Заградка 5 - 2013

c

m y

k

^

DZECI A Z S I ASOP

ROK LXVI • ^ISLO 5 • MAJ • 2013 CENA 100 DIN

I}or Fejsa, IV, Kocur

Anastaziy D`ud`ar, III, Kula

Ana Monar, II, Novi Sad

Lidiy Gornyk, VII, Dxrdqov Marko ^izmar, VIII, Veternik

ЖИВОТИНЇ ШАМПИОНИ ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 45. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

„ТРИ ДЗИВКИ ЗОЗ ПИНЬВИЦИ”

Представа за дзеци „Три дзивки зоз пиньвици”,

Дзецинска ґрупа Руского културного центру у Но-

вим Садзе за тогорочну театралну сезону пририхтала зложену, бавено-бабкарску представу „Судзенє домашнїх животиньох” автора Штефана Гудака. Режисерка Оля Яковлєв обдумала и костими и сценоґрафию. Динамичне бавенє тримало увагу публики, а у змени бавених и бабкарских сличкох схопно були укомпоновани музични, шпивани интермеца, за хтори заслужни Мирослав Пап. У представи ґлумели школяре хторим режисерка Оля Яковлєв у новосадских основних школох преподава руски язик як виборни предмет, та вец и на годзинох мацеринского язика могли утвердзовац улоги. Марина Грубеньова и Каролина Гардийова були Мачички, хтори мали двойнїсти улоги – на сцени у бавених, а за параваном у бабкарских сличкох. Два улоги мал и Лука Вуячич, та бавел пшичка Гавгавка и бабку Конїка. Наташа Джуджарова бавела Когуцика, Сара Корпашова Кандура, Наташа Максимович була Курка, Николина Миячич – Кравичка, Лена Яковлєв – Гуска, Дина Мудрох – Шицгет, а Альоша Дюранїн бул Миш Сиролюб.

у продукциї КПД ДОК зоз Коцура була єдинствена на тогорочним Мемориялу, бо авторки тексту, школярки Катарина Фейди и Александра Горняк, котри и режирали представу, вєдно зоз Єлену Сендерак. Вони и одбавели главни улоги: Катарина бавела Кристи, Александра була Анабела, а Єлена – Гелен. Дворянє були Андрея Колєсар, Александра Русковски, Андрей Русковски и Микола Тимко. Нєдобру кралїцу Клер бавела Марияна Мали, доброго витяза Вилиєма Микола Салонтаї, а злого чаривнїка Распучина Марко Буила.

ШМЕЯНЄ ЯК ТЕРАПИЯ Наука о шмиху вола ше ґелеонтолоґия, а тото слово походзи од греческого „ґелос”, цо значи шмих. Велї науковци и лїкаре озбильно ше занїмаю зоз преучованьом шмиху и його уплївом на чловеково здравє. Так науковци на єдним канадским универзитету одкрили же ше до людзох хтори знаю франтовац и шмеяц ше, чежше лапаю хороти орґанох за диханє, а у даєдних америцких шпитальох шмеянє уведзене як каждодньова терапия. Єст и биохемийни виглєдованя хтори потвердзую же шмих змоцнює одбранєбну систему орґанизма, стимулує роботу шерца, помага пребродзиц стрес и зопера натху.

Три шестри – Кристи, Анабела и Гелен були служнїци нєдобрей кралїци Клер котра их квилєла кельо лєм могла. Кед вони з добрим витязом виратовали кральовство, кралїца похопела же була ґу нїм барз нєсправедлїва. Так як у велїх сказкох, и у тей було вельо зла, алє го на концу звладала правда и доброта.

„БЕЛАВА РУЖА ЗА ПРИНЦЕЗУ” Млади члени КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове на

Драмским мемориялу виведли сказку „Белава ружа за принцезу” Кристини Бренковей, а у режиї Якима Чапка. У Кральовстве ружох на пристолу Кралїца хтору бавела Кристина Горнякова. Принцеза у представи була Ивана Цапова, служнїци Тамара Тиркайлова и Даря Хромишова. Совисц була Аня Романова. Кралїца найволї робиц у заградки коло квеца, та панованє ма превжац принцеза, алє же би постала кралїца, муши ше перше одац. Кралїца найволї белаву ружу, та принцезову руку достанє леґинь хтори принєше белаву ружу. Тото ше удало Хлапцови з пищалку, хтори блукал по швеце и грал.Так и тота сказка ма щешлїви конєц.

2

ПЕРШИ НАЦИОНАЛНИ ПАРК

У Сиєра Невади, у Калифорниї (ЗАД) далєкого 1864. року основани перши национални парк Одлуку о снованю першого прибежища за рижни животиньски файти подписал Абрагам Линколн (1809–18659), шеснасти америцки предсидатель. У Европи перши национални парк отворени 1909. року у Швайцарскей.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

„СУДЗЕНЄ ДОМАШНЇХ ЖИВОТИНЬОХ”

Кед би ше у швеце животиньох орґанизовало спортски змаганя, озда би кажда файта у даєдней дисциплини мала шампиона. Торбар кенґур бул би фантастични скакач до висока. Його длугоки и моцни ноги можу и 100 килове цело преруциц прейґ 3 метери високого препреченя. Ґамила би ше змагала у маратону, бо може барз длуго крачац. Гоч и зоз терху чежку пол тони, ґамила за єден дзень може прейсц 50 километери. Брамушка би руцела до циню шицких моцакох хтори ше змагаю у дзвиганю кульох. Зоз дробенким целом вона може подзвигнуц и ношиц терху пейдзешат раз чежшу од нєй самей. На змаганє у швидкосци рушаня найбаржей би вредзело пойсц нойови, индийскей чиопи (файта ластовки) и пинґвинови, алє на розлични „дражки” на копну, у воздуху и на води. Ной може бежац 50 километери на годзину, чиопа може лєциц аж 160 километери, а папуански пинґвин трима рекорд у плїваню – 35 километери на годзину.

Иван Сабадош

23

ШКОЛА У БУДУЧНОСЦИ

У маю до Редакциї сцигли лєм 69 роботи од най-

вреднєйших сотруднїкох. Нови Сад: Лена Фейса, Урош Барна (I); Ана Монар, Aнастасия Пляскач, Анґелина Планчак, Анастасия Пушкаш, Ґаля Варґа, Борис Пастернак, Михаило Пап (II); Каролина Гарди (III); Сара Корпаш, Наташа Миленкович, Ваня Пастернак (IV); Теа Чизмар (V). Вєдно 27 роботи. Коцур: Мария Скубан, Сара Ґайдош, Сара Гарди, Мартина Уйфалуши, Марина Медєши, Вид Неделькович, Тони Тамаш, Лео Бесерминї, Алекса Дорокхази, Иґор Чордаш (овода); Николета Чордаш, Ребека Гарди, Наташа Тамаш, Дамир Олеар, Давид Неделькович, Давид Гарди (II). Вєдно 23 роботи. Руски Керестур: Кяра Будински, Даница Плавшич, Клара Катрина (овода); Тадей Бодянец, Адрияна Штранґар, София Семан, Павле Новта (II); Тереза Будински (V); Андрея Дудаш (VIII). Вєдно 10 роботи. Кула: Наталия Жирош (I); Ненад Митрович (II); Анастазия Козар, Звездана Костелник, Милица Юришич (IV). Вєдно 6 роботи. Ветерник: Мария Венчельовски (VI); Марко Чизмар (VIII). Вєдно 2 роботи. Дюрдьов: Даниєла Динчик (VIII) послала 1 роботу.

Нагр

адне

питанє!

Бул

ярнї розпуст, були вельконоцни и першомайски швета, та сце дакус призабули же треба до „Заградки” послац одвит на наградне питанє. До Редакциї припутовали лєм даскельо вашо писемка. Тераз маце остатнє наградне питанє у тим школским року, бо док видзе юнийске число „Заградки”, нїхто вецей нє будзе думац на кнїжки и на писательох, та нє будзе кого анї наградзиц. Прето тераз вихаснуйце можлївосц буц наградзени. Питанє нє чежке, а глаши:

Хто наш єдини баснописатель и кельо кнїжки баснох написал? Точни одвити посилайце на адресу: РЕДАКЦИЯ „ЗАГРАДКА” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21000 Нови Сад Награди у априлу достали: Михаел Скубан, II, Коцур Марина Мигальовски, III, Дюрдьов

22

Моя школа того року преславює 260 роки свойого иснованя. Оцец ми гварел же школа основана два роки потим як ше наш народ зоз Горнїци приселєл до тих крайох. За тоти 260 роки школа ше вельо раз меняла. З початку ше у тей нашей школи учело лєм найосновнєйше: читац, писац и раховац, а мали и виронауку. Познєйше ше почало учиц вецей предмети. Нєшка у школи маме вельо вецей предмети як на початку. Дакеди ше нам видзи же маме барз вельо предмети, та и барз вельо кнїжки. Прето, я задумуєм же у будучносци нє будзе тельо кнїжки як нєшка. Любел бим кед би школяре у будучносци мали свойо лаптопи котри би вше були приключени на интернет. Требали би шицки школски лекциї буц на интернету, же бизме их нашли кед нам наставнїк пове наслов новей лекциї. Тиж так, задумуєм же би и контролни задатки були на компютеру. Думам же би ше на таки способ могло вецей научиц, бо на интернету мож найсц шицки слики, задатки, ґеоґрафски мапи и шицко друге, вецей як цо мож положиц до кнїжки. Школяром би у школи нїґда нє було допито, бо би мали вше дацо нове. Любел бим кед би у будучносци школяре виберали предмети котри любя и можу научиц, а тоти котри им чежки, же би нє були обовязни. Дахто од моїх товаришох гутори же би було добре най ше учиме дома, прейґ интернету, алє я заш лєм думам же треба ходзиц до школи прето же ше любим дружиц, бавиц ше и мац товаришох. Ище бим любел же би ше настава предлужела отримовац на руским язику. Думам же шицки мойо жаданя за будучносц нашей школи можлїви и верим же ше витворя у блїзкей будучносци.

Zdravo zagradkare!

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Тадей Малацко, VII Руски Керестур I место на школским конкурсу з нагоди 260. рочнїци Школи

ВИПРАВЯЙМЕ ГРИШКИ До литературних составох хтори посилаце до „Заградки” часто ше уцагнє и даєдна гришка. Пробуйме тоти гришки вєдно повиправяц, же би ше учительки и наставнїци цешели у своїх школярох, читаюци состави написани правилно, чисто по руски. У составу пише: Помарандже Помаранджецови джемпер Братство–йединство Волаю ше Филм ше завершел Обоїц рисунок

Треба написац: Помаранче Помаранчецови триков Братство–єдинство Мено им Филм ше закончел Офарбиц рисунок

Na naslovnim boku Представи за дзеци на Драмским мемориялу: 1. „Три дзивки зоз пиньвици” 2. „Судзенє домашнїх животиньох”

М

ай почал зоз шветами, зоз ярнїм розпустом и з нову дзеку трудзиц ше ище два-три тижнї, та школски рок закончиц з найлєпшима успихами. Аж вец нам кажди дзень будзе як швето, алє о тим тераз нєт часу думац. Видзим обовязки назбивани єдну при другей, же вецей нєт дзе положиц анї єдно змаганє, анї єдну смотру... И як вец чекац же будзеце писац до „Заградки”?Верим же сце и повиставали, а мали сце и од чого, бо у тим школским року було наисце вельо барз успишни и литературни и подобово роботи. Лєм новинарски секциї цалком затаєли, гоч у школох єст тельо интересантни подїї, акциї, програми, же би було цо писац и кед би наш часопис виходзел кажди тидзень. И того мешаца барз вредни були школяре другей класи зоз Коцура, а вше вецей малюнки доставаме и зоз Дзецинских заградкох. Ище раз надпоминам и поволуєм школярох шестих, седмих и осмих класох же би за юнийске число пририхтали тинейджерски теми: мода, музика, спорт, матура, дальше школованє и будуце занїманє... Ваша редакторка

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ИНОВАТОР Кед бим мал фейдери груби, зоз челїку, скакал бим як кенґур по цалим лєшику.

Одскакац до школи и зоз школи дому було би ми лєгко такому швидкому. И на кросу бим бул вше перши на цилю, достал бим петицу и вельку медалю.

3. „Бамби фест” у Руским Керестуре фото: Иван Сабадош

3

П

ҐДАНЬСК

риблїжовало ше поладнє, кед зме ше конєчно, после длугого воженя застановели и вишли зоз минибусу. Були зме у шерцу найсивернєйшого польского городу – Ґданьску. Гоч розквитнути май уж бул дзешка на половки, думка же сом скоро тисяч тристо километери сивернєйше од Беоґраду, будзела у мнє якеш скрите поцерпанє, аж на мнє виходзели пупенци.

