Заградка 6-7 2019

РОК LXХII • ЧИСЛО 6-7 • ЮНИЙ–ЮЛИЙ • 2019 • ЦЕНА 100 ДИН

Весели розпуст!

ДЗЕНЬ ШКОЛИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

О

сновна и штредня школа з домом школярох „Петро Кумяк” у Руским Керестуре 24. мая означела Дзень школи. Шветочна програма отримана у Велькей сали Дома култури. Перше ше представели члени дзецинского хору „Шкорванчки”. Шпиванку „Лєм по моди” одшпивали Кяра Будински, Емина Бики и Елена Шомодї, а праву хлапцовску шпиванку „Ґол” Марко Колошняї, Лука Фа и Адриян Гарди. Рецитаторе зоз другей класи Кристина Сопка, София Симунович и Исак Новта представели ше патрачом зоз краткима рецитациями, а Олеся Папуґа, Ребека Семан и Стефан Колошняї пречитали виривки зоз своїх наградзених литературних составох. У музичней часци шветочней програми участвовали Стефан Колошняї хтори на гармоники одграл „Руски чардаш”, и Иґор Папуґа и Павле Новта хтори на тамбуркох одграли „Менует”. Школяре першей класи публику розвешелєли зоз шпиваньом и танцованьом познатих дзецинских шпиванкох „Тота наша ґаздиня”, „По варошу драшичка” и „На желєней травки”. На шветочносци ше представели и керестурски штредньошколци по руски, сербски и анґлийски. Програму зоз своїма школярами пририхтали учительки Нада Колошняї и Наталия Зазуляк, и наставнїци Ксения Шовш, Каролина Джуджар, Златица Малацко и Люпка Малацко. Директорка Школи Хелена Пашо Павлович пречитала звит о посцигнутих успихох школярох на општинских, медзиокружних и републичних змаганьох зоз велїх школских предметох, о наградох на рижних конкурсох и о участвованю Школи у европским проєкту хтори пропаґує ученє природних наукох на сучасни способ. Ан. Медєши

ПРИРОДНИ НАУКИ НА СУЧАСНИ СПОСОБ У Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре 28. мая отримана презентация Клуба природних наукох и математики „Petro Science”. Школяре основней и штреднєй школи и їх наставнїки и професоре на сучасни и интересантни способ промововали природни науки. У школским голу и кабинету отримани рижни роботнї, огляди и експерименти зоз биолоґиї, хемиї, физики и математики у корелациї зоз другима предметами. Зоз обласци физики школяре пририхтали огляди зоз густосци, мераня маси и волумену цела, толковали Архимедов закон, а мали и огляди зоз електричну струю. Физику презентовали и у корелациї зоз ґеоґрафию и подобову културу. Ґимнази-

ялци зоз младшима школярами правели планети за соларну систему и бешедовали им о ґравитацийней сили. Зоз обласци биолоґиї презентоване функционованє мудрей заградки хтору ше контролує прейґ мобилней апликациї. Так мож контроловац фази розвою рошлїни, температуру, влагу. Презентована и апликация за одредзованє назви даєдней рошлїни. Школяре ше упознали и зоз функционованьом 3Д принтеру хтори ше у швеце найвецей хаснує у обласци медицини, астрономиї и за друкованє рижних предметох зоз пластики. Таки роботнї були барз интересантни и школяром и наставнїком. Ан. М.

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor dr Boris Var}a Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Mariy Gudak Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Bla`ena Homa-Cvetkovi~ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “SAJNOS DOO”, Нови Сад YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar.

– Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: Презентация природних наукох на сучасни способ у Школи у Руским Керестуре (Фото: Ан. Медєши)

Здраво, заградкаре! Лєдво раз дочекац лєтнї розпуст! Длуго требало исц и исц, алє вредзело! Тераз цо скорей позаверайце кнїжки и теки, поодкладайце их до цмих куцикох и... скоком одпочивац ше, путовац, дружиц ше и у шицким лєм уживац. У другим полрочу було тельо важни змаганя, смотри, концерти, преслави и швета, же би ше вистки о шицких активносцох нє змесцели анї кед би „Заградка” була два раз грубша од тей нєшкайшей. А и хто би старчел провадзиц шицки збуваня, кед часто у єдним дню (найчастейше всоботу) було подїї у Руским Керестуре, Коцуре, Дюрьдове, Вербаше, Шидзе и других местох, хтори заслужели буц призначени у вашим часопису. Ви попри каждодньових обовязкох у школи и звонка школи нє сцигуєце ище и писац до „Заградки”, а єй Редакция ма аж єдну заняту особу, та як на час походзиц вшадзи? Добре же о даскельо днї почнє лєто, та нас шицких виратує од школских и домашнїх задаткох. По перше єшеньске число часописа ше нє познаме и нє здравкаме себе, а вец ше будземе радзиц о новим сотруднїцтве. Безбрижни и весели розпуст жада вам ваша редакторка

МИРОН КОЛОШНЯЇ

ДОВИДЗЕНЯ У СЕПТЕМБРЕ Довидзеня, довидзеня, у септембре, товарише; довидзеня, товаришки мили, довидзеня! У септембре ше зидземе приповедац як зме лєто, як шлєбоду, як зме єдно без другого, як и цо дожили. Паметайце кажду хвильку и кед видзе и кед зайдзе слунечко червене, кажду травку, кажду лавку дзе ше зишло, дзе шептало дружтвочко счупене. Паметайце, нє таргайце квице на квитнуцу. Найдзце дражки цо лєм за вас буду знани, указани лєм дакому, вєдно прекрачайце – ходзце по нїх боси. Наполнїце погар шерца з пахом лєта, а на тварох поприношце фарби слунка, позберайце шицким раном роси.

