Заградка 8-9 2020

РОК LXХIII • ЧИСЛО 8-9 АВҐУСТ–СЕПТЕМБЕР • 2020 ЦЕНА 100 ДИН

Процив горучавох... ЛЄТОВАНЄ ДОМА

Лєтнї одпочивок Школяре руского оддзена початку бул досц жимлєня штвартей класи у ни, алє потим почали горучаКоцуре и влєце думали на ви. Нажаль, пре опасносц од „Заградку”, та писали и корони того лєта зме нє могли посилали фотоґрафиї пойсц на морйо. Найвецей сом ше куяк лєтую дома пала дома у вельким базену. Тато нам дараз спущел до ньго тобоґан, та зме ше по нїм спущовали до води. Часто сом на дворе скакала на трамболини, а научела сом ше и ходзиц на караґульох. Кажди дзень сом ше бавела зоз своїм дружтвом, и зоз мачками и пшичками.

Влєце, кед було барз горуцо, найволєл сом ше по цалим дню купац дома у базену. Так сом ше борел процив горучавох и надвладал сом их. Вечарами сом ше бавел зоз пшичком хторому мено Луна. Виводзели зме кринолини. Матия Макша

Тамара Салонтаї

Вилєт у Новим Садзе... У трецей класи були зме зоз учительку Лидию у Новим Садзе у БИҐ-у. Патрели зме красни рисовани филм, а нащивели зме и Забавни парк, та сом мал нагоду побавиц ше на тей моторки. Бул сом прещешлїви, бо сом першираз шедзел на такей моторки и гонєл сом ю прейґ компютера. Даєдни мойо товарише скорей були там з родичами, та шицко тото уж видзели, а мнє вилєт бул возбудлїве дожице. Дарко Колєсар

У базену як на морю... Ходзим до штвартей класи. Барз любим розпуст. Теди ше найволїм купац у базену. Мой брацик и я у нїм барз уживаме. Дакеди ми приду и пайташки, та ше шицки вєдно купаме. При базену нам обовязно порихтана лимунада, лєбо ґереґа и даяки лакотки. Так у нашим дворе уживаме, як на побрежю моря. Мария Сакач

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor dr Boris Var}a Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Mariy Gudak Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Bla`ena Homa-Cvetkovi~ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Петроварадин YU ISSN 0353-9938

Здраво, заградкаре! Прешол и тогорочни лєтнї розпуст. Велїм бул цалком иншаки як шицки потерашнї, алє сиґурно нїкому нє було допито, о чим гуторя фотоґрафиї и вистки хтори вредни сотруднїки посилали до своєй „Заградки”. Найвреднєйши були школяре руского оддзелєня штвартей класи зоз Коцура, а на нїх ше спатрели и дзеци зоз Вербасу. За тото число часописа якош награбкани состави и малюнки цо остали од прешлого школского року, алє ТАКОЙ ЕНКИ починайце писац, рисовац и фотоґрафовац за октоберске число, же би нє остали празни боки. Видзице же зоз каждей, гоч и малей подїї, мож направиц красну приповедку, та призначуйце и посилайце. Учительки и наставнїци вам вше дзечнє помогню, а цешиц ше у обявених роботох буду и вони, и ви, и вашо родичи. Вериме же позарядова ситуация пре корона вирус уж нє будзе тирвац длуго, алє без огляду на ню, ваш єдини часопис на мацеринским язику и далєй будзе поряднє виходзиц кед сотруднїцтво з вами, мили читаче, будзе таке добре, як було потераз. Успишни нови школски рок жада вам ваша редакторка

ВЕСНА АЛЕКСИЧ

ПРИВИТНА ПИСНЯ

E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar.

– Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Вчера овода: заяц и бабка закрита... Нєшка школа тебе уж вита! Вчера лєто, слунко швици Нєшка лїсце на улїци!

На насловним боку: Иван и Андрей Маґочово зоз Нового Саду на розпусту були у Новим Орахове и на рички Чик лапали риби, а у Темерину нащивели Буцов салаш, та видзели вельо домашнї животинї. (Фото: Борис Маґоч)

Вчера сам як дуга на нєбе Нєшка благо – товариш при тебе! Вчера морйо остало моряком Нєшка лавка – першокласнїком! Вчера сам и зармуцени Нєшка школски бренчок зобудзени! Вчера слова цепли ожили: Витайце, школярики мили! Прешпивала Мелания Римар

КСЕНИЯ ВАРҐА

МИКОЛОВ ЛЄТ

Т

ота подїя з Миколом започала ище вяри. Теди кед ше престали ношиц груби якни и жимски ципели и мож ше було колїмбац. У бабовим дворе. Колїмбачка под стару яблоню порихтана цали рок, алє вжиме ше нє барз месциме якна и я на шедзиско колїмбачки. Шнїг ше уж давно розпущел и трава ше зажелєнєла. Моя баба нє ма у дворе анї вельки трактор, анї злого пса. Лєм даскельо яблонї. У нєй якошик вше мирно и цихо, яґод у даяким малим лєшику.

Озда пре тоту цихосц, у шопки под стреху єст єдно ластовково гнїздо. Воно од вше там. Кед ше позоблєка жимски якни, я знам же ше теди у гнїздзе зявя два ластовки. Думам же су оцец и мац. Перше почню приношиц у пискох конарчки, вец мали глїняни котульки. И на концу, на дно назноша вельо мегкого пиря. Так оправяю свойо обисце, бо им витор през жиму кус погуби ограду. Так було и тей яри. Кед дом бул готови, мац ластовка оставала длужей у гнїздзе, а оцец ластовка приношел єй полудзенок у джубку. „Чив, чив! Най ше пачи, пачи! Най ше пачи! Чив, чив!” О пар тижнї вихпали ше одразу зоз гнїзда шейсц мали главки, праве теди кед оцец ластовка принєсол у джубку перши полудзенок. Дал лєм єдному. Одлєцел далєй, по нове єдзенє. Шицки главки врацели ше назад до гнїзда дзе було цепло и мегко. И чекали. Кед прилєцел оцец ластовка зоз новим

єдзеньом шицки ше главки вихпали зоз гнїзда и чвиринкали: „Чив, чив! Мнє, мнє, мнє!” Достало друге по шоре ластовче, гоч шицки главки питали: „Чив, чив! Мнє, мнє!” Оцец ластовка ознова прилєцел з єдзеньом и дал трецому ластовчецу. До помоци рушела и мац ластовка. И вона приношела єдзенє за фамелию. Алє з єдним приходом до гнїзда могла принєсц тельо же мож було накармиц лєм єдно од шесцерих ластовчатох. Гевти други сцерпено чекали свой шор. Шедзел сом на колїмбачки и уж сом знал же котре ластовче на шоре за єдзенє. Найвекше найбаржей дзвигало свою главку и найгласнєйше пищало: „Чив, чив! Мнє, мнє!” Дал сом му мено Миколка. Миколка барз часто випихал свою главку зоз гнїзда. Найчастейше теди кед родичи нє були у гнїздзе. Лєто ше помали котуляло ґу єшенї. Под яблоню було горуцо шедзиц на колїмбачки. Покус сом и забул на ластовчата. Єдного рана сом замерковал же су вецей нє голопупи и голиґаши, алє же маю шумне пирйове облєчиво. Нє були вецей таки гласни кед им родичи приношели єдзенє. Анї нє єднак повирастали. Найвекши бул Миколка и вше перши дзвигал главу зоз гнїзда кед сциговало єдзенє. Дакеди аж и вилєтнул на рубец гнїзда и як з балкона, задовольно ше припатрал як стої швет долу, у дворе. Септембер запахнул на яблука и ридку раншу молгу. И слунко почало якошик шпоровац свойо розкоши. Приємно ше було колїмбац под стару яблоню. Патрим на ластовково гнїздо и видзим як Миколка нараз вилєтнул на країчок гнїзда, шири кридла и сце лєциц. Нє ма досц моци, и одразу пада на жем. Бабова жовта платкаста мачка такой ше розбегла ґу ньому. „Бабо, помагай Миколкови!” – кричим я и ставам з колїмбачки, бежим за мачку. Прилєцел мали чупор ластовкох и кружи коло мачки, чвиринкаю на цале гарло, волаю до помоци. Птича лярма. „Шиц! Ей, та дзеже ши ше до ластовчатох влапела!” – кричи баба и маха з руками. А Миколка маха з криделками, раз пада на жем, раз ше пробує дзвигнуц горе, бо видзи же грожи опасносц. Криделка му вше моцнєйши, подлєтує. И пать! Одразу ше дзвига високо, високо, аж ґу хмаром. И лярма у дворе уцихла. Спаднул и перши єшеньски диждж. На електричних дротох як пацерки куча ластовки и радза ше: „Чив, чив! На драгу би нам! На драгу би нам! Ту вше жимнєйше!” Медзи нїма бул и Миколка, тераз уж Микола. Препознал сом го по тим як ширел криделка и як стресал зоз себе капки першого єшеньского дижджу. Пробовал свою моц пред тим як ше з другима ластовками руши на далєку драгу.

