Заградка 10 - 2014

c

m y

k

S ^ASOPI

David Nenezi~, V, Verbas

Sofiy Seman, IV, Ruski Kerestur

Maryn [anta, IV, Kocur

Pavle Besermin<, III, Kocur

ROK LXVII â&#x20AC;¢ ^ISLO 10 OKTOBER 2014 CENA 100 DIN

CI ZA DZE

„Затанцуйме чардаша” – Дзецинска ґрупа КУД „Петро Кузмяк” зоз Нового Орахова

ИНТЕЛИҐЕНТНИ ГОЛУБ Домашнї и дзиви, украсни и спортски, и яки

ШАРКАНЬ ЗА БАВЕНЄ И ВИУЧОВАНЄ Нє знаме хто направел першого паперового шарканя, алє знаме же то було барз, барз давно, ище пред нову еру. У старим Китаю мали важну улогу на рижних преславох. Дзевятого дня дзевятого мешаца отримовала ше велька шветочносц Високого лєценя. Нєбо було прекрите зоз шарканями вшелїяких фарбох и формох. У заходних жемох шарканї нє були лєм бависко, алє ше их хасновало и у науки. Року 1752. Бенджамин Френклин пущел гадвабного шарканя кед була буря, та так доказал же блїскавка и електрицитет то єдно. Пред тим пущани шарканї зоз закваченима термометрами же би померали температуру хмарох.

„Явор, явор” – Дзецинска ґрупа КПД „Дюра Киш” зоз Шиду

„Идзе баба” – шпиваю Олеся Папуґа и Анамария Няради зоз Руского Керестура

МИНИЯТУРНИ ГАЙЗИБАНИ

„Наш парк” – шпиваю Екатарина Путник и Кристина Катона Танєц за шицки дзеци, вельки и мали, по законченю 46. манифестациї „Червене пупче”

„Школска любов” – шпива Катарина Кочиш зоз Нового Саду

2

Кед дараз будзеце у нємецким городу Гамбурґу, нїзач нє препущуйце нагоду пойсц опатриц найвекшу макету желєзнїци на швеце. Окрем гайзибанох и ваґонох, увидзице и найвекшу макету аеродромох. До вибудови того нєзвичайно интересантного места уложене вецей як 500 000 годзини роботи, та нє чудо же уж вецей як дзешец роки прицагує людзох з цалого швета. Каждого року миниятурну жем чудох нащивя коло милион туристи. Модел желєзнїци, хтору ше будовало шейсц роки, поставени на 1 300 метерох квадратних. По тей поверхносци бежа 900 швидки гайзибани и вецей як 5 000 авта. Розуми ше, там и вельо фиґурки коляйопреводнїкох, одправнїкох гайзибанох и полицайцох. Права транспортна мини гужва!

лєм сцеце голуби єст 308 файти. Стари Єгиптянє и Сумере коло 3 000. року пред нову еру припитомели перши голуби. Отамаль ше хованє голубох розширело на други стари цивилизациї (Греки, Римянє). У штреднїм вику лєм дворянє шмели ховац расни голуби, а селянє шмели тримац лєм обични, часто полудзиви птици. Голуби давно достали и вирске значенє. Найбаржей прето же злєтовали коло храмох дзе людзе ношели дарунки – єдзенє своїм богом. Перши голуб, односно голубица спомина ше у Старим завиту, у приповедки о Нойови, а у Новим завиту голуб на Исусовим кресценю. Голуби ридки птици хтори продукую млєко за свойо голубчата. Вяжу ше за цали живот. Науково доказане же голуб може розликовац людзох на фотоґрафийох. Може, бо голуб єдна з найинтелиґентнєйших птицох.

23

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

У тей рубрики буду по даскельо виреченя дакус покалїчени зоз вашим нємеркованьом на чистоту свойого мацеринского язика, а вец и виправени – написани правилно. За октоберске число „Заградки” до Редакциї сци-

гли лєм 11 роботи од найвреднєйших сотруднїкох. Коцур: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владко Сакач, Марян Шанта, Дамир Олеар, Иван Кучмаш (IV). Вєдно 8 роботи. Дюрдьов: Ана Рамач, Деян Такач, Стефан Молнар (забава). Вєдно 3 роботи.

ВЕЛЬКИ НАГРАДНИ

КОНКУРС

„ЗАГРАДКА” 2014/2015 Редакция часопису „Заградка” розписує Вельки наградни конкурс за школярски писнї, прозни, подобово и новинарски роботи. На конкурсу маю право участвовац шицки школяре основних школох з наших местох, а окреме наградзиме и найкрасши малюнки найвреднєйших сотруднїкох з Дзецинских заградкох. Комисия будзе оценьовац шицки роботи хтори сцигню до Редакциї од 1. септембра 2014. по 30. май 2015. року. Роботи посилац поєдинєчно, лєбо колективно, на адресу:

* Любим маслинки у теґли, лєм кед з нїх виняти коштици. Любим маслинки з дунца, лєм кед з нїх виняти маґочки. * Випатра же того року мушиме добре засукац рукави. Випатра же того року мушиме добре викасац рукави. * Михал задзековал шицким на сараднї. Михал подзековал шицким на сотруднїцтве. * Учительку треба вецей контактирац. Зоз учительку треба лєпше (частейше) контактовац.

Zdravo zagradkare!

П

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Редакция „Заградка” Булевар ошлєбодзеня 81/VII, 21000 Нови Сад

22

Вечаром, кед ше врацам зоз школи, чувствуєм дим зоз коминох, алє и пах пуканих ґестиньох. Любим кед нас вечар мац нєсподзива зоз цеплу бундавову питу и пуканима маґочками. Жаль ми кед у хлїве видзим празне ластовково гнїздо. Од яри нам уношели радосц до обисца, а тераз одлєцели, алє знам же им у цеплих крайох добре и же там обрадую други дзеци. Знам же ше на яр враца до нашого хлїва, до свойого гнїзда. Гоч нам, дзецом, яр и лєто найкрасши рочни часци, и єшень ма свойо красоти, лєм их треба препознац.

МИХАЙЛО КОВАЧ

ЦО ТО КОЛЕКТИВ

Кед школяре шицки вєдно красну кнїжку почитаю, теди людзе за нїх гваря колективно же читаю.

А лєм єден най там звинї: Лабду копнє – очко прашнє, такой крича: „Тот колектив справовац ше нє зна крашнє.” Прето в нашим колективе ми обичай таки маме: Хто нє слуха нас векшину, ми влапиме, та караме. Та нє чудо же вец за нас лєм похвали шицки маю, и же хваля: „Тоти дзеци колективно робиц знаю.”

Deyn Nadq, VI, Ruski Kerestur

ПОЗНА ЄШЕНЬ Накадзи пришла до нашого валалу, єшень такой офарбела природу зоз своїма фарбами. Тераз уж префарбює древа и траву, бо шицко преє, висиха. Днї вше кратши, а ноци длугши, та ше шицко меня. По улїцох нєт тельо дзеци, бо вше жимнєйше. По драже чуц гурчанє тракторох хтори з поля вожа узрету кукурицу. Людзе ю такой одкладаю до чардакох. Шицки маю вельо роботи. Окрем на польох и у заградох, людзе муша вельо робиц и дома. Треба грабац сухе лїсце хторе опадує з древох, кармиц статок, вируцац гной зоз хлїва. Кед шицко поробене, вистати уходза нука и грею ше коло цеплих пецох.

ерши мешац нового школского року зме уж потрошели, а випатра же даєдни ище нє цалком свидоми же и октобер начати. „Заградково” сотруднїки ше ище нє почали змагац хто будзе найвреднєйши, та за тото число часописа лєдво назберани (лоньски) школярски роботи за штири боки. Того мешаца наградзени школяре, чийо мена обявени у септембру, достаню заслужени награди за литературни и подобово роботи, а вирни сотруднїки руского оддзелєня пиятей класи зоз Коцура маю специялну награду. Редакция им пририхтує окремну нащиву. На 22. боку „Заградки” обявени нови наградни конкурс за школярох. Майце на розуме же комисия вашо роботи оценює цали рок. Меркуйце на чистоту язика! Нє прескакуйце рубрику „(Нє)калїченє мацеринского язика”. Нє пребачуйце ше, нє питайце ме, нє кашнїце до школи и нє грайце ґитару, алє... з велькима буквами напишце до текох як правилно треба повесц и запаметайце! Нє забудзце послац до Редакциї вистки о тим як сце означели Дзецински тидзень. На даєдну програму пойдзе закукнуц и ваша редакторка.

Na naslovnim boku 1. Европски дзень язикох у Кули

(Фото: Мария Стрибер)

2. Танєчнїки зоз Коцура на „Червеним пупчу” 3. Танєчнїки зоз Дюрдьова на „Червеним пупчу”

(Фото: Любомир Дудаш)

Микола Скубан, V, Кoцур

3

G

U

ДЗЕ НАЙДЗЕНИ СЛОНИ Пита ше Томиславови наставнїца на годзини биолоґиї: – Дзе найдзени слони?

– Нє знам. Таки су вельки же нє можем вериц як ше вообще и могли даґдзе страциц.

ЯК ШЕ ОБЛЄЧИЦ – Марчо, знаш як ше треба облєчиц кед жимно?

– Швидко!

MO

R

ДВА РАЗ ОКУПАНИ Приповедаю браца-двойнята пред спаньом.

– Дзе ши сцекол кед ме мац купала? – пита ше єден другому.

– Пошол сом ше бавиц, бо ме нєшка вечар уж два раз окупала.

НУЛА И ОСМИЦА Пита ше нула осмици: – Чом ши ше так сцисла у пасу?

ОФАРБ РИСУНОК ЯНКО БАРНА

П

4

ДО ШКОЛИ НА МАҐАРЦОВИ

очал нови школски рок. Знова ше треба будзе учиц, здобувац нове знанє. А, учиц ше нє лєгко. Прето ше и ходзи до школи, бо там учителє, та школяром пренєшу нове знанє. Медзитим, нє каждому єднак блїзко школа. Дакому є прейґ драги, дакому на другим шоре, а дакому гет далєко. А нашим дїдом и прадїдом школа була ище далєй. Велї росли и жили на салашу. Там на салашу и до школи ходзели. Мали свойого учителя хтори кажди дзень ходзел ґу нїм на салаш. Пред тим ше шицки догварели же на хторим салашу ше буду сходзиц. Звичайно ше зишли на таки салаш на хторим було места за учальню. У тот час дзеци цали дзень були у школи. Лєм на поладнє, за полудзенок мали павзу. Школяре з валалу на полудзенок одходзели дому, а тоти зоз салашу зоз собу брали єдзенє и там єдли. По полудзенку ше шицки вєдно одпочивали, бавели... На салаш до школи школяре ходзели и по дильовох, копачох, змарзнутей оранїни. Вжиме, кед було вельо шнїгу, на санкох их родичи вожели. Єден салащань приповедал же мал щесца, бо на його салашу була школа. Кед була бридка хвиля, учитель и єдол и спал у нїх. Салаш бул на Брестовцу. Учитель му бул Микола Джуджар, старши. А, на сушедовим салашу були два шестри и старши брат. И вони приходзели до школи. Оцец им купел маґарца. Брат вше водзел маґарца, а шестри на маґарцови шедзели и мерковали же би нє потрацели кнїжки, теки, єдзенє... Док ше вони у школи учели, маґарец стал привязани при шлївки на дворе.

ЯНКО ГРУБЕНЯ

НА САЛАШУ Рано ме пребудзела

КРИЖАЛЬКА

писня шкорванчка у клашу. Лєтни ю витрик далєко ношел... Бегал сом на польо при салашу дзе оцец жито кошел. Роса ми ноги умила. У шерцу нараз радосц заблїсла, зоз чола зной сом посцерал. Вжал сом нєвельки снопчок порвисла, єдно по єдно пресцерал... Поладнє дораз будзе, остатнї одкос уж при краю.

– Гладни ши? – мац ше пита. Вистати руки моци нє маю, заспал сом на снопе жита. Вше створим хвильки красни, радосци дзецинства прежити. Гарчичок чарних чарнїцох. Чи заш на вечар будзем бити пре зняти гнїзда птицох! Тлачидба на салашу була, шедзел сом на машини, пискала... Я нє знал цо робиц треба. Паметам, ґаздиня теди ми дала зоз маслом фалат хлєба.