ТИБОР СЕКЕЛЬ

КУМЕВАВА ЛЮБИ МЕДУ

Д

ок зме шедзели при огню и пекли коритнявку, Кумевавов погляд блукал на шицки боки, як и вше. Источасно знал патриц и на найвисши конари древох и пред себе на жем, а источасно могол одкриц шлїди тапира и гнїздо даякей птици хторе було скрите з лїсцом на древе. Одразу ше ми опитал: – Ти любиш меду?

– Розуми ше же любим. Алє нє бешедуйме о нєможлївих стварох.

– Нєт нїч смачнєйше од ананасу з медом. Ананас ми нєодлуга мац, а док ти закончиш печенє тей коритнявки, я ше потрудзим виняц мед зоз гевтого древа... Видзиш ти тоту дзиру високо горе на стеблє? Указовал дзешка досц далєко и високо, та я нїч нє могол у тим напряме одкриц. Индиянєц перше сцел направиц даяку судзину до котрей положи мед. Прето одрубал бамбусов над. Домерковано го пререзал нїжей од єдного ґузла так же би споднї конєц бул заварти з ґузлом, а потим горнї край одрезал праве под идуцим ґузлом, охабяюци горню часц отворену. Так достал судзину як погар до хторого ше месцела дас литра. Алє то ше му видзело барз мале, та на исти способ направел ище єден таки „погар”. Же би мал шлєбодни руки, надумал судзини обешиц себе прейґ плєца. Алє зоз чим? Анї кус ше нє збунєл, лєм такой пришол ґу високому древу з бляду лупу. З ножом пререзал часц лупи при жеми, а вец з моцним рухом обидвох рукох оддзелєл єдну пантлїку тей лупи з древа. Так моцно порвал за сподню часц, же окомгнуца знял з древа длугоку пантлїку його лупи. Тераз Кумевава уважно оддзелєл лупу од ценких влакнох котри ше находзели под ню, а котри випатрали мегки и еластични як права шнурка. Зоз таку шнурку завязал обидва судзини и охабел вельку машлю котру преруцел прейґ свойого плєца. Потим знял з древа ище даскельо пантлїки, та направел ище даскельо шнурки. Так порихтани хлапец пришол ґу побрежю потока котри нас оддзельовал од стебла з медом. Требало прейсц през воду у глїбоким ярку, обколєним зоз церньовитима черяками. Нє барз ше му пачело тадзи прейсц. После краткого огляданя Кумевава одрезал єдно цагаче у висини своєй глави. Завишал ше на ньго же би випробовал чи є добре притвердзене ґу конару. Вецка ше розбегнул, вжал залєт и з єдним замахом ше преруцел на други бок потока та, як кед би ше нїч нє случело, почал ше пендрац по древе. Анї то нє таки лєгки задаток, бо древо було грубе, а лупа му гладка. Без роздумованя Кумевава єдну зоз ценких шнуркох обмотал коло своїх талпох у форми числа 8. Зоз помоцу того рапавого шнура лєгчейше ше операл на стебло, та му то олєгчало пендранє. Швидко напредовал, гоч то була велька усиловносц.

Кед уж дошол дас на дзешец метери високо, знял шнурки з ногох, та ше з нїма завязал коло пасу и за стебло. Тераз могол шлєбодно хасновац руки, без страху же спаднє. Зоз свою мачету почал звекшовац дзиру на „кошнїци”. Уж после перших вдереньох могло ше чуц як одгукує у дзиравим стеблє. У тей дзири ше находзел рой дзивих пчолох. На щесце, дзиви пчоли питомейши як домашнї. Вони нє пущаю жадла, а кед би нє було так – мой би приятель уж бул на стотки раз уджобнути, бо ше цали рой збунєл и облєтовал коло нього. Видзел сом як штурел руку до дзири, як вицагнул полну гарсц пляйстри и з нєй виджамел мед до бамбусовей судзини. Док тоту роботу окончовал даскельо раз, вше олїзал руку и пригварял: – Барз добри тот мед. Нїч лєпше нєт на швеце! Кед обидва судзини були полни, вон ше спущел и знова зоз хаснованьом єдного цагача врацел ше на друге побрежє потока. Понукнул ме з медом чий сладко-кваскави смак бул наисце барз добри. Док я резал печену коритнявку на фалати, хлапец позакривал зоз широкима лїсцами обидва судзини з медом и повязал их зоз шнурками. Так их було лєгчейше ношиц, без опасносци же мед вичури. Кед зме смачнє поєдли коритнявково месо, хлапец ми гвари: – Знаш ти цо я видзиц од горе? Же зме цалком блїзко при єдним полю з ананасом. Ми пойсц там! Наисце, нє ишли зме анї дзешец минути кед зме сцигли на мале польо оброснуте з нїзкима черяками подобнима кактусом, з длугокима лїсцами у форми шабльох и з моцнима джобацима рубами. Збунєно сом стал на полю на хторим сом видзел лєм цернє.