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА ДУШАН РАДАК Душан Радак народзени 14. марца 1955. року у Кикинди, дзе закончел основну школу, ґимназию и музичну школу. Филозофски факултет закончел у Новим Садзе. Пише поезию, приповедки и драмски слички за дзеци, сценария и музику и тексти за дзеци и одроснутих. Обявел седем самостойни збирки поезиї, а поезию и литературни критики обявйовал у велїх новинох и часописох. Бул вецейрочни литературни сотруднїк-автор у часопису за дзеци Мали Невен. Поезия му прекладана на русийски, французки, македонски, мадярски, словацки и италиянски язик. Заступени є у даскельо антолоґийох сербскей и войводянскей поезиї. Написал сценарий и музику за ТВ серию за дзеци Хлапец зоз Гоґли Воґли парку. Член є Дружтва писательох Войводини. Жиє и твори у Новим Садзе. Кнїжка писателя Душана Радака Суперзагадки нашла свойо место у едукациї дзецох предшколского и младшого школского возросту, та вибрани найкрасши загадки же би дзеци активно читали и одгадовали.

СУПЕРЗАГАДКИ • Гварел ми Лале Ґатор же ше тото за кампованє, а нє (камп приколица) вола Ш_Т_Р • За видео-филми видеотека, за лїки апатика, а за кнїжки Б_Б_ _О_Е_А • Тото прейґ рики вола ше мост, а препечени хлєб вола ше Т_ _Т

• Кед би було зоз озера, було би озерске, алє зна ше, швиньово дзецко хторе жиє у морю вола ше _О_ _ К_ _РА_ _ • Пес зоз Далмациї вола ше далматинєц, а тот зоз Шар-планини Ш_ _ ПЛ_ _ И_ ЄЦ • Наисце нє знам хто там плаче: качур, качка чи їх дзецко К_Ч_

• Кед ше дахто наздава, обнєє го наздаванє, а кед ше дахто радує, його обнїма радосц, або з другима словами Р_ _ О_ _ Н_

• Гвари ми єдно дзивче: „Док сом спала, шнїло ше ми же сом сцигла на тоту гору при Беоґрадзе хтора ше вола...” А_А_А

• По нєбе лєци авион, а фодбал ше бави на терену хтори воламе С_ _ Д_ _ Н

• Чловек хтори роби у кухнї, готови єдла, ноши окремну шапку (нє чувар є), а кед войдзеш до ресторану, скоро нїґда Го нє видзиш. А кед ши задовольни з єдзеньом, гвариш: „Як тот добре вари!” Хто то? К_Х_Р • Же би нам глави нє були боси, тото цо на нїх рошнє вола ше В_АС_

• Кед ши краль, положиш на главу цошка цо ше вола коруна, а кед ши струнови инструмент, твой дрот ше иншак вола С_ _ У_А • Питал сом ше гевтому чаривнїкови зоз Оза: „А, чи знаш як ше вола гевта домашня животиня хтора дава млєко – а анї є нє крава, анї нє овца?” Чаривнїк ми одвитовал: „Розуми ше же знам. Тота животиня ше вола...” К_ _ А • Кед би рика Сава вжала єдно на, можебуц би ше достала єдна, так повесц, прерия хтору воламе С_В_Н_

• Кед сцеце мишиц хлєб, можебуц постанєце пекар, а кед сцеце лїчиц людзох, можебуц постанєце дохтор, з другима словами Л_К_Р • Кед би мала два ноги, волала би ше двонога, а понеже гваря же ма сто ноги, вона ше вола С_ _Н_Г_

Преложела М. Р.

ЗЛАТКА ЧИЖМАР

ВЕСЕЛКА

Б

ависка то часц каждого дзецинства. Лабди, паридї, медведжики, бабки, барбики, авточка, тракторчки, мацурки, крейди и рижни, наисце рижни и нєобходни, розуми ше, бо як ше бавиц без бавискох. Шицки бавискаре знаю цо лабда, алє ридко хто зна цо то Веселка. Веселка нє праве бависко. Вона, поправдзе, жива. И ище вше є дзецко. Алє є нє дзецко. Анї нє бависко. Веселка, поправдзе, баранче. Яниково баранче. Того вечара, груби шиви хмари нагадовали бурю. Яни, чийо родичи ховали овци, през облак ше припатрал до двора. Овци звичайно у тим чаше бу-

ли заварти у хлїве и були цихо. Вироятнє спали. Алє тераз нє було так. Єдна овечка остала на дворе и смутнє бечала. Хлапчикови ше видзело же плакала. Оцец ше шейтал коло нєй, моцно штудираюци. Дас два раз аж и калап знял з глави, так як то робя забриґовани людзе. Слунко привитало нове рано. Голе нєбо нагадовало красну хвилю. Яни ше єй зрадовал. Вибегнул на двор и такой збачел новосци. У єдних оддзелєних яшльох нашол малючке баранче. Було слабке и якош смутне. Хлапец ше пооглядал доокола, алє нє видзел його маму. Зразу ше питал свойому оцови цо ше стало, а оцец му дал чудни одвит: „Пошла з нїм буря”. Же би иста нє пошла и з баранчецом, Яни прилапел старосц о нїм. Родичи ше остарали за млєко и фляшку, а хлапчик кармел ягнятко даскельо раз на дзень. И лєцели днї. Кед чуло дзецински глас у дворе, баранче ше розбегло ґу ньому. Дакеди го одведол и прешейтац ше по улїчки, алє на ньго барз мерковал. Як на облюбене бависко. Алє цо – баранче нє мало мено. Яни ше здогадал яке було смутне и слабучке кед го перши раз видзел, а яке є тераз веселе, та го так и наволал: Веселка. И так ше бавели и росли. Яни вироснул до школяра, а Веселка до овечки. Уж ма и свойо баранчатка, алє ище вше ше радує кед школяр дуркнє з капурку, а школяр и далєй преверює хмари пред спаньом. Же би буря нє направела чкоди.

ИРИНА ГАРДИ КОВАЧЕВИЧ

МАЛИ ЖИВОТИНЇ Я барз любим животинї, окреме малючки, часто их сцем вжац ґу себе, подзвигнуц на ручки.

Кармим коще, чи баранче и мале щенятко, жовте каче, тлусте праше, таркасте целятко.

Сцем ше бавиц так зоз нїма яґда су бависка, бо су цепли и мегучки, нє з ґуми, цо писка.