Горизонтално: 1. Мали буяк; 2. Нє таки, алє...; 3. Жимска шапка з бундички; 4. Житель Арабиї; 5. Хтори нє люби робиц; 6. Єдна файта желєняви (любя ю и заяци); 7. Руске женске мено. Вертикално: Кед точно ришиш шицки горизонтални колони, у вертикалней жовтей колони достанєш назву єдней єшеньскей овоци.

Офарб рисунок зоз тима фарбами: 1. Белава 2. Помаранчецова 3. Лилова 4. Жовта 5. Желєна 6. Червена

21

ЛАВИРИНТ РЕБУСИ

КСЕНИЯ ВАРҐА

Н

Avtor: Silvester D. Maka>

По хторей драги Ивица сцигнє до хижки зоз чоколади?

ПОВЯЖ ЧИСЛА БАВИСКО ЗОЗ БУКВАМИ

Зоз буквох у слову Ч О К О Л А Д А мож вискладац ище голєм седем слова – меновнїки. КОЧ, ЧОЛО...

ТОЧНА ЄДНАКОСЦ

Премесц лєм єдну широчку, та достанєш точну єднакосц. Повяж числа од 1 по 36, та закончиш рисунок.

20

БУЛА ЛАМАЧКА

а валалє скоро шицки фамелиї маю менши або векши фалаток жеми. Владково родичи на державней служби и маю лєм кущик жемички, алє и тото оробиц треба. Пре тото кус нє буду єднац комбайн, алє виламу на рукох. Мац рихта єдзенє за польо, а Владко закукує до торби и жуброта себе цошка под нос, бо праве тей соботи маю якеш спортске обегованє и муши пойсц до школи. „Дабоме, ви на польо береце шицко найлєпше!” То гутори скоро през слизи и пажерно патри на дунчик з маджуном, фалат сланїни и даскельо парадичи. Тото исте може себе вжац зоз фрижидера або зоз шпайзу, алє так у хлєбовки поскладане тото польово єдзенє цалком иншак випатра. Мац надпомина же треба вжац и кольчки и обидвойо з оцом рушаю на польо. Того дня ламанє нє докончене, та остало за ютре кус доламац. Владко става медзи першима и гутори же нєшка и вон пойдзе на польо. Порихтана торба з єдзеньом, кольчки за ламанє. Шицки шедаю на бициґли. Кукурица висока, чутки вельки. Запатрел ше Владко до шорох и чека же як то ма випатрац тото ламанє. Вон до тераз на польо нє ходзел. Початок роботи дава оцец, як уж тому шор: „Но, ставайме до шорох. Ти, Владку, влапиш шор коло мнє, та будземе єден другому помагац”. Става ґу першей кукурици, з кольчком преджобує лїсце котре було залїпене за жовту чутку кукурици, одламує ю и руца на громадку. Патри Владко на оца, а вец на гевту жовту чутку, на кольчок цо є оцови завязани на штреднїм пальцу на правей руки, та гвари: „А ви так ламеце? Я думал же побереце колки, будзеце биц по кукурици, чутки попадаю, а вец их будзеце зберац!” „Видзиш, сину, з кольчком ище лєм того року ламеме. Нарок поєднаме комбайн. Добре же ши и таку роботу видзел и робел. А тераз понагляйме, бо док обидземе, пойдземе єсц. Мац нам порихтала гевто найлєпше”. „Єст и маджуну и сланїни и парадичи?”, питал ше Владко и нєлапшно з кольчком розтверал прицицане лїсце на чуткох. „Боме єст. Нєшка маме прави польови полудзенок”, одвитує оцец и кеди-нєкеди зайдзе до Владкового шора одламац му подаєдну чутку.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ПРИВИТ ПЕРШОКЛАСНЇКОМ Витайце, витайце, мили школярики, школа порихтала нови учебнїки.

Першого септембра отворела дзвери кед вас ту приведли оцове, мацери. Вредни учителє щиро вас витаю, перши вам поуки вони пририхтаю. Учце ше поряднє и вредно пильнуйце, през бависко и ученє школу доживюйце.

5

ДЮРДЇНА РАДИВОЄВИЧ

ХТО МА ПРАВО ОСОБИ: Рашко, Миле и Сима ЛЕСЛИ МЕК ҐИР

ЖУРКА УЛОГИ: Чарли (хлапец), Ема и Джета (дзивчата), Бони, Мек и Клео (мали пси), Клифорд (вельки пес), людзе зоз псами. ЧАРЛИ: Нєшка Швето псох. ЕМА: Гайде, направме журку! ДЖЕТА: Гей, то би могла буц журка з нєсподзиваньом. ЕМА: А хто принєше шапочки за журку? ЧАРЛИ: Я принєшем шапочки и закуску. ЕМА: Розцагнєме рижнофарбово грушочки по древе. ДЖЕТА: Можеме навишац салонски цукри и вшелїяки бомбони, як на крачунске древко. ЧАРЛИ: Идзем погуториц шицким у варошу же у нас будзе журка. ЕМА: Псссст! Поцихи! Най нашо пси нє учую цо плануєме. Дзивчата и хлапци позношели шицко цо потребне за журку. Оквецели древо. Пси чули же ше збува цошка нєзвичайне, та почали брехац. БОНИ: Вони ше бавя. МЕК: Чом же и нас нє волаю? КЛЕО: Нєправо нам! КЛИФОРД: Идзме до моєй хижки, нє завадзайме ту. ЧАРЛИ: А цо з дарунками за пси? ЕМА: Знам! Подаруєме им бумеранґи. ДЖЕТА: Цо то бумеранґ? ЕМА: То крива палїчка хтора ше, кед ю руциш, сама враци назад. Людзе поприходзели на забаву зоз своїма псами. ДЖЕТА: Клифорд, Бони, Мек, Клео, поце тадзи! ЛЮДЗЕ (крича): Щешлїве вам Швето псох! ЧАРЛИ: А ту и закуска! Лєца бумеранґи. Пси радосно бегаю, облїзую ше од закуски. ЕМА: Супер журка! Видзице яке красне, веселе швето кед ше и дзеци и пси радую!

РАШКО: Цо ви двоме ту робице, прецо ше вадзице? МИЛЕ: Нє вадзиме ше, алє ме вон сце розплакац зоз свою приповедку о тим як то жалошнє буц старши брат. СИМА: Правда. МИЛЕ: Шицки знаю же то нє правда, и же ми, младши браца, у вельо горшим положеню. СИМА: Так лєм ви думаце. МИЛЕ: Хто ноши стари ципели? Кому нїґда нє шию панталони по мери, алє вше ма таки з краткима ногавками и платами на колєнох, же... гат... плати у моди? Хто нє може достац нову ташку и чия глава вше бринї од гирйох? Одвит за шицки тоти питаня – младши брат. СИМА: Алє то боляце до слизох! А знаш цо ище горше од того? МИЛЕ: Цо? СИМА: Кед ше народзиш як старши брат. МИЛЕ: Та цо приповедаш? СИМА: Кого нє сцу пущиц самого анї до товариша у сушедстве? Вшадзи муши и приколица, младши брат з нїм. Хто нє може мац тайни, бо брат муши шицко чуц и шицко знац? Чийо товарише ше нє можу позберац и на мире поприповедац кед дома, и його височество, младши брат? Най нє начишлюєм шицко цо муша церпиц старши браца. МИЛЕ: Питам ше чи важнєйши вашо тайни чи панталони на хторих нам як нашлїдство охабяю дзири през хтори фуйда цуґ на шицки боки? СИМА: Нє сцем ше нацаговац з рапухами. Най Рашко пресудзи кому чежше? РАШКО: Нє знам. Нє розумим ше я до ваших проблемох. Я мам лєм Цацу, а шестри найгорши браца.

СТАРЕ РУСКЕ БАВИСКО

МАМО, МАМО, КЕЛЬО ГОДЗИН Тото бависко ше найчастейше бавело на драже под облаком. Бавели го и дзивчата и хлапци штреднього возросту. Зоз розчитованьом ше вибрало єдного бавяча хтори бул мац. Мац стала дас на 10 крочаї опрез других бавячох и була им зоз хрибтом обрацена. Єден з бавячох хтори стали за мацеру, опитал ше: „Мамо, мамо, кельо годзин?” „Три крочаї напредок, єден назадок!” – так, наприклад, одвитовала мац. Док ше мац нє оглядла, шицки бавяче мушели крочиц тельо кельо мац гварела. Кед ше мац оглядла и замерковала же ше даєден руша, тот бавяч ше вец мушел врациц на початок. Так ше бависко предлужовало потамаль док даєдно з бавячох нє сцигло по мацер. Ту приходзело до заменьованя улогох и у предлуженю бависка тот бавяч хтори перши сцигол по мацер, преберал єй улогу.

ВЕЖБИ З ЛАБДУ З лабду кажда активносц добра и хасновита, та ю прето треба хасновац як реквизит за вежбанє, бо вам помогнє за кратки час змоцнїц шицки мускули. За моцнєнє мускулатури на бруху – лєгнїце на хрибет, руки най буду випросцени, а колєна скруцени. Дзвигнїце лїве плєцо од патосу и з обидвома руками спущце лабду на колєно правей ноги. Врацце лабду медзи колєна, а потим ю преруцце на лїво. Спущце ше на патос и тото исте повторце зоз правим плєцом. Вежбу повторце даскельо раз, дзвигаюци раз праве, а раз лїве плєцо.

Мария Хома

З ФАРБАМИ ДО ДОБРОГО ЗДРАВЯ Колор терапия єдна з найрозширенших методох зоз хтору ше прейґ фарбох облєчива ришує здравствени проблеми. Дзеци нє маю озбильни бриґи зоз здравйом, алє и нєрозположенє, вичерпаносц, нєдостаток енерґиї, страх... одредзени фарби можу вилїчиц. Нашо око може препознац вецей як милион розлични ниянси, алє лєм мале число свидомо. Терапеути зоз фарбами твердза же кажде з нас ма свою палету фарбох. Фарби помагаю же бизме наполнєли свойо нукашнї резерви енерґиї, та так злєпшуєме имунитет. Лилова фарба символ самодовирия и духовносци. Желєна то фарба любови, младосци, напредованя и ровноваги. Белава дїйствує змирююцо у рижних емотивних хвилькох. То фарба вирносци, спокойства и щиросци. Червена символ здравя и моци. Помаранчецова то фарба креативносци и доброго розположеня.

З анґлийского пририхтал Юлиян Пап

6

19

Visti zoz {koloh...

Е

ПОЦЕ‚ ДЗЕЦИ‚ НАЙ ВАМ ПОВЕМ

ЕВРОПСКИ ДЗЕНЬ ЯЗИКОХ У КУЛИ

вропски дзень язикох ше у Европи означує од 2001. року, каждого 26. септембра. У Основней школи „Петефи бриґада” у Кули тот дзень ше традицийно означує уж єденасти рок. На пригодней шветочносци школяре ше зоз рецитациями и шпиванками представели на язикох хтори ше учи у їх школи. Медзи нїма були и школяре хтори ходза на годзини руского язика: Никола Рац, Алекса Митрич, Весна Вонич и Воїн Чакан. Европски дзень язикох того року першираз означени и у Основней школи „Иса Баїч” у Кули. У физкултурней сали були штанди европских язикох, хтори пририхтали школяре. Вони сами виберали и пущали музику и дзелєли присутним цидулки з виреченями написанима на рижних язикох. Даєдни дзеци були пооблєкани у народних облєчивох. Так ше представели и нашо руски школярки – Мария и Наталия Жирошово и Лара Сопкова. Дзекуюци своєй баби, вони були попри-

ТАНЄЧНЇКИ У НОВИМ САДЗЕ З початком нового школского року починаю робиц и велї секциї нє лєм у школох, алє и у културно-уметнїцких дружтвох, рижних клубох и Домох култури. Нашо дзеци у Новим Сад зе маю Руски културни центер, дзе би ше могли учиц шпивац, рецитовац, ґлумиц и, розуми ше, приповедац по руски. Перша дзецинска секция хтора тей єшенї озбильно почала робиц, то фолклорна секция. Проби маю два раз у тижню, стреду и пияток вечар, а тераз поряднє ходза лєм штверо дзеци. Рихтаю ше за Рочни концерт РКЦ, хтори будзе у новембру, та поволую шицки дзеци, вельки и мали, же би вєдно почали учиц нови хореоґрафиї, у хторих би було голєм пейц-шейсц, а нє як тераз, лєм два пари. Танєчнїки – Марина, Милица, Александар и Борис вас чекаю. М. Р.

