацо научим и на власних гришкох. лим дзецом и одроснутим людзом, чарним и Нє поровнуйце ме зоз братом, шестру або зоз сушедовима дзецми. Учце билим, богатим и худобним, здравим и хорим... За шицких єст места у його доме и у ме най будзем таки добри як и вони. його шерцу. И я дар Божи, як и кажде дзецко. Кед упознаме того Оца, кед го полюбиме, Модлїм вас, водзце ме поряднє до церкви. Будзце приклад хтори будзем кед ше повяжеме з нїм, шицки будземе добри и моцни, подобни як наш брат Исус. шлїдзиц.

Я ВАШ ДАР БОЖИ Ж

ШКОЛЯРСКИ ДЗЕНЬ У ВОДИЦИ

Школяре з наших местох и прешли школски рок закончели у Водици. Традицийни Шко-

лярски дзень бул 23. юния, дзень пред шветом Йоана Хрестителя, односно Яна, а почал зоз Службу Божу. Окрем домашнїх, у Водици у Руским Керестуре були и школяре зоз Вербасу и Коцура. Шицки вони вєдно подзековали Богу за успишно закончени школски рок, бо веря же би каждодньово обовязки нє могли виполньовац без Божей помоци. Як и звичайно на таким стретнуцу дзецох и младих у Марийовим святилїщу, волонтере Каритасу порихтали закуску, а шестри Служебнїци обдумали спортски и креативни бависка за школярох.

10

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

ЦО МИ ЗАВАДЗА ПРИ СТАРШИХ

ЯКУ ШКОЛУ ЖАДАМ

Школа место дзе препровадзуєме найвозбу-

Зошицким нормалне же нам при старших дацо завадза,

бо ми нє иста ґенерация и нє маме єднаки интересованя и жаданя. Нєшкайшим дзецом шицко дошлєбодзене и можу ше справовац як сцу. Велї дзеци нєвоспитани и, як старши гваря, нєподношлїви. Понеже тераз пришли таки часи, дзецом родичи нє можу нїч забранїц, нє шму их биц, бо ше дзеци вец буду поносовац и предлужа упрекосциц, та єст вельо розмазани дзеци. Мам щесца же сом нє така. У нашей фамелиї нєт вельо звади. Ридко кеди ше повадзиме, а то лєм кед тато зо мну франтує на способ яки я нє любим. Найбаржей ми завадза кед ше ми пита чи мам леґиня. Кед нє можем єсц, пита ше ми чи тримам диєту пре леґиня. Вон дума же я любим таки франти, а мнє таке франтованє завадза. Вельо раз сом му гварела най ми нє поставя питаня на тоту тему, алє вон нє престава. Исто так нє любим кед ме старши людзе виправяю у бешеди, бо вони хасную стари руски слова. У нєшкайшим чаше млади хасную слова вжати зоз сербского язика, та младши анї нє знаю цо знача даєдни стари слова яки хасновали нашо прабаби и прадїдове. Часто и у новинох найдземе даєдни сербски слова, гоч новини нашо, руски. Нє любим кед ми дахто од старших роби дацо цо ше ми нє пачи або цо нє сцем. Любела бим кед би похопели же тераз други часи и други людзе, та нє мож жиц и робиц так як ше жило и робело дакеди. Лидия Горняк, VIII Дюрдьов

длївши хвильки нашого живота. У нєй ше дружиме, бавиме и учиме. Упознаваме вельо нових пайташох. Даєдни нам оставаю найлєпши пайташе за цали живот, прето барз важне место на хторим ше шицко тото одвива. Моя школа красна, алє може буц ище красша. Я би у школи любела койцо пременїц. Перше бим любела же бизме мали єдного чловека зоз обезпеченя хтори би мерковал и чувал нас. Нєшка ше шицки зоз шицкима бию и вадза ше без причини, прето думам же така особа у школи потребна. Ту ше треба учиц, крашнє ше справовац, а нє биц ше. Треба же бизме любели єдни других и же бизме научели почитовац думаня других людзох. Друге цо бим пременєла то ужина. Школяре ше часто поносую же су нєзадовольни зоз ужину. Гваря же ше од нєй нє можу наєсц. Кед красна хвиля, ми, школяре, любиме висц вонка на двор и дакус ше шпацирац, алє наш двор нє барз ушорени. Прето жадам же би ше школски двор попораєло так же би було приємно шпацирац ше. Було би добре кед бизме мали вецей лавочки дзе бизме могли шедзиц и одпочивац ше од настави. Я любим свою школу прето же ме за ню вяжу вельо красни хвильки и памятки, алє заш лєм мам свойо думаня. Же би ше вони виполнєли, треба уложиц лєм дакус труду, та бизме шицки ище баржей уживали. Кристина Горняк, VIII, Дюрдьов

ПУТОВАНЄ ДО БУДУЧНОСЦИ Дахто гвари же будучносц мож пременїц, а дахто

твердзи же як нам судзене, так будзе. Нє знам кому вериц, алє знам же ше ми раз случело цошка барз нєзвичайне. Зоз товаришку Антонию сом ше врацала зоз школи. На драже зме нашли якишик нєзвичайни предмет. Здабал ми на даяки далїнски управяч хтори марсовци забули кед були нащивиц нашу планету. Вжали зме тот чудни предмет и почали зме прицискац ґомбички хтори було на нїм. Прицисли зме ґомбичку означену зоз „F”. Учули зме нєзвичайни звуки. Спущела ше молга, а ми скапали у праху. Путовали зме барз кратко до єдного места за хторе анї я нє знам же цо є. Там шицко було нєзвичайне. Людзе були пооблєкани по найновшей моди. Авта швидко лєцели. Шицко провадзело найновшу технолоґию. Нїч нам нє було ясне, анї дзе зме, анї цо зме. Наишли зме на єдну стару и запу-

щену хижу. Вошли зме нука. На муре вишел календар. На нїм писало же нєшка 4003. рок. Вишли зме вонка и похопели зме же ми у будучносци. Одразу зме почувствовали вельки глад. Антония збачела предавальню швидкого єдзеня. Поручели зме два фалатки пици. Предавачка нам дала якишик нєзвичайни таблети. Попили зме их и такой зме були сити. Будучносц ше нам з початку пачела, алє нам вец допило, та зме ше сцели врациц дому. Одразу ме хтошка почал ґуцкац. Нарату сом ше шмеяла. У тим шмеяню сом ше зобудзела и видзела сом же ме ґуцка моя власна мац. Нє знам чи шицко тото цо сом видзела у сну, може буц правдиве, алє знам же ше ми прешлосц пачи баржей як будучносц. Йована Ноґавица, VII Руски Керестур

19

ВЕСНА ВИДОЄВИЧ-ҐАЙОВИЧ

МОЙ НАЙМИЛШИ ЧАСОПИС Часопис хтори я найволїм то „Заградка”. У нєй найволїм боки на хто-

