Заградка 10

РОК LXХI • ЧИСЛО 10 ОКТОБЕР •2018 ЦЕНА 100 ДИН

Читайце

„Заградку”! Рисуйце и пишце за ню!

РУСКИ ЯЗИК ЗА НАЙМЛАДШИХ У НОВИМ САДЗЕ Виучованє руского язика за предшколски дзеци у Новим Садзе и того року орґанизоване у ПУ „Радосне дзецинство” у обєкту „Палчочка”. Годзини каждей другей стреди од 18 по 19 годзин будзе тримац вихователька Александра Колбас. Приявени коло петнацецеро предшколски дзеци розличних возростох. През бавенє, рисованє, шпиванє и слуханє приповедкох и писньочкох буду ше учиц цо красше приповедац по руски. Воспитно-образовни активносци потримує Дружтво за руски язик, литературу и културу и Национални совит Руснацох – Одбор за образованє. М. Р.

ЕВРОПСКИ ДЗЕНЬ ЯЗИКОХ У КУЛИ У Основней школи „Петефи бриґада” у Кули уж петнасти раз означени Европски дзень язикох. У школскей єдальнї отримана пригодна програма на хторей школяре рецитовали, шпивали, а пририхтали и красни презентациї. Точки були виведзени на язикох хтори ше учи у тей школи: сербским, мадярским, руским, українским, анґлийским и нємецким. Никша Йоксович, школяр пиятей класи, рецитовал по руски писню „Наша хижочка” писателя Михала Ковала, а пририхтала го Тамара Хома, наставнїца хтора у двох основних школох у Кули трима школяром годзини руского язика. На програми наглашене же знанє язикох отвера дзвери до швета. М. С.

ВРЕДНИ „ЗАГРАДКАРЕ” Щешлїви зме же у школи виучуєме свой руски язик. Рошнєме зоз нашу „Заградку”. Вредни зме сотруднїки и прави „Заградкаре”. Од першей по штварту класу вона провадзи нашо дзецинство. Школяре штвартей класи зоз Коцура

^ASOPIS ZA DZECI

Здраво, заградкаре!

Direktor dr Boris Var}a Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Mariy Gudak Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Bla`ena Homa-Cvetkovi~ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Петроварадин YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: Школяре першей класи у Руским Керестуре зоз учительку Наду Колошняйову (Фото М. Афич)

Други мешац у новим школским року почал барз весело, бо од 1. по 7. октобер тисячи и тисячи розбавени дзеци означовали Дзецински тидзень. Було о рижнородних програмох вистки и фотоґрафиї у велїх медийох, а тераз, кед вам у найкрасших памяткох остало друженє, бавенє, рисованє, змаганя, квизи, креативни роботнї..., озда о тих дожицох понаписуєце состави и писньочки, лєбо дацо нарисуєце, та пошлєце до „Заградки”. Нє розказуєм же маце думац лєм на свой єдини часопис за дзеци по руски. Нїзач! Хаснуйце красну єшеньску хвилю за бавенє по вонку, алє нє по цалим дню, бо и за ученє треба охабиц дакус часу. Будзце вредни як и влонї, кед за сотрудзованє зоз „Заградку” були наградзени аж тринацецеро школяре. Сотруднїком у Шидзе награди уручени праве у Дзецинским тижню, а тераз шлїдза стретнуца зоз наградзенима у других местох. А тераз шицки вєдно поме пририхтовац новемберске число часописа. Поздравя вас ваша редакторка

СЕРАФИНА МАКАЇ

БОГАТСТВО ЄШЕНЇ Гурчи трактор, цага, ричи Силну терху кукурици. Горбата му польска драга, А богату єшень дава.

Зоз сиверу витор цага Бо то дижджу проста драга. И вон свой труд, боме, ценї Зоз богатством тей єшенї.

А заш други цвиклу ноши, То цукрово ту розкоши. Будзе цукру за колачи И бомбони, най ше пачи.

Древа лїсца потрацели, Зоз мразом ше повадзели. Тераз су нє облєчени И зоз жиму загрожени.

А док сцигнє жима била Цо нам велїм уж допила, Ґу пецом ше уцагнєме, Одпочивок побереме.

ГАНС КРИСТИЯН АНДЕРСЕН

ЦАРОВ СОЛОВЕЙ

У

ЖАН ЛАФОНТЕН

МУХА И БРАМУШКА

Н

ацаговали ше муха и брамушка коло того хто з нїх вецей вредзи. Инсекти часто начинаю таки бешеди. Ускаковали єдно другому до слова, надкричовали ше, та ше нє знало хто гласнєйши. Звад и мудрованє було нєподношлїве.

– Ти, мали и безвредни створу! – сичала муха на брамушку. – Як ше лєм усудзуєш поровнац ше зо мну, кед знаш же я дзецко воздуху! Обиходзим палати найвекших панох и єм зоз кардиналових танєрох. Кед сцем, можем ше шпацирац и по кральовей глави! Брамушка анї нє клїпла, лєм чекала най ше муха престанє вихвальовац, та мирно одвитовала: – Гей, знам же можеш шеднуц гоч на чию главу, алє ти нєспособна розликовац кральову од маґарцовей глави. А цо ше дотика палатох, будзме щири: нє барз це там витаю... Та прецо я з тобу трацим час, место же бим рихтала жимнїцу? Ми, брамушки мали, алє шицко напредок предвидзуєме, та нас шнїг и мраз нє можу знїщиц. Ви, мухи, лєтаце високо, алє накадзи сцишню перши мрази, падаце на жем, вєдно зоз сухим лїсцом, та вец... дармо маце кридла.

старим Китаю було вельо чудесни ствари, алє од шицкого найкрасша була писня єдного соловея у кральовим парку. Кед цар за тото чул, послал своїх людзох най вноци пойду до парку и найду птицу хтора так прекрашнє шпива. Кед збачел обичну птицу, полу кафову а полу шиву, таку як и велї други птици, розчаровал ше; алє кед чул єй шпиванє, од радосци му почали чуриц слизи. За соловея то була найвекша награда и чесц яку могол лєм пожадац. Шицко би було як треба, кед би цар познєйше нє достал на дарунок ище єдного соловея, цифрованого, на чиїх пиречкох були аж и драгоцини каменьча! Розуми ше, було то механїчне бависко хторе шпивало дзекуюци механїзму у себе. Того соловея нє требало чувац же би нє сцекол, а шпивал тото цо други сцели накадзи го накруцели. Так механїчни соловей постал гордосц и пиха у царскей палати, а прави вецей нє бул потребни, та го одогнали. О даскельо мешаци механїзем за накруцанє ше поламал. Нїхто го нє знал оправиц, а цар так звикол на його писню, же без нєй нє могол спац. Без сна нєт здравя, та ше цар похорел. Лїкаре гварели же нє дочека шлїдуюце рано, та ше нашлїднїки уж почали радзиц коло царовей коруни. Спущела ше ноц. Прави соловей на конаре нїґда нє забул царово слизи радосци кед му перши раз зачвиринкал. Прето го посановал и злєцел на облак, та почал царови шпивац як дакеди. Кед учул, цар похопел цо значи права краса у одношеню на штучну. Шерцо му затрепецело, врацела ше му радосц живота, та го ютре дзень лїкаре нашли одпочинутого и веселого.