– Находзиме ше у улїци Длуга площа – гварел Януш, наш водитель. – Дакус зме поопатрали центер городу, а вец зме пошли на городску плажу. Рушел сом по фарбох, звукох и часу почувствовац город хтори ше пресцерал коло мнє. Седемнасти и осемнасти вик блїщал ше зоз шицких бокох на озбильних фасадох старих будинкох, на катедрали (найвекшей у цалей сиверней Польскей) по ренесансну городску хижу. Скоро шицки туристи з моєй ґрупи застановели ше при барокней фонтани. Нептун свой трозуб унапрямел на юг и випущовал богати млази до фонтани. Як кед би врацал длуство морю зоз хторого постал и до хторого ше єдного дня, претворени до праху и води, враци. Рушел сом ше помали ґу катедрали. Єй ґрандиозносц прицаговала мойо нєодлучни крочаї. Велькосц Бога безмирна у одношеню на чловека – дас таке було порученє того велїкого здания при хторим сом ше чувствовал дробенки як брамушка. На уходзе до того Божого дому було вельо жобракох, а медзи нїма и дзеци. Бул 1990. рок и 20. вик ше приблїжовал ґу концу. Медзитим, жобракох було и у 18. и у 19. вику, а будзе их и у 21. вику. Подзелєл сом им шицок дробни пенєж цо сом мал у кишенкох и нє вошол сом до катедрали. Зочени зоз жемску биду хтора тирвала и тирва, страцел сом дзеку одушевйовац ше зоз красу уметносци, створену на славу Богу. Оддалююци ше од катедрали, видзел сом зачудовани попатрунки людзох – нє могли вериц же сом нє вошол до того велького, знука сиґурно прекрасного, божого храму. Место краси и блаженства, до шерца сом положел слику тих, пред Богом дробенких людзох и безпомоцних дзецох, хтори, як миши жию опрез дзверох Його хижи. Врацаюци ше по улїци Длуга площа, руцел сом попатрунок на вельо малюнки, точнєйше, акварели, хтори предавали студенти подобовей академиї. Лєм цо сом ше опитал чом при сликох тримаю вельки, превидни найлони, перши капки дижджу помогли ми найсц одвит. Хмари надишли

4

нєсподзивано як Викинґска ладя, закрили слабе слунко и виляли свою терху на город. По кратким воженю на минибусу и по ище єдним кратким запору, застановели зме ше на побрежю Балтицкого моря. Гм, чи ше тота велька вода, фарби старого, шивкастого амрела, вообще може волац морйо? Знова на мнє вишли пупенци, як и кед сом вошол до того городу. Покля лєм доходзел погляд, пресцерала ше загабасцена, шива вода, закрита зоз шапку шивкастого нєба, вше цмейшого, идуци ґу горизонту. А дзешка далєко, гет за горизонтом Сиверни пол. Сановал сом людзох хтори ше припатрали на тото морйо, та думали же шицки моря таки. Белави Ядран, Еґейске морйо, Штредожемне... розлика медзи нїма як розлика медзи нєбом и жему. На красней писковей плажи стали лавки, а на нїх ище єдно нєсподзиванє. Даскельо дзивки у мантилох, з хусточками на главох и окулярами за слунко, нєрухомо шедзели зоз заруценима главами и дланями повипросцанима на колєнох.

– Забога, цо тоти дзивки робя? – питал сом ше Янушови.

– Слункую ше – гварел, як кед би таке слункованє було цалком нормалне у тей часци рока.

– А влєце? Купа ше дахто у тим морю? – питал сом ше.

– Дакеди, кед цепло. Ту температура у юлию и авґусту коло 22–23 ступнї. Одразу на плажу прибегла велька ґрупа дзецох. Почали ше оплюсковац, квичац, мачкац ше. Януш видзел же ше чудуєм, та гварел: – Даєдни першираз видза морйо. Бидни дзеци, подумал сом, анї нє барз маю цо видзиц. Док зме ше врацали до центру Ґданьску, злял ше ище єден диждж, а я лєдво чекал рушиц уж раз на юг. Допили ми тоти сиверняцки нєсподзиваня и красоти. Теди сом першираз похопел же тот хто бива у Беоґрадзе, може наисце бул щешлїви... Преложела А. Р.

G

ОЛИВЕР ЯНКОВИЧ

U

КУПАНЄ Учитель опомина Петра: – Требал би ши ше частейше купац. Найбруднєйши ши у класи.

– Алє, я ше купам скоро кажди дзень – бранї ше Петро.

– Кед так, вец голєм премень воду, а нє купай ше вше у истей.

MO

R

ДЗЕ ЄСТ МЛЄКА – Начишлї ми, Сенко, пейц ствари у хторих єст млєка – гвари учителька своєй школярки.

– Сир, масло, шметанка и два крави – одвитує Сенка. ОФАРБ РИСУНОК

МУДРИ СИН Горда мац гвари учительки: – Агейце, учителько, же мой син барз мудри. Вше ма даяки нови идеї.

– Гей, наисце их ма, окреме у правопису – потвердзує учителька.

Офарб шицки поля означени з точками, та достанєш красни рисунок.

КРИЖАЛЬКА Горизонтално: 1. Друга буква у азбуки; 2. Нота солмизациї; 3. Джобаци глодаре; 4. Оцец нашей нєвести лєбо жеца нам...; 5. Била сукня млодей; 6. Житель Арабиї; 7. Тот хтори жиє у варошу; 8. Мали курнїк; 9. Дробна цибулька за садзенє. Вертикално: Кед точно ришиш шицки колони, у перших вертикалних коцкох достанєш назву природного зявеня хторе провадзи гирменє и тресканє (блїска).

НАЙДЗ РОЗЛИКИ

Найдз седем розлики медзи 1. и 2. слику и заокруж их.

21

ПОВЯЖ ЧИСЛА НАРОДНИ ПОРОВНАНЯ ЗОЗ ПРОЦИВНИМ ЗНАЧЕНЬОМ ‫ ٭‬МИРНИ ЯК БАРАНЧЕ. ‫ ٭‬СТОЇ ЯК У ШИТКУ ВОДА. ‫ ٭‬ПОЛНИ ЗОЗ ЗНАНЬОМ ЯК ПИЯЛКА З КОСЦАМИ. ‫ ٭‬ДЗБА ЯК ЗА ЛОНЬСКИ ШНЇГ.

МИХАЛ РАМАЧ

ЗАПОР У МАЮ Шумни нам го натаргала каня!

Крача ярком, чуц го аж од Шлайсу. Тащки и голуби пооганя и прибегнє обляц нашу кайсу. Пирска, чапка, чурчки себе прави. На дєпику ше з качками мачка. Квичи од радосци брест риняви, а под стреху пере ше купачка. Плющи, аж ше пенї на долїнє. Купа верби, чаплї и жабчата. Вец по житку бежи змиц пипинє и бишалму зрец цо скорей прата. Сипе ше вонконцом благодатни. Будзе житка, будзе випеканя. Гучи, сущи, трепе цали златни. Шумни нам го натаргала каня.

ЄДНАКИ ФИҐУРИ Повяж точки од 1 по 53, та закончиш весели рисунок.

ЛАВИРИНТ

Помогнї пилотови найсц дражку ґу авиону.

20

МИРОН КОЛОШНЯЇ Мирон Колошняї народзени 27. юния 1930. року у Руским Керестуре. Там закончел основну школу и Нїзшу ґимназию, а штредню школу закончел у Новим Садзе. Давного 1940. року, ище як школяр, у януарским чишлє „Нашей заградки” обявел першу писню за дзеци „Жима”, а вец поряднє писал до „Пионирскей заградки”. Збирка писньох за дзеци „Ту мам очко” видрукована му 1987. року, а истого року му обявена и збирка поезиї за старших „Городска улїца”, а 1986. року тиж кнїжка за старших „Вербом при краю”. Зоз своїма стихами заступени є у Антолоґиї дзецинскей поезиї „Хмара на верху тополї” и у обидвох наших Антолоґийох поезиї за старших. Жил и робел у Новим Садзе, дзе и умар 19. мая 2009. року.

ЦО ТО ЗА СЛОВА Мойого оца муча якиш чудни слова: ревалвация, инфлация, девалвация... По його толкованю, то таки якиш жвири же им нєт пари, а єдза динари. Ти лєм робиш (то єст вон), зарабяш, складаш... а придзе єдна инфлация, або девалвация и твоя трапеза лєм так фирк, а од пенєжох нїч – чвирк. Лєм моя мац твердзи же тим жвиром зна лїка. Гвари же динари треба лєм трошиц, або куповац долари. Яй... най видзице мойого оца кед мац тото спомнє, як ше меня у твари.

На слики дзевец фиґури. Кед на нїх лєм руциш око, повеш же кажда иншака, алє кед дакус лєпше опатриш, найдзеш два цалком єднаки. Хтори?

5

МИХАЙЛО КОВАЧ

Г

ДРАГА ДО ШВЕТА

оч я уж за три песци висши од розвалки, мнє вше дзепоєдни сушеди гваря же я малки. Кед свойо дзеци гандрую, та вше на мнє зоз пальцом указую: – Видзиш яки тот сушедов мали Яни, вше добрей дзеки и вше нашмеяни. Нє кричи, нє ричи. Нє прави параду, и нє пита кажди дзень чоколаду. То шицко правда цо вони о мнє приповедаю, алє же я мали, е, у тим право нє маю.

Правда, я нє високи по повалу, правда же єм ище зоз ложку малу, алє у дворе шицки одо мнє менши: и Бурко и Ферко и кандур Микола. Но, алє пре тото понїжованє случело ми ше єдного дня таке страданє: було то якошик на початку тей єшенї. А вєшенї, зна ше, шицко ше пременї. Лїсца на кукурици од слунка пожовцею, квецики на лукох и у заградох спрею. Молги ше коло жеми цагаю, а мрази на шопки и на копки падаю... Но, и тей єшенї оцец и мац кукурицу ламали, дому вожели и до чардаку складали. Ми, дзеци, на лукох крави чували. И док крави траву пожовкнуту скубали, ми ше крашнє бавели. Єдни на поточку воденїчку правели, други на батоги так моцно пукали, же зме аж уха затикали. Вец хтошка вельки огень розложел, а вец до горуцей пирнї кромплї на лупу печиц положел. Кед так кромплї у горуцей пирнї дас годзину стали, хлапци их зоз палїчками з пирнї вицаговали. То робели прето же кромплї барз горуци були. Вец на тоти кромплї моцно дули, од лупох чисцели и до устох хпали. Даєдни аж и з очми преврацали, алє мнє анї єдну кромплю дац нє дали. Єден вельки хлапчиско, тот цо бива при нашому шовґрови блїзко, аж ме и дриляц почал и так ше наглас регочал: – Тебе нє даме, бо ти ище мали!

– Цо мали? Я лєм дакус менши од тебе!

– Патьце, хлапци, цо мелє тото целє! Чуєце яки ше важни прави? Я ше ставим за хвост моєй крави же тот хлапчик, гоч дома и наверх пеца станє, ище анї теди з руками повалу нє достанє! Ей, мой леґиню, мой Яни. Док таки як ми вельки нє постанєш, ти будзеш ище вельо за уха цагани.

6

МЛАДИ ФОДБАЛЕРЕ КОЦУРСКЕЙ „ИСКРИ”

Х

БУДУЧНОСЦ КОЦУРСКОГО ФОДБАЛУ

лапци лєдво дочекали красну ярню хвилю же би на стадиону могли бавиц и тренирац фодбал, бо физкултурна сала у школи уж скоро єден рок нє у функциї, а и на теренє у школским дворе єст вше менєй условия за бависка з лабду. Фодбал у Коцуре найпопуларнєйши спорт. Гоч би хлапци и сцели дацо инше тренирац, нє могли би, бо у валалє роби лєм шаховски клуб, а велї воля бегац за лабду як шедзиц опрез шаховскей табли. И до Школи шаху ше приявело красне число школярох, та кед буду витирвали и успишни, и вони приду до „Заградки”. У ФК „Искра” у Коцуре з хлапцами роби тренер Микола Иван. Ма коло штерацец младих фодбалерох. Подзелєл их до двох катеґорийох. У младшей ґрупи школяре трецих и штвартих класох, а у старшей школяре пиятих и шестих класох. На тренинґох шицки порядни и барз ше трудза. Од єшенї нє бавели фодбал, а анї годзини физкултури у тим школским року нє мали у сали, та су полни енерґиї и нє препущую анї єден тренинґ. О своєй любови ґу тому спорту хлапци гварели: Филип Хромиш (5. класа) – Фодбал тренирам уж треци рок. Барз любим тот спорт. Бавим дзе ме тренер положи, алє найволїм бавиц у одбрани. Дружиме ше и после тренинґох и лєдво чекам початок першенства. Иншак то на тренинґох, а цалком иншак на правих змаганьох кед зоз трибинох навияю родичи, браца, шестри, дїдове и товарише. Давид Дакич (4. класа) – Тренирам други рок и намагам ше вибориц место у тиму, бо мойо товарише добри фодбалере, та шицки заслужую бавиц. Нє препущуєм анї єден тренинґ. Чекам змаганя, бо будземе бавиц у других местох. Микола Варґа (6. класа) – Фодбал сом почал бавиц кед сом мал пейц роки. Тот спорт найволїм. Єднак любим и тренинґи и змаганя, а найволїм бавиц на таким месце дзе товаришом можем пририхтац нагоди за ґол. Любим и я дац ґол, окреме так, зоз

далєка, а до рашльох. Мой брат бави у кулским „Гайдуку”, та бим любел рушиц по його дражкох. Марко Штрбац (5. класа) – Тренирам другу сезону. Нєсцерпезлїво чекам кажди тренинґ, и вше на стадион пойдзем скорей як треба. Тренер добри, сце нас научиц, а ми го дакеди насекираме, алє нам вон швидко пребачи. Верим же на першенстве будземе успишна екипа. Борис и Микола Тимко (4. и 5. класа) – Фодбал нам найкрасше бависко на швеце. Ми нє лєм на тренинґох, алє и дома кажди дзень бавиме фодбал. Нїґда нам нє допиє. Тренер нас за єден рок барз вельо научел. Читачом „Заградки” би мали цо красне повесц о своїм анґажованю у фодбалским клубу у Коцуре и Милош Арх, Неманя Кузек, Урош Чулибрк и други хлапци, алє нє шмели цали тренинґ прешедзиц одушевено приповедаюци о тим спорту, бо пред нїма першенство, та мушели вежбац. Текст и фото: Силвестер Дорокхази

19

Visti zoz {koloh...

