Заградка 11- 2017

РОК LXХ • ЧИСЛО 11 НOВЕМБЕР •2017 ЦЕНА 100 ДИН

„КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” У КОЦУРЕ Школяре ОШ „Братство єдинство” у Коцуре литературне стретнуце з писателями у рамикох културней манифестациї „Костельникова єшень” мали 16. новембра. Славица Байор, директорка Школи привитала госцох на програми, а потим ше школяре нїзших класох дружели зоз писателями Ирину Гарди-Ковачевич, Меланию Римар и Миколом Шантом. Ковачевичова наймладшим читачом представела кнїжку Михайла Ковача „Челядз дринкова” у хторей богато илустровани три приповедки. Приблїжела им и даєдни лєсово плоди, та за тоту нагоду наоберала и подзелєла дзецом най покоштую тарки. О роману за дзеци „Як росли двойнята” преложену зоз сербского на руски язик писателя Милутина Дюричковича бешедовала Мелания Римарова, а даскельо слова поведзени и о збирки руских народних писньох за дзеци „Когуцик ярабик” хтора нєодлуга видзе зоз друкарнї. Интересантна була и годзина зоз школярами висших класох на хторей Микола Шанта пречитал драму по мотивох приповедки писателя Штефана Гудака „Кудлик Пудлик чека ґазду” и поволал най ше приявя кед би сцели ґлумиц у тей театралней представи. Присутни на обидвох програмох у школи достали по єдну кнїжку – дарунок НВУ „Руске слово”, а 150 руски кнїжки подаровани и Читальнї у Коцуре. М. Р.

А. Маркович

СТРЕТНУЦЕ

РЕЦИТАТОРОХ У КУЛИ

УЧЕБНЇКИ ЗА ПРЕДШКОЛСКИ ДЗЕЦИ У Предшколскей установи „Радосне дзецинство” у обєкту „Палчочка” у Новим Садзе каждей стреди од 18 по 19 годзин дзеци од три по седем рочних маю годзини руского язика. Приявени коло петнацецеро дзеци, а пецеро нарок почню ходзиц до школи, та им Национални совит Руснацох, односно його Одбор за образованє подаровал учебнїки руского язика. Годзини трима вихователька Александра Колбас. Там ше дзеци бавя, рисую и уча ше приповедац, рецитовац и шпивац по руски. Опатраю и „Заградку” и посилаю до нєй свойо рисунки. М. Р.

Традицийне Стретнуце рецитаторох у рамикох „Костельниковей єшенї” отримане 18. новембра у Основней школи „Петефи бриґада” у Кули. На початку шицки учашнїки зоз минуту цихосци указали чесц покойному Михайлови Зазулякови хтори вельо роки бул успищни рецитатор, а потим младших уводзел до тей файти уметносци. Перше ше публики зоз своїма рецитациями представели школяре нїзших, а потим висших класох зоз Кули, Рукого Керестура, Нового Орахова, Нового Саду, Вербасу, Коцура, Дюрдьова и Шиду. Програма була збогацена зоз музичнима точками школярох хтори ходза и до Школи за основне музичне образованє у Кули, а домашнї, старши члени РКУД „Др Гавриїл Костельник” одшпивали шпиванку „Бачко моя, Бачко”. У школским голу домашнї пририхтали виставу старих фотоґрафийох, та госци на Стретнуцу рецитаторох могли поопатрац як ше дараз облєкали дзеци, як млади леґинє и дзивки, потим млодята, нєвести и старши людзе у Кули. Р-р

^ASOPIS ZA DZECI

В Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Nela Tatalovi~ Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Петроварадин YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку Школяре руского оддзелєня першей класи у Коцуре зоз учительку Лидию Будински фото: Златко Колєсар

идно же читаце и тото писмо на 3. боку написане лєм за вас, вредних читачох и сотруднїкох свойого часописа. За новемберске число поштар принєсол барз вельо малюнки и литературни роботи, а лєм зоз Руского Керестура вецек як сто. Ище у септембру зме ше догварели же вибереме и наградзиме найкрасшу литературну роботу. Було даскельо наисце красни состави, а найвекшу оцену достал состав „Цифрована єшень” хтори написала школярка трецей класи Лана Штранґар зоз Руского Керестура. Жаль ми же нїхто нє пробує написац кратку новинарску вистку, а у школох кажди дзень єст або даяка шветочносц, або тренинґ на хторим ше дахто похвалї зоз медалю освоєну на змаганю, або вас нащивя госци, або ви були дакого нащивиц, а „Заградка” о тим дозна аж о мешац-два. На манифестациї „Костельникова єшень” школяре у Руским Керестуре и у Коцуре достали од „Руского слова” на дарунок по єдну кнїжку. Нє шицки наслови були за дзеци, алє анї ви нє останєце занавше дзеци. Кед нє пречитаце тераз, зробице то о два-три роки и здогаднєце ше на красни дзецински часи Поздравя вас ваша редакторка

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

СПОРТСКИ ТИП

Длуги ноги – карк широки. Плєца моцни та сто роки будзем жиц. Будзем скакац, бегац, плївац, фодбал бавиц а нє тиц... У природи, на воздуху и у води я мам стил. Шицко робим же бим крашнє же бим справди спортски жил.

Спортски тип сом, бо паметам же гварели стари людзе, же у целу котре здраве и здрави дух исто будзе. Нє боїм ше влєце, вжиме, чи кед пече, або пада, же настрада цело мойо и дух мой. З єдним словом – я пан свой.

„ЗАГРАДКОВО” РОДЗЕНИ ДНЇ

ДРЕВЯНКИ

БЕЗПЛАТНА „ЗАГРАДКА”

Нєдавно зме були у музею. Видзели зме як давно випатрала руска хижа и яки ствари у нєй було. Була там стара пейґла, ружована лада, а мнє ше найбаржей пачели древянки. То обуй зоз древа. Правел их майстор. До древянкох ше кладло слами, же би ногом було цеплєйше. Найвецей ше их ношело вжиме. Добре же єст таких людзох хтори чуваю стари ствари и паметаю як ше шицко тото хасновало. Мартина Гудак, III Руски Керестур „Заградка”, число 4, децембер 2003.