рих можем вифарбйовац рисунки и читац гумор. Любим поопатрац и боки на хторих малюнки и литературни состави вредних школярох. Барз ше обрадуєм кед обявена и даєдна моя робота. Знам же нє можу буц обявени роботи шицким дзецом, алє треба буц сцерпезлїви. Кед нє видзе у тим чишлє, видзе у шлїдуюцим. Любим читац цо други школяре написали. Тот часопис наменєни дзецом, алє го читаю и велї одроснути. У „Заградки” єст вельо интересантни приповедки и писнї наших писательох. Вони пишу дзецом, прето треба же би шицки дзеци читали тот наш часопис. Мирослав Такач, V, Дюрдьов

ВИВИРКА

Вивирка дзива животиня хтора жиє у лєше. Вона нє велька, алє ма длугоки хвост хтори єй помага при пендраню по древох. Шерсц єй може буц кафова, жовкава, червенкава або шива. Вивирка схопно скака з конара на конар. Лєгко ше скрива од нєприятеля, бо ма таку фарбу шерсци яки и древа, та ю чежко обачиц. Цело єй оброснуте зоз густу шерсцу. Вивирка цицар. Люби єсц тварди плоди: лїсковци, орехи, ґестинї, жалудзи. Єдзенє скрива до своєй дзири у древе. Там ма резерви за цалу жиму. Вивирка весела и схопна животиня. Любим тоти лєсово животинї, бо су швидки и барз интересантни. Матия Шеремет, IV, Шид

Katarina Besermin<, IV, Dxrdqov

ЛЄТО

Лєто то красна рочна часц. Цепле є, розквитнуте и розбавене.

Древа пооблєкани у желєних шматох, а на конарох виша смачни овоци. Трава желєна и украшена зоз вшелїякима квитками. Слунко нашмеяне. Наташа Тамаш, III, Коцур

У ЖИВОТИНЬСКИМ ВАРОШУ

Бул єден мини варош. У нїм бивали вшелїяки брамушки, вивир-

Tiyna Bujla, IV, [id

20

ки и птици. Бул то їх и лєм їх тайни варош. Раз го цалком случайно нашол єден заяц. Видзел вельо печарки у хторих жили тоти дробни животинї. Була Паска, та заячок ходзел по їх обисцох и попрепатрал цали варош. Вец зоз хижки вишла гушенїца, мотиль, павук и брамушка и озвали ше ґу заячкови: „Заячку, ту нє можеш скакац, бо ше од твойого скаканя треше цали варош. Роками зме нє видзели же би нам дахто по варошу так скакал як ти!” Заячок ше зачудовал, аж ше кус и увредзел, та им подзелєл бомбони же би надополнєл чкоду хтору направел. Гушенїца, мотиль, павук и брамушка му подзековали и послали го най идзе долу коло поточка. Послухал их, а вони му подаровали цифровани, червени, стриберни и златни писанки поскладани до кошарочки. Кошарочка була направена зоз лїсца и конарчкох дубового древа. Вжал ю, подзековал новим приятельом и пожадал им же би Паску препровадзели у мире и злагоди, та весели вибегнул зоз їх варошу. Тияна Чизмар, V, Вербас

ЛЇК ЗА БРАДАВКИ

О

д кеди зме достали вакцину пред уписованьом до школи, Лела и я ше ровно бавиме на дохторох. Нашли зме празни фляшочки од лїкох и наполнєли зме их зоз офарбену воду и койякима нашеньками. Стетоскоп, тото зоз чим нам дохтор слуха плюца, направели зме зоз празней шкатулки од помади, и зоз порващка. Место шприца и игли хасновали зме застругани клайбас лєбо конарчок зоз церньом. Ми познати дохторки, а нашо лїки цалком природни, цо ше нам нашли при руки. Даєдни сладки, а даєдни горки. Наприклад, процив кашлю мушиш три раз олїзац лампащиков конарчок. За лїченє запалєного гарла мушиш поєсц дзешец баґреново квитки. Кед ци запалєне ухо, преписуєме седем чарни ягоди, наще. У нашей ординациї под орехом вше гужва. Препатраме бабки, мачата, Лайку, и бабу и дїда кед маме часу. Раз ше и брат сцел з нами бавиц. СТЕВАН БЕЛЯНСКИ – Добре, алє мушиш чекац у ординациї – гварим му я.

– Алє я нє можем чекац. Од того ми завиши живот! – ґлуми брат и дриля ми под нос руки хтори сама брадавка. цец Веселин, думаюци же мам абсолутни слух и же ми од бога даПрепатраме пациєнта и зате постац солиста у бечкей филгармониї, сцел ме, процив моєй дзеки старано махаме з главами. уписац до музичней школи, праве кед сом ше хлопски одуперал пер– То прето же лапаш жаби шим пубертетским спокусом, бо сом сцел остац безбрижне дзецко. То– гварим я. та идея му блїсла кед у єдним комисиону за дробни пенєж купел фла– Нє крашнє забивац жаби, уту хтора баржей здабала на давно згайскани сувенир зоз Трсту, як на умре ци мац – додава Лела. инструмент зоз хторого би мож було чуц даяки умилни тон.

– Поумивайце му зоз алкоМузика ме, окреме класична, у тим возросту нє барз рознїжовала, голом заражени места – гвата сом надумал указац оцови же єдного дня будзем добри, успишни рим Лели. кухар у даєдним од найпознатших шветових готелох лєбо ресторанох, Идзем ґу студнї на конєц як флаутиста, прето най нє руца пенєж на школарину у музичней шкодвора дзе рошнє стара смоква и оберам лїсца. Кед одорвеш ли, алє сом нє знал як му тото сообщиц. лїсце, чури млєко хторе треба Єдного дня надумал сом обрадовац родичох, та увариц полудзенок. накапкац на брадавки. Вжал сом шпаґети, положел сом их до горуцей води, меркуюци же – И так, лєм упарто, дзебим ше нє опекол, а вец сом тоти шпаґети мишал зоз флауту хтору сом шец днї. Брадавки скапу як з достал як дарунок од оца. Видзело ше ми же то будзе очиглядни прируку однєшени – гварим цала клад о моїх планох за будучносц. важна. Експеримент ше цалком удал, бо сом нє бул бити кед ше родичи враЛела и брат патра на мнє цели з роботи и кед видзели як шпаґети виша зоз ценкого музичного инзачудовано. Одкаль ми тельо струмента. Мац була задовольна, бо вареного цеста нє було на патосу, дохторского знаня? А я им нє на карсцельох и других кухньових елементох, и же сом кухню нє запасцем припознац же ми баба лєл, а оцец Веселин лєм глїбоко здиховал, розчаровани зоз моїм тварпрешлого лєта так вилїчела дим становиском охабиц музику, а положиц на главу билу кухарску брадавки. шапку и обрациц ше ґу прижемним стваром як цо добре єдзенє.

О

Преложела А. Р.

Преложела М. Р.

