Заградка 6-7 - 2015

ROK LXVIII • ^ISLO 6-7 • XNIJ-XLIJ 2015 • CENA 100 DIN

c

m y

k

^ASOPI

Nevena ^ovi~, I, Verbas

Darko Bu~ko, VIII, Ba~inci

Anastasiy Plyska~, IV, Novi Sad

Teodora Ruskovski, V, Ruski Kerestur Valentina Plan~ak, V, Ruski Kerestur

ECI S ZA DZ

ЛЄТОВАНЄ КОЛО ДОМУ

ДЗЕНЬ ШКОЛИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Шветочносц з нагоди Дня Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре отримана 25. мая того року. Вечарша програма у Велькей сали Дома култури почала зоз гимну Републики Сербиї „Боже правде” и шветочну шпиванку Руснацох „Браца Русини” хтори одшпивал Мишани хор Дома култури. Привитуюци визначних го сцох, родичох и шицких школярох, Гелена Пашо Павлович, директорка Школи, начишлєла найвекши успихи школярох на општинских, покраїнских, републичних и медзинародних змаганьох, зоз хторима ше цеша нє лєм наставнїки и руководителє секцийох, алє цали валал. Потим програму до своїх рукох вжали праве тоти успишни школяре хторих квица дипломи и припознаня за рецитованє, шпиванє, танцованє и гранє. Найталантованши рецитаторе: Минеа Югас, Тимеа Будински, Желько Виславски и Микола Еделински своєй школи повинчовали єй Швето зоз стихами зоз хторима участвовали на тогорочних смотрох. Же окрем ученя дзеци любя и танцовац, потвердзели аж три дзецински фолклорни ґрупи. Патрачом ше зоз веселима шпиванками представели члени Дзецинского хору „Шкорванчки” и хор дзивчатох – школяркох осмей класи. Найуспишнєйши школяре керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє у Кули (ШОМО) – Таня Надь, Ивана Планчак, Михайло Рацпети и Леон Юрич зоз своїма инструментами збогацели музичну часц програми. Познати керестурски квецаре Блаґоєвичово за тоту програму подаровали прекрасне квеце, та бина на хторей свой родзени дзень славела наша найвекша руска школа и єдина ґимназия, була наисце прибрана, шветочна. М. Р.

На Петроварадинскей твердинї 30. и 31. мая того року отримани 14. Фестивал оптимизму „Беби еґзит”. Пошвецени бул Шветовому дню фамелиї, а циль Фестивала потримовац наймладших же би ше на розлични способи уключели до култури, спорту, едукативних и забавних змистох, же би розвивали поднїмательни дух и креативни потенциял. На Твердинї отворени рижни вистави, орґанизовани роботнї и виведзени представи за наймладших, а на пейцох бинох ше зменьовали весели и розбавени дзеци хтори шпивали, танцовали, грали и уживали. На єдней з тих бинох, наволаней „Шарена бина” участвовали дзеци зоз старшей фолклорней ґрупи КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова. Вони ше представели зоз новима танцами „Тропотянка” и „У нашим дворе студзенка”, под руководством Марини Сабадош и Блаженки Тимко Станкович. Танєчнїкох провадзел Вельки тамбурови оркестер Дружтва, а дзеци зоз Дюрдьова на Фестивалу участвую уж пияти рок. С. Б.

РОБОТНЇ ЗА ДЗЕЦИ У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ У парохиялним доме грекокатолїцкей церкви у Сримскей Митровици нєдавно почало отримованє креативних роботньох за дзеци. Каждей соботи парох о. Владислав Варґа, професорка руского язика Моника Абодї Митрович, волонтере з Подручней канцелариї Националного совиту Руснацох – Душка Костич и други, дочекую дзеци розличних возростох (од штири по тринац рочних), та им помагаю научиц дакус о своєй вири, о церкви, о защитнїкови городу, а шицко то у рамикох преслави 110. рочнїци нашей церкви у Сримскей Митровици. Дзеци у роботньох рисую, шпиваю, бавя ше и уча ше приповедац по руски. През бавенє ше найлєгчейше упознаваю, зблїжую и дознаваю о своєй традициї и обичайох. М. А. М.

2

АКВА ПАРК ПЕТРОЛEНД

ТАНЄЧНЇКИ ЗОЗ ДЮРДЬОВА НА „БЕБИ ЕҐЗИТУ”

Найвекша по тераз направена туристично-забавна атракция у Сербиї то Аква pарк Петролeнд. Находзи ше на териториї општини Бачки Петровец, нєдалєко од Нового Саду. То найсучаснєйши Аква парк на цалим Балкану. Ґеотермална вода вибива зоз глїбини коло 400 метери. Природна цеплота єй коло 40 ступнї, та комплекси Парку мож хасновац и у жимнєйших мешацох. Влєце, кед барз вельки горучави, воду мож, дзекуюци сучасней технолоґиї, розхладзовац. Поверхносц Аква парку двацец гектари. На осем гектарох єст вецей як двацец тобоґани у шейсцох базенох за менших и векших купачох. Петроленд прави дзецински рай до хторого прицагую трамболини, пирскачки, цифровани дворци на надуванє и вельо терени за спорт и рекреацию. Спомнїме лєм терен за фодбал и кошарку на штучней трави, терен за фодбал и за одбойку на писку, фитнес справи... А плажи... єдна красша од другей. Дзецом озда найсладша Фриком плажа, а любительом спорту Спортска плажа. Найкрасша у цалим Аква парку Карибска плажа опрез базену зоз штучнима габами. На нєй ше будзеце чувствовац як на побрежю моря.

СОТСКЕ ОЗЕРО Нєдалєко од Шиду седемдзешатих рокох прешлого вику викопане штучне Сотске озеро, за Шидяньох, Бикичаньох, Беркасовчаньох и жительох других околних местох популарне место за вилєти и купанє. Глїбоке є коло дванац метери, а длугоке єден километер. Мено достало по валалє Сот. То облюбене место за аматерских и професийних рибарох. Дакеди у озеру було вельо риби, окреме вельки харчи и потьки, а нєшка ше рибаре цеша кед ше им на циґонь заквачи менша харча лєбо толстолобик. Влєце озеро зоз ушорену плажу прицагує велїх купачох. Вельки любителє води коло озера понаправяли викенд хижи, а у сезони купаня роби и скела-ресторан за ратованє од горучавох. Сотске озеро окружене зоз брещками, пажицами и лєсами, а на дакус векшей надморскей висини зявює ше специфична ружа витрох, та нєдалєко од озера вибудовани специялни дзецински шпиталь Принциповец. Кед вас драга нанєше до Сриму, зайдзе на Сотске озеро ошвижиц ше. Нє побануєце.

27

НАГРАДЗЕНЕ ОДДЗЕЛЄНЄ

Zdravo zagradkare!

ЗОЗ КОЦУРА

За юнийске число „Заградки” до Редакциї сцигли 89 роботи зоз пейцох школох. Коцур: Патриция Будински, Мартина Уйфалуши, Ана Папуґа, Михаела Ґубаш, Андрей Дорокхази, Лео Бесерминї, Борис Скубан, Михайло Буила, Томислав Бесерминї (I); Мария Скубан, Марина Медєши, Сара Гарди, Сара Ґайдош, Вид Неделькович, Алекса Дорокхази, Иґор Чордаш (II); Катарина Недич, Катарина Ґайдош, Михаела Горняк, Алексей Салонтаї, Павле Бе серминї, Антоний Чордаш (III); Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Дамир Олеар, Иван Кучмаш, Давид Неделькович, Михаел Скубан (IV). Вєдно 55 роботи. Вербас: Єлена Ґайдош, Невена Чавич, Мирослава Колошняї, Ивана Варґа, Михайло Бесерминї, Теодор Тот, Борис Буила (I); Андєла Миклош, Кристина Будински, Мария Милановски, Ивана Гарди, Андєла Ненезич, Ваня Сабадош, Александар Мишевски (II); Иван Сеґеди (III); Иван Пушкаш (IV); Сара Канкараш (V). Вєдно 17 роботи. Бикич Дол: Емилия Миїч, Ема Штефанчик, Никол Пеурача (III). Вєдно 6 роботи. Дюрдьов: Єлена Горняк,Олеся Хромиш, Лидия Чапко, Валентина Салаґ (VI). Вєдно 4 роботи. Руски Керестур: Валентина Планчак, Теодора Русковски, Кристиян Планчак (V). Вєдно 3 роботи. Нови Сад: Душан Пастор (I) послал 1 роботу. Ветерник: Александар Сакач (III) послал 1 роботу. Бачинци: Младен Андрич (I) послал 1 роботу. Шид: Милан Гарвилчак (III) послал 1 роботу.

Редакция цали школски рок провадзела роботу своїх сотруднїкох. У окремней, велькей теки каждого мешаца написани мена шицких школярох хтори послали литературни состав, малюнок лєбо вистку до „Заградки”. Кельо роботи сцигли до Редакциї од септембра 2014. по юний 2015. року, ище зме нє сцигли почитац, та тото дознаце у шлїдуюцим чишлє часописа, кед обявиме и список сотруднїкох наградзених за литературни и подобово роботи, а тераз вам виволаме хторе оддзелєнє було найвреднєйше. Школяре руского оддзелєня штвартей класи зоз Коцура зоз учительку Славицу Чельовскову поряднє, каждого мешаца посилали свойо роботи, та им озда прето и найчастейше були обявйовани у „Заградки”. През лєто маю роздумовац и догваряц ше яку програму пририхтаю, а на єшень достаню заслужену награду – знїманє за телевизию. Так влонї були наградзени їх товарише хтори тераз уж закончели пияту класу. Трудзце ше, пишце, рисуйце и посилайце до „Заградки”! Вредзи! М. Р.

ПИСМО РЕДАКЦИЇ Потрудзели зме ше и за юнийске число „Заградки” послац до Редакциї нашо роботи. Тераз радосни идземе на заслужени лєтни одпочивок. У септембру уж будземе школяре пиятей класи. Обецуєме же и далєй будземе струдзовац зоз нашим милим часописом, зоз нашу „Заградку”. Вельки поздрав Редакциї од руского оддзелєня штвартей класи и од їх учительки Славки. Катарина, Наташа, Николета, Иван, Дамир, Михаел, Давид

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА Трудзице ше нє правиц гришки у составох, алє ище ше вше дакому нєздобачки уцагнє до мацеринского язика цудзе слово, та вец учителька муши подцаговац лєбо прецаговац зоз червеним пенкалом. Нє дайце єй же би вам пре дробни гришки хтори знаце и сами виправиц, зменшовала оцени.

26

ХТОШКА НАПИСАЛ ТАК

А ТРЕБА ТАК

горучава тирвала скоро мешац днї шицки двоме ше опарли на стару тарабу нє ґодзи ми парадичов сос хлапци вецей любя пецац як ше купац дай ми твой брой телефона

горучава тирвала скоро цали мешац обидвоме ше опарли на стари проща нє смакує ми парадичова мачанка хлапци воля лапац риби як ше купац дай ми твойо число телефона

1, 2 и 3: Нашо наймладши на Змайових дзецинских бавискох у Новим Садзе

Фото: В. Вуячич и М. Римар

4. Танєчнїки на програми з нагоди Дня школи у Руским Керестуре

Фото: С. Надь

Хто чека, дочека! Шицки зме нєсцерпезлїво чекали лєтни одпочивок и, ниа, сцигол. Будзе тирвац тельо кельо пише у календаре, а ми себе го пробуйце так виплановац, же би випатрал голєм два раз длугши. Нє геверуйце и нє потрошце го у вилєгованю. Хто би нє ишол купац ше аж на морйо, а купачка му и плїтка и кратка, лєтни днї може препровадзовац на беґелю або на базену (кед таке єст у валалє чи варощику). О даєдних лєтовалїщох и местох за вилєти можеце дакус вецей дознац праве у тим чишлє „Заградки” на 27. боку, а кед сце чули лєбо сце аж и були на ище красшей плажи, напишце о тим. Можебуц ше дахто пойдзе прешвечиц же там наисце возбудлївше як индзей. Можебуц вас учителька у новим школским року одведзе там на вилєт лєбо на екскурзию. Яй, забула сом же ми читаче надпомли най у тим чишлє часописа анї нє писнєм о школи. Пребачце ми. Школа вас по септембер нє будзе анї споминац, анї чекац, анї шнїц. Почина розпуст. Най будзе красши од шицких потерашнїх, жада вам ваша редакторка! ☺ ☺ ☺

МИКОЛА СКУБАН

МИЖО И ЖИРАФА Цала класа у варошу була, вельо койцо видзела и чула. Та и тераз, кед ше уж врацели, вше гуторя же цо там видзели. Тролейбуси, авта и трамваї, парки, кина и варошски краї дзе загради зоз животинями и дзе жию дзиви жвири сами. Кед ше Мижо врацел до валалу, вон позберал фамелию цалу. Приповедал – ша то кажде згаднє – о тих жвирох цале дополаднє. Приповедал шицко вон каждому, а брацик ше вец опитал йому цошка таке, же ше зашмеєце: „Цо биш постац найволєл на швеце?” А од Мижа мог ше одвит достац: „Найволєл бим лєм жирафа постац. Кед бим карк мал яґод вона длуги – преписал бим вше задачи други!”

3

4

U

ПРИ КОЛЇСКИ

ече слунко над польом и облєчиво ше лїпнє за узноєне цело. Витрик станул звладани з цеплоту, а придавену, вистату писню шкорванчка лєдво чуц у общим гучаню горучави у целу. Шицки жадно попатраю на вельку ягоду при дильове и на єй хладок, алє знаю же нєт кеди одпочивац. У хладку под ягоду шедзи штирирочни Йовґенчок и колїше Юстинку. Вона уж заспала, алє вон то нє обачує, бо ше праве запатрел як брамушки розцагую отрушинки од полудзенку. Єдна брамушка вжала отрушинку двараз векшу як є сама и руца багинди прейґ нєровней жеми, алє свой плєн нє пуща. Друга бежи од єдного фалатка ґу другому яґод да нє зна котри би вжац. Од ягоди по отрушинки доганова смуга брамушкох ше нє претаргує яґод да чече нємирна ричка у обидвох напрямох. Нараз над Йовґенчову главу забрунєла велька белава муха. Вон престал колїсац и патрел дзе муха шеднє. Шедла просто до колїски на шестричкову твар. Вон скочел и одогнал ю, а шестричка покивала з носом яґод да кихнє, алє заш лєм предлужела мирно спац. Вон нацагнул фатьол прейґ колїски и, радосни же Юстинка шпи, станул з руками на хрибце обрацени ґу косачом, яґод чловек задовольни з добре окончену роботу. Одбегнул би ґу мацери явиц же Юстинка мирно шпи, алє нє може боси по сцернянки. Зато ше рушел по сушедовей кукурици. Прешло досц часу. Косаче ше приблїжовали ґу ягоди, а одберачки понагляли за нїма. Одразу єдна нєвеста дзвигла главу и ослухла. Видзело ше єй же чула дзецински плач.

– Мушим пойсц ґу дзецом! – гварела вона одвязуюци порвисла.

– Нє чуц их. Шпя вони обидвойо! – гвари швекор котри бул на предку. – Пойдзеш ґу нїм та их знємириш, а и так пофришко дойдземе ґу краю. О крадши час знова було чуц плач. Плакала Юстинка у колїски.

– Йовґенє! Нє чуєш же ци плаче Юстинка! – кричала нєвеста. Йовґенчо ше нє оздзивал. Нєвеста зруцела зоз себе порвисла и попонагляла ґу ягоди. Уж з далєй обачела же Йовґенча нєт при колїски и злєкла ше.

– Йовґенє!... Дзе ши? ... – кричала вона знємирено.

– Ту сом – чула мирни Йовґенчков глас зоз кукурици.

– Та цо там робиш? – понагляла вона ґу ньому.

– Хладзим брух! Зоз задзвигнуту кошульку Йовґенчок лєжал на чобольове у кукурици и очивисно му лагодне було тото хладзенє, бо ше нєдзечнє дзвигнул з нього. Мац нє могла затримац шмих.

ДОБРЕ ДЇЛО – Сину, вчера сом купела вельку чоколаду и охабела сом ю на орманчику, а тераз ю нє видзим там. Нє знаш дзе є? Сцела сом ю однєсц кумовей Весни, бо є хора – гвари мац Павликови.

– Знам дзе є. Я сцел зробиц добре дїло, та сом ю дал єдному малому дзецку, бо було смутне – одвитує син.

– А хторе ши дзецко так обрадовал? – випитує ше мац.

– Га... твойого сина... а то я – гвари Павлик поправдзе.

MO

R

БРИҐИ ПРЕ ЯЗИК Славко бул у Французкей, та тераз у школи лєм о тим приповеда. Хлапци му дакус завидза, та ше питаю: – Як ши ше знаходзел, кед нє знаш анї єдно слово по французки? Мал ши бриґи?

– Я нє мал нїяки бриґи. Мали их лєм Французи – мудро одвитує Славко. НАЙЧЕЖШИ ОДПОЧИВКИ – Цо ци було найчежше у тим школским року?

– пита ше дїдо унукови.

– Найчежши ми були одпочивки – одвитує унук.

– Як то, кед школяре од шицкого у школи найволя одпочивки – чудує ше дїдо.

– Так же сом скоро на каждим одпочивку мушел преписовац домашнї задатки – толкує унук.

REBUSI Avtor: Silvester D. Maka<

П

G

МИКОЛА М. КОЧИШ

ZAGADKI Без скорки войдзе, зоз скорку видзе. (хлєб) – Хладзи челєднїк брух на чобольове! – шмеюци ше скричала вона дружтву.

– Ех, сцеш ти же най ци дзецко чува дзецко! – шмеял ше швекор доходзаци ґу ягоди. – Нолє, додайце ми тот чобольов най и я охладзим брух як и Йовґенчо.

Хто и обисце влєче на вилєт?

(шлїмак)

Хто лови з мрежу, а нє уходзи до води? (павук)

ЛЕОНА ТИРКАЙЛА

БРАЦИК И ШЕСТРИЧКА Як же брату, як же Яни, як ти стоїш з оценами? Школски рок ше закончує, оцени нам подарує. Меркуй най нє будзе кара, з двойку нє сцу за столара. Бо то столар муши знац яки рахунок людзом дац. Я ше, Яни, барз трудзела, оцени сом виправела. Любела бим буц шнайдерка, кед нє посцигнєм буц учителька.

КРИЖАЛЬКА Горизонтално: 1. Скраценє за литру; 2. Перша и пията буква рускей азбуки; 3. Инсект хтори ше люби ухпац до ормана и поштригац шмати; 4. Єдноцифрове число; 5. Хлопске мено; 6. Мали пшички; 7. Мала игла за штриканє лєбо гекланє; 8. Жена хтора краднє; 9. Преграда зоз иконами опрез олтара у церкви. Вертикално: Кед точно ришиш горизонтални колони, у першей вертикалней достанєш назву єдней з перших ярнїх рошлїнкох на пажицох, у паркох, заградкох... (квитнє на жовто).

25

ПОВЯЖ ЧИСЛА

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдна назва дньох у тижню. Пробуй их понаходзиц!

1) Лос, ирвас и соб отамаль, зоз сиверу пришли.

2) Под себе най престре дакущичко слами.

3) Бачи Митро Гаровов то роками шеє.

4) Скупи я то карчмар, кед госцом предавам и обичну воду.

5) Же умиваш твар, то крашнє, алє биш дакеди могол умиц и уха.

6) Вше на поладнє дзеля кафу.

Мище ше престрашело. Повяж числа од 1 по 30, та дознаш од кого ше так барз злєкло.

ЛАВИРИНТ

Плутон барз нєсташни и любопитлїви. Цали дзень пробує найсц Микия. Уж вшадзи позакуковал, лєм ище нє бул у лавиринту. Помогнї му най прейдзе по тим лавиринту и най найдзе свойого приятеля Микия.