Любим гуше мохоткасте и гаче у хлїве, любим шицко цо ше шпота лєм най будзе живе.

Берем маче, гоч заплаче за свою мамочку, и курчатко цо би сцекнуц под кридло, под квочку.

Кажде бидло, як и дзеци родичох ма своїх, та найволїм припатрац ше, так, на обидвоїх.

О ЗАЯЧКОВИ БЕН ЄДИНЧКОВИ КРИСТИНА ШЕПИНСКИ

„Мааамооо, мааамооо!” – чуло ше кричанє зоз густого лєса Лєсизая. Лєсизай бул лєс у хторим жили лєм заяци. Вельки, мали тлустеньки, желєни, жовти, платкасти, щешлїви, а... задумайце, аж и смутни. Смутни як лїсце кед го пограбе бачи Лєсов, як брамушка кед ю обнєє смуток, як їж кед уджобнє свойого приятеля. Доволованє мацери нє преставало. Питала сом ше хто так жалошнє кричи? А тот хтошка як кед би ме чул, та ше озвал: „Я, яааа! Озда ме нє видзиш? Ту сом, опрез тебе. Глєдам свою маму и братох и шестри, и тату и своїх товаришох, алє вони ме нє видза, так як ме анї ти нє видзиш. Цалком сом сам, єден, лєм я и нїхто вецей. Я Бен, Бен Єдинчок. Знаш цо сцем? Я сцем най ме тато вежнє на руки, а мама най ме побочка за чоло. Сцем най ми поведза як ме любя... Най ме мойо браца Зоки, Чоки, Воки, Соки, Поки, Роки, Хоки, Моки, Ноки, Боки, и шестри Зина, Чина, Вина, Сина, Пина, Рина, Хина, Мина, Нина и Бина облапя найбаржей як можу. Мам их точно, гм... мам их... поведзме...

вельо. А аж товаришох! Их мам скоро тельо кельо єст древа у Лєсизаю... вельо, вельо, веееельо. Знаце кельо то барз вельо? Ниа, начишлєл сом вам своїх братох и шестри, та задумайце ище два раз тельо. А я сам, єден Єдинчок. Цо бисце Бенови Єдинчкови зоз смутнима очками и страхом у шерцу на тото поведли? „Бен, Бен, кед сцеш най це дахто облапи, будз тот хтори перши розшири руки! Кед сцеш най це дахто побочка и най ци пове як це барз люби, перше ти будз любов хтору жадаш достац. Помогнї, виповедз красни слова и ошмихнї ше. Увидзиш, любов ше любови нє може одупрец.” И так Бен Єдинчок зробел, розширел руки и одразу ше шицки розбегли облапиц го. Було то найкрасше, найдлугше и найцеплєйше облапенє хторе Бен дожил. Нє верице ми? Озда нє думаце же бим вас спреведала! Знаце, Лєсозай настал у моєй фантазиї, а там нєт страху, нєт спреводзки. Там идзе тот хто зна глєдац щесце на правим месце.

РИБАР ВЛАДКО Мали Владко уж ходзи до школи, а през лєто ходзи лапац риби. Ма и циґонь и прибор цали, а вше му ище дацо хиби. Оцец роби, часто го нєт дома, нєт Владкови хлїсти хто накопац. На празну квачку риба ше нє лапа, та сушеда хлапец муши волац. Часто риби зна вельо налапац, прави рибар вон уж постал, вера. Шицки любя таку вилагоду кед мац рибу пражи, смачна вечера.

ВЛАДИМИР ЮГИК

НИКОЛА ДЮРИЧКО

ДОЖИЦА ЄДНОГО ДЖОНИЯ 14 А раз... ... сом ше случайно зменшал зоз ласером и спаднул сом до брамушнїку. Престрашел сом ше кед пришла ґу мнє перша брамушка. Опипує ме зоз антенами: так ше брамушки питаю хто ши, а я им нє знам цо повесц, бо нє знам по брамушкански. Брамушкански, знаце и сами, нє постої. Вони нє приповедаю у тим нашим бла-бла фазону. Вони лєм думаю хто ши, шицки вєдно думаю, а тебе ше нїч нє питаю. Знаш яке то чувство, нєвироятно чудне чувство, кед ше брамушки ужераю на це, а ти маш ласер за зменшованє хтори ци остал вонка, на дворе. Як ше по брамушкански гвари: Пребач, брамушко, маш драбину? – кед брамушкански анї нє постої.

Поклонєл сом ше, а вона ми послала поцилунок. Я пошол. Кед сом одходзел, похопел сом же сом од вдереня забул найкрасшу мелодию на швеце. Цалком сом ю забул, знам лєм же почина зоз нана, на-на, на-на, алє нє знам далєй и анї по нєшка сом ше нє здогаднул.

27 25 А раз... ... сом видумал найкрасшу мелодию на швеце. Ишол сом по драже и збачел сом єдну прекрасну дзивку зоз помаранчецовим калапом, як є мали чоколадови колач зоз вишню на верху. Тота слика ше ми так попачела, же сом такой почал шпивац найкрасшу мелодию на швеце. Така була красна же сом чувствовал як лєцим, як ше одлїпюєм од жеми. Таки занєшени, вдерел сом з главу до бандери и замлєл сом. Поляли ме з воду, та сом пришол ґу себе. Дзивка патрела на мнє збунєто, як и качмар хтори ме пополївал з воду. Станул сом таки мокри, а шицки на мнє патра. Хвацел сом тот колач цо дзивка мала на столє, попил сом єй лимунаду и гварел: „Пребачце, паночко, дакус сом ше занєсом.”

А раз... ... шеднул сом єдней жени на руки, бо сом думал же то моя нина. Нажаль, нє була то моя нина, алє якаш цалком нєпозната жена. Патрела на мнє зачудовано – якиш нєпознати хлапец шеднул єй на руки. Попатрел сом на ню и похопел сом же то нє моя нина. Збунєл сом ше, алє ми було без вязи припознац же сом випаднул глупи и же сом погришел. Место же бим поведол: „Пребачце, погришел сом” – а нє! – правел сом ше шалєни, як кед би шицко було як треба. Шедзим жени на рукох. О кратки час станул сом, гварел сом єй „Чао” и розкрачал сом ше далєй. Жива ганьба ме жедла. Виривки зоз кнїжки „Дожица єдного Джония”

ЗОЗ ШВЕТОВЕЙ ЛИТЕРАТУРИ АСТРИД ЛИНДҐРЕН

ПИПИ ПОЧИНА ХОДЗИЦ ДО ШКОЛИ

T

оми и Аника, розуми ше, ходзели до школи. Кажде рано на осем годзин одходзели тримаюци ше за руки, ношаци школски кнїжки. У тим чаше Пипи чесала свойого коня, лєбо облєкала пана Нилсона до його малючких шматох, лєбо би робела раншу ґимнастику. Вец би шедла ґу кухньовому столу и смачнє попила вельку шольку кафи и поєдла сендвич зоз сиром.

– Задумай як би нам було крашнє кед бизме ше вєдно зоз Пипи врацали зоз школи – гварел Томи. Цо вецей думали на тото, вше им баржей було жаль же Пипи нє ходзи до школи, та одлучели нагвариц ю.

– Анї нє нагадуєш яку приємну учительку маме – гварел Томи кед єдного пополадня зоз Анику нащивели вилу „Вилекулу”. Пипи шедзела на шамли и умивала ноги у корице.

– Нє муши ше у оставац длуго. Лєм по два годзини – предлужел Томи.

– Вец маме розпуст за Крачун и Вельку ноц, и вельки розпуст влєце – дополнєла Аника. Пипи задумано цицала вельки палєц. Одразу висипала воду по патосу у кухнї, та панталони пана Нилсона, хтори шедзел и бавел ше зоз жвератком, були цалком мокри.