У

МАНИФЕСТАЦИЯ „БАМБИ ФЕСТ”

Предшколскей установи „Бамби” Општини Кула прешлого мешаца отримана 18. манифестация „Бамби фест” на хторей свойо програми мали и дзеци зоз шицких возростних ґрупох керестурского оддзелєня „Цицибан”. У Велькей сали Дома култури у Руским Керестуре дзеци танцовали, шпивали и рецитовали тото цо у оводи пририхтали зоз своїма виховательками Наташу Настасич, Оленку Русковски, Емилию Костич, Меланию Семан, Блаженку Мецек и музичну сотруднїцу Татяну Фейди. На бини було квецики и пчолки, русалки и коминярох, було стихи о кандурови лєнюхови, о рибарови и о курки, а найвецей було весели ошмихи тих хтори першираз участвовали на такей велькей бини и отамаль патрели до численей публики чи мами и татове барз кляпкаю. Програму збогацели и школяре Музичней школи хтори грали на клавиру, гармоники, ґитари и тамбурки. Провадзела их професорка Ирина

ОДЛИЧНИ РЕЦИТАТОРЕ На 44. Покраїнскей смотри рецитаторох,

отриманей од 19. по 21. април у Сечню, нашо змагателє хтори рецитовали по руски, посцигли одлични пласман. На Републичну смотру ше пласовала Валентина Салаґ зоз Дюрдьова. Вона освоєла и друге место у младшим возросту. Зоз штреднього возросту (школяре висших класох) на Републичну смотру пойду Марко Недич зоз Коцура и Катарина Гарди зоз Дюрдьова. На тото змаганє ше пласовали и штредньошколци Мирослав Малацко и Андрей Орос зоз Руского Керестура. У Сечню додзелєни и 18 Златни дипломи, а од Руснацох тото високе припознанє достали Милица Михальовски зоз Дюрдьова (младши возрост – нїзши класи), Желько Виславски зоз Руского Керестура (штреднї возрост), и Николета Недич зоз Коцура и Демиян Паланчаи зоз Суботици (старши возрост). На Покраїнским змаганю участвовали и Павлина Шепински и Андрей Надь зоз Руского Керестура и Мирта Иштванович зоз Суботици. Тоти пласмани потвердзели же нашо рецитаторе медзи найлєпшима у Войводини. М. З.

18

OBLA^OK DO [VETA

Олеяр. Конферансу водзели Марина Надь и Себастиян Надь. Рускокерестурске оддзелєнє „Цицибан” того року мало чесц буц домашнє на шветочним отвераню манифестациї „Бамби фест”. И. Сабадош

ГОСЦОВАНЄ У МОСКВИ Представнїки Основней

школи „Душан Радович” у Новим Садзе нєдавно були госци у 13. московскей штреднєй школи у Москви. Тоди два школи уж три роки розвиваю сотруднїцтво. Медзи двацец найлєпшима школярами хтори путовали до Москви, була и Аня Сивч, школярка пиятей класи.

– На госцованю у Москви ми було прекрашнє. Упознала сом нових приятельох, видзела сом найкрасши памятнїки у тим городзе, а интересантни ми бул метро. Школи нє таки вельки як нашо, а барз су чисти. На програми хтору зме пририхтали домашнїм, я шпивала – приповеда Аня. Аня вше одлична, а найволї математику. Окрем порядних школских предметох, люби и рецитовац, ґлумиц и шпивац, а член є и фолклорней секциї КУД „Соня Маринкович” у Новим Садзе. У школи танцує сучасни танци, та нєдавно зоз другима членами танєчней секциї була у Прилепу у Македониї. Поряднє ходзи и на годзини руского язика и пише до „Заградки”. М. Р.

Мнє таке увредзованє барз уквилєло, та ми нараз ту медзи нїма престало буц весело. Ту цошка нє було у шоре. Прето я охабел бависко и створел ше дома на нашим дворе. Зоз двора до хижи. У хижи на патку, зоз патки за буджак и вец на пец на остатку. Кед сом станул на верх пеца, мнє до повали упарли плєца. Док я так свою висоту мерал, зоз плєцами до повали уперал, надо мну ше нараз цошка подало и мегке постало. Вец ше пец ту од горе нараз отворел и я ше у нїм створел. Добре же пец ище нє бул топени, бо бим бул того дня ище и печени. Так ми лєм руки и нос постали ґарави, а пирнї було нараз и у устох и на шматох и у власох на глави. Я, цо будзем, дрилєл сом з руками брилу и вицагнул ше з пеца до приклєта. Бул бим ше и надзерал на верх швета, алє сом ше бал, та сом ше цо скорей зоз приклєта брал. Док сом так од страху на прагу оддиховал, так сом у себе роздумовал: – Кед оцец и мац на вечар дзиру на пецу обача, тоти на моїм хрибце гращок витлача. Прето я надумал же стред того приклєта я пойдзем и по други раз до швета. Рушел сом през гумно и коло слами же пойдзем заградами. Вец сом поконцу нашей загради шеднул дакус и одпочинул. Ту ми нараз на розум спадло же ше я од ґару анї нє поумивал. Та назад вецей нє було врацаня.

– Ей, Яни, Яни, хто це гнал же би ши ше на верх пеца хпал? – Так ше ми ровно по глави круцело. – И цо тераз думаш же тебе у швеце будзе весело? Сцекаш од пецовей дзири, а становиш ше у лєше дзе жию вшелїяки жвири. Жвир у лєше рознєє писки и тебе змасци так як оцец резанки з миски. Така будзе твоя кончина, а твойо родителє вецей нє буду мац такого глупого сина. Кельо тото мойо роздумованє тирвало, вельо чи мало, о тим тераз вецей нє дзбам, бо далєй шицко знам. А знам, бо ми мац гварела же як ше тота моя драга до швета закончела: – Кед зме ше вечар дому врацели и дзиру у пецу видзели, оцец такой знал же наш син до швета пойсц надумал. Глєдали зме того нашого скаранїка и коло плєвнїка и коло курнїка, а хто би подумал же вон таки ґарави зашпи на концу загради у сухей трави. Вец пришло на розум оцови же би ше опитал Буркови. Бурко нїч нє поведол, алє нас на конєц загради одведол. На концу загради наш Яни спокойно спал, бо ше пре дзиру у пецу дому присц бал... Кед родителє дознали же я то зробел од гнїву же сом мали, дакус ме лали, алє були весели же ме нашли, та ми так и пребачели...

СТРАКОВА ГОДЗИНА Влонї

у видавательней хижи „Пчелица” у Чачку вишол роман за дзеци „Стракова годзина” писательки Ґордани Тимотиєвич. Змайово дзецински бависка каждого року додзелюю награду за найлєпши роман за дзеци, а влонї (у децембру 2012. року) тото вельке припознанє достала ,,Стракова годзина”. Кнїжка ма шеснац приповедки – шеснац подїї у єдним лєше дзе бива вивирка, заяц, сова, медведз, жаби, мухи, павуки и ... и добри лєсар.

ЖАБА У ПРИПОВЕДКИ Лєто. Пополадню. Мирну поверхносц бари ґуцка лєм єден вельки водови павук. По мирним и чежким воздуху лєци лєм шитар, и вец длуго, длуго нєрухомо стої на конарчку.

– Я єдна жаба слаба – гвари одразу жаба Брани Цветковича хтора бива у писнї „Мухискова палата”.

– Ага, наисце ши слаба – гвари, так за себе, Змайова жаба и предлужує читац новини.

– Нє бешедуєм з вами – гвари єдна жаба и обраца ше од нїх. То була жаба зоз сказки, хтора ше претворює до принца. У тей хвильки, на своїм новим авту, зоз кертицу и герчком на заднїм шедзиску, пребегує и дзвига хмару праху жаба зоз кнїжки „Витор у вербинкох” Кенета Ґреяма. Як ше даєдним жабом, цалком обичним, до вчера анонимним, удало уруциц ше до приповедкох, сказкох и писньох – то питанє хторе ґовля найчастейше поставя...

7

ВЛАДИМИР ДУДАШ

В

ТАРЗАН

нєдзелю пополадню у нашим кину приказовали филм „Тарзан, краль джунґли”. Озда шицки дзеци з валалу були патриц тот филм, о хторим старши тельо приповедали. У сали гужва, дрилянє..., бо места за шедзенє нє було за шицких. Шедзели зме и єдни другим на рукох. Шветла погашени. У сали цмота, а вец ше на билим платну зявела слика. Очи нам упарти до вельких и густих древох джунґли. Упиваме кажди звук, кажди крочай нашого героя Тарзана. Зєдинєни зме з нїм у його схопносцох, у хвилькох опасно-

сци и у думкох вєдно з нїм лєциме на лиянох з єдного на друге древо. После филма кажда улїчка у валалє мала свойого Тарзана, та так и наша. Дуркла капурка. До двора вошол наш пайташ Янко, сушед прейґ драги.

– Гибайце до нас най видзице цо сом направел!

– скричал и вибегнул на драгу. Попатрели зме з братом єден на другого, чудуюци ше цо ше з Янком стало. Пошалєл, чи цо?

– Идзме опатриц! – гварел Ґено. Кед зме вошли до Янкового двора, обачели зме го у чеперкох старого ореха хтори правел вельки хладок прашатом у кармику. Мал на себе лєм ґачи, як прави Тарзан.

– Патьце, я Тарзан – скричал, вдерел ше два раз по першoх, а вец випущел страшни крик, як герой зоз джунґли.

–Ааааааа... Ееееее! Вец ше влапел за штранджок привязани за конар, як лияна у джунґли, загойсал ше и ... трас! Застановел ше наш пайташ Янко у кармику при прашатох.

– Яки там галайк? Цо паратуєце? – зврещала мац з лєтнєй кухньочки, бежаци ґу кармику.

– Нїч, мамо, я Тарзан! – озвал ше злєкнути Янко.

– Дам я тебе Тарзана! Паньващики за шмати ши ми порезал! Лєм док це влапим, збереш ти! – кричала мац. Ми з братом, престрашени, лєм попатрели єден на другого, и ... гонь дому! Задихани зме убегли до двора. Чули зме ище два Тарзаново крики: Ааааааа... Ееееее...! Нє будзем вецей, мамо!

ПАСКА Мнє найкрасше швето Паска, бо заячок коло гнїздох забегує и весели дзеци барз обрадує. Гнїзда полни з бависками, чоколадами и бомбонами, и краснима писанками.

КЕД БИМ БУЛ ПТИЦА Часто роздумуєм як би було крашнє кед бим бул

птица. Лєцел бим над валалом и припатрал бим ше з висока на поля и пажици. Шпивал бим умилни писнї. Лєцел бим понад хмари и дружел бим ше зоз слунком. Могол бим швидко сцигнул дзе бим пожадал. Вєшенї бим лєцел на юг, а на яр бим ше врацал ту, до свойого гнїзда. Верим же би ше дзеци радовали кед би ме видзели. Шеднул бим

на даяке високе древо и припатрал бим ше на валал, на школу и дзеци як ше бавя. Дакеди бим злєцел на дачий облак, та бим патрел до хижи, на веселих людзох. Дружел бим ше з велїма птицами. Людзе би ми давали зарна кукурици або отрушинки хлєба. Бул бим им подзековни. Заш лєм, гоч сом нє птица, алє хлапец, радуєм ше свойому животу.

У

ЖАБА

При валалє ноши ярчок воду,

]loriyn Roman, IV, Ruski Kerestur

Дїдо

ЯР

ме одведол до Каменїцкого парку. Слунко ше ганьблїво скривало за били хмарки. Цепли витрик нїжно пирхал помедзи лєм цо ожелєнєни конари. Цифроване квеце украшело желєну траву. Дунай весело цекол коло парку. По нїм мирно плївали били лебеди. Цифровани мотилї уживали у пахняцим квецу. И я уживал у красним ярнїм дню. Давид Тителац, IV, Нови Сад

8

Марко Недич, VI Коцур

НАШ ШКОЛСКИ ДВОР

СЛАВО ПАП

на тей води жабка ма шлєбоду. Подскакує там од додня рана, нє видзи же блїзко стої врана. Нє бої ше жабка, од врани нє сцека, алє под лопухом чарни гадзик чека. Стреже за жабу, язик вивалює, смачному єдлу барз ше радує. Щесца було за жабу малу, гад ю охабел цалючку цалу. Чарна врана ґаднє зґравчала, та гадзика до гущави одогнала.

Марян Шанта, II Коцур

Ivana ^izmar, Verbas

школи маме красни двор. Таки є вельки же и кед шицки школяре зоз єдней змени поставаю до шорох, на виполнїме го анї до половки. На дворе єст лавочки на хторих шедзиме под час одпочивку. Маме и кош. Коло нього ше найволя зберац хлапци, а понеже нє маю лабду, до кошу руцаю шишарки. У дворе рошню и барз го украшую ядловци и платани. На вецей местох накладзени кошарки за шмеце, же бизме одрутки нє розруцовали вшадзи. Желєна трава вше крашнє покошена, а двор позаметани. У нашим школским дворе барз любиме препровадзовац шлєбодни хвильки. Шедзиме, приповедаме и дружиме ше. Лидия Чапко, IV Дюрдьов

17

МОЙ ДОМ Мой дом ше находзи у Руским Керестуре у Фрушкогорскей улїци. Опрез хижи посадзени орех, а коло нього заградка з квецом. За хижу рошню два красни брескинї. Маме и вельку заграду у хторей єст вельо вшелїякей желєняви. У заднїм дворе направена велька ґаража. Мой дом офарбени на целово и помаранчецово. У нїм жию мойо родичи, шестричка и я. Любим кед зме шицки дома, та ше вєдно бавиме. Теди ми дом найкрасши. Микола Папуґа, IV, Руски Керестур

Любим ]aly Var}a, II, Novi Sad

КЕД БИ ЛАВКИ ПРЕГВАРЕЛИ Кед би лавки прегварели, виприповедали би нам вельо приповедки. Приповедки полни любови, смутку и радосци. У моєй учальнї єст вельо таки лавки хтори у себе скриваю нєзвичайни приповедки. Так єдна бешедує о хлапцови Миколови. Вон од першей класи бул залюбени до Марчи хтора шедзела з нїм у тей лавки. Любов виражовал рисуюци и виписуюци Марчово мено по цалей лавки. На єдней годзини, док цошка мальовал, станула коло нього наставнїца и припатрала ше. Нє було єй ясне цо намальовал. Теди и Марча дознала же ю Микола люби. Припознала му же и вона його люби. Була то интересантна любовна приповедка. Друга лавка у учальнї ма смутну приповедку о єдному Янкови. Бул одлични школяр. На концу осмей класи достал Вукову диплому. Алє... у пиятей класи достал єдинку. Барз бул жалосни и знємирени. Розплакал ше. Слизи му капкали и охабяли шлїди на лавки. И кед ше осушели, видзело ше му же их ище вше видно. У трецей приповедки главни два товаришки, Ана и Славка. Барз ше злагодзели. Раз на годзини биолоґиї вони правели шмишни вирази на тварох. Теди учели о рибох, та наставнїца указала на Ану и Славку, толкуюци як риби дихаю. Шицки ше шмеяли, вєдно з наставнїцу. Верим же лавки после настави чераю шмишни, любовни и смутни приповедки. Гоч нїґда нє прегваря, я задумуєм як єдна другей преприповедую школярски дожица. Катарина Фейди, VI, Коцур

16

МОЯ МИЛА ЖИВОТИНЯ

рижни животинї, а наймилша ми птица зеба. Малючка є, ма чарно-било-шиве пирє, и зна барз крашнє шпивац. Самци на глави маю помаранчецово пирє. Дома мам два зеби, самичку и самца. Мено им Мини и Мики. Достала сом их за родзени дзень од родичох. Мама направела гнїздочко, а Мини у нїм знєсла шейсц ваїчка. Кажди дзень патриме чи ше нє почали лягнуц птички. Кед ше вилягню, купиме вельку клїтку. Барз любим кед мойо зеби чвиринкаю и кед ше гомбаю на гомбалки. Крашнє ше на нїх припатрац и кед ше купаю. Теди вода зоз клїтки пирска на шицки боки. Интересантни су и кед ше сладза з яблуками лєбо зоз мархву. Мария Горняк, II, Дюрдьов

Darko Tama{, IV, Kocur

ДЕНКО РАНҐЕЛОВ

У дворе єдного рана

ланцущок страцела Ана. Мижо праве тамаль ишол на Анов ланцущок наишол. Ана ше на ньго нашмеяла и за ошмих квецик достала. Тераз Ана Мижови домашнї ришує а вон єй таблу уцерац вибегує. И так ше вони складаю, єдно другому помагаю.