18

OBLA^OK DO [VETA

КОНЇК Маме коня шивого – люби овса доброго. Напоїм го з чисту воду, одвеже ме до городу. Дїха, дїха, мой конїку, будзе вашар у Свиднїку. А музика од Пряшова, кельо гвозди ма подкова?

берани у пасових сукньох и у баршоньох. Госцом на шветочносци дзелєли малюнки з виразами хтори єднак глаша и по руски и по сербски, и илустрациї рускей азбуки, а велїм подаровали и по єден прикладнїк нашого часописа „Заградка”.

Єден гвоздзик цалком криви, други спаднул до покриви. Стари коваль з Бардейова вдери гвозд, та ту подкова.

Людмила Шандалова народзена

21. фебруара 1964. року у валалє Залися у України. Кед мала два роки, з родичами ше преселєли жиц до Чехословацкей. Основну школу и ґимназию закончела у Свиднїку (Република Словацка), a Економски факултет у Нитри. Кнїжку писньох за дзеци „Поце, дзеци, най вам повем” на русинским язику обявела 2013. року у Свиднїку. Илустровал ю єй син, Бранїслав Шандала. У кнїжки 28 писнї о пшичкови, о кандурови, о миши, їжикови, лїшки и вовкови, о божей катички и ластовички, о їжикови, жабки, рибки и сови.

М. Стрибер

РУСКА ПРЕДСТАВА НА МЕДЗИНАРОДНИМ ФЕСТИВАЛУ На нєдавно отриманим Медзинародним фестивалу театрох за дзеци у Суботици участвовали и члени Дружтва Руснацох зоз дзецинску представу „Нєстварна стварносц” Саву Шкобича у режиї Наталиї Ґрунчич.

БОЖА КАТИЧКА Єдна божа катичка – Уж знам раховац. На моїх колєнкох Вона сце танцовац. Ноши два криделка, червени як ружичка. А ма и чарнючки два дробенки очка.

На Фестивалу ше змагали 15 представи зоз тринац жемох швета – Индиї, Болгарскей, Япону, Естониї, Польскей, Румуниї, Ґрузиї, України, Русиї, Мадярскей, Словениї, Чарней Гори и Сербиї, та нашо ґлумци мали наисце вельку чесц на таким вельким швету ґлумиц по руски. И. Гарди

По три ножки з боку цела нїґда нє вистати. Штири квитки облєцела, шедла на пияти. Шейсц пантлїчки на варґочу, на палєц ми злєтла. Седем джобки я сцем найсц. Яй! Уж ми одлєтла...

СОВА Шедзи сова на конарох. Викукує спод окулярох, Професорка школована. Чита кнїжки! Аж до рана. Бере кнїжку. Потим другу. А так чита: „Гу-гу, гу-гу! Будзце мудри, учце з татом!” Наказує так совчатом. Совчата ю нє слухаю, Швидки миши оганяю. У цмоти лапаю заяче, А воно сцека и плаче. „Гу-гу, гу-гу” – гвари тато, „школа добра”

7

РУЖИЦА КЛЯЇЧ

ВРАЦЦЕ ДЗЕЦИ ДО МОДИ Модлєла сом шицких... Глєдала сом и ґовлю при води, Модлєла сом мацери, оцох: – Врацце дзеци до моди! Телевизори и компютери, Кариєри, велїки плани Заменєли черкотки, колїски, Та дзецински хижи занєдзбани. Алє, пре наших учительох И длуства свойому роду, Пре празни учальнї и лавки: – З дзецми ожийце моду!

ТОМИСЛАВ ДЬОКИЧ

ДИЄТА Уж барз тлуста постала, бо лєм сладке хрустала. Ниа, чече дзень пияти од кеди є на диєти!

ЛЮБИМ СВОЮ ФАМЕЛИЮ

Мера ше на мажи. Затила на плажи! Престанє ше мерац. Нє будзе вечерац! Диєти єй барз мили, та схудла аж пол кили!

Jovana Skokni~, V, Verbas

Прешпивала М. Римар

НАШО ДВОРИ Дома маме два двори. У першим нам хижа и велька шо-

па. Хижа красна, направена зоз цеглох. Ма два облаки и били дзвери. У шопи нам стоя авта и трактори. Закрице на нєй желєне. У заднїм дворе шейсц обори, клїтка за заяци и оградзене место за кури. Поконцу двора заграда. Кед дїдо напава домашнї животинї, я му помагам, та пущам воду зоз студнї. Любим обидва двори, бо ше у нїх можем бавиц з пайташами и можем ше вожиц на бициґли. Дакеди шедзим на каменим коню коло хторого мала заградка. Маме и виновей лози, та лєдво чекам же би грозно почало зрец. У дворе дакеди з оцом бавиме фодбал. Так випатраю нашо красни двори.

НЕДЕЛЬКО ТЕРЗИЧ

ДОГВАРКА

Ясмина Будински, IV Дюрдьов

Мою фамелию творя оцец Борис, мац Єлена и я. Жиєме у валалє. З нами биваю и дїдо и баба. Маме вельке обисце котре отримую мац и баба. Дїдо хова статок, а оцец ма роботню у котрей оправя трактори и польопривредни машини. Я свою фамелию барз любим и почитуєм, алє ми жаль же нє мам брата або шестру. Иван Скубан, III Дюрдьов

МОЙ ПАПАҐАЙ Вилягнул ше без трох пальцох на єдней ноги, алє то нє страшне. Мой папаґай живи и здрави. Весело подскакує и галайк прави.

Серґей Пап, II Дюрдьов

МОРСКЕ ПРАШАТКО

З

8

ишли ше животинї цалого швета и догварели ше же отримаю першу Олимпияду на хторей лєм вони буду участвовац. Кажда животиня ма право приявиц ше за спорт хтори сце.

– Най раз и ми маме нагоду! – гварела дижджова хлїста.

– Хто то гварел? Нє чул сом добре! Най пове гласнєйше! – кричал били медведз, а мала хлїста нє могла гласнєйше бешедовац.

– Вец най напише цо ма повесц. Хлїста ше прешпацирала по писку и охабела шлїд на хторим шицко писало.

– Хто нам тото тераз преложи? – питал ше били медведз.

– Гад! Вон хлїстов братняк! – гварел вельки кафови медведз. Звада коло того кеди будзе Олимпияда, тирвала би од додня до ноци, та медведз вдерел з лабу до дзиравого стебла хторе одгуковало, и злярмал: – Будзе потамаль покля ше нє закончи! Так и було. Олимпияда могла почац, лєм ше чекало же би ше на нєбе зявела даяка комета хтора би зашвицела як олимпийни огень. Преложела М. Р.

Tadej Bodynec, IV, Ruski Kerestur

Мам дома єдного красного любимца – морске прашатко. Ма чарни очи, два преднї вельки зуби и платкасту шерсц. Барз є шумне. Його „дом” то аквариюм у хторим нєт води, алє пиловини. Мойо морске прашатко люби єсц овоци и желєняви. Барз ше люби бавиц, алє зна и укушиц. Мнє и братови тото нє завадза. Часто ше з нїм бавиме. Ненад Митрович, II Кула

17

БРАНКА ЮРЦА

МОЙ ПЕС Дома мам пса хторому мено Лорд. То нє-

Teodora @anplon}, VIII, Ba~inci

мецки овчар. Ма лєм єден рок и три мешаци, а уж ма трицец пейц кили. Жиє у вельким боксу у хторим ма древену хижку. Вон барз люби нашу фамелию, а думам же найволї мнє. Кед придзем зоз школи, такой ше зоз нїм бавим. Пущим го до двора, а Лорд бежи по свою облюбену рендочку, та ше лабдаме. Вец ше дакус бавиме на джмурки. Нє люби ше купац, алє барз люби шицких опирскац. Розуми команди: „Гибай!”, „Шеднї!”, „Лєгнї!” и „Дай лабу!”. Кед ме послуха, наградзим го зоз колачиком за пси. Барз сом сцела достац пса, та сом тераз наисце щешлїва же маме Лорда. Шлєбодни час препровадзуєм зоз нїм. Анастазия Козар, VI, Кула

МОЯ НАЙМИЛША ЖИВОТИНЯ Моя наймилша животиня заяц. Мено му Белко. Ма шиву шерсц и длугоки уха. Люби бегац по дворе кед ше з нїм бавим. Гоч є мали, барз швидко бега и скака. Найволї єсц мархви и капусти, а дакеди му давам и кукурици. Кед ше бої, скрива ше до трави. У шопи ма ладичку, та у нєй шпи. Мижо Хромиш, II, Дюрдьов

ПРИВИТ ЄШЕНЇ Or{i Horvat, VI, Nove Orahovo

Пришла єшень розбавена,

з древох лїсца збива. Витор подувує, спрете лїсце розношує.

Жовти фарби вшадзи, и на полю и у загради. Там бундави дозреваю, до рейтешох ше питаю. Мац рейтеша нацагала, та нас шицких погосцела. Ми ше барз радовали, так зме єшень привитали.

Николета Чордаш, IV Коцур

16

ГВИЗДА Каждей

ноци на нєбе медзи велїма гвиздами єдну препознавам. Дала сом єй мено Златка. Блїщи ше найбаржей од шицких и наисце випатра як златна. Видзи ше ми же цалу ноц патри лєм на мнє. Вона моя найлєпша товаришка. Шпива ми колїсанки. Там високо, Мешачок єй найлєпши товариш. На Нови рок ми два вєдно патриме як ше огньомет розпирскує и як пука. Анї Златка анї я нє любиме кед дзивчата и хлапци руцаю петарди. Прето зме найлєпши товаришки же ше у шицким злагодзиме. Дакеди ми моя гвизда зоз своїма шестричками на нєбе направи шерцо. Олеся Папуґа, IV, Руски Керестур

Х

БРАЦИК И ШЕСТРИЧКА

то ище любел свою шестричку як цо ю брацик любел? Алє кед пришло лєто, брацик пошол до бачика до валалу, а там ше днями нє здогаднул на шестричку. Аж єдного вечара, кед лєгнул спац до велькей селянскей хижи и кед збачел Мешачок, подумал на ню. Скричал на Мешачок. Мешачок ше спущел на яблоню и питал ше му же цо сце.

– Слухай! – гварел му брацик. – Ти обиходзиш цали швет... Идз ґу моєй шестрички и опать цо вона тераз роби!

– А дзе тота твоя шестричка? – опитал ше Мешачок.

– У варошу, у велькей хижи, шпи на своєй посцелї. Мешачок заджмурел и заш отворел очи, зашмеял ше, кивнул з главу и одплївал по цмим нєбе. Идуцого вечара, кед брацик знова пошол спац, Мешачок уж бул у яблоньових конарох. Попатрел на хлапца и гварел: – Видзел сом твою шестричку.

– Наисце? Та, як є?

– Здрава є, лїца єй червени як яблука. Брацик ше тей вистки барз зрадовал. Замодлєл Мешачок най заш придзе. Мешачок заджмурел и заш отворел очи. Зашмеял ше, и одплївал до ноци. Шлїдуюцого вечара брацика звладал сон. Праве заспал кед ше зявел Мешачок. Погласкал брацика зоз своїма краснима блядима зарями по чолє, лїцох и павучайкох. Брацик ше пребудзел. Шеднул у посцелї, а Мешачок му гварел: – Пать, и ти ми якиш брацик!... Шпиш, а твою шестричку жима треше. Хлапец ше знємирел и широко отворел очи. Розумлїве, дул витор, а вона сиґурно мала розкапчани капуцик. О, лєм кед би вон бул при нєй, закапчал би єй капуцик и вона би нє замарзла! Кед ше прехладзела, лїки єй можу помогнуц? – опитал ше Мешачкови: – Слухай! Чи єй мац дала даяки лїки?

– Дала, як би нє! Лєм шестричка гвари же виздрави аж док ше ти врациш.

– А цо мац гвари?

– Гварела же ше ти врациш такой ютре. Хлапец ше запатрел на Мешачок, глїбоко ше задумал, вец ше здогаднул и замодлєл Мешачок: – Мешачку, однєш ме ґу моєй шестрички!

– Дзечнє бим це однєсол, алє як? Мойо зарї слаби – одвитовал Мешачок. Брацик ше нагнївал.

– Га, як вец сцигнєм ґу своєй шестрички?