ЗЛАТКА ЧИЖМАР

ПЕКАРОВ ПЕКАР

У

фамелиї Шивкових матурант. Ище нє дозрете, алє уж давно нє малючке, перше мачатко спомедзи штверих окоцених сцигло по першу крижну драгу у живоце. Хто би цо сцел буц, тото и будзе. Кед би то наисце було таке єдноставне, вец би мама Цица Шивкова була супермодел, а нє ґаздиня. Тато би бул астронавт, а їх дзивочка пекар. Як и людзе, и мачки, точнєйше, мачата вибераю кадзи пойду далєй. Дахто на високи школи, а дахто на ремесло. Нашо маче, Мавка, закончела основну школу и надумала постац пекар. Пекар хтори миши цесто, пече хлєб, и вец таки пахняци предава у пекарнї. Ище як беба, найволєла кед ю при милей мами зобудзел пах цеплого млєка, а у нїм надробени били хлєб. И тераз єй шлїни чуря кед ше здогаднє. Ша, то лєпше на швеце озда анї нєт! Вона ноцами шнїє о билей шапки, о фартуху, розвалкох, о тепшох... записує рецепти, рисує лєм єдла зоз цеста. Вона таки будзе печиц. Вибрала себе животну дражку. Пекарску, лєбо нїяку. Прешлей ноци, припатраюци ше пред сном на Млєчну драгу, на ясним нєбе нашла найшвицацшу гвизду и шепла єй свойо жаданє. Одгваряла ю мама же то нє за ню, же вше треба мац чисти руки и у нїх вельо моци, же би ше замишело добри хлєб. Треба барз вчас ставац, бо рано єст найвецей гладних. Нє вредзело. Вона гварела же будзе пекар и – квит! Єдного пополадня, уж ґу єшенї, ґазда у хторого бивала фамелия Шивкових, обачел як мачата вирастаю и подумал же нєодлуга нє будзе за шицких штверих мац анї роботи, анї єдзеня, та одлучел пороздавац их людзом, кому треба. Пошол опрез дутяну и питал од предавачки празну шкатулу и випоносовал ше єй о бриґи з мачатми. Жена такой вжала єдно, бо єй требало. Гевти тройо положел до шкатули. Написал о нїх МИКОЛА. М. КОЧИШ шицко найкрасше, наздаваюци ше же себе найду нови дом. Сам себе цешел з думками же лєпше най буду даґдзе сами, дзе нє така гужва як у його обисцу. БОЙТАРОВА Мачата на предвечаршим слунку поспали. Людзе преходзели ВЕЛЬКОДУШНОСЦ и закуковали на нїх, алє малим мачичком нє завадзало. Перше маче вжал бочни сушед. Начул же су добри, вредни, мудри, а и Ей, чи мокра тота єшень! на око випатрали здрави. Друге вжало дзивчатко зоз вивязаниЗдихнул заяц стари ма варґочиками. Єй мац пристала и гварела: „Лєм нам воно ище Над главу нам ровно виша хиби.” Тоти бридки хмари, Остатнє, наша Мавка, остало у шкатули спац до рана. Перта з нїх капка, пада, плющи ши до дутяну, накадзи го отворели, вошол, зна ше, пекар. Як а витор предува. унєсол першу ладичку з хлєбом, маче ше зобудзело. Зрадовало Нєт заяца в ширим полю ше познатому паху цеплого хлєба и замявчало. З тим „купело” цо главу зачува. пекара, та себе вон вжал Мавку. Як мишел цесто, так себе под баюс пошпивовал. Мавка ше Вислухал то Бойтар вельки припатрала и учела ремесло. Раз му остал добри фалат цеста, а Та лукави гвари: нє мал геверну анї єдну тепшу, та цесто дал мачецу. Перше боЦо ци повесц, мой брацику, яжлїво, а вец вше шмелше Мавка мишела тото цесто, алє ше на Подло стоя ствари. концу змишала з нїм. Лєдво ю пекар ментовал. Шицка була лїпАлє... моя хижка суха, каца. Йому було шмишно, а Мавка ше заштудирала. Днї преУ нєй места досц! ходзели. Мачичка виросла. Постала ґаздиня и мац. Мала свою Гибай ґу мнє, та ми будзеш фамелию и старала ше о нєй як найлєпше знала. Цалу єшень госц. И тоту ноц, як и шицки други, краши морйо гвиздох. То морйо жаданьох. Там и Мавково жаданє. Гоч на початку шицки єд– Дзекуєм ци на доброти – нак крашнє швица, нє шицки ше виполня. Даєдни жаданя ше Заяц з далєй гвари. такой енки виполня, з даєднима треба дакус длужел чекац, а на – Я за карком место зубох даєдни ше и забудзе. Так було и з нашу Мавку. Нє постала певолїм церпиц хмари. кар, алє остала пекарова.

ЄДЛА НАШИХ СТАРИХ

Д

акеди ґаздинї иншак варели. Пекло ше и варело у руским пецу. У нїм ше пекло хлєб, а зоз хлєбового цеста жени правели лепинї, капущанїки, белюши, поґачи... На тепшички ше у пецу пекло капусней мачанки зоз колбасу, квашену капусту зоз шкварками, а за фриштик на столє часто була била, млєкова мачанка, або таргонї у млєку. Ґу запраженей капусней, лєбо парадичовей юшки пражело ше кромплянїки, сировнїки, пироги зоз сиром, маком, капусту або зоз маджуном. Часте єдло були и ґомбовци зоз шлївковим маджуном, лєбо зоз шлївками. З кукуричней муки варело ше замешку. Дахто замешку волєл слану, дахто поцукровану и од горе посипану з циметом, як кашу, а дакому тото єдло найбаржей смаковало з млєком. З кукуричней муки ґаздинї пекли и питу з натарту бундаву. Така пита була права жимска лакотка. У руским пецу ше вжиме варело кукурицу. Одцадзена од води у хторей ше варела, и вец поцукрована, тиж була лакотка нє лєм дзецом, алє и старшим.

РУСКА НАРОДНА ПИСНЯ

НА ПОНДЗЕЛОК На пондзелок борщок, на вовторок гращок, стреду и капуста будзе, єдзце, добри людзе! Штварток на пироги, ей, потїха наша, а пияток, за пременку будзе смачна каша. Вайца на соботу, то уж пре роботу, меса будзе на нєдзелю як цо на вешелю.

ГАРЧИЧОК КАШИ Було єдно дзивче. Пошло тото дзивче до лєса по польски ягоди и стретло там бабочку.

– Добри дзень, дзивочко – гварела єй бабочка. – Дай ми ягоди, будз добра.

– На, бабочко – гвари дзивче. Поєдла баба ягоди и гварела: – Ти мнє ягоди дала, а я тебе тиж дацо подаруєм. Вежнї тот гарчичок. Досц ци лєм повесц: „Раз, два, три, гарчичку, навар ми!”, „Престань вариц!” и вон престанє вариц.