24

ЦО ТУ ХИБИ Добре опать тоти два слики, та увидзиш же на горнєй хибя три слички. Хтори?

КСЕНИЯ ВАРҐА

К

ДЗЕНЬ ПРЕД КРОСОМ

ед ше зобудзел, у хижи уж давно бул дзень. Ранше слунко опатрало ше у черепох на сушедним закрицу. На карсцелю ташка за школу и нєпоскладани шмати. Попатрел на облак и заключел же нє будзе падац диждж анї нєшка, анї ютре, а випатра анї ище даскельо днї. Обрацел ше на други бок и закрил главу з папланом. Жадал най пада цали дзень. Нє барз, алє най будзе мокра трава на стадиону и лавка за писанє и карсцелї на котрих шедза записоваче и знача до теки хто сцигол перши, хто други, треци, штварти... Най ше ютрейши крос преложи за даяки наиходзаци дзень, най ше одцагнє цо далєй. Або най ше даяк нєсподзивано утаргнє. Тот крос було цошка як вдерене место на котре ше забува, алє дакеди опомнє кед го нєздобачки дотхнєш. Так було вше наяр и вєшенї кед цала школа мала орґанизоване обегованє. Ище барз добре памета як прешлей яри цала класа була на старту и як ше розбегли кед запискал дежурни наставнїк. Шицким ше ноги якошик рушали сами од себе, нє дорушуюци тло. А його були нєзґрабни, чежко ше одлїпйовали од жеми. Шицки го пообеговали, а вон дзвигал свойо нєпослухни ноги. Лєм най скорей прейдзе през циль, помедзи тоти два заджобнути палїчки. Гоч и остатнї. А младши и старши школяре стали на цилю, дочековали и остатнїх обеговачох и кричали: – Гайде, Даре, бежиш як зоз киндер торту! Дарко дума же нєзґрабно бежи пре дїдово лепинї. Вон пекар и Дарко му часто помага садзац и винїмац хлєб зоз пеца и правиц лепинї. Кед повинїмаю горуци векни, вон кажду премасци зоз щетку замачану до води, же би ше блїщали. Потим их склада на полїчку єдну ґу другей. Теди ше по цалей пекарнї розлєє запах хлєба, а дїдо гвари: – Додай-лє тоту шметанку най себе намасциме по єден лепинь. И так лепинь по лепинь, заокруглєла ше и твар и Даркова фиґура. Правда и тото же люби єсц нє лєм лепинї, алє и шицко друге. Лєм кед приду тоти днї змаганя у бежаню, теди ше Дарко поопатра до жвератка и зажада же би таки активносци як бежанє у школи нїґда нє було. Тераз скрил главу под паплан уживаюци у цеплоти посцелї як кед би сцел одогнац нєприємни думки. А нєшка маю пойсц до шпиталю. Дїдо там уж даскельо тижнї. Хори є. Мац и баба уж спаковали до

ташки даскельо лимуни и помаранчата, погар, фляшку з воду и даскельо шкатулки з лїками. Дарко бере шмати з карсцеля, облєка ше и нашвидко умива у купальнї. Шицки шедаю до авта. Шпитальски конк бул преградзени зоз склєнянима мурами. Такой на уходзе заплюснул го пах шпиталю – мишанїна вшелїяких лїкох и средствох за дезинфекцию. На єдним боку одроснути хори, а на другим дзеци. Баба и мац глєдали просторию дзе бул дїдо, а Дарко розпатрал доокола. У дзецинских просторийох вєдно менши и векши дзеци. З гевтима наймладшима були и родичи. На посцелкох порозкладани блишово медведжики и заячки вшелїяких фарбох, менши и векши стрехави и позачесовани бабки. Мали хоротнїки барз бляди, без власох, з белавима кругами попод очи. Од терапиї.

Пиджами им за даскельо числа векши. Замерковал дзивче у жовтей хусточки як ше гойса на мацерових рукох. Без слова. Дарко з чудованьом патрел на нїх док крачал заоставаюци за бабу и мацеру. Махали му през облак. И вон им махал. Дїдо ше у смугастей пиджами якошик зменшал. Питал ше му чи ище люби лепиня зоз шметанку. Дарко лєм примахнул з главу. Нє гварел же одкеди у пекарнї дїда одменєл поєднани роботнїк, вецей нє єдза лепиня зоз шметанку. А у пекарнї єст якошик менєй хлєбового паху. През драгу шицки мало приповедали. Нє могол Дарко забуц дзеци котри му махали зоз ценкима ручками през шпитальске очко. Кед сцигли дому, у конку ше поопатрал у вельким жвератку. Прецагнул з руку по оштрих, кратких и густих власох. Станул перше просто, а вец боком, ошацовал ше од пети по главу и гварел гласно: – На ютре крос. Бежиме. Можебуц же и нє будзе падац диждж!

5

Visti zoz {koloh...

13. СМОТРА СЛАВЯНСКЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛУ СЕРАФИНА МАКАЇ

РИБАРЕ ОСОБИ: Кирил и Йовґен

(При беґелю, зоз циґонями, мередовом и чуварку.) ЙОВҐЕН: Та, цо гвариш, пайташ, нєшка нє цвенка риба? (З подшмихом.) А, кеди же тебе цвенкала? КИРИЛ: Цо, нє вериш? Но, лєм кед биш видзел всоботу! Таку харчу сом вицагнул. (Указує зоз руками дас пол метера.) ЙОВҐЕН: Цо, таку? Як же ши ю вицагнул? Мал ши мередов? КИРИЛ (спрично): Правда же сом мал, цоже ти думаш?! ЙОВҐЕН: Од кого же ши го пожичел кед свой нє маш? КИРИЛ: Од кого? Дал ми Янко. ЙОВҐЕН: Ого-го, дал ци Янко! Як же ци дал кед бул зо мну на беґелю и мал мередов! КИРИЛ: Но, добре, нє мал сом мередов, та цо? (Лєм цо нє плаче.) ЙОВҐЕН (упарто): Як же ши вец харчу вицaгнул? КИРИЛ: Га так, без мередова. ЙОВҐЕН (зачудовано): И нє пукнул ци найлон? КИРИЛ: Та дзе! (Толкує.) Знаш, шедзим я так, а воно, знаш, поцагло, палїчка аж подскакує. Хвацим ю, вона на лїво, я на право, я ґу себе, вона цага напредок. Вец сом одпущел найлон та ю водзим, а вона шалєно цага, та цага. Мучела ме дас петнац минути, найлон зацаговала, думал сом же пойдзе, алє нє. Змирела ше, и я ю крашнє вицагнул. Озда вистала. ЙОВҐЕН (подшмихує ше): А цо гвариш, яка була? КИРИЛ: Га, така, коло два кили. ЙОВҐЕН: И, гвариш, вицагнул ши ю без мередова? КИРИЛ: Гей. Цо, нє вериш? ЙОВҐЕН (спрично): Нє верим: Таку рибу нє мож без мередова вицагнуц!

6

КИРИЛ: Га, добре, и ти чудак, ша же нє мала два кили, килу мала, сиґурно! Шмем ше ставиц! ЙОВҐЕН: Анї килову нє мож так лєгко вицагнуц. КИРИЛ: Но, добре, яки ши чудак. Була дас, ниа, така! (Указує дас двацец центи.) ЙОВҐЕН: Така могла мац дас двацец деки. КИРИЛ и ЙОВҐЕН: Ша двацец деки нє за подценьованє! Треба и таку дочекац! ЙОВҐЕН: Гвариш же була харча, ша харча тераз нє цага! КИРИЛ (уж плаче): Добре но, нє харча, алє цошка подобне. ЙОВҐЕН: Та цо вец була, червенопирка чи бротфиш? КИРИЛ (маха зоз спущену главу): Ага! ЙОВҐЕН: Но, тераз ци, пайташ, верим. Идземе лапац риби! Палє, меркуй, цошка ци шалєно цага, дай мой мередов. Тримай, водз ю, ого! То цошка огромне. Чи нє кит, чувай ше! Лєм нє розумим як це сце така велька риба, а я ту шедзим на беґелю же сом себе уж зоз задком вичухал шедзиско, а риба ме нє сце. Мам и опрему, и прикармюєм, алє приходзи лєм дробна. Я думал же ти вше циґанїш, алє тераз видзим же ти прави рибар, а я яґбачу же зохабим рибаренє и почнєм плївац. Хто зна, можебуц зо мнє будзе прави спортиста, таки! (Надува ше.)

Шветочна програма и додзельованє наградох и припознаньох найуспишнєйшим школяром отримане 23. мая 2015. року у Тителу. Школяре зоз цалей Сербиї на Конкурс посилали литературни роботи писани на болгарским, македонским, сербским и руским язику. Литературни роботи написани на мацеринским, руским язику, того року послали лєм школяре зоз Руского Керестура и Дюрдьова, а калиґрафски роботи лєм школяре зоз Дюрдьова. Гоч плановани и награди за состави школярох нїзших класох, на розписани Конкурс ше нє одволала анї єдна наша учителька. Штреднї возрост (5. и 6. класа) 1. Желько Сопка, Руски Керестур: „Збуло ше – вредзи призначиц” (наставнїца Ксения Шовш) 2. Єлена Горняк, Дюрдьов: „Зрадовала сом ше” (наставнїца Мария Самарджич) 2. Теодора Тодорович, Руски Керестур: „Док вирошнєм, будзем...” (наставнїца Ксения Шовш) 3. Ивана Планчак, Руски Керестур: „Збуло ше, вредзи призначиц” (наставнїца Ксения Шовш) Старши возрост (7. и 8. класа) 1. Тамара Тиркайла, Дюрдьов: „На концу дражки длугокей осем роки” (наставнїца Мария Самарджич) 1. Александра Русковски, Руски Керестур: „Очи жвератко души” (наставнїца Каролина Папуґа) 2. Михаела Еделински, Руски Керестур: „Живот красни – гоч є и чежки, церньови и боляци” (наставнїца Каролина Папуґа) 3. Ивана Цап, Дюрдьов: „На моїм будуцим роботним месце” (наставнїца Мария Самарджич) ОШ и ШШ зоз Домом школярох „Петро Кузмяк” Руски Керестур 1. Татяна Ґовля, IV: „Поетово чувства у поеми – Червена жима, В. Сосюри” 2. Марияна Колошняї, IV: „Канада, чи Керестур” 3. Мартина Надь, II: „Упечатки зоз єдного путованя” Найлєпши состав по руски, на тему „Живот то нє днї хтори прешли, алє тоти хтори зме запаметали” написала Кристина Малацко, школярка штвартей класи у руским оддзелєню Ґимназиї у Руским Керестуре (професорка Люпка Малацко). Школяре зоз Дюрдьова, зоз наставнїцу Татяну Перович участвовали на Конкурсу за кириличну калиґрафию, а награди достали: За инициял – Алекса Аничич За моноґрам – Єлена Мудри За швидкопис – Оливера Бакурски За традицийне писмо – Йована Видарич

ДАРКО БУЧКО – НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯР У БАЧИНЦОХ У оддзелєню осмей класи у ОШ „Бранко Радичевич” Шид, у подручней школи у Бачинцох за найуспишнєйшого школяра преглашени Дарко Бучко. Од першей по осму класу вше бул одлични (5,00), та достал Вукову диплому. Окрем того, достал и специялну награду зоз подобовей култури, бо вецей раз участвовал на конкурсох и за свойо малюнки до ставал награди. Ту и специялна награда зоз руского язика: у седмей класи Дарко на Републичним змаганю завжал друге, а у осмей класи треце место. На годзини руского язика поряднє ходзел, а у школи учел и анґлийски и русийски язик. Дарко бул успишни и зоз ґеоґрафиї и влонї участвовал на змаганю у знаню ґеоґрафиї ЗАД, хторе орґанизоване у сотруднїцтве зоз Амбасаду ЗАД. У першим кругу участвовали школяре седмих класох зоз шицких оддзелєньох школи у Шидзе, а до другого кругу ше пласовали осмеро зоз Шиду, од чого тройо зоз Бачинцох: Дарко Бучко, Слободан Дудич и Урош Зракич. Дарко освоєл найвецей поени нє лєм у своєй школи, алє найвецей поени хтори посцигнути, а треба наглашиц же тести були на анґлийским язику. Ма векшу прихильносц ґу природним науком. Окреме люби информатику, та би ше любел уписац до Електротехнїчней школи – за рахункари, у Шидзе лєбо Сримскей Митровици. М. Р.

23

Visti zoz {koloh... РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ РУСКОГО ЯЗИКА На 15. Републичним змаганю зоз руского язика, хторе отримане 21. мая у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове, участвовали штерацецеро школяре седмих и осмих класох хтори порядну наставу маю по руски и гевти хтори мацерински язик виучую як виборни предмет. Змаганє було барз успишне, бо кажди школяр завжал перше, друге лєбо треце место. Порядна настава – VII класа I Екатарина Путник и Тереза Будински (Руски Керестур), Марко Буила (Коцур) II Анастасия Чордаш и Марияна Мали (Коцур), Мартина Афич, Мария-Славка Мудри, Инес Санкович (Руки Керестур), Мария Барна (Дюрдьов) III Микола Салонтаї (Коцур) и Иван Чизмар (Руски Керестур) Порядна настава – VIII I Йована Ноґавица, Антония Монар, Михаела Еделински, Александра Русковски (Руски Керестур) и Марко Недич (Коцур) II Тамара Тиркайла, Аня Роман (Дюрдьов) и Александра Горняк (Коцур) III Александар Горняк, Наташа Медєши, Катарина Фейди (Коцур) и Даря Хромиш, Ивана Цап, Николая Бесерминї (Дюрдьов) Виборна настава – VII и VIII класа I Сара Мармила (Кула), Яна Бодвански, Лара Петкович, Ана Петкович (Нови Сад), Мая Венчельовски, Мирко Венчельовски (Ветерник), Дина Мудрох (Сримска Каменїца), Александар Мученски, Петар Медєши (Вербас), Милена Костич (Сримска Митровица) II Мирослав Надь (Бачинци), Ана Медєши (Вербас), Урош Славчев (Бачка Тополя), Мила Кишрацик (Савине Село) III Дарко Бучко (Бачинци)

ШТЕФАН ЧАКАН

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ СЕРБСКОГО ЯК

НЄМАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

На Републичним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика, хторе отримане 22. мая у Основней школи „20. октобер” у Суботици, участвовали и посцигли найлєпши успих школяре Основней школи „Петро Кузмяк” зоз Руского Керестура. У конкуренциї седмих класох змагали ше шейдзешацецеро школяре, а перше место завжала Мартина Афич. Тереза Будински и Мария-Славка Мудри подзелєли треце место. Медзи двацец седем школярами осмих класох найлєпши успих посцигла и завжала перше место Леонтина Штефанко. Друга була Йована Ноґавица. На Републичним змаганю участвовала и Инес Санкович зоз седмей, и Михаела Еделински зоз осмей класи. За змаганє шицких школярох у керестурскей школи пририхтовала наставнїца сербского язика Мария Балїнт. Каждого року на Републичним змаганю посцигую одлични резултати, а того року були найуспишнєйши. М. А.

22

СОЛОВЕЙ, САРНЯЧАТА И ВОВК

Г

ладни шиви вовк ше спущел з брега до гаю у намири же би наполнєл свой празни жалудок. Осторожно ше прецаговал коло черякох, нюхал шлїд, а источасно мерковал же би нє ступел до поставених желєзних мачкох або же би ше нє стретнул з ловарскима псами. Нєдалєко од вовка, под єдним дубом, безбрижно ше бавели сарнячата. Мац срня з часу на час нємирно дзвигала главу же би напахала опасносц. Нараз порвала главу и упарла застрашени очи у напряме одкаль приходзел вовк. У тей хвильки на споднї конари велького дуба злєцел соловей и почал гласно чвиринкац прекрасну писню. Цали желєни гай одгуковал од писнї, так же ше гладни шиви вовк нєсподзивал. Застановел ше; попатрел на конари з котрих ше розлївал прекрасни шпив. Направел ище єден крочай и нєздобачки станул на сухе ґраньче. Конарик пукнул, сарня ше таргла и обачела вовка котри ше ище вше упатрал до споднїх конарох дзе ше находзел соловей. Мац сарня осторожно дала знак сарнячатом же би ше покрили медзи коляци черяки, а сама почала сцекац же би на тот способ прицагла на себе увагу вовка. Спреводзка ше єй насправди удала. Вовк ше розбегнул за ню, оганял ю єдну хвильку, а вец видзел же ю нє годзен здогонїц, та ше ришел врациц на исте место. Раховал же можебуц найдзе покрити сарня-

АГНЕТA БУЧКО ПАПГАРГАЇ

БАБОВ КВЕЦИК

чата, алє и ту було даремно. Нагнївани обрацел ше на други бок и ришел глєдац даяки други плєн... О хвильку ше врацела и сарня ґу своїм сарнячатом. Соловей ище вше шпивал свою прекрасну писню. Сарня пришла ґу дубу.

– Дзекуєм ци, соловейку, же ши нам виратовал живот. Поведз як це можем наградзиц за твойо добре дїло?

– О, нєт на чим дзековац, добра сарньо. Кед сом обачел вовка як идзе ґу вам, пробовал сом го зоз своїм гласом збиц з драги по котрей ишол. Як видзиш, удало ше ми застановиц го на хвильку. Мнє найвекша награда кед можем зоз своїм гласом дакому подаровац щесце – одвитовал соловей и одлєцел зоз споднїх конарох велького дуба цо рошнє у гаю под брегом.

Як лєм бежа тоти ножки! Гайде, влап ме, бабо! Хто же може влапиц крочай хтори бежи як ракета доокола, а вец просто и найдзе ше у заградки дзе розквита квет до квета? Дзе ше то скрил бабов хлапец, кед з руками очи закрил же би баба подумала же там чудни квецик мала? А вец квецик ше розбегнул – бежи, бежи зоз ножками!

– Влап ме, бабо, кед же можеш! Вистала уж стара баба лапац хлапца по заградки, дзе єй квеце сталябане и ґу жеми поваляне. Вистаню и мали ножки и бегац престаню, та го його мила баба вец влапи на спаню!

7

ЕРНЕСТ ТОМПСОН СЕТОН

ВОВК ЛОБО

НАЙМИЛШЕ ДРЕВО Древо хторе я найволїм то вишня. Кед красна хвиля, шедзим на лавочки под вишню. Дакеди шедзиме вєдно моя шестра и я, и єме чоколади. Кед ґу нам приду мама и тато, вец шицки уживаме. Влєце положиме коло вишнї базен, наполнїме го з воду и цала фамелия ше купа. Кед вишнї узрею, обераме их. Любим препровадзовац час под нашу вишню. Там ше найволїм и бавиц.

(Скрацена приповедка)

Андєла Горняк, I, Ґосподїнци

ЯР У МОЄЙ ЗАГРАДКИ

Пришла яр и до нашей заградки. Зобудзела у нєй ярнї квитки. Цифровани, рижнофарбово, випатраю як балерини. Зоз благим витром танцую вшелїяки танци. Пах ше шири доокола. Мотилї и пчолки злєтую з єдного квитка на други. Древа барз пахню. Любим яр и мою заградку полну з квецом. Вона ми приноши радосц.