– Гм, як! Крашнє. Ютре одпутуєш на гайзибанє. Так гварел и одплївал по нєбе, як цо плїва осамена плахтарка по широким морю. Брацик нїяк нє могол заспац. Цошка го цагало дому, а сцел би остац. Кед пойдзе дому, муши охабиц крави котри гонєл на пашу, древа на котри ше пендрал, пса з котрим ше оганял по пажици... Як то чежко! Роздумовал и роздумовал, ришовал ше и ришовал... Конєчно, кед уж бул цалком поспани, ришел же ше враци ґу своєй хорей шестрички. Потим твардо заспал. Идуцого дня, кед брацик отворел хижни дзвери, шестричково очка зашвицели од радосци.

СЛОБОДАН СТАНИШИЧ

ОВОЦ И КВЕЦЕ Йово ше сладзи зоз черешню, други зоз бананами, а я ше дружим з Вишню найкрасшу медзи пайташками. Владко люби грозно, сам поє пол кили. Лєм кед придзе Дуня мнє теди дзень мили. Нешови смакую малини, Петрови яблука и грушки. Я смутни пре Ягоду, гоч сом при нєй мандушки. Ана ше ошмихує з букетом лампащикох. Мнє ше пачи Ружа и нємир єй варґочикох. Дзивчата любя квеце, бо им приноши щесце. Я по цалим дню плачем, Марґарета ме нє сце. Прешпивала М. Римар

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

М

ВЕЛЬКОМУЧЕНЇК ДИМИТРИЙ

едзи першима християнами хтори шмело шведочели за Христа и його Церкву и умарли з мученїцку шмерцу, бул и святи Димитрий. Народзел ше у другей половки 3. вика у фамелиї богатого началнїка грече ского городу Солуну. Його родичи були прешвечени християнє, та и Димитрия од малючка виховйовали у побожним духу. По сле їх шмерци, вон нашлїдзел оцову високу функцию и вельки маєток, алє ище векше богатство – глїбоко усадзену виру до Бога. У тим чаше Диоклециян кирваво преганял християнох, а Димитрий нє дошлєбодзовал преганяня и нєчловечни по ступаня зоз Христовима нашлїднїками. Таке геройске спроцивйованє царови горко плацел. Руцели го до цемнїци. Нє однїмал ше, алє ше у молитвох рихтал за мученїцку шмерц.

Додня рано, 26. октобра 288. року, царово людзе вошли до цемнїци и нашли Димитрия як ше модлї на клєчаци. Преджобли го з копиями. Християнє го поховали, а над його гробом збудовали церквочку. Нєодлуга ше на тим месце почали збувац чуда. Богати Леонтий зоз Илириї бул хори и модлєл най го однєшу на Димитрийов гроб. Накадзи там сцигол, такой виздравел. На знак подзековносци на тим месце дал направиц вельку церкву и пошвециц ю тому святому. Кед розкопали гроб же би почали будовац церкву, наишли на цалком швижи мощи святого Димитрия. Зоз нїх цекло миро и прето того Святого наволали Мироточец. Мощи положени до стриберней труни и поховани под пристолом.

ЄШЕНЬ Сцигла єшень и до нашого валалу. Людзе маю вельо ро-

боти на польох. Ламу кукурицу и обераю паприґу. Кукурицу одкладаю до чардакох, а паприґу предаваю на пияцох. Вєшенї вшадзи по жеми єст вельо лїсца. Шицки людзе опрез своїх обисцох заметаю и грабу лїсце, же би було попораєне. Вєшенї ше мушиме баржей облєкац, бо вонка вше жимнєйше и часто пада диждж. Велї уж почали топиц до пецох. Аня Штранґар, IV, Руски Керестур

Ми швето святого Димитрия – Митра славиме 26. октобра по григориянским, односно 8. новембра по юлиянским календаре.

Mariy Skuban, II, Kocur

МОЛИТВА СВЯТОМУ ДУХУ Духу Святи, удихнї до мнє же бим думал цо святе. Духу Святи, порушай ме же бим робел цо святе. Духу Святи, прицагнї ме же бим любел цо святе. Духу Святи, змоцнї ме же бим щицел цо святе. Духу Святи, защиц ме же бим нїґда нє страцел цо святе.

Святи Авґустин

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН МАДОНА – (латински мадона значи моя панї) – слово котре у рене санси пренєшене на Богородицу, а у церковней уметносци то Мария з дзецком Исусом на рукох. МИРОВАНЄ – помазанє зоз олєйом пошвеценим на всеночним. При тим помазаню священїк вигваря „Христос посредї нас”, а одвитує ше му „Єст и будет”. Теди ше и роздава просфора котра тиж пошвецена на всеночним. То ше практикує на концу Служби Божей на швета котри мали всеночне.

10

ДУХОВНА ПРИПОВЕДКА

Є

НЄ ДОСЦ ЛЄМ СЛОВА

ден леґинь пошол ґу свойому духовному учительови и гварел: – Учителю, ти ми совитовал же бим нєпреривно повторйовал у думкох фразу „Я сцем радосц у своїм живоце!” Тото виреченє вигварям кажди дзень, а радосци у моїм живоце, анї нє було, анї єй нєт. И далєй сом осамени як сом бул и скорей. Цо най робим? Мудри учитель положел опрез леґиня предмети хтори му були при руки – ложку, погар и швичку – та ше му опитал: – Поведз ми, цо биш сцел мац од тих предметох?

– Ложку – одвитовал леґинь.

– Повтор тото пейц раз – вимагал учитель.

– Я сцем ложку. Я сцем ложку... – повторел леґинь пейц раз.

–Ниа, видзиш – гварел учитель – можеш повторйовац и пейц милиони раз на дзень же сцеш ложку, алє ю нє будзеш мац. Мушиш нацагнуц руку и вжац ю! Нє досц лєм сами слова, треба же биш дацо и зробел. Зоз кнїжки „Приповедки од хторих ше рошнє” хтору видало Здруженє за потримовку и помоц фамелийом дзецох зоз завадзанями у розвою

Mirko Nadq, IV, Ruski Kerestur

РОЗГВАРКА З ВИТРОМ Рано, док сом ещи дримал, слунково за-

рї ме гласкали по твари. Отворел сом очи. Цо ше вонка збува? Вишол сом на двор. Лїсце на древох пременєло фарбу. Задул витор и рознєсол приємни пах узретих бишалмох. Вец вжал на танєц пожовкнуте лїсце. Дзвигал го високо, окруцал го, а вец го нїжно спущел на осушену траву. Зоз спретого лїсца як кед би ткал рижнофарбови тепих. Квеце у заградки ше скривало од витру, спущуюци главки нїзко ґу жеми. Думал сом же ше витор прави важни. Одразу ми так загвижджал коло ухох, же сом ше наїжел. Указал ми же зна буц и барз нагнївани. Слунко ше скрило за шиви хмари, зацмело ше, а кури зоз двора сцекали до шопи.

– Ти ше, витре, наисце нагнївал! – гварел сом сциха. Вошол сом нука и припатрал сом ше през облак як бега, зогина конари и розганя птици. Вец през стари облаки улєцел нука, закивал фиронґи и гласно загвиздал, най знам же є ту.

– Знам же ши вошол, алє ци нє место у хижи. Бер ше вонка и престань нарабяц – гварел сом, алє ме єшеньски витор нє слухал. Дарио Михняк, VIII, Коцур

ЄШЕНЬ

Пришла єшень розмахана,

слунко од нєй сцека, птици лєца до далєка, бо ту жима чека.

Витриско нам моцни дує, жовте лїсце опадує, лєта, сущи, преє и вшадзи ше зацискує.

Єшеньски дижджи дробни падаю, а нашо ластовки лєца до цеплого краю.

Витор го замета, вец го розношує, дараз з лїсцом шпива, а дараз танцує.

Споза хмарох слунко викукує, жалошнє ше ошмихує, и так єшень привитує.

Златне лїсце сущи долу, под ногами, желєне ше скрива медзи конарами.

Вона нам дарує узрети овоци, вельо витамини, жридло новей моци.

Жалосне квице за лєтом банує, та уж роздумує як нас нарок обрадує.

Єшень вше жимнєйша, У нашей улїчки старгла и остатнє лїсце. трава ше жовцеє, За жиму ше рихта бо слунко вше ридше кажде обисце. и вше слабше греє. Уж шицки конари голи остали, та лєм смутну писню єшенї шпивали. Писню вєдно написали (влонї) школяре руского оддзелєня штвартей класи зоз учительку Славицу Чельовски у Коцуре: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владимир Сакач, Дамир Олеар, Давид Гарди, Марян Шанта, Давид Неделькович, Михаел Скубан, Иван Кучмаш

15

a{ Luka K

i, , 7 rok ovski

Dxrd

qov

СЕРАФИНА МАКАЇ

А МИ РОШНЄМЕ

Бул цепли єшеньски дзе-

нь. Учителька нас одведла до парку. Там зме ше оганяли, пилькали и вожели зме ше на комбайну. Кед зме повиставали, пошедали зме на сламу одпочинуц ше и позаєдац. Я зоз ташочки виняла фалаток хлєба и печене кридло зоз заяца. Мирко ше пажерел, бо вон за ужину мал лєм єдну чоколадку и два класки жита. Вилєт бул красни, та зме ше питали учительки чи пойдземе и наютре и позавчером.

– Рошню як з води – так баба гвари.

– Ниа, рошню им пирщки на твари.

Aleksa ]olubovi~, 7 roki, Ruski Kerestur

– Бриґи почали! заш дудре тато.

– Та лєм най рошнє дїдово злато! Вони предлужа дзе ми ставаме. О, яке щесце же их ми маме!

Elena [omod<, 7 roki, Ruski Kerestur

А ми рошнєме, ми ше учиме, нашим наймилшим любов врациме.

Andrej Dorokhazi, 7 roki, Kocur

14

11

МЕЛАНИЯ РИМАР

Н

а конєц овоцнїка жила стара яблоня. Кед ю на яр бачи Дюра сцел ошприцовац як и други древка, гнївала ше. Махала з конарами и нє сцела „вакцину”.

– Нападню це гушенїци! Погубя ци яблука! – опоминал ю бачи, алє вона ше и далєй одуперала.

– Нє сцем нїяки лїки! Нє хора сом! – гварела яблоня гнївацо. По рапавим стеблу ше єй шпацирали брамушки, а лїсце пасли гушенїци. Єй нє завадзало же ю инсекти шамру. Дримала, старенка и лєм кеди-нєкеди ше стресла кед ю ущипла мушка лєбо поґуцкал мотиль. Нє дзбала анї кед єй хробачки почали вартац дзирки у желєних яблучкох.

– Лєм ви робце свою роботу! Волїм мац хробачни, як пирскани – отровани плоди! – чули инсекти яблоньов захрипнути глас. Зоз уживаньом предлужели дзиравиц яблука. Понаправяли себе у нїх лавиринти. Док их преширйовали, заєдали смачне яблуково месо и пили кваскаву витаминску юшку, та були сити, черстви и здрави. Бавели ше на джмурки и на оганячки, як весели дзеци у парку. Там, поскриваним у яблукох, нє грожела им нїяка опасносц. Єдного дня моцна буря почала набивац з конарами и отресац хробачну овоц. Хори плоди падали на жем, а хробачки ше тресли од страху.

– Цо з нами будзе? Озда нє закончиме у гордове за палєнку? Фуй, яке нам будзе горке у устох! – финкали позлєкани. Алє, накадзи буря прешла, андя Нада дала дзецом плєцену кошарку и послала их най позбераю пообивани яблука. Зоз здравших наварела компоту, а хробачнєйши очисцела, потарла, та упекла смачну питку. Яблоня була задовольна, а тлустеньки хробачки, повинїмани з яблукох, одшмикали до овоцнїку глєдац нєпирскану овоц.

МАК И РАК На хрибце ми зайда, у зайди ми мак, а у маку рак. Предарла ше зайда, вичурел ми мак и страцел ше рак. Хто дума же моя хиба же ше страцел рак, най ми то докаже так же позбера мак. По мадярскей народней писнї М. М. Кочиш

ЯКИМ ОЛЕЯР

ЗАЯЧКОВО РАНО Вчас заячок рано става, носик чуха, гласка ушка. Потим крача лїва-права, а вец глєда: „Цо до брущка?” Баюси му викруцени, очи бистри, лїчка тлусти, длуги уха начулєни, глєда мархви и капусти. Алє перше ґу поточку умиц очка и зубочки, та аж вецка ґу мархвочки, бо так учел од мамочки.