– Здрави будзце, бабочко – гварело дзивче, вжало гарчичок и врацело ше дому ґу мацери. Зрадовала ше мац тому гарчичку. Та, ище як ше зрадовала! Без вельких бриґох, без велького стараня, вше за полудзенок смачна, сладка каша готова. Єдного дня пошло дзивче з дому, а мац поставела гарчичок пред себе и гвари: – Раз, два, три, гарчичку, вар ми! Гарчичок почал вариц. Вельо каши наварел. Мац поєдла, насицела ше. А гарчичок ище вше вари, та вари кашу. Як го становиц? Требало повесц: – Раз, два, три, вецей нє вар ми! Мац якошик забула тоти слова, а дзивчеца дома нє було. Гарчичок вари, та вари. Уж цала хижа полна каши, уж и у конку каша и на улїци каша, а вон ровно вари. Злєкла ше мац, бежи по дзивче, та нє може прейґ драги прейсц – горуца каша як ричка чече. Добре же дзивче нє було далєко. Обачело воно цо ше на улїци стало и бежи дому. На силу вошла до конку. Отворела дзвери и скричала: – Раз, два, три, вецей нє вар ми! И престал гарчичок вариц кашу. А наварел єй тельо, же тот кому требало исц з валалу до варошу, мушел себе драгу преєдац.

Aлє нїхто ше нє поносовал: каша була барз смачна и сладка.

СОН М

ой оцец ма у Керестуре якушик родзину, та нас тота родзина волала на госцину. Родичи пристали, та и мнє зоз собу вжали. Я ше так радовал же сом пол годзини горе-долу подскаковал. Мац ище вечар шицко порихтала. Зоз ормана нови шмати вибрала, та рано кед зме поставали, шицки зме ше до шветочних шматох пооблєкали. Мнє нову кошулю дала, на ноги нови сандали здзала, и то тоти цифровани, а на главу калапчок сламяни. Вец сом облєкол длугоки панталони и реклочку, а до кишенки мац ми положела шумну хусточку. Гварела: – Яка ти дурна глава, ище ми надумаш уцерац нос до рукава. Мац и оца прибрала. Йому чарни нови калап дала и билу кошулю цо ю лєм на швета облєка. Слунко през лєто припека, та було и тераз горуцо. Прето оцец ципели анї нє брал, алє на ноги лєм папучи здзал. Сама ше остатня пооблєкала. Посподку даскельо смужкасти сукнї вжала, а на нїх вец красну и фартущок на котрим квети намальовани. Но и так наостатку були зме шицки прибрани. Дзень бул красни як цо гваря медзи нами: єден од гевтих медзи роботами, кед тлачидба престала, а кукурица ше ламац ище анї нє думала. Наш шовґор бул геверни през тоти днї, бо нє мал такей важней роботи, та нас одвез на своїм кочу аж на Дунай ґу скели. А драгом, браца мойо мили, цо ми нє видзели и нє дожили, то бисце анї нє верели. Кобула шовґрова раз штранґи нацаговала, а другираз тельо же друк нє поламала так ше на ньго вишала, бо ишла з брега. Вец заш идземе, идземе, а коло драги з правого боку глїбока долїна. У тей долїни лєс од самей божей ядлїни. Боса драга ше попод конари уцагує, а нука, як коч черчи так цали лєс у долїни одгукує. Вонка у тот час вшадзи праху по драгох кельо сцеце, кед зме вошли до лєса, и блата и води у колярох и тераз, влєце. Зоз лєса зме вишли на єдну високу ровнїну, а тота ровнїна була шицка желєна и широка... Така широка же ши на нєй нє могол становиц ока. И по гевтей долїни и ту по тей ровнїни коло драги дражки кривулькаю. Так тоти драги зоз тима дражками як даяки длугоки писани ручнїки випатраю. Кед ше закончела широка ровнїна, вец знова була пред нами долїна велїка, а тамаль на єй штредку широка, широка белава пантлїка.

– То, сину, нє пантлїка – гварел ми оцец. – То Дунай рика! А мац нїч нє гварела. Вона лєм длуго, длуго на тоту красоту, як и я, патрела. Вец зме ше долу спущели, як оцец гварел, ґу скели. То єдна велька „тараба” спущена до Дунаю, на котру людзе шмело шедаю. Дунай то рика барз стара, а мнє зблїзка випатрал як велька бара. Лєм у тей бари вода нє стої алє чече, а на своїм хрибце вшелїяки чамци и ладї влєче.

МИХАЙЛО КОВАЧ – У нєй – толковал ми оцец – вшелїяки риби биваю, а рибаре их на плєцену предзу лапаю. Кед ми сцигли, на єдним кочу шедзел старши и баюсати бачи. Вон мал на тим кочу ґереґи и динї полни драбинки. Сам єдол з бичаком хлєба и сланїнки. Хлєб бул били як млєко. Єден други бачи ше му питал: – Далєко?

– Там, прейґа, до варошу! гварел бачи. – Гваря браца же там за динї и ґереґи добре плаца. Та цо я знам! Сцем пробовац и там. У тим зоз чудней хижочки при скели котра на води стала и благо ше гойсала, цошка запискало и забренкало. Скелу за гевту чудну хижку привязали и вец зме шицки по води вожиц почали. Кед зме пришли до штредку рики, мнє нараз випатрало же вода станула, та стала, а цала приода коло нас же бежала и танцовала. Хижи на побрежю зоз древами ше обеговали, та гевти цо були блїжей ишли помали, а други швидко бежали. Вец зме ґу другому брегу пришли и кед зме зоз тей скели зишли, оцец ми гвари: – Видзиш, мили мой сину, тераз зме прешли зоз Сриму на бачванску ровнїну. Кед зме познєйше на гайзибан пошедали, шицки зме ше на ровнїну припатрали. А на нєй сама божа сцернянка и кукурица, а помедзи нїх слунечнїки як даяки мали слунка швица. На другим концу цвикла цукрова ше желєнєє. Вец ту и там помедзи високи баґрени хижа ше билєє, а коло хижох чардаки и копи и шопи вшелїяки.

– Видзиш, Яни, у Бачкей людзе на польох и ноцую. На польох и статок одховюю. Пред вечаром слунко ше зачервенєло и дзешка за кукурицами страцело. Людзе з гайзибану сходзели и на шицки боки ше розиходзели. Ми щесце мали же нас при гайзибану у Кули з кочом чекали. У бешеди анї зме нє осетели кеди зме ше у родзини у Керестуре становели. Родзина нас шицких пообочковала и такой потим вечеру нам богату порихтала. А тераз най ми кажди хто сце вери: я вецей нїч нє знам цо було по вечери. Пред очми ми ше шицко цмело... А вец нараз вшадзи чудно постало: слунко ше на нєбе зявело, дакус ше гойсало, а вец спадло на жем та ше розтрепало. Зоз нього ше якашик швицаца водичка розляла, та цали швет зоз златком омальовала. По Дунаю салаши плївали, крави и конї сцекал, а за нїма баґрени и верби оганяли. Мац при Дунаю зоз зайду стала, я пришол ґу нєй, а вона ме нє познала. Оцец стал при води, та руцал до нєй якишик бундави, а дїдови з ґереґами шедзел якишик писани тащок на лисей глави. Вец оцец вжал до рукох папучи, та ше так моцно залєцел же Дунай як тащок прелєцел. Я думам же ше здогадуєце цо би то могло буц за дїло?! То ше мнє шицко так на тей госцини першого вечара лєм шнїло...