ОЛИВЕРА ШИЯЧКИ

Уж шицки у школи „трубя” же ше Ана и Мижо любя. Прешпивала М. Римар

М

ПРЕ ОЦЕНИ

ладена нїґда нїхто нє видзел смутного. Вон скоро вше зашмейовал оддзелєнє. Нїхто нє знал так зашмейовац як вон. Медзитим, так було у школи, а дома було дакус иншак.

– Пойдзем з дому! – скричал нагнївано Младен и пошол до школи. Вецей нє могол слухац як ше родичи вадза пре його оцени.

– На родительскей схадзки сом лєм червенєл. Тот твой розмазанєц шорує лєм єдинки! – кричал оцец так же ше аж хижа тресла.

– Вон и твой син! – одвитовала мац. – Нє сце ше учиц. Нїґда є нє дома. А кеди ти преверйовал чи ше вон учи? Шицко мушим я... Того рана ше нїкому нє сцело фриштиковац. И покля ше родичи вадзели пре Младеново оцени, вон смутни ишол до школи.

– За шицко вше я виновати... Пойдзем з дому! – повторйовал гласно. – Пойдзем ище нєшка до нини Катї. Вона ше зо мну нїґда нє вадзела. Вона пече найлєпши колачи з яблуками. А цо будзем кед ше ми случайно опита за оцени? Зна и вона же нєодлуга будзе конєц рока. Нє, нє! Лєпше будзе кед пойдзем на гайзибанску станїцу. Причекам перши гайзибан. Можебуц праве тот будзе исц до Беоґраду. У Беоґрадзе препровадзим цали викенд. Пойдзем до шицких биоскопох. Яй, кельо там єст биоскопи! Нє будзе ми досц єден викенд. Потим пойдзем до дїда до Смедерева. З нїм ше будзем вожиц на тракторе. Алє, вон ше ми сиґурно будзе питац за оцени. Кед сом ходзел до ньго на розпуст, вше ше ми питал яки сом школяр, а вец з ошмихом предлужовал: „Добри ши, Младен! На дїда ши, а нє на оца! Вон ше нїґда нє любел учиц.” Заш лєм, найлєпше будзе кед пойдзем до бачика до Дубровнику. Там ше по цалим дню будзем вилєговац на плажи, а вечарами ше будзем шпацирац по Страдуну. Бачи ше ми сиґурно нє будзе питац за оцени. Вон барз завжати з роботу, та му анї нє придзе на розум випитовац ше ми о школи. Алє, вон сиґурно будзе телефоновац моїм родичом, бо им зосце повесц же сом добре сцигол до Дубровнику... Цо вец будзем? Идзе так Младен по драже и приповеда сам зоз собу. Шицко би було цалком иншак кед би мал лєпши оцени. Будзе ше мушиц потрудзиц повиправяц их по конєц школского рока. Прето же ище баржей розжалосцел. Преложела М. Р.

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

СОШЕСТВИЄ СВЯТОГО ДУХА – РУСАДЛЯ

И

ще пред своїм вознесеньом Исус обецал апостолом же им пошлє Духа Святого. Апостоли ше зишли до єдней хижи и там, у молитви, чекали тот дзень. З нїма була и Мария, Исусова мац. Пейдзешати дзень по Воскресеню, а дзешати дзень по Вознесению, одразу задул моцни витор и апостоли видзели огньово язики як ше спущую каждому над главу. То бул Дух Святи, котри у форми огньових язикох зишол на апостолох и наполнєл їх души зоз нєбесну силу, та ше вецей нї од чого нє бали. Такой вишли на улїцу и апостол Петро перши почал наказовац о Одкупительови. Кед людзе чули, велї прияли Христову виру. Тих людзох апостоли покресцели. Були то перши християнє. Цо далєй, християнох було вше вецей. Вони жили по Исусовей науки.

ДОЖИЦЕ КОТРЕ БУДЗЕМ ПАМЕТАЦ Мал сом вельо красни дожица, алє тото озда будзем найдлужей паметац.

Збуло ше влєце. Пошол сом з братом и зоз Деяном и його оцом лапац риби. Заруцовал сом циґонь, алє ми нє цвенкало. Аж кед сом шести раз заруцел, почало цвенкац. Чекал сом же би риба баржей зацагла найлонку и вец сом почал цагац. Деян ми додал мередов. Видзел сом же ше заквачело цошка вельке. Кед сом вицагнул циґонь, на нїм була риба длугока коло штерацец центиметери. Барз сом ше радовал. Остали зме на беґелю ище дакус, а вец зме пошли дому. Оцец ми гварел же ше тота риба вола яз. Померали зме ю. Мала скоро килу. Вельораз сом налапал риби, алє ми тота була найвекша. Любел бим кед би ше ми дараз заквачела и два раз векша риба од тей. Алексей Надь, V, Руски Керестур

Русадля славиме пейдзешати дзень по Воскресеню. То родзени дзень Церкви.

ДУХ СВЯТИ ПРАВДИВИ БОГ Дух Святи треца божеска особа. Як цо Оцец и Син правдиви Бог, так и Дух Святи правдиви Бог. Прето го славиме и модлїме ше му як цо ше модлїме и Оцови и Синови. Оца и Сина и Святого Духа славиме вше кед ше жегнаме и кед модлїме: Слава Оцу... Дух Святи пошвецує нашу душу з ласку пошвецуюцу, прошвицує нам розум и змоцнює нашу волю зоз дїлотворну ласку. Дзелї нам свойо седем дари, насампредз на Святей тайни миропомазаня. Дух Святи зишол на жем у форми билого голуба на Исусовим кресценю, а у форми огньових язикох на Русадля. Прето го рисуєме як билого голуба.

СЕДЕМ ДАРИ ДУХА СВЯТОГО ‫ ٭‬МУДРОСЦ ‫ ٭‬РОЗУМ ‫ ٭‬ПОРАДА, СОВИТ ‫ ٭‬МОЦ, СИЛА ‫ ٭‬ЗНАНЄ ‫ ٭‬ПОБОЖНОСЦ ‫ ٭‬СТРАХ БОЖИ

ДОВИРИЄ ДО БОГА

Єден чловек познатей ґлумици, а своєй добрей пайташки, подаровал мало-

го крокодила. Нє знала цо з нїм робиц, та го положела до кадзи и пошла на роботу. Кед ше врацела дому, нашла порученє од пораячки хтора єй помагала у обисцу. На цидулки писало: „Почитована паночко, жаль ми, алє до вас вецей нє будзем ходзиц. Нє пораїм обисца у хторих єст крокодили! Поведла бим вам тото ище першого дня кед сом почала у вас робиц, алє сом нє обчековала же ми приготовице таки хвильки кед ше скаменїм од страху!” Даєдни людзе, хтори обецую же буду служиц Богу, швидко напущую службу кед ше зяви даяка нєволя. Дахто пове: „Чи нам Исус нє требал напредок повесц цо ше нам годно случовац кед го будземе шлїдзиц?” Вон нам гварел: „Майце довирия до мнє. Кед дошлєбодзице же би нєволї и розчарованя заколїмбали вашу виру, теди обезвредзуєце виру до Бога.” Кажди дзень мушиме мац моци зочиц ше зоз бриґами и почежкосцами, алє ше нє мушиме бац. Треба ше вше волац на Бога и вше твардо вериц же нам помогнє и виратує нас. Нєприємни хвильки змоцнюю виру, та кед Бог наш приятель кажди дзень, кед зме християнє и дома, и на драже, у школи и на вилєту, нє маме ше од чого бац.

10

Lena Fejsa, I, Novi Sad

ЯР У ЛЄШЕ

Markus Pavlovi~, VI, Ruski Kerestur

Яр

ОГЕНЬ Врацал сом ше дому зоз школи. Уж ше змеркло.

Скруцел сом до нашей улїчки. Одразу ше ми опрез очох зявела нєзвичайна слика. Коло мнє пребегнул огньогасни камион. Дзешка горел огень. Почувствовал сом и пах диму. Приблїжовал сом ше ґу ньому. Там було вельо людзох. Гварели же гори авто и приколичка. Остал сом ше припатрац як огньогасци гаша огень. Людзе приповедали як ше то случело. Сушеда палєла спрете лїсце. Дул витор, та однєсол жирячку под авто хтори стал нєдалєко отамаль. Огень ше розбовчал, бо у приколички було найлону. Огньогасци швидко загашели огень. Сушеда була виновата, бо палєла лїсце. Шицки знаме же ше на драже нє шме розкладац огень. Заґадзує ше воздух, а огень сушедови направел вельку чкоду. Давор Хома, IV Руски Керестур

велїм найкрасша рочна часц. На яр ше будза шицки рошлїни. Велї животинї виходза зоз своїх жимских склонїскох, же би указали чесц мацери природи. Писнї хтори птици сами викомпоновали, чуц по цалим лєше. Гоч яр вшадзи красна, мнє є найкрасша у лєше. На древох порозквитани квитки у вшелїяких фарбох – од найшветлєйшей блїщацей билей по моцну целову. Любичици и подшнїжнїки зоз свою красу и фарбами украшую желєну, ище мокру и блїщацу од роси, траву. Жубротанє потока додава свой прекрасни звук писньом птицох хтори по цалим дню видумую нови мелодиї. Кед пада диждж, вон розлїва ярнї фарби по слункових зарйох, и так на концу вєдно правя дугу. Пахи желєнїдла и дижджу ширя опиваюци дих яри хтори ше шири по цалим лєше. Яр то велька слика хтору малюю тисячи маляре, а кажди з нїх ма свою тайну. Тайна тих фарбох у нїх самих, у їх любови ґу прекрасней рочней часци – яри. Ваня Пастернак, IV, Нови Сад

15

Mariy Skuban, 6 roki Kocur

Monika Sabo, 7 roki Ruski Kerestur

ВАСИЛЬ МУДРИ

Kristi

na Bud ins

Нєшка рано слунко блїсло

и по гаю швици, а под стреху чуц шпиванку малей роботнїци. Нєше блата зоз долїни у малючких пищкох, а вец шпива вше веселше шпиванку без стищкох.

ki, 6 r oki Verba s

Eleon

ora Me dw{i, 6 roki Ruski Kerest ur

Кед фалаток нови кладзе, радосц єй вше красша. Так будує нове гнїздо ластовичка наша. И я би сцел вредно робиц през свой живот цали так як робя дзечнє, вредно ластовички мали.

Kristina Dxran<n, 6 roki, Dxrdqov

14

Sara ]ajdo{, 6 roki, Kocur

11

ЯНКО РАЦ

Я

р. Вонка цепло, древка ше починаю будзиц, а людзе у заградкох и заградох копу и садза. У захоронки як у кошнїци. Бриня дзецински гласи, а вец их на хвильку претаргує нїжни учительков глас: – Дзеци, уж настала яр и шицко ше будзи зоз жимского сна. Зоз цеплих крайох прилєцели ґовлї и ластовички, ожелєнєли древа и шицко цо вашо родичи посадза и пошею, нєодлуга почнє сходзиц и роснуц. Учительки ше нараз привидзело же Наталка нє провадзи єй викладанє. Подумала у себе же дзивчецу можебуц треба висц вонка.

– Ти, Наталко, дацо сцела повесц, або опитац ше?

– Модлїм, гей, учителько. Ви гварели же шицко цо ше посадзи, та нєодлуга почнє сходзиц и роснуц. А як же вецка мнє нє зишла мамова годзинка, а посадзела сом ю ище прешлей яри...

РОЗЧИТОВАНЯ ЦЕЦИЛИЯ МУДРИ

*** Єден, два, три, будз ми пайташ ти. Ґовля, тащок, страка, будзеш ми пайташка.

НАТАЛИЯ ГОЛУБ

*** Я путуєм на моторки аж до моєй баби Зорки. Моя баба крашнє шпива, дїдо слуха и ужива. *** Грає Мижо на тамбури, слухаю го били кури. У кошаре пшичок киха, а когуцик кукурика. Яни дзешка ище шпи, идз го пребудз такой ти!