9

ШТЕФАН ГУДАК

П

ЯК КАТКА МАТКА ВЖАЛА ПЧОЛКУ СМОЛКУ НА ГРАБКИ

опри кошнїци кошнїца, а права правучка медова улїца! Нїґдзе семафора, нїґдзе милиционера, а як на улїци, так и у кошнїци, вшадзи шор панує! Зна ше хто мед збера, а хто пораячка, хто на стражи стрежи, хто як лайгов лєжи, хто воду приноши, хто шмеце виноши!... Боме!... Робота! Шор! Послухносц! На тисячи пчолки роботнїци, кажда до своєй кошнїци, по якимшик планє, нектар, полен, квитков прах зношую, друга з криделками простор ошвижую. Боме!... Трути лєнствую и поживу троша, алє – зна ше – придзе и їм виказац себе, а вец, бо так записане на нєбе, вони муша з кошнїци пойсц! До кошнїци нїхто цудзи нє шме войц! Стражарки цудзинки крадошки пратаю, а кед их нє мож з красним од крадзи меду одврациц, вони готови вєдно зоз жадлом и живот страциц. А вец ше цошка нєкаждодньове збуло у медовей улїци. Надпатраюци свой пчольнїк, пчолар Бачи Сладки обачел же ше велька громада пчолох згарла коло єдней кошнїци.

ЯНКО ГРУБЕНЯ

ЧАРНЇЦИ Влєце, кед жито скоша, одвежу, чарнїци сладки на сцернї зрею. Оштри игелки нога зогина, чарнїци чарни рука пребера... Дзешец до устох, два до гарчичка.

8

Шмеє ше вечар мурцавим лїчком, празним гарчичком цо дзеци дому ноша.

– Ки им минкив, чи ше буду роїц, а чи даяка звада?! – подумал та пошол опатриц цо то за робота. Кед там, цо? Пчолки стражарки влапели єдну пчолку цудзинку у крадзи меду зоз їх кошнїци. Грожаци єй зоз жадлами, перше по нєй добре поскакали, а вец ю вируцели зоз своєй кошнїци. Така, зоз погужванима криделками, вона рушела пешо до свойого дому. Пред уходом ю дочекали пчолки стражарки, и кед видзели яка робота, одлучели ю одвесц пред Катку Матку най єй вона судзи: – Матко Катко, тота пчолка крадошка влапена у цудзей кошнїци як краднє цудзи мед. Вируцана є зоз цудзей кошнїци на єй и нашу ганьбу. Матка Катка попатрела зукос на преступнїцу, пошкрабала ше зоз предню праву ногу по глави, а вец вдерела зоз лїву стредню ногу до воску же ше аж цала вощина затресла. Видзаци же Матка Катка барз розгнївана, пчолки стражарки ше поцагли, а пчолка крадошка од страху уцагла главу медзи преднї ноги.

– Нє, нє крий попатрунок, патри ми до оч! – гварела Матка Катка.

– Я, я лєм сцела опатриц же яки шор у їх кошнїци...

– Пать, ище и циґанї!... А одкаль мед цо ци ше цадзи зоз воля, га?! Поведз!

– Га, га.... А га!... Нє маш цо повесц. Крадошка!... Пать, яки ци кридла. Ганьба!... Такой криделка приведз до порядку и идз на роботу. Енки!... Водзце ю! И майце ю на оку. А ти, панї, котра любиш пойсц на готове, ище раз кед це влапя у крадзи, будзеш вируцана и з мойого рою. Слунечко ограло, на Медовей улїци вре од роботи. Катка Матка ше поцагла одпочинуц од клопоти. Пчолка Крадошка свойо криделка до шора приводзи. Цали рой роботних пчолкох з кошнїци на роботу одходзи. Други ше з полнима млєчнима шлїжнїками з роботи врацаю. Заш з пчоловим млєком цале лягло, Матку и трутох накармиц треба, а и пчолар Бачи Сладки, без їх роботи нє будзе мац хлєба. Вон ше стара же би на цалим маєтку бул порядок.

ДОЖИЦА ЗОЗ ШКОЛИ Школа то место дзе ше дзеци ходза учиц. Мнє

школа найважнєйша. У нєй сом дожила вельо красни хвильки. Найволїм подобове, алє ми интересантни шицки предмети. Барз ше ми пачело кед нам учителька гварела же будземе рихтац дарунки за товаришох. Любим писац контролни з математики. Радосна сом кед у школи достанєм петичку лєбо штверку. Зоз английского сом раз достала тройку, та сом була смутна. Нєшка сом достала аж три петички и прето сом барз щешлїва. Златка Канюх, III Дюрдьов

ГОРУЧАВА Прешла жима, яр почала, сладоляд до акциї поволала. И лимунада здрава на перше место става. Горучава сцигла и вельки прах дзвигла. А кед лєто було на дзверох розпущело ляд у фрижидерох. На концу, знаю и дзеци же „сладо” и „лимо” за ошвиженє фаховци. Даниел Перкович, IV, Нови Сад

Vladimir Gornyk, IV, Dxrdqov

МОЯ МАЧИЧКА Моя мала мачичка тлустенька як торбичка. Кед ше за ню млєко греє, єй ше баюс такой шмеє. Кед даяки пес при капури, мачичка ше на ньго хмури. Док ше зоз клубком бави, цали двор єй мали. Люцки кандур кед ше мота, вона скака на верх плота, а по каждей звади сцека до загради.

Давид Кулич, VI Коцур

Milenko Vislavski, IV, Verbas

ЖАБА И ҐОВЛЯ Жила раз єдна жаба. По цалим дню шедзела на водовим калапчку и крекетала. Чекала кеди прелєци муха же би ю хвацела и жедла. Алє, место мухи злєцела ґовля. Жаба ше барз злєкла, та сцекла. Ґовля одлєцела далєй. Думала зоз чим свойо дзеци накарми. Жаба видзела же ґовлї нєт, та ше врацела на свойо место. Одлєгчало єй и почала плївац. Одразу ше знова при нєй зявела ґовля. Видзела же ше жаба престрашела, та єй гварела: „Я од тераз нє будзем єсц жаби, алє лєм хлїсти”. И так вони предлужели жиц док нє помарли. София Семан, III Руски Керестур

21

Visti zoz {koloh... РОЗХОД З УЧИТЕЛЬКУ

Концом каждого школского рока бешедує

ше и пише лєм о матурантох хтори у основней лєбо у штреднєй школи закончели єден период свойого школованя. Нїхто нє спомина школярох штвартих класох основней школи, а и вони закончели єдну часц школованя през хторе их водзела учителька. Школяре руского оддзелєня штвартей класи у ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре за розход зоз свою учительку Лидию Будинскову

порихтали веселу програму за родичох, а на концу мали и єдно барз приємне нєсподзиванє. Сами направели кратку програму „найдобрейшей на швеце”, лєм їх учительки, як подзекованє за шицко цо их научела. Гоч су уж у пиятей класи, часто убегую ґу нєй до учальнї, дзе тераз шедза нови школярики першей класи. Силвестер Дорокхази