ВЕСНА ЧОРОВИЧ БУТРИЧ

КОРИТНЯВКА – О! Боже мили, стара сом як коритнявка! Мац стої опрез жвератка и дума же приповеда сама зоз собу. Нє видзи Маладину, свою Маладину, як ше покрадзме прицагує. Маладина зна же мац знова прави фаци опрез жвератка То наисце забавне: мац надує перше єдно лїцо, вец друге, а вец обидва вєдно. Потим ґлуми рибу: направи уста як риба и так у себе чишлї до дзешец. Мац чишлї, и праве пред дзешец, Маладина гвари: – Тото нє знам! Мац ше злєкла, прелїґла число дзешец и мушела знова од початку.

– Маладина!? – дакус ше мац злєкла, та єй тераз нєправо, дакус ше гнїва: нє закончела вежбу.

– Знаш кельо маш роки, Маладина? Нє мала ши же биш ше так покрадзме прицаговала!!!

– А чи ти, мамо, знаш кельо ти маш роки?

– Маладина дакус иншак офарбела глас за тото питанє. Єй питанє нє строге, нє любопитлїве, анї нє глупе. Зна вона кельо мац ма роки и тото ше єй пачи, лєдво чека же би и вона була така. „Знам! О, знам!”, дума мац у себе. „Прето и правим рибово фаци...” Дзешка чула же ше єй так ранци на твари дакус випейґлаю.

– Гайде, правме их вєдно – гвари и прицагує карсцель з кухнї, та става ґу мацери опрез жвератка и вєдно правя фаци. Маладиново зуби ше блїща яки су били, та мац аж заджмурела очи. Дзивче ше шмеє.

– У ранших годзинох найлєпше шмеянє зоз бруха: положице руку на брух и ґуцкаце го... – чуц з радия – по фриштику ше шмейце зоз завартима устами, а по полудзенку ше шмейце гласно ... – радио и далєй преноши емисию о шмеяню, а Маладина и мац дробкаю опрез жвератка. Шмею ше по штварти поверх, по бандеру на углє, по хмари... Далєко чуц їх шмих. Кед би их дахто видзел, поведол би же здурели. Шмею ше без вязи!? Док ноши кифли за фриштик, оцец видзи як през облак їх купальнї вискакую шмихи. Лєдво чека войсц нука. И вон люби шмихи, и мацерово, и Маладиново... Преложела М. Римар

МИРОСЛАВ КОКОШАР

ЗРОЗУМИ ВОНА Шмишкаюци ше, як бабка жива, гварела ми: „Мнє мено Ива!” Теди сом анї сам нє знал окрем шерца цо бим єй дал. Дал бим єй и лабду, и санки и шицки писнї з моєй читанки. Дал бим єй и число телефона лєм прето... Зрозуми вона. Чекал бим, як леґинь прави, нєсцерпено, най ше Ива яви! Прешпивала М. Р.

АНДРЕЙ ЧИПКАР

ПРЕБУВАЛЇЩЕ НА ЧУДНЕЙ АДРЕСИ

Ц

о думаце, як би було кед би ваша адреса глашела: „Бивам там кеди дзе ноцуєм.” Була би то наисце чудна адреса. Задумайце лєм бачика поштара хтори би на таку адресу мал однєсц писмо! Цо би почал, бидни? Мушиме му помогнуц и „адресу” приблїжнєйше одредзиц. Чи би му помогло кед бизме ґу тей „адреси” додали: Йордан, лєбо, поведзме, Алжир? Вообще нє. То, заш лєм, цали держави. Алжир аж барз велька. Будзме ище точнєйши: Йордан, пустиня, нєдалєко од йорданско-саудийско-арабийскей гранїци. Лєм же тота гранїца ма коло шейсцто километери! Тельо километери по писку и нєподношлївей горучави пре єдно писмо, було би превельо! Нїяке прецизованє би нє помогло, бо наведзеней „адреси” нєдостава єдно важне дополнєнє: „Мой дом идзе вшадзи зо мну.” А зоз того, поведзце и сами, можу висц вшелїяки нєволї. Поведзме: бачи поштар би могол сцигнуц на место дзе челєднїк бул вчера, лєм же є нєшка уж хто зна дзе! Питаце ше хто ма таку „адресу”? Бедуїни. По словнїку, бедуїни „жителє пустинї, блукацки арабски племена у арабийских, сирийских и сиверно-африцких пустиньох”, хтори жию од статкарства. Розуми ше, одреднїцу блукацки племена треба правилно похопиц. Нє блукаю тоти людзе лєм бодай би блукали, алє их на тото гоня нємилосердни условия живота у пустинї. Нє лєгко свой маєток преношиц на ґамилох з єдного на други конєц пустинї. Преноша и свойо „обисца” – вельки шатри, направени зоз ґамиловей, лєбо кожей шерсци. Бедуїни маю на стотки, та и тисячи били, драпово, чарни и платкасти кози. Глєдаюци бедуїнох, рушели зме ше зоз Акаби, йорданского городу на побрежю Червеного моря. Драга нас водзела ґу йорданскей гранїчней караули. Гранїчаре нєпреривно патролую вонконцом гранїци, та знаю дзе

ше застановела даєдна ґрупа бедуїнох, думали зме. Поправдзе, шицко було єдноставнєйше: єдна велька бедуїнска фамелия розширела шатор, двацец метери длугоки, нєдалєко од караули. Чом? Гранїчаре маю води, а вона у пустинї драгоцинша як злато. Наш приход перше обачели дзеци. Точнєйше, єден хлапец и єдно дзивче, бо лєм вони були дома, нє рахуюци беби на мацерових рукох, и кус векши дзеци хтори ше ище тримали мацери за сукню, алє вони нє бежали опрез нас. По горучави там нїхто нє понагля. Векши дзеци пошли зоз старшима чувац кози. Нє лєгко чувац вельки чупори козох. Нє таки су мирни як овци, а бедуїни нє маю овчарски пси. Кощата треба чувац од пустиньских орлох и лїшкох. Алє анї мали дзеци, хтори оставаю дома, нє без обовязкох. Меркую на кури и курчата хтори можу буц плєн пустиньским орлом. Правда, маю вони свойо склонїща: кажда фамелия цага зоз собу часц коруни древа, положи го опрез шатру як препреченє орлом. Дзеци ше баржей круца коло шатра, як цо ше бавя. Бависка нє маю, анї ше нє оганяю. Чежко би було по горучави ше бавиц на оганячки. Дзеци добре пооблєкани. Кажде ма триков зоз кожей шерсци длугоки по колєна, хтори их щици од слунка и од писку цо го ноши пустиньски витор. Знаце цо ше случує тим хтори ше нєконтроловано викладаю печацим слунковим зарйом. А писок, ношени з моцним витром, реже як жилет. Старши бедуїни ноша ґалабию – кошулю длугоку аж по жем. Мали бедуїни хторих зме видзели у Алжиру мали нєзвичайне бависко – пустиньску лїшку. Водзели ю на порвазку и понукали нам ю купиц. Даю, гварели, туньо. Думам же франтовали, бо цо би ми почали з ню? Сликовали зме ю, заплацели зме им за тото и шицки зме були задовольни. Вони же достали пенєж, а ми же зме висликовали прекрасну животиню як з даякей приповедки: главу мала як песц, а уха вельки яки нє ма анї єдна животиня єй велькосци. Нє чудовал бим ше кед би ю волали – Дамбо!