– Ниа, Нїкучап, ту ананас, озда го нє видзиц? Виривок зоз кнїжки „Кумевава син пралєса”

ЮЛИЯН ПАП

Ч

ВОВЧИЦА

увар ловиска ишол як звичайно през лєс, кед у єдним черяку збачел малого вовчка. Лєжал счупени, скинчал и тресол ше. Вироятно заостал за свою мацеру и челєдзу, та заблукал, зуновал и нє могол далєй. Чувар го вжал, положел до меха и принєс до ловарскей хижки под брегом, у хторей пребувал. Пущел го до празного кармика у дворе, за кажди случай завязал зоз штранджґом ґу слупку, та зохабел же до рана роздума цо будзе з нїм. Дал му дакус млєка до мисочки и фалатки меса, алє вовчок нє сцел єдзенє анї онюхац, лєм ше заривал до куцика и стукал. Як дакедишнї ловар, чувар ловиска скоро вше ношел пушку на плєцу, алє ю нїґда нє хасновал. Углавним надпатрал лєс нєдалєко од валалу и старал ше о дзивини у своїм краю, у чим му помагали два послухни ловарски пси. Познал у лєше кажду дражку, чапаш и пняк, дзиру у древе и гнїздо на чеперкох, гоч ше ту вше случовало дацо нове. Та кед нашол страценого вовчка, стари ловар такой знал же дзешка блїзко муши буц и вовча пещера. Спущела ше ноц. Шицко поспало, аж и завязани ловарски пси. Лєм єдна шива подоба тей ноци нє спала. Нєчуйно ше приблїжовала ґу кармику. Була то вовчица, вовчкова мац. Озвала ше през дески ґу свойому чаду, так поцихи же то лєм вовк могол чуц, а вец у високим оштрим луку прескочела ограду и мегко ше спущела до кармика. Лєгла ґу вовчкови и з главу го дриляла под себе же би го надойчела. Док вовчок задовольно цморкал, вона му прегризла штранджок на шиї. И кед ше мали вовк нацицал и дакус окрипел, вовчица го нїжно вжала до зубох, та знова у истим цихим лєту вискочела з кармика. Кед уж одишла од ловарскей хижки и дошла по лєс, спущела вовчка и побидоносно завила. Страшни вовчи крик розлял ше по гаю и полю. Аж тераз ше зорвали ловарски пси, а забрехали и пси у валалє. Скочел и стари ловар, вибег вонка, алє у кармику нашол лєм прегрижени шранджок. Нагадовал же цо ше случело. Такой додня сцел рушиц до лєса, алє ше о хвильку предумал.

– Най будзе так! – гварел. – Гоч є дзива жвир, вовчица заш лєм мац. Ловар умирел пси, задовольни же тей ноци превладала мацеринска любов. А мац-вовчица сцигла дотля з вовчком до своєй добре скритей вовчей пещери на другим боку брега, дзе ю радосно чекали ище тройо вовчата. Над лєсом ошвитнул нови дзень и знова у нїм будзел живот. Толкованя: заблукац = страциц ше зуновац = вистац

ДЮРА ПАПГАРГАЇ

ПИСМО ЗОЗ АФРИКИ На адресу до Пештики сцигло писмо зоз Африки: най ше першошколєц Яни випоручи за полни ваґон банани. Знаме же нє слуха брата, мацери нїч нє помага, же одповеда оцови, учиц нє сце, а то за нас роба драга – даме за ньго з бананами сто гордови. Кед ше роба нє зачера до позавчера, най ше пачи, хтошка збере аж му праскац буду ґачи. Пречитали то Янкови, нє сце вериц. Пошол аж ґу поштарови. Чи наисце пишу гевти зоз Африки же ше Яни муши черац за банани? Поштар лєм потвердзел з главу: ти у праву. Дума Яни: та на чесц им їх банани, да су зоз самого злата волї слухац оца, мацер, шестру, брата, та так гвари поштарови: врацце писмо же адреса нєпозната.

ОБИЧАЇ НА РУСАДЛЯ Сошествиє Святого Духа або Русадля припада на 50. дзень по Велькей ноци. Тото швето установене на спомин дня кед Святи Дух зишол на апостолох. Вшадзи ше тото швето слави два днї, а у Керестуре аж три. Точнєйше, на треци дзень Русадльох Завитни дзень, кед ше з процесию идзе до Водици. На Русадля церква зоднука, а обисца и звонка, капури и облaки, украшени зоз желєнима конарами и квецом. Озда прето же Русадля скорей, а медзи Українцами и нєшка, волали и Желєни швета. Кед зме були дзеци, хлапци часто вицаговали желєни пруцики зоз капурох та з нїма чмиґали дзивчата по ногох. Гуторели же нас русадлюю. Походзенє того обичаю ми нє познате. Зоз кнїжки „Наш стари дом” Ирини Фейса

БОГАТИ И ХУДОБНИ Бул раз єден чловек барз богати. Мал вельки маєток и барз вельо пенєжи. Вше лєм штудирал дзе потроши телї пенєж и бул задумани. Його сушед бул барз худобни и лєм тельо же мал з чого жиц. Алє вон вше шпивал. Богати сушед нє могол одгаднуц як ше тому худобному сце по цалим дню тельо шпивац. Богати чловек мал своїх товаришох, а худобни своїх. Раз тот богати пошол ґу своїм и радзел ше з нїма цо най роби же би худобни престал шпивац. Догварели ше же худобному даю вельо пенєжи и то так же би нє мушел богатому нїґда врациц. Так и поробели. Кед ютре, а худобни вецей нє шпивал, бо мушел роздумовац дзе потроши телї пенєж. Думал так три днї, а вец надумал пойсц врациц богатому сушедови пенєжи. Дал му и гварел най з нїма розполага як вон зна. Сам ше врацел дому и далєй предлужел шпивац. Бул и далєй худобни и нє мушел думац цо з пенєжом. И тераз жию кед нє помарли. Народна приповедка