12

13

МЕЛАНИЯ РИМАР

Н

а конєц овоцнїка жила стара яблоня. Кед ю на яр бачи Дюра сцел ошприцовац як и други древка, гнївала ше. Махала з конарами и нє сцела „вакцину”.

– Нападню це гушенїци! Погубя ци яблука! – опоминал ю бачи, алє вона ше и далєй одуперала.

– Нє сцем нїяки лїки! Нє хора сом! – гварела яблоня гнївацо. По рапавим стеблу ше єй шпацирали брамушки, а лїсце пасли гушенїци. Єй нє завадзало же ю инсекти шамру. Дримала, старенка и лєм кеди-нєкеди ше стресла кед ю ущипла мушка лєбо поґуцкал мотиль. Нє дзбала анї кед єй хробачки почали вартац дзирки у желєних яблучкох.

– Лєм ви робце свою роботу! Волїм мац хробачни, як пирскани – отровани плоди! – чули инсекти яблоньов захрипнути глас. Зоз уживаньом предлужели дзиравиц яблука. Понаправяли себе у нїх лавиринти. Док их преширйовали, заєдали смачне яблуково месо и пили кваскаву витаминску юшку, та були сити, черстви и здрави. Бавели ше на джмурки и на оганячки, як весели дзеци у парку. Там, поскриваним у яблукох, нє грожела им нїяка опасносц. Єдного дня моцна буря почала набивац з конарами и отресац хробачну овоц. Хори плоди падали на жем, а хробачки ше тресли од страху.

– Цо з нами будзе? Озда нє закончиме у гордове за палєнку? Фуй, яке нам будзе горке у устох! – финкали позлєкани. Алє, накадзи буря прешла, андя Нада дала дзецом плєцену кошарку и послала их най позбераю пообивани яблука. Зоз здравших наварела компоту, а хробачнєйши очисцела, потарла, та упекла смачну питку. Яблоня була задовольна, а тлустеньки хробачки, повинїмани з яблукох, одшмикали до овоцнїку глєдац нєпирскану овоц.

МАК И РАК На хрибце ми зайда, у зайди ми мак, а у маку рак. Предарла ше зайда, вичурел ми мак и страцел ше рак. Хто дума же моя хиба же ше страцел рак, най ми то докаже так же позбера мак. По мадярскей народней писнї М. М. Кочиш

ЯКИМ ОЛЕЯР

ЗАЯЧКОВО РАНО Вчас заячок рано става, носик чуха, гласка ушка. Потим крача лїва-права, а вец глєда: „Цо до брущка?” Баюси му викруцени, очи бистри, лїчка тлусти, длуги уха начулєни, глєда мархви и капусти. Алє перше ґу поточку умиц очка и зубочки, та аж вецка ґу мархвочки, бо так учел од мамочки.

12

13

a{ Luka K

i, , 7 rok ovski

Dxrd

qov

СЕРАФИНА МАКАЇ

А МИ РОШНЄМЕ

Бул цепли єшеньски дзе-

нь. Учителька нас одведла до парку. Там зме ше оганяли, пилькали и вожели зме ше на комбайну. Кед зме повиставали, пошедали зме на сламу одпочинуц ше и позаєдац. Я зоз ташочки виняла фалаток хлєба и печене кридло зоз заяца. Мирко ше пажерел, бо вон за ужину мал лєм єдну чоколадку и два класки жита. Вилєт бул красни, та зме ше питали учительки чи пойдземе и наютре и позавчером.

– Рошню як з води – так баба гвари.

– Ниа, рошню им пирщки на твари.

Aleksa ]olubovi~, 7 roki, Ruski Kerestur

– Бриґи почали! заш дудре тато.

– Та лєм най рошнє дїдово злато! Вони предлужа дзе ми ставаме. О, яке щесце же их ми маме!

Elena [omod<, 7 roki, Ruski Kerestur

А ми рошнєме, ми ше учиме, нашим наймилшим любов врациме.

Andrej Dorokhazi, 7 roki, Kocur

14

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

М

ВЕЛЬКОМУЧЕНЇК ДИМИТРИЙ

едзи першима християнами хтори шмело шведочели за Христа и його Церкву и умарли з мученїцку шмерцу, бул и святи Димитрий. Народзел ше у другей половки 3. вика у фамелиї богатого началнїка грече ского городу Солуну. Його родичи були прешвечени християнє, та и Димитрия од малючка виховйовали у побожним духу. По сле їх шмерци, вон нашлїдзел оцову високу функцию и вельки маєток, алє ище векше богатство – глїбоко усадзену виру до Бога. У тим чаше Диоклециян кирваво преганял християнох, а Димитрий нє дошлєбодзовал преганяня и нєчловечни по ступаня зоз Христовима нашлїднїками. Таке геройске спроцивйованє царови горко плацел. Руцели го до цемнїци. Нє однїмал ше, алє ше у молитвох рихтал за мученїцку шмерц.

Додня рано, 26. октобра 288. року, царово людзе вошли до цемнїци и нашли Димитрия як ше модлї на клєчаци. Преджобли го з копиями. Християнє го поховали, а над його гробом збудовали церквочку. Нєодлуга ше на тим месце почали збувац чуда. Богати Леонтий зоз Илириї бул хори и модлєл най го однєшу на Димитрийов гроб. Накадзи там сцигол, такой виздравел. На знак подзековносци на тим месце дал направиц вельку церкву и пошвециц ю тому святому. Кед розкопали гроб же би почали будовац церкву, наишли на цалком швижи мощи святого Димитрия. Зоз нїх цекло миро и прето того Святого наволали Мироточец. Мощи положени до стриберней труни и поховани под пристолом.

ЄШЕНЬ Сцигла єшень и до нашого валалу. Людзе маю вельо ро-

боти на польох. Ламу кукурицу и обераю паприґу. Кукурицу одкладаю до чардакох, а паприґу предаваю на пияцох. Вєшенї вшадзи по жеми єст вельо лїсца. Шицки людзе опрез своїх обисцох заметаю и грабу лїсце, же би було попораєне. Вєшенї ше мушиме баржей облєкац, бо вонка вше жимнєйше и часто пада диждж. Велї уж почали топиц до пецох. Аня Штранґар, IV, Руски Керестур

Ми швето святого Димитрия – Митра славиме 26. октобра по григориянским, односно 8. новембра по юлиянским календаре.

Mariy Skuban, II, Kocur

МОЛИТВА СВЯТОМУ ДУХУ Духу Святи, удихнї до мнє же бим думал цо святе. Духу Святи, порушай ме же бим робел цо святе. Духу Святи, прицагнї ме же бим любел цо святе. Духу Святи, змоцнї ме же бим щицел цо святе. Духу Святи, защиц ме же бим нїґда нє страцел цо святе.

Святи Авґустин

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН МАДОНА – (латински мадона значи моя панї) – слово котре у рене санси пренєшене на Богородицу, а у церковней уметносци то Мария з дзецком Исусом на рукох. МИРОВАНЄ – помазанє зоз олєйом пошвеценим на всеночним. При тим помазаню священїк вигваря „Христос посредї нас”, а одвитує ше му „Єст и будет”. Теди ше и роздава просфора котра тиж пошвецена на всеночним. То ше практикує на концу Служби Божей на швета котри мали всеночне.

10

ДУХОВНА ПРИПОВЕДКА

Є

НЄ ДОСЦ ЛЄМ СЛОВА

ден леґинь пошол ґу свойому духовному учительови и гварел: – Учителю, ти ми совитовал же бим нєпреривно повторйовал у думкох фразу „Я сцем радосц у своїм живоце!” Тото виреченє вигварям кажди дзень, а радосци у моїм живоце, анї нє було, анї єй нєт. И далєй сом осамени як сом бул и скорей. Цо най робим? Мудри учитель положел опрез леґиня предмети хтори му були при руки – ложку, погар и швичку – та ше му опитал: – Поведз ми, цо биш сцел мац од тих предметох?

– Ложку – одвитовал леґинь.

– Повтор тото пейц раз – вимагал учитель.

– Я сцем ложку. Я сцем ложку... – повторел леґинь пейц раз.

–Ниа, видзиш – гварел учитель – можеш повторйовац и пейц милиони раз на дзень же сцеш ложку, алє ю нє будзеш мац. Мушиш нацагнуц руку и вжац ю! Нє досц лєм сами слова, треба же биш дацо и зробел. Зоз кнїжки „Приповедки од хторих ше рошнє” хтору видало Здруженє за потримовку и помоц фамелийом дзецох зоз завадзанями у розвою

Mirko Nadq, IV, Ruski Kerestur

РОЗГВАРКА З ВИТРОМ Рано, док сом ещи дримал, слунково за-

рї ме гласкали по твари. Отворел сом очи. Цо ше вонка збува? Вишол сом на двор. Лїсце на древох пременєло фарбу. Задул витор и рознєсол приємни пах узретих бишалмох. Вец вжал на танєц пожовкнуте лїсце. Дзвигал го високо, окруцал го, а вец го нїжно спущел на осушену траву. Зоз спретого лїсца як кед би ткал рижнофарбови тепих. Квеце у заградки ше скривало од витру, спущуюци главки нїзко ґу жеми. Думал сом же ше витор прави важни. Одразу ми так загвижджал коло ухох, же сом ше наїжел. Указал ми же зна буц и барз нагнївани. Слунко ше скрило за шиви хмари, зацмело ше, а кури зоз двора сцекали до шопи.

– Ти ше, витре, наисце нагнївал! – гварел сом сциха. Вошол сом нука и припатрал сом ше през облак як бега, зогина конари и розганя птици. Вец през стари облаки улєцел нука, закивал фиронґи и гласно загвиздал, най знам же є ту.

– Знам же ши вошол, алє ци нє место у хижи. Бер ше вонка и престань нарабяц – гварел сом, алє ме єшеньски витор нє слухал. Дарио Михняк, VIII, Коцур

ЄШЕНЬ

Пришла єшень розмахана,

слунко од нєй сцека, птици лєца до далєка, бо ту жима чека.

Витриско нам моцни дує, жовте лїсце опадує, лєта, сущи, преє и вшадзи ше зацискує.

Єшеньски дижджи дробни падаю, а нашо ластовки лєца до цеплого краю.

Витор го замета, вец го розношує, дараз з лїсцом шпива, а дараз танцує.

Споза хмарох слунко викукує, жалошнє ше ошмихує, и так єшень привитує.

Златне лїсце сущи долу, под ногами, желєне ше скрива медзи конарами.

Вона нам дарує узрети овоци, вельо витамини, жридло новей моци.

Жалосне квице за лєтом банує, та уж роздумує як нас нарок обрадує.

Єшень вше жимнєйша, У нашей улїчки старгла и остатнє лїсце. трава ше жовцеє, За жиму ше рихта бо слунко вше ридше кажде обисце. и вше слабше греє. Уж шицки конари голи остали, та лєм смутну писню єшенї шпивали. Писню вєдно написали (влонї) школяре руского оддзелєня штвартей класи зоз учительку Славицу Чельовски у Коцуре: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владимир Сакач, Дамир Олеар, Давид Гарди, Марян Шанта, Давид Неделькович, Михаел Скубан, Иван Кучмаш

15

БРАНКА ЮРЦА

МОЙ ПЕС Дома мам пса хторому мено Лорд. То нє-

Teodora @anplon}, VIII, Ba~inci

мецки овчар. Ма лєм єден рок и три мешаци, а уж ма трицец пейц кили. Жиє у вельким боксу у хторим ма древену хижку. Вон барз люби нашу фамелию, а думам же найволї мнє. Кед придзем зоз школи, такой ше зоз нїм бавим. Пущим го до двора, а Лорд бежи по свою облюбену рендочку, та ше лабдаме. Вец ше дакус бавиме на джмурки. Нє люби ше купац, алє барз люби шицких опирскац. Розуми команди: „Гибай!”, „Шеднї!”, „Лєгнї!” и „Дай лабу!”. Кед ме послуха, наградзим го зоз колачиком за пси. Барз сом сцела достац пса, та сом тераз наисце щешлїва же маме Лорда. Шлєбодни час препровадзуєм зоз нїм. Анастазия Козар, VI, Кула

МОЯ НАЙМИЛША ЖИВОТИНЯ Моя наймилша животиня заяц. Мено му Белко. Ма шиву шерсц и длугоки уха. Люби бегац по дворе кед ше з нїм бавим. Гоч є мали, барз швидко бега и скака. Найволї єсц мархви и капусти, а дакеди му давам и кукурици. Кед ше бої, скрива ше до трави. У шопи ма ладичку, та у нєй шпи. Мижо Хромиш, II, Дюрдьов

ПРИВИТ ЄШЕНЇ Or{i Horvat, VI, Nove Orahovo

Пришла єшень розбавена,

з древох лїсца збива. Витор подувує, спрете лїсце розношує.