Л

обо бул вельки шиви америцки вовк хтори жил зоз своїм чупором у долїни Карампо у Новим Мексику. Волали го „Стари Лобо” або „Краль Карампоа”. У чаше 1890-тих рокох, понеже им нєстало дзивини у природи, вовки почали нападац статок приселєнцох. Ранчере пробовали отровац Лоба и його вовки з отровнима мамками – фалатами загинутей дзивини, алє их вони керовали. Вец ранчере кладли рижни ступки и орґанизовали ловарски гайки, алє без успиху. Потим понукнута награда, тисяч долари за Лоба. Єден ловар накладол отровни мамки, меркуюци же би вовки нє осетели людски пах. Идуцого дня мамки нєстали. Шицки думали же Лобо загинул. Познєйше нашли шицки мамки на громади, схопно закрити. То могол зробиц лєм вовк, таки як Лобо. Ловар набавел нови, окремни желєзни мачки* и поскривал их по Лобовей териториї. Алє нашол шицки тоти мачки одкрити. Нїяк ше му нє удало влапиц Лоба. Док камповал над потоком, ловар наишол на Лобов шлїд по шнїгу, як провадзи чудни менши шлїд. Була то його пара, била вовчица Бланка. Ловар раховал же ше вовчица влапи до даєдней мачки у узким преходу, хтори Лобо обкероСИНИША ТЕРЗИЧ вал. Так ше и случело. Вовчица боляцо завивала, док Лобо лєжал при нєй. Кед збачел ловарох, одбегнул на сиґурну оддалєносц и припатрал ше. Ловаре на коньох руцали шильки на вовчицу и зацаговали штранґи. Лобо тиж нарату завивал. Бул то предзераюци глас полни опомнуца, жалосци и прекосци. И попри опасносци, Лобо провадзел Бланков пах аж по ранч, Док шедзим у полуцмоти, дзе ловаре зохабели єй цело. Гоч уж сановал вовка, ловар предлу- одразу ме лапа страх – жел свой план до конца, влапиц Лоба. Порихтал ище даскельо мач- чуєм як ше зоз конку хтошка пендра на поверх. ки и прецагнул их по Бланки же би мали єй пах. И конєчно, 31. януара 1894. року Лобо ше влапел до велькей желєзней мачки, зоз шицкима штирома ногами. Чежко ранєти, стал Прикрада ше и приходзи, и завивал. Порушани з його храбросцу и вирносцу ґу своєй пари, я сам дома, яке цлїве, ловар нє мал моци забиц го. Други ловаре го повязали зоз штранґ- уж є ту, нука уходзи, ом, надзали моцну кошарку на писки, виложели го на коня и однє- сцекнуц нєможлївееее... сли на ранч, дзе го завязали з ланцом. Лобо уж нє дзбал за ловарох, лєм ше запатрал до прериї. Умар тей истей ноци. Пукло му шерцо. Скрити сом под столом, Двоме ловаре го положели ґу Бланки. „Тераз сце знова вєдно”, гва- хтошка ми з ноги скору здзера, однїмам ше, копам до ньго – рел чловек хтори го ловел. ша, анї я нє од вчера... З анґлийского пририхтал Юлиян Пап

ДОК ШЕДЗИМ У ПОЛУЦМОТИ

Толкованє: * желєзна мачка – желєзна направа, звичайно округла, зоз зубами, за лапанє векшей дзивини (як вовки, лїшки и под.); кед дзивина на ню станє нагло ше завера з моцним фейдером; нєшка ше нє хаснує, понеже ше дзивина з ню барз покалїчи. (Цала приповедка ма коло 20 боки. Вибрал и препатрел професор Ю. Рамач)

8

Мац ми гвари: „Чом так кричиш?! Зобудз ше, вола це школа! Вше кед филми страшни патриш, бридки сни ци доокола.”

Прешпивала М. Римар

Павле Бесерминї, III, Коцур

Ivan Se}edi, III, Verbas

ЧИ ЗМЕ ЗАСЛУЖЕЛИ РАДОВАЦ ШЕ РОЗПУСТУ Блїжи ше конєц школского рока, та зме шицки возбудзени, бо приходзи розпуст. Тераз ше ище вше учиме и трудзиме ше же бизме мали одлични успих. Я роздумуєм цо будзем робиц през розпуст и дзе будзем ходзиц, алєе пре таку пременлїву хвилю нїч ми нє приходзи на розум. Як и каждого лєта, и тераз пойдзем до баби до Вербасу. Там останєм два тижнї. Док ше врацим, будзем ше зоз товаришами зоз сушедства бавиц на джмурки, а зоз Єлену, Олю, Лидию и Валентину ше будземе вожиц на бициґлох. У авґусту будзе вельо вешеля. Перше будзе родзени дзень моєй шестри, вец Лидийов, а потим Андрейов родзени дзень. Концом авґуста будзе фестивал „Най ше нє забудзе”, а можебуц нам приду госци зоз иножемства, та упознаме вельо людзох. Найволїм кед после концерту маме заєднїцку вечеру и друженє, та танцуєме, шпиваме и вешелїме ше. Лєдво чекам розпуст, а думам же сом го и заслужела, бо сом ше цали рок трудзела у ученю. Наздавам ше же з фамелию пойдзем до Мадярскей. Тераз ше ище мушим учиц же бим була одлична школярка. Валентина Салаґ,VI, Дюрдьов

Marina Simanovi~, III, Biki~ Dol

ТО Я

Я бивам у Ветернику зоз маму, татом, шестринїцу, бабу и бачиком. Мам и пса. Мено му Медо. Дома маме и кури. Я ходзим до трецей класи у школи „Михайло Пупин”. Од предметох найволїм виронауку, математику, сербски язик и физичне. Мой гоби то фолклор. Любел бим ше уписац и на карате и на фодбал. Найволїм єсц шпинату, шпаґети, сарми, бананово чоколадки, помаранчата... Мойо найлєпши товарише то Марко, Неманя и Алекса. Кед мам шлєбодного часу, бавим бависка на компютеру. Поздравям шицких читачох „Заградки”. Александар Сакач, III, Ветерник

21

НЄЖЕ ЗҐОДНА ТОТА ШКОЛА, ЛЇЧИ ЛЄНЇВОСЦ И ОСАМЕНОСЦ Моя школа ше вола „Братство-єдинство”. Любим ю, бо у нєй можем научиц шицко цо нє знам. Ходзим до нєй и пре друженє. Ту мам вельо товаришки и товаришох. Барз любим мою учительку. Добра є и шицких нас, школярох люби. Вше ше трудзи потолковац нам шицко цо нє розумиме. Кед научиме шицко плановане за єден дзень, учителька ше з нами бави. Кед достанєм слабшу оцену, учителька мою лєнївосц лїчи на дополнююцей годзини. Мария Скубан, II, Коцур

НАШО ДВОРИ May Siv~, II, Ruski Kerestur

МОЯ ТОВАРИШКА Моєй найлєпшей товаришки мено Анастасия. Вона ма седем и пол роки. Ходзи до истей класи як и я. Анастасия ма кафово очи и власи. Красна є и добра є школярка. Люби ше бавиц. Вибрал сом ю за найлєпшу товаришку прето же є барз добра и же вше вєдно дзелїме ужину. Душан Пастор, I, Нови Сад

МУДРО СОМ ПОСТУПАЛА Велїм сом помагала на рижни способи, алє сом найбаржей помагала моєй баби. Вона була вельо раз оперована, а остатня операция єй була барз чежка. Длуго була у шпиталю. Вец дїдо пошол на авту по ню. Кед сцигли дому, я баби намесцела кавч же би такой могла лєгнуц. З маму зме уварели юшку, бо баба нїч инше нє могла єсц. Кажди дзень сом єй помагала. Лєм кед сом була у школи лєбо сом мала даяки други обовязки, нє могла сом єй помогнуц. Кед сцела стануц напиц ше води, гварела сом же єй я принєшем. Ношела сом єй єдзенє и помагала сом єй стануц кед сцела пойсц до купальнї. Дас мешац сом єй так помагала и робела сом цо требало по обисцу. Вона нє могла гонїц бициґлу, та я ходзела место нєй до предавальнї. Кед виздравела, вец вона шицко сама робела. Алє я єй и нєшка помагам у велїх роботох. Мудро сом поступала, бо сом єй помагала же би очувала здравє. Златка Канюх, IV, Дюрдьов

20

У нашим обисцу єст три двори. У преднїм дворе маме красну заградку. У нєй рошнє квеце и даскельо овоцово древка. Ту бива и папаґай Куки. Його клїтка заквачена на муре. Под клїтку мала хижка за пса. При хижки плєцена кошарка у хторей шпи кандур Шивко. Жули и Шивко добри товарише. Вєдно ше бавя, а дакеди вєдно и шпя. У заднїм дворе маме два вельки пси – Лария и Бобия. Вони чуваю татово машини. У гумнє маме и кури. През цали двор направени чардак за кукурицу. Там и ґаража за авто. За ґаражу драга по капуру. По нєй тато виганя трактор кед идзе на польо. При капури рошнє вельки лїсковец. Коло мурика мама насадзела малини и ягоди. Я найволїм лєто кед зрею вишнї и кайси посадзени коло ґаражи. Барз ше ми пача нашо двори. Вше ше ту можем крашнє бавиц. Найволїм кед през наш вельки двор идзем до баби. Валентина Рац, III, Руски Керестур

Milan Garvil~ak, III, [id

ҐОРДАНА МАЛЕТИЧ

П

СТАРА ЛЇПА

ознам когошик хто жиє у парку, нєдалєко од мойого облака. Довирлїви є и сиґурни приятель хтори ме нїґда нє знєверел. Дакус ше бриґуєм за ньго. То стара лїпа. Стара, гварим, гоч нє знам кельо ма роки. Була ту и пред моїм приходом, а я уж вецей як трицец роки патрим през облак и закукуєм до єй коруни, чекаюци птици. Одпочиваю ше на єй конарох тащки, голуби, питоми и дзиви, герлїчки, цинки, врани и страки. Вони домашнї и зявюю ше поряднє, кажди дзень. Злєтую и на мой облак на чиєй дески вше єст дакус єдзеня за нїх. Окреме ше радуєм нє барз частим госцом: лєсовому дохторови, лєбо ричному голубови и даєдному страценому папаґайови. Вони нїґда нє злєтую на облак. Мушим ше нагнуц и здалєка уживац у їх веселих хвилькох. Звикла сом припатрац ше на лїпу цали рок. На яр чекам младе лїсце. Патрим як ше конарчки очкаю. Нацагуєм ше през облак, лапам найблїзши конар и пипам го. Кед страцим сцерпенє, одразу збачим як ше верхи надули, полни зоз склубаченима лїсточками, нєсцерпенима же би вискочели и указали ше. А кед руша, трепеца и вецей их нє мож провадзиц. Одразу лїпа швитнє облєчена до нїжних желєних лїсцох хтори прейґ ноци замоцнєли. Влєце предо мну друге чеканє. Зажадам єй блядожовти пахняци квитки. Пах ше зяви позно, кед уж шицки други лїпи од давна пахню и кед ше злєкнєм же забули рушиц. Кармим так герлїчки, а витор нараз, яґод случайно, заколїше конар и – ниа – на нїм видзим стрибернїсти квет, ище малючки. То ше лїпа хвалї и чудує ше як сом лєм могла подумац же забула розквитнуц. У длугих жимских дньох лїпово конари, ношени з витром, дуркаю до облака. Знам же то нє лєм од витру. Лїпа ми гутори же є сама, же єй чежко на курняви, на дижджу и ляду. Отворим облак, нагнєм ше и цешим ю же нєодлуга придзе яр. И вона наисце приходзи, а я знова застарана пипам верхи конарох. Лїпа ше шмишка у себе: одкаль тото поцерпанє? Вона довирлїва як жем. Знам, алє нє можем нє дзбац за дакого хто ми таки важни. Преложела М. Р.

АНДЄЛКО ЕРДЕЛЯНИН

ДОК МЕ ОЦЕЦ УКЛАДА СПАЦ Док ме оцец уклада спац, значи, сце ме поспреведац, док ми рисує кенґурчата и жирафи, вон попиє седем шольки чарней кафи. Док ме оцец уклада спац, значи, сце ме насанкац, док ме ґуцка, розмазує и гласка ми власи, вон поє пол кили колбаси. Док ме оцец уклада спац, лає, дудре, гандрує, та ше зо мну мордує, вон поє цалу вечеру, и попиє литру и пол шприцеру. И потим ше до ситосци нашпи, док його мали гунцут нє зашпи.

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ИСУСОВИ НАЙМИЛШИ ДЗЕЦИ

З

а Исусом ишло вельо народу. Шицки од Нього цошка глєдали: дахто виздравенє, дахто пораду, а дахто и же би чул яку нову науку шири по швеце. Шицки ше барз чудовали Його науки котра була иншака як по теди. Исус научовал же Бог наш добри Оцец, же нас безгранїчно люби, же дал за нас аж и свойого єдиного Сина котри умар за нашо грихи. Вон нас люби и теди кед за ньго нє маме часу або пойдземе од Нього. Вон ше барз стара за наш каждодньови живот, карми нас и требали бизме му вериц же нам да шицко цо нам потребне, бо є наш Оцец. А яки би то бул оцец кед би дзецом нє дал цо им потребне? Исус, док пребувал ту, на тим швеце, нє забувал дзеци. А у тедишнї час нє бул обичай же би ше дзеци дружели зоз таким вельким Учительом. У Евангелиї записане же раз кед родичи приведли дзеци ґу Исусови, апостоли их одбивали од Нього. Цикаве же святи Марко записал Исусово нєзвичайне справованє, та гвари же ше Исус нагнївал на апостолох и гварел им: „Пущце дзеци най приходза ґу мнє и нє сперайце им, бо таких Царство Боже!”. Далєй Исус гварел же му дзеци окреме мили, и кед старши нє буду таки як дзеци, нє войду до Царства Божого, до Його безгранїчней любови. Яке то вельке опомнуце за старших! Яке вельке довириє Исус ма ґу дзецом!

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН ЦАРСКИ ДЗВЕРКА – штреднї двойнїсти дзверка на иконостасу. Спрам церковних предписаньох на нїх намальоване Благовищенє и штирме евангелисти – Матей, Марко, Лука и Йоан. Благовищенє на царских дзверкох зявює ше уж у 11. столїтию. Дакеди кладли горе, на царски дзверка фиґури кральох Давида и Соломона и цитати зоз Старого Завиту, котри нависцую инкарнацию другей Божей особи. Долу кладли фиґури апостолох Петра и Павла. Споза дзверкох на иконостасу церковна зависа. Назву свою достали од того же, окрем священства, през тоти дзверка могол прейсц и цар.

10

Прето, мили дзеци, кед знаме як нас Исус люби, як ше за нас стара, нє було би крашнє кед би и ми Його так нє любели и кед бизме нє приходзели ґу Ньому вше кед можеме. Вон пребува у Божим храме, у церкви. Нє досц лєм присц ґу Ньому, алє Го и прияц до себе у святей Причасци, дзе так барз сцел остац з нами, та гварел: Нє охабим вас як широти – останєм з вами кажди дзень до конца швета! Прето будзме прави товарише. Окреме зоз нашим найвекшим товаришом. Нє забувайме Го анї тераз, кед конєц школского рока, кед почина длуги лєтнї розпуст, кед ше опущиме од обовязкох. Бо, найбаржей ше опущиме и одпочинєме праве при доброму приятельови. Вон нас розуми и вше нас з радосцу чека, без критики и гандрованя. Чека нас таких яки зме, єдноставни и щири. Радуйме ше и будзме з Нїм вше, та и влєце, кед нє ходзиме до школи и на виронауку.

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ I награда

НА КОНЦУ ДРАЖКИ ДЛУГОКЕЙ ОСЕМ РОКИ

Пришол и тот остатнї мешац нашого заєднїцкого друженя. Шицки ше шмеєме, алє у глїбини души знаме же о даскельо мешаци нє будземе так часто вєдно. Конєц школского рока уж барз блїзко и шицки ше трудзиме же бизме тоти остатнї тижнї препровaдзели найкрасше, без звади и спричканя. Даєдни смутни, даєдни ровнодушни, алє знам же каждому тоти осем роки значели вельо и же останю у паметаню. Шицки нашо дожица, гунцутства, шмишни подїї, заєднїцки екскурзиї и вельо койчого будземе паметац и з ошмихом ше здогадовац тих красних хвилькох. Свою класу будзем паметац по барз забавних и шмишних подїйох. У нїзших класох зме ше часто вадзели, алє заш лєм зме остали зложни и бранєли зме єдни других. Як зме росли, так зме похопйовали же нашо приятельста маме чувац и нїкого нє видвойовац, алє каждого прилапиц та-

кого яки є. Думам же и наставнїцом останєме у красним паметаню, гоч зме часто були нєподношлїви и нє слухали зме их на годзинох. Тераз, кед поздаваме упечатки и шицки дожица зєдинїме до єдней громадки, зрозумиме же тоти осем роки барз швидко прешли, же зме цали час були у даяким другим швеце, думаюци же маме ище вельо того вєдно прежиц. Алє, тот нєзаобиходни розход котри нїхто нє жада, уж барз блїзко и нєодлуга кажде пойдзе по своєй дражки Як цо зме ше у першей класи зишли, злєкнути од тей велькей школи и обовязкох, так ше тераз розходзиме и видзиме же шицко прешло. Наздавам ше же тот наш розход нє будзе уплївовац на нашо одношеня, же о каждому зачуваме красне думанє и памятки, гоч нас живот одведзе на розлични драги, будзе нам давац и нови почежкосци, алє и нови приятельства. Тамара Тиркайла, VIII, Дюрдьов

о. Владислав Варґа

Духовна приповедка

ПОДЛИ ЗВИКНУЦА Єден богати чловек замодлєл старого учителя най му одвикнє сина од подлих звикнуцох. Учитель одведол хлапца до парку. Шпацирали ше, а вец ше застановели и учитель гварел хлапцови най вирве зоз жеми єдну малу рошлїну хтора росла коло дражки. Хлапец влапел рошлїнку з двома пальцами и вирвал ю з кореньом. Вец му учитель указал векшу рошлїну, та гварел най и ю витаргнє. Хлапец порвал дакус баржей, та и тоту рошлїну вицагнул зоз жеми.

– А тераз вирви тото – гварел учитель и указал му нєвельки черяк. Тераз хлапец мушел уложиц шицку силу, алє ше му удало.

– Добре. Алє, най видзим чи ши годзен вицагнуц з кореньом тото древо – предлужел учитель, указуюци хлапцови розконарени дуб. Хлапец облапел стебло з обидвома руками, пробовал го розкивац, алє ше древо анї кус нє закивало. Дуб пущел корень глїбоко до жеми, та ше хлапец даремно мордовал.

– Нєможлїве з руками вицагнуц зоз жеми таке древиско – гварел на концу.

– Видзиш, сину, так то и зоз подлима звикнуцами. Док су млади, лєгко их мож викоренїц, алє кед ше розвию, кед ше розконаря як тото древо, чежко ше з нїма бориц.

III награда

I награда

ОЧИ ЖВЕРАТКО ДУШИ Єден погляд. Шветлосц, цеплота. Патрел на мнє зоз ошмихом на твари. Їжим ше. Жирячки. Чувствуєм же червенїм. Спознала сом же у єдних очох мож видзиц тельо красоти. Облапел ме. Шерцо ми вше баржей дуркало. Попатрел на мнє и гварел же ме люби. Його умилни глас ме змирює и опущує. Чувствовала сом ше як кед бим була на седмим нєбе, там дзе Слунко греє. Ошмихнул ше щиро. Тото чувство нє мож описац. Таргла сом ше. Облапел ме. Ошмихла сом ше, гоч сом нє була свидома. Чувствовала сом його цеплоту, його диханє. Приблїжел ше ґу мнє и побочкал ме. Ноги ше ми тресли. Влапел ме за руку. Гварел же ме нїґда нє пущи. Руки му були цепли и нїжни.