М

ЗМАЙОВО ДЗЕЦИНСКИ БАВИСКА

едзинародни центер литератури за дзеци Змайово дзецински бависка од 5. по 9. юний того року у Новим Садзе орґанизовал 56. юнийски програми. Швето бавеня, шпиваня, танцованя, рисованя, ґлуменя и радованя почало у дворе Змайовей хижи у Сримскей Каменїци, дзе директор Змайових бавискох Душан Поп Дюрдєв привитал шицких малих и вельких учашнїкох, а найзаслужнєйшим уручел припознаня. Тогорочни лауреати були писателє Владимир Андрич и Милош Николич, и видавательна хижа Пчолка зоз Чачку. Ношитель Змайовей куки бул писатель Мирослав Цера Михаилович. Найвеселши були програми у хторих участвовали дзеци зоз дзецинских заградкох, зоз културноуметнїцких дружтвох, музичних, балетних и танєчних школох, креативних роботньох – скулпторскей, роботнї зоз штредньовиковну тематику, роботнї циркузких схопносцох, потим вистави, проєкциї филмох, промоциї часописох и кнїжкох за дзеци... У основних школох и оддзелєньох Городскей библиотеки госцовали найпознатши писателє за дзеци: Зорица Баїн Дюканович, Гордана Малетич, Гордана Тимотиєвич, Весна Видоєвич

22

Ґайович, Божидар Мандич, Деян Алексич, Урош Петрович, Слободан Станишич, Русомир Арсич, Иґор Коларов, Райко Лукач и други. У Городскей хижи у Новим Садзе була промоция кнїжки сербскей поезиї Чи ми верице хтора публикована двоязично, по сербски и по руски, а хтору пририхтала Мелания Римар. О кнїжки бешедовали писателє Душан П. Дюрдєв и Бранко Стеванович, як и рецензент Ирина Гарди Ковачевич. Р–р

Виросла вона до прекрасней младей жени и вон обчековал же ше ода за даякого принца котри нашлїдзи вельке кральовство та два зєдинєни жеми буду наймоцнєйши у тей часци швета. И обявел краль по цалим кральовстве, а послал и до других кральовствох своїх слугох зоз вистку же одава дзивку, алє же єй препущує най себе сама вибере мужа. Приходзели богати, поприберани и розкошни питаче. Пришол и єден здалєка зоз велького кральовства, а єдинєц. Краль подумал: – Но, тому, наисце нє ма цо догнац. Принєсол вон вельо цифровани фляшочки з пахнячками, котри були моцни и опивали шицких коло себе. Понукнул их дзивки: – Таки пахи нєт нїґдзе на швеце, лєм у нашей жеми – гуторел принц з того далєкого кральовства. Направени су з чудесних кветох котри лєм у нас квитню.

– Нє можем прилапиц таки дарунок и пойсц до жеми у котрей ше таки прекрасни квети потаргаю и знїщую лєм же би ше з нїх направели пахнячки за даяки пишни паночки. Або ше їх квети и пахи хасную за тих цо нє знаю жиц зоз животом яки їм дати, алє ше муша опивац з нїма – гварела вона. И врацел ше принц пшим лїцом, без млодей. Пришол други раз єден вельки караван, котрому на чолє бул принц зоз сушедней жеми. Вон бул надалєко познати ловар, млади а красни, з чию ловарску схопносцу ше цешело його кральовство. Вон гордо пред єй ноги престар прекрасни скори дзивих жвиринох. Скори були виробени так добре же були лєгки и мегки як найкрасши гадваб.

– Но, моя дзивко – гварел краль – лєпшого млодия за тебе як тот млади чловек, наисце анї я нє могол пренайсц.

– Алє, нацо мнє у тих цеплих крайох тоти скори?

– питала ше принцеза. За облєканє? Га, зафойтуєм ше у нїх! Яка би я була особа кед бим облєкла бундички цо дакеди були пишни дзиви и шлєбодни жвири у лєше. Їх шмерц ме нє може нїяк радовац – одмахла вона з главу и одбила и того питача. Баржей зачудовани як увредзени бул принц зоз сушедства. нє могол похопиц яка то принцеза цо може одбиц розкоши котри єй вон понука. Гласи о виберней принцези дошли до остатнього валала у кральовстве, сцигли и на други бок залїва, та ше о тим дознала и рибарова мац. Виняла зоз шкатулки перли, усипала их до велького празного коритка котре єй давно, кед ю як младу дзивку питал за жену єй покойни муж, подаровал. У тим коритку слухала як шумя морйово глїби, док чекала мужа, а после и сина з риболову. Поволала свойого сина: – Вежнї, сину, тото коритко! Меркуй най ше перли нє розсипу з нього и идз питац кральову дзивку за жену – наказала му.

– Алє, мамо – гварел млади рибар – цо я, таки худобни, можем понукнуц кральовей дзивки?

– Нє старай ше, кед є жена за тебе, а я, твоя мац, за тебе сцем найсц найлєпшу, нє лєм найкрасшу жену на швеце, вец вона будзе знац кельо вредзиш и зосце це.

И пошол млади рибар до дворцу и питал ше най го приму. А коритко було закруцене до мацеровей дзивоцкей хусточки, та дарунок у рукох питача нє випатрал хто-зна як лакомни. З таку зайдичку, як з даяку швеценїну питал ше вон пред краля. Кед му дворянє наявели приход скромного рибара-питача, краль ше аж нагнївал: – Моя дзивка народзена за кралїцу, а нє за рибарку – скричал и наказал одплашиц леґиня. – Одбила таких принцох, а тераз будзе примац зберанїну! Алє дзивка ше спроцивела.

– Оцец, нє годна сом буц щешлїва кед будзем знац же сом дакого унєщесцела. А нєсправедлїво одбити, кому нє дата можлївосц доказац ше, вше нєщешлїви. Най видзиме, цо ми вон ма понукнуц. Вошол леґинь, и дзивка под його скромнима, уж вилєзнутима, алє чистима шматами видзела його моцне, младе цело, котре виробели витри и чежка мрежа з рибами цо ю каждого дня цагал з моря. На його твари, огореней од слунка и морских капкох, препознала ришеносц през живот ше пребивац зоз своїм трудом и схопносцу.

– Цо ти принєсол на дарунок млодей з котру ше сцеш оженїц? – питал ше нєсцерпени краль. Леґинь осторожно спущел зайдичку, розкруцел мацерову хусточку, а на нєй блїснул седеф велького морского коритка. З коритка ше почали сипац векши и менши перли. Даєдни ше черчацо подскакуюци по марморових цегелкох, скотуляли просто ґу принцезовим ногом. Леґинь ше зогнул позберац их, а дзивка го влапела за руку.