У рамикох означованя 60-рочнїци „Руского слова” 14. мая того року у Доме култури у Руским Керестуре отримани Усни новини, а на нїх (най ше старши нє найду увредзени) найкрасши були дзеци. Редакция „Заградки” привитала фамелиї хтори маю по штверо дзеци: Ваню, Андрею, Мирослава и Маю Малацкових, и Мартину, Павлину, Кристину и Матея Шепинскових. Вони од тераз буду безплатно доставац тот наш часопис. Кельо им то будзе материялна помоц, най им ище тельо будзе помоц у чуваню мацеринскей бешеди. „Заградку” будземе мац потамаль, покля будземе мац дзеци хторих родичи науча приповедац, а учителє читац и писац по руски. „Заградка”, число 9, май 2005

Дамир Орихан,V, Коцур „Заградка”,число 3. новембер 2001

ЕВҐЕНИЙ М. КОЧИШ

МЕШАЧОК У КОНЗЕРВИ

Н

аталка ше бавела з другима дзецми у громади писку пред сушеда. У бависку анї нє обачела кед ше змеркло. Пришло єй на розум же ю можебуц мац и оцец буду глєдац, а вона ше бави. Руки єй були брудни. Була гладна. Вошла до двора и перше пошла поумивац руки на пумпову студню. Док их умивала, обачела з боку же ше цошка зашвицело. Попатрела, а то у конзерви, у хторей було води, нєдалєко од студнї, швицел мешачок таки ясни як и на нєбе, хтори уж бул досц високо и випатрал як кед би з нього дахто одламал добри фалат. Його златножовта шветлосц прицаговала Наталку. Роздумовала як би го могла затримац у конзерви до рана, а вец го рано вежнє и будзе мац у своїх рукох. Пришиє го або залїпи на торбичку цо ю ноши до дзецинскей заградки. Ша и Весна ма ружи на своєй торбички, алє ма и єдну златну гвизду цо ю єй мац прилїпела на торбичку. А зоз чим прикриц конзерву же би єй мешачок нє вискочел до рана? Вошла до кухнї. Мац цошка робела коло вечери, та ю анї нє збачела. Наталка знала дзе стоя покривки за гарчки, шерпенки и гарчички. Вжала єдну, найменшу, думаюци же будзе добра на конзерву од гращку цо є уж давно випражнєта и стої там при пумпи з воду кед треба сипац же би пумпа цагала. Швидко пошла на двор и ґу студнї, та прикрила мешачок у конзерви. Нє було го видно. О хвильку подзвигла покривку, видзиц чи мешачок ище у конзерви. Бул на месце. Пошла знова до кухнї. Єй мац у роботи анї нє обачела кеди вошла; аж тераз, кед ознова вошла, гварела єй: – Но, набавела ши ше? Гладна ши? Будзеш єсц млєка чи дацо инше? Наталка лєм примахла з главу роздумуюци о влапеним драгоциним и красним мешачку у конзерви. Роздумовала як рано висипе воду, як го винє и укаже мацери скорей як мац пойдзе на роботу. Похвалї ше з нїм и товаришком, та увидза цо вона зна и може. Вельо скорей як ше мац и оцец пребудзели, Наталка ше вимкла з посцелї и вишла по мешачок. Алє кед подзвигла покривку, мешачка нє було у конзерви. Розплакала ше. Жаль єй було же мешачок вноци сцекол, алє ю поцешела думка же на вечар знова придзе, та го тераз влапи. Нє будзе чекац рано.

ШТЕФАН ЧАКАН

У КОМОРИ ПОД ДРАБИНУ

У

комори за драбину на пойд, дзе зруцана стара обуй и подаєдна ренда, дакеди шкрипаца лаґова ципела на котрей лаґового уж барз мало остало, кормацаюци ше у громади, хаснуюци дакус и локец, забрундала: – Нолє, фартнї ше дакус, бочкоро, одо мнє, цо ше цискаш там дзе ци нє место. Нє знаш же сом дакеди, блїщаца и лаґова, знала шкрипац под дзивоцкима ногами, же ше аж за мну оглядали...

– Маш право – потвердзела хлопска шими ципела – бочкора себе на тей громади вельо допущує, а добре зна же єй ту медзи нами нє место! Вона нє зна цо дакеди шими ципела на ноги значела! Ей, були то часи, шими часи... И лїва розпарована сандала одбрундала бочкори з повисшеним гласом: – Могла биш ше, бочкоро, дакус помкнуц до кута, а нє мишац ше ту ґу нам...

– Вше вам шицким лєм бочкора виновата. Ниа, поцагуєм ше вше кельо можем з цалим боком прициснута ґу муру, лєдво дихам... Дакус ше ви даєдно поцагнїце, та будзе под тоту драбину вецей места за шицких.

– Ми най ци, бочкоро, правиме места у тей громади, дзе же би нє... видарла ше гусарска чижма.

– Треба же биш знала же сом з острогами на петох могла змириц каждого ошедланого коня. А конь так швидко лєцел як му остроги и дакеди корбач наредзовали. Ей, були то часи... – одорвало ше здихованє гусарскей чижми. Дакус далєй од громади була розпарована древянка, котра випатра же нїкому нє завадзала, та ше умишала до надмудрованя: – Цо сце шицки нападли тоту бочкору. Досц єй було, як и мнє док зме були на ногох, та єй ище и ту, на громади под драбину нє даце мира... Лєдво чекам най ми, розпарованей подрубу верхню часц и най ме однєшу до гумна ґу квоки з курчатми; там ище будзем на хасен. Мали курчата буду з одрубаней древянки пиц води. Як видзице, пишни и на громади старей обуї, я ище нє за одруцанє! А кед ме однєшу ґу квоки, голєм ше виступим тим вашим здихованьом за тим цо навики прешло...

– Нєт цо, друге анї нє треба очековац, древянка вше будзе приставац ґу бочкори – озвала ше плїтка ципела з одорвану талпу цо здабала на вше отворени уста. – Бочкори и древянки анї нє спадаю ґу нам...

ЯК ШЕ ДАКЕДИ ПРАВЕЛО БАВИСКА Нєшка дзецински бависка правя велї фабрики. Дакеди купче бависко було права ридкосц, а дзеци ше заш лєм бавели и мали бависка. Звичайна чутка була универзалне бависко. Дзивчата зоз чуткох правели бабки, а хлапци конїки. З вецей олупаних чуткох правели хижки, чардаки, школи и твердинї. З блата ше могло правиц губаби. То були полуокругли лабди до хторих ше плювало и з долню полуотворену часцу ше вдерело до жеми. Губаба би вец пукла и тото спричиньовало задовольство при дзецох. З бундави ше правело страшидла. Видлобало ше ю зоднука и вец ше вирезало облачки як очи, уха, нос и уста. До такей бундави ше положело запалєну швичку и страшело ше бояжлїви дзеци. Лабди ше правело зоз старих рендох, пукалки зоз габзового стебла, пищки зоз кайсовей маґочки, вербового младнїка, наду и маковей главки. И було безбрижне и веселе бавенє и без бавискох на струю и на батериї.

ЯКИМ ОЛЕЯР

НАШИМ ШПИВАНКОМ Шпиваночки нашо мили, та хто би вас шицких знал. Кед би у мнє було сили до наруча бим вас вжал. Нашим дзивком бим даровал уж кельо би хтора сцела, а вец бим ше обрадовал кед би писня загучела. Кед би дзивки зашпивали по валалох вечарами, як їх баби цо шпивали пред велїма, гет, роками. Бо то нашо шпиваночки позна ширцом цали швет. Ша то од нїх на тим швеце озда красши писнї нєт.