12

13

ЯНКО РАЦ

Я

р. Вонка цепло, древка ше починаю будзиц, а людзе у заградкох и заградох копу и садза. У захоронки як у кошнїци. Бриня дзецински гласи, а вец их на хвильку претаргує нїжни учительков глас: – Дзеци, уж настала яр и шицко ше будзи зоз жимского сна. Зоз цеплих крайох прилєцели ґовлї и ластовички, ожелєнєли древа и шицко цо вашо родичи посадза и пошею, нєодлуга почнє сходзиц и роснуц. Учительки ше нараз привидзело же Наталка нє провадзи єй викладанє. Подумала у себе же дзивчецу можебуц треба висц вонка.

– Ти, Наталко, дацо сцела повесц, або опитац ше?

– Модлїм, гей, учителько. Ви гварели же шицко цо ше посадзи, та нєодлуга почнє сходзиц и роснуц. А як же вецка мнє нє зишла мамова годзинка, а посадзела сом ю ище прешлей яри...

РОЗЧИТОВАНЯ ЦЕЦИЛИЯ МУДРИ

*** Єден, два, три, будз ми пайташ ти. Ґовля, тащок, страка, будзеш ми пайташка.

НАТАЛИЯ ГОЛУБ

*** Я путуєм на моторки аж до моєй баби Зорки. Моя баба крашнє шпива, дїдо слуха и ужива. *** Грає Мижо на тамбури, слухаю го били кури. У кошаре пшичок киха, а когуцик кукурика. Яни дзешка ище шпи, идз го пребудз такой ти!

12

13

Mariy Skuban, 6 roki Kocur

Monika Sabo, 7 roki Ruski Kerestur

ВАСИЛЬ МУДРИ

Kristi

na Bud ins

Нєшка рано слунко блїсло

и по гаю швици, а под стреху чуц шпиванку малей роботнїци. Нєше блата зоз долїни у малючких пищкох, а вец шпива вше веселше шпиванку без стищкох.

ki, 6 r oki Verba s

Eleon

ora Me dw{i, 6 roki Ruski Kerest ur

Кед фалаток нови кладзе, радосц єй вше красша. Так будує нове гнїздо ластовичка наша. И я би сцел вредно робиц през свой живот цали так як робя дзечнє, вредно ластовички мали.

Kristina Dxran<n, 6 roki, Dxrdqov

14

Sara ]ajdo{, 6 roki, Kocur

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

СОШЕСТВИЄ СВЯТОГО ДУХА – РУСАДЛЯ

И

ще пред своїм вознесеньом Исус обецал апостолом же им пошлє Духа Святого. Апостоли ше зишли до єдней хижи и там, у молитви, чекали тот дзень. З нїма була и Мария, Исусова мац. Пейдзешати дзень по Воскресеню, а дзешати дзень по Вознесению, одразу задул моцни витор и апостоли видзели огньово язики як ше спущую каждому над главу. То бул Дух Святи, котри у форми огньових язикох зишол на апостолох и наполнєл їх души зоз нєбесну силу, та ше вецей нї од чого нє бали. Такой вишли на улїцу и апостол Петро перши почал наказовац о Одкупительови. Кед людзе чули, велї прияли Христову виру. Тих людзох апостоли покресцели. Були то перши християнє. Цо далєй, християнох було вше вецей. Вони жили по Исусовей науки.

ДОЖИЦЕ КОТРЕ БУДЗЕМ ПАМЕТАЦ Мал сом вельо красни дожица, алє тото озда будзем найдлужей паметац.

Збуло ше влєце. Пошол сом з братом и зоз Деяном и його оцом лапац риби. Заруцовал сом циґонь, алє ми нє цвенкало. Аж кед сом шести раз заруцел, почало цвенкац. Чекал сом же би риба баржей зацагла найлонку и вец сом почал цагац. Деян ми додал мередов. Видзел сом же ше заквачело цошка вельке. Кед сом вицагнул циґонь, на нїм була риба длугока коло штерацец центиметери. Барз сом ше радовал. Остали зме на беґелю ище дакус, а вец зме пошли дому. Оцец ми гварел же ше тота риба вола яз. Померали зме ю. Мала скоро килу. Вельораз сом налапал риби, алє ми тота була найвекша. Любел бим кед би ше ми дараз заквачела и два раз векша риба од тей. Алексей Надь, V, Руски Керестур

Русадля славиме пейдзешати дзень по Воскресеню. То родзени дзень Церкви.

ДУХ СВЯТИ ПРАВДИВИ БОГ Дух Святи треца божеска особа. Як цо Оцец и Син правдиви Бог, так и Дух Святи правдиви Бог. Прето го славиме и модлїме ше му як цо ше модлїме и Оцови и Синови. Оца и Сина и Святого Духа славиме вше кед ше жегнаме и кед модлїме: Слава Оцу... Дух Святи пошвецує нашу душу з ласку пошвецуюцу, прошвицує нам розум и змоцнює нашу волю зоз дїлотворну ласку. Дзелї нам свойо седем дари, насампредз на Святей тайни миропомазаня. Дух Святи зишол на жем у форми билого голуба на Исусовим кресценю, а у форми огньових язикох на Русадля. Прето го рисуєме як билого голуба.

СЕДЕМ ДАРИ ДУХА СВЯТОГО ‫ ٭‬МУДРОСЦ ‫ ٭‬РОЗУМ ‫ ٭‬ПОРАДА, СОВИТ ‫ ٭‬МОЦ, СИЛА ‫ ٭‬ЗНАНЄ ‫ ٭‬ПОБОЖНОСЦ ‫ ٭‬СТРАХ БОЖИ

ДОВИРИЄ ДО БОГА

Єден чловек познатей ґлумици, а своєй добрей пайташки, подаровал мало-

го крокодила. Нє знала цо з нїм робиц, та го положела до кадзи и пошла на роботу. Кед ше врацела дому, нашла порученє од пораячки хтора єй помагала у обисцу. На цидулки писало: „Почитована паночко, жаль ми, алє до вас вецей нє будзем ходзиц. Нє пораїм обисца у хторих єст крокодили! Поведла бим вам тото ище першого дня кед сом почала у вас робиц, алє сом нє обчековала же ми приготовице таки хвильки кед ше скаменїм од страху!” Даєдни людзе, хтори обецую же буду служиц Богу, швидко напущую службу кед ше зяви даяка нєволя. Дахто пове: „Чи нам Исус нє требал напредок повесц цо ше нам годно случовац кед го будземе шлїдзиц?” Вон нам гварел: „Майце довирия до мнє. Кед дошлєбодзице же би нєволї и розчарованя заколїмбали вашу виру, теди обезвредзуєце виру до Бога.” Кажди дзень мушиме мац моци зочиц ше зоз бриґами и почежкосцами, алє ше нє мушиме бац. Треба ше вше волац на Бога и вше твардо вериц же нам помогнє и виратує нас. Нєприємни хвильки змоцнюю виру, та кед Бог наш приятель кажди дзень, кед зме християнє и дома, и на драже, у школи и на вилєту, нє маме ше од чого бац.

10

Lena Fejsa, I, Novi Sad

ЯР У ЛЄШЕ

Markus Pavlovi~, VI, Ruski Kerestur

Яр

ОГЕНЬ Врацал сом ше дому зоз школи. Уж ше змеркло.

Скруцел сом до нашей улїчки. Одразу ше ми опрез очох зявела нєзвичайна слика. Коло мнє пребегнул огньогасни камион. Дзешка горел огень. Почувствовал сом и пах диму. Приблїжовал сом ше ґу ньому. Там було вельо людзох. Гварели же гори авто и приколичка. Остал сом ше припатрац як огньогасци гаша огень. Людзе приповедали як ше то случело. Сушеда палєла спрете лїсце. Дул витор, та однєсол жирячку под авто хтори стал нєдалєко отамаль. Огень ше розбовчал, бо у приколички було найлону. Огньогасци швидко загашели огень. Сушеда була виновата, бо палєла лїсце. Шицки знаме же ше на драже нє шме розкладац огень. Заґадзує ше воздух, а огень сушедови направел вельку чкоду. Давор Хома, IV Руски Керестур

велїм найкрасша рочна часц. На яр ше будза шицки рошлїни. Велї животинї виходза зоз своїх жимских склонїскох, же би указали чесц мацери природи. Писнї хтори птици сами викомпоновали, чуц по цалим лєше. Гоч яр вшадзи красна, мнє є найкрасша у лєше. На древох порозквитани квитки у вшелїяких фарбох – од найшветлєйшей блїщацей билей по моцну целову. Любичици и подшнїжнїки зоз свою красу и фарбами украшую желєну, ище мокру и блїщацу од роси, траву. Жубротанє потока додава свой прекрасни звук писньом птицох хтори по цалим дню видумую нови мелодиї. Кед пада диждж, вон розлїва ярнї фарби по слункових зарйох, и так на концу вєдно правя дугу. Пахи желєнїдла и дижджу ширя опиваюци дих яри хтори ше шири по цалим лєше. Яр то велька слика хтору малюю тисячи маляре, а кажди з нїх ма свою тайну. Тайна тих фарбох у нїх самих, у їх любови ґу прекрасней рочней часци – яри. Ваня Пастернак, IV, Нови Сад

15

МОЙ ДОМ Мой дом ше находзи у Руским Керестуре у Фрушкогорскей улїци. Опрез хижи посадзени орех, а коло нього заградка з квецом. За хижу рошню два красни брескинї. Маме и вельку заграду у хторей єст вельо вшелїякей желєняви. У заднїм дворе направена велька ґаража. Мой дом офарбени на целово и помаранчецово. У нїм жию мойо родичи, шестричка и я. Любим кед зме шицки дома, та ше вєдно бавиме. Теди ми дом найкрасши. Микола Папуґа, IV, Руски Керестур

Любим ]aly Var}a, II, Novi Sad

КЕД БИ ЛАВКИ ПРЕГВАРЕЛИ Кед би лавки прегварели, виприповедали би нам вельо приповедки. Приповедки полни любови, смутку и радосци. У моєй учальнї єст вельо таки лавки хтори у себе скриваю нєзвичайни приповедки. Так єдна бешедує о хлапцови Миколови. Вон од першей класи бул залюбени до Марчи хтора шедзела з нїм у тей лавки. Любов виражовал рисуюци и виписуюци Марчово мено по цалей лавки. На єдней годзини, док цошка мальовал, станула коло нього наставнїца и припатрала ше. Нє було єй ясне цо намальовал. Теди и Марча дознала же ю Микола люби. Припознала му же и вона його люби. Була то интересантна любовна приповедка. Друга лавка у учальнї ма смутну приповедку о єдному Янкови. Бул одлични школяр. На концу осмей класи достал Вукову диплому. Алє... у пиятей класи достал єдинку. Барз бул жалосни и знємирени. Розплакал ше. Слизи му капкали и охабяли шлїди на лавки. И кед ше осушели, видзело ше му же их ище вше видно. У трецей приповедки главни два товаришки, Ана и Славка. Барз ше злагодзели. Раз на годзини биолоґиї вони правели шмишни вирази на тварох. Теди учели о рибох, та наставнїца указала на Ану и Славку, толкуюци як риби дихаю. Шицки ше шмеяли, вєдно з наставнїцу. Верим же лавки после настави чераю шмишни, любовни и смутни приповедки. Гоч нїґда нє прегваря, я задумуєм як єдна другей преприповедую школярски дожица. Катарина Фейди, VI, Коцур

16

МОЯ МИЛА ЖИВОТИНЯ

рижни животинї, а наймилша ми птица зеба. Малючка є, ма чарно-било-шиве пирє, и зна барз крашнє шпивац. Самци на глави маю помаранчецово пирє. Дома мам два зеби, самичку и самца. Мено им Мини и Мики. Достала сом их за родзени дзень од родичох. Мама направела гнїздочко, а Мини у нїм знєсла шейсц ваїчка. Кажди дзень патриме чи ше нє почали лягнуц птички. Кед ше вилягню, купиме вельку клїтку. Барз любим кед мойо зеби чвиринкаю и кед ше гомбаю на гомбалки. Крашнє ше на нїх припатрац и кед ше купаю. Теди вода зоз клїтки пирска на шицки боки. Интересантни су и кед ше сладза з яблуками лєбо зоз мархву. Мария Горняк, II, Дюрдьов

Darko Tama{, IV, Kocur

ДЕНКО РАНҐЕЛОВ

У дворе єдного рана

ланцущок страцела Ана. Мижо праве тамаль ишол на Анов ланцущок наишол. Ана ше на ньго нашмеяла и за ошмих квецик достала. Тераз Ана Мижови домашнї ришує а вон єй таблу уцерац вибегує. И так ше вони складаю, єдно другому помагаю.

ОЛИВЕРА ШИЯЧКИ

Уж шицки у школи „трубя” же ше Ана и Мижо любя. Прешпивала М. Римар

М

ПРЕ ОЦЕНИ

ладена нїґда нїхто нє видзел смутного. Вон скоро вше зашмейовал оддзелєнє. Нїхто нє знал так зашмейовац як вон. Медзитим, так було у школи, а дома було дакус иншак.

– Пойдзем з дому! – скричал нагнївано Младен и пошол до школи. Вецей нє могол слухац як ше родичи вадза пре його оцени.

– На родительскей схадзки сом лєм червенєл. Тот твой розмазанєц шорує лєм єдинки! – кричал оцец так же ше аж хижа тресла.

– Вон и твой син! – одвитовала мац. – Нє сце ше учиц. Нїґда є нє дома. А кеди ти преверйовал чи ше вон учи? Шицко мушим я... Того рана ше нїкому нє сцело фриштиковац. И покля ше родичи вадзели пре Младеново оцени, вон смутни ишол до школи.