Жовти фарби вшадзи, и на полю и у загради. Там бундави дозреваю, до рейтешох ше питаю. Мац рейтеша нацагала, та нас шицких погосцела. Ми ше барз радовали, так зме єшень привитали.

Николета Чордаш, IV Коцур

16

ГВИЗДА Каждей

ноци на нєбе медзи велїма гвиздами єдну препознавам. Дала сом єй мено Златка. Блїщи ше найбаржей од шицких и наисце випатра як златна. Видзи ше ми же цалу ноц патри лєм на мнє. Вона моя найлєпша товаришка. Шпива ми колїсанки. Там високо, Мешачок єй найлєпши товариш. На Нови рок ми два вєдно патриме як ше огньомет розпирскує и як пука. Анї Златка анї я нє любиме кед дзивчата и хлапци руцаю петарди. Прето зме найлєпши товаришки же ше у шицким злагодзиме. Дакеди ми моя гвизда зоз своїма шестричками на нєбе направи шерцо. Олеся Папуґа, IV, Руски Керестур

Х

БРАЦИК И ШЕСТРИЧКА

то ище любел свою шестричку як цо ю брацик любел? Алє кед пришло лєто, брацик пошол до бачика до валалу, а там ше днями нє здогаднул на шестричку. Аж єдного вечара, кед лєгнул спац до велькей селянскей хижи и кед збачел Мешачок, подумал на ню. Скричал на Мешачок. Мешачок ше спущел на яблоню и питал ше му же цо сце.

– Слухай! – гварел му брацик. – Ти обиходзиш цали швет... Идз ґу моєй шестрички и опать цо вона тераз роби!

– А дзе тота твоя шестричка? – опитал ше Мешачок.

– У варошу, у велькей хижи, шпи на своєй посцелї. Мешачок заджмурел и заш отворел очи, зашмеял ше, кивнул з главу и одплївал по цмим нєбе. Идуцого вечара, кед брацик знова пошол спац, Мешачок уж бул у яблоньових конарох. Попатрел на хлапца и гварел: – Видзел сом твою шестричку.

– Наисце? Та, як є?

– Здрава є, лїца єй червени як яблука. Брацик ше тей вистки барз зрадовал. Замодлєл Мешачок най заш придзе. Мешачок заджмурел и заш отворел очи. Зашмеял ше, и одплївал до ноци. Шлїдуюцого вечара брацика звладал сон. Праве заспал кед ше зявел Мешачок. Погласкал брацика зоз своїма краснима блядима зарями по чолє, лїцох и павучайкох. Брацик ше пребудзел. Шеднул у посцелї, а Мешачок му гварел: – Пать, и ти ми якиш брацик!... Шпиш, а твою шестричку жима треше. Хлапец ше знємирел и широко отворел очи. Розумлїве, дул витор, а вона сиґурно мала розкапчани капуцик. О, лєм кед би вон бул при нєй, закапчал би єй капуцик и вона би нє замарзла! Кед ше прехладзела, лїки єй можу помогнуц? – опитал ше Мешачкови: – Слухай! Чи єй мац дала даяки лїки?

– Дала, як би нє! Лєм шестричка гвари же виздрави аж док ше ти врациш.

– А цо мац гвари?

– Гварела же ше ти врациш такой ютре. Хлапец ше запатрел на Мешачок, глїбоко ше задумал, вец ше здогаднул и замодлєл Мешачок: – Мешачку, однєш ме ґу моєй шестрички!

– Дзечнє бим це однєсол, алє як? Мойо зарї слаби – одвитовал Мешачок. Брацик ше нагнївал.

– Га, як вец сцигнєм ґу своєй шестрички?

– Гм, як! Крашнє. Ютре одпутуєш на гайзибанє. Так гварел и одплївал по нєбе, як цо плїва осамена плахтарка по широким морю. Брацик нїяк нє могол заспац. Цошка го цагало дому, а сцел би остац. Кед пойдзе дому, муши охабиц крави котри гонєл на пашу, древа на котри ше пендрал, пса з котрим ше оганял по пажици... Як то чежко! Роздумовал и роздумовал, ришовал ше и ришовал... Конєчно, кед уж бул цалком поспани, ришел же ше враци ґу своєй хорей шестрички. Потим твардо заспал. Идуцого дня, кед брацик отворел хижни дзвери, шестричково очка зашвицели од радосци.

СЛОБОДАН СТАНИШИЧ

ОВОЦ И КВЕЦЕ Йово ше сладзи зоз черешню, други зоз бананами, а я ше дружим з Вишню найкрасшу медзи пайташками. Владко люби грозно, сам поє пол кили. Лєм кед придзе Дуня мнє теди дзень мили. Нешови смакую малини, Петрови яблука и грушки. Я смутни пре Ягоду, гоч сом при нєй мандушки. Ана ше ошмихує з букетом лампащикох. Мнє ше пачи Ружа и нємир єй варґочикох. Дзивчата любя квеце, бо им приноши щесце. Я по цалим дню плачем, Марґарета ме нє сце. Прешпивала М. Римар

9

РУЖИЦА КЛЯЇЧ

ВРАЦЦЕ ДЗЕЦИ ДО МОДИ Модлєла сом шицких... Глєдала сом и ґовлю при води, Модлєла сом мацери, оцох: – Врацце дзеци до моди! Телевизори и компютери, Кариєри, велїки плани Заменєли черкотки, колїски, Та дзецински хижи занєдзбани. Алє, пре наших учительох И длуства свойому роду, Пре празни учальнї и лавки: – З дзецми ожийце моду!

ТОМИСЛАВ ДЬОКИЧ

ДИЄТА Уж барз тлуста постала, бо лєм сладке хрустала. Ниа, чече дзень пияти од кеди є на диєти!

ЛЮБИМ СВОЮ ФАМЕЛИЮ

Мера ше на мажи. Затила на плажи! Престанє ше мерац. Нє будзе вечерац! Диєти єй барз мили, та схудла аж пол кили!

Jovana Skokni~, V, Verbas

Прешпивала М. Римар

НАШО ДВОРИ Дома маме два двори. У першим нам хижа и велька шо-

па. Хижа красна, направена зоз цеглох. Ма два облаки и били дзвери. У шопи нам стоя авта и трактори. Закрице на нєй желєне. У заднїм дворе шейсц обори, клїтка за заяци и оградзене место за кури. Поконцу двора заграда. Кед дїдо напава домашнї животинї, я му помагам, та пущам воду зоз студнї. Любим обидва двори, бо ше у нїх можем бавиц з пайташами и можем ше вожиц на бициґли. Дакеди шедзим на каменим коню коло хторого мала заградка. Маме и виновей лози, та лєдво чекам же би грозно почало зрец. У дворе дакеди з оцом бавиме фодбал. Так випатраю нашо красни двори.

НЕДЕЛЬКО ТЕРЗИЧ

ДОГВАРКА

Ясмина Будински, IV Дюрдьов

Мою фамелию творя оцец Борис, мац Єлена и я. Жиєме у валалє. З нами биваю и дїдо и баба. Маме вельке обисце котре отримую мац и баба. Дїдо хова статок, а оцец ма роботню у котрей оправя трактори и польопривредни машини. Я свою фамелию барз любим и почитуєм, алє ми жаль же нє мам брата або шестру. Иван Скубан, III Дюрдьов

МОЙ ПАПАҐАЙ Вилягнул ше без трох пальцох на єдней ноги, алє то нє страшне. Мой папаґай живи и здрави. Весело подскакує и галайк прави.

Серґей Пап, II Дюрдьов

МОРСКЕ ПРАШАТКО

З

8

ишли ше животинї цалого швета и догварели ше же отримаю першу Олимпияду на хторей лєм вони буду участвовац. Кажда животиня ма право приявиц ше за спорт хтори сце.

– Най раз и ми маме нагоду! – гварела дижджова хлїста.

– Хто то гварел? Нє чул сом добре! Най пове гласнєйше! – кричал били медведз, а мала хлїста нє могла гласнєйше бешедовац.

– Вец най напише цо ма повесц. Хлїста ше прешпацирала по писку и охабела шлїд на хторим шицко писало.

– Хто нам тото тераз преложи? – питал ше били медведз.

– Гад! Вон хлїстов братняк! – гварел вельки кафови медведз. Звада коло того кеди будзе Олимпияда, тирвала би од додня до ноци, та медведз вдерел з лабу до дзиравого стебла хторе одгуковало, и злярмал: – Будзе потамаль покля ше нє закончи! Так и було. Олимпияда могла почац, лєм ше чекало же би ше на нєбе зявела даяка комета хтора би зашвицела як олимпийни огень. Преложела М. Р.

Tadej Bodynec, IV, Ruski Kerestur

Мам дома єдного красного любимца – морске прашатко. Ма чарни очи, два преднї вельки зуби и платкасту шерсц. Барз є шумне. Його „дом” то аквариюм у хторим нєт води, алє пиловини. Мойо морске прашатко люби єсц овоци и желєняви. Барз ше люби бавиц, алє зна и укушиц. Мнє и братови тото нє завадза. Часто ше з нїм бавиме. Ненад Митрович, II Кула

17

Visti zoz {koloh...

Е

ПОЦЕ‚ ДЗЕЦИ‚ НАЙ ВАМ ПОВЕМ

ЕВРОПСКИ ДЗЕНЬ ЯЗИКОХ У КУЛИ

вропски дзень язикох ше у Европи означує од 2001. року, каждого 26. септембра. У Основней школи „Петефи бриґада” у Кули тот дзень ше традицийно означує уж єденасти рок. На пригодней шветочносци школяре ше зоз рецитациями и шпиванками представели на язикох хтори ше учи у їх школи. Медзи нїма були и школяре хтори ходза на годзини руского язика: Никола Рац, Алекса Митрич, Весна Вонич и Воїн Чакан. Европски дзень язикох того року першираз означени и у Основней школи „Иса Баїч” у Кули. У физкултурней сали були штанди европских язикох, хтори пририхтали школяре. Вони сами виберали и пущали музику и дзелєли присутним цидулки з виреченями написанима на рижних язикох. Даєдни дзеци були пооблєкани у народних облєчивох. Так ше представели и нашо руски школярки – Мария и Наталия Жирошово и Лара Сопкова. Дзекуюци своєй баби, вони були попри-

ТАНЄЧНЇКИ У НОВИМ САДЗЕ З початком нового школского року починаю робиц и велї секциї нє лєм у школох, алє и у културно-уметнїцких дружтвох, рижних клубох и Домох култури. Нашо дзеци у Новим Сад зе маю Руски културни центер, дзе би ше могли учиц шпивац, рецитовац, ґлумиц и, розуми ше, приповедац по руски. Перша дзецинска секция хтора тей єшенї озбильно почала робиц, то фолклорна секция. Проби маю два раз у тижню, стреду и пияток вечар, а тераз поряднє ходза лєм штверо дзеци. Рихтаю ше за Рочни концерт РКЦ, хтори будзе у новембру, та поволую шицки дзеци, вельки и мали, же би вєдно почали учиц нови хореоґрафиї, у хторих би було голєм пейц-шейсц, а нє як тераз, лєм два пари. Танєчнїки – Марина, Милица, Александар и Борис вас чекаю. М. Р.

18

OBLA^OK DO [VETA

КОНЇК Маме коня шивого – люби овса доброго. Напоїм го з чисту воду, одвеже ме до городу. Дїха, дїха, мой конїку, будзе вашар у Свиднїку. А музика од Пряшова, кельо гвозди ма подкова?

берани у пасових сукньох и у баршоньох. Госцом на шветочносци дзелєли малюнки з виразами хтори єднак глаша и по руски и по сербски, и илустрациї рускей азбуки, а велїм подаровали и по єден прикладнїк нашого часописа „Заградка”.

Єден гвоздзик цалком криви, други спаднул до покриви. Стари коваль з Бардейова вдери гвозд, та ту подкова.