НАРОДНИ ПРИСЛОВКИ БОГАТСТВО НЇҐДА НЄ СИТЕ. ДЗЕ СИЛА ҐАЗДУЄ, ТАМ ПРАВДА СЛУГУЄ. ДРЕВО ЦЕНЇМЕ ПО ТИМ ЯК РОДЗИ, А ЧЛОВЕКА ПО ТИМ ЯК РОБИ.

ДРЕВЯНКИ Древянки то хлопска обуй направена з древа. Були нєзаменлїви у парасткей роботи, насампредз вжиме, алє ше их ношело и позно вєшенї, кед падали дижджи, та и на яр, кед ше шнїг пущал, та жем була розмочена и вшадзи було блата. Древянки нє премакали, а кед ше вжиме до нїх положело слами лєбо шена, ногом було цепло. Тоту обуй лєгко нацагнуц на ноги и лєгко зобуц. Дахто на верх прибивал даяку бундичку, же би древянки нє давели ногу, бо ше нє згинали як ципели лєбо бочкори. Кед ше у понагляню пошпоцело на цеглу, камень лєбо дацо инше тварде, древянка ше знала розвалїц на два часци, алє и за таку нєзґоду було лїка, односно майстра. Коваль ю подротовал лєбо посцискал з обручами, та знова була у своєй улоги. Кед ше на яр жем у гумнє, по дильовох и на польох осушела, древянки ше одкладало на пойд, а брало ше бочкори.

ЯК ШЕ ДАНКО ЗДОГАДАНКО УЧЕЛ ЧИТАЦ

И

ще теди кед нам школа з роботу почала, мац ше ми єдного дня питала: – Цо же, Данку, чи вам учителька дацо учиц задала? Я мацери гварел же маме учиц читанє, алє же то мнє лєгко идзе, так як, наприклад, плїванє. З таким одвитом мац задовольна нє була, та ми надпомнула: – Лєм ти, мой премили Данку, нє керуй нїзач читанку. Отвор ю крашнє, та наглас читай, а кед дацо нє знаш пречитац, та ше питай. Наглас читац з читанки я нє барз мал дзеку, однїмал сом ше же, реку, я будзем читац поцихи, у глави, бо же то и так може научиц читац тот хто ма розум здрави. Мац ми гварела же най то нє робим, бо хто зна цо я поцихи поробим. Алє кед сом ю до свойого здравого розуму прешвечел, вона ми то допущела, гоч то барз нє любела и якош ми нє верела.

– Ти будзеш читац поцихи? Меркуй же би з того дзеци нє правели шмихи! Так мац на концу додала, по вонку цошка робела, та ше на мнє нє припатрала. А я три раз до кнїжки дихнул, два раз сом живкнул и раз сом кихнул, кнїжку сом крашнє зложел и вец под заглавок положел, бо гваря же кед ше шпи на знаню, та му воно саме войдзе до глави – при спаню. До кнїжки сом анї нє закукнул и як кед би батог пукнул, так сом швидко вибег на улїцу пробовац же чи можем гонїц бициґлу на сицу. Слїдующи дзень у школи ми аж зной чурел зоз чола кед сом себе подумал чи ме учителька читац нє превола. Читали други дзеци, алє сом видзел же єй погляд и около моєй глави лєци. Барз сом ше бал кари. На нєщесце, у єдней хвильки моя учителька гвари: – Нолє ти, Данку, отвор твою читанку там дзе шицки дзеци читаю. Читай тераз ти, а други дзеци най слухаю. Зноєл ше я и боки у кнїжки обрацал, у лавки сом ше кормацал и з очми преврацал.

– Цо же тебе, Данку, цо тельо гужваш твою читанку? – пита ше ми учителька. Правела ше же нє видзи яка ме влапела мука велька. Я кусам нохци зоз зубами, а дзеци ше ми питаю чи ше ми можебуц дацо нє случело з устами же нє знам бешедовац, а чи слово учительки нє сцем почитовац. Теди я якош сили назберал, та сом ришел признац свойо грихи: – Я ше учел читац, алє нє наглас, лєм поцихи. Дзеци ше зо мнє шмеяли, та ше почали питац: – Чи ши думал же то и у школи мож поцихи читац? И од теди ме ровно провадзи питанє же чи би ше у модерней школи нє могло запровадзиц лєм цихе читанє.

МИРОН БУДИНСКИ

ДЮРА ПАПГАРГАЇ

РЕСТРИКЦИЯ Вше лєм кнїжку, вше лєм теку од рахункох по язики. Знай цалу библиотеку од рамикох по рамики. А вец ище и загадки: почим нєшка кила меса? Чи нам цукер надосц сладки? Як спущую древо з лєса? З чим нам плїтка вода грожи? Хто нам муци историю? Охабце ме, людзе божи, ша и я мам рестрикцию!

ЧАРИВНЕ СТРЕТНУЦЕ

М

ац и я каждей яри путуєме до городу турньох хтори ше вола Сан Дїминяно. Вона малярка, та гвари: – Пришли зме до Тоскани поупивац пахи и фарби, одомкнуц тайни штредньовиковного городу, та я намалюєм пейзаж, а ти напиш приповедку. Мой оцец капитан на прейґокеанскей ладї, плїва по швеце и ридко є з нами. Прето моя мац смутна и нагнївана. Смутни и я, дакеди плачем, покрадзме, же би нє видзела.

– Пать, Луко, яки чаривни тот город – здихує мац. Док вона шедзи при турнї и прави скици за малюнок, я опатрам стари муриска. Кед сом так оганял слунко медзи турнями, зоз каменей хижи одразу ше зявел пан у фраку.

– Ах, хто ви?

– Я бачи Раша, виглєдовач и поета.

– А я Лука, виглєдовач у пробованю.

СЛАДЯНА РИСТИЧ – Луко, можеш ми помогнуц? Док сом ше бавел на джмурки зоз виленяком з моєй кнїжки, страцел сом го. Нїяк го нє можем найсц. Джмурел сом и чишлєл: дзевец, осем, седем... кед скапал. Глєдал сом го од Калемеґдану по Венецию. Кед го увидзиш, поведз му же ми барз нєдостава. Муши ше такой врациц до моєй кнїжки, же би ю дзеци читали.

– Нє, нє видзел сом го, алє, бачи Рашо, як най одомкнєм тайну того старого городу кед видзим же кажди писатель ма даяку бриґу зоз юнаками.