– За шицко вше я виновати... Пойдзем з дому! – повторйовал гласно. – Пойдзем ище нєшка до нини Катї. Вона ше зо мну нїґда нє вадзела. Вона пече найлєпши колачи з яблуками. А цо будзем кед ше ми случайно опита за оцени? Зна и вона же нєодлуга будзе конєц рока. Нє, нє! Лєпше будзе кед пойдзем на гайзибанску станїцу. Причекам перши гайзибан. Можебуц праве тот будзе исц до Беоґраду. У Беоґрадзе препровадзим цали викенд. Пойдзем до шицких биоскопох. Яй, кельо там єст биоскопи! Нє будзе ми досц єден викенд. Потим пойдзем до дїда до Смедерева. З нїм ше будзем вожиц на тракторе. Алє, вон ше ми сиґурно будзе питац за оцени. Кед сом ходзел до ньго на розпуст, вше ше ми питал яки сом школяр, а вец з ошмихом предлужовал: „Добри ши, Младен! На дїда ши, а нє на оца! Вон ше нїґда нє любел учиц.” Заш лєм, найлєпше будзе кед пойдзем до бачика до Дубровнику. Там ше по цалим дню будзем вилєговац на плажи, а вечарами ше будзем шпацирац по Страдуну. Бачи ше ми сиґурно нє будзе питац за оцени. Вон барз завжати з роботу, та му анї нє придзе на розум випитовац ше ми о школи. Алє, вон сиґурно будзе телефоновац моїм родичом, бо им зосце повесц же сом добре сцигол до Дубровнику... Цо вец будзем? Идзе так Младен по драже и приповеда сам зоз собу. Шицко би було цалком иншак кед би мал лєпши оцени. Будзе ше мушиц потрудзиц повиправяц их по конєц школского рока. Прето же ище баржей розжалосцел. Преложела М. Р.

9

ВЛАДИМИР ДУДАШ

В

ТАРЗАН

нєдзелю пополадню у нашим кину приказовали филм „Тарзан, краль джунґли”. Озда шицки дзеци з валалу були патриц тот филм, о хторим старши тельо приповедали. У сали гужва, дрилянє..., бо места за шедзенє нє було за шицких. Шедзели зме и єдни другим на рукох. Шветла погашени. У сали цмота, а вец ше на билим платну зявела слика. Очи нам упарти до вельких и густих древох джунґли. Упиваме кажди звук, кажди крочай нашого героя Тарзана. Зєдинєни зме з нїм у його схопносцох, у хвилькох опасно-

сци и у думкох вєдно з нїм лєциме на лиянох з єдного на друге древо. После филма кажда улїчка у валалє мала свойого Тарзана, та так и наша. Дуркла капурка. До двора вошол наш пайташ Янко, сушед прейґ драги.

– Гибайце до нас най видзице цо сом направел!

– скричал и вибегнул на драгу. Попатрели зме з братом єден на другого, чудуюци ше цо ше з Янком стало. Пошалєл, чи цо?

– Идзме опатриц! – гварел Ґено. Кед зме вошли до Янкового двора, обачели зме го у чеперкох старого ореха хтори правел вельки хладок прашатом у кармику. Мал на себе лєм ґачи, як прави Тарзан.

– Патьце, я Тарзан – скричал, вдерел ше два раз по першoх, а вец випущел страшни крик, як герой зоз джунґли.

–Ааааааа... Ееееее! Вец ше влапел за штранджок привязани за конар, як лияна у джунґли, загойсал ше и ... трас! Застановел ше наш пайташ Янко у кармику при прашатох.

– Яки там галайк? Цо паратуєце? – зврещала мац з лєтнєй кухньочки, бежаци ґу кармику.

– Нїч, мамо, я Тарзан! – озвал ше злєкнути Янко.

– Дам я тебе Тарзана! Паньващики за шмати ши ми порезал! Лєм док це влапим, збереш ти! – кричала мац. Ми з братом, престрашени, лєм попатрели єден на другого, и ... гонь дому! Задихани зме убегли до двора. Чули зме ище два Тарзаново крики: Ааааааа... Ееееее...! Нє будзем вецей, мамо!

ПАСКА Мнє найкрасше швето Паска, бо заячок коло гнїздох забегує и весели дзеци барз обрадує. Гнїзда полни з бависками, чоколадами и бомбонами, и краснима писанками.

КЕД БИМ БУЛ ПТИЦА Часто роздумуєм як би було крашнє кед бим бул

птица. Лєцел бим над валалом и припатрал бим ше з висока на поля и пажици. Шпивал бим умилни писнї. Лєцел бим понад хмари и дружел бим ше зоз слунком. Могол бим швидко сцигнул дзе бим пожадал. Вєшенї бим лєцел на юг, а на яр бим ше врацал ту, до свойого гнїзда. Верим же би ше дзеци радовали кед би ме видзели. Шеднул бим

на даяке високе древо и припатрал бим ше на валал, на школу и дзеци як ше бавя. Дакеди бим злєцел на дачий облак, та бим патрел до хижи, на веселих людзох. Дружел бим ше з велїма птицами. Людзе би ми давали зарна кукурици або отрушинки хлєба. Бул бим им подзековни. Заш лєм, гоч сом нє птица, алє хлапец, радуєм ше свойому животу.

У

ЖАБА

При валалє ноши ярчок воду,

]loriyn Roman, IV, Ruski Kerestur

Дїдо

ЯР

ме одведол до Каменїцкого парку. Слунко ше ганьблїво скривало за били хмарки. Цепли витрик нїжно пирхал помедзи лєм цо ожелєнєни конари. Цифроване квеце украшело желєну траву. Дунай весело цекол коло парку. По нїм мирно плївали били лебеди. Цифровани мотилї уживали у пахняцим квецу. И я уживал у красним ярнїм дню. Давид Тителац, IV, Нови Сад

8

Марко Недич, VI Коцур

НАШ ШКОЛСКИ ДВОР

СЛАВО ПАП

на тей води жабка ма шлєбоду. Подскакує там од додня рана, нє видзи же блїзко стої врана. Нє бої ше жабка, од врани нє сцека, алє под лопухом чарни гадзик чека. Стреже за жабу, язик вивалює, смачному єдлу барз ше радує. Щесца було за жабу малу, гад ю охабел цалючку цалу. Чарна врана ґаднє зґравчала, та гадзика до гущави одогнала.

Марян Шанта, II Коцур

Ivana ^izmar, Verbas

школи маме красни двор. Таки є вельки же и кед шицки школяре зоз єдней змени поставаю до шорох, на виполнїме го анї до половки. На дворе єст лавочки на хторих шедзиме под час одпочивку. Маме и кош. Коло нього ше найволя зберац хлапци, а понеже нє маю лабду, до кошу руцаю шишарки. У дворе рошню и барз го украшую ядловци и платани. На вецей местох накладзени кошарки за шмеце, же бизме одрутки нє розруцовали вшадзи. Желєна трава вше крашнє покошена, а двор позаметани. У нашим школским дворе барз любиме препровадзовац шлєбодни хвильки. Шедзиме, приповедаме и дружиме ше. Лидия Чапко, IV Дюрдьов

17

Visti zoz {koloh...

У

МАНИФЕСТАЦИЯ „БАМБИ ФЕСТ”

Предшколскей установи „Бамби” Општини Кула прешлого мешаца отримана 18. манифестация „Бамби фест” на хторей свойо програми мали и дзеци зоз шицких возростних ґрупох керестурского оддзелєня „Цицибан”. У Велькей сали Дома култури у Руским Керестуре дзеци танцовали, шпивали и рецитовали тото цо у оводи пририхтали зоз своїма виховательками Наташу Настасич, Оленку Русковски, Емилию Костич, Меланию Семан, Блаженку Мецек и музичну сотруднїцу Татяну Фейди. На бини було квецики и пчолки, русалки и коминярох, було стихи о кандурови лєнюхови, о рибарови и о курки, а найвецей було весели ошмихи тих хтори першираз участвовали на такей велькей бини и отамаль патрели до численей публики чи мами и татове барз кляпкаю. Програму збогацели и школяре Музичней школи хтори грали на клавиру, гармоники, ґитари и тамбурки. Провадзела их професорка Ирина

ОДЛИЧНИ РЕЦИТАТОРЕ На 44. Покраїнскей смотри рецитаторох,

отриманей од 19. по 21. април у Сечню, нашо змагателє хтори рецитовали по руски, посцигли одлични пласман. На Републичну смотру ше пласовала Валентина Салаґ зоз Дюрдьова. Вона освоєла и друге место у младшим возросту. Зоз штреднього возросту (школяре висших класох) на Републичну смотру пойду Марко Недич зоз Коцура и Катарина Гарди зоз Дюрдьова. На тото змаганє ше пласовали и штредньошколци Мирослав Малацко и Андрей Орос зоз Руского Керестура. У Сечню додзелєни и 18 Златни дипломи, а од Руснацох тото високе припознанє достали Милица Михальовски зоз Дюрдьова (младши возрост – нїзши класи), Желько Виславски зоз Руского Керестура (штреднї возрост), и Николета Недич зоз Коцура и Демиян Паланчаи зоз Суботици (старши возрост). На Покраїнским змаганю участвовали и Павлина Шепински и Андрей Надь зоз Руского Керестура и Мирта Иштванович зоз Суботици. Тоти пласмани потвердзели же нашо рецитаторе медзи найлєпшима у Войводини. М. З.

18

OBLA^OK DO [VETA

Олеяр. Конферансу водзели Марина Надь и Себастиян Надь. Рускокерестурске оддзелєнє „Цицибан” того року мало чесц буц домашнє на шветочним отвераню манифестациї „Бамби фест”. И. Сабадош

ГОСЦОВАНЄ У МОСКВИ Представнїки Основней

школи „Душан Радович” у Новим Садзе нєдавно були госци у 13. московскей штреднєй школи у Москви. Тоди два школи уж три роки розвиваю сотруднїцтво. Медзи двацец найлєпшима школярами хтори путовали до Москви, була и Аня Сивч, школярка пиятей класи.

– На госцованю у Москви ми було прекрашнє. Упознала сом нових приятельох, видзела сом найкрасши памятнїки у тим городзе, а интересантни ми бул метро. Школи нє таки вельки як нашо, а барз су чисти. На програми хтору зме пририхтали домашнїм, я шпивала – приповеда Аня. Аня вше одлична, а найволї математику. Окрем порядних школских предметох, люби и рецитовац, ґлумиц и шпивац, а член є и фолклорней секциї КУД „Соня Маринкович” у Новим Садзе. У школи танцує сучасни танци, та нєдавно зоз другима членами танєчней секциї була у Прилепу у Македониї. Поряднє ходзи и на годзини руского язика и пише до „Заградки”. М. Р.

Мнє таке увредзованє барз уквилєло, та ми нараз ту медзи нїма престало буц весело. Ту цошка нє було у шоре. Прето я охабел бависко и створел ше дома на нашим дворе. Зоз двора до хижи. У хижи на патку, зоз патки за буджак и вец на пец на остатку. Кед сом станул на верх пеца, мнє до повали упарли плєца. Док я так свою висоту мерал, зоз плєцами до повали уперал, надо мну ше нараз цошка подало и мегке постало. Вец ше пец ту од горе нараз отворел и я ше у нїм створел. Добре же пец ище нє бул топени, бо бим бул того дня ище и печени. Так ми лєм руки и нос постали ґарави, а пирнї було нараз и у устох и на шматох и у власох на глави. Я, цо будзем, дрилєл сом з руками брилу и вицагнул ше з пеца до приклєта. Бул бим ше и надзерал на верх швета, алє сом ше бал, та сом ше цо скорей зоз приклєта брал. Док сом так од страху на прагу оддиховал, так сом у себе роздумовал: – Кед оцец и мац на вечар дзиру на пецу обача, тоти на моїм хрибце гращок витлача. Прето я надумал же стред того приклєта я пойдзем и по други раз до швета. Рушел сом през гумно и коло слами же пойдзем заградами. Вец сом поконцу нашей загради шеднул дакус и одпочинул. Ту ми нараз на розум спадло же ше я од ґару анї нє поумивал. Та назад вецей нє було врацаня.

– Ей, Яни, Яни, хто це гнал же би ши ше на верх пеца хпал? – Так ше ми ровно по глави круцело. – И цо тераз думаш же тебе у швеце будзе весело? Сцекаш од пецовей дзири, а становиш ше у лєше дзе жию вшелїяки жвири. Жвир у лєше рознєє писки и тебе змасци так як оцец резанки з миски. Така будзе твоя кончина, а твойо родителє вецей нє буду мац такого глупого сина. Кельо тото мойо роздумованє тирвало, вельо чи мало, о тим тераз вецей нє дзбам, бо далєй шицко знам. А знам, бо ми мац гварела же як ше тота моя драга до швета закончела: – Кед зме ше вечар дому врацели и дзиру у пецу видзели, оцец такой знал же наш син до швета пойсц надумал. Глєдали зме того нашого скаранїка и коло плєвнїка и коло курнїка, а хто би подумал же вон таки ґарави зашпи на концу загради у сухей трави. Вец пришло на розум оцови же би ше опитал Буркови. Бурко нїч нє поведол, алє нас на конєц загради одведол. На концу загради наш Яни спокойно спал, бо ше пре дзиру у пецу дому присц бал... Кед родителє дознали же я то зробел од гнїву же сом мали, дакус ме лали, алє були весели же ме нашли, та ми так и пребачели...

СТРАКОВА ГОДЗИНА Влонї

у видавательней хижи „Пчелица” у Чачку вишол роман за дзеци „Стракова годзина” писательки Ґордани Тимотиєвич. Змайово дзецински бависка каждого року додзелюю награду за найлєпши роман за дзеци, а влонї (у децембру 2012. року) тото вельке припознанє достала ,,Стракова годзина”. Кнїжка ма шеснац приповедки – шеснац подїї у єдним лєше дзе бива вивирка, заяц, сова, медведз, жаби, мухи, павуки и ... и добри лєсар.

ЖАБА У ПРИПОВЕДКИ Лєто. Пополадню. Мирну поверхносц бари ґуцка лєм єден вельки водови павук. По мирним и чежким воздуху лєци лєм шитар, и вец длуго, длуго нєрухомо стої на конарчку.