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО

ДЗЕ БОГ Бог всемогущи Створитель шицкого. Вон совершени, чисти дух. Вон вични. Вшадзи є присутни, бо Бог Любов. А дзе є? Нє видзиме го з голим оком, анї го нє чуєме, алє нас вира учи же вон вшадзи. Маме розум и душу, та можеме думац на Бога и теди кед Го нє чуєме. Учує Вон нас кед ше у молитвох будземе ґу Ньому оздзивац, з Нїм бешедовац. У молитвох Бога модлїме за нашо духовни и тїлесни потреби. Кед щиро питаме тото цо нам наисце потребне, достанєме. Кед го почитуєме, и славиме як єдиного, нє охаби нас самих у цмоти. Та и кед заблукаме, нє шмеме посумняц, алє понїзно нацагнуц руки ґу Ньому и пущиц най нас водзи. По кривих, нєдобрих дражкох нас сиґурно нє одведзе. Криви дражки вибераме сами, теди кед одруцаме Бога и рахуєме же шицко можеме сами, бо ми моцни, мудри, богати, валушни и шмели. Гей, Бог нам дал и шлєбодну волю, та нас вона дакеди зна одшмелїц же бизме Богу поведли „Нє!” Теди себе вибераме драгу до препасци, до зла. Сами ше виключуєме зоз заєднїцтва з Богом. А вон и далєй ту. Чека нас, пребачує и далєй люби!

АЛИЛУЯ! Алилуя! Тото красне слово було познате ище у Старим завиту. И ми го вигваряме у каждей Служби Божей, а чи знаме цо значи? „Алилуя” лєбо „hallelu-Jah” на жидовским язику значи – Славце Яхву (Бога). У Новим завиту ше у шицких християнских Службох Божих шпива тото воскресне, побидоносне „Алилуя”. Святи Авґустин гварел: „Славце Господа зоз цалим своїм єством, односно най Господа нє хвалї лєм ваш язик и вашо уста, алє и ваша совисц, и ваш живот, и вашо дїла”. Прето хвальме Бога кед ше зидземе у церкви. А кед ше кажде враци до каждодньового живота, як кед би престал славиц Бога... Тот хтори нє престава крашнє, побожно жиц, вше слави Бога и гоч його уста цихо, шерцо шпива „Алилуя”.

НЄДЗЕЛЯ Цо то нєдзеля? Чи лєм дзень кед ше можеме добре виспац? Лєбо дзень кед нє идземе до школи и нє мушиме думац на домашнї задатки? Чи дзень кед маме шлєбодного часу, та можеме патриц шицки телевизийни емисиї, лєбо лєжац зоз слухалками на ухох и слухац музику хтору найволїме? Нєдзеля нє дзень лєм за спанє до поладня, анї нє дзень лєм за власне уживанє заварти у власней хижи. Нє досц ше лєм поприберац, та ше пойсц прешпацирац, а вец чекац же би мац уварела и положела на стол смачни полудзенок, або пойсц до дакого на госцину. Нєдзелю препознаваме по вельо красших стварох. Християнє, жиюци по Дзешец заповидох нєдзелю пошвецую Богу. Треца заповид Божа глаши: Паметай же би ши дзень нєдзельни шветковал. Перша заповид Церковна глаши: Днї шветочни (нєдзелї и швета) шветковац. Внєдзелю Исус воскреснул, прето нас кажда нєдзеля здогадує на тоту найвекшу подїю – Воскресенє. Найкрасши дар Створительови за Його дзень то нашо участвованє у Служби Божей. Кед Го у церкви зоз заєднїцку молитву и писню велїчаме, лєм теди маме наисце праву нєдзелю.

ВАСИЛЬ МУДРИ

ЄШЕНЬСКА КОЛЇСАНКА Витор стреса лїсце и дражки закрива, а сушедни хижи молга од нас скрива. Вона виполнєла шицки празни точки: густа ше находзи у каждей дзирочки. Єшень нам принєсла свойо плоди злати; чардаки, пиньвици з плодами богати. Цмо-белаву шмату нєбо уж зоблєка; до шивей ше воно помали преблєка. До наших облакох дурка диждж жимнєйши та у хижи муши пец буц вше цеплєйши. Кажда єшень така од билого ранка: жимна и витрова позна колїсанка.

ИРИНА ГАРДИ КОВАЧЕВИЧ

ТАК ШЕ МУШИ

П

ришол Олекса нєшка зоз дзецинскей заградки, та озбильно виявел родичом: – Я ше залюбел.

– Озда нє! – одмахує з ошмихом тато.

– Гей, гей – потвердзує Олекса и толкує: – Мено єй Ема. Єй мац Швабица. Я єй гварел же моя мац Рускиня и вона ми вец гварела же тераз зна чом я таки красни и же ше до мнє залюбела.

– Цо робя залюбени? – сце знац мац.

– Тримаю ше за руки и кед их нїхто нє видзи, бочкаю ше. И я и Ема ше нєшка тримали за руки, а кед нїхто нє патрел, побочкал сом ю, а вона ме оддрилєла од себе. Алє, кед будземе мац седем роки, кед ше ище будземе любиц, по закону ше будземе мушиц побрац. МЕЛАНИЯ РИМАР

ЖОВТА БИШАЛМА ЗА ЧЕРВЕНИ ЛЇЧКА Вше кед одходзим з дому, мац ми надпомина: – Кед ше на драже стретнєш зоз сушеду, нє прейдз коло нєй як коло слупа, алє єй крашнє поздравкай! Нє розумим чом спомла слуп. Раз сом при дражки обачел древени слуп, та сом му поздравкал. Нє од,здравкал ми. Лєм мирно стал. А кед сом поздравкал нашей бочней сушеди, ошмихла ше, од,здравкала ми и погласкала ме по власох. Цешел сом ше. Пополадню, кед сом ше врацал дому, сушеда знова стала при капурки. Поздравкал сом єй и ошмихнул сом ше. Було єй мило. Видзел сом. Виняла з кишенки на фартуху вельку, жовту бишалму и дала ми. Гварела же ми од нєй буду червени лїчка. Як почервеня, кед бишалма жовта? Нє розумел сом. Дома сом помогнул мацери розрезац бишалму на вельо фалатки, бо була барз велька. Лєдво сом ю тримал з обидвома руками. Подзелєли зме шицким. Перше сом дал мацери, оцови и шестрички, а вец и дзецом хтори ше пришли до нас бавиц. Остал ище єден фалаток. Кому го дам кед ше шицким ушло? Знам, однєшем бочней сушеди! И тераз ме погласкала и гварела: – Прето же ши подзелєл єдну бишалму шицким, радосни ши. Видзим, бо ци лїчка нашмеяни и червени.

ЯКИМ ОЛЕЯР

Цо за гужва у коморки баби Зорки? Нєшка рано, вчас вєшенї: миша ше женї!