Александра Русковски, VIII Руски Керестур

НА МОЇМ БУДУЦИМ РОБОТНИМ МЕСЦЕ Як час помали преходзи и як ше приблїжує юний, вше частейше роздумуєм до хторей школи най ше упишем. Мушим думац и о тим дзе познєйше будзем роби, а нє лєм же бим ше уписала до цо лєгчейшей школи. Уж длугши час ше информуєм о Медицинскей школи у Новим Садзе. Любела бим ше уписац на напрям за фармацеутского технїчара. Тото занїманє ме найбаржей заинтересовало. Роби ше у чистей просториї, нє дорушує ше други особи – пациєнтох, а помогнє ше им. Дохтор випише рецепт за лїки, а я вец лєм дам пациєнтови и наплацим кельо тоти лїки коштаю, потолкуєм кеди и як их треба пиц, бо людзе нє розумя фахово термини, окреме кед су написани на латинским язику. Кед закончим тоту школу, верим же ми нє будзе чежко робиц у апатики. Любим помагац людзом. Алє, єст цошка цо ме знємирює. Фармацеут ма вельку одвичательносц. Муши барз мерковац же би нє видал погришни лїки и муши ше пациєнтови питац чи є на нїх нє алерґични. Чувствуєм же би ми тота робота найбаржей одвитовала, же бим ю могла совисно окончовац. Любела бим такой после законченей школи найсц роботу. Вредно бим робела и шпоровала бим пенєжи, бо плануєм путовац и видзиц други жеми. Ивана Цап, VIII, Дюрдьов

VIII

19

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2007/2015.

I награда

ЗБУЛО ШЕ – ВРЕДЗИ Пред штирома роками, кед зме ходзели до другей класи, опрез школи Замок майстрове кладли циви за ґаз. На пажички опрез школи була викопана длугока, узка дзира до хторей би ше одроснути чловек месцел до паса. Кед зме на вельким одпочивку вишли вонка, позберали зме ше коло дзири, прето же нас интересовала. Стала так уж даскельо днї. Вец на єдним вельким одпочивку хтошка почал брац

II награда

груди зоз громади глїни и руцац их до школскей огради. Ми почали робиц тото исте и одразу шицки руцали груди. Кед наставнїци вишли вонка и кед видзели яки зме нєшор направели, послали нас до єдней учальнї и гварели най ше явя школяре хтори паратовали. Вец нам подавали метли и мушели зме позаметац шицок тот нєшор хтори зме направели. Желько Сопка, VI, Руски Керестур

III награда

ЗРАДОВАЛА СОМ ШЕ Було то влонї кед сом пришла зоз шпиталю. Нє чула сом ше зоз своїма товаришами цали мешац. Сцигла сом дому щешлїва. На твари сом мала вельки ошмих. Наполудньовала сом ше и пошла сом до своєй хижи одпочинуц ше. У хижи ме чекали балони полїпени на муре и орманє, а на штред хижи стал стиропор у форми шерца на котрим писало: „Витай у своєй хижи!” Тото ми пририхтал младши брат. Була сом нєсподзивана и лєм цо сом нє заплакала, розуми ше, од радосци. Кед сом ше одпочинула, пошла сом до хижи дзе була мац. Нє знам чом, алє була барз возбудзена. Гварела най шеднєм и най нїч нє робим. Одразу сом учула як дуркла капурка и пес почал брехац. Кед сом ше рушела опатриц хто идзе, на уходзе були Оля, Лидия, Валентина и Андрей, мойо товарише з класи. Пообочковали ме, а на концу ми Андрей дал дарунок. Нє можем описац яка сом була щешлїва. Шерцо ми було виполнєне з любову товаришох. Кед зме пошедали, отворела сом мещок у хторим бул сок и кекси, тоти хтори я найволїм. Дакус зме ше картали и бавели зме дружтвени бависка. Шмеяли зме ше кед Андрей читал франти з новинох. Вельо раз ме мойо товарише нєсподзивали, алє тото цо ми пририхтали за врацанє дому зоз шпиталю, нїґда нє забудзем. Єлена Горняк, VI, Дюрдьов

ДОК ВИРОШНЄМ, БУДЗЕМ... Пача ше ми вельо розлични занїманя, алє бим найволєла буц апатикарка. Тото занїманє ше ми попачело пред двома роками, кед сом раз пошла з мацеру до апатики. Пред тим сом вельо роздумовала о тим цо бим любела буц док вирошнєм, а теди сом ришела же будзем апатикарка. Кед нам у апатики давали лїки, я вше мушела перше пречитац як ше волаю, а опатрала сом и назви других лїкох. Дзекуюци мойому интересованю за назви лїкох, тераз уж знам вельо о нїх и о тим кельо раз на дзень ше их муши пиц. Любим дознац за нови файти лїкох и пречитац як ше их хаснує. Тото занїманє ше ми пачи, бо апатикаре помагаю людзом. Гуторя им кельо днї и як часто маю пиц одредзени лїки и цо вони лїча. За тото занїманє потребне вельке знанє зоз медицини и латинского язика. Муши ше шицко тото барз добре научиц, бо ше у роботи нє шме погришиц. Наздавам ше же ше по законченю основней школи упишем до медицинскей школи, на напрям фармациї и же єдного дня и я постанєм апатикарка. Теодора Тодорович, VI Руски Керестур

АНТОНИЯ МОНАР

МАРКО НЕДИЧ

ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре

ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре

За школярку ґенерациї у ОШ „Петро Кузмяк” вибрана Антония Монар, школярка VIII б оддзелєня, хтора у своєй ґенерациї, медзи вельо вреднима товаришами и товаришками за очко була вреднєйша, упартейша и витирвалша, а вельо раз и найшвидша. Як стої у єй школскей биоґрафиї, през цале школованє посциговала одлични успих зоз шицкима петичками, мала прикладне справованє, та на шветочносци хтору Школа пририхтала малим матурантом, достала и Вукову диплому. Окреме любела наш руски язик зоз хторого на велїх змаганьох, од школского прейґ окружного по републичне, освойовала перше, друге, чи треце место, од шестей по осму класу. Од пиятей по осму класу Антония тиж була успишна и на змаганьох зоз сербского язика як нємацеринского, дзе заберала даєдно з перших трох местох, а подобнє и зоз Технїчно-информатичного образованя насампредз у обласци Транспортней култури. Попри шицкого цо поспоминане, Антонийова найвекша любов заж лєм була спортска култура, поготов атлетика а у нєй скаканє до висока дзе посцигла тиж вельо найвисши резултати. Остатнє найвисше припознанє за свою Школу виборела у осмей класи на Републичним змаганю зоз Физичного воспитаня дзе завжала перше место, а и з тей обласци, у висших класох, посциговала даєдно з перших трох местох на шицких уровньох змаганя. Антония и свойо дальше школованє планує предлужиц у керестурскей Школи, тє. у єй руским оддзелєню Ґимназиї.

За школяра ґенерациї у коцурскей основней школи „Братство-єдинство” вибрани Марко Недич зоз руского оддзелєня осмей класи. За тото високе припознанє ше кандидовали тройо школяре, алє Марко мал найвецей боди зоз рижних змаганьох и найвецей дипломи за завжати перши, други лєбо треци места зоз вецей предметох и обласцох. Окреме ше може похвалїц зоз дипломами зоз окружних змаганьох зоз математики и физики, понеже то обласци хтори го найбаржей цикавя. Тиж ма и числени дипломи и припознаня зоз рецитованя, од општинских, зонских, покраїнских, та аж по Републичну смотру у Валєве.

– Цешим ше зоз тим же сом вибрани за школяра ґенерациї, кажде би ше цешел. Мой труд и закладанє нє було даремне, и мило ми же сом закончел тоту школу и же сом преглашени за найуспишнєйшого. Нїґда ми нє було чежко учиц ше у школи и кажди предмет сом любел подєднак – гвари Марко. Попри порядних школских активносцох, Марко люби бавиц шах, а зоз школским тимом ше змагал на окружним змаганю. Тиж люби бавиц и фодбал, а закончел и основну музичну школу у Вербаше дзе ше учел грац на виолини. Цикаве спомнуц же Марков брат Иван и шестри Ана-Мария и Николета тиж були школяре ґенерациї, и школованє предлужели у Вербаскей ґимназиї „Жарко Зренянин” на природноматематичним напряме. Марко свой талант и знанє предлужи розвивац праве там дзе и вони. Хвильково ше рихта за приємни испити, алє за ньго то нє таке страшне.

– Тот испит ми будзе таки як ещи єден контролни задаток – гвари Марко.

М. А.

18

VIII

VIII

Т. Ходак

11

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2007/2015.

УРОШ СЛАВЧЕВ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ

ТАМАРА ТИРКАЙЛА

У ОШ „Чаки Лайош” у Бачкей Тополї

у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове

За школярох осмей класи 1. юния орґанизовани банкет и шветочне додзельованє .дипломох. Найуспишнєйши школяре тей школи припознаня и дипломи достали у присустве родичох, шицких наставнїкох, школярох и велїх госцох. Як и каждого року, и тераз на тей шветочносци преглашени школяр ґенерациї. Плакету за тото високе припознанє достал Урош Славчев. Окрем же є добитнїк Вуковей дипломи, вон за посцигнути резултати на змаганьох ма ище седем специялни дипломи: зоз математики, историї, биолоґиї, информатичного и технїчного воспитаня, зоз физичного, сербского и руского язика. Участвовал и на змаганьох зоз нємецкого, английского и физики, та кед ше виберало школяра ґенерациї, значели му и тоти похвалнїци. На годзини руского язика поряднє ходзел од першей класи основней школи, та у висших класох ходзел и на змаганя. На Републичним змаганю того року Урош завжал друге место. Зоз одличним успихом закончел и Музичну школу на оддзелєню за ґитару. Барз люби и спорт, а насампредз кошарку. Активно тренира и сце предлужиц зоз тим спортом у суботицким клубу „Спартак”. Урош ма и гоби, а то фотоґрафованє. Сце ше уписац до ґимназиї у Суботици, на природно-математични напрям, а и студирац би любел дацо дзе математика главни предмет. Интересує го видзиц як жию и як ше уча студенти у других жемох, та ше наздава же годзен буц уключени до черанки студентох.

Спомедзи 56 школярох у трох оддзелєньох осмей класи найуспишнєйша була Тамара Тиркайла. Окрем же є добитнїца Вуковей дипломи, вона ма и вельо награди и припознаня зоз даскелїх школских предметох. Специялни награди достала з математики, сербского и руского язика, хемиї, биолоґиї и подобовей култури, а ма и подзекованя зоз нємецкого и анґлийского язика, и зоз историї и физики. При бодованю за вибор найлєпшого школяра Тамара достала 86 боди, цо було вельо вецей од других двох кандидатох за тото високе припознанє на концу осмей класи. Прешлого року участвовала на Републичним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика, а того року ше пласовала на Републичне змаганє зоз руского язика и завжала друге место. На 13. Смотри славянскей писменосци у Тителу у маю того року за писмени состав написани по руски достала першу награду. Активни є член и у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове, алє випатра же од шицкого найволї математику и рисованє. Планує ше уписац до ґимназиї, на математични напрям, а уж роздумує и о факултету. Любела би студирац ґрафични дизайн.

М. Р. и С. Б.

С. Барань

ЯК ШЕ ПРЕГЛАШУЄ ШКОЛЯРА ҐЕНЕРАЦИЇ На концу осмей класи школяре хтори вше були одлични – Вуковци, а винїмково успихи посциговали и на рижних змаганьох, придаваю до школи шицки дипломи, а по Правилнїку о преглашованю школяра ґенерациї окремна комисия бодую дипломи. Школа вреднує шицки дипломи зоз змаганьох од општинских по републични, та хтори школяр ма найвецей, його ше преглашує за школяра ґенерациї. Найважнєйши боди каждому школярови осмей класи тоти од Министерства просвити: за перше место 8 боди, за друге 6, а за треце 4 боди.

12

VIII

ИНТЕРВЮ ЗОЗ РЕЦИТАТОРКУ ВАЛЕНТИНУ МИХНЯК ЗОЗ ДЮРДЬОВА

ТАНЯ НАДЬ ШКОЛЯРКА ҐЕНЕРАЦИЇ У МУЗИЧНЕЙ ШКОЛИ

На Републичней смотри рецитаторох у Валєве у маю того року участвовала и Валентина Михняк, школярка у руским оддзелєню шестей класи ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове. Од кеди ци рецитованє гоби и хтори бул твой перши наступ?

– Рецитуєм од другей класи, и теди сом перши раз наступела на програми з нагоди Осмого марца.. Кеди ши у рецитованю посцигла найвекши успих? Мой найвекши успих бул на Републичней смотри у Валєве прешлого року кед сом завжала шесте место у Сербиї. Чи маш трему кед треба же биш вишла на бину? Нормално, як и кажди учашнїк, дакус ше боїм, алє то позитивна трема хтора ми помага же бим цо виразнєйше вирецитовала писню. Як ци ше удава звладац трему? Трема сама од себе скапе накадзи почнєм рецитовац, бо теди сом у швеце писнї хтору рецитуєм. Зоз хторим наступом ши була найзадоволнєйша? Нйзадовольнєйша сом була прешлого року на Републичней смотри, дзе сом посцигла по тераз найвекши успих. Як ши ше чувствовала кед ши чула же ши ше пласовала на змаганє до Валєва? Була сом барз радосна же у своїм возросту єдина представям Руснацох. Як ши дожила путованє до Валєва? Путованє тирва три годзини. Досц є напорне, алє тото дожице нїґда нє забудзем. Водзела ме наставнїца руского язика Мария Самарджич, котра ме и пририхтовала за змаганє. Цо ши того року рецитовала? Рецитовала сом писня Александра Пушкина „Сказка о рибарови и рибки”. Чи була велька конкуренция? Конкуренция була барз велька. Там участвовали найлєпши рецитаторе зоз цалей Сербиї. Задовольна ши зоз своїм успихом? Задовольна сом, алє вше мож рецитовац ище лєпше.

На закончуюцим Концерту школярох Школи за основне музичне образованє (ШОМО) зоз Кули, оддзелєня у Руским Керестуре, хтори отримани 28. мая у Велькей сали Дома култури, участвовали школяре хтори на тогорочних змаганьох, од покраїнского по интернационални характер посцигли найвекши успихи. Медзи нїма були и седмеро школяре керестурского оддзелєня ШОМО: Леон Юрич грає на кларинету, а на змаганю освоєл другу награду, Иґор Папуґа на тамбури-прим освоєл першу награду, Матей Катрина на тамбури-бас бул перши, а перше место завжали и Михайло Рацпети и Данило Йованович, хтори грали на гармоники. Ивана Планчак грала на клавире и завжала друге место.

Интервю водзела Мария Барна, школярка седмей класи зоз Дюрдьова

VIII

Таня Надьова школярка шестей класи на тамбури-прим у класи наставнїци Хелени Гарвильчак и наставнїка Милана Суїча завжала друге место. По тераз участвовала на велїх змаганьох и вше була медзи найлєпшима, та ю Наставнїцка рада ШОМО у закончуюцим школским року преглашела за школярку ґенерациї у Школи за основне музичне образованє у Кули. М. Афич

17

David

Bud

q , Dxrd 6 roki inski,

СЕРАФИНА МАКАЇ

ov

КУПАНЄ Алє велька горучава! Окупац ше радосц права!

Шицки зме уж барз чекали розпуст. Вистали зме ше кажди дзень бавиц зоз истима коцками, гайзибанчками, лабдочками и зоз склєнчинами. Поскладали зме шицки тоти бависка до шкатулох. Най ше и вони влєце одпочиваю. Маляре нам през лєто буду билїц мури, а ветеринаре фарбиц облаки. Кед повиставаю, сиґурно ше буду бавиц. Нє хиба, най ше бавя, алє их учителька замодлї най бависка нє розруцаю по цалей повали. Ми през розпуст нє будземе ходзиц до оводи, бо дома маме вельо роботи. Треба ходзиц на базен купац ше и на польо плєц банани. Кед заробиме вельо динари, купиме геликоптер, та ше будземе вожиц по пажици.

И нєшка на беґель пойдзем, та до води по пас войдзем. А вец дакус, по колєна, най ше пачи, гиґиєна.

Ana Rama~, 6 roki, Dxrdqov

За купанє купим ґачи най випатрам прави бачи. О морю шпивам шпиванки док ше мурям у мутлянки. А по тим красним купаню, по тим вельким уживаню: „О, мой сину!” мац ми кратко, „ша ти здабеш на прашатко!” ЯКИМ ОЛЕЯР

Martina Edelinski, 7 roki Ruski Kerestur

Milun Ko lo{ny

16

i, 5 roki , Verbas

У дворе полно кури, качки и качата, єдна гуска, пейц гушата, седем квоки, сто курчата. Пуляк стари и два пульки, сцекли швидко яґод кульки, крили глави под гамбари.

КОГУТ

Лєм на дворе з главу горе патри когут и меркує, а збойнїка обчекує. Як на стражи гордо стої нїкого ше вон нє бої. Длужносц свою нє забува, двор и дробизґ шмело чува.

13

МАРИЯ ГОРНЯК-ПУШКАШ

КОНЇКИ

Д

зеци, знаце хто то дїдо Дюра зоз Руского Керестура? То тот старик зоз Куртого шора, хтори дзецом зоз сушедства часто приповеда красни приповедки. Вон барз люби дзеци. А и дзеци його любя. То очивисне. Накадзи видзе з дому на улїцу, ґу ньому ше такой назбегую полно дзеци. Єдного дня рушел ше вон на польо за валалом опатриц як ше му зродзела кукурица. З нїм иду и дзеци – єдно, друге, треце, штварте, пияте... Хто их почита? Єст их цошка вельо. Иду вони, бешедую, дїдо Дюра з нїма франтує, приповеда им як то було кед вон бул млоди. Дзеци ше шмею и подскакую коло нього. Кед сцигли на дїдово польо, дїдо вошол до кукурици ошацовац як му зродзело, а кед зоз кукурици вишол, напрез себе ношел осем одламани чутки за пуканє, бо тельо було дзеци.

– Дзеци, назберайце на громадку сухари, будземе пукац кукурици! Кажде дзецко смачнє поєдло єдну чутку пахняцей пуканей кукурици, а вец ше помали рушели зоз поля дому. Под валалом дзеци уж лєдво крачали. Повиставали.

– Дїду, вежце ме на руки. Дїдочку!... Мнє уж боля ноги – улїзує ше му єдно дзивчатко.

– Мнє вежнїце, мнє вежнїце на ґринґи! – модля го и други. Видзи дїдо же дзеци заоставаю. Боля их ноги. Цо робиц? Дзеци єст осмеро, а вон сам, єдини. Винял зоз кишенки бичак, з ягодових младнїкох направел осем красни длугоки прути и каждому дзецку дал „конїка”. За себе вирезал дакус грубшу ягодову палїцу.

– А тераз, дзеци мойо, шедайце на конї! Ошедлали дзеци свойо пруциково конї, а дїдо Дюра ошедлал свойого велького ягодового гачура и шицки вєдно ше рушели дому: – Гайде, конї! – розказал дїдо.

– Путкооо, не-еее! – зацмокали дзеци. Конїки зарегочали и пошли напредок! Так дринґали, же ше аж за нїма прах скурел. А дїдо за нїма заостал. О, бидни добри стареньки дїдо Дюра, як ше мушел силовац же би здогонєл дзеци, як мушел з батогом вицинац свойого ягодового гачура же би нє заостал за осемцома малима швидкима ягодовима конїками! Бегаюци, учас сцигли до валалу. Ище ше анї нє почало змеркац.

– Як зме ше на конїкох швидко врацели дому! – радовали ше дзеци.

– А кед бизме ишли пешо, нє сцигли бизме анї до пацерох! – задовольно гварел дїдо Дюра зоз Руского Керестура.

14

МЕЛАНИЯ РИМАР

БАВЕЛИ ШЕ КАЧКИ НА ОГАНЯЧКИ Вчера ше у гумнє качки бавели на оганячки. Качур тлусти нєздобачки виврацел ше до купачки. Качата ше барз шмеяли, з криделками му кляпкали, а вецка го видриляли, до купачки поскакали. И вони ше купац сцели, алє, патьце, цо збачели: купачка була ардзава и на сто местох дзирава. Нє було нїч од плїваня, од купаня и змиваня. Пиречка остали сухи, а брудни ножки и брухи. Їх мац качка рапка, дудре: – Хто видумал таке мудре? Бавиц ше на оганячки коло ардзавей купачки.