– Я єдна жаба слаба – гвари одразу жаба Брани Цветковича хтора бива у писнї „Мухискова палата”.

– Ага, наисце ши слаба – гвари, так за себе, Змайова жаба и предлужує читац новини.

– Нє бешедуєм з вами – гвари єдна жаба и обраца ше од нїх. То була жаба зоз сказки, хтора ше претворює до принца. У тей хвильки, на своїм новим авту, зоз кертицу и герчком на заднїм шедзиску, пребегує и дзвига хмару праху жаба зоз кнїжки „Витор у вербинкох” Кенета Ґреяма. Як ше даєдним жабом, цалком обичним, до вчера анонимним, удало уруциц ше до приповедкох, сказкох и писньох – то питанє хторе ґовля найчастейше поставя...

7

МИХАЙЛО КОВАЧ

Г

ДРАГА ДО ШВЕТА

оч я уж за три песци висши од розвалки, мнє вше дзепоєдни сушеди гваря же я малки. Кед свойо дзеци гандрую, та вше на мнє зоз пальцом указую: – Видзиш яки тот сушедов мали Яни, вше добрей дзеки и вше нашмеяни. Нє кричи, нє ричи. Нє прави параду, и нє пита кажди дзень чоколаду. То шицко правда цо вони о мнє приповедаю, алє же я мали, е, у тим право нє маю.

Правда, я нє високи по повалу, правда же єм ище зоз ложку малу, алє у дворе шицки одо мнє менши: и Бурко и Ферко и кандур Микола. Но, алє пре тото понїжованє случело ми ше єдного дня таке страданє: було то якошик на початку тей єшенї. А вєшенї, зна ше, шицко ше пременї. Лїсца на кукурици од слунка пожовцею, квецики на лукох и у заградох спрею. Молги ше коло жеми цагаю, а мрази на шопки и на копки падаю... Но, и тей єшенї оцец и мац кукурицу ламали, дому вожели и до чардаку складали. Ми, дзеци, на лукох крави чували. И док крави траву пожовкнуту скубали, ми ше крашнє бавели. Єдни на поточку воденїчку правели, други на батоги так моцно пукали, же зме аж уха затикали. Вец хтошка вельки огень розложел, а вец до горуцей пирнї кромплї на лупу печиц положел. Кед так кромплї у горуцей пирнї дас годзину стали, хлапци их зоз палїчками з пирнї вицаговали. То робели прето же кромплї барз горуци були. Вец на тоти кромплї моцно дули, од лупох чисцели и до устох хпали. Даєдни аж и з очми преврацали, алє мнє анї єдну кромплю дац нє дали. Єден вельки хлапчиско, тот цо бива при нашому шовґрови блїзко, аж ме и дриляц почал и так ше наглас регочал: – Тебе нє даме, бо ти ище мали!

– Цо мали? Я лєм дакус менши од тебе!

– Патьце, хлапци, цо мелє тото целє! Чуєце яки ше важни прави? Я ше ставим за хвост моєй крави же тот хлапчик, гоч дома и наверх пеца станє, ище анї теди з руками повалу нє достанє! Ей, мой леґиню, мой Яни. Док таки як ми вельки нє постанєш, ти будзеш ище вельо за уха цагани.

6

МЛАДИ ФОДБАЛЕРЕ КОЦУРСКЕЙ „ИСКРИ”

Х

БУДУЧНОСЦ КОЦУРСКОГО ФОДБАЛУ

лапци лєдво дочекали красну ярню хвилю же би на стадиону могли бавиц и тренирац фодбал, бо физкултурна сала у школи уж скоро єден рок нє у функциї, а и на теренє у школским дворе єст вше менєй условия за бависка з лабду. Фодбал у Коцуре найпопуларнєйши спорт. Гоч би хлапци и сцели дацо инше тренирац, нє могли би, бо у валалє роби лєм шаховски клуб, а велї воля бегац за лабду як шедзиц опрез шаховскей табли. И до Школи шаху ше приявело красне число школярох, та кед буду витирвали и успишни, и вони приду до „Заградки”. У ФК „Искра” у Коцуре з хлапцами роби тренер Микола Иван. Ма коло штерацец младих фодбалерох. Подзелєл их до двох катеґорийох. У младшей ґрупи школяре трецих и штвартих класох, а у старшей школяре пиятих и шестих класох. На тренинґох шицки порядни и барз ше трудза. Од єшенї нє бавели фодбал, а анї годзини физкултури у тим школским року нє мали у сали, та су полни енерґиї и нє препущую анї єден тренинґ. О своєй любови ґу тому спорту хлапци гварели: Филип Хромиш (5. класа) – Фодбал тренирам уж треци рок. Барз любим тот спорт. Бавим дзе ме тренер положи, алє найволїм бавиц у одбрани. Дружиме ше и после тренинґох и лєдво чекам початок першенства. Иншак то на тренинґох, а цалком иншак на правих змаганьох кед зоз трибинох навияю родичи, браца, шестри, дїдове и товарише. Давид Дакич (4. класа) – Тренирам други рок и намагам ше вибориц место у тиму, бо мойо товарише добри фодбалере, та шицки заслужую бавиц. Нє препущуєм анї єден тренинґ. Чекам змаганя, бо будземе бавиц у других местох. Микола Варґа (6. класа) – Фодбал сом почал бавиц кед сом мал пейц роки. Тот спорт найволїм. Єднак любим и тренинґи и змаганя, а найволїм бавиц на таким месце дзе товаришом можем пририхтац нагоди за ґол. Любим и я дац ґол, окреме так, зоз

далєка, а до рашльох. Мой брат бави у кулским „Гайдуку”, та бим любел рушиц по його дражкох. Марко Штрбац (5. класа) – Тренирам другу сезону. Нєсцерпезлїво чекам кажди тренинґ, и вше на стадион пойдзем скорей як треба. Тренер добри, сце нас научиц, а ми го дакеди насекираме, алє нам вон швидко пребачи. Верим же на першенстве будземе успишна екипа. Борис и Микола Тимко (4. и 5. класа) – Фодбал нам найкрасше бависко на швеце. Ми нє лєм на тренинґох, алє и дома кажди дзень бавиме фодбал. Нїґда нам нє допиє. Тренер нас за єден рок барз вельо научел. Читачом „Заградки” би мали цо красне повесц о своїм анґажованю у фодбалским клубу у Коцуре и Милош Арх, Неманя Кузек, Урош Чулибрк и други хлапци, алє нє шмели цали тренинґ прешедзиц одушевено приповедаюци о тим спорту, бо пред нїма першенство, та мушели вежбац. Текст и фото: Силвестер Дорокхази

19

ПОВЯЖ ЧИСЛА НАРОДНИ ПОРОВНАНЯ ЗОЗ ПРОЦИВНИМ ЗНАЧЕНЬОМ ‫ ٭‬МИРНИ ЯК БАРАНЧЕ. ‫ ٭‬СТОЇ ЯК У ШИТКУ ВОДА. ‫ ٭‬ПОЛНИ ЗОЗ ЗНАНЬОМ ЯК ПИЯЛКА З КОСЦАМИ. ‫ ٭‬ДЗБА ЯК ЗА ЛОНЬСКИ ШНЇГ.

МИХАЛ РАМАЧ

ЗАПОР У МАЮ Шумни нам го натаргала каня!

Крача ярком, чуц го аж од Шлайсу. Тащки и голуби пооганя и прибегнє обляц нашу кайсу. Пирска, чапка, чурчки себе прави. На дєпику ше з качками мачка. Квичи од радосци брест риняви, а под стреху пере ше купачка. Плющи, аж ше пенї на долїнє. Купа верби, чаплї и жабчата. Вец по житку бежи змиц пипинє и бишалму зрец цо скорей прата. Сипе ше вонконцом благодатни. Будзе житка, будзе випеканя. Гучи, сущи, трепе цали златни. Шумни нам го натаргала каня.

ЄДНАКИ ФИҐУРИ Повяж точки од 1 по 53, та закончиш весели рисунок.

ЛАВИРИНТ

Помогнї пилотови найсц дражку ґу авиону.

20

МИРОН КОЛОШНЯЇ Мирон Колошняї народзени 27. юния 1930. року у Руским Керестуре. Там закончел основну школу и Нїзшу ґимназию, а штредню школу закончел у Новим Садзе. Давного 1940. року, ище як школяр, у януарским чишлє „Нашей заградки” обявел першу писню за дзеци „Жима”, а вец поряднє писал до „Пионирскей заградки”. Збирка писньох за дзеци „Ту мам очко” видрукована му 1987. року, а истого року му обявена и збирка поезиї за старших „Городска улїца”, а 1986. року тиж кнїжка за старших „Вербом при краю”. Зоз своїма стихами заступени є у Антолоґиї дзецинскей поезиї „Хмара на верху тополї” и у обидвох наших Антолоґийох поезиї за старших. Жил и робел у Новим Садзе, дзе и умар 19. мая 2009. року.

ЦО ТО ЗА СЛОВА Мойого оца муча якиш чудни слова: ревалвация, инфлация, девалвация... По його толкованю, то таки якиш жвири же им нєт пари, а єдза динари. Ти лєм робиш (то єст вон), зарабяш, складаш... а придзе єдна инфлация, або девалвация и твоя трапеза лєм так фирк, а од пенєжох нїч – чвирк. Лєм моя мац твердзи же тим жвиром зна лїка. Гвари же динари треба лєм трошиц, або куповац долари. Яй... най видзице мойого оца кед мац тото спомнє, як ше меня у твари.

На слики дзевец фиґури. Кед на нїх лєм руциш око, повеш же кажда иншака, алє кед дакус лєпше опатриш, найдзеш два цалком єднаки. Хтори?

5

П

ҐДАНЬСК

риблїжовало ше поладнє, кед зме ше конєчно, после длугого воженя застановели и вишли зоз минибусу. Були зме у шерцу найсивернєйшого польского городу – Ґданьску. Гоч розквитнути май уж бул дзешка на половки, думка же сом скоро тисяч тристо километери сивернєйше од Беоґраду, будзела у мнє якеш скрите поцерпанє, аж на мнє виходзели пупенци.

– Находзиме ше у улїци Длуга площа – гварел Януш, наш водитель. – Дакус зме поопатрали центер городу, а вец зме пошли на городску плажу. Рушел сом по фарбох, звукох и часу почувствовац город хтори ше пресцерал коло мнє. Седемнасти и осемнасти вик блїщал ше зоз шицких бокох на озбильних фасадох старих будинкох, на катедрали (найвекшей у цалей сиверней Польскей) по ренесансну городску хижу. Скоро шицки туристи з моєй ґрупи застановели ше при барокней фонтани. Нептун свой трозуб унапрямел на юг и випущовал богати млази до фонтани. Як кед би врацал длуство морю зоз хторого постал и до хторого ше єдного дня, претворени до праху и води, враци. Рушел сом ше помали ґу катедрали. Єй ґрандиозносц прицаговала мойо нєодлучни крочаї. Велькосц Бога безмирна у одношеню на чловека – дас таке було порученє того велїкого здания при хторим сом ше чувствовал дробенки як брамушка. На уходзе до того Божого дому було вельо жобракох, а медзи нїма и дзеци. Бул 1990. рок и 20. вик ше приблїжовал ґу концу. Медзитим, жобракох було и у 18. и у 19. вику, а будзе их и у 21. вику. Подзелєл сом им шицок дробни пенєж цо сом мал у кишенкох и нє вошол сом до катедрали. Зочени зоз жемску биду хтора тирвала и тирва, страцел сом дзеку одушевйовац ше зоз красу уметносци, створену на славу Богу. Оддалююци ше од катедрали, видзел сом зачудовани попатрунки людзох – нє могли вериц же сом нє вошол до того велького, знука сиґурно прекрасного, божого храму. Место краси и блаженства, до шерца сом положел слику тих, пред Богом дробенких людзох и безпомоцних дзецох, хтори, як миши жию опрез дзверох Його хижи. Врацаюци ше по улїци Длуга площа, руцел сом попатрунок на вельо малюнки, точнєйше, акварели, хтори предавали студенти подобовей академиї. Лєм цо сом ше опитал чом при сликох тримаю вельки, превидни найлони, перши капки дижджу помогли ми найсц одвит. Хмари надишли

4

нєсподзивано як Викинґска ладя, закрили слабе слунко и виляли свою терху на город. По кратким воженю на минибусу и по ище єдним кратким запору, застановели зме ше на побрежю Балтицкого моря. Гм, чи ше тота велька вода, фарби старого, шивкастого амрела, вообще може волац морйо? Знова на мнє вишли пупенци, як и кед сом вошол до того городу. Покля лєм доходзел погляд, пресцерала ше загабасцена, шива вода, закрита зоз шапку шивкастого нєба, вше цмейшого, идуци ґу горизонту. А дзешка далєко, гет за горизонтом Сиверни пол. Сановал сом людзох хтори ше припатрали на тото морйо, та думали же шицки моря таки. Белави Ядран, Еґейске морйо, Штредожемне... розлика медзи нїма як розлика медзи нєбом и жему. На красней писковей плажи стали лавки, а на нїх ище єдно нєсподзиванє. Даскельо дзивки у мантилох, з хусточками на главох и окулярами за слунко, нєрухомо шедзели зоз заруценима главами и дланями повипросцанима на колєнох.

– Забога, цо тоти дзивки робя? – питал сом ше Янушови.

– Слункую ше – гварел, як кед би таке слункованє було цалком нормалне у тей часци рока.

– А влєце? Купа ше дахто у тим морю? – питал сом ше.

– Дакеди, кед цепло. Ту температура у юлию и авґусту коло 22–23 ступнї. Одразу на плажу прибегла велька ґрупа дзецох. Почали ше оплюсковац, квичац, мачкац ше. Януш видзел же ше чудуєм, та гварел: – Даєдни першираз видза морйо. Бидни дзеци, подумал сом, анї нє барз маю цо видзиц. Док зме ше врацали до центру Ґданьску, злял ше ище єден диждж, а я лєдво чекал рушиц уж раз на юг. Допили ми тоти сиверняцки нєсподзиваня и красоти. Теди сом першираз похопел же тот хто бива у Беоґрадзе, може наисце бул щешлїви... Преложела А. Р.