– То мойо слизи, виплакани на побрежю моря – препознала вона перли. – Сцигли ґу тебе як порученє о моєй самоти. Тот хто зна препознац красу дзивоцких слизох, позберац и чувац их як найвекшу драгоциносц, тот зна тайни єй шерца и заслужує тирваце место у нїм. И так, млади рибар и принцеза велького кральовства ше повинчали. Краль кед остарел, свою державу придал на управянє рибарови, котри за тоти роки научел нє лєм кральовски ше справовац, алє и мудро провадзиц, та постал барз облюбени владар. Принцеза постала його кральовна и народзела му вельо дзеци, бо нє сцела ховац смутни и осамени особи як сама була дакеди. И шицких научовала чувац кажду красу свойого кральовства на радосц шицким людзом цо у нїм жили. И жили длуго, док нє помарли, а нє умарли нїґда, бо кед ше людзе любя, поставаю безсмертни.

7

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

РИБАР И ПРИНЦЕЗА Д

зешка далєко, у єдней красней жеми, дзе вше цепло и дзе шицки квети розквитнути цали рок, жила єдна прекрасна млада принцеза. Мала шицко цо задумала, бо ю оцец барз любел и досц було лєм повесц же ше єй дацо пачи, такой ше остарал створиц єй. Алє, вона була смутна, бо була сама у велїчезней кральовскей палати. Мацер свою, кралїцу, анї нє запаметала, шестри анї братох нє мала, а о пайташкох и пайташох нє могла анї думац, бо шицки людзе з того кральовства жили у своїх домох, лєм принцеза сама зоз оцом у дворцу видзвигнутим на верх брега, оддалєним од шицких населєньох. Слугове и служнїци ю пробовали забавиц и розвешелїц, алє нє помагало. Анї шпив птицох цо по златних клїткох навишаних по конкох дворца и по хижох, кед скакали и шпивали, анї музика поєднаних музикантох, анї кнїжки котри єй учителє приношели же би єй место мацери приповедали приповедки. Найгорше було, видзело ше єй, як кед би анї оца нє мала. Вон вше дзешка ходзел, або бранєл свойо кральовство, бо го нападали други цо знали же нє ма сина нашлїднїка, або освойовал нове, же би доказал свою моц, або ше радзел зоз дворянами, правел смотру своїх ґардистох, видумовал дацо з чим звекша славу и моц свойого кральовства. За ню мал лєм тельо часу опитац ше: – Цо би ши сцела, мила моя дзивочко – и видзи ше єй, анї нє вигварела, а тото ше уж створело пред ню, алє оца уж нє було. Осамена, преходзела ше по дворцу, по парку коло нього и вец поча-

ла шириц преходзки, та ше нашла на побрежю моря. Там знала длуго шедзиц, окреме ше єй пачело припатрац ше на други бок залїва кед слунко шедало, та ше фарби прелївали по гойсацих габох з червенїдлом слунка. Шпиртала по писку зоз фалатком коритка котри нашла и сами од себе ше пущели слизи з єй очох. Падали вони до габох цо ше єй котуляли коло босих ногох, бо любела сандали охабиц далєй, а сама закрочиц до швижей води. Як хтора слиза спадла, так ю дробни рибки лапали и лїґали, одходзаци з нїма у своїх жалудкох до морйового безкраю. На другим боку того морского залїва жила єдна старенка жена цо нїч нє мала, лєм колїбку закриту з палмовим лїсцом и сина хтори дорастал за женїдбу, алє, нажаль, нє мал анї дзе привесц свою будуцу нєвесту, анї з чим кармиц будуцу фамелию, та о тим анї нє роздумовал. Мал лєм стари чамец цо му остал од оца рибара, та з нїм и з його циґонями ходзел лапац риби. Так витримовал себе и свою мацер. Од єдного часу, кед мац чисцела риби, у каждей находзела по єдно перлове заренко. Були то векши и менши перли, прекрасней чистоти и ясного блїску.

– Яки су чисти, красни, совершени. Чувай их, мамо! То краса цо ми ю морйо дарує, вона нє на предай. Мац их очуховала и складала до нєвелькей древеней шкатулки у котрей чувала и дробни памятки з младосци. Як днї преходзели, перли було вше вецей, алє анї єй, анї синови на розум нє спадло предац их и купиц дацо до обисца цо им хибело. Днї преходзели и у дворцу, та оцец надумал свою смутну принцезу одац.

– Можебуц постанє веселша – думал себе.

НОЦНИ ТУРНИР У МАЛИМ ФОДБАЛУ

Н

а традицийним лєтнїм турниру у малим фодбалу у Руским Керестуре и того лєта перше бавели пионире. Младши були у штирох екипох: Хи найк, Васко де Ґама, Адидас предатор и Пума, а змагали ше и три екипи старших пионирох: Спениш бойс, Янґ бойс и Бад бойс. Шицки пионирски екипи добре бавели, и вше мали вельо навиячох. На концу турнира преглашени найлєпши. При младших пионирох стрилєц бул Микола Папуґа. Дал дзешец ґоли. Найлєпши бавяч бул Алексей Джуджар, а найлєпши ґолман Стефан Жирош.

При старших пионирох найвецей ґоли (аж 14) дал Стефан Кочиш, за найлєпшого бавяча преглашени Филип Рац, а найлєпши ґолман бул Даниєл Накич. Петнац днї керестурски пионире жили за турнир и каждого вечара з нєсцерпеньом чекали вицагованє томболи. Медзи томболами була и рочна предплата на „Заградку”, цо потвердзує же тот часопис и медзи фодбалерами ма своїх читачох и сотруднїкох. Текст и фото: Владимир Сеґеди

Илустрация Мариї Ковачевич обявена у кнїжки „Дванац сказки“ Ирини Гарди-Ковачевич

6

23

БОЖА КАТИЧКА

МИРОН БУДИНСКИ

ЛАВИРИНТ

Яни живка под перинку –

Ого-гой! Мац му гвари: Гайде ставай, Сину мой. Дзвигнул Яни периночку – Тики-так! И облєка кошульочку, Лєм наспак. Радуйме ше же уж става И облєка кошульочку, Гоч наспак.

Найдз цинь хтори цалком одвитує рисунку божей катички.

Чижми обул, а вец збачел – Гея гой! Же на лївей ноги права, Боже мой! Яки ошмих, яка слава Кед на лївей ноги здзата Чижма права!

Пооблєкал ше наруби, И наспак. Станул уж и як ше будзе Бавиц, як? Нє старай ше, дораз скочи И як гаче зарегочи. Палє, вон уж коло пшичка Бега, скака. Почал гвиздац: фию, фию На пуляка. Яки ошмих, слава яка, Кед загвиздаш: фию, фию На пуляка!...

ЕВҐЕНИЙ ЧАКАН Клайбас глєда школярову ташку, а ти му помогнї, та му укаж дражку.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

REBUS

Avtor: Silvester D. Maka>

Повяж числа од 1 по 60, та дознаш хто сце препатриц натхавого когута.