РУСАДЛЯ Русадля було главне швето – швето квитнуца урожаю, та прето на Горнїци тоти швета наволовани ище и як „желєни швета” Русадля зачували характер „желєних шветох” и медзи Руснацами у Войводини. На тот дзень селянє украшую хижи зоз желєнима конарчками, цо символизує рост и живу природу. Желєни младнїки селянє запихаю и на полю зоз зашатим зарном. У обидвох случайох желєни конарчки маю охраньовац обисца и урожай пред стихийнима нєщесцами: громом, каменцом, огньом, вилївом итд. На Горнїци Русадля були тиж и швето младежи, котра го за два днї означовала у лєше з музику, танцами, шпиваньом. Русадля маю тиж и характер споминаня покойних. Як цо познате, души нєкресцених дзецох, спрам народного вереня, претворюю ше до русалкох. Тота назва директно повязана зоз шветом Русадля. Зоз кнїжки „Фолклор Руснацох Войводини” др Миколи Мушинки

РУСКИ ФРАЗЕОЛОҐИЙНИ СЛОВНЇК ДАЛ БИ И КОШУЛЮ ЗОЗ СЕБЕ. Гутори ше за дакого хто вше порихтани помогнуц, дац шицко од себе. ДАЙ МУ ПАЛЄЦ, А ВОН БИ ЦАЛУ РУКУ. Пригваря ше таким хтори нє знаю миру своїм сцелосцом. ДУРКА У НЇМ ШЕРЦО, ЯК У ЗАЯЦОВИ. Гутори ше за дакого хто ше барз злєкнє.

ДАНКО ЗДОГАДАНКО ШЕ ЗБЕРА НА ОДПОЧИВОК МИРОН БУДИНСКИ

През лєто мойо товарише

На одпочивок ше збераю, Од тераз медзи собу Часто ше догваряю. Єден ми гвари: „Идзем до Сриму Пременїц воздух, пременїц воду, Пременїц дружтво и климу”. Други ми гвари: „Идзем на морйо.” А треци – на Планицу, Штварти, заш, вшадзи шицким гутори Же идзе з оцом на гранїцу. А я озда – Данко Здогаданко – Найлєпши план я мушим сковац, Зато сом ришел, зато сом здумал Од шицких найдалєй одпутовац; Знаце же мой розум Бистри и швидки як заячок, Та сом ше здогадал Пойсц одпочивац на Мешачок. Алє одлєциц так барз високо Нє лєгко, бо Жем шицко прицагнє, Єй сила велька и вше превагнє. И думам себе: чом Жем прицагує И чи нєт материї хтора изолує Жемову силу од других целох? Зато сом ришел пренайсц материю Цо ше од Жеми швидко одбива, Да зоз ню майстор мою кабину За путованє пообива. Так ше од Жеми я одлїпим, Горе за хмари ше подзвигнєм И за дзень, за два на Мешачок На одпочивок крашнє сцигнєм. А як ше спущим и назад рушим, То у тайносци затримац мушим. У шопи нашей у плєвнїку Справел сом лабораторию, Шлїдзел сом, виглєдовал, Глєдал сом чудну материю. А сушед ше ми видрижньовал И вишмейовал ше зоз двора, Же чи, можебуц, варим мидло И чи зоз того нє видзе бочкора. А я би так любел видзиц на Мешачку Гори и доли, широки пажици, Лампочки бим там ясни охабел, Да нам Мешачок кажду ноц швици.

ЯСМИНКА ПЕТРОВИЧ

ПРИНЄШ МИ ДВА ХИЖИ И ТРИ БАЗЕНИ!

Я

– к допито! – поносує ше Драґана.

– А як аж горуцо! – надовязує ше Зоран. До бешеди ше уключую и други.

– Мнє баржей допито як цо ми горуцо!

– Мнє и горуцо и допито.

– А я би сцела путовац!

– И я би!

– И я!

– И я!

– Е, нє мож. Перша сом надумала – авторитативно гвари Драґана. – Я будзем путовац, а вам принєшем дарунки яки зосцеце. Такой рихтаме стол и правиме канцеларию у хторей будземе примац наручбини. Приношиме карсцелї за чекальню. Драґана бере празну теку и клайбас. Шицко порихтане. Остало ше ище лєм догвариц одкаль нам принєше дарунки. Зоз Африки? Барз нєпознате. Зоз Европи? Барз познате. Зоз Австралиї? Барз далєко. Зоз Америки? Ммммм... га, може! Шицки швидко пристали. Перша Стела. Уходзи до канцелариї. Шеда опрез Драґани. Прекрижує ноги и почина. Ми у чекальнї. Чекаме свой шор и вислухуєме. Службена особа бере нєобходни податки. Мено, презвиско, рок народзеня, занїманє, число ципелох и число шматох. Вец дзвига погляд и зоз главу дава знак за початок.

– Принєш ми... принєш... 2 пари штучни павучайки, 4 сукнї по жем, 6 пари ципели на таки запетки и 7 пари на ище висши запетки. Потим 2 бунди, 6 парфеми и 8 кармини...

– Кармини маш и у нашей предавальнї! – доруцує Мария зоз чекальнї.

– Алє я сцем иножемни! – нє збунює ше Стела и предлужує. – И ище ми принєш два хижи и три базени. Драґана шицко записує и преволує шлїдуюцого. До канцелариї уходзи Зоран, барз подозриви ґу тому трансконтиненталному транспорту хижох и базенох.

– То моя бриґа! Ти шлєбодно наручуй цо ци треба! – одшмелює го службенїца. Добре, вец ми принєш 7 хижи, 12 базени, 5 будинки и 3 солитери. Потим порше, мерцедес...

– И я сцем авто! – убегує возбудзена Стела.

– Твой шор прешол, жаль ми! – дриля ю Зоран.

– Тебе нїхто нє завадзал док ши наручовала. Драґано, пиш далєй! Левиски, шицки албуми „Битлсох” и... и 6 електрични ґитари.