МИША ШЕ ЖЕНЇ

Приду госци з трох гамбарох, грац ше будзе на ґитарох. Приду госци зоз далєка, госцина их велька чека. Алє цо же? Жалосц велька. Кажде себе плаче, бо им млоду жедло – сушедово маче.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ЯНИ ПЛЄЦЕ

Єдна чудна птица, нє знам як ше вола, барз є велька, моцна, може забиц вола. Якаш зунза-мушка, аж о осем ноги, може зламац з нїма каждей крави роги. Та то Яни вше так плєце и виплєце, у школи, у дворе, або у приклєце. Круци, муци, мота, нїч му ви нє верце, алє його слова ви за зле нє берце.

Владимир Молнар, 6 роки, Дюрдьов

Aнамария Сопка, 6 роки Руски Керестур

Марко Станкович, 6 роки Дюрдьов

Андрей Балїнт, 6 роки Дюрдьов Дюла Фаркаш, 6 роки Руски Керестур

МОЯ ФАМЕЛИЯ Моя фамелия ше преволує Симунович. Мами мено Ґордана. Вона зоз Крущичу. Татови мено Славко. Вон зоз Руского Керестура. Барз є високи, а барз нїжни. Тераз жиєме у Руским Керестуре. Моя мама роби у фирми „Тина”. Там шиє заглавки. Тато роби у електро монтажи. Я им дакеди помагам. Кармим животинї, пораїм хижу и двор, и складам паприґу. Нє мам анї брата анї шестру, алє бим любела мац дакого. Тато ше крашнє бави зо мну, а мама ми приповеда приповедки за добру ноц. И я им пожадам добру ноц и лєгнєм спац. София Симунович, II Руски Керестур

Бояна Сабадош, IV, Вербас

МИЛА ЖИВОТИНЯ Мам вельо домашнї животинї, а найволїм єдного заяца. Мено му Белка. Барз є красни. Ма мегку шерсц и люби кед го по нєй гласкам и кед му приповедам. Часто му приповедам, а вон на мнє патри як кед би шицко розумел. Тоту мою милу животиню нє дам нїкому. Весна Бильня, IV Коцур Сара Надрлянски, VI, Нови Сад

ДОЖИЦЕ НА РОЗПУСТУ

ЄШЕНЬ

Мойо найкрасше дожице на розпусту було на морю. Кед сом ше зобудзел, знал сом же ме чека цепли дзень на плажи. Порихтали зме ше и пошли зме на плажу. Побрежє було пискове и шлюнкове. И тот дзень, як и шицки док зме були на лєтованю, бул барз горуци. Вода у морю була чиста, превидна, та у плїтким було видно кажди каменьчок на дну. На плажи бул вельки тобоґан по хторим зме ше спущовали до моря. На побрежю було вельо високи желєни палми. Природа доокола наисце була прекрасна, а воздух чисти. Єдного дня сом ше вожел на педалини, а тото сом барз сцел, прето сом тот дзень видвоєл як найкрасши на розпусту.

Цепле лєто торбичку спаковало и за одход ше порихтало. На далєку драгу ше рушело, же би ше у густей молги нє страцело. Жалосни ластовки и ґовлї зоз витром на юг одлєцели, махали дзецом цо до школи иду и обецали же на яр знова приду. Єшень нам принєсла фарби нови: жовти, червени, шиви и кафови... Принєсла нам смачни плоди, овоци и вельо, вельо радосци.

Давид Такач, III, Дюрдьов

Дамян Радванї, IV Коцур

ПРИШЛА ЄШЕНЬ Пришла єшень, дзеци ше радую и бависка нови видумую. Вєшенї и школа почина, та дзецом учиц надпомина а бависка най дакус чекаю. Жимни витри вше частейше дую, жовти лїсца з древох опадую. Кукурица на польох ше жовцеє, треба ю виламац док шнїг нє завеє. Алексей Медєши, IV, Коцур

ПУТОВАНЄ ДО ШВЕТА Того лєта сом першираз бул у Белґиї. Було то єдно вельке путованє. Першираз сом путовал на авиону, а сам, без родичох. Рушели зме зоз Нового Саду до Будапешту. Там зме шедли до авиона и злєцели зме до Бриселу. Брисел вельки и красни. Я бул обчаровани. Зоз Бриселу зме предлужели путовац на гайзибану. Сцигли зме до валалу хтори ше волал Хофахиз. Хотел у хторим зме були змесцени барз красни. Там було вельо дзеци зоз Белґиї, Французкей и Сербиї. Вєдно нас було аж штерацец штверо. Шицки зме ше крашнє дружели. Бавели зме ше, бешедовали и нєпреривно зме були шицки вєдно. Тото путованє ми ше барз пачело, прето же сом упознал нових пайташох. Научел сом даяки нови слова зоз французкого язика. Тото путованє ме мотивовало же бим предлужел учиц французки язик. Шицким дзецом препоручуєм же би учели даєдни странски язики и з тим збогацели себе. Кажди язик може помогнуц у живоце. Михаило Пап, VIII Нови Сад

Стефан Ґнип, III, Дюрдьов

ДОК ВИРОШНЄМ, БУДЗЕМ НАСТАВНЇЦА Док вирошнєм, док крочим до живота одроснутих, любела бим буц наставнїца анґлийского язика. Тото занїманє ше ми пачи прето же барз любим тот странски язик. Кед до нас приходза кумово зоз Канади, любим з нїма приповедац по анґлийски .Моя кума Сара ме вше научи дацо нове, та ше ище баржей упознавам з тим язиком. Ходзим и до приватней школи „Анґлия”. Нарок будземе покладац испит „KET TEST” у Беоґрадзе. Кед бим була наставнїца, мойо школски годзини би були интересантни. Учела бим школярох през бависко, а кед би провадзели годзини и були активни, наградзела бим их так же бизме пошли вонка бавиц ше. На єдней годзини бизме пречитали текст, записали нєпознати слова и учели ґраматику, а за домашнї би мали зробиц задатки у Роботней теки. На концу рока би кажди школяр пририхтал презентацию, и вец бим их оценєла. Кед би дахто сцел виправиц оцену, одвитовал би и оценєла бим го за активносц. Шицки ми маме даяки цилї у живоце. Мой циль постац наставнїца анґлийского язика, а же бим тото посцигла, мушим буц сцела и упарта. Яна Настасич, VII, Руски Керестур

Йована Фаршанґ, II, Руски Керестур

ДОЖИЦЕ ЗА ПАМЕТАНЄ Лєтнї розпуст бул длуги, та сом мал и вельо дожица. Єдно запаметам занавше. Пошол сом до баби и дїда служиц. Понеже дїдо и я любиме лапац риби, догварели зме ше же пойдземе на вилєт, та вежнєме и циґонї. Остал сом у нїх преспац. Рано зме барз вчас станули. Вжали зме циґонї и хлїсти, та зме рушели на Тису. Кед зме сцигли, розложели зме циґонї. Природа там була красна. Високи древа правели вельки хладок. Вода була цепла, та сом вихасновал нагоду окупац ше. Як час преходзел, так у нашим каблїку було вше вецей риби. Пришол час рушиц ше дому. Були зме щешлїви кельо вельо риби зме того дня налапали. Бул то наисце красни вилєт и дожице хторе нїґда нє забудзем. Иван Молнар, III, Дюрдьов

РОВНЇНО МОЯ

Иван Будински, II, Руски Керестур

ПАХИ ЄШЕНЇ Цепле слунко одходзи, а упарта єшень вше моцнєйше дурка до дзверох. Трава помали жовцеє и преє. Днї вше жимнєйши. Єшеньски плоди дозреваю. Людзе ше им радую. На польох ше ламе кукурицу и обера паприґу. По улїцох гурча трактори хтори вожа кукурицу, а дома ю людзе одкладаю до чардакох. Жени рихтаю жимнїцу, та ше приємни пахи ширя на шицки боки. Почал нови школски рок. Дзеци весели. Мойо пайташе и я радосни прето же нас чека нове знанє, друженє и вельо красни дожица. Любим вчасну єшень кед ше ещи мож бавиц вонка. Любим єшеньски фарби природи.