– Нє поправдзе – гварела Пипи, нє дзбаюци о збунєтосци пана Нилсона пре мокри панталони – Наисце нє поправдзе! Нє дошлєбодзим тото!

– А цо? – опитал ше Томи.

– О штири мешаци будзе Крачун, та ви будзеце мац розпуст. А я? – звучала смутно Пипи. – Без крачунского розпусту – гварела жалошнє. Ту ше цошка муши пременїц. Ютре почнєм ходзиц до школи. Томи и Аника од задовольства закляпкали – Ура! Будземе це чекац опрез нашей капури на осем годзин.

– А, нє! То за мнє барз вчас – гварела Пипи – А, окрем того, я до школи пойдзем шедлаюци коня. Точно на дзешец годзин ютрейшого дня Пипи ошедлала коня, а людзе у малим варощику през облаки патрели яки конянїк так злєкнуто бежи. А то Пипи понагляла до школи. Убегла до школского двора, завязала коня ґу древу и так нагло отворела дзвери и улєцела до учальнї, же Томи, Аника и їх товарише аж подскочели у лавкох.

– Гей, ви, здраво – скричала Пипи и руцела свой вельки калап. – Сцигла сом на час на таблїчку гриженя?

Томи и Аника того рана виприповедали учительки же придзе єдно нове дзивче хторому мено Пипи Длуга Ботоша. Учителька уж чула о Пипи. А понеже була барз племенїта и добронамирна, ришела зробиц шицко же би Пипи полюбела школу. Пипи ляпла до шлєбодней лавки, нє чекаюци най ю дахто понукнє шеднуц. Учительки ше нє пачел таки ґест. Заш лєм приятельски гварела:

– Витай у школи, мала Пипи. Верим же ци ше ту будзе пачиш, бо вельо научиш.

– Ага, а я верим же достанєм и крачунски розпуст, бо я, поправдзе, прето и пришла до школи.

– Кед би ши перше поведла яке ци цале мено и презвиско, та бим це уписала до школи – гварела учителька.

– Мено ми Пипилота Виктуалия Завесич Балзанович Ефраимова Длугока Ботоша, дзивка капитана Ефраима Длугока Ботоша, скорей велького страху моря, тераз краля чарних племенох. Пипи ми назвиско, бо оцец думал же мено Пипилот барз длугоке за вигварянє.

– Вец це и ми так будземе волац. А тераз най видзиме твойо знанє. Велька ши и сиґурно вельо знаш. Почнєме зоз рахованьом. Поведз ми кельо то седем и пейц – питала ше учителька. Пипи попатрела зачудовано и нагнївано, та ше озвала: – Кед ти сама нє знаш, нє очекуй же ци я повем! Виривок зоз кнїжки „Пипи Длуга Ботоша” Преложела М. Р.

РОБОТНЇ И СЛИКОВНЇЦИ

Н

аша Новинско-видавательна хижа „Руске слово” у рамикох проєкта Едукация руских писательох за дзеци „Роботнї и сликовнїци” тримала онлайн роботнї на хтори були поволани 20 млади авторе же би писали писнї за наймладших, на тему Фарби и Родзини. Одволали ше 10 авторки и у юнию и юлию вам, мили дзеци, написали коло 120 писнї. За кажду фарбу и родзину вибрана по єдна, найудатнєйша писня, та зоз нїх буду видруковани два богато илустровани сликовнїци. У Сликовнїцох буду обявени 19 писнї о фарбох и 17 о родзинох, а гевти други (коло 80), тиж успишни стихи будземе обявйовац у „Заградки” и у додатку за наймладших „Руске словечко” у новинох „Руске слово”. Радуєме ше же маме нових авторох – младих писательох хтори вам, мили дзеци, буду писац вше нови и вше красши писньочки.

ЧАРНА На конаре чарна врана шедзи цала нашмеяна. Пшичок чарни на ню бреше, чарна кура вайцо знєше. Конї врани попрагани, чарни дзири поплатани. Спущує ше чарна цмота, даремна им уж робота.

ЛИЛОВА На лилово у заградки квитню любичици, орґони, фиялки, а єст и лилово квитки на пажици. У лиловим закруцена милка чоколада, два лилово рукавички ма шестричка Нада. И сладоляд з боровнїци ма фарбу лилову, таку як ма Марко лабдочку ґумову. Ана Мария Рац

Наташа Еделински Миколка

ЧЕРВЕНА

ЗЛАТНА У сказкох златни коруни маю кральове и кралїци. Ноши ше златни персценї, мендюши, ланцущки и наруквици. И за слунко ше часто гвари же є златне, бо є єдине, жовте, блїщаце и цепле, ясне и швету драгоцине. Оксана Мудри Недич

Яблуко и ягода заєднїцке маю же ше обидвойо овоц волаю. А ґу тому ещи цошка их повязує. Чи дахто нагадує? Браво за того хто зна же яблуко и ягода червену фарбу маю. Даниела Тамаш

БИЛА Били мачата по дворе бегаю, розликовац фарби ище нє знаю. Жовта чи целова, червена, лилова... шицко єдно яка: мачатом нїяка. Лєм билу фарбу препознац знаю, кед ше од млєка барз замурцкаю. Кристина Шепински

АНДЯ Андя моя шора трима, у обисцу злога права. Вари, райбе и помива, и бачикови робиц задава. Марина Дудаш

РОДЗИНИ Мам вельо родзини, як пиря у перини. Шицки ше любиме, на госцини ше сходзиме. Кед ше родзини беба народзи, такой ше винчовац и дзецку даровац шветочно одходзи. Ана Мария Рац

БАЧИ Стрико и уйко – сербски слова. У нас ше гвари – бачи. Велї дзеци тоти слова хасную, бо так од родичох чую. А мнє ше слово – бачи ище баржей пачи. Мамов лєбо татов брат то мой мили бачи. Вон нам исто як и нина барз блїзка родзина. Даниела Тамаш

БРАТ Малого брацика мам, бависка му шицки дам. Вон уж ходзиц зна, ходзи вшадзи дзе и я. Брацику мой мили, жадам же бизме вше у злоги жили. Анамария Регак

ШЕСТРИНЇЦА Тоти цо власну шестру нє маю, дараз шестринїцу шестра волаю. Мнє шестринїца барз блїзка родзина, а нє народзела ю моя мама алє андя лєбо нина. Оксана Мудри Недич

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО

СЕДЕМ ТАЙНИ НОВОГО ЗАВИТУ 1. Кресценє 2. Миропомазанє 3. Евхаристия 4. Покаянє (споведз) 5. Священство 6. Женїдба 7. Олїво Исус Христос охабел своєй Церкви седем Святи тайни. Овласцел ю най их дзелї людзом зоз силу Святого Духа – най кресци, пребачує грихи, винча..., же бизме у души мали живот вични. Установел их як одблїск Божого дїйствованя у нас, же бизме нєпреривно пребували зєдинєни з Нїм. Святи тайни то духовни преводнїки по хторих ласка Божа доходзи до наших душох. Кажда Свята тайна ма свой вонкашнї, видлїви знак. На кресценю то вода и слова, на миропомазаню то святе миро, на святей причасци хлєб и вино... Тот вонкашнї знак означує нукашню, нєвидлїву ласку. Ласку при Святей тайни дзелї сам Исус Христос прейґ рукох священїка. Три Святи тайни: кресценє, миропомазанє и священство охабяю у души вични печац – знак и прето их можеме прияц лєм раз у живоце. Нє мож их висцерац, преправяц, одрекнуц ше од нїх. Зоз Святима тайнами вирски живот християнох рошнє, преглїбює ше, духовно ше збогацує и напредує ґу совершенству любови ґу ближньому и ґу Богу.