15

МАРИЯ ГОРНЯК-ПУШКАШ

КОНЇКИ

Д

зеци, знаце хто то дїдо Дюра зоз Руского Керестура? То тот старик зоз Куртого шора, хтори дзецом зоз сушедства часто приповеда красни приповедки. Вон барз люби дзеци. А и дзеци його любя. То очивисне. Накадзи видзе з дому на улїцу, ґу ньому ше такой назбегую полно дзеци. Єдного дня рушел ше вон на польо за валалом опатриц як ше му зродзела кукурица. З нїм иду и дзеци – єдно, друге, треце, штварте, пияте... Хто их почита? Єст их цошка вельо. Иду вони, бешедую, дїдо Дюра з нїма франтує, приповеда им як то було кед вон бул млоди. Дзеци ше шмею и подскакую коло нього. Кед сцигли на дїдово польо, дїдо вошол до кукурици ошацовац як му зродзело, а кед зоз кукурици вишол, напрез себе ношел осем одламани чутки за пуканє, бо тельо було дзеци.

– Дзеци, назберайце на громадку сухари, будземе пукац кукурици! Кажде дзецко смачнє поєдло єдну чутку пахняцей пуканей кукурици, а вец ше помали рушели зоз поля дому. Под валалом дзеци уж лєдво крачали. Повиставали.

– Дїду, вежце ме на руки. Дїдочку!... Мнє уж боля ноги – улїзує ше му єдно дзивчатко.

– Мнє вежнїце, мнє вежнїце на ґринґи! – модля го и други. Видзи дїдо же дзеци заоставаю. Боля их ноги. Цо робиц? Дзеци єст осмеро, а вон сам, єдини. Винял зоз кишенки бичак, з ягодових младнїкох направел осем красни длугоки прути и каждому дзецку дал „конїка”. За себе вирезал дакус грубшу ягодову палїцу.

– А тераз, дзеци мойо, шедайце на конї! Ошедлали дзеци свойо пруциково конї, а дїдо Дюра ошедлал свойого велького ягодового гачура и шицки вєдно ше рушели дому: – Гайде, конї! – розказал дїдо.

– Путкооо, не-еее! – зацмокали дзеци. Конїки зарегочали и пошли напредок! Так дринґали, же ше аж за нїма прах скурел. А дїдо за нїма заостал. О, бидни добри стареньки дїдо Дюра, як ше мушел силовац же би здогонєл дзеци, як мушел з батогом вицинац свойого ягодового гачура же би нє заостал за осемцома малима швидкима ягодовима конїками! Бегаюци, учас сцигли до валалу. Ище ше анї нє почало змеркац.

– Як зме ше на конїкох швидко врацели дому! – радовали ше дзеци.

– А кед бизме ишли пешо, нє сцигли бизме анї до пацерох! – задовольно гварел дїдо Дюра зоз Руского Керестура.

14

МЕЛАНИЯ РИМАР

БАВЕЛИ ШЕ КАЧКИ НА ОГАНЯЧКИ Вчера ше у гумнє качки бавели на оганячки. Качур тлусти нєздобачки виврацел ше до купачки. Качата ше барз шмеяли, з криделками му кляпкали, а вецка го видриляли, до купачки поскакали. И вони ше купац сцели, алє, патьце, цо збачели: купачка була ардзава и на сто местох дзирава. Нє було нїч од плїваня, од купаня и змиваня. Пиречка остали сухи, а брудни ножки и брухи. Їх мац качка рапка, дудре: – Хто видумал таке мудре? Бавиц ше на оганячки коло ардзавей купачки.

15

David

Bud

q , Dxrd 6 roki inski,

СЕРАФИНА МАКАЇ

ov

КУПАНЄ Алє велька горучава! Окупац ше радосц права!

Шицки зме уж барз чекали розпуст. Вистали зме ше кажди дзень бавиц зоз истима коцками, гайзибанчками, лабдочками и зоз склєнчинами. Поскладали зме шицки тоти бависка до шкатулох. Най ше и вони влєце одпочиваю. Маляре нам през лєто буду билїц мури, а ветеринаре фарбиц облаки. Кед повиставаю, сиґурно ше буду бавиц. Нє хиба, най ше бавя, алє их учителька замодлї най бависка нє розруцаю по цалей повали. Ми през розпуст нє будземе ходзиц до оводи, бо дома маме вельо роботи. Треба ходзиц на базен купац ше и на польо плєц банани. Кед заробиме вельо динари, купиме геликоптер, та ше будземе вожиц по пажици.

И нєшка на беґель пойдзем, та до води по пас войдзем. А вец дакус, по колєна, най ше пачи, гиґиєна.

Ana Rama~, 6 roki, Dxrdqov

За купанє купим ґачи най випатрам прави бачи. О морю шпивам шпиванки док ше мурям у мутлянки. А по тим красним купаню, по тим вельким уживаню: „О, мой сину!” мац ми кратко, „ша ти здабеш на прашатко!” ЯКИМ ОЛЕЯР

Martina Edelinski, 7 roki Ruski Kerestur

Milun Ko lo{ny

16

i, 5 roki , Verbas

У дворе полно кури, качки и качата, єдна гуска, пейц гушата, седем квоки, сто курчата. Пуляк стари и два пульки, сцекли швидко яґод кульки, крили глави под гамбари.

КОГУТ

Лєм на дворе з главу горе патри когут и меркує, а збойнїка обчекує. Як на стражи гордо стої нїкого ше вон нє бої. Длужносц свою нє забува, двор и дробизґ шмело чува.

13

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2007/2015.

УРОШ СЛАВЧЕВ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ

ТАМАРА ТИРКАЙЛА

У ОШ „Чаки Лайош” у Бачкей Тополї

у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове

За школярох осмей класи 1. юния орґанизовани банкет и шветочне додзельованє .дипломох. Найуспишнєйши школяре тей школи припознаня и дипломи достали у присустве родичох, шицких наставнїкох, школярох и велїх госцох. Як и каждого року, и тераз на тей шветочносци преглашени школяр ґенерациї. Плакету за тото високе припознанє достал Урош Славчев. Окрем же є добитнїк Вуковей дипломи, вон за посцигнути резултати на змаганьох ма ище седем специялни дипломи: зоз математики, историї, биолоґиї, информатичного и технїчного воспитаня, зоз физичного, сербского и руского язика. Участвовал и на змаганьох зоз нємецкого, английского и физики, та кед ше виберало школяра ґенерациї, значели му и тоти похвалнїци. На годзини руского язика поряднє ходзел од першей класи основней школи, та у висших класох ходзел и на змаганя. На Републичним змаганю того року Урош завжал друге место. Зоз одличним успихом закончел и Музичну школу на оддзелєню за ґитару. Барз люби и спорт, а насампредз кошарку. Активно тренира и сце предлужиц зоз тим спортом у суботицким клубу „Спартак”. Урош ма и гоби, а то фотоґрафованє. Сце ше уписац до ґимназиї у Суботици, на природно-математични напрям, а и студирац би любел дацо дзе математика главни предмет. Интересує го видзиц як жию и як ше уча студенти у других жемох, та ше наздава же годзен буц уключени до черанки студентох.

Спомедзи 56 школярох у трох оддзелєньох осмей класи найуспишнєйша була Тамара Тиркайла. Окрем же є добитнїца Вуковей дипломи, вона ма и вельо награди и припознаня зоз даскелїх школских предметох. Специялни награди достала з математики, сербского и руского язика, хемиї, биолоґиї и подобовей култури, а ма и подзекованя зоз нємецкого и анґлийского язика, и зоз историї и физики. При бодованю за вибор найлєпшого школяра Тамара достала 86 боди, цо було вельо вецей од других двох кандидатох за тото високе припознанє на концу осмей класи. Прешлого року участвовала на Републичним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика, а того року ше пласовала на Републичне змаганє зоз руского язика и завжала друге место. На 13. Смотри славянскей писменосци у Тителу у маю того року за писмени состав написани по руски достала першу награду. Активни є член и у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове, алє випатра же од шицкого найволї математику и рисованє. Планує ше уписац до ґимназиї, на математични напрям, а уж роздумує и о факултету. Любела би студирац ґрафични дизайн.

М. Р. и С. Б.

С. Барань

ЯК ШЕ ПРЕГЛАШУЄ ШКОЛЯРА ҐЕНЕРАЦИЇ На концу осмей класи школяре хтори вше були одлични – Вуковци, а винїмково успихи посциговали и на рижних змаганьох, придаваю до школи шицки дипломи, а по Правилнїку о преглашованю школяра ґенерациї окремна комисия бодую дипломи. Школа вреднує шицки дипломи зоз змаганьох од општинских по републични, та хтори школяр ма найвецей, його ше преглашує за школяра ґенерациї. Найважнєйши боди каждому школярови осмей класи тоти од Министерства просвити: за перше место 8 боди, за друге 6, а за треце 4 боди.

12

VIII

ИНТЕРВЮ ЗОЗ РЕЦИТАТОРКУ ВАЛЕНТИНУ МИХНЯК ЗОЗ ДЮРДЬОВА

ТАНЯ НАДЬ ШКОЛЯРКА ҐЕНЕРАЦИЇ У МУЗИЧНЕЙ ШКОЛИ

На Републичней смотри рецитаторох у Валєве у маю того року участвовала и Валентина Михняк, школярка у руским оддзелєню шестей класи ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове. Од кеди ци рецитованє гоби и хтори бул твой перши наступ?

– Рецитуєм од другей класи, и теди сом перши раз наступела на програми з нагоди Осмого марца.. Кеди ши у рецитованю посцигла найвекши успих? Мой найвекши успих бул на Републичней смотри у Валєве прешлого року кед сом завжала шесте место у Сербиї. Чи маш трему кед треба же биш вишла на бину? Нормално, як и кажди учашнїк, дакус ше боїм, алє то позитивна трема хтора ми помага же бим цо виразнєйше вирецитовала писню. Як ци ше удава звладац трему? Трема сама од себе скапе накадзи почнєм рецитовац, бо теди сом у швеце писнї хтору рецитуєм. Зоз хторим наступом ши була найзадоволнєйша? Нйзадовольнєйша сом була прешлого року на Републичней смотри, дзе сом посцигла по тераз найвекши успих. Як ши ше чувствовала кед ши чула же ши ше пласовала на змаганє до Валєва? Була сом барз радосна же у своїм возросту єдина представям Руснацох. Як ши дожила путованє до Валєва? Путованє тирва три годзини. Досц є напорне, алє тото дожице нїґда нє забудзем. Водзела ме наставнїца руского язика Мария Самарджич, котра ме и пририхтовала за змаганє. Цо ши того року рецитовала? Рецитовала сом писня Александра Пушкина „Сказка о рибарови и рибки”. Чи була велька конкуренция? Конкуренция була барз велька. Там участвовали найлєпши рецитаторе зоз цалей Сербиї. Задовольна ши зоз своїм успихом? Задовольна сом, алє вше мож рецитовац ище лєпше.

На закончуюцим Концерту школярох Школи за основне музичне образованє (ШОМО) зоз Кули, оддзелєня у Руским Керестуре, хтори отримани 28. мая у Велькей сали Дома култури, участвовали школяре хтори на тогорочних змаганьох, од покраїнского по интернационални характер посцигли найвекши успихи. Медзи нїма були и седмеро школяре керестурского оддзелєня ШОМО: Леон Юрич грає на кларинету, а на змаганю освоєл другу награду, Иґор Папуґа на тамбури-прим освоєл першу награду, Матей Катрина на тамбури-бас бул перши, а перше место завжали и Михайло Рацпети и Данило Йованович, хтори грали на гармоники. Ивана Планчак грала на клавире и завжала друге место.

Интервю водзела Мария Барна, школярка седмей класи зоз Дюрдьова

VIII

Таня Надьова школярка шестей класи на тамбури-прим у класи наставнїци Хелени Гарвильчак и наставнїка Милана Суїча завжала друге место. По тераз участвовала на велїх змаганьох и вше була медзи найлєпшима, та ю Наставнїцка рада ШОМО у закончуюцим школским року преглашела за школярку ґенерациї у Школи за основне музичне образованє у Кули. М. Афич

17

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2007/2015.

I награда

ЗБУЛО ШЕ – ВРЕДЗИ Пред штирома роками, кед зме ходзели до другей класи, опрез школи Замок майстрове кладли циви за ґаз. На пажички опрез школи була викопана длугока, узка дзира до хторей би ше одроснути чловек месцел до паса. Кед зме на вельким одпочивку вишли вонка, позберали зме ше коло дзири, прето же нас интересовала. Стала так уж даскельо днї. Вец на єдним вельким одпочивку хтошка почал брац

II награда

груди зоз громади глїни и руцац их до школскей огради. Ми почали робиц тото исте и одразу шицки руцали груди. Кед наставнїци вишли вонка и кед видзели яки зме нєшор направели, послали нас до єдней учальнї и гварели най ше явя школяре хтори паратовали. Вец нам подавали метли и мушели зме позаметац шицок тот нєшор хтори зме направели. Желько Сопка, VI, Руски Керестур

III награда

ЗРАДОВАЛА СОМ ШЕ Було то влонї кед сом пришла зоз шпиталю. Нє чула сом ше зоз своїма товаришами цали мешац. Сцигла сом дому щешлїва. На твари сом мала вельки ошмих. Наполудньовала сом ше и пошла сом до своєй хижи одпочинуц ше. У хижи ме чекали балони полїпени на муре и орманє, а на штред хижи стал стиропор у форми шерца на котрим писало: „Витай у своєй хижи!” Тото ми пририхтал младши брат. Була сом нєсподзивана и лєм цо сом нє заплакала, розуми ше, од радосци. Кед сом ше одпочинула, пошла сом до хижи дзе була мац. Нє знам чом, алє була барз возбудзена. Гварела най шеднєм и най нїч нє робим. Одразу сом учула як дуркла капурка и пес почал брехац. Кед сом ше рушела опатриц хто идзе, на уходзе були Оля, Лидия, Валентина и Андрей, мойо товарише з класи. Пообочковали ме, а на концу ми Андрей дал дарунок. Нє можем описац яка сом була щешлїва. Шерцо ми було виполнєне з любову товаришох. Кед зме пошедали, отворела сом мещок у хторим бул сок и кекси, тоти хтори я найволїм. Дакус зме ше картали и бавели зме дружтвени бависка. Шмеяли зме ше кед Андрей читал франти з новинох. Вельо раз ме мойо товарише нєсподзивали, алє тото цо ми пририхтали за врацанє дому зоз шпиталю, нїґда нє забудзем. Єлена Горняк, VI, Дюрдьов

ДОК ВИРОШНЄМ, БУДЗЕМ... Пача ше ми вельо розлични занїманя, алє бим найволєла буц апатикарка. Тото занїманє ше ми попачело пред двома роками, кед сом раз пошла з мацеру до апатики. Пред тим сом вельо роздумовала о тим цо бим любела буц док вирошнєм, а теди сом ришела же будзем апатикарка. Кед нам у апатики давали лїки, я вше мушела перше пречитац як ше волаю, а опатрала сом и назви других лїкох. Дзекуюци мойому интересованю за назви лїкох, тераз уж знам вельо о нїх и о тим кельо раз на дзень ше их муши пиц. Любим дознац за нови файти лїкох и пречитац як ше их хаснує. Тото занїманє ше ми пачи, бо апатикаре помагаю людзом. Гуторя им кельо днї и як часто маю пиц одредзени лїки и цо вони лїча. За тото занїманє потребне вельке знанє зоз медицини и латинского язика. Муши ше шицко тото барз добре научиц, бо ше у роботи нє шме погришиц. Наздавам ше же ше по законченю основней школи упишем до медицинскей школи, на напрям фармациї и же єдного дня и я постанєм апатикарка. Теодора Тодорович, VI Руски Керестур

АНТОНИЯ МОНАР

МАРКО НЕДИЧ

ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре

ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре

За школярку ґенерациї у ОШ „Петро Кузмяк” вибрана Антония Монар, школярка VIII б оддзелєня, хтора у своєй ґенерациї, медзи вельо вреднима товаришами и товаришками за очко була вреднєйша, упартейша и витирвалша, а вельо раз и найшвидша. Як стої у єй школскей биоґрафиї, през цале школованє посциговала одлични успих зоз шицкима петичками, мала прикладне справованє, та на шветочносци хтору Школа пририхтала малим матурантом, достала и Вукову диплому. Окреме любела наш руски язик зоз хторого на велїх змаганьох, од школского прейґ окружного по републичне, освойовала перше, друге, чи треце место, од шестей по осму класу. Од пиятей по осму класу Антония тиж була успишна и на змаганьох зоз сербского язика як нємацеринского, дзе заберала даєдно з перших трох местох, а подобнє и зоз Технїчно-информатичного образованя насампредз у обласци Транспортней култури. Попри шицкого цо поспоминане, Антонийова найвекша любов заж лєм була спортска култура, поготов атлетика а у нєй скаканє до висока дзе посцигла тиж вельо найвисши резултати. Остатнє найвисше припознанє за свою Школу виборела у осмей класи на Републичним змаганю зоз Физичного воспитаня дзе завжала перше место, а и з тей обласци, у висших класох, посциговала даєдно з перших трох местох на шицких уровньох змаганя. Антония и свойо дальше школованє планує предлужиц у керестурскей Школи, тє. у єй руским оддзелєню Ґимназиї.

За школяра ґенерациї у коцурскей основней школи „Братство-єдинство” вибрани Марко Недич зоз руского оддзелєня осмей класи. За тото високе припознанє ше кандидовали тройо школяре, алє Марко мал найвецей боди зоз рижних змаганьох и найвецей дипломи за завжати перши, други лєбо треци места зоз вецей предметох и обласцох. Окреме ше може похвалїц зоз дипломами зоз окружних змаганьох зоз математики и физики, понеже то обласци хтори го найбаржей цикавя. Тиж ма и числени дипломи и припознаня зоз рецитованя, од општинских, зонских, покраїнских, та аж по Републичну смотру у Валєве.

– Цешим ше зоз тим же сом вибрани за школяра ґенерациї, кажде би ше цешел. Мой труд и закладанє нє було даремне, и мило ми же сом закончел тоту школу и же сом преглашени за найуспишнєйшого. Нїґда ми нє було чежко учиц ше у школи и кажди предмет сом любел подєднак – гвари Марко. Попри порядних школских активносцох, Марко люби бавиц шах, а зоз школским тимом ше змагал на окружним змаганю. Тиж люби бавиц и фодбал, а закончел и основну музичну школу у Вербаше дзе ше учел грац на виолини. Цикаве спомнуц же Марков брат Иван и шестри Ана-Мария и Николета тиж були школяре ґенерациї, и школованє предлужели у Вербаскей ґимназиї „Жарко Зренянин” на природноматематичним напряме. Марко свой талант и знанє предлужи розвивац праве там дзе и вони. Хвильково ше рихта за приємни испити, алє за ньго то нє таке страшне.

– Тот испит ми будзе таки як ещи єден контролни задаток – гвари Марко.

М. А.

18

VIII

VIII

Т. Ходак

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ИСУСОВИ НАЙМИЛШИ ДЗЕЦИ

З

а Исусом ишло вельо народу. Шицки од Нього цошка глєдали: дахто виздравенє, дахто пораду, а дахто и же би чул яку нову науку шири по швеце. Шицки ше барз чудовали Його науки котра була иншака як по теди. Исус научовал же Бог наш добри Оцец, же нас безгранїчно люби, же дал за нас аж и свойого єдиного Сина котри умар за нашо грихи. Вон нас люби и теди кед за ньго нє маме часу або пойдземе од Нього. Вон ше барз стара за наш каждодньови живот, карми нас и требали бизме му вериц же нам да шицко цо нам потребне, бо є наш Оцец. А яки би то бул оцец кед би дзецом нє дал цо им потребне? Исус, док пребувал ту, на тим швеце, нє забувал дзеци. А у тедишнї час нє бул обичай же би ше дзеци дружели зоз таким вельким Учительом. У Евангелиї записане же раз кед родичи приведли дзеци ґу Исусови, апостоли их одбивали од Нього. Цикаве же святи Марко записал Исусово нєзвичайне справованє, та гвари же ше Исус нагнївал на апостолох и гварел им: „Пущце дзеци най приходза ґу мнє и нє сперайце им, бо таких Царство Боже!”. Далєй Исус гварел же му дзеци окреме мили, и кед старши нє буду таки як дзеци, нє войду до Царства Божого, до Його безгранїчней любови. Яке то вельке опомнуце за старших! Яке вельке довириє Исус ма ґу дзецом!