Кажди валал ма свойо красоти. Я ше народзела и жиєм у валалє хтори ше находзи у ровнїни. Ту шицко ровне, а видогляд сцигує по место дзе ше нєбо и жем злучую. Найвекшу часц ровнїни забераю широки поля плодней чарней жеми. Влєце ше класки жита зогинаю на витре як морски габи. Ту, гваря, дакеди було морйо. Любим и яр у ровнїни, кед ше жита желєнєю, квеце пахнє, птички весело чвиринкаю, а дзеци ше бавя на пажици. Жима ту моцно сциска, а шнїг закрива ровни и широки поля як цепла перинка. Людзе у валалє добри и вредни. Ставаю скорей як швита слунко, а лєгаю кед воно зайдзе. Весели то людзе. Любя писню и танєц. Любя свою ровнїну, бо их вона карми, о нєй шпиваю, з ню жию и умераю. Вона им шицко. Вона им мац и оцец и найлєпши товариш. Любим мою ровнїну, таку ровну, желєну и богату. Любим свой край, Бачку и мой валал Коцур хтори у нєй угнїздзени. Сара Горняк, IV, Коцур

Филип Хромиш, IV Коцур

Соня Надрлянски, III, Нови Сад

ПАМЯТКИ ЗОЗ ЛЄТНЄЙ ШКОЛИ Влєце сом була у Лєтнєй школи руского язика. Отримана є у Попраду у Словацкей. Барз сом крашнє препровадзела тоти седем днї и принєсла сом дому красни упечатки. До Попраду зме ше рушели другого юлия. Були школяре зоз рижних местох у котрих жию Руснаци. Були зме змесцени у интернату. Мали зме годзини руского язика, историї, ґеоґрафиї, информатики, музичней култури и виронауки. Кажде рано було препатранє хижох, та зме ше трудзели вше их крашнє попораїц. Потим зме мали раншу физкултуру, а вец зме фриштиковали. З наставнїцами и наставнїками зме кажди дзень обиходзели Попрад. Були зме и на вилєту на Високих Татрох. Там зме видзели водопад и доокола рижни рошлїни. Нащивели зме и Стару Любовню. У тим месце зме видзели етно-валал и музей. Кажди дзень зме мали и шлєбодного часу. Остатнї дзень бул орґанизовани квиз на хторим ше змагали шицки учашнїки Лєтнєй школи. Шицко у Словацкей ше ми барз пачело, а найбаржей вилєт на Татрох. Любела бим знова нащивиц гевти краї и пойсц до Лєтнєй школи руского язика. Милица Малинович, VIII, Руски Керестур

ВЕЛЬКЕ И КРАСНЕ ДОЖИЦЕ Того року отримана штварта по шоре Лєтня школа руского язика у Словацкей. Мала сом нагоду, та сом була там. Рушели зме ше на путованє котре тирвало осем годзини. Кед зме сцигли до Попраду, до места дзе зме пребували єден тидзень, поупознавали зме ше и вец почало розподзельованє по хижох. Зо мну у хижи була єдна, мнє уж позната товаришка зоз Руского Керестура и єдна нова, зоз Кули. Навечерали зме ше, та зме пошли кажде до своєй хижи, одпочивац. Були зме барз вистати од путованя, алє нїхто нє могол такой заспац. Ище длуго, до позних ноцних годзинох зме приповедали.Рано, кед требало стануц, нїкому нє було лєгко, бо зме ше нє повиспавали. Пошли зме вєдно фриштиковац, а потим почало нашо друженє и ученє. Упознала сом тераз добру товаришку зоз Дюрдьова. Єден дзень зме ше пендрали на гору и вєдно зме пешо прешли вецей як штири километери. Нащивели зме и Стару Любовню. Кажди дзень зме мали годзини руского язика, историї, ґеоґрафиї, информатики, виронауки и физичного воспитаня. Вец бул порихтани квиз на хторим зме указали цо зме научели у Лєтнєй школи. Квиз нє бул чежки. Кажди вечар нам бул шлєбодни, та зме ше шейтали, а дараз зме ше ошвижовали зоз сладолядом. Раз зме були у єдней велькей предавальнї и накупели зме вельо шмати. Тидзень у Попраду бул вельке и красне дожице котре длуго будзем паметац. Анастазия Надь, VIII, Руски Керестур

МЕДЗИНАРОДНИ ДЗЕНЬ МИРА Зєдинєни нациї 1981. року установели означованє Медзинародного дня мира. Тот дзень ше од 2001. року означує ширцом швета, вше 21. септембра. Теди ше у будинку Зєдинєних нацийох у Нюйорку уж традицийно, з минуту цихосци и зоз дзвонєньом Дзвона мира поволує шицки жеми и народи славиц мир и доприношиц же би вон запановал на цалей планети. Дзвон мира Зєдинєним нацийом подаровало Здруженє ЗН зоз Япону, а виляти є зоз металного пенєжу хтори зберали дзеци зоз 60 жемох швета. Поволанку славиц мир чули и школяре нїзших класох у Школи у Руским Керестуре, та 21. септембра на годзинох оддзелєнского старшини бешедовали о мире и його значеню, а потим и рисовали на тоту тему. Свойо роботи виложели у школским голу, а даскельо малюнки послали и до „Заградки”. На питанє цо то мир, школяре другей класи написали: МИР ТО КЕД ШЕ НЄ БОЇМ. Тони Орос МИР ТО КЕД ШЕ ЛЮДЗЕ ЛЮБЯ, А ДЗЕЦИ БАВЯ. Луция Бульчик МИР ТО ЛЮБОВ. МИР ТО КЕД ШЕ ПОМИРЯ ПАЙТАШЕ И ПАЙТАШКИ. Яна Сивч МИР ТО ДОМ. Силвия Папуґа МИР ТО ШЛЄБОДА. Миа Чордаш

Силвия Папуґа, II, Руски Керестур

Яна Сивч, II, Руски Керестур

ДВА ЛЇВИ НОГИ Чом пси слабо бавя фодбал?

– Прето же маю два лїви ноги. ШПУНДЖИЯ Цо ма вельо дзирки, а заш лєм затримує воду?

– Шпунджия.

ЄДНАКИ ФИҐУРИ

ПАПАҐАЙ Завар Давид папаґая до фрижидера и забул на ньго. О даскельо годзини отворел фрижидер и од радосци скричал: – Кого мойо очи видза?