24

Д

КОНСТРУКТОР

еня ма старшу шестру Цилу. Вон ше на Цилу вельо раз гнїва, особено кед ю мац змива. Нє гнїва ше вон же ю мац змива, алє прето же Цила теди як сушедов Фифи, кед видзи цудзи кури у їх загради, джавулї, завива. Деня ше гнїва и кед Цилу мац соботами купа, бо Цила теди, як упрекосц, з обидвома ногами до плеховей купачки, як до даякей тепши, лупа. Гнїва ше Деня на Цилу и кед ю мац умива; Цила теди дас пол лавора води на штред хижи порозлїва. Деня нагнївани и кед мац Цили умива шию и уха, бо Цила теди лєм сичи, кормаца ше и ух-уха. А док єй там з мидлом и пальцами власи мерви, Деня помали алє сиґурно траци свойо ище затераз челїчни нерви. Гнїв Деню нє охабя анї кед Цилу мац чеше. Так звичайно нарату йойчи, же випатра: ниа, Цилу нєчисте нєше. А найгорше за Деню настанє кед одпочнє порядне Цилових нохцох штриганє. Деньови теди наисце досц. Цила, єй купанє, змиванє, чесанє и штриганє нохцох – то права пакосц, бо и ту вона вельо нє роздумує: тарга ше, вирґа з ногами и дує. Верабоже, ту Деня – гоч кельо ше по тераз стримовал и сам благал – вецей нє ма сцерпеня. Кед ше то так предлужи з тижня на тидзень та аж до вик-вика, Деня постанє ище у младих рокох у розуме калїка.

Деня у вязи Цили и єй подобних часто роздумує, та звичайно, и то з правом, так резонує: „Купальнї, кадзи, туши, рижни мидла и шампони, апарати за змиванє и сушенє власох уж давно пренайдзени. Над тим ище думац може хто дакус вдерени. Воно правда, и машинки за струганє клайбасох – и ручни и електрични – хто зна од кеди у хаснованю, алє би вредзело роздумац о їх практичним и розличним усовершованю и применьованю.” Деня гвари: – Будзем студирац физику; вона бистри, розвива и преглїбює лоґику. Будзем конструктор, свой пренаходок запатентуєм, та ше на тот способ и афирмуєм. Пренайдзем нови зарезовач, алє нє за клайбаси. Од мойого патента, и од чудованя, велїм ше, боме, подзвигню на глави власи. Будзе то апарат котри каждому зашлєпи очи: нє метал, нє древо, нє клайбаси, алє дзивчатски, вообще женски нохци обточи. У нїм ше колєчка заокруцаю, та Цили нохци, без йойку и болю, оштригаю. А вецка – так Деня пророкує – патент машина зоз щеточками нохци вичисци, ореселює, а по потреби – и з червеним лаґом, аж и манди пальчики, олаґує – розуми ше, без даякого обаваня, драня, звискованя и – нервованя.

5

Ц

G

АНДРЕЙ ЧИПКАР

U

о думаце, як би було кед би ваша адреса була: „Бивам там дзе кеди ноцуєм.” Наисце би то була чудна адреса. Задумайце лєм бачика поштара хтори би мал однєсц писмо на таку адресу! Цо би, биднїк, почал? Мушиме му помогнуц и „адресу” поблїжей одредзиц. Чи би му помогло кед бизме ґу тей „адреси” додали: Йордан, лєбо, поведзме, Алжир? Вообще нє. Заш лєм то цали держави, Алжир аж барз велька. Будзме ище точнєйши: Йордан, пустиня нєдалєко од йорданско-саудийскоарабийскей гранїци. Лєм же тота гранїца ма коло шейсцсто километери! Тельо километери по писку и нєподношлївей пекоти пре єдно писмо, було би наисце превельо! Нїяке прецизованє би нє помогло, бо ґу тей „адреси” хиби важне дополнєнє: „Мой дом идзе вшадзи зо мну.” А зоз того, поведзце и сами, можу висц вшелїяки нєволї. Поведзме: бачи поштар би конєчно могол сцигнуц на место дзе адресант бул вчера, лєм же вон нєшка уж хто зна дзе! Маце право питац ше хто ма таку „адресу.” Бедуїни. По словнїку, бедуїни „жителє пустинї, арабски племена у арабийских, сирийских и сиверноафрицких пустиньох” хтори ше занїмаю зоз статкарством. Розуми ше, одреднїцу блукаюци племена треба правилно похопиц. Нє блукаю вони лєм прето же би блукали, алє их на тото наганяю барз чежки условия живота у пустинї. Нє лєгко шицок свой маєток преношиц на ґамилох з єдного на други конєц пустинї. Преноша и свойо „хижи” – велїки шатри. Направени су зоз шерсци, бо бедуїни маю на стотки, та и на тисячи кози у рижних фарбох: драпово, чарни, таркасти, а боме ше найдзе и даєдна била. Шицки маю длугоку, барз длугоку шерсц. Глєдаюци бедуїнох, рушели зме зоз Акаби, йорданского городу на побрежю Червеного моря. Дра-

га нас водзела ґу йорданскей гранїци. Гранїчаре нєпреривно меркую коло гранїци и знаю дзе ше розложела даяка ґрупа бедуїнох, думали зме. Поправдзе, шицко було вельо єдноставнєйше: єдна велька бедуїнска фамелия розширела свой двацецметерови шатор нєдалєко од гранїци. Прецо? Гранїчаре маю води, а вода у пустинї драгша од злата. Наш приход перши збачели дзеци. Точнєйше, єден хлапец и єдно дзивче, бо лєм вони були дома, алє нє бежали ґу нам. По горучави ше там нїкому нїґдзе нє понагля. Були то мали дзеци. Векши пошли з одроснутима напасац кози. Нє лєгко чувац вельки чупори козох. Вони нє таки мирни як овци, а бедуїни нє маю овчарски пси. Кощата треба чувац и од пустиньскох орлох и лїшкох. Алє, анї тоти мали дзеци, хтори оставаю дома, нє без обовязкох. Меркую на кури и курчата же би их нє поношел пустиньски орел. Маю вони и свойо склонїско: кажда фамелия цага за собу часц коруни з древа, положи ю опрез шатра, та конари служа як препреченє орлом. Дзеци ше баржей круца коло шатра як цо ше бавя. Нє маю бависка, а анї ше нє оганяю. Чежко би було бавиц ше на оганячки. Горучава нє за таке, а дзеци добре пооблєкани. Кажде ма на себе груби триков зоз шерсци скоро по колєна, хтори щици од слунка и писку цо го ноши пустиньски витор. А писок, ношени з моцним витром, реже як жилет. Старши бедуїни ноша ґалабию, якуш файту кошулї длугокей аж по жем. Мали бедуїни хторих зме видзели у Алжиру, мали нєзвичайне бависко – пустиньску лїшку. Водзели ю на порващку и питали ше чи ю купиме. Даю, гварели, туньо. Сликовали зме ю, виплацели зме им за тото и шицки були задовольни. Вони же достали якишик пенєж, а ми же зме сликовали прекрасну животиню як зоз даякей приповедки. Главу мала як песц, а уха вельки, яки нє ма анї єдна животиня тей велькосци. Нє чудовал бим ше кед би єй було мено – Дамбо!