– Добре, хто шлїдуюци? Ставам и уходзим до канцелариї. Нє знам одкаль почац. Роздумуєм. Нє сцела бим дацо цо ми нїґда нє будзе потребне.

– Повеш уж раз? – гвари Драґана. – Знаш кельо наручбини мам прияц? Заверам очи и пробуєм задумац тоту велїку робну хижу у хторей Драґана будзе куповац. Опатрам на каждим поверху. Наисце єст шицкого. Ту бависка! Яка сладка тота бабка! Най ми тоту купи! И тоту хижку. И бициґлу. Ролшуи обовязно... Яй, як сом вистала. Дакус ше одпочинєм. Праве сом задримала, кед до мнє хтошка штуха.

– Ясминко! Ясминко! Людзе, тота заспала! – чуєм службенїцу.

– Нє заспала сом! – пробуєм ше вицагнуц, алє дармо. Шмею ше вше гласнєйше. Окреме Ненад. Уф, як ме секира тот шапутрак! Починам го биц по глави, а вон ше вше баржей шмеє. Яки дурак!

– Заплациш ми за шицко, а окреме за покровчик!

– Яки покровчик?

– Мой. Кафови. Маш ми го врациц! Розумел ши? Преложела М. Р.

МИРЯНА БУЛАТОВИЧ

КОНЄЦ ШКОЛСКОГО РОКА Тоти днї ме на сам верх щесца кладу! Задумуєм як з гипнозу успавюєм Наставнїцку раду! Водзим их до трансу, сцерам реални слики, а вец одлучно гварим: Отверай дньовнїки! Сцерай шицки кари и нєоправдани годзини, перше єдинки и надпомнуца при марґини! Нє вагай ше, алє сцерай! Нїч ту нє святиня! Одлично! Ставайце, панство, лєто почина! Прешпивала М. Римар

ПРИПОВЕДКА О ПТИЦИ

З

оз Ану сом ше упознал ище першого дня, кед нас учителька преволала и гварела най дзелїме лавку при облаку. Бул сом розчаровани – цо будзем приповедац з єдним дзивчецом? И вона на мнє крижом патрела кед сом єй вжал ґумку, лєбо сом закукнул до єй теки. Так прешло цале полроче. Раз зме ше случайно стретли у парку. Ана одкальшик прибегла задихана. Пробовала ми цошка потолковац. Розбегнул сом ше за ню нє знаюци цо ше случело. На дражки лєжала птичка. Можебуц випадла зоз гнїзда, лєбо ю хлапци потрафели зоз паридю. Пробовала полєциц, алє єй кридло було зламане. Вжал сом ю до руки, а Ана плачуци кричала: „Мушиме ю виратовац! Мушиме єй помогнуц.” Птичка ше тресла од страху. Роздумовал сом дзе ю будземе тримац. Ана, як кед би читала мойо думки, гварела: „Однєшеме ю на наш пойд. Направиме єй хижку у картонскей шкатули. Цалком приємне биванє, покля нє виздрави”. Положел сом птичку под триков и рушел сом ше за Ану. Шерцо єй барз дуркало. Ана принєсла з дому фатьол и схопнє єй завязала кридло. Патраци на ню, похопел сом же Ана нє така себична як сом на початку думал.

ВЕСНА ВИДОЄВИЧ-ҐАЙОВИЧ А вец ше у нашей лавки шицко пременєло. Лєдво сом чекал же би Ана пришла и виприповедала ми новосци о птички. После школи зме бежали и задихани ше пендрали на пойд, поцерпаюци чи ше птички дацо нє случело. А вона ше кажди дзень чувствовала вше лєпше. Звикла ше на нас и дочековала нас зоз веселим чвиринканьом. Думали зме цо будземе зоз ню док цалком виздрави. Ана ю сцела, як домашнього любимца, тримац у клїтки. Я ю сцел дресирац и научиц ю бешедовац. Лєм цо зме ше нє повадзели. Приповедали зме о тим и на школских годзинох. Учителька нас опомла и загрожела же нас роздвої. Спорозумйовали зме ше з попатрунками. Нєшка, после школи, мушиме одлучиц. Птичка виздравела. На остатнєй годзини сом похопел цо би за птичку було найлєпше; исту думку сом пречитал и у Анових очох. Лєм бул проблем хто перши пове. Одбегли зме на пойд. После другого пробованя, наша птичка пирхла до воздуху. Дакус кружела коло облачка як кед би сцела запаметац тото место и два глави хтори ше дриляли же би ю цо лєпше видзели. Тераз кажди дзень одходзиме до парку. Кармиме птици. Дакеди злєци и цале ято. А ми щешлїви бо знаме: ту даґдзе и наша птичка. Преложела М. Р.

ДУШКО ТРИФУНОВИЧ

РОЗПУСТ Школа гвари: Нє можем вецей вистата сом конєц ту А школяре одвитую: Ти ше идз наспац Ми пойдземе одпочивац Пренєшеме там и галайк А ти допущ най це правя Най це шминкаю и фарбя Най це приберу до шматох нових блядих Мудра и красна будз за нас младих. Прешпивала М. Р.