– Пинґвина! МАЧКА И МИША Спадла миша до гордова у хторим була палєнка и замодлєла кандура най ю вицагнє. Кандур: – Вицагнєм це, алє лєм под условийом же це можем поєсц. Миша: – Можеш, алє дас о пол годзини, док ше осушим. Кед прешло пол годзини, кандур гвари: – Тераз це поєм! Миша: – Анї случайно! Була сом пияна, а кед ше опиєм, барз ше сплєтам. Найдз и заокруж два єднаки фиґури.

ЛАВИРИНТ СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдно презвиско руских писательох. Попробуй их найсц.

1) Склєняну миску Бандурикова нина купела.

2) Стари кочи ше уж давно нє хаснує.

3) Желєни амрел Яников, а червени Геленков.

Автор Нела Таталович

4) Тот сушедов Павло вично шедзи под нашу вишню.

Преведз по лавиринту космонавта ґу його вселенскей ладї.

5) Предавачки ше пача канчови у авзлоґу.

6) Ловаров трофей сам спаднул зоз орманчика.

7) Так упрекосцел, же му дрилєли бициґлу до мутлянки.

Автор Нела Таталович

СЛУНКОВА СИСТЕМА

Напиш на смужки ґу каждей планети букви хтори хибя, та достанєш мена планетох у Слунковей системи.

Автор Нела Таталович

РОЗЛИКИ

Найдз и заокруж пейц розлики медзи рисунками А и Б.

ВИТОР За октоберске число часописа до Редакциї сцигли 63 роботи. Руски Керестур: Миа Чордаш, Сара Еделински, Силвия Папуґа, Луция Бульчик, Яна Сивч, Ксения Катрина, София Симунович, Кристина Сопка, Йована Фаршанґ, Звонко Мудри, Тони Орос, Иван Будински (II); Анастазия Надь, Милица Малинович, Олеся Папуґа, Мая Ерделї, Дарко Провчи. Вєдно 22 роботи. Коцур: Катарина Штефанко, Мария Сакач, Тамара Салонтаї, Дарко Колєсар, Матия Макша (II); Мая Ґайдош, Сара Горняк, Теодора Ґайдош, Весна Бильня, Дамян Радванї, Филип Хромиш, Алексей Медєши, Синиша Буила (IV). Вєдно 19 роботи. Бачинци: Антония Рац (овода); Андрея Андрич, Андрей Рац (II); Николина Ґойкович (III); Ружица Андрич (IV); Татяна Литрич (V); Милица Авакумович, Бояна Блаґоєвич (VIII). Вєдно 12 роботи. Шид: Никола Прокоп, Стефан Ркман (II); Уна Шеремет (III); Мила Євтич, Ирена Новак, Милан Гарвилчак (VIII). Вєдно 6 роботи. Нови Сад: Соня Надрлянски (III); Сара Шовлянски (IV); Сара Надрлянски (VI); Михаило Пап (VIII). Вєдно 4 роботи.

Єшень сцигує, витор ше радує, а слунечко жалосне за лєтом банує. Патрим на лїсце спаднуте у трави, витор го розноши и зоз нїм ше бави. Його моцни руки лїсца таргаю а вони ше бранїц моци нє маю. Очка завераю и до сна падаю. Пошпи шицко, квеце и трава, лєм витор будни шпива шпиванки, голим конаром цихи колїсанки. Сара Горняк, IV, Коцур

СТРАШНЕ ДОЖИЦЕ Найбаржей сом ше злєкол єдного дня кед сом бул сам у хижи. Теди сом мал три роки. Зобудзел сом ше и видзел сом шицко чарне. Було цма и барз цихо. Одразу цошка спадло на жем. Барз сом ше злєкол и закрил сом главу зоз заглавком. Коло петнац минути сом бул закрити. Подумал сом же дахто вошол до хижи. Ролетни були спущени, та ше ми видзело же ноц, а бул дзень. Роздумовал сом цо робиц, та сом почал доволовац маму. Вона прибегла зоз кухнї ґу мнє. Вжала ме на руки, зашвицeла шветло и гварела ми же годзинка спадла на жем, та дуркло, а же нїхtо нє вошол до хижи и нє мам ше прецо бац. Престал сом плакац и облапел сом ю. Тераз ше нє боїм од цмоти, бо сом вироснул и надвладал сом тот страх. Борис Тиркайла, VI, Дюрдьов

Аня Колбас, I, Футоґ

ВИПРАВКА У юнийско-юлийским чишлє „Заградки” у тексту Републичне змаганє з руского язика (22. бок) було погришно написане же Михаило Пап, школяр седмей класи зоз Нового Саду на змаганю школярох зоз руского язика як виборного предмету завжал треце место, а Ана Чижмар зоз Вербасу друге, а требало писац так: Михаило Пап зоз Нового Саду и Ана Чижмар зоз Вербасу на Републичним змаганю завжали перше место (обидвойо зоз максималним числом бодох - 20). Модлїме наградзених школярох, їх родичох и наставнїци руского язика най ПРЕБАЧА. Редакция

ДЛУГОВЛАСА АБРИЛ Арґентинка Абрил Лорензати вошла до Ґинисовей кнїжки рекордох як власнїца найдлугших власох на швеце. Тота седемнацрочна дзивка пред єдну децению одлучела же престанє ходзиц до фризерки, бо була нєзадовольна як ю панї фризерка оштригала. Од теди єй власи виросли 153 центиметери, та Абрил достала назвиско Рапунзел, по сказки з тим меном братох Ґрим, о длуговласей дзивки завартей у замку. Абрил гвари же барз дзба и отримує свою фризуру. Муши буц осторожна и мерковац кед ходзи, а насампредз по ґарадичох, же би ше нє запутала до власних власох и нє спадла.

РИБКА ЯК СУНЬОҐА Нєдавно науковци зоз Европи и Синґапуру одкрили найменшу рибу на швеце. То Paedocypris progenetica, нови член у швеце биорозличносцох, далєка родзина потьки. Жиє у влажних и квашних мочарох индонежанского острова Суматра и у малезийскей часци Борнеа. Ценючка є и превидна, потераз нєдолаплїва. Кед посцигнє максималну велькосц, тота рибка велька аж як суньоґа. Найменша, одроснута самичка зоз Суматри од свойого носа по конєц хвоста длугока 7,9 милиметери.

НАЙМЕНША ДЕРЖАВА НА ШВЕЦЕ

Ватикан, папска держава хтора ше находзи у часци италиянскей престолнїци – Риме, на брещку Монте Ватикано, найменша держава на швеце. Єй поверхносц лєм 0,44 km2, односно 44 гектари, а на тим просторе жию 826-еро людзе. Урядово язики латински и италиянски. У Ватикану резиденция поглавара Католїцкей церкви, римского папи. Вон ма верховну, законодавну и вивершну власц. Ватикан настал 1929. року по Латеранским контракту. У катедрали, дворцох и музейох єст вельке уметнїцке благо, од сликох по библиотеки. Ватиканска библиотека медзи найстаршима и найзначнєйшима на швеце. Ма коло 1,6 милиони кнїжки, 150.000 рукописи и подобне. Музей, точнєйше, збирку музейох основал папа Юлиє II на початку 16. вику.

Стефан Буила, V, Коцур

Иван Киш, III, Вербас

Мила Євтич, VII, Шид

Дарко Провчи, VII, Руски Керестур

Сара Шовлянски, IV, Нови Сад