Людмила Шандалова народзена

21. фебруара 1964. року у валалє Залися у України. Кед мала два роки, з родичами ше преселєли жиц до Чехословацкей. Основну школу и ґимназию закончела у Свиднїку (Република Словацка), a Економски факултет у Нитри. Кнїжку писньох за дзеци „Поце, дзеци, най вам повем” на русинским язику обявела 2013. року у Свиднїку. Илустровал ю єй син, Бранїслав Шандала. У кнїжки 28 писнї о пшичкови, о кандурови, о миши, їжикови, лїшки и вовкови, о божей катички и ластовички, о їжикови, жабки, рибки и сови.

М. Стрибер

РУСКА ПРЕДСТАВА НА МЕДЗИНАРОДНИМ ФЕСТИВАЛУ На нєдавно отриманим Медзинародним фестивалу театрох за дзеци у Суботици участвовали и члени Дружтва Руснацох зоз дзецинску представу „Нєстварна стварносц” Саву Шкобича у режиї Наталиї Ґрунчич.

БОЖА КАТИЧКА Єдна божа катичка – Уж знам раховац. На моїх колєнкох Вона сце танцовац. Ноши два криделка, червени як ружичка. А ма и чарнючки два дробенки очка.

На Фестивалу ше змагали 15 представи зоз тринац жемох швета – Индиї, Болгарскей, Япону, Естониї, Польскей, Румуниї, Ґрузиї, України, Русиї, Мадярскей, Словениї, Чарней Гори и Сербиї, та нашо ґлумци мали наисце вельку чесц на таким вельким швету ґлумиц по руски. И. Гарди

По три ножки з боку цела нїґда нє вистати. Штири квитки облєцела, шедла на пияти. Шейсц пантлїчки на варґочу, на палєц ми злєтла. Седем джобки я сцем найсц. Яй! Уж ми одлєтла...

СОВА Шедзи сова на конарох. Викукує спод окулярох, Професорка школована. Чита кнїжки! Аж до рана. Бере кнїжку. Потим другу. А так чита: „Гу-гу, гу-гу! Будзце мудри, учце з татом!” Наказує так совчатом. Совчата ю нє слухаю, Швидки миши оганяю. У цмоти лапаю заяче, А воно сцека и плаче. „Гу-гу, гу-гу” – гвари тато, „школа добра”

7

ДЮРДЇНА РАДИВОЄВИЧ

ХТО МА ПРАВО ОСОБИ: Рашко, Миле и Сима ЛЕСЛИ МЕК ҐИР

ЖУРКА УЛОГИ: Чарли (хлапец), Ема и Джета (дзивчата), Бони, Мек и Клео (мали пси), Клифорд (вельки пес), людзе зоз псами. ЧАРЛИ: Нєшка Швето псох. ЕМА: Гайде, направме журку! ДЖЕТА: Гей, то би могла буц журка з нєсподзиваньом. ЕМА: А хто принєше шапочки за журку? ЧАРЛИ: Я принєшем шапочки и закуску. ЕМА: Розцагнєме рижнофарбово грушочки по древе. ДЖЕТА: Можеме навишац салонски цукри и вшелїяки бомбони, як на крачунске древко. ЧАРЛИ: Идзем погуториц шицким у варошу же у нас будзе журка. ЕМА: Псссст! Поцихи! Най нашо пси нє учую цо плануєме. Дзивчата и хлапци позношели шицко цо потребне за журку. Оквецели древо. Пси чули же ше збува цошка нєзвичайне, та почали брехац. БОНИ: Вони ше бавя. МЕК: Чом же и нас нє волаю? КЛЕО: Нєправо нам! КЛИФОРД: Идзме до моєй хижки, нє завадзайме ту. ЧАРЛИ: А цо з дарунками за пси? ЕМА: Знам! Подаруєме им бумеранґи. ДЖЕТА: Цо то бумеранґ? ЕМА: То крива палїчка хтора ше, кед ю руциш, сама враци назад. Людзе поприходзели на забаву зоз своїма псами. ДЖЕТА: Клифорд, Бони, Мек, Клео, поце тадзи! ЛЮДЗЕ (крича): Щешлїве вам Швето псох! ЧАРЛИ: А ту и закуска! Лєца бумеранґи. Пси радосно бегаю, облїзую ше од закуски. ЕМА: Супер журка! Видзице яке красне, веселе швето кед ше и дзеци и пси радую!

РАШКО: Цо ви двоме ту робице, прецо ше вадзице? МИЛЕ: Нє вадзиме ше, алє ме вон сце розплакац зоз свою приповедку о тим як то жалошнє буц старши брат. СИМА: Правда. МИЛЕ: Шицки знаю же то нє правда, и же ми, младши браца, у вельо горшим положеню. СИМА: Так лєм ви думаце. МИЛЕ: Хто ноши стари ципели? Кому нїґда нє шию панталони по мери, алє вше ма таки з краткима ногавками и платами на колєнох, же... гат... плати у моди? Хто нє може достац нову ташку и чия глава вше бринї од гирйох? Одвит за шицки тоти питаня – младши брат. СИМА: Алє то боляце до слизох! А знаш цо ище горше од того? МИЛЕ: Цо? СИМА: Кед ше народзиш як старши брат. МИЛЕ: Та цо приповедаш? СИМА: Кого нє сцу пущиц самого анї до товариша у сушедстве? Вшадзи муши и приколица, младши брат з нїм. Хто нє може мац тайни, бо брат муши шицко чуц и шицко знац? Чийо товарише ше нє можу позберац и на мире поприповедац кед дома, и його височество, младши брат? Най нє начишлюєм шицко цо муша церпиц старши браца. МИЛЕ: Питам ше чи важнєйши вашо тайни чи панталони на хторих нам як нашлїдство охабяю дзири през хтори фуйда цуґ на шицки боки? СИМА: Нє сцем ше нацаговац з рапухами. Най Рашко пресудзи кому чежше? РАШКО: Нє знам. Нє розумим ше я до ваших проблемох. Я мам лєм Цацу, а шестри найгорши браца.

СТАРЕ РУСКЕ БАВИСКО

МАМО, МАМО, КЕЛЬО ГОДЗИН Тото бависко ше найчастейше бавело на драже под облаком. Бавели го и дзивчата и хлапци штреднього возросту. Зоз розчитованьом ше вибрало єдного бавяча хтори бул мац. Мац стала дас на 10 крочаї опрез других бавячох и була им зоз хрибтом обрацена. Єден з бавячох хтори стали за мацеру, опитал ше: „Мамо, мамо, кельо годзин?” „Три крочаї напредок, єден назадок!” – так, наприклад, одвитовала мац. Док ше мац нє оглядла, шицки бавяче мушели крочиц тельо кельо мац гварела. Кед ше мац оглядла и замерковала же ше даєден руша, тот бавяч ше вец мушел врациц на початок. Так ше бависко предлужовало потамаль док даєдно з бавячох нє сцигло по мацер. Ту приходзело до заменьованя улогох и у предлуженю бависка тот бавяч хтори перши сцигол по мацер, преберал єй улогу.

ВЕЖБИ З ЛАБДУ З лабду кажда активносц добра и хасновита, та ю прето треба хасновац як реквизит за вежбанє, бо вам помогнє за кратки час змоцнїц шицки мускули. За моцнєнє мускулатури на бруху – лєгнїце на хрибет, руки най буду випросцени, а колєна скруцени. Дзвигнїце лїве плєцо од патосу и з обидвома руками спущце лабду на колєно правей ноги. Врацце лабду медзи колєна, а потим ю преруцце на лїво. Спущце ше на патос и тото исте повторце зоз правим плєцом. Вежбу повторце даскельо раз, дзвигаюци раз праве, а раз лїве плєцо.

Мария Хома

З ФАРБАМИ ДО ДОБРОГО ЗДРАВЯ Колор терапия єдна з найрозширенших методох зоз хтору ше прейґ фарбох облєчива ришує здравствени проблеми. Дзеци нє маю озбильни бриґи зоз здравйом, алє и нєрозположенє, вичерпаносц, нєдостаток енерґиї, страх... одредзени фарби можу вилїчиц. Нашо око може препознац вецей як милион розлични ниянси, алє лєм мале число свидомо. Терапеути зоз фарбами твердза же кажде з нас ма свою палету фарбох. Фарби помагаю же бизме наполнєли свойо нукашнї резерви енерґиї, та так злєпшуєме имунитет. Лилова фарба символ самодовирия и духовносци. Желєна то фарба любови, младосци, напредованя и ровноваги. Белава дїйствує змирююцо у рижних емотивних хвилькох. То фарба вирносци, спокойства и щиросци. Червена символ здравя и моци. Помаранчецова то фарба креативносци и доброго розположеня.

З анґлийского пририхтал Юлиян Пап

6

19

ЛАВИРИНТ РЕБУСИ

КСЕНИЯ ВАРҐА

Н

Avtor: Silvester D. Maka>

По хторей драги Ивица сцигнє до хижки зоз чоколади?

ПОВЯЖ ЧИСЛА БАВИСКО ЗОЗ БУКВАМИ

Зоз буквох у слову Ч О К О Л А Д А мож вискладац ище голєм седем слова – меновнїки. КОЧ, ЧОЛО...

ТОЧНА ЄДНАКОСЦ

Премесц лєм єдну широчку, та достанєш точну єднакосц. Повяж числа од 1 по 36, та закончиш рисунок.

20

БУЛА ЛАМАЧКА

а валалє скоро шицки фамелиї маю менши або векши фалаток жеми. Владково родичи на державней служби и маю лєм кущик жемички, алє и тото оробиц треба. Пре тото кус нє буду єднац комбайн, алє виламу на рукох. Мац рихта єдзенє за польо, а Владко закукує до торби и жуброта себе цошка под нос, бо праве тей соботи маю якеш спортске обегованє и муши пойсц до школи. „Дабоме, ви на польо береце шицко найлєпше!” То гутори скоро през слизи и пажерно патри на дунчик з маджуном, фалат сланїни и даскельо парадичи. Тото исте може себе вжац зоз фрижидера або зоз шпайзу, алє так у хлєбовки поскладане тото польово єдзенє цалком иншак випатра. Мац надпомина же треба вжац и кольчки и обидвойо з оцом рушаю на польо. Того дня ламанє нє докончене, та остало за ютре кус доламац. Владко става медзи першима и гутори же нєшка и вон пойдзе на польо. Порихтана торба з єдзеньом, кольчки за ламанє. Шицки шедаю на бициґли. Кукурица висока, чутки вельки. Запатрел ше Владко до шорох и чека же як то ма випатрац тото ламанє. Вон до тераз на польо нє ходзел. Початок роботи дава оцец, як уж тому шор: „Но, ставайме до шорох. Ти, Владку, влапиш шор коло мнє, та будземе єден другому помагац”. Става ґу першей кукурици, з кольчком преджобує лїсце котре було залїпене за жовту чутку кукурици, одламує ю и руца на громадку. Патри Владко на оца, а вец на гевту жовту чутку, на кольчок цо є оцови завязани на штреднїм пальцу на правей руки, та гвари: „А ви так ламеце? Я думал же побереце колки, будзеце биц по кукурици, чутки попадаю, а вец их будзеце зберац!” „Видзиш, сину, з кольчком ище лєм того року ламеме. Нарок поєднаме комбайн. Добре же ши и таку роботу видзел и робел. А тераз понагляйме, бо док обидземе, пойдземе єсц. Мац нам порихтала гевто найлєпше”. „Єст и маджуну и сланїни и парадичи?”, питал ше Владко и нєлапшно з кольчком розтверал прицицане лїсце на чуткох. „Боме єст. Нєшка маме прави польови полудзенок”, одвитує оцец и кеди-нєкеди зайдзе до Владкового шора одламац му подаєдну чутку.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ПРИВИТ ПЕРШОКЛАСНЇКОМ Витайце, витайце, мили школярики, школа порихтала нови учебнїки.

Першого септембра отворела дзвери кед вас ту приведли оцове, мацери. Вредни учителє щиро вас витаю, перши вам поуки вони пририхтаю. Учце ше поряднє и вредно пильнуйце, през бависко и ученє школу доживюйце.

5

G

U

ДЗЕ НАЙДЗЕНИ СЛОНИ Пита ше Томиславови наставнїца на годзини биолоґиї: – Дзе найдзени слони?

– Нє знам. Таки су вельки же нє можем вериц як ше вообще и могли даґдзе страциц.

ЯК ШЕ ОБЛЄЧИЦ – Марчо, знаш як ше треба облєчиц кед жимно?

– Швидко!