– Лєгко, як кед ше бавиш на джмурки! – одвитовал Раша и зашол за муриско. Виприповедал сом мацери о чаривним стретнуцу, алє ми нє верела. Кед зме ше врацели до Беоґраду, оцец пришол з ладї и були зме щешлїви. Задумай, купел ми Рашов роман о швеце русалкох. Правда: бачи Раша бул прави писатель. Тераз сом сиґурни же ше страцени виленяк врацел до кнїжки. А я написал свою першу приповедку о джмуркох и турньох. Преложела М. Р.

МИЛЕНА СЕВЕРОВИЧ

ДЗЕ ЧИЯ ПОСЦЕЛЬ Слунко шпи медзи гвиздами, кораль шпи медзи рибами, медведз ше до гужви уцагнє, лїшка ше на бундичку розцагнє.

Клайбас шпи на полїци, приповедка у сликовнїци. Вояк шпи у зациху, а тащок под змокнуту стреху.

Мнє посцель мегка и лєгка, у лампащику шпим и понад хмари лєцим. Прешпивала М. Р.

РАЙКО ЛУКАЧ

НЄОДЛУЧНОСЦ Чом правя бависка, колїмбачки, дески за гойсанє, и справи за спущованє, коша траву, древа допатраю, грабу лїсце, папери збераю, кед баби и дїдове нє водза до паркох свойо унучата, алє щенята?!

Прешпивала М. Р

РАДЕ ОБРЕНОВИЧ

ЕРВИНОВ ДАЛЄКИ ШВЕТ ДЇДОВ ВАЛАЛ – Ервин цалком здурел! Надумал напущиц школу. Сце путовац по швеце, а кед обидзе цали швет – вец предлужи учиц ше. Милан ми зверел. Я шицко тото, зна ше, у найвекшим довирию виприповедала Сандри. Загрожела сом єй же нє шме нїкому анї писнуц. Сандра ме послухала, лєм тельо же исту приповедку виприповедала Ивани и Наташи. Нє таке страшне. Ми добри товаришки и медзи нами нєт тайни. Єдного вечара Ервинов оцец ше дошептовал з нашим Оцом. Аууу, Ервинови препаднул план. Сиґурно дознали. Тоти стари шицко одкрию. Од нїх нє можеш скриц анї обичне сцеканє до швета.

– Идз до других жемох. Треба шицко видзиц, вельо чуц, та вельо научиш. Так майстор Цане, понамасцани як и вше, гуторел Ервинови. Тот ше правел шалєни: же... нє зна о чим Цане приповеда. Дума же Цане – дурбак. Циле нашвидко направел трої папучи за Ервинову мамутску ногу: – Сину мой, кед ши уж надумал пойсц до шветових пространствох, а пешо, будзе ци добре ходзиц у тих папучох... Ервин вжал папучи, алє нє припознал же одходзи до швета. Ервина наисце нє було даскельо днї. Саша, Акош и Милан вжали мапу швета и нарисовали драгу по хторей Ервин прейдзе. Завидзели му, сиґурни сом. И я закукла до тей мапи, алє сом ю нє барз зрозумела. Милан ми лєм гварел же Ервин пойдзе перше на сиверни пол, а вец на юг, прейґ даскелїх морйох. Нє годзен путовац на авиону, бо нє ма пенєжи, алє будзе застановйовац авта и покрадзме ше уруцовац до гайзибанох. То цошка як на филму, подумала сом. Пред одходом Ервина видзела лєм нина Рожика. Можебуц и майстор Цане, нє знам. Рожика Ервинови напекла вельо колача, най ма у драже. Пре тоти колачи и я пожадала рушиц ше до швета. Таки су смачни! Прешли ище даскельо днї, возбудзенє зоварло, койцо зме нагадовали, видумовали и верели до того. Кед – ниа, Ервин. Врацел ше накадзи поєдол шицки колачи. Хлапци ше згарли коло нього. Дошлєбодзели и нам, дзивчатом, шицко чуц. Вецей нє було нїяки тайни. Алє Ервин спреведал! Як и шицки хлапци! Дзе лєм нє бул у тих пейцох дньох. Як кед би мал приватни авион, та часом ту, часом там. Такой ше ми видзело же нє правда. Гварела сом Ервинови: – Яку ти маш буйну фантазию... Одогнали ме. Нє хиба. Сандра и Ивана ми шицко виприповедали... А Ервинов оцец, як и вше, бул щири: – Лєпше би було кед би мой син остал ище даєден дзень у дїда и баби у валалє. Най ше дакус одпочинєм... Дїдов и бабов валал – гм, и то ми якиш швет! Преложела М. Р.

РУСОМИР Д. АРСИЧ

БУДЗЕМ ОЦЕЦ И ГОТОВЕ Оцец придзе, ґу столу шеднє, вец з новинами часто лєгнє. Одпочинє, з дружтвом видзе. На розвагу гвари – идзе... Мац понагля тамаль-тадзи, райбе, пече, пораї вшадзи. Чува мнє, брата и шестру и надпатра дїда и бабу... Прето нє сцем хто цо пове. Будзем оцец и готове!

Прешпивала М. Р.

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО

ЖИМСКЕ ШВЕТО: АНДРИЯ Швето Андрия пада у чаше Крачунского посту, 30. новембра по григориянским, односно, 13. децембра по юлиянским календаре. Менши дзеци на Андрия ходза винчовац по сушедстве. Дзивчата у винчованю гуторя же ноша квочку, а хлапци вайца. Кед войдзе до обисца, дзивче поздравка и гутори: „Принєсла сом вам квочку же бисце ю насадзели и же би вам вишедзела вельо курчатка”. Хлапец винчує: „Принєс сом вам вайца же бисце их насадзели и же бисце мали вельо курчатка, качатка и гушатка”. Ґаздиня им подзекує и дава им ореха, яблука, цукри, даєдна и дробни пенєжи. У каждим обисцу ше на Андрия пукало пуканки. Дзивки на Андрия вечар ходзели „шац конопи” пред хижу дзе бивал леґинь котрому було мено Андри. Дакеди требало обисц цали валал, бо требало найсц трох леґиньох котрим так було мено, а мено Андри нє було барз часте. Пред Андрийовим обисцом дзивка руцала шеменєц и гуторела: „Андрию, Андрию, шеєм ци конопи, сцела би я знац з ким ю будзеш жац .” Значи, дзивки жадали дознац хто им судзени. (Зоз кнїжки Ирини Фейсовей „Наш стари дом”)

ВЕЧАРША МОЛИТВА ЗА ДЗЕЦИ З крестом лєгам, з крестом ставам, з крестом ше закривам, Святу Пречисту на помоц волам. Як воднє, так вноци, най ми будзе вше на помоци. Аминь!