МОЛИТВА ҐУ СВЯТОМУ ДУХУ Цару небесни, Утїшителю, Духу правди, хтори ши вшадзи и шицко наполнюєш, жридло доброти, животодателю, придз и усель ше до нас и очисц нас од каждей скверни (бруду) и спаш нас, Благи, души нашо.

НАУЧИЦЕ НА ВИРОНАУКИ Почал нови школски рок, та почала и виронаука. Кед рошнєце у християнскей фамелиї, кед сце покресцени, родичи вас сиґурно уписали на виронауку як виборни предмет у школи. Ваша вироучителька односно вироучитель будзе вас учиц и вири, о Исусови Христови, о Дзешец заповидох Божих, о Святих тайнох... Научице и о церковних шветох же би вельки швета нє були лєм днї за госцини: торти, бобальки, писанки и сирец, облїванє и колядованє, багнїтки и швецене житко за образом... а о Рождеству Исуса Христа, о Воскресеню, о Исусовим славним уходу до Єрусалиму, о Благовищеню и Усикновению нє знац повесц анї єдно виреченє... Вироучитель вам будзе преношиц тото до чого и сам вери – же ше Бог народзел як чловек, же церпел чловекову зависц и мержню, же бул розопяти на криж, умар и воскреснул, и же є живи медзи нами. Алє до того маме дойсц през пустиню. Исус после кресценя на рики Йордан бул полни з Духом Святим, а заш лєм бул одведзени до пустинї дзе го диявол спокушовал. На виронауки будзеце пририхтовац свойо шерца за стретнуце зоз Исусом. Будзеце ше вежбац роснуц у доброти и любови ґу родичом, братом и шестром, родзином и сушедом, учительом, приятельом. Накадзи почувствуєце же вас дацо цага на упрекосценє, зависц, лєнївосц, зваду... такой маце повесц: „Нє! Нє сцем буц нєдобри! Нє сцем од себе одганяц Исуса! Помогнєм мацери. Одведзем шестричку до оводи, отворим оцови капуру кед уганя трактор лєбо авто до двора, нє будзем руцац груди до сушедового пса, нє будзем нїкого наздзивац и гуториц бридки слова...” Теди ци напашнїк диявол нє годзен нїч! Нє пущай го до свойого шерца! Там ма буц Исус, твой найвирнєйши приятель.

МЕЛАНИЯ РИМАР

ЧЕКА НАС ОВОДА Привитала нас овода, то наша шлєбода! Бавиме ше зоз шицкима бависками, а кед розруцаме, поскладаме сами. Шицки добри хлапци и дзивчатка лєдво чека учителька Златка. Нови писньочки з ню рецитуєме, а хто нє сце рецитовац, може шеднуц и рисовац.

ОКСАНА МУДРИ НЕДИЧ

СТРАЦЕНИ ПЕРСЦЕНЬЧОК Марча страцела персценьчок. Бул єй купени на Кирбаю. Бул мали, блїщаци, а мал червене, прелїваце очко. Шицки у обисцу глєдали страцени персценьчок. Закуковали под стол, поза орман, опатрали медзи бависками и под посцелю, алє персценьчка нїґдзе нє було. Як кед би до жеми препаднул.

– Найдзе ше вон – цешел Марчу тато, алє шицких корцело дзе ше заподзел персценьчок и пробовали го пренайсц. А персценьчка нєт, та нєт. Кед брацик вечар кармел мали рибки, нєсподзивал ше и зачудовал. На сподку у склєняней шкатули, у води, блїщал ше мали персценьчок зоз червеним, прелївацим очком.

– Як ше там одкотулял? Як? Сцел ше купац з рибками? – думала Марча.

КВИЗ ЗА НАЙМЛАДШИХ Черкотка то: 1. Бависко за малки дзеци 2. Лакотка 3. Черпаца вареха

Медовнїк то: 1. Блишови медведзик 2. Медов колачик 3. Дунчик меду

Колїсанка то: 1. Шпиванка за укладанє дзецох 2. Народни танєц 3. Бухта з маджуном

Божа катичка то: 1. Глїняна кантичка 2. Плахтарка 3. Инсект

Заокруж точни одвити и зоз стрелку их повяж зоз одвитуюцима илустрациями.

Лола Хрнчяр, 7 роки Руски Керестур

Йован Бошкович, 7 роки Руски Керестур

Владимир Сабадош, 6 роки, Дюрдьов

Леа Ранкович, 4 роки Нови Сад Андрей Чижмар, 5 роки Руски Керестур

СОСТАВИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛЮ

КЕД БИМ БУЛА НАСТАВНЇЦА Мойо жаданє одмалючка буц наставнїца. Тото жаданє думам и виполнїц. Кед бим була наставнїца, любела бим частейше тримац практични годзини, бо знам же би на нїх дзеци вецей научели. Найволєла бим буц наставнїца биолоґиї. Понеже ше у основней школи штири роки учи вельо интересантносци, думам же би практични годзини були прицагуюци. Правели бизме препарати за микроскопи, патрели филми о важних науковцох и филми вязани за школски лекциї. Любели бим же би школяре правели панои котри бим викладала у учальньох. Дакеди бизме виходзели вонка виглєдовац цо єст у природи и пробовали бизме найсц рижнородни животинї и рошлїни. Же би настава була ище интересантнєйша, бешедовала бим им и дацо нє вязане за одредзени лекциї, бо нє мож шицко научиц лєм зоз кнїжкох, алє и зоз живота. Бизовно же би даєдни школяре були нємирни, алє нє треба на нїх вше кричац. Раз их опомнуц, а други раз би мушели остац после годзинох попораїц учальнї и конки. Жаданє постац наставнїца, достала сом од шестри. Вона вше любела биолоґию, та ми часто приповедала цо нове видзела и научела. Була сом любопитлїва и дакеди, кед нє була дома, вжала сом єй кнїжки и читала сом. Могла сом цали дзень препровадзиц з тима кнїжками, и нїґда ми нє було допито. Буц наставнїк биолоґиї думам же барз интересантне. Мойо жаданє же бим робела тоту роботу, з каждим дньом вше векше. Ксения Вереш, VIII Дюрдьов

МОЙ ЛЮБИМЕЦ Мой любимец то пес. Достала сом го кед сом мала седем роки. Мено му Мала. То досц нєзвичайне мено. Тота файта ше вола Мопс. Мала ма кафово-драпову шерсц, кафово очи и оштри зуби. Ма дзеци хторим мено Ґрейс и Муриньо. Кед по драже преходзи трактор, Мала бреше. Барз ше бої од лабди. Найволї єсц косци. Люби ше бавиц зоз мачку Назарету. Кед зме зоз фамелию нука, вони двойо ше крашнє бавя, а кед зме вонка, барз ше нє любя. Раз кед зме пошли на беґель, пущели зме ю най бега доокола. Розбегла ше и спадла до води. Було нам барз шмишне. Мала питоми пес. Кед дахто придзе до нас, вона ше радує и скака коло нього. Добра є, та ю барз любим. И мой брат ше кажди дзень з ню бави. Любела бим кед би жила сто милиони роки. Матеа Югик, VI Руски Керестур