MO

R

ДВА РАЗ ОКУПАНИ Приповедаю браца-двойнята пред спаньом.

– Дзе ши сцекол кед ме мац купала? – пита ше єден другому.

– Пошол сом ше бавиц, бо ме нєшка вечар уж два раз окупала.

НУЛА И ОСМИЦА Пита ше нула осмици: – Чом ши ше так сцисла у пасу?

ОФАРБ РИСУНОК ЯНКО БАРНА

П

4

ДО ШКОЛИ НА МАҐАРЦОВИ

очал нови школски рок. Знова ше треба будзе учиц, здобувац нове знанє. А, учиц ше нє лєгко. Прето ше и ходзи до школи, бо там учителє, та школяром пренєшу нове знанє. Медзитим, нє каждому єднак блїзко школа. Дакому є прейґ драги, дакому на другим шоре, а дакому гет далєко. А нашим дїдом и прадїдом школа була ище далєй. Велї росли и жили на салашу. Там на салашу и до школи ходзели. Мали свойого учителя хтори кажди дзень ходзел ґу нїм на салаш. Пред тим ше шицки догварели же на хторим салашу ше буду сходзиц. Звичайно ше зишли на таки салаш на хторим було места за учальню. У тот час дзеци цали дзень були у школи. Лєм на поладнє, за полудзенок мали павзу. Школяре з валалу на полудзенок одходзели дому, а тоти зоз салашу зоз собу брали єдзенє и там єдли. По полудзенку ше шицки вєдно одпочивали, бавели... На салаш до школи школяре ходзели и по дильовох, копачох, змарзнутей оранїни. Вжиме, кед було вельо шнїгу, на санкох их родичи вожели. Єден салащань приповедал же мал щесца, бо на його салашу була школа. Кед була бридка хвиля, учитель и єдол и спал у нїх. Салаш бул на Брестовцу. Учитель му бул Микола Джуджар, старши. А, на сушедовим салашу були два шестри и старши брат. И вони приходзели до школи. Оцец им купел маґарца. Брат вше водзел маґарца, а шестри на маґарцови шедзели и мерковали же би нє потрацели кнїжки, теки, єдзенє... Док ше вони у школи учели, маґарец стал привязани при шлївки на дворе.

ЯНКО ГРУБЕНЯ

НА САЛАШУ Рано ме пребудзела

КРИЖАЛЬКА

писня шкорванчка у клашу. Лєтни ю витрик далєко ношел... Бегал сом на польо при салашу дзе оцец жито кошел. Роса ми ноги умила. У шерцу нараз радосц заблїсла, зоз чола зной сом посцерал. Вжал сом нєвельки снопчок порвисла, єдно по єдно пресцерал... Поладнє дораз будзе, остатнї одкос уж при краю.

– Гладни ши? – мац ше пита. Вистати руки моци нє маю, заспал сом на снопе жита. Вше створим хвильки красни, радосци дзецинства прежити. Гарчичок чарних чарнїцох. Чи заш на вечар будзем бити пре зняти гнїзда птицох! Тлачидба на салашу була, шедзел сом на машини, пискала... Я нє знал цо робиц треба. Паметам, ґаздиня теди ми дала зоз маслом фалат хлєба.

Горизонтално: 1. Мали буяк; 2. Нє таки, алє...; 3. Жимска шапка з бундички; 4. Житель Арабиї; 5. Хтори нє люби робиц; 6. Єдна файта желєняви (любя ю и заяци); 7. Руске женске мено. Вертикално: Кед точно ришиш шицки горизонтални колони, у вертикалней жовтей колони достанєш назву єдней єшеньскей овоци.

Офарб рисунок зоз тима фарбами: 1. Белава 2. Помаранчецова 3. Лилова 4. Жовта 5. Желєна 6. Червена

21

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

У тей рубрики буду по даскельо виреченя дакус покалїчени зоз вашим нємеркованьом на чистоту свойого мацеринского язика, а вец и виправени – написани правилно. За октоберске число „Заградки” до Редакциї сци-

гли лєм 11 роботи од найвреднєйших сотруднїкох. Коцур: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Владко Сакач, Марян Шанта, Дамир Олеар, Иван Кучмаш (IV). Вєдно 8 роботи. Дюрдьов: Ана Рамач, Деян Такач, Стефан Молнар (забава). Вєдно 3 роботи.

ВЕЛЬКИ НАГРАДНИ

КОНКУРС

„ЗАГРАДКА” 2014/2015 Редакция часопису „Заградка” розписує Вельки наградни конкурс за школярски писнї, прозни, подобово и новинарски роботи. На конкурсу маю право участвовац шицки школяре основних школох з наших местох, а окреме наградзиме и найкрасши малюнки найвреднєйших сотруднїкох з Дзецинских заградкох. Комисия будзе оценьовац шицки роботи хтори сцигню до Редакциї од 1. септембра 2014. по 30. май 2015. року. Роботи посилац поєдинєчно, лєбо колективно, на адресу:

* Любим маслинки у теґли, лєм кед з нїх виняти коштици. Любим маслинки з дунца, лєм кед з нїх виняти маґочки. * Випатра же того року мушиме добре засукац рукави. Випатра же того року мушиме добре викасац рукави. * Михал задзековал шицким на сараднї. Михал подзековал шицким на сотруднїцтве. * Учительку треба вецей контактирац. Зоз учительку треба лєпше (частейше) контактовац.

Zdravo zagradkare!

П

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Редакция „Заградка” Булевар ошлєбодзеня 81/VII, 21000 Нови Сад

22

Вечаром, кед ше врацам зоз школи, чувствуєм дим зоз коминох, алє и пах пуканих ґестиньох. Любим кед нас вечар мац нєсподзива зоз цеплу бундавову питу и пуканима маґочками. Жаль ми кед у хлїве видзим празне ластовково гнїздо. Од яри нам уношели радосц до обисца, а тераз одлєцели, алє знам же им у цеплих крайох добре и же там обрадую други дзеци. Знам же ше на яр враца до нашого хлїва, до свойого гнїзда. Гоч нам, дзецом, яр и лєто найкрасши рочни часци, и єшень ма свойо красоти, лєм их треба препознац.

МИХАЙЛО КОВАЧ

ЦО ТО КОЛЕКТИВ

Кед школяре шицки вєдно красну кнїжку почитаю, теди людзе за нїх гваря колективно же читаю.

А лєм єден най там звинї: Лабду копнє – очко прашнє, такой крича: „Тот колектив справовац ше нє зна крашнє.” Прето в нашим колективе ми обичай таки маме: Хто нє слуха нас векшину, ми влапиме, та караме. Та нє чудо же вец за нас лєм похвали шицки маю, и же хваля: „Тоти дзеци колективно робиц знаю.”

Deyn Nadq, VI, Ruski Kerestur

ПОЗНА ЄШЕНЬ Накадзи пришла до нашого валалу, єшень такой офарбела природу зоз своїма фарбами. Тераз уж префарбює древа и траву, бо шицко преє, висиха. Днї вше кратши, а ноци длугши, та ше шицко меня. По улїцох нєт тельо дзеци, бо вше жимнєйше. По драже чуц гурчанє тракторох хтори з поля вожа узрету кукурицу. Людзе ю такой одкладаю до чардакох. Шицки маю вельо роботи. Окрем на польох и у заградох, людзе муша вельо робиц и дома. Треба грабац сухе лїсце хторе опадує з древох, кармиц статок, вируцац гной зоз хлїва. Кед шицко поробене, вистати уходза нука и грею ше коло цеплих пецох.

ерши мешац нового школского року зме уж потрошели, а випатра же даєдни ище нє цалком свидоми же и октобер начати. „Заградково” сотруднїки ше ище нє почали змагац хто будзе найвреднєйши, та за тото число часописа лєдво назберани (лоньски) школярски роботи за штири боки. Того мешаца наградзени школяре, чийо мена обявени у септембру, достаню заслужени награди за литературни и подобово роботи, а вирни сотруднїки руского оддзелєня пиятей класи зоз Коцура маю специялну награду. Редакция им пририхтує окремну нащиву. На 22. боку „Заградки” обявени нови наградни конкурс за школярох. Майце на розуме же комисия вашо роботи оценює цали рок. Меркуйце на чистоту язика! Нє прескакуйце рубрику „(Нє)калїченє мацеринского язика”. Нє пребачуйце ше, нє питайце ме, нє кашнїце до школи и нє грайце ґитару, алє... з велькима буквами напишце до текох як правилно треба повесц и запаметайце! Нє забудзце послац до Редакциї вистки о тим як сце означели Дзецински тидзень. На даєдну програму пойдзе закукнуц и ваша редакторка.

Na naslovnim boku 1. Европски дзень язикох у Кули

(Фото: Мария Стрибер)

2. Танєчнїки зоз Коцура на „Червеним пупчу” 3. Танєчнїки зоз Дюрдьова на „Червеним пупчу”

(Фото: Любомир Дудаш)

Микола Скубан, V, Кoцур

3

„Затанцуйме чардаша” – Дзецинска ґрупа КУД „Петро Кузмяк” зоз Нового Орахова

ИНТЕЛИҐЕНТНИ ГОЛУБ Домашнї и дзиви, украсни и спортски, и яки

ШАРКАНЬ ЗА БАВЕНЄ И ВИУЧОВАНЄ Нє знаме хто направел першого паперового шарканя, алє знаме же то було барз, барз давно, ище пред нову еру. У старим Китаю мали важну улогу на рижних преславох. Дзевятого дня дзевятого мешаца отримовала ше велька шветочносц Високого лєценя. Нєбо було прекрите зоз шарканями вшелїяких фарбох и формох. У заходних жемох шарканї нє були лєм бависко, алє ше их хасновало и у науки. Року 1752. Бенджамин Френклин пущел гадвабного шарканя кед була буря, та так доказал же блїскавка и електрицитет то єдно. Пред тим пущани шарканї зоз закваченима термометрами же би померали температуру хмарох.

„Явор, явор” – Дзецинска ґрупа КПД „Дюра Киш” зоз Шиду

„Идзе баба” – шпиваю Олеся Папуґа и Анамария Няради зоз Руского Керестура

МИНИЯТУРНИ ГАЙЗИБАНИ

„Наш парк” – шпиваю Екатарина Путник и Кристина Катона Танєц за шицки дзеци, вельки и мали, по законченю 46. манифестациї „Червене пупче”

„Школска любов” – шпива Катарина Кочиш зоз Нового Саду

2

Кед дараз будзеце у нємецким городу Гамбурґу, нїзач нє препущуйце нагоду пойсц опатриц найвекшу макету желєзнїци на швеце. Окрем гайзибанох и ваґонох, увидзице и найвекшу макету аеродромох. До вибудови того нєзвичайно интересантного места уложене вецей як 500 000 годзини роботи, та нє чудо же уж вецей як дзешец роки прицагує людзох з цалого швета. Каждого року миниятурну жем чудох нащивя коло милион туристи. Модел желєзнїци, хтору ше будовало шейсц роки, поставени на 1 300 метерох квадратних. По тей поверхносци бежа 900 швидки гайзибани и вецей як 5 000 авта. Розуми ше, там и вельо фиґурки коляйопреводнїкох, одправнїкох гайзибанох и полицайцох. Права транспортна мини гужва!

лєм сцеце голуби єст 308 файти. Стари Єгиптянє и Сумере коло 3 000. року пред нову еру припитомели перши голуби. Отамаль ше хованє голубох розширело на други стари цивилизациї (Греки, Римянє). У штреднїм вику лєм дворянє шмели ховац расни голуби, а селянє шмели тримац лєм обични, часто полудзиви птици. Голуби давно достали и вирске значенє. Найбаржей прето же злєтовали коло храмох дзе людзе ношели дарунки – єдзенє своїм богом. Перши голуб, односно голубица спомина ше у Старим завиту, у приповедки о Нойови, а у Новим завиту голуб на Исусовим кресценю. Голуби ридки птици хтори продукую млєко за свойо голубчата. Вяжу ше за цали живот. Науково доказане же голуб може розликовац людзох на фотоґрафийох. Може, бо голуб єдна з найинтелиґентнєйших птицох.

23

c

m y

k

S ^ASOPI

David Nenezi~, V, Verbas

Sofiy Seman, IV, Ruski Kerestur

Maryn [anta, IV, Kocur

Pavle Besermin<, III, Kocur

ROK LXVII â&#x20AC;¢ ^ISLO 10 OKTOBER 2014 CENA 100 DIN

CI ZA DZE