РОДИЧИ И ДЗЕЦИ Бог наш найвекши добротвор, бо шицко цо маме, достали зме од Нього. А после Бога на першим месце нашо родичи. Дзеци треба же би почитовали, любели и слухали своїх родичох, бо вони представяю Бога на жеми. Родичи одвичательни за дзеци пред Богом, пред Церкву и пред оцовщину. Вшелїяк – и пред власну совисцу. Бог сце же би людзе почитовали и власц, у першим шоре державну, алє и локалну. Нєпочитованє власци то жридло каждого нєшора и гаосу, анархиї у фамелиї, у дружтвеней заєднїци, у школи, у Церкви... Фамелиї, дзе ше нє слуха родичох, найчастейше ше розпадню, а дзеци ше упрепасци. У школох школяре грожа учительом, а квалитет ученя опадує. Хто нє зна почитовац авторитет у фамелиї, тот нє будзе почитовац анї єден други авторитет, та анї Божи. За нашо часи могли бизме повесц же то часи кризи авторитета. Прето – почитуй оца и мацер! Зоз кнїжки „Наша християнска вира и живот” о. Романа Миза

МИХАЙЛО КОВАЧ

ГНЇЗДА И ЛАСТОВКИ Дзеци: Ластовичко шестричко, през лєто лєташ и бродзиш... Поведз, чом вше вєшенї за воду вельку одходзиш? Ластовички: Нас, ластовички, лєм слунко як дзеци свойо люби, пестує. Жима зоз шнїгом и лядом криделка нашо спутує. Дзеци: Чом же вецка за морйом и влєце нє оставаце? Яр лєм кед ше наяви, и ви ше дому врацаце. Ластовички: Прето, моя шестричко же нас ту гнїзда чекаю. Кажда жем то цудзина, дзе дзеци гнїзда нє маю...

МЕЛАНИЯ РИМАР

Н

ВИДУМАНЕ БАВИСКО

є падал диждж, анї нє дул витор. Лєм швицело слунко, алє нє було горуцо. Мац нам нє дала уключиц компютер. Послала нас вонка бавиц ше на дворе.

– Як ше будземе бавиц кед на дворе нєт бависка? – питали зме ше.

– Кед их нєт, а ви их видумайце – гварела нам. Думали зме, вец зме ше круцели по дворе и по заградки, а вец зме знова думали. Одразу Яни скричал: – Гей, людзе, зашвицела ше ми лампочка!

– Дзе ти маш лампочку? Укаж нам ю! – гварела Оля.

– Мам, у глави, алє ю нє видно – твердзел Яни.

– Як ше ти виплєташ! Хто ище видзел лампочку у глави? – шмеял ше Андри.

– Нє видзел нїхто, бо там нє мож закуковац. То ше лєм так гутори кед дакому придзе на розум интересантна идея. Патьце на тоту градку шалати у заградки. Видзице кельо шлїмачки ше шпацираю по нєй. Єден ше пендра на верх лїсца, други ше спущує долу, а треци ше шмика по жеми. Гайде, позберайме их до шкатулки и направме им школу – предложел Яни. Оля ше почала шмеяц з його идеї. Знала же шлїмаки нє ходза до школи, алє пристала, бо Яни вше видумовал дацо интересантне. Зоз фалатком червеней цегелки нарисовала коцку на бетону и преградзела ю по поли. Так задумала два учальнї. У єдней буду найменши шлїмаки – школярики першей класи, а у другей кущик векши – школяре другей класи. Вец шицки тройо покукали ґу шалати и лапали шлїмачки. Кед у шкатулки було вельо, дас дзешец або ище вецей, поскладали их по велькосци. Шицки були малки, та чежко було видвоїц даскельо до другей класи, алє их якош розподзелєли. Нє знали хтори шлїмачок хлапец, а хтори дзивче, бо збунєни мали мегучкаре поскривали и рощки и нощки, та ше нї по чим нє розликовали. Анї нє важне, бо ше фодбаловац у школи нє буду гоч су шицки хлопского роду. Гей, шлїмаки нє знаю цо то лабда, анї цо бабка и варґочик. Так дзеци дополньовали Яниково видумане бависко и зложно ше бавели на школу за шлїмачки. Можебуц даєден дзень отворя и школу за божи катички, або за брамушки, а цо их понаучую, озда учуєме.

*** Швидко бежи, аж лєци, страши людзох и дзеци. Дакеди и чкоди прави, рики, моря побурави. Мера му прейґ сто метери, най помера хто нє вери. (Витриско) *** Без щеточки и без фарбох слики чудни намалює. Хто вчас рано перши станє, вон их тому подарує. (Мраз)

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ЗАГАДКИ *** През ноц ше котуля златна ґомбуля. Рано кед швита, дзень на ноги станє, ґомбуля теди идзе на спанє. (Мешац) *** Слунко заслонєла, важна ше правела. Вец слунко викукло, у нєй цошка пукло: чи велька чи мала, на жем ше розляла. (Хмара)

Аня Колбас, 6 роки Футоґ

Валентина Надь, 6 роки Руски Керестур

Йован Чулибрк, 5 роки Нови Сад

Денис Чизмар, 6 роки Руски Керестур Марко Илич, 6 роки Руски Керестур

ДРУЖЕНЄ У Каритасу ше часто дружиме и крашнє ше вєдно бавиме. Квецики рисуєме и вец их виштригуєме. Томислав Бесерминї, IV, Коцур

МОЙО ПРЕДКИ Даєдни ствари у живоце ше нїґда нє меняю, як датум народзеня, родичи, место одкаль походзиме. Прето таке вельке значенє даваме фамелиї, и прето ше старши так дзечнє здогадую на дзецинство. Фамелийна история барз важна за каждого. Гоч то оцов бизнис, мацерова висина, шицко тото барз уплївує на нашо одрастанє и живот. Мойо предки, Руснаци зоз Карпатох, познати по тим же вельо путовали, селєли ше. Вироятно прето и я так барз любим бегац. Походзенє зоз України, Словацкей и Польскей тиж так уплївує же моя шестра и брат барз розлични. Свою любов ґу природи Руснаци пренєсли до войводянских валалох, дзе створели мали, алє красни и моцни заєднїци. Барз сом щешлїва кед подумам яке нам вельке фамелийне стебло. Браца и шестри ше поряднє зиходза на родзени днї и на кирбаї и тоти стретнуца нє мож купиц нї за яки пенєж. З часу на час отверам сподню фийовку у орманє у дньовей хижи и опатрам красни, стари фотоґрафиї баби, дїда, мацери и оца и шицких предкох. Тото ми приноши ошмих на твари, гоч вонка и похмарене.

Кед ше посходзиме, перше ше помодлїме. На концу закуску подзелїме, та дому одходзиме.