ГВАРЕЛ СОМ – ПОБАНОВАЛ СОМ Єден звичайни школски дзень у пополадньовей змени претворел ше до гевтого хтори сцем цо скорей забуц, алє нє можем. Остал так глїбоко урезани до паметаня, же ше од нього нє можем одняц. Алє, шицко мушим добре потолковац, бо иншак нє будзе мац смисла. Шицко почало добре, як драга до школи, так и перши два годзини. А треца ми занавше останє у розуме, прето же сом теди похасновал таки слова, же би ше одроснути чловек запрепасцел. Була годзина физичного. Мали зме вєдно зоз „бе” класу. Бавели зме фодбал, алє за їх класу бавели дзивчата. Шицко було добре по хвильку кед сом нє поцильовал лабду до ґолу. Єдно дзивче (нє будзем ю меновац), як зоз дзела скричало же би у такей нагоди и малоумни людзе дали ґол. У мнє запановал таки гнїв, така мержня же сом ше нє могол стримац и облал сом єй шицко цо сом сцигол. Дзивче ме приявело класней старшини и педаґоґинї. Од теди сом почал вецей роздумовац о тим як сом ю нє могол иґноровац, та би вец вона випадла виновата. Зрозумел сом же ше людзе дзеля на два боки: єдни научели буц понїжени, а други ше виборя за себе гоч на яки способ. Наздавам ше же други раз мудрейше поступим. Марко Ковачевич, VIII Руски Керестур

СОСТАВИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛЮ

ЦО МИ ЗНАЧИ МОЯ ФАМЕЛИЯ Барз любим свою фамелию. То мой оцец, моя мац, шестра и я. Зоз родичами сом вше була барз блїзка. Мац ми помага кед треба, вари нам, пораї и стара ше о шицких нас. И оцец ше тиж стара, алє вон нє ма вельо часу, бо є заняти. Барз сом подзековна родичом за шицко цо робя за нас, же бизме мали красни живот. Исто так сом подзековна и старшей шестри, бо ми вше сце помогнуц коло школских обовязкох. Фамелия ми найважнєйша на швеце. Ми штверо часто франтуєме, та зме теди нашмеяни и весели. Кед вони щешлїви, и я така з нїма. На лєтним розпусту ходзиме до Горватскей на лєтованє, та и там вєдно препровадзуєме час як зложна фамелия. Купаме ше, вечар ше шпацираме и помагаме єдно другому. Кед зме дома, часто бавиме дружтвени бависка. Уж нам постало звикнуце же ше кажди вечар мацуркаме. Моя мама барз люби печиц колача, та єй зоз шестру помагаме, а оцец вец коштує. Ми зоз шестру уж старши, та маме и вельо обовязки, алє вше найдземе часу и за фамелию. Треба почитовац и ценїц свою фамелию, бо вона вше ту за тебе. Лора Новакович, VIII Руски Керестур

ШНЇЄМ О... Я шнїєм о тим же єдного дня будзем робиц як педиятер. Любим ше бавиц зоз малима дзецми и прето бим любела постац дохторка за дзеци. Вироятнє закончим медицинску школу, а вец и факултет. Сцела бим мац свою амбуланту. Исто так як бим любела постац педиятер, любела бим буц и тета. Знам же медицинска школа чежка и же ше дакому нє пачи цо ше там учи и цо ше шицко роби на пракси, алє бим шицко витримала. Велї сцу постац дохторе, бо вони маю вельки плаци, а мнє нє прицагує заробок, алє любов ґу малим дзецом. Тераз ше любим бавиц з дзецми, а педиятрию жадам закончиц прето же бим им сцела помагац кед су хори. Матея Папуґа, VII Руски Керестур

КЕД БИМ БУЛА НАСТАВНЇЦА Часто подумам як то буц наставнїк. Думам же то нє лєгка робота. Треба буц одвичательни, сцерпезлїви, добри педаґоґ, та аж и товариш школяром, же би посцигли добри резултати. Потераз сом мала вельо наставнїкох и кажди з нїх ми окреме останє у паметаню. Пробуєм ше поставиц на їх место и задумац себе як наставнїцу. Думам же бим часто франтовала и була бим сцерпезлїва. Кед би школяре нє мали досц часу за ученє, я би их розумела и дала бим им вецей часу най науча. Нє дала бим такой неґативну оцену, алє бим одвитованє преложела за шлїдуюцу годзину, бо нєшка дзеци маю вельо вецей ученя як дараз. Розумим же нє шицки єднаки: єдни добри, послухни и совисни, а даєдни нє. Вше бим охабела часу и нашалїц ше и поприповедац зоз своїма школярами прецо нам школа важна. Вельо раз сом од старших чула же ше чловек учи покля є живи. Думам же то наисце так, а школованє лєм початок длугокей животней дражки. Буц наставнїк барз зложена робота од самого пририхтованя за годзини, преподаваня и даваня оценох школяром. Розумим и благих, алє и строгих наставнїкох. Заш лєм, я би любела буц сцерпезлїва и добра ґу дзецом, же би им у школи було приємно и же би цо вецей научели. Кристина Дюранїн, VIII Дюрдьов

ЯКУ ШКОЛУ ЖАДАМ Наша школа єдна з найкрасших у општини, алє заш лєм, жадаме же би ше у нєй дацо пременєло. Скоро половку каждого дня препровадзуєме у нєй. Досц є велька и красна. Ходза до нєй вельо школяре. Участвую у велїх акцийох и активносцох. Каждого дня у голу доставаме ужину, алє векшина школярох нє задовольна, та бизме були щешлїви кед би у школи була векша и смачнєйша ужина. Шицки дзеци любя час препровадзовац вонка, та би було хасновите кед би шицки заметали и зберали спрете лїсце, цо кажди дзень опадує. Даєдни школяре до школи ходза у подартих шматох, прето зме на парламенту одлучели же би шицки ношели униформи. Нажаль, знаме же ше нам тото жаданє нє виполнї, бо би даєдни нє почитовали правила. Шицки би любели мац у конкох апарати зоз хторих бизме могли брац сок, або ужину. Було би хасновите кед би на концу школского двора бул вельки базен у хторим би влєце було рижни активносци у води. Любели бизме у каждей учальнї мац хлапцох у шмишних шматох хтори би змирйовали нєсташних. Мури бизме обилєли зоз рижнима фарбами и намальовали бизме природни слики. У нашей школи єст двацец крашнє ушорени кабинети у котрих ше каждого дня отримую годзини. Нєдобри дзеци би були покарани так же би на физичним робели окремни вежби. У каждей учальнї би коло стола бул мещок до хторого би ше руцало шмеце. Думам же би наша школа була вельо красша кед би ше нам шицки тоти жаданя виполнєли. Ясмина Мудри, VIII Дюрдьов

Шарлота Стоїлькович, V, Вербас

ГВАРЕЛА СОМ – ПОБАНОВАЛА СОМ Вше сом була найлєпша пайташка зоз Андрею. Дружиме ше од кеди знаме за себе. Вше зме ше вєдно бавели, радовали, аж и плакали. Мали зме дзешец роки кед зме кажди дзень ходзели єдна до другей. Вельо бависка зме сами навидумовали, як, наприклад: пендрали зме ше на нашо скровище (древо), бавели зме ше на зомбиї, на босорки, робели зме ґимнастику, падали зме... Єдного дня, кед зме пошли до школи, Дейка ше цали час дружела зоз Аниту. Були зме мали, та зме ше повадзели, алє зме нє кричали єдна на другу, анї зме себе нє дошпинтовали, лєм зме чувствовали боль. Обидва зме думали же вецей нє можеме вериц єдна другей. Прешол длугши час и вец зме ше знова почали дакус дружиц и бешедовац, алє сом ше чувствовала нєобично. Перше сом була нагнївана и жалосна, прето же ми хибела найлєпша пайташка. Верим же ше и вона чувствовала иншак як обично, прето же ше нє барз шмеяла и справовала ше чудно. Вец зме знова почали вериц єдна другей и помирели зме ше. Тераз ше дружиме и наздавам ше же ше вецей нє повадзиме. Побановала сом кед зме ше престали дружиц, слє сом тераз щешлїва же зме знова найлєпши пайташки. Хелена Новта, VIII, Руски Керестур