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО ВОЗНЕСЕНИЄ ГОСПОДНЄ Штерацетого дня после Воскресеня поволал Исус своїх апостолох на Маслинску гору. Пришли Петро и Йоан, Яков и Андри, Филип и Тома, Вартоломей и Матей, Яков син Алфейов, Симон и Юда брат Якова. Штерацетого дня после Воскресеня апостоли весело чекали Исуса на догвареним месце. А кед пришол, радосно го привитали. Анї на концу розума им нє було же то остатнє стретнуце з Исусом. Даєдни ше му опитали: „Господи, чи тераз, у тот час оснуєш кральовство Израїлово”. Ище нє зишол на нїх Дух Святи и вони ище нє розумели Боже посланє. Исус поволал апостолох же би пошли на верх Гетсеманиї. Кед пришли, вон им гварел: „Будзеце ми шведкове у Єрусалиму, по шицкей Юдеї и Самариї аж по конєц жеми”. И у тей хвильки почал ше дзвигац. Вони клєкли, а вон их благословел, а хмари го покрили. На месце одкаль ше вознєсол на нєбо, направена мала каплїца. Спочатку там була велька церква, котру дала збудовац царица Єлена, алє ю Сарацени звалєли. Зоз кнїжки „Нашо християнски швета” о. Романа Миза

МОЛИТВА – БЕШЕДА З БОГОМ Исус ше часто модлєл. После єдней молитви замодлєл го єден од апостолох: „Исусе, науч нас модлїц ше.” Вон их научел молитву Оче наш. Модлїц ше значи дзвигнуц душу ґу Богу, славиц го, дзековац за шицко цо нам дава и модлїц го за свойо потреби и потреби ближнїх, бешедовац зоз Нїм щиро, як зоз своїм оцом, бо зме прейґ кресценя шицки постали дзеци Божи. Молитва Оче наш ма увод и седем молби. У молби

модлїме:

Най ше швеци мено Твойо –

же би шицки людзе славели Бога зоз своїм животом.

Най придзе царство Твойо –

же би Бог зоз свою ласку пановал у наших душох, же би шицких людзох приведол до Церкви и раз шицких приял до нєба.

Най будзе воля Твоя як на нєбе так и на жеми –

же би шицки творели волю Божу як ю творя ангели и святи у нєбе.

Хлєб наш насущни дай нам нєшка – же бизме мали шицко потребне за душу и цело. И одпущ нам вини нашо, як цо и ми же би нам Бог пребачел нашо грихи так, одпущуєме виновнїком нашим – як и ми другим пребачуєме. И нє уведз нас до спокуси –

же би нас Бог очувал од гриха и дал нам ласку звладац спокуси.

Алє вибав нас од злого –

же би нас Бог очувал од каждого зла души и цела, окреме гриха и вичней препасци.

ЯКИМ ОЛЕЯР

ХМАРКИ

Хмарки то голуби били цо нєбо над валалом прикрили.

Хмарки то били ладї, по белавим морю весело плїваю, та кеди-нєкеди и слунечко скриваю.

Хмарки то мотилї, таки били, билючки, по воздуху лєца лєгки, лєгучки.

МЕД

Ц

алу ноц пчолка нє могла анї ока склопиц, лєм ше кормацала по своєй посцелї. Гварели єй: – Пчолко, ти наютре пойдзеш на свой перши вилєт, зберац меду. Вона ище нє була вонка на вилєту. Зна до бре же мед слад ки, алє нє зна дзе го ма поглєдац, а ґу тому ше ище и бала чи годна витримац цали дзень на роботи. Рано, кед ше розвиднєло, увязали єй вельку машлю медовей фарби и то єй були криделка. Твар и хрибет єй намасцели з якушик сладку помаду же би ю слунко нє припекло. До рукох єй дали малу кантичку, та була порихтана до роботи. Вонка було прекрашнє. Дзень полни слунка и квеца. Пчолка анї сама нє знала цо ма робиц. У глави ше єй круцело як

КСЕНИЯ МУЧАЇ

на вашаре од телєй красоти. Товаришки єй помагали и толковали: – Видзиш, пчолко, яки квет полни з нектаром; напий ше з нього! Єдни ю волали горе, други долу, толковали єй, а єй ше од шицкого того круцело у глави. Лєм чула як ю товаришки волаю, лєтала раз горе, раз долу – на лїво, на право – и шедала на найкрасши квитки. Кед пришол вечар, пчолку похвалєли же була барз вредна и же назберала полну кантичку меду.

– Меду? – зачудовала ше пчолка. – Ша вони анї нє знаю – подумала себе – же у моєй кантички єст лєм стриберни капки фиялковей роси, часточка слунка з баґренових квиткох, чаривни пах лїпового лєшика и сладка вистатосц цалодньовей роботи.

МИХАЙЛО КОВАЧ

БАБКА И ПШИЧОК Наша Юлка бабку мала, барз прибрану, барз чечану, гея, гой! З дня на дзень ю мала Юлка укладала, колїсала, шея, гой!

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

МОЯ БИЦИҐЛА

И шпивала бабки своєй о кожляткох, баранчаткох, гея, гой! Так навики тирвац могло щесце тото – ша поведзце, шея, гой! Могло, вера, да лєм вшадзи тот наш Тарчи нє постарчи, гея, гой! Зоз колїски вчера бабку вон вицагнул и одцагнул, шея, гой! Нєшка Юлка за ню плаче, боже мой; пшичок гунцут закукує, гея, гой!

На корманю хибя ручки, шарганьови отаргани, а колєса покривени и ґуми єй повязани. Алє главне: вона идзе, нє же идзе, алє лєци, гоч ше зоз нєй вишмеюю на улїци шицки дзеци.