Даница Плавшич, V, Руски Керестур

ТО МОЙО МЕСТО Мой валал Коцур. Мено достал так же хлапци гуторели „идемо код цура”, та так якош вишло и Коцур. У нїм мам барз вельо красни дожица. Валал ма даскельо предавальнї, пекарнї и цукрарнї. Ту основна школа, овода и валалска читальня, а маме и три церкви: руску, мадярску и сербску. Велїх прицагую спортски терени и бавилїща за дзеци. Даєдни улїци ноша мена руских писательох. У нашим валалє активни даскельо ґрупи гудацох. Поза валал чече беґель Дунай-Тиса-Дунай. Оцец ми гварел же його оцец, а мой дїдо, Любо Медєши достал прави, вельки авион. Вон робел у тей школи у технїчней сали. Його ґрупа ше волала „Авио моделаре”. Нажаль, то було под час войни, та школа мушела предац авион, же би мали динари за углє, бо ше у школи мушело топиц. Мнє тота приповедка була барз цикава. Кед сом ю чула, нє могла сом вериц же є правдива. Любим мой валал прето же є мали, та по драже нєт барз вельо авта. Сцела бим вше остац у тим красним месце. Марина Медєши, V, Коцур

Фиона Грубеня, VI Нови Сад

Андрей Рац, I, Бачинци

МОЙ ЛЮБИМЕЦ Дома мам пса. Мено му Рудолф. Ма чарни хвост, ноги и главу. Оганя мачки, шпота ше попод ноги и люби кед ше го гласка. Шпи под шопу. Кед дакого видзи, такой бреше. Оганя кури и лапа патканї. Бреше и на голуби и кед чує дакого при капурки. Рудолф люби кед му дїдо намасци хлєб з масцу.

Ваня Роман, II, Дюрдьов

Надя Горняк, II, Нови Сад

ЄДЕН ЄШЕНЬСКИ ДЗЕНЬ После длугого и цеплого лєта до моєй улїчки сцигла єшень. То рочна часц кед ше природа рихта за жимски сон. Древа весели и богати зоз розбавеним лїсцом. По нєбе плїваю хмарки. Витор розноши златне лїсце, а воно танцує остатнї танєц. Вистата жем чека лїсце же би спадло, бо воно єй покровец котри ю чува од жими. Желєна трава ше закрила зоз жовтим тепихом и вола брамушки най попонагляю рихтац поживу за жиму. Док слунко ище ошвицує улїчку, чуц дзецински галайк и чувствує ше пах осушеней трави. Шедзим на лавки и видзим як дїдо збера ґранче же би баба могла на дворе, на огню печиц паприґу. Спущує ше вечар. Жимни витор наявює диждж. Шицки понагляю дому, лєм стари кандур остал шедзиц на пняку. Єшень красна рочна часц прето же древа випатраю як дзивки пооблєкани у златних, червених и жовтих сукньох. Драшко Перович, IV, Вербас

Михаило Буила, IV, Коцур

Тияна Бучко, III, Руски Керестур

ЦИФРОВАНА ЄШЕНЬ Сцигла цифрована єшень и до нашого валалу. Лїсца на древох меняю фарби. Єст жовти, месково, кафово, червени и желєни. Опадую з конарох и суща под ногами. Витор спрете лїсце розноши по драже. Прето людзе виходза з метлами и грабелками позберац лїсце. Дараз витор дуркнє з капурку кед є нє заварта. Зна одламац и даєден конар, зруциц череп зоз закрица и таргац людзом амрели з рукох. Слунко ше вєшенї люби скривац за хмари. Рано ше лєгко зобудзи. Коло поладня дакус викукнє и огреє нас. Вечар вчас одходзи спац, и длуго шпи. Вєшенї люби пирскац диждж. Окупа рошлїни и даєдни животинї, а и людзох хтори забули вжац зоз собу амрели. Диждж ше прави важни и одганя слунко. Вєшенї ше часто спущує молга и ранши мраз. У цалим валалє чуц гурчанє елеваторох за кукурицу и гурчанє тракторох. Шицки понагляю позакончовац єшеньски роботи. З коминох ше кури густи дим, бо людзе починаю топиц. Я любим єшень, прето же єст вельо вшелїякого лїсца, алє и прето же сом ше народзела вєшенї. Лана Штранґар, III, Руски Керестур

КЕД Я БУЛА ВЕЛЬКА Кед я була велька, могла сом одразу килу яблука жесц. Могла сом три пироги и два варґочи швидко виплєсц. На два колєса могла сом авто вожиц и маґарца у ґаражи знала сом уложиц. Кед я була велька спац сом могла без джмуреня и муряц ше без чиряня. Карсцелї сом ношела аж три нараз и боса сом ходзела кед бул мраз. Валентина Гарди, I, Руски Керестур

ЯК ШЕ БАВЕЛО ДАРАЗ Дараз давно дзеци ше бавели зоз платняну лабду котру правели зоз старих рендох. Дзивчата себе правели бабки з кукуричанки. Часто ше дзеци бавели и зоз блатом. Правели губаби. Вонка ше оганяли и бавели ше на джмурки. Дакеди було вельо вецей дзеци котри ше бавели вєдно.

Никола Йованов, II Дюрдьов

Сара Xарди, II Руски Керестур Александар Девич, II, Шид

ЯК ШЕ СТАРАМ О ЖИВОТИНЬОХ Я од животиньох найволїм мачки и пси. Дома мам двойо мачата, єдну мачку котру волам Стрехава, и пса Бету. Моя мачка шива, тлуста и стрехава. Люби ше пендрац по древе. Пес Бета били, а на ухох ма дакус чарней шерсци. Любим ше з нїма бавиц, бо су швидки и шмишни кед бегаю. Вжиме Бета люби ходзиц по шнїгу. Шицки любя єсц ґранули и єдзенє цо нам останє од полудзенку. Мачки и пси дакеди маю блихи, та их пращкуєм процив блихох. Пред вечаром ше зоз псом шпацирам. Влєце го барз часто купам. Кажди други дзень чешем моїх любимцох. Бета барз любопитлїва. Шицко сце видзиц и чуц. Любим свойо животинї, бо су мудри и любя ше зо мну бавиц. Ясмина Мудри, V, Дюрдьов

НАЩИВЕЛА СОМ РОДЗИНУ Догварели зме ше же пойдземе нащивиц родзину у Долнєй Трепчи. Мац, шестра, бачи и я путовали там два и пол годзини. Кед зме сцигли, наша андя Катарина уж виплановала кадзи ше будземе шпацирац. У Долнєй Трепчи мам двох братнякох и шестринїцу. Перше зме ше дакус одпочинули, заєдли зме и бавели зме ше з нїма. Вец зме пошли опатриц Атомску баню. Барз є лїковита. Там ше лїча хори людзе, а, нажаль, и дзеци. Потим зме пошли до Чачку дзе мой братняк мал змаганє. З далєка зме видзели познати гори Овчар и Каблар. Шедзели зме и припатрали зме ше на вельку и швидку рику Мораву. Прицагнул нас и єден парк у хторим єст вельо вшелїяки справи за вежбанє. Кед зме ше врацели до наших домашнїх, Васа и я ше бавели на джмурки. Вечар, кед зме полєгали, ище длуго зме приповедали и франтовали. Рано зме ше знова дакус бавели, а вец зме ше рушели дому. Було ми барз крашнє и любела бим знова пойсц нащивиц родзину. Марина Барна, V, Дюрдьов