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН ЦАРСКИ ДЗВЕРКА – штреднї двойнїсти дзверка на иконостасу. Спрам церковних предписаньох на нїх намальоване Благовищенє и штирме евангелисти – Матей, Марко, Лука и Йоан. Благовищенє на царских дзверкох зявює ше уж у 11. столїтию. Дакеди кладли горе, на царски дзверка фиґури кральох Давида и Соломона и цитати зоз Старого Завиту, котри нависцую инкарнацию другей Божей особи. Долу кладли фиґури апостолох Петра и Павла. Споза дзверкох на иконостасу церковна зависа. Назву свою достали од того же, окрем священства, през тоти дзверка могол прейсц и цар.

10

Прето, мили дзеци, кед знаме як нас Исус люби, як ше за нас стара, нє було би крашнє кед би и ми Його так нє любели и кед бизме нє приходзели ґу Ньому вше кед можеме. Вон пребува у Божим храме, у церкви. Нє досц лєм присц ґу Ньому, алє Го и прияц до себе у святей Причасци, дзе так барз сцел остац з нами, та гварел: Нє охабим вас як широти – останєм з вами кажди дзень до конца швета! Прето будзме прави товарише. Окреме зоз нашим найвекшим товаришом. Нє забувайме Го анї тераз, кед конєц школского рока, кед почина длуги лєтнї розпуст, кед ше опущиме од обовязкох. Бо, найбаржей ше опущиме и одпочинєме праве при доброму приятельови. Вон нас розуми и вше нас з радосцу чека, без критики и гандрованя. Чека нас таких яки зме, єдноставни и щири. Радуйме ше и будзме з Нїм вше, та и влєце, кед нє ходзиме до школи и на виронауку.

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ I награда

НА КОНЦУ ДРАЖКИ ДЛУГОКЕЙ ОСЕМ РОКИ

Пришол и тот остатнї мешац нашого заєднїцкого друженя. Шицки ше шмеєме, алє у глїбини души знаме же о даскельо мешаци нє будземе так часто вєдно. Конєц школского рока уж барз блїзко и шицки ше трудзиме же бизме тоти остатнї тижнї препровaдзели найкрасше, без звади и спричканя. Даєдни смутни, даєдни ровнодушни, алє знам же каждому тоти осем роки значели вельо и же останю у паметаню. Шицки нашо дожица, гунцутства, шмишни подїї, заєднїцки екскурзиї и вельо койчого будземе паметац и з ошмихом ше здогадовац тих красних хвилькох. Свою класу будзем паметац по барз забавних и шмишних подїйох. У нїзших класох зме ше часто вадзели, алє заш лєм зме остали зложни и бранєли зме єдни других. Як зме росли, так зме похопйовали же нашо приятельста маме чувац и нїкого нє видвойовац, алє каждого прилапиц та-

кого яки є. Думам же и наставнїцом останєме у красним паметаню, гоч зме часто були нєподношлїви и нє слухали зме их на годзинох. Тераз, кед поздаваме упечатки и шицки дожица зєдинїме до єдней громадки, зрозумиме же тоти осем роки барз швидко прешли, же зме цали час були у даяким другим швеце, думаюци же маме ище вельо того вєдно прежиц. Алє, тот нєзаобиходни розход котри нїхто нє жада, уж барз блїзко и нєодлуга кажде пойдзе по своєй дражки Як цо зме ше у першей класи зишли, злєкнути од тей велькей школи и обовязкох, так ше тераз розходзиме и видзиме же шицко прешло. Наздавам ше же тот наш розход нє будзе уплївовац на нашо одношеня, же о каждому зачуваме красне думанє и памятки, гоч нас живот одведзе на розлични драги, будзе нам давац и нови почежкосци, алє и нови приятельства. Тамара Тиркайла, VIII, Дюрдьов

о. Владислав Варґа

Духовна приповедка

ПОДЛИ ЗВИКНУЦА Єден богати чловек замодлєл старого учителя най му одвикнє сина од подлих звикнуцох. Учитель одведол хлапца до парку. Шпацирали ше, а вец ше застановели и учитель гварел хлапцови най вирве зоз жеми єдну малу рошлїну хтора росла коло дражки. Хлапец влапел рошлїнку з двома пальцами и вирвал ю з кореньом. Вец му учитель указал векшу рошлїну, та гварел най и ю витаргнє. Хлапец порвал дакус баржей, та и тоту рошлїну вицагнул зоз жеми.

– А тераз вирви тото – гварел учитель и указал му нєвельки черяк. Тераз хлапец мушел уложиц шицку силу, алє ше му удало.

– Добре. Алє, най видзим чи ши годзен вицагнуц з кореньом тото древо – предлужел учитель, указуюци хлапцови розконарени дуб. Хлапец облапел стебло з обидвома руками, пробовал го розкивац, алє ше древо анї кус нє закивало. Дуб пущел корень глїбоко до жеми, та ше хлапец даремно мордовал.

– Нєможлїве з руками вицагнуц зоз жеми таке древиско – гварел на концу.

– Видзиш, сину, так то и зоз подлима звикнуцами. Док су млади, лєгко их мож викоренїц, алє кед ше розвию, кед ше розконаря як тото древо, чежко ше з нїма бориц.

III награда

I награда

ОЧИ ЖВЕРАТКО ДУШИ Єден погляд. Шветлосц, цеплота. Патрел на мнє зоз ошмихом на твари. Їжим ше. Жирячки. Чувствуєм же червенїм. Спознала сом же у єдних очох мож видзиц тельо красоти. Облапел ме. Шерцо ми вше баржей дуркало. Попатрел на мнє и гварел же ме люби. Його умилни глас ме змирює и опущує. Чувствовала сом ше як кед бим була на седмим нєбе, там дзе Слунко греє. Ошмихнул ше щиро. Тото чувство нє мож описац. Таргла сом ше. Облапел ме. Ошмихла сом ше, гоч сом нє була свидома. Чувствовала сом його цеплоту, його диханє. Приблїжел ше ґу мнє и побочкал ме. Ноги ше ми тресли. Влапел ме за руку. Гварел же ме нїґда нє пущи. Руки му були цепли и нїжни.

Александра Русковски, VIII Руски Керестур

НА МОЇМ БУДУЦИМ РОБОТНИМ МЕСЦЕ Як час помали преходзи и як ше приблїжує юний, вше частейше роздумуєм до хторей школи най ше упишем. Мушим думац и о тим дзе познєйше будзем роби, а нє лєм же бим ше уписала до цо лєгчейшей школи. Уж длугши час ше информуєм о Медицинскей школи у Новим Садзе. Любела бим ше уписац на напрям за фармацеутского технїчара. Тото занїманє ме найбаржей заинтересовало. Роби ше у чистей просториї, нє дорушує ше други особи – пациєнтох, а помогнє ше им. Дохтор випише рецепт за лїки, а я вец лєм дам пациєнтови и наплацим кельо тоти лїки коштаю, потолкуєм кеди и як их треба пиц, бо людзе нє розумя фахово термини, окреме кед су написани на латинским язику. Кед закончим тоту школу, верим же ми нє будзе чежко робиц у апатики. Любим помагац людзом. Алє, єст цошка цо ме знємирює. Фармацеут ма вельку одвичательносц. Муши барз мерковац же би нє видал погришни лїки и муши ше пациєнтови питац чи є на нїх нє алерґични. Чувствуєм же би ми тота робота найбаржей одвитовала, же бим ю могла совисно окончовац. Любела бим такой после законченей школи найсц роботу. Вредно бим робела и шпоровала бим пенєжи, бо плануєм путовац и видзиц други жеми. Ивана Цап, VIII, Дюрдьов

VIII

19

НЄЖЕ ЗҐОДНА ТОТА ШКОЛА, ЛЇЧИ ЛЄНЇВОСЦ И ОСАМЕНОСЦ Моя школа ше вола „Братство-єдинство”. Любим ю, бо у нєй можем научиц шицко цо нє знам. Ходзим до нєй и пре друженє. Ту мам вельо товаришки и товаришох. Барз любим мою учительку. Добра є и шицких нас, школярох люби. Вше ше трудзи потолковац нам шицко цо нє розумиме. Кед научиме шицко плановане за єден дзень, учителька ше з нами бави. Кед достанєм слабшу оцену, учителька мою лєнївосц лїчи на дополнююцей годзини. Мария Скубан, II, Коцур

НАШО ДВОРИ May Siv~, II, Ruski Kerestur

МОЯ ТОВАРИШКА Моєй найлєпшей товаришки мено Анастасия. Вона ма седем и пол роки. Ходзи до истей класи як и я. Анастасия ма кафово очи и власи. Красна є и добра є школярка. Люби ше бавиц. Вибрал сом ю за найлєпшу товаришку прето же є барз добра и же вше вєдно дзелїме ужину. Душан Пастор, I, Нови Сад

МУДРО СОМ ПОСТУПАЛА Велїм сом помагала на рижни способи, алє сом найбаржей помагала моєй баби. Вона була вельо раз оперована, а остатня операция єй була барз чежка. Длуго була у шпиталю. Вец дїдо пошол на авту по ню. Кед сцигли дому, я баби намесцела кавч же би такой могла лєгнуц. З маму зме уварели юшку, бо баба нїч инше нє могла єсц. Кажди дзень сом єй помагала. Лєм кед сом була у школи лєбо сом мала даяки други обовязки, нє могла сом єй помогнуц. Кед сцела стануц напиц ше води, гварела сом же єй я принєшем. Ношела сом єй єдзенє и помагала сом єй стануц кед сцела пойсц до купальнї. Дас мешац сом єй так помагала и робела сом цо требало по обисцу. Вона нє могла гонїц бициґлу, та я ходзела место нєй до предавальнї. Кед виздравела, вец вона шицко сама робела. Алє я єй и нєшка помагам у велїх роботох. Мудро сом поступала, бо сом єй помагала же би очувала здравє. Златка Канюх, IV, Дюрдьов

20

У нашим обисцу єст три двори. У преднїм дворе маме красну заградку. У нєй рошнє квеце и даскельо овоцово древка. Ту бива и папаґай Куки. Його клїтка заквачена на муре. Под клїтку мала хижка за пса. При хижки плєцена кошарка у хторей шпи кандур Шивко. Жули и Шивко добри товарише. Вєдно ше бавя, а дакеди вєдно и шпя. У заднїм дворе маме два вельки пси – Лария и Бобия. Вони чуваю татово машини. У гумнє маме и кури. През цали двор направени чардак за кукурицу. Там и ґаража за авто. За ґаражу драга по капуру. По нєй тато виганя трактор кед идзе на польо. При капури рошнє вельки лїсковец. Коло мурика мама насадзела малини и ягоди. Я найволїм лєто кед зрею вишнї и кайси посадзени коло ґаражи. Барз ше ми пача нашо двори. Вше ше ту можем крашнє бавиц. Найволїм кед през наш вельки двор идзем до баби. Валентина Рац, III, Руски Керестур

Milan Garvil~ak, III, [id

ҐОРДАНА МАЛЕТИЧ

П

СТАРА ЛЇПА

ознам когошик хто жиє у парку, нєдалєко од мойого облака. Довирлїви є и сиґурни приятель хтори ме нїґда нє знєверел. Дакус ше бриґуєм за ньго. То стара лїпа. Стара, гварим, гоч нє знам кельо ма роки. Була ту и пред моїм приходом, а я уж вецей як трицец роки патрим през облак и закукуєм до єй коруни, чекаюци птици. Одпочиваю ше на єй конарох тащки, голуби, питоми и дзиви, герлїчки, цинки, врани и страки. Вони домашнї и зявюю ше поряднє, кажди дзень. Злєтую и на мой облак на чиєй дески вше єст дакус єдзеня за нїх. Окреме ше радуєм нє барз частим госцом: лєсовому дохторови, лєбо ричному голубови и даєдному страценому папаґайови. Вони нїґда нє злєтую на облак. Мушим ше нагнуц и здалєка уживац у їх веселих хвилькох. Звикла сом припатрац ше на лїпу цали рок. На яр чекам младе лїсце. Патрим як ше конарчки очкаю. Нацагуєм ше през облак, лапам найблїзши конар и пипам го. Кед страцим сцерпенє, одразу збачим як ше верхи надули, полни зоз склубаченима лїсточками, нєсцерпенима же би вискочели и указали ше. А кед руша, трепеца и вецей их нє мож провадзиц. Одразу лїпа швитнє облєчена до нїжних желєних лїсцох хтори прейґ ноци замоцнєли. Влєце предо мну друге чеканє. Зажадам єй блядожовти пахняци квитки. Пах ше зяви позно, кед уж шицки други лїпи од давна пахню и кед ше злєкнєм же забули рушиц. Кармим так герлїчки, а витор нараз, яґод случайно, заколїше конар и – ниа – на нїм видзим стрибернїсти квет, ище малючки. То ше лїпа хвалї и чудує ше як сом лєм могла подумац же забула розквитнуц. У длугих жимских дньох лїпово конари, ношени з витром, дуркаю до облака. Знам же то нє лєм од витру. Лїпа ми гутори же є сама, же єй чежко на курняви, на дижджу и ляду. Отворим облак, нагнєм ше и цешим ю же нєодлуга придзе яр. И вона наисце приходзи, а я знова застарана пипам верхи конарох. Лїпа ше шмишка у себе: одкаль тото поцерпанє? Вона довирлїва як жем. Знам, алє нє можем нє дзбац за дакого хто ми таки важни. Преложела М. Р.

АНДЄЛКО ЕРДЕЛЯНИН

ДОК МЕ ОЦЕЦ УКЛАДА СПАЦ Док ме оцец уклада спац, значи, сце ме поспреведац, док ми рисує кенґурчата и жирафи, вон попиє седем шольки чарней кафи. Док ме оцец уклада спац, значи, сце ме насанкац, док ме ґуцка, розмазує и гласка ми власи, вон поє пол кили колбаси. Док ме оцец уклада спац, лає, дудре, гандрує, та ше зо мну мордує, вон поє цалу вечеру, и попиє литру и пол шприцеру. И потим ше до ситосци нашпи, док його мали гунцут нє зашпи.

9

ЕРНЕСТ ТОМПСОН СЕТОН

ВОВК ЛОБО

НАЙМИЛШЕ ДРЕВО Древо хторе я найволїм то вишня. Кед красна хвиля, шедзим на лавочки под вишню. Дакеди шедзиме вєдно моя шестра и я, и єме чоколади. Кед ґу нам приду мама и тато, вец шицки уживаме. Влєце положиме коло вишнї базен, наполнїме го з воду и цала фамелия ше купа. Кед вишнї узрею, обераме их. Любим препровадзовац час под нашу вишню. Там ше найволїм и бавиц.

(Скрацена приповедка)

Андєла Горняк, I, Ґосподїнци

ЯР У МОЄЙ ЗАГРАДКИ

Пришла яр и до нашей заградки. Зобудзела у нєй ярнї квитки. Цифровани, рижнофарбово, випатраю як балерини. Зоз благим витром танцую вшелїяки танци. Пах ше шири доокола. Мотилї и пчолки злєтую з єдного квитка на други. Древа барз пахню. Любим яр и мою заградку полну з квецом. Вона ми приноши радосц.

Л

обо бул вельки шиви америцки вовк хтори жил зоз своїм чупором у долїни Карампо у Новим Мексику. Волали го „Стари Лобо” або „Краль Карампоа”. У чаше 1890-тих рокох, понеже им нєстало дзивини у природи, вовки почали нападац статок приселєнцох. Ранчере пробовали отровац Лоба и його вовки з отровнима мамками – фалатами загинутей дзивини, алє их вони керовали. Вец ранчере кладли рижни ступки и орґанизовали ловарски гайки, алє без успиху. Потим понукнута награда, тисяч долари за Лоба. Єден ловар накладол отровни мамки, меркуюци же би вовки нє осетели людски пах. Идуцого дня мамки нєстали. Шицки думали же Лобо загинул. Познєйше нашли шицки мамки на громади, схопно закрити. То могол зробиц лєм вовк, таки як Лобо. Ловар набавел нови, окремни желєзни мачки* и поскривал их по Лобовей териториї. Алє нашол шицки тоти мачки одкрити. Нїяк ше му нє удало влапиц Лоба. Док камповал над потоком, ловар наишол на Лобов шлїд по шнїгу, як провадзи чудни менши шлїд. Була то його пара, била вовчица Бланка. Ловар раховал же ше вовчица влапи до даєдней мачки у узким преходу, хтори Лобо обкероСИНИША ТЕРЗИЧ вал. Так ше и случело. Вовчица боляцо завивала, док Лобо лєжал при нєй. Кед збачел ловарох, одбегнул на сиґурну оддалєносц и припатрал ше. Ловаре на коньох руцали шильки на вовчицу и зацаговали штранґи. Лобо тиж нарату завивал. Бул то предзераюци глас полни опомнуца, жалосци и прекосци. И попри опасносци, Лобо провадзел Бланков пах аж по ранч, Док шедзим у полуцмоти, дзе ловаре зохабели єй цело. Гоч уж сановал вовка, ловар предлу- одразу ме лапа страх – жел свой план до конца, влапиц Лоба. Порихтал ище даскельо мач- чуєм як ше зоз конку хтошка пендра на поверх. ки и прецагнул их по Бланки же би мали єй пах. И конєчно, 31. януара 1894. року Лобо ше влапел до велькей желєзней мачки, зоз шицкима штирома ногами. Чежко ранєти, стал Прикрада ше и приходзи, и завивал. Порушани з його храбросцу и вирносцу ґу своєй пари, я сам дома, яке цлїве, ловар нє мал моци забиц го. Други ловаре го повязали зоз штранґ- уж є ту, нука уходзи, ом, надзали моцну кошарку на писки, виложели го на коня и однє- сцекнуц нєможлївееее... сли на ранч, дзе го завязали з ланцом. Лобо уж нє дзбал за ловарох, лєм ше запатрал до прериї. Умар тей истей ноци. Пукло му шерцо. Скрити сом под столом, Двоме ловаре го положели ґу Бланки. „Тераз сце знова вєдно”, гва- хтошка ми з ноги скору здзера, однїмам ше, копам до ньго – рел чловек хтори го ловел. ша, анї я нє од вчера... З анґлийского пририхтал Юлиян Пап

ДОК ШЕДЗИМ У ПОЛУЦМОТИ

Толкованє: * желєзна мачка – желєзна направа, звичайно округла, зоз зубами, за лапанє векшей дзивини (як вовки, лїшки и под.); кед дзивина на ню станє нагло ше завера з моцним фейдером; нєшка ше нє хаснує, понеже ше дзивина з ню барз покалїчи. (Цала приповедка ма коло 20 боки. Вибрал и препатрел професор Ю. Рамач)

8

Мац ми гвари: „Чом так кричиш?! Зобудз ше, вола це школа! Вше кед филми страшни патриш, бридки сни ци доокола.”