ТРЕЦУ КЛАСУ БУДЗЕМ ПАМЕТАЦ Трецу класу будзем паметам по чудним ученю и по добрей учительки. Закончел сом класу, а нє ходзел сом до школи. Учели зме ше прейґ ґуґл учальнї. Гоч годзини були цалком иншаки як по теди, шицко зме научели. Було ми жаль же сом нє видзел пайташох, бо ше шицки учели дома, прето же пановал обераци вирус. Анї на екскурзию зме нє могли пойсц. Трецу класу запаметам и прето же зме нє мали вилєт як було скорей. Гоч сом вельо научел, верим же бим научел ище вецей кед бизме кажди дзень ходзели до школи. Радуєм ше же сом трецу класу закончел зоз одличним успихом. Мал сом шицки петици. Марко Драґутинович, IV Руски Керестур

ЖИВОТИНЯ ХТОРА ШЕ МИ ПАЧИ Дома мам маче хторе сом достала од тети. Мено му Джордж. Барз часто ше з нїм бавим. Мой Дордж мали, шиви, а по себе ма чарни смуги. Здабе на малого тиґриша. Кажди дзень му давам хлєба и млєка, алє и косци, бо их окреме люби огризац. Мой Джордж ше ми пачи прето же є мирни и барз умилни. Клара Джуджар, III Руски Керестур

Андєла Миклош, VIII, Вербас

ЄШЕНЬ НАС ВИТА До нашого краю пришла красна и пахняца єшень. Єшень вше приноши вельо дарунки. Слунечко викукує споза белавих хмарох. Дараз жалосни хмари вилїваю на жем свойо слизи. Починаю дуц и жимнєйши витри. Лїсце на древох жовцеє, а трава преє. Заградка уж нє така красна як була влєце. Птици селїдбенїци ше рихтаю одлєциц до цеплих крайох. Под нашу стреху остало празне ластовково гнїздо. Оцец рихта комбайн за ламачку кукурици. Мац дома пририхтує жимнїцу. Я вєшенї барз любим скакац до кукурицового лїсца. Кажда рочна часц приноши свойо красоти. Єшень любим прето же є жовта, як позлацена. Мария Сакач, IV, Коцур

МОЙ ВАЛАЛ Жиєм у валалє хтори ше вола Дюрдьов. Вон ма коло пейц тисячи жительох. У центру єст вельки парк хтори подзелєни на штири часци. У першей часци єст даскельо тобоґани, два гомбалки, колїмбачки и лавочки за шедзенє. У другей часци находзи ше вельки пияц. Отримує ше каждей стреди и соботи. Треца часц парку ма здравствену амбуланту и православну церкву, а у штвартей часци парку Основна школа „Йован Йованович Змай”. И я ходзим до тей школи. Вона ма коло штиристо школярох. У валалє маме и оводу, пошту, грекокатолїцку церкву и два културно-уметнїцки дружтва. Єст и даскельо пекарнї у хторих людзе купую хлєб и рижни печива. У валалє єст и два апатики дзе ше купує лїки и чаї. У предавальнї здравей поживи єст желєняви и рижни чаї. У центру маме и полиґон дзе дзеци бавя одбойку, кошарку и фодбал. Єст у валалє и єдна пицерия и етно ресторан, а ту и млїн дзе мож купиц муку и олєй. Людзе у Дюрдьове вредни. Любим мой валал прето же ту жиєм и ходзим до школи. Иван Молнар, V, Дюрдьов

Борис Жирош, VII, Руски Керестур

ЄШЕНЬСКИ ФАРБИ Пришла єшень и такой розсипує свойо фарби по цалей природи. Дзецом дзелї красни дарунки. Хвиля вше жимнєйша. Слунечко закриваю жалосни хмари. Рошлїни починаю дирґонїц. З древох опадує спрете лїсце и танцує свой єшеньски валцер. Птици селїдбенїци ше збераю одлєциц до цеплих крайох. Животинї ше скриваю до своїх хижкох. Людзе маю вельо роботи на полю и у заградох. Збераю и одкладаю узрети, златни плоди. Ґаздинї правя смачну жимнїцу. Я нє любим єшень прето же днї вше кратши и жимнєйши, и же часто падаю дижджи. Тамара М. Салонтаї, IV, Коцур

Кристиян Малацко, VI, Руски Керестур

МОЯ ФАМЕЛИЯ

Анита Чизмар, VII, Руски Керестур

ДОБРА ТОВАРИШКА Моя добра товаришка то Хана. Ми два ше барз злагодзиме. Любиме ше дружиц. Вона тренира рукомет и барз є схопна у тим спорту. Добра є школярка. Ма два шестри, Зару и Кяру. Ханово облюбене єдзенє помфрит. Док вирошнє, сцела би буц учителька, лєбо робиц у швидкей помоци. Барз є интересантна и люби шицких зашмейовац. Вона ходзи на годзини нємецкого язика. Раз зме ше зоз Хану були у Зомборе корчоляц и було нам барз крашнє. Наисце ми є добра товаришка. Сара Надь, IV, Руски Керестур

Моя фамелия ма штверих членох, а то мама, тато, шестра и я. Мами мено Тамара. Ма трицец дзевец роки. Роби у месарнї. Тато Михал ма трицец шейсц роки. И вон, як и мама, роби у месарнї. Моєй шестри мено Миа. Ма шейсц роки и ходзи до оводи. Мнє дзешец роки и школярка сом штвартей класи. Родичи ше занїмаю и з польопривреду. На полю садза паприґу, а дома малини. Я им помагам кед треба пресадзовац и плєц паприґу. Любим дома мами помагац кед пече колача. Кед ше закончи школски рок, наша фамелия идзе на морйо зоз моїма братняками. Ива Сабо, V, Руски Керестур

НА ЛЄТНЇМ ОДПОЧИВКУ

Б

лїжи ше конєц лєта. Нє була сом на морю, алє вшелїяк сом крашнє препровадзела лєтнї одпочивок. Було то лєто за паметанє, полне возбудлївих дожицох. За родзени дзень достала сом нового пшичка, а о даскельо днї сцигли и нови мачата. Мой брат и я их барз полюбели и часто ше бавиме з нїма. Понеже були вельки горучави, даскельо раз зме зоз братняками и шестринїцами були у Бачкей Тополї на озеру. Там зме ше купали и вожели зме ше на чамцу. Часто зме ишли и до нини, купац

ОДЛИЧНИ ОЦЕНИ И СЛАДОЛЯД Школяре IIIа (тераз уж IVа класи) у Руским Керестуре на концу прешлого школского рока, кед подоставали школярски кнїжочки зоз одличнима оценами, пошли зоз свою учительку Ксению Бодянцову подзелїц радосц и ошвижиц ше зоз сладолядом у грубим хладку.

ше у єй базену. Наисце було красне дожице, прето же базен бул барз вельки, у прекрасним дворе, а бул лєм наш. Зоз мою пайташку Хану кажди дзень зме ходзели на бавилїще, вожели зме ше на бициґлох и ролерох, а потим бул обовязни сладоляд. Найкрасше ми було кед ми пришла пайташка Леа зоз Србобрану. Леа остала спац у нас, алє вообще зме нє спали. Цалу ноц зме ше шмеяли, танцовали и бешедовали. Вельо зме ше бавели того лєта, и з дружтвом зоз улїчки оставали зме вечарами длуго вонка. Понеже мой младши брат барз люби лапац риби, жадали зме му виполнїц жаданє, та зме ишли вшадзи дзе єсц риби. Були зме на беґелю у Вербаше, Коцуре, и у Руским Керестуре. Уж нам почина школа. На идуце лєто нас причекаю нови авантури, а тераз лєтнї розпуст закончиме зоз одходом до Бачкого Петровцу на базен, дзе верим же нам будзе барз крашнє. Лєдво чекам! Мирослава Колошняи, VII Вербас

„СУПЕР КАМП” НА ТАРИ

А

тлетски клуб „Русин” з Руского Керестура и того лєта, як и влонї, орґанизовал одход на лєтнї „Супер камп” на Тари у населєню Митровец. Камп тирвал аж 45 днї, а нашо школяре зоз керестурскей школи там пребували седем днї, од 29. юлия по 4. авґуст. Одход орґанизовала Саня Тиркайла, предсидателька Атлетского клубу „Русин”. Дзеци цали тидзень препровадзовали у природи, на чистим горским воздуху, дзе ше дружели, здобували нови знаня и схопносци и розвивали креативносц и тимски и змагательни дух. И попри грожацей пандемиї зоз корона вирусом, шицки мири защити були випочитовани, и учашнїки Кампу мали квалитетни, гоч дакус скромнєйши змисти. Хижи дзе були змесцени, поряднє дезинфиковани, а дзеци по цалим дню були у природи, лєм ноцовац уходзели нука. Найвецей було спортско-рекреативни активносци, як цо купанє на базену, бавенє тенису, руцанє фризбию, спущованє на сайли, штрелянє зоз стрилу и инше, а окремне дожице було шпациранє по лєше, дзе аниматорка школяром представела рошлїнски и животиньски швет на Тари.