МАНИФЕСТАЦИЯ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ”

У

Основней школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре 10. новембра 2017. року почала 24. културна манифестация „Костельникова єшень”. У школским голу швето рускей кнїжки отворели наймладши, школяре нїзших класох зоз своїма учительками. Присутних на програми привитала директорка Школи Хелена Пашо-Павлович. Писателька Ирина Гарди-Ковачевичова представела найновшу кнїжку Михайла Ковача „Челядз дринкова” у хторей три барз богато илустровани приповедки. Потолковала им цо значи сам наслов збирки, и накратко их уведла до приповедкох, а за тоту промоцию принєсла и дала дзецом покоштовац тарки. Так даєдни перши раз чули о смачних дзивих, лєсових плодох хтори рошню и зрею дзешка ту, коло нас. Школяром на тогорочней манифестациї представени и роман „Як росли двойнята” сербского писателя Милутина Дюричковича, преложени на руски язик и обявени у НВУ „Руске слово”. О тей кнїжки и ище о даскелїх антолоґийох спомнутого автора, у хторих заступени и руски писателє, бешедовала писателька Мелания Римарова. У музичней часци програми представели ше Марко Буила и Дарина Михняк зоз Коцура. Друге стретнуце писательох и їх найновших творох було за школярох руских оддзелєньох ґимназиї. Представена збирка поезиї Саши Сабадоша „Дармоєди”, роман Себастияна Нярадия „Инисур – рика княза”, Литературна критика и есеїстика „Роса и слунко” Гавриїла Костельника и кнїжка „Од усней по писану литературу” Миколи Мушинки. На трецей школскей годзини „Костельниковей єшенї” у голу були школяре висших класох и їх наставнїци. Програму отворели школярки Валентина Рацова и Ребека Семанова зоз стихами Гавриїла Костельника, а потим представени кнїжки о хторих слухали и младши, а то „Челядз дринкова” и „Як кросли двойнята”. Шицки школяре на промоцийох достали на дарунок кнїжки хтори видала НВУ „Руске слово”. Истого дня представени и найновши руски виданя за старших читачох. М. Р.

Фото: Лю. Дудаш

ДРУЖЕНЄ ДЗЕЦОХ У КАРИТАСУ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

У

просторийох Каритасу у Руским Керестуре медзи велїма активносцами барз прицагуюци и друженя дзецох хтори ше отримую каждого пиятку вечар. Поряднє приходза коло трицецеро школяре основней школи, а дараз ше знаю згарнуц и пейдзешацецеро. Маю даскельо правила и барз ше трудза притримовац ше их. Накадзи поуходза до велькей сали, поодкладаю свойо мобилни телефони до єдней шкатули, же би им нє завадзали и нє знємирйовали их. З телефоном у руки кажде як кед би бешедовал лєм сам зоз собу, а без нього дзеци бешедую єдни з другима и так ше упознаваю и зблїжую. Кажде друженє починаю зоз кратку молитву, а вец ше догваря чи перше буду рисовац, чи танцовац, чи шпивац лєбо бавиц столни тенис, чи виштриговац дацо з паперу, правиц прикраски, винчованки... чи писац за „Заградку”? У єдней шкатули маю барз вельо вшелїяки печаци, клайбаси, фломастери и ножнїчки, та кед маю и папери за рисованє, то креативна годзина подобовей култури. Нє тирва так длуго як школска годзина, бо их главна аниматорка Ясмина Надьова вше дочекує з нову идею за интересантне бависко лєбо танєц. Часто єй на помоци и млади, волонтере хтори любя з дзецми препровадзиц приємни вечар.

Нєдавно мали и госцох, парнякох зоз Сенти и зоз Беоґраду. Дараз орґанизую журку, дараз маскенбал и други забавни змисти. На друженє нє приноша лакотки, алє кед дакому родзени лєбо имени дзень, принєше дацо за закуску, та ше на концу розбавеного вечара шицки вєдно погосца. М. Р.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

Автор Нела Таталович

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ

Повяж числа од 1 по 53 и офарб рисунок.

ВРЕЦЕНО

У каждим з тих виреченьох криє ше по єдно нашо презвиско хторе почина з букву С. Попробуй их найсц!

1) Вдерел нос, а болї го глава.

2) Дала ми полну миску банани.

3) Бул полни салон скитнїкох.

4) Аж по пас Ивчо своєй нини Сенки.

5) Коня чесал а конь вирґал.

6) Тото босе манде дзецко замаржнє.

7) Тоти мустри бер зоз собу дому.

ЛАВИРИНТ

Горизонтално: 1. 28. буква рускей азбуки; 2. Єден заменовнїк; 3. По коцурски - ище; 4. Присловнїк – стално (фуртом); 5. Хлопске мено; 6. Нє вчера, нє нєшка, алє...; 7. Музични инструмент; 8. Мале ухо; 9. Луки, пажица; 10. Мера за поверхносц; 11. 14. буква рускей азбуки. Вертикално: Кед точно ришиш горизонтални колони, у вертикалней колони достанєш мено и презвиско єдного руского писателя (Кудлик...)

Єден хробачок ше випендрал на велїку бундаву и сце прейсц на други бок, а нє зна по хторей дражки. Нарисуй му кадзи най руши од старту же би щешлїво сцигнул на циль.

ЧЕЖКА РОБОТА – Я найчежшу роботу зробим пред фриштиком.

– А цо таке чежке робиш рано?

– Ставам з посцелї. КАРСЦЕЛЬ И БРАМУШНЇК – Яка розлика медзи карсцельом и брамушнїком?

– Нє знам. Поведз ми.

– Шеднї на брамушнїк та ци ше саме такой пове. ИНТЕРНЕТ И НОВИНИ ‘ Прецо интернет нїґда нє годзен буц таки хасновити як новини?

– Нє знам.

– Прето же з интернетом нє мож забиц муху анї суньоґу на дачиїм чолє.

МРЕЖА ОФАРБ РИСУНОК

Прерисуй з лївого боку мрежи на прави бок рисунок и офарб го. Офарб зоз задатима фарбами поля означени з числами, та будзеш мац красни рисунок.