Владимир Молнар, 7 роки Дюрдьов

Марко Станкович 6,5 роки, Дюрдьов

Андрей Ґнип, 5,5 роки Дюрдьов

Филип Буила, 6 роки Коцур

Михайло Копчански, 7 роки Коцур

МАЯ ЕРДЕЛЇ У Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре Школяра ґенерациї ше вибера спомедзи найуспишнєйших, а у керестурскей школи тото вельке припознанє достала Мая Ерделї зоз VIII б класи. Мая вше була порихтана видзиц цошка скрите и цикаве на школских годзинох, у наставней материї котра єй була понукнута. Перши букви и цифри у школи почала писац при учительки Наталиї Зазуляк, а познєйше у пиятей класи почала крачац до швета науки зоз оддзелєнским старшином Оливеру Винаї. У висших класох основней школи, почал ше єй отверац нови швет дружтвених и природних наукох. Од шицких предметох котри учела, Мая найволєла ґеоґрафию, бо ше учело вельо о планетох, континетох, державох. Попри ґеоґрафиї, окреме єй були мили язики, а найволєла праве свой мацерински, руски, алє и сербски язик. Тото потвердзую и єй посцигнути резултати. На окружним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика завжала друге место у седмей и перше у осмей класи, а на републичним у седмей класи була треца. Попри язикох, очиглядно мала прихильносц и ґу транспорту, та на општинским змаганю зоз Технїчного и информатичного образованя „Цо знаш о транспорту” у пиятей класи екипно завжали перше место. У дальшим школованю вше баржей ю прицаговали язики, та на школским змаганю зоз сербского як нємацеринского язика завжала перше место у седмей и друге место у осмей класи, а у шестей класи на школским змаганю зоз руского язика завжала друге место. На кросу скоро вше була найшвидша и освойовала перши места. То указує и на єй любов ґу спорту и активносц у атлетики, а у осмей класи полюбела и одбойку. Зоз школи Маї найвецей будзе хибиц друженє зоз цалу ґенерацию, алє и зоз своїма наставнїками. Затераз Майово жаданя унапрямени до Ґимназиї у Руским Керестуре. Гвари же ту ма можлївосци найвецей научиц на мацеринским язику, и же будзе мац досц часу за штири роки одлучиц цо жада у будучносци. И єй пайташки ше сцу уписац до керестурскей ґимназиї, та дальше школованє предлужа вєдно. О. Живкович

КАТАРИНА КУЛИЧ У Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре Зоз трох оддзелєньох осмей класи вибрац найлєпшого школяра и преглашиц го за школяра ґенерациї нє лєгко, бо у каждим оддзелєню єст барз успишних. У коцурскей школи за найвисше припознанє конкуровали аж штверо одлични школяре – добитнїки Вуковей дипломи, а кед ше поздавало шицки дипломи, награди, активносци, шицки гласи школярского парламенту и наставнїкох, Катарина Кулич преглашена за школярку своєй ґенерациї. Ходзела до руского оддзелєня ґу учительки Славици Чельовсковей, а у висших класох єй класни старшина бул Оґнєн Сакач. Од пиятей класи ходзела на змаганя зоз руского язика и сербского як нємацеринского, а змагала ше и зоз биолоґиї. Найвецей дипломи ма праве зоз мацеринского язика. У пиятей, шестей, седмей и осмей класи на медзиокружним змаганю була перша, а на републичним у осмей класи треца. Високи пласмани Катарина посцигла и зоз сербского як нємацеринского. У седмей класи на медзиокружним змаганю була треца, а у осмей и на медзиокружним и на републичним завжала перше место. Зоз биолоґиї у шестей и седмей класи участвовала на општинских змаганьох и була треца. Волї дружтвени науки, а найбаржей ю прицагую язики. У школи як странски язики учела анґлийски и италиянски, та би ше после законченей ґимназиї у Вербаше, любела уписац на Филолоґийни факултет у Новим Садзе. Катарина була активна у фолклорней секциї КУД „Жатва” у Коцуре, а тераз шпива у мишаней шпивацкей ґрупи. Була уключена и у драмскей ґрупи, шпивала и на манифестациї „Червене пупче ”, тренирала и одбойку, алє за шлєбодни активносци нє вше єст досц часу, кед ше школски обовязки кладзе на перше место, як робела Катарина, найуспишнєйша коцурска школярка у своєй ґенерациї. М. Римар

АНА ЧИЗМАР

МАРИЯ ГОРНЯК

ЗОЗ ОШ „СВЕТОЗАР МИЛЕТИЧ” У ВЕРБАШЕ

ЗОЗ ОШ „ЙОВАН ЙОВАНОВИЧ ЗМАЙ” У ДЮРДЬОВЕ

У Чизмаровей фамелиї у Вербаше вше ше бешедовало по руски. Мац Чарногорка, алє ше трудзела научиц розумиц руски язик. Ана тераз закончела осму класу. Ма младшу шестру у штвартей и брата у другей класи основней школи. И вони ходза на годзини руского язика. Родичи гваря же кед Ана мала два роки, уж хасновала обидва язики (и мацеров – сербски, и оцов – руски). Так ю учели, бо єй баба вше гуторела же вона Рускиня, прето муши бешедовац и чувац тот язик. Зоз татом, бабу, дїдом и нину вше приповедала, а ище у оводи ходзела и на годзини руского язика, та там научела фарби, числа и даєдни шпиванки. Так, мож повесц, одмалючка упивала нашу бешеду. Од першей класи Ана у школи поряднє ходзела на годзини руского язика як виборного предмету и теди ше ище баржей зацикавела за ученє того язика. З початку лєм рисовали и посилали рисунки до „Заградки”, а у другей и трецей класи ше учели писац и читац. У штвартей класи шлїдзели чежши лекциї и пририхтованє за пияту класу и Медзиокружне змаганє хторе отримане у Коцуре. На нїм посцигла красни успих – завжала друге место. Друга була и у шестей класи на змаганю у Руским Керестуре, а вец у седмей на Медзиокружним змаганю отриманим у Дюрдьове Ана була друга, а на Републичним перша. Того року и на Медзиокружним и на Републичним завжала друге место. Задовольна є зоз посцигнутима успихами.