Прешпивала М. Римар

Павле Бесерминї, III, Коцур

Ivan Se}edi, III, Verbas

ЧИ ЗМЕ ЗАСЛУЖЕЛИ РАДОВАЦ ШЕ РОЗПУСТУ Блїжи ше конєц школского рока, та зме шицки возбудзени, бо приходзи розпуст. Тераз ше ище вше учиме и трудзиме ше же бизме мали одлични успих. Я роздумуєм цо будзем робиц през розпуст и дзе будзем ходзиц, алєе пре таку пременлїву хвилю нїч ми нє приходзи на розум. Як и каждого лєта, и тераз пойдзем до баби до Вербасу. Там останєм два тижнї. Док ше врацим, будзем ше зоз товаришами зоз сушедства бавиц на джмурки, а зоз Єлену, Олю, Лидию и Валентину ше будземе вожиц на бициґлох. У авґусту будзе вельо вешеля. Перше будзе родзени дзень моєй шестри, вец Лидийов, а потим Андрейов родзени дзень. Концом авґуста будзе фестивал „Най ше нє забудзе”, а можебуц нам приду госци зоз иножемства, та упознаме вельо людзох. Найволїм кед после концерту маме заєднїцку вечеру и друженє, та танцуєме, шпиваме и вешелїме ше. Лєдво чекам розпуст, а думам же сом го и заслужела, бо сом ше цали рок трудзела у ученю. Наздавам ше же з фамелию пойдзем до Мадярскей. Тераз ше ище мушим учиц же бим була одлична школярка. Валентина Салаґ,VI, Дюрдьов

Marina Simanovi~, III, Biki~ Dol

ТО Я

Я бивам у Ветернику зоз маму, татом, шестринїцу, бабу и бачиком. Мам и пса. Мено му Медо. Дома маме и кури. Я ходзим до трецей класи у школи „Михайло Пупин”. Од предметох найволїм виронауку, математику, сербски язик и физичне. Мой гоби то фолклор. Любел бим ше уписац и на карате и на фодбал. Найволїм єсц шпинату, шпаґети, сарми, бананово чоколадки, помаранчата... Мойо найлєпши товарише то Марко, Неманя и Алекса. Кед мам шлєбодного часу, бавим бависка на компютеру. Поздравям шицких читачох „Заградки”. Александар Сакач, III, Ветерник

21

Visti zoz {koloh... РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ РУСКОГО ЯЗИКА На 15. Републичним змаганю зоз руского язика, хторе отримане 21. мая у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове, участвовали штерацецеро школяре седмих и осмих класох хтори порядну наставу маю по руски и гевти хтори мацерински язик виучую як виборни предмет. Змаганє було барз успишне, бо кажди школяр завжал перше, друге лєбо треце место. Порядна настава – VII класа I Екатарина Путник и Тереза Будински (Руски Керестур), Марко Буила (Коцур) II Анастасия Чордаш и Марияна Мали (Коцур), Мартина Афич, Мария-Славка Мудри, Инес Санкович (Руки Керестур), Мария Барна (Дюрдьов) III Микола Салонтаї (Коцур) и Иван Чизмар (Руски Керестур) Порядна настава – VIII I Йована Ноґавица, Антония Монар, Михаела Еделински, Александра Русковски (Руски Керестур) и Марко Недич (Коцур) II Тамара Тиркайла, Аня Роман (Дюрдьов) и Александра Горняк (Коцур) III Александар Горняк, Наташа Медєши, Катарина Фейди (Коцур) и Даря Хромиш, Ивана Цап, Николая Бесерминї (Дюрдьов) Виборна настава – VII и VIII класа I Сара Мармила (Кула), Яна Бодвански, Лара Петкович, Ана Петкович (Нови Сад), Мая Венчельовски, Мирко Венчельовски (Ветерник), Дина Мудрох (Сримска Каменїца), Александар Мученски, Петар Медєши (Вербас), Милена Костич (Сримска Митровица) II Мирослав Надь (Бачинци), Ана Медєши (Вербас), Урош Славчев (Бачка Тополя), Мила Кишрацик (Савине Село) III Дарко Бучко (Бачинци)

ШТЕФАН ЧАКАН

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ СЕРБСКОГО ЯК

НЄМАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

На Републичним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика, хторе отримане 22. мая у Основней школи „20. октобер” у Суботици, участвовали и посцигли найлєпши успих школяре Основней школи „Петро Кузмяк” зоз Руского Керестура. У конкуренциї седмих класох змагали ше шейдзешацецеро школяре, а перше место завжала Мартина Афич. Тереза Будински и Мария-Славка Мудри подзелєли треце место. Медзи двацец седем школярами осмих класох найлєпши успих посцигла и завжала перше место Леонтина Штефанко. Друга була Йована Ноґавица. На Републичним змаганю участвовала и Инес Санкович зоз седмей, и Михаела Еделински зоз осмей класи. За змаганє шицких школярох у керестурскей школи пририхтовала наставнїца сербского язика Мария Балїнт. Каждого року на Републичним змаганю посцигую одлични резултати, а того року були найуспишнєйши. М. А.

22

СОЛОВЕЙ, САРНЯЧАТА И ВОВК

Г

ладни шиви вовк ше спущел з брега до гаю у намири же би наполнєл свой празни жалудок. Осторожно ше прецаговал коло черякох, нюхал шлїд, а источасно мерковал же би нє ступел до поставених желєзних мачкох або же би ше нє стретнул з ловарскима псами. Нєдалєко од вовка, под єдним дубом, безбрижно ше бавели сарнячата. Мац срня з часу на час нємирно дзвигала главу же би напахала опасносц. Нараз порвала главу и упарла застрашени очи у напряме одкаль приходзел вовк. У тей хвильки на споднї конари велького дуба злєцел соловей и почал гласно чвиринкац прекрасну писню. Цали желєни гай одгуковал од писнї, так же ше гладни шиви вовк нєсподзивал. Застановел ше; попатрел на конари з котрих ше розлївал прекрасни шпив. Направел ище єден крочай и нєздобачки станул на сухе ґраньче. Конарик пукнул, сарня ше таргла и обачела вовка котри ше ище вше упатрал до споднїх конарох дзе ше находзел соловей. Мац сарня осторожно дала знак сарнячатом же би ше покрили медзи коляци черяки, а сама почала сцекац же би на тот способ прицагла на себе увагу вовка. Спреводзка ше єй насправди удала. Вовк ше розбегнул за ню, оганял ю єдну хвильку, а вец видзел же ю нє годзен здогонїц, та ше ришел врациц на исте место. Раховал же можебуц найдзе покрити сарня-

АГНЕТA БУЧКО ПАПГАРГАЇ

БАБОВ КВЕЦИК

чата, алє и ту було даремно. Нагнївани обрацел ше на други бок и ришел глєдац даяки други плєн... О хвильку ше врацела и сарня ґу своїм сарнячатом. Соловей ище вше шпивал свою прекрасну писню. Сарня пришла ґу дубу.

– Дзекуєм ци, соловейку, же ши нам виратовал живот. Поведз як це можем наградзиц за твойо добре дїло?

– О, нєт на чим дзековац, добра сарньо. Кед сом обачел вовка як идзе ґу вам, пробовал сом го зоз своїм гласом збиц з драги по котрей ишол. Як видзиш, удало ше ми застановиц го на хвильку. Мнє найвекша награда кед можем зоз своїм гласом дакому подаровац щесце – одвитовал соловей и одлєцел зоз споднїх конарох велького дуба цо рошнє у гаю под брегом.

Як лєм бежа тоти ножки! Гайде, влап ме, бабо! Хто же може влапиц крочай хтори бежи як ракета доокола, а вец просто и найдзе ше у заградки дзе розквита квет до квета? Дзе ше то скрил бабов хлапец, кед з руками очи закрил же би баба подумала же там чудни квецик мала? А вец квецик ше розбегнул – бежи, бежи зоз ножками!

– Влап ме, бабо, кед же можеш! Вистала уж стара баба лапац хлапца по заградки, дзе єй квеце сталябане и ґу жеми поваляне. Вистаню и мали ножки и бегац престаню, та го його мила баба вец влапи на спаню!

7

Visti zoz {koloh...

13. СМОТРА СЛАВЯНСКЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛУ СЕРАФИНА МАКАЇ

РИБАРЕ ОСОБИ: Кирил и Йовґен

(При беґелю, зоз циґонями, мередовом и чуварку.) ЙОВҐЕН: Та, цо гвариш, пайташ, нєшка нє цвенка риба? (З подшмихом.) А, кеди же тебе цвенкала? КИРИЛ: Цо, нє вериш? Но, лєм кед биш видзел всоботу! Таку харчу сом вицагнул. (Указує зоз руками дас пол метера.) ЙОВҐЕН: Цо, таку? Як же ши ю вицагнул? Мал ши мередов? КИРИЛ (спрично): Правда же сом мал, цоже ти думаш?! ЙОВҐЕН: Од кого же ши го пожичел кед свой нє маш? КИРИЛ: Од кого? Дал ми Янко. ЙОВҐЕН: Ого-го, дал ци Янко! Як же ци дал кед бул зо мну на беґелю и мал мередов! КИРИЛ: Но, добре, нє мал сом мередов, та цо? (Лєм цо нє плаче.) ЙОВҐЕН (упарто): Як же ши вец харчу вицaгнул? КИРИЛ: Га так, без мередова. ЙОВҐЕН (зачудовано): И нє пукнул ци найлон? КИРИЛ: Та дзе! (Толкує.) Знаш, шедзим я так, а воно, знаш, поцагло, палїчка аж подскакує. Хвацим ю, вона на лїво, я на право, я ґу себе, вона цага напредок. Вец сом одпущел найлон та ю водзим, а вона шалєно цага, та цага. Мучела ме дас петнац минути, найлон зацаговала, думал сом же пойдзе, алє нє. Змирела ше, и я ю крашнє вицагнул. Озда вистала. ЙОВҐЕН (подшмихує ше): А цо гвариш, яка була? КИРИЛ: Га, така, коло два кили. ЙОВҐЕН: И, гвариш, вицагнул ши ю без мередова? КИРИЛ: Гей. Цо, нє вериш? ЙОВҐЕН (спрично): Нє верим: Таку рибу нє мож без мередова вицагнуц!

6

КИРИЛ: Га, добре, и ти чудак, ша же нє мала два кили, килу мала, сиґурно! Шмем ше ставиц! ЙОВҐЕН: Анї килову нє мож так лєгко вицагнуц. КИРИЛ: Но, добре, яки ши чудак. Була дас, ниа, така! (Указує дас двацец центи.) ЙОВҐЕН: Така могла мац дас двацец деки. КИРИЛ и ЙОВҐЕН: Ша двацец деки нє за подценьованє! Треба и таку дочекац! ЙОВҐЕН: Гвариш же була харча, ша харча тераз нє цага! КИРИЛ (уж плаче): Добре но, нє харча, алє цошка подобне. ЙОВҐЕН: Та цо вец була, червенопирка чи бротфиш? КИРИЛ (маха зоз спущену главу): Ага! ЙОВҐЕН: Но, тераз ци, пайташ, верим. Идземе лапац риби! Палє, меркуй, цошка ци шалєно цага, дай мой мередов. Тримай, водз ю, ого! То цошка огромне. Чи нє кит, чувай ше! Лєм нє розумим як це сце така велька риба, а я ту шедзим на беґелю же сом себе уж зоз задком вичухал шедзиско, а риба ме нє сце. Мам и опрему, и прикармюєм, алє приходзи лєм дробна. Я думал же ти вше циґанїш, алє тераз видзим же ти прави рибар, а я яґбачу же зохабим рибаренє и почнєм плївац. Хто зна, можебуц зо мнє будзе прави спортиста, таки! (Надува ше.)

Шветочна програма и додзельованє наградох и припознаньох найуспишнєйшим школяром отримане 23. мая 2015. року у Тителу. Школяре зоз цалей Сербиї на Конкурс посилали литературни роботи писани на болгарским, македонским, сербским и руским язику. Литературни роботи написани на мацеринским, руским язику, того року послали лєм школяре зоз Руского Керестура и Дюрдьова, а калиґрафски роботи лєм школяре зоз Дюрдьова. Гоч плановани и награди за состави школярох нїзших класох, на розписани Конкурс ше нє одволала анї єдна наша учителька. Штреднї возрост (5. и 6. класа) 1. Желько Сопка, Руски Керестур: „Збуло ше – вредзи призначиц” (наставнїца Ксения Шовш) 2. Єлена Горняк, Дюрдьов: „Зрадовала сом ше” (наставнїца Мария Самарджич) 2. Теодора Тодорович, Руски Керестур: „Док вирошнєм, будзем...” (наставнїца Ксения Шовш) 3. Ивана Планчак, Руски Керестур: „Збуло ше, вредзи призначиц” (наставнїца Ксения Шовш) Старши возрост (7. и 8. класа) 1. Тамара Тиркайла, Дюрдьов: „На концу дражки длугокей осем роки” (наставнїца Мария Самарджич) 1. Александра Русковски, Руски Керестур: „Очи жвератко души” (наставнїца Каролина Папуґа) 2. Михаела Еделински, Руски Керестур: „Живот красни – гоч є и чежки, церньови и боляци” (наставнїца Каролина Папуґа) 3. Ивана Цап, Дюрдьов: „На моїм будуцим роботним месце” (наставнїца Мария Самарджич) ОШ и ШШ зоз Домом школярох „Петро Кузмяк” Руски Керестур 1. Татяна Ґовля, IV: „Поетово чувства у поеми – Червена жима, В. Сосюри” 2. Марияна Колошняї, IV: „Канада, чи Керестур” 3. Мартина Надь, II: „Упечатки зоз єдного путованя” Найлєпши состав по руски, на тему „Живот то нє днї хтори прешли, алє тоти хтори зме запаметали” написала Кристина Малацко, школярка штвартей класи у руским оддзелєню Ґимназиї у Руским Керестуре (професорка Люпка Малацко). Школяре зоз Дюрдьова, зоз наставнїцу Татяну Перович участвовали на Конкурсу за кириличну калиґрафию, а награди достали: За инициял – Алекса Аничич За моноґрам – Єлена Мудри За швидкопис – Оливера Бакурски За традицийне писмо – Йована Видарич

ДАРКО БУЧКО – НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯР У БАЧИНЦОХ У оддзелєню осмей класи у ОШ „Бранко Радичевич” Шид, у подручней школи у Бачинцох за найуспишнєйшого школяра преглашени Дарко Бучко. Од першей по осму класу вше бул одлични (5,00), та достал Вукову диплому. Окрем того, достал и специялну награду зоз подобовей култури, бо вецей раз участвовал на конкурсох и за свойо малюнки до ставал награди. Ту и специялна награда зоз руского язика: у седмей класи Дарко на Републичним змаганю завжал друге, а у осмей класи треце место. На годзини руского язика поряднє ходзел, а у школи учел и анґлийски и русийски язик. Дарко бул успишни и зоз ґеоґрафиї и влонї участвовал на змаганю у знаню ґеоґрафиї ЗАД, хторе орґанизоване у сотруднїцтве зоз Амбасаду ЗАД. У першим кругу участвовали школяре седмих класох зоз шицких оддзелєньох школи у Шидзе, а до другого кругу ше пласовали осмеро зоз Шиду, од чого тройо зоз Бачинцох: Дарко Бучко, Слободан Дудич и Урош Зракич. Дарко освоєл найвецей поени нє лєм у своєй школи, алє найвецей поени хтори посцигнути, а треба наглашиц же тести були на анґлийским язику. Ма векшу прихильносц ґу природним науком. Окреме люби информатику, та би ше любел уписац до Електротехнїчней школи – за рахункари, у Шидзе лєбо Сримскей Митровици. М. Р.

23

ПОВЯЖ ЧИСЛА

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдна назва дньох у тижню. Пробуй их понаходзиц!

1) Лос, ирвас и соб отамаль, зоз сиверу пришли.

2) Под себе най престре дакущичко слами.

3) Бачи Митро Гаровов то роками шеє.

4) Скупи я то карчмар, кед госцом предавам и обичну воду.

5) Же умиваш твар, то крашнє, алє биш дакеди могол умиц и уха.

6) Вше на поладнє дзеля кафу.

Мище ше престрашело. Повяж числа од 1 по 30, та дознаш од кого ше так барз злєкло.

ЛАВИРИНТ

Плутон барз нєсташни и любопитлїви. Цали дзень пробує найсц Микия. Уж вшадзи позакуковал, лєм ище нє бул у лавиринту. Помогнї му най прейдзе по тим лавиринту и най найдзе свойого приятеля Микия.

24

ЦО ТУ ХИБИ Добре опать тоти два слики, та увидзиш же на горнєй хибя три слички. Хтори?

КСЕНИЯ ВАРҐА

К

ДЗЕНЬ ПРЕД КРОСОМ

ед ше зобудзел, у хижи уж давно бул дзень. Ранше слунко опатрало ше у черепох на сушедним закрицу. На карсцелю ташка за школу и нєпоскладани шмати. Попатрел на облак и заключел же нє будзе падац диждж анї нєшка, анї ютре, а випатра анї ище даскельо днї. Обрацел ше на други бок и закрил главу з папланом. Жадал най пада цали дзень. Нє барз, алє най будзе мокра трава на стадиону и лавка за писанє и карсцелї на котрих шедза записоваче и знача до теки хто сцигол перши, хто други, треци, штварти... Най ше ютрейши крос преложи за даяки наиходзаци дзень, най ше одцагнє цо далєй. Або най ше даяк нєсподзивано утаргнє. Тот крос було цошка як вдерене место на котре ше забува, алє дакеди опомнє кед го нєздобачки дотхнєш. Так було вше наяр и вєшенї кед цала школа мала орґанизоване обегованє. Ище барз добре памета як прешлей яри цала класа була на старту и як ше розбегли кед запискал дежурни наставнїк. Шицким ше ноги якошик рушали сами од себе, нє дорушуюци тло. А його були нєзґрабни, чежко ше одлїпйовали од жеми. Шицки го пообеговали, а вон дзвигал свойо нєпослухни ноги. Лєм най скорей прейдзе през циль, помедзи тоти два заджобнути палїчки. Гоч и остатнї. А младши и старши школяре стали на цилю, дочековали и остатнїх обеговачох и кричали: – Гайде, Даре, бежиш як зоз киндер торту! Дарко дума же нєзґрабно бежи пре дїдово лепинї. Вон пекар и Дарко му часто помага садзац и винїмац хлєб зоз пеца и правиц лепинї. Кед повинїмаю горуци векни, вон кажду премасци зоз щетку замачану до води, же би ше блїщали. Потим их склада на полїчку єдну ґу другей. Теди ше по цалей пекарнї розлєє запах хлєба, а дїдо гвари: – Додай-лє тоту шметанку най себе намасциме по єден лепинь. И так лепинь по лепинь, заокруглєла ше и твар и Даркова фиґура. Правда и тото же люби єсц нє лєм лепинї, алє и шицко друге. Лєм кед приду тоти днї змаганя у бежаню, теди ше Дарко поопатра до жвератка и зажада же би таки активносци як бежанє у школи нїґда нє було. Тераз скрил главу под паплан уживаюци у цеплоти посцелї як кед би сцел одогнац нєприємни думки. А нєшка маю пойсц до шпиталю. Дїдо там уж даскельо тижнї. Хори є. Мац и баба уж спаковали до

ташки даскельо лимуни и помаранчата, погар, фляшку з воду и даскельо шкатулки з лїками. Дарко бере шмати з карсцеля, облєка ше и нашвидко умива у купальнї. Шицки шедаю до авта. Шпитальски конк бул преградзени зоз склєнянима мурами. Такой на уходзе заплюснул го пах шпиталю – мишанїна вшелїяких лїкох и средствох за дезинфекцию. На єдним боку одроснути хори, а на другим дзеци. Баба и мац глєдали просторию дзе бул дїдо, а Дарко розпатрал доокола. У дзецинских просторийох вєдно менши и векши дзеци. З гевтима наймладшима були и родичи. На посцелкох порозкладани блишово медведжики и заячки вшелїяких фарбох, менши и векши стрехави и позачесовани бабки. Мали хоротнїки барз бляди, без власох, з белавима кругами попод очи. Од терапиї.