За новемберске число „Заградки” вредни сотруднїки послали 185 литературни и подобово роботи. Руски Керестур: Валентина Надь, Денис Чизмар, Марко Илич (овода); Силвия Папуґа, Сара Еделински, Тияна Сабадош, София Симунович, Йована Фаршанґ, Кристина Сопка, Миа Чордаш, Валентина Гарди, Тони Орос, Неманя Кршич (I); Сара Гарди, Александра Ґлишич, Емилия Мудри, Кристина Русковски, Марияна Сивч, Валентина Фаркаш, Дуня Апро, Мая Микита, Матеа Керекдярто, Ивана Цифрич, Лука Фа, Максим Катона, Марко Колошняї, Иван Фейди, Теодор Штранґар, Адриан Гарди, Андрей Провчи (II); Сара Ковач, Емина Няради, Мартина Еделински, Сташа Малинович, Матеа Югик, Ребека Сабадош, Марґарета Чизмар, Лана Штранґар, Василия Пап, Ема Живкович, Аня Ґовля, Ивона Рац, Яна Варґа, Аня Симич, Андрей Рац, Кристиян Малацко, Филип Ноґо, Дарийо Кишюгас, Давид джуня, Иґор Фейди, Даниел Надь (III); Емина Бики, Матеа Папуґа (IV); Мая Сопка, Даница Плавшич, Дорияна Пап, Ана-Мария Малацко, Желько Шомодї, Антоний Виславски (V); София Семан, Матеа Джуджар, Анастазия Санкович, Анастазия Надь (VII) и Дарко Колошняї (?). Вєдно 119 роботи. Дюрдьов: Елеонора Винаї, Давид Такач, Иван Молнар, Ваня Роман, Арсен Станкович, Никола Йованов, Стефан Ґнип (II). Ясмина Мудри, Марина Барна, Ксения Вереш, Кристина Дюранїн, Борис Тиркайла, Валентино Пушкаш (V). Вєдно 36 роботи. Вербас: Бояна Сабадош, Николина Кошарко, Милан Милановски (I); Оленка Контра, Милица Милановски, Уна Рашич, Шарлота Стоїлькович, Милица Миклош, Ваня Контра (II); Оґнєн Сабадош (III); Елена Ґайдош, Драшко Перович (IV); Александар Мишевски, Серґей Надь (V); Олґа Перич (VII) и 1 малюнок нє подписани. Вєдно 20 роботи. Коцур: Михаела Ґубаш (III); Патриция Будински, Мартина Уйфалуши, Ана Папуґа, Михаило Буила, Стефан Буила, Лео Бесерминї, Томислав Бесерминї (IV). Вєдно 9 роботи. Нови Сад: Надя Горняк (II) послала 1 малюнок.

УСПИШНА РУКОМЕТАШКА У рукометней секциї у Oсновней школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре уж треци рок тренира тот спорт Єлена Фейди, школярка шестей класи. Од влонї є реґистрована за женски рукометни клуб у Оджаку и змага ше у супер лиґи Войводини хтора ше пласовала медзи осем найлєпши клуби у Войводини. У екипи Єлена перши ґолман. Участвовала и на рукометних кампох у Оджаку, цо єй дава окремну сатисфакцию. Любела би буц ґолман у познатих и успишних клубох. Єлена люби и други спортски дисциплини, а люби и школу, алє найволї рукомет. М. Р.

Стефан Буила, IV, Коцур

НАГРАДЗЕНИ СОСТАВ На литературним конкурсу з нагоди 300-рочнїци Алмашского краю, хтори розписала Основна школа „Иван Ґундулич” у Новим Садзе, медзи наградзенима и Фиона Грубеня, школярка шестей класи. Освоєла друге место за литературни состав „Мойо предки”, а обявени є у тим чишлє „Заградки” на 15. боку.

СЛИЗИ УМИВАЮ ОЧИ

КИҐЕЛИЯ – ДРЕВО КОЛБАСА

У южних часцох Африки рошнє древо киґелия хторе волаю и древо колбаса, бо його плоди здабу на вельки колбаси. Древо може нароснуц до 20 метери високо, плоди длуги єден метер, а чежки и до 12 килограми. Прето нїзач нє стойце под тим древом кед з нього падаю узрети плоди. И нє коштуйце швижи плоди, бо су отровни. Єсц их мож аж кед ше осуша и упечу. Квитки ше отвераю кед зайдзе слунко и оставаю отворени лєм єдну ноц. Їх моцни пах прицагує пергачох и ноцних инсектох же би ше напили сладкого нектару и опращковали квитки. Древо ше хаснує за правенє судзини и алату, а селянє вишаю колбаси на пойд, бо веря же тоти плоди одганяю зли духи и помагаю же би поля були родни. Плоди одпорни на огень, та людзе з нїма оградзую огнїска.

МЕДЗИНАРОДНИ ДАТУМИ ХТОРИ ШЕ ОЗНАЧУЄ З БОКУ UNESCA 10. новембер – Медзинародни дзень науки за мир и розвой 16. новембер – Медзинародни дзень за толеранцию 20. новембер – Универзални дзень дзецох 21. новембер – Шветови дзень телевизиї 25. новембер – Медзинародни дзень пошвецени одстраньованю насилства процив женох 29. новембер – Медзинародни дзень солидарносци зоз палестин ским народом

Слизи виражую смуток лєбо радосц, алє маю и барз важну улогу у виплокованю рожнїчки и у зопераню єй сушеня. Нашо очни клїпки то ранци на скори хтори ше спущую и дзвигаю як театрална зависа. Клїпки ше рушаю так барз швидко же нє завадзаю нашому попатрунку. Нє свидоми зме же ше очни клїпки автоматски отвераю и завераю кажди шейсц секунди. У вонкашнїм куцику ока постої слизови шлїжнїк и вше кед клїпнєме, вилучує ше слиза. Рефлексни слизи щица очи од витру, диму и од цибулї. Хтошка вираховал же у живоце просеково виплачеме коло 60 литри слизи. Єден британски психиятер гварел же „кед ше смуток нє укаже зоз слизами, спричинї плач нукашнїх орґанох”. Прето, кед зме барз жалосни лєбо радосни, виплачме ше, подзельме чувства з наймилшима, та нам будзе лєгчейше.

МАҐАРЕЦ + КОБУЛА = МУЛА Мула назва гибриду хтори ше достава зоз крижаньом маґарца и кобули. Мули сиґурнєйши на ногох и интелиґентнєйши су од коньох, алє ше нє можу розмножовац – стерилни су. Дакеди ше, зависно од файти роботох до хторих ше их прагало, розликовали вецей типи мулох: селянски, цукрово, памучни, рударски и воєни мули. Нєшка их найвецей єст у Штреднєй и Южней Америки и у восточним Китаю.

Pririhtala R. ]. Petrovi~

Дуня Тешанович, I Вербас

а Боян

д

Саба

Ивана Рац, III Руски Керестур

Маша Колошняї, IV Ґосподїнци

с

ерба

I, В ош,