Остатнього дня бул орґанизовани фото-сафари на хторим учашнїки ришуюци тест указали цо шицко научели на „Супер кампу”. Шицки „кампере” достали символични дарунки зоз лоґом того кампу. Виполнєни зоз прекраснима упечатками дзеци ше задовольни врацели дому и пожадали и часц идуцого лєта препровадзиц зоз товаришами у чистей природи. Проєкт „Супер камп” на Тари потримало Министерство просвити и Аґенция за безпечносц у транспорту, як и други институциї. Ан. Медєши

СУДОКУ

Помогнї школяром прейсц по лавиринту и сцигнуц на час до школи.

Автор Нела Таталович

ЛАВИРИНТ

Автор Нела Таталович

РОЗЛИКИ

Найдз и заокруж 6 розлики медзи сликами 1 и 2.

Автор Нела Таталович

ПОВЯЖ ЧИСЛА

Повяж числа од 1 по 20 и од 20 по 1, а потим рисунок офарб.

Влєце до Редакциї сцигли лєм 30 состави и фотоґрафиї од найвреднєйших сотруднїкох. Коцур: Юлияна Бесерминї, Емилия Уйфалуши, Михаел Дротар (III); Тамара Салонтаї, Мария Сакач, Матия Макша и Дарко Колєсар (IV). Вєдно 18 роботи. Вербас: и Мирослава Колошняи и Драшко Перович (VII). Вєдно 7 роботи. Руски Керестур: Лола Хрнчяр, Андрей Чижмар, Йован Бошкович (овода); Клара Джуджар (III). Вєдно 4 роботи. Дюрдьов: Владимир Сабадош (овода) послал 1 рисунок.

ЗАТИЧКА ЗА ВЕСЕЛИ ЛЇЧКА Гуманитарно-еколоґийни нєвладово орґанизациї „Зоз затичку ґу ошмиху” у Новим Садзе, и „Затичка за гендикеп” у Зренянину водза акциї ширеня свидомосци о защити животного штредку, збераюци пластични затички зоз фляшох. До тих акцийох уключени даскельо тисячи активни волонтере. Тони и тони затички одноша до фабрикох за рециклованє, а за достати пенєж купую ортопедски кочики и други помоцни средства котри нєобходни особом зоз инвалидитетом. За єден нови инвалидски кочик треба назберац 5-6 тони, а за половни коло 1,5 тону затички. Єдна затичка чежка коло 1 ґрам, та вирахуйце кельо пластични закрутки треба назберац лєм за єден кочик. Ти ше радуєш кед ци родичи купя нови мобилни телефон, бициґлу, ролери лєбо компютер, а пробуй задумац як ше барз радує дзецко з окремнима потребами кед достанє ортопедске помоцне средство хторе му кельо-тельо олєгча рушанє, друженє, ходзенє до школи, до парку... И ти можеш помогнуц. Кажди дзень ше у твоїм доме отвори голєм єдну пластичну фляшу млєка, йоґурту, минералней води, кока-коли, пива..., та нїзач нє руцай анї фляшу (бо и тоту амбалажу рециклере одкупюю), анї затичку до канти за шмеце, алє подумай на дзивче лєбо хлапца зоз гендикепом и зоз ошмихом зберай до шкатули, ладички чи найлонового мещка затички. Знай же и твоя акция розвешелї дачийо дзецинство.

Емилия Уйфалуши, III, Коцур

Юлияна Бесерминї, III, Коцур

ПАНЧИЧОВ КОНЇК Наш познати ботанїчар шветового гласу Йосиф Панчич 1881. року у Заходней Сербиї на Мокрей гори нашол барз ридку файту желєного конїка. Тот инсект загрожени и жиє лєм на малим просторе у Сербиї. Познєйше фаховци безуспишно глєдали таки конїки, и аж 1955. року др Серґей Матвеєв на Тари нашол лїчинки загроженого конїка, а вец и даскельо одроснути инсекти. Панчичов конїк жиє у лєсох чарней сосни. Криделка му цалком запшети, та тота файта конїкох нє лєци, алє лєм скака. На швеце єст коло 18.000 файти конїкох хтори розширени на цалей планети, окрем у поларних обласцох. Кед ше „хмара” гладних конїкох спущи на желєни поля, поє гектари и гектари шаца, та тот инсект зна буц и велька напасц.

ЗОБНАТИЦКЕ ОЗЕРО Зобнатицке озеро викопане 1976. року у долїни рики Криваї, при Бачкей Тополї. Примарни задаток му наводньованє польопривредних поверхносцох, алє у остатнїх рокох озеро права туристична перла бачкотопольскей општини. Його поверхносц 226 гектари, а длугоке є 5 километери. Два раз є векше як Палицке озеро, а його вода найчистейша озерска вода у Войводини. У лєшику, у приємним хладку понаправяни спортски терени и дзецински бавилїща, а вонконцом побрежя вельо древени лавки. У води поставени даскельо скакальнї и на нїх тобоґани за спущованє до води. Рибарох озеро прицагує прето же у нїм єст потьки, шулї, амури, харчи и другей билей риби. Свой дом у озеру и коло нього нашли 148 файти птицох, а окремна атракция даскельо фамелиї лебедох хтори барз питоми. Виходза на побрежє и пажеря ше на купачох хтори заєдаю, та вше достаню чи гарсц пуканки, чи чуточку вареней кукурици, чи фалаток яблука, лєбо ґереґову лупу. Нєдалєко од озера и позната ерґела хтора ма двасторочну традицию. То туристични комплекс Зобнатица зоз гиподромом – центер конярства и конїцкого спорту. Госци ше можу вожиц на фиякеру, шедлац конї, або ше лєм од далєй припатрац на нїх.

НАЙКРАСША ЗАГРАДА

Уметносц гортикултури вироятно права назва за нєвироятну виставу хтора ше отримує у ботанїцкей загради у Монтреалу у Канади. Скулптури хтори там мож видзиц, направени зоз живих рошлїнох. То найрозличнєйши креациї уметнїкох ширцом швета: идуци по парку увидзиш конї у ґалопу, ґорили и бабуни, чловека у кануу и инше. Рошлїни хтори ше хаснує за скулптури єст коло 3 милиони, а виховани су у склєняних заградох. Уметнїки направели рамики зоз древа и желєза, а до нукашньосци конструкциї уцагли систему за наводньованє и глїну за рошлїни.

Пририхтала Р. Ґ. П.

Филип Буила, II, Коцур

Мартин Фа, V, Вербас Мая Сивч, VII, Руски Керестур

Даниєла Ґайдош, II, Коцур

Виктор Надь, VII, Руски Керестур