Пиджами им за даскельо числа векши. Замерковал дзивче у жовтей хусточки як ше гойса на мацерових рукох. Без слова. Дарко з чудованьом патрел на нїх док крачал заоставаюци за бабу и мацеру. Махали му през облак. И вон им махал. Дїдо ше у смугастей пиджами якошик зменшал. Питал ше му чи ище люби лепиня зоз шметанку. Дарко лєм примахнул з главу. Нє гварел же одкеди у пекарнї дїда одменєл поєднани роботнїк, вецей нє єдза лепиня зоз шметанку. А у пекарнї єст якошик менєй хлєбового паху. През драгу шицки мало приповедали. Нє могол Дарко забуц дзеци котри му махали зоз ценкима ручками през шпитальске очко. Кед сцигли дому, у конку ше поопатрал у вельким жвератку. Прецагнул з руку по оштрих, кратких и густих власох. Станул перше просто, а вец боком, ошацовал ше од пети по главу и гварел гласно: – На ютре крос. Бежиме. Можебуц же и нє будзе падац диждж!

5

4

U

ПРИ КОЛЇСКИ

ече слунко над польом и облєчиво ше лїпнє за узноєне цело. Витрик станул звладани з цеплоту, а придавену, вистату писню шкорванчка лєдво чуц у общим гучаню горучави у целу. Шицки жадно попатраю на вельку ягоду при дильове и на єй хладок, алє знаю же нєт кеди одпочивац. У хладку под ягоду шедзи штирирочни Йовґенчок и колїше Юстинку. Вона уж заспала, алє вон то нє обачує, бо ше праве запатрел як брамушки розцагую отрушинки од полудзенку. Єдна брамушка вжала отрушинку двараз векшу як є сама и руца багинди прейґ нєровней жеми, алє свой плєн нє пуща. Друга бежи од єдного фалатка ґу другому яґод да нє зна котри би вжац. Од ягоди по отрушинки доганова смуга брамушкох ше нє претаргує яґод да чече нємирна ричка у обидвох напрямох. Нараз над Йовґенчову главу забрунєла велька белава муха. Вон престал колїсац и патрел дзе муха шеднє. Шедла просто до колїски на шестричкову твар. Вон скочел и одогнал ю, а шестричка покивала з носом яґод да кихнє, алє заш лєм предлужела мирно спац. Вон нацагнул фатьол прейґ колїски и, радосни же Юстинка шпи, станул з руками на хрибце обрацени ґу косачом, яґод чловек задовольни з добре окончену роботу. Одбегнул би ґу мацери явиц же Юстинка мирно шпи, алє нє може боси по сцернянки. Зато ше рушел по сушедовей кукурици. Прешло досц часу. Косаче ше приблїжовали ґу ягоди, а одберачки понагляли за нїма. Одразу єдна нєвеста дзвигла главу и ослухла. Видзело ше єй же чула дзецински плач.

– Мушим пойсц ґу дзецом! – гварела вона одвязуюци порвисла.

– Нє чуц их. Шпя вони обидвойо! – гвари швекор котри бул на предку. – Пойдзеш ґу нїм та их знємириш, а и так пофришко дойдземе ґу краю. О крадши час знова було чуц плач. Плакала Юстинка у колїски.

– Йовґенє! Нє чуєш же ци плаче Юстинка! – кричала нєвеста. Йовґенчо ше нє оздзивал. Нєвеста зруцела зоз себе порвисла и попонагляла ґу ягоди. Уж з далєй обачела же Йовґенча нєт при колїски и злєкла ше.

– Йовґенє!... Дзе ши? ... – кричала вона знємирено.

– Ту сом – чула мирни Йовґенчков глас зоз кукурици.

– Та цо там робиш? – понагляла вона ґу ньому.

– Хладзим брух! Зоз задзвигнуту кошульку Йовґенчок лєжал на чобольове у кукурици и очивисно му лагодне було тото хладзенє, бо ше нєдзечнє дзвигнул з нього. Мац нє могла затримац шмих.

ДОБРЕ ДЇЛО – Сину, вчера сом купела вельку чоколаду и охабела сом ю на орманчику, а тераз ю нє видзим там. Нє знаш дзе є? Сцела сом ю однєсц кумовей Весни, бо є хора – гвари мац Павликови.

– Знам дзе є. Я сцел зробиц добре дїло, та сом ю дал єдному малому дзецку, бо було смутне – одвитує син.

– А хторе ши дзецко так обрадовал? – випитує ше мац.

– Га... твойого сина... а то я – гвари Павлик поправдзе.

MO

R

БРИҐИ ПРЕ ЯЗИК Славко бул у Французкей, та тераз у школи лєм о тим приповеда. Хлапци му дакус завидза, та ше питаю: – Як ши ше знаходзел, кед нє знаш анї єдно слово по французки? Мал ши бриґи?

– Я нє мал нїяки бриґи. Мали их лєм Французи – мудро одвитує Славко. НАЙЧЕЖШИ ОДПОЧИВКИ – Цо ци було найчежше у тим школским року?

– пита ше дїдо унукови.

– Найчежши ми були одпочивки – одвитує унук.

– Як то, кед школяре од шицкого у школи найволя одпочивки – чудує ше дїдо.

– Так же сом скоро на каждим одпочивку мушел преписовац домашнї задатки – толкує унук.

REBUSI Avtor: Silvester D. Maka<

П

G

МИКОЛА М. КОЧИШ

ZAGADKI Без скорки войдзе, зоз скорку видзе. (хлєб) – Хладзи челєднїк брух на чобольове! – шмеюци ше скричала вона дружтву.

– Ех, сцеш ти же най ци дзецко чува дзецко! – шмеял ше швекор доходзаци ґу ягоди. – Нолє, додайце ми тот чобольов най и я охладзим брух як и Йовґенчо.

Хто и обисце влєче на вилєт?

(шлїмак)

Хто лови з мрежу, а нє уходзи до води? (павук)

ЛЕОНА ТИРКАЙЛА

БРАЦИК И ШЕСТРИЧКА Як же брату, як же Яни, як ти стоїш з оценами? Школски рок ше закончує, оцени нам подарує. Меркуй най нє будзе кара, з двойку нє сцу за столара. Бо то столар муши знац яки рахунок людзом дац. Я ше, Яни, барз трудзела, оцени сом виправела. Любела бим буц шнайдерка, кед нє посцигнєм буц учителька.

КРИЖАЛЬКА Горизонтално: 1. Скраценє за литру; 2. Перша и пията буква рускей азбуки; 3. Инсект хтори ше люби ухпац до ормана и поштригац шмати; 4. Єдноцифрове число; 5. Хлопске мено; 6. Мали пшички; 7. Мала игла за штриканє лєбо гекланє; 8. Жена хтора краднє; 9. Преграда зоз иконами опрез олтара у церкви. Вертикално: Кед точно ришиш горизонтални колони, у першей вертикалней достанєш назву єдней з перших ярнїх рошлїнкох на пажицох, у паркох, заградкох... (квитнє на жовто).

25

НАГРАДЗЕНЕ ОДДЗЕЛЄНЄ

Zdravo zagradkare!

ЗОЗ КОЦУРА

За юнийске число „Заградки” до Редакциї сцигли 89 роботи зоз пейцох школох. Коцур: Патриция Будински, Мартина Уйфалуши, Ана Папуґа, Михаела Ґубаш, Андрей Дорокхази, Лео Бесерминї, Борис Скубан, Михайло Буила, Томислав Бесерминї (I); Мария Скубан, Марина Медєши, Сара Гарди, Сара Ґайдош, Вид Неделькович, Алекса Дорокхази, Иґор Чордаш (II); Катарина Недич, Катарина Ґайдош, Михаела Горняк, Алексей Салонтаї, Павле Бе серминї, Антоний Чордаш (III); Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Дамир Олеар, Иван Кучмаш, Давид Неделькович, Михаел Скубан (IV). Вєдно 55 роботи. Вербас: Єлена Ґайдош, Невена Чавич, Мирослава Колошняї, Ивана Варґа, Михайло Бесерминї, Теодор Тот, Борис Буила (I); Андєла Миклош, Кристина Будински, Мария Милановски, Ивана Гарди, Андєла Ненезич, Ваня Сабадош, Александар Мишевски (II); Иван Сеґеди (III); Иван Пушкаш (IV); Сара Канкараш (V). Вєдно 17 роботи. Бикич Дол: Емилия Миїч, Ема Штефанчик, Никол Пеурача (III). Вєдно 6 роботи. Дюрдьов: Єлена Горняк,Олеся Хромиш, Лидия Чапко, Валентина Салаґ (VI). Вєдно 4 роботи. Руски Керестур: Валентина Планчак, Теодора Русковски, Кристиян Планчак (V). Вєдно 3 роботи. Нови Сад: Душан Пастор (I) послал 1 роботу. Ветерник: Александар Сакач (III) послал 1 роботу. Бачинци: Младен Андрич (I) послал 1 роботу. Шид: Милан Гарвилчак (III) послал 1 роботу.

Редакция цали школски рок провадзела роботу своїх сотруднїкох. У окремней, велькей теки каждого мешаца написани мена шицких школярох хтори послали литературни состав, малюнок лєбо вистку до „Заградки”. Кельо роботи сцигли до Редакциї од септембра 2014. по юний 2015. року, ище зме нє сцигли почитац, та тото дознаце у шлїдуюцим чишлє часописа, кед обявиме и список сотруднїкох наградзених за литературни и подобово роботи, а тераз вам виволаме хторе оддзелєнє було найвреднєйше. Школяре руского оддзелєня штвартей класи зоз Коцура зоз учительку Славицу Чельовскову поряднє, каждого мешаца посилали свойо роботи, та им озда прето и найчастейше були обявйовани у „Заградки”. През лєто маю роздумовац и догваряц ше яку програму пририхтаю, а на єшень достаню заслужену награду – знїманє за телевизию. Так влонї були наградзени їх товарише хтори тераз уж закончели пияту класу. Трудзце ше, пишце, рисуйце и посилайце до „Заградки”! Вредзи! М. Р.

ПИСМО РЕДАКЦИЇ Потрудзели зме ше и за юнийске число „Заградки” послац до Редакциї нашо роботи. Тераз радосни идземе на заслужени лєтни одпочивок. У септембру уж будземе школяре пиятей класи. Обецуєме же и далєй будземе струдзовац зоз нашим милим часописом, зоз нашу „Заградку”. Вельки поздрав Редакциї од руского оддзелєня штвартей класи и од їх учительки Славки. Катарина, Наташа, Николета, Иван, Дамир, Михаел, Давид

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА Трудзице ше нє правиц гришки у составох, алє ище ше вше дакому нєздобачки уцагнє до мацеринского язика цудзе слово, та вец учителька муши подцаговац лєбо прецаговац зоз червеним пенкалом. Нє дайце єй же би вам пре дробни гришки хтори знаце и сами виправиц, зменшовала оцени.

26

ХТОШКА НАПИСАЛ ТАК

А ТРЕБА ТАК

горучава тирвала скоро мешац днї шицки двоме ше опарли на стару тарабу нє ґодзи ми парадичов сос хлапци вецей любя пецац як ше купац дай ми твой брой телефона

горучава тирвала скоро цали мешац обидвоме ше опарли на стари проща нє смакує ми парадичова мачанка хлапци воля лапац риби як ше купац дай ми твойо число телефона

1, 2 и 3: Нашо наймладши на Змайових дзецинских бавискох у Новим Садзе

Фото: В. Вуячич и М. Римар

4. Танєчнїки на програми з нагоди Дня школи у Руским Керестуре

Фото: С. Надь

Хто чека, дочека! Шицки зме нєсцерпезлїво чекали лєтни одпочивок и, ниа, сцигол. Будзе тирвац тельо кельо пише у календаре, а ми себе го пробуйце так виплановац, же би випатрал голєм два раз длугши. Нє геверуйце и нє потрошце го у вилєгованю. Хто би нє ишол купац ше аж на морйо, а купачка му и плїтка и кратка, лєтни днї може препровадзовац на беґелю або на базену (кед таке єст у валалє чи варощику). О даєдних лєтовалїщох и местох за вилєти можеце дакус вецей дознац праве у тим чишлє „Заградки” на 27. боку, а кед сце чули лєбо сце аж и були на ище красшей плажи, напишце о тим. Можебуц ше дахто пойдзе прешвечиц же там наисце возбудлївше як индзей. Можебуц вас учителька у новим школским року одведзе там на вилєт лєбо на екскурзию. Яй, забула сом же ми читаче надпомли най у тим чишлє часописа анї нє писнєм о школи. Пребачце ми. Школа вас по септембер нє будзе анї споминац, анї чекац, анї шнїц. Почина розпуст. Най будзе красши од шицких потерашнїх, жада вам ваша редакторка! ☺ ☺ ☺

МИКОЛА СКУБАН

МИЖО И ЖИРАФА Цала класа у варошу була, вельо койцо видзела и чула. Та и тераз, кед ше уж врацели, вше гуторя же цо там видзели. Тролейбуси, авта и трамваї, парки, кина и варошски краї дзе загради зоз животинями и дзе жию дзиви жвири сами. Кед ше Мижо врацел до валалу, вон позберал фамелию цалу. Приповедал – ша то кажде згаднє – о тих жвирох цале дополаднє. Приповедал шицко вон каждому, а брацик ше вец опитал йому цошка таке, же ше зашмеєце: „Цо биш постац найволєл на швеце?” А од Мижа мог ше одвит достац: „Найволєл бим лєм жирафа постац. Кед бим карк мал яґод вона длуги – преписал бим вше задачи други!”

3

ЛЄТОВАНЄ КОЛО ДОМУ

ДЗЕНЬ ШКОЛИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Шветочносц з нагоди Дня Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре отримана 25. мая того року. Вечарша програма у Велькей сали Дома култури почала зоз гимну Републики Сербиї „Боже правде” и шветочну шпиванку Руснацох „Браца Русини” хтори одшпивал Мишани хор Дома култури. Привитуюци визначних го сцох, родичох и шицких школярох, Гелена Пашо Павлович, директорка Школи, начишлєла найвекши успихи школярох на општинских, покраїнских, републичних и медзинародних змаганьох, зоз хторима ше цеша нє лєм наставнїки и руководителє секцийох, алє цали валал. Потим програму до своїх рукох вжали праве тоти успишни школяре хторих квица дипломи и припознаня за рецитованє, шпиванє, танцованє и гранє. Найталантованши рецитаторе: Минеа Югас, Тимеа Будински, Желько Виславски и Микола Еделински своєй школи повинчовали єй Швето зоз стихами зоз хторима участвовали на тогорочних смотрох. Же окрем ученя дзеци любя и танцовац, потвердзели аж три дзецински фолклорни ґрупи. Патрачом ше зоз веселима шпиванками представели члени Дзецинского хору „Шкорванчки” и хор дзивчатох – школяркох осмей класи. Найуспишнєйши школяре керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє у Кули (ШОМО) – Таня Надь, Ивана Планчак, Михайло Рацпети и Леон Юрич зоз своїма инструментами збогацели музичну часц програми. Познати керестурски квецаре Блаґоєвичово за тоту програму подаровали прекрасне квеце, та бина на хторей свой родзени дзень славела наша найвекша руска школа и єдина ґимназия, була наисце прибрана, шветочна. М. Р.

На Петроварадинскей твердинї 30. и 31. мая того року отримани 14. Фестивал оптимизму „Беби еґзит”. Пошвецени бул Шветовому дню фамелиї, а циль Фестивала потримовац наймладших же би ше на розлични способи уключели до култури, спорту, едукативних и забавних змистох, же би розвивали поднїмательни дух и креативни потенциял. На Твердинї отворени рижни вистави, орґанизовани роботнї и виведзени представи за наймладших, а на пейцох бинох ше зменьовали весели и розбавени дзеци хтори шпивали, танцовали, грали и уживали. На єдней з тих бинох, наволаней „Шарена бина” участвовали дзеци зоз старшей фолклорней ґрупи КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова. Вони ше представели зоз новима танцами „Тропотянка” и „У нашим дворе студзенка”, под руководством Марини Сабадош и Блаженки Тимко Станкович. Танєчнїкох провадзел Вельки тамбурови оркестер Дружтва, а дзеци зоз Дюрдьова на Фестивалу участвую уж пияти рок. С. Б.

РОБОТНЇ ЗА ДЗЕЦИ У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ У парохиялним доме грекокатолїцкей церкви у Сримскей Митровици нєдавно почало отримованє креативних роботньох за дзеци. Каждей соботи парох о. Владислав Варґа, професорка руского язика Моника Абодї Митрович, волонтере з Подручней канцелариї Националного совиту Руснацох – Душка Костич и други, дочекую дзеци розличних возростох (од штири по тринац рочних), та им помагаю научиц дакус о своєй вири, о церкви, о защитнїкови городу, а шицко то у рамикох преслави 110. рочнїци нашей церкви у Сримскей Митровици. Дзеци у роботньох рисую, шпиваю, бавя ше и уча ше приповедац по руски. През бавенє ше найлєгчейше упознаваю, зблїжую и дознаваю о своєй традициї и обичайох. М. А. М.

2

АКВА ПАРК ПЕТРОЛEНД

ТАНЄЧНЇКИ ЗОЗ ДЮРДЬОВА НА „БЕБИ ЕҐЗИТУ”

Найвекша по тераз направена туристично-забавна атракция у Сербиї то Аква pарк Петролeнд. Находзи ше на териториї општини Бачки Петровец, нєдалєко од Нового Саду. То найсучаснєйши Аква парк на цалим Балкану. Ґеотермална вода вибива зоз глїбини коло 400 метери. Природна цеплота єй коло 40 ступнї, та комплекси Парку мож хасновац и у жимнєйших мешацох. Влєце, кед барз вельки горучави, воду мож, дзекуюци сучасней технолоґиї, розхладзовац. Поверхносц Аква парку двацец гектари. На осем гектарох єст вецей як двацец тобоґани у шейсцох базенох за менших и векших купачох. Петроленд прави дзецински рай до хторого прицагую трамболини, пирскачки, цифровани дворци на надуванє и вельо терени за спорт и рекреацию. Спомнїме лєм терен за фодбал и кошарку на штучней трави, терен за фодбал и за одбойку на писку, фитнес справи... А плажи... єдна красша од другей. Дзецом озда найсладша Фриком плажа, а любительом спорту Спортска плажа. Найкрасша у цалим Аква парку Карибска плажа опрез базену зоз штучнима габами. На нєй ше будзеце чувствовац як на побрежю моря.

СОТСКЕ ОЗЕРО Нєдалєко од Шиду седемдзешатих рокох прешлого вику викопане штучне Сотске озеро, за Шидяньох, Бикичаньох, Беркасовчаньох и жительох других околних местох популарне место за вилєти и купанє. Глїбоке є коло дванац метери, а длугоке єден километер. Мено достало по валалє Сот. То облюбене место за аматерских и професийних рибарох. Дакеди у озеру було вельо риби, окреме вельки харчи и потьки, а нєшка ше рибаре цеша кед ше им на циґонь заквачи менша харча лєбо толстолобик. Влєце озеро зоз ушорену плажу прицагує велїх купачох. Вельки любителє води коло озера понаправяли викенд хижи, а у сезони купаня роби и скела-ресторан за ратованє од горучавох. Сотске озеро окружене зоз брещками, пажицами и лєсами, а на дакус векшей надморскей висини зявює ше специфична ружа витрох, та нєдалєко од озера вибудовани специялни дзецински шпиталь Принциповец. Кед вас драга нанєше до Сриму, зайдзе на Сотске озеро ошвижиц ше. Нє побануєце.

27

ROK LXVIII • ^ISLO 6-7 • XNIJ-XLIJ 2015 • CENA 100 DIN

c

m y

k

^ASOPI

Nevena ^ovi~, I, Verbas

Darko Bu~ko, VIII, Ba~inci

Anastasiy Plyska~, IV, Novi Sad

Teodora Ruskovski, V, Ruski Kerestur Valentina Plan~ak, V, Ruski Kerestur

ECI S ZA DZ