4

R

СЛОН И БРАМУШКА

НЄ ТРЕБАЛ

Крачал слон по пралєше и одразу станул на брамушку. Аж о даскельо минути обачел же му цошка малючке на ноги, та ше озвал: – Яй, пребач, наисце сом це нє видзел!

– Нїч то, и мнє ше таке могло случиц!

По Австралиї скака кенґурка и на кажди сто метери става. Зоз єй торби викукує пинґвинче. Збляднуте є и видно же му барз нєдобре, лєм цо нє повраца. На Антарктику, у ґрупи пинґвинох шедзи кенґурче, киха и жуброта: – Знал сом же сом ше нє требал приявиц за черанку школярох!

ХТО ЦО ЗНА Пита ше учителька: – Иван, поведз цо знаш о Маркови Кральовичови?

– Знам, учителько, тото цо и вон зна о мнє.

АНЕҐДОТА Кед французки краль Анри IV (1553–1610) нащивел гарешт, випитовал ше гарештанцом о їх винох. Шицки думали же су нєвиновати, лєм єден гарештанєц припознал свою вину и гварел же є справедлїво покарани. Теди краль скричал: – Знєйше му ланци з рукох и ногох, та го пущце на шлєбоду, же би нє заражел тоти нєвиновати овечки хторих заварли вєдно з нїм!

ПРЕБУВАЛЇЩЕ НА ЧУДНЕЙ АДРЕСИ

Преложела М. Р.

MO

НАЙДЗ РОЗЛИКИ

ОФАРБ РИСУНОК

Офарб шицки поля означени зоз гвиздочками, та достанєш красни рисунок.

Тоти два диносауруси випатраю як єден, алє кед лєпше опатриш, увидзиш же медзи нїма єст седем розлики.

25

За перше єшеньске число „Заградки” свойо роботи послали лєм школяре зоз Вербасу.

Ивана Чизмар, Страхиня Паунович, Антоний Контра, Митро Уйфалуши, Иван Сеґеди (II); Наташа Бала, Михаела Миклош, Аня Чизмар, Иван Пушкаш, Ваня Загорянски, Саша Раґаи, Марко Павлов (III); Аня Миркович, Михайло Костелник (IV); Марян Бала, Иван Радованов, Миленко Виславски (V); Виктория Саламун, Йована Секель, Боян Макша (VI); Ивана Милияшевич, Наташа Кашаї (VII); Тияна Штефанко, Сашка Рабинчук (VIII) и 1 робота нєподписана. Вєдно 27 роботи.

НАГРАДЗЕНИ СОТРУДНЇКИ „ЗАГРАДКИ” У прешлим школским року були сце

вреднєйши як у предпрешлим, о чим шведочи 171 робота вецей. Од септембра 2012. року по май 2013. року до Редакциї сцигли аж 1003 литературни и подобово роботи. Вецей як половку (572) роботи послали школяре зоз Коцура и Руского Керестура, а такой за нїма на лїстини школяре зоз Дюрдьова, Вербасу и Нового Саду. Вредни були и Кулянци и Шидянє, а по даскельо роботи було и зоз Бачинцох, Беркасова, Бикич Долу, Савиного Села, Ветернику, Футоґу, Петроварадину, Србобрану, Крущичу и Сримскей Каменїци. Випатра же поезию барз чежко писац, бо лєм даскельо школяре пробовали вискладац стищки. Удало ше им, та достали и награди. Пробуйце и ви, можебуц ше на вас ошмихню скрити поетски таланти.

ПИСНЯ Катарина Кулич, II, Коцур: „Цепла яр” Леон Юрич, III, Руски Керестур: „Жимски радосци” ПРОЗА Ваня Пастернак, IV, Нови Сад: „Яр у лєше” Милица Юришич, IV, Кула: „Родичи ме уча робиц” Ана Костелник, IV, Руски Керестур: „Рано” Андрей Молнар, IV, Дюрдьов: „Кед бим мал чаривну палїчку” Катарина Фейди, VI, Коцур: „Кед би лавки прегварели” Мария Барна, V, Дюрдьов: „Як ше дакеди жило” Даниєл Накич, VII, Руски Керестур: „Здогадуєм ше” МАЛЮНОК Ана Монар, II, Нови Сад Матия Шеремет, II, Шид Йована Скокнич, III, Вербас Иван Тамаш, V, Коцур Милош Бастая, VII, Дюрдьов Наташа Кашаї, VII, Вербас Антонио Киш, VI, Руски Керестур

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА У школских писмених составох, а ище частейше у бешеди єст вше вецей „цудзи” слова, вжати зоз сербского язика, та вец наш мацерински язик звучи як кед би бул покалїчени. Нє робме тото власней бешеди, най нас поколєня нє споминаю по тим нєдобрим – же зме нє чували тото цо нам нашо предки чували ту, у Бачкей и Сриме вецей як 250 роки. На годзинох руского язика вєдно наглас пречитайце тоти даскельо виреченя у каждим чишлє „Заградки”, найдзени у ваших литературних роботох хтори посилаце до Редакциї. Препишце их на таблу лєбо до теки и трудзце ше запаметац дзе сце погришели, та таки гришки нє повторюйце. Зоз тих виреченьох будзе и наградне питанє.

Zdravo zagradkare! З

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku 1. Dzeci zoz Kuli na “Veselinki” 2. Dzecinski hor “[korvan~ki” zoz Ruskogo Kerestura na “^ervenim pup~u”

нова єден початок, вельки и возбудлїви! Витайце у руским оддзелєню першей класи! У цалей школи найволї вас ваша учителька. Витайце и ви у пиятей класи и най ше класни старшина у вас цеши од нєшка, та аж по конєц осмей класи. Нови школски рок нови початок и за „Заградку”. Радовали сце ше єй и читали сце ю и у оводи. Нє преставайце з радосцу чекац кажде нове число, бо вше може приємно нєсподзивац ваш рисунок, писньочка лєбо прозна робота. Розуми ше, кед нє забудзеце послац до Редакциї. Найвреднєйши сотруднїки у прешлим школским року тераз найду свойо мено медзи наградзенима. У септембру „Заградка” нащиви кажду школу у хторей ма читачох, та подзелї награди, а на сотруднїцтво сце поволани уж нєшка. Енки почнїце писац лєбо рисовац, и штудирац цо бисце ище любели читац у своїм наймилшим и найкрасшим часопису. Радосни початок и успишни цали школски рок жада вам ваша редакторка

Ґенерация 2013/2014. Бранко Стеванович

Бринї радосц яґод бренчок школски, порученя септемберски єднаки: „Витайце, школярски чети нови, знаня жадни, до бавеня готови! ”

Знїмай шапку пред першокласнїком, почитовани школовани швету, бо першокласнїки зоз основней школи уж наютре – гордосц буду за планету! Дзвигай дзецко, та до школи провадз, ниа, тото у живоце главне, дзецко будзе знац ци подзековац – будзе вредне, мудре, моцне, славне. Винчуєм вам, учителє, школярикох, перших класох оддзелєня коло, млади паночки, панох хлапчикох, винчуєм ци помоцнєнє, школо! Прешпивала Мелания Римар

У составу пише: Домашнї нас барз угосцели.