G

ОЛИВЕР ЯНКОВИЧ

U

КУПАНЄ Учитель опомина Петра: – Требал би ши ше частейше купац. Найбруднєйши ши у класи.

– Алє, я ше купам скоро кажди дзень – бранї ше Петро.

– Кед так, вец голєм премень воду, а нє купай ше вше у истей.

MO

R

ДЗЕ ЄСТ МЛЄКА – Начишлї ми, Сенко, пейц ствари у хторих єст млєка – гвари учителька своєй школярки.

– Сир, масло, шметанка и два крави – одвитує Сенка. ОФАРБ РИСУНОК

МУДРИ СИН Горда мац гвари учительки: – Агейце, учителько, же мой син барз мудри. Вше ма даяки нови идеї.

– Гей, наисце их ма, окреме у правопису – потвердзує учителька.

Офарб шицки поля означени з точками, та достанєш красни рисунок.

КРИЖАЛЬКА Горизонтално: 1. Друга буква у азбуки; 2. Нота солмизациї; 3. Джобаци глодаре; 4. Оцец нашей нєвести лєбо жеца нам...; 5. Била сукня млодей; 6. Житель Арабиї; 7. Тот хтори жиє у варошу; 8. Мали курнїк; 9. Дробна цибулька за садзенє. Вертикално: Кед точно ришиш шицки колони, у перших вертикалних коцкох достанєш назву природного зявеня хторе провадзи гирменє и тресканє (блїска).

НАЙДЗ РОЗЛИКИ

Найдз седем розлики медзи 1. и 2. слику и заокруж их.

21

ШКОЛА У БУДУЧНОСЦИ

У маю до Редакциї сцигли лєм 69 роботи од най-

вреднєйших сотруднїкох. Нови Сад: Лена Фейса, Урош Барна (I); Ана Монар, Aнастасия Пляскач, Анґелина Планчак, Анастасия Пушкаш, Ґаля Варґа, Борис Пастернак, Михаило Пап (II); Каролина Гарди (III); Сара Корпаш, Наташа Миленкович, Ваня Пастернак (IV); Теа Чизмар (V). Вєдно 27 роботи. Коцур: Мария Скубан, Сара Ґайдош, Сара Гарди, Мартина Уйфалуши, Марина Медєши, Вид Неделькович, Тони Тамаш, Лео Бесерминї, Алекса Дорокхази, Иґор Чордаш (овода); Николета Чордаш, Ребека Гарди, Наташа Тамаш, Дамир Олеар, Давид Неделькович, Давид Гарди (II). Вєдно 23 роботи. Руски Керестур: Кяра Будински, Даница Плавшич, Клара Катрина (овода); Тадей Бодянец, Адрияна Штранґар, София Семан, Павле Новта (II); Тереза Будински (V); Андрея Дудаш (VIII). Вєдно 10 роботи. Кула: Наталия Жирош (I); Ненад Митрович (II); Анастазия Козар, Звездана Костелник, Милица Юришич (IV). Вєдно 6 роботи. Ветерник: Мария Венчельовски (VI); Марко Чизмар (VIII). Вєдно 2 роботи. Дюрдьов: Даниєла Динчик (VIII) послала 1 роботу.

Нагр

адне

питанє!

Бул

ярнї розпуст, були вельконоцни и першомайски швета, та сце дакус призабули же треба до „Заградки” послац одвит на наградне питанє. До Редакциї припутовали лєм даскельо вашо писемка. Тераз маце остатнє наградне питанє у тим школским року, бо док видзе юнийске число „Заградки”, нїхто вецей нє будзе думац на кнїжки и на писательох, та нє будзе кого анї наградзиц. Прето тераз вихаснуйце можлївосц буц наградзени. Питанє нє чежке, а глаши:

Хто наш єдини баснописатель и кельо кнїжки баснох написал? Точни одвити посилайце на адресу: РЕДАКЦИЯ „ЗАГРАДКА” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21000 Нови Сад Награди у априлу достали: Михаел Скубан, II, Коцур Марина Мигальовски, III, Дюрдьов

22

Моя школа того року преславює 260 роки свойого иснованя. Оцец ми гварел же школа основана два роки потим як ше наш народ зоз Горнїци приселєл до тих крайох. За тоти 260 роки школа ше вельо раз меняла. З початку ше у тей нашей школи учело лєм найосновнєйше: читац, писац и раховац, а мали и виронауку. Познєйше ше почало учиц вецей предмети. Нєшка у школи маме вельо вецей предмети як на початку. Дакеди ше нам видзи же маме барз вельо предмети, та и барз вельо кнїжки. Прето, я задумуєм же у будучносци нє будзе тельо кнїжки як нєшка. Любел бим кед би школяре у будучносци мали свойо лаптопи котри би вше були приключени на интернет. Требали би шицки школски лекциї буц на интернету, же бизме их нашли кед нам наставнїк пове наслов новей лекциї. Тиж так, задумуєм же би и контролни задатки були на компютеру. Думам же би ше на таки способ могло вецей научиц, бо на интернету мож найсц шицки слики, задатки, ґеоґрафски мапи и шицко друге, вецей як цо мож положиц до кнїжки. Школяром би у школи нїґда нє було допито, бо би мали вше дацо нове. Любел бим кед би у будучносци школяре виберали предмети котри любя и можу научиц, а тоти котри им чежки, же би нє були обовязни. Дахто од моїх товаришох гутори же би було добре най ше учиме дома, прейґ интернету, алє я заш лєм думам же треба ходзиц до школи прето же ше любим дружиц, бавиц ше и мац товаришох. Ище бим любел же би ше настава предлужела отримовац на руским язику. Думам же шицки мойо жаданя за будучносц нашей школи можлїви и верим же ше витворя у блїзкей будучносци.

Zdravo zagradkare!

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Тадей Малацко, VII Руски Керестур I место на школским конкурсу з нагоди 260. рочнїци Школи

ВИПРАВЯЙМЕ ГРИШКИ До литературних составох хтори посилаце до „Заградки” часто ше уцагнє и даєдна гришка. Пробуйме тоти гришки вєдно повиправяц, же би ше учительки и наставнїци цешели у своїх школярох, читаюци состави написани правилно, чисто по руски. У составу пише: Помарандже Помаранджецови джемпер Братство–йединство Волаю ше Филм ше завершел Обоїц рисунок

Треба написац: Помаранче Помаранчецови триков Братство–єдинство Мено им Филм ше закончел Офарбиц рисунок

Na naslovnim boku Представи за дзеци на Драмским мемориялу: 1. „Три дзивки зоз пиньвици” 2. „Судзенє домашнїх животиньох”

М

ай почал зоз шветами, зоз ярнїм розпустом и з нову дзеку трудзиц ше ище два-три тижнї, та школски рок закончиц з найлєпшима успихами. Аж вец нам кажди дзень будзе як швето, алє о тим тераз нєт часу думац. Видзим обовязки назбивани єдну при другей, же вецей нєт дзе положиц анї єдно змаганє, анї єдну смотру... И як вец чекац же будзеце писац до „Заградки”?Верим же сце и повиставали, а мали сце и од чого, бо у тим школским року було наисце вельо барз успишни и литературни и подобово роботи. Лєм новинарски секциї цалком затаєли, гоч у школох єст тельо интересантни подїї, акциї, програми, же би було цо писац и кед би наш часопис виходзел кажди тидзень. И того мешаца барз вредни були школяре другей класи зоз Коцура, а вше вецей малюнки доставаме и зоз Дзецинских заградкох. Ище раз надпоминам и поволуєм школярох шестих, седмих и осмих класох же би за юнийске число пририхтали тинейджерски теми: мода, музика, спорт, матура, дальше школованє и будуце занїманє... Ваша редакторка

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ИНОВАТОР Кед бим мал фейдери груби, зоз челїку, скакал бим як кенґур по цалим лєшику.

Одскакац до школи и зоз школи дому було би ми лєгко такому швидкому. И на кросу бим бул вше перши на цилю, достал бим петицу и вельку медалю.

3. „Бамби фест” у Руским Керестуре фото: Иван Сабадош

3

ЖИВОТИНЇ ШАМПИОНИ ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 45. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

„ТРИ ДЗИВКИ ЗОЗ ПИНЬВИЦИ”

Представа за дзеци „Три дзивки зоз пиньвици”,

Дзецинска ґрупа Руского културного центру у Но-

вим Садзе за тогорочну театралну сезону пририхтала зложену, бавено-бабкарску представу „Судзенє домашнїх животиньох” автора Штефана Гудака. Режисерка Оля Яковлєв обдумала и костими и сценоґрафию. Динамичне бавенє тримало увагу публики, а у змени бавених и бабкарских сличкох схопно були укомпоновани музични, шпивани интермеца, за хтори заслужни Мирослав Пап. У представи ґлумели школяре хторим режисерка Оля Яковлєв у новосадских основних школох преподава руски язик як виборни предмет, та вец и на годзинох мацеринского язика могли утвердзовац улоги. Марина Грубеньова и Каролина Гардийова були Мачички, хтори мали двойнїсти улоги – на сцени у бавених, а за параваном у бабкарских сличкох. Два улоги мал и Лука Вуячич, та бавел пшичка Гавгавка и бабку Конїка. Наташа Джуджарова бавела Когуцика, Сара Корпашова Кандура, Наташа Максимович була Курка, Николина Миячич – Кравичка, Лена Яковлєв – Гуска, Дина Мудрох – Шицгет, а Альоша Дюранїн бул Миш Сиролюб.

у продукциї КПД ДОК зоз Коцура була єдинствена на тогорочним Мемориялу, бо авторки тексту, школярки Катарина Фейди и Александра Горняк, котри и режирали представу, вєдно зоз Єлену Сендерак. Вони и одбавели главни улоги: Катарина бавела Кристи, Александра була Анабела, а Єлена – Гелен. Дворянє були Андрея Колєсар, Александра Русковски, Андрей Русковски и Микола Тимко. Нєдобру кралїцу Клер бавела Марияна Мали, доброго витяза Вилиєма Микола Салонтаї, а злого чаривнїка Распучина Марко Буила.

ШМЕЯНЄ ЯК ТЕРАПИЯ Наука о шмиху вола ше ґелеонтолоґия, а тото слово походзи од греческого „ґелос”, цо значи шмих. Велї науковци и лїкаре озбильно ше занїмаю зоз преучованьом шмиху и його уплївом на чловеково здравє. Так науковци на єдним канадским универзитету одкрили же ше до людзох хтори знаю франтовац и шмеяц ше, чежше лапаю хороти орґанох за диханє, а у даєдних америцких шпитальох шмеянє уведзене як каждодньова терапия. Єст и биохемийни виглєдованя хтори потвердзую же шмих змоцнює одбранєбну систему орґанизма, стимулує роботу шерца, помага пребродзиц стрес и зопера натху.

Три шестри – Кристи, Анабела и Гелен були служнїци нєдобрей кралїци Клер котра их квилєла кельо лєм могла. Кед вони з добрим витязом виратовали кральовство, кралїца похопела же була ґу нїм барз нєсправедлїва. Так як у велїх сказкох, и у тей було вельо зла, алє го на концу звладала правда и доброта.

„БЕЛАВА РУЖА ЗА ПРИНЦЕЗУ” Млади члени КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове на

Драмским мемориялу виведли сказку „Белава ружа за принцезу” Кристини Бренковей, а у режиї Якима Чапка. У Кральовстве ружох на пристолу Кралїца хтору бавела Кристина Горнякова. Принцеза у представи була Ивана Цапова, служнїци Тамара Тиркайлова и Даря Хромишова. Совисц була Аня Романова. Кралїца найволї робиц у заградки коло квеца, та панованє ма превжац принцеза, алє же би постала кралїца, муши ше перше одац. Кралїца найволї белаву ружу, та принцезову руку достанє леґинь хтори принєше белаву ружу. Тото ше удало Хлапцови з пищалку, хтори блукал по швеце и грал.Так и тота сказка ма щешлїви конєц.

2

ПЕРШИ НАЦИОНАЛНИ ПАРК

У Сиєра Невади, у Калифорниї (ЗАД) далєкого 1864. року основани перши национални парк Одлуку о снованю першого прибежища за рижни животиньски файти подписал Абрагам Линколн (1809–18659), шеснасти америцки предсидатель. У Европи перши национални парк отворени 1909. року у Швайцарскей.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

„СУДЗЕНЄ ДОМАШНЇХ ЖИВОТИНЬОХ”

Кед би ше у швеце животиньох орґанизовало спортски змаганя, озда би кажда файта у даєдней дисциплини мала шампиона. Торбар кенґур бул би фантастични скакач до висока. Його длугоки и моцни ноги можу и 100 килове цело преруциц прейґ 3 метери високого препреченя. Ґамила би ше змагала у маратону, бо може барз длуго крачац. Гоч и зоз терху чежку пол тони, ґамила за єден дзень може прейсц 50 километери. Брамушка би руцела до циню шицких моцакох хтори ше змагаю у дзвиганю кульох. Зоз дробенким целом вона може подзвигнуц и ношиц терху пейдзешат раз чежшу од нєй самей. На змаганє у швидкосци рушаня найбаржей би вредзело пойсц нойови, индийскей чиопи (файта ластовки) и пинґвинови, алє на розлични „дражки” на копну, у воздуху и на води. Ной може бежац 50 километери на годзину, чиопа може лєциц аж 160 километери, а папуански пинґвин трима рекорд у плїваню – 35 километери на годзину.

Иван Сабадош

23

c

m y

k

^

DZECI A Z S I ASOP

ROK LXVI • ^ISLO 5 • MAJ • 2013 CENA 100 DIN

I}or Fejsa, IV, Kocur

Anastaziy D`ud`ar, III, Kula

Ana Monar, II, Novi Sad

Lidiy Gornyk, VII, Dxrdqov Marko ^izmar, VIII, Veternik