Maryn Bala, IV, Verbas

26

Треба написац: Домашнї нас барз погосцели (вигосцели). Вожела сом ше гайзибаном. Вожела сом ше на гайзибану. Рушел сом до трецей класи. Почал сом ходзиц до трецей класи. Телевизия була да нас снима. Телевизия нас була знїмац. Снимали нас за радио. Знїмали нас за радио.

3

У

МАСКЕНБАЛ У КОЦУРЕ

„ВЕСЕЛИНКА”

Руским културним центру у Новим Садзе у юнию, на концу прешлого школского рока, отримани 12. Фестивал дзецинскей творчосци „Веселинка”. Окрем домашнїх дзецох хтори у новосадских основних школох маю и годзини руского язика, на Фестивалу участвовали и школяре зоз Руского Керестура, Кули, Вербасу, Коцура, Дюрдьова, Ґосподїнцох и зоз Сримскей Митровици. Друженє почало зоз рисованьом по вонкашнїх мурох будинка РКЦ, зоз традицийним правеньом страшидлох и зоз правеньом правих колачикох з цеста. Чкода лєм же их нє було дзе упечиц. Радосц дзецом звекшал и „Мистер Твистер” хтори з балонох правел вшелїяки форми. У вечаршей програми дзеци указали тото найкрасше цо понаучовали на секцийох у школох и културно-уметнїцких дружтвох. Же найменши були найшмелши, указали дзеци хтори у Предшколскей установи у Новим Садзе раз тижньово ходза на годзини ученя и бавеня по руски. После нїх ше представяли танєчнїки, шпиваче, рецитаторе, як и музичаре хтори грали на тамбуркох, гушльох, на гармоники и других инструментох. Чкода же пре диждж вечарша програма нє могла буц вонка на лєтнєй бини, алє у сали до хторей ше лєдво месцела и числена публика и ище численши дзеци – учашнїки. М. Р.

ПТИЦА ЗОЗ СЛУНКОБРАНОМ

Д

У Дзецинскей заградки „Герлїчка” у

Коцуре у юнию отримани традицийни маскенбал на хторим участвовали поприберани дзеци зоз шицких воспитних ґрупох. Маски дзецом помагали правиц воспитачки и родичи, а хто ше нє мал часу трапиц, купел готову маску. Таки нафарбени и пооблєкани дзеци ше шпацирали по центре валала, а родичи, родзини и сушеди повиходзели на драгу та ше припатрали и цешели ше у своїх веселих оводарцох. Того дня у просторийох Дзецинскей заградки поставена вистава дзецинских роботох направених зоз еколоґийних материялох и материялох за рециклажу. Дзецом у пририхтуюцих оддзелєньох то були остатнї активносци у оводи. Тераз су уж школяре першей класи, та место коло бавискох, шедза у школских лавкох. Силвестер Дорокхази

„СТРЕТНУЦЕ У БОДНАРОВА” У ҐОСПОДЇНЦОХ

У Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґоспо-

дїнцох у рамикох 9. Подобовей колониї „Стретнуце у Боднарова” у юлию того року отримана 12. дзецинска подобова колония. Гоч манифестация була у штред лєтнього одпочивку, на ню ше одволали и петнацецеро дзеци зоз Руского Керестура, Шиду, Нового Саду, Жаблю, и домашнї, школяре з Ґосподїнцох. На столє коло хторого шедзели у кругу, була сланїна, хлєб и цибуля – тема за тогорочних малих малярох. З нїма робел подобови уметнїк Силвестер Д. Макаї.

2

аєдни птици ше лєгко прилагодзую ґу новому поднєбю, а даєдни нїґда анї нє пробовали пойсц зоз оцовщини. Така „слункобранка” хтора жиє лєм у дижджових лєсох Боливиї, Колумбиї, Еквадора, Бразилу, Перуа и Венецуели. Дакус здабе на врану, ма цме пирє з белавистим одблїском, а на глави ма чубу зоз длугокого ценючкого пиря хторе здабе на слункобран. Чуба ю щици од слунка и дижджу, алє и прицагує на себе повагу у чаше пареня. Самци ше пиша зоз украсом на першох, хторе поскладане як рибово лупки. Слункобранки єст вше менєй, бо их таманя птици хватачки, алє и чловек.

Кед малюнки були позакончовани, наставнїк похвалєл дзеци, наглашуюци же були барз вредни и дисциплиновани, а цо найважнєйше, и барз талантовани. Подобова колония отримана у знаку 80-рочнїци од народзеня маляра Петра Мояка, и 250. рочнїци Шайкашского батальону. На шветочним завераню того швета подобових уметнїкох шицки учашнїки достали од орґанизатора – Дружтва за руски язик, литературу и културу припознаня и пригодни дарунки. М. Р.

Н

ПАХНЯЦИ ФЛЯШОЧКИ

а сиверу Французкей, на гранїци медзи Нормандию и Пикардию находзи ше долїна хтору креаторе моди и парфемох волаю „склєняна ривиєра”. Там ше продукує коло 80 проценти фляшочки за парфеми на цалим швеце. Ище далєкого 1665. року, под покровительством Луя XIV, краля Слунка, почала робиц фабрика за продукцию фляшочкох. У нєй кажди дзень седем велїки пеци зогриваю скло. Фирми хтори ше занїмаю зоз продукцию парфемох, укладаю вельо пенєжи и часу до правеня фляшочкох, бо їх випатрунок аж 80-90 одсто уплївує на конєчну цену цалого продукта, значи познатей пахнячки у видумованей амбалажи. Хто зна кельо кошта єдна деца пахнячки лєбо колоньскей води у фляшки хторей форму дал представнїк даєдней з найпознатших модних хижох як цо: Ґучи, Шанел, Диор, Сен Лоран...

ШВИЧОЧКИ ЗА ЩЕСЦЕ

К

ельо раз сце потераз дули до швичкох на преславох родзених дньох? А чи сце ше дараз опитали одкаль походзи тот стари обичай? Гашаци швичочки, ми предлужуєме обичай хтори настал ище при Старих Грекох. У античних часох кажди шести дзень у мешацу бул пошвецени народзеню Артемиди, богинї природи и Мешаца. Того дня Греки пекли сладкого колача на хтори кладли запалєни швички, и то кажда фамелия розличне число, цо завишело од числа жаданьох хтори мали за наиходзаци период. Дули до каждей швички окреме и модлєли Артемиду за даяки дар, за здравє, щесце и благостан. И ми нєшка, у хвильки кед гашиме швичочку, пожадаме красни дарунок од найблїзших.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

27

c

m y

k

ROK LXVI â&#x20AC;¢ ^ISLO 8-9 AV]UST-SEPTEMBER 2013 CENA 100 DIN

Jovana Kolwsar, IV, Kocur Ivana Cap, VII, Dxrdqov

^ASOPIS ZA DZECI