– Одмалючка сом участвовала на шицких програмох у КПД „Карпати” и у грекокатолїцкей церкви Покрову Пресвятей Богородици у Старим Вербаше, як и у своєй школи. Каждого року зме зоз учительку Славицу Малийову и товаришами ходзели на Драмски мемориял до Руского Керестура патриц театрални представи за дзеци. Були то прекрасни дожица. Шейсц роки танцуєм у фолклорней секциї у „Карпатох”, а остатнї два роки и шпивам. О ґимназиї у Руским Керестуре сом чула лєм красни слова, та жадам, кед ше ми зисци, уписац ше праве до тей школи, до руского оддзелєня.

У руским оддзелєню осмей класи у Дюрдьове найлєпша школярка, добитнїца Вуковей дипломи Мария Горнякова. За тим вельким припознаньом стоя замерковани активносци, успихи, дипломи. У шестей класи почала ходзиц на змаганя з руского язика. Перше на Медзиокружним завжала треце место, а тераз, у осмей класи и на Медзиокружним и на Републичним змаганю була друга. Мария того року участвовала и на Медзиокружним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика и завжала друге, а на Републичним треце место. Даскельо раз участвовала и на Општинских змаганьох зоз историї и биолоґиї. У карате клубу „Младосц” у Дюрдьове уж дзевец роки тренира карате. Попри ученя и спортских активносцох, Мария уж шейсц роки сцигує ходзиц и на проби старшей фолклорней ґрупи у КУД „Тарас Шевченко”, а член є и дзивоцкей шпивацкей ґрупи. У драмскей секциї мала замерковани штири ґлумецки улоги у театралних представох за дзеци. Тераз позарядово закончує пияту класу Основней музичней школи „Йосип Славенски” у Новим Садзе, дзе ше учи грац на клавире. Коло шицких обовязкох вредна школярка вше найдзе дакус часу вибрац себе добру кнїжку, та 2018. року достала награду за найвецей пречитани кнїжки у школскей библиотеки. На Смотри кириличней писменосци у Тителю того року за писмени состав написани по руски достала другу награду, а треба наглашиц же Мария була и вредна сотруднїца часописа „Заградка”. Дальше школованє предлужи у руским оддзелєню керестурскей ґимназиї.

С. Мали

АНА МОНАР

МИРЕЛА ТИҐАНЬ

Медзи найлєпшима школярами осем оддзелєньох осмих класох у новосадскей основней школи „Светозар Маркович Тоза” и Ана Монарова. Добитнїца є Вуковей дипломи. Порядна настава ше одвива на сербским язику, алє Ана од першей класи ходзела и на годзини руского язика и на грекокатолїцку виронауку як обовязни виборни предмети. Оцец єй Руснак, та ше у обисцу подрозумйовало же дзеци єднак буду почитовац обидва язики. Два роки танцовала у дзецинскей фолклорней секциї у Руским културним центру, алє з часом було вше менєй танєчнїкох, та секция престала робиц. Од першей по штварту класу Ана ходзела на джез балет у своєй школи. У нїзших класох ю барз прицаговала математика, та ходзела и на змаганя, а у штвартей класи на Медзиокружним завжала перше место. У пиятей класи полюбела биолоґию и сербски язик и на змаганьох освойовала перши и други места. У закончуюцей (осмей) класи основней школи на Републичним змаганю зоз сербского язика була треца, а участвовала и на Републичним зоз биолоґиї. Гвари же волї природни як дружтвени науки. Тераз ходзи на пририхтованя зоз хемиї, бо ше планує уписац до штреднєй медицинскей школи на напрям фармациї. Єй класни старшина, наставнїца хемиї Далиборка Радомирович о Ани ма лєм найкрасши слова: вредна, совисна, одвичательна, а циха и скромна. З поцешеньом о своєй школярки бешедує и наставнїца руского язика Ана Мария Рацова. О тим же барз крашнє рисує, шведоча єй подобово роботи обявйовани у часопису „Заградка”. У шлєбодних хвилькох Ана барз люби читац кнїжки, та влонї у новосадскей Городскей библиотеки достала припознанє „Кнїжка у шерцу” за найвецей пречитани кнїжки. Зоз Одрядом вивидзовачох „Мирослав Мика Антич” хтори припада Союзу вивидзовачох Сербиї, ходзела на рижни акциї по цалей Сербиї.

Руски язик ше у школи у Савиним Селу перше виучовало факултативно, а тераз як виборни предмет. Дараз годзини тримала учителька Ксения Бенце, вец учителька Леона Олеар зоз Коцура, а тераз учителька Еуфемия Планкош зоз Руского Керестура. На тоти годзини од першей класи поряднє ходзела и Мирела Тиґань. Гоч у своїм валалє нє ма зоз ким приповедац по руски, єй баба зоз Коцура (Стриберова) и прабаба учели ю приповедац на тим язику, та нєшка Мирела шицко розуми и крашнє приповеда зоз Руснацами вше кед пойдзе до Коцура дзе ма родзини и вельо пайташки. У пиятей, шестей и седмей класи була на Медзиокружних змаганьох зоз руского язика и язичней култури. Гвари же ше єй барз пачели одходи зоз парняками на Драмски мемориял до Руского Керестура дзе патрели театрални представи за дзеци. У школи бавела фодбал за дзивчата и тренирала одбойку, а од школских предметом волєла дружтвени як природни науки. Планує ше уписац до керестурскей ґимназиї, до сербского оддзелєня.

ЗОЗ ОСНОВНЕЙ ШКОЛИ „СВЕТОЗАР МАРКОВИЧ ТОЗА” У НОВИМ САДЗЕ

ЗОЗ ОСНОВНЕЙ ШКОЛИ „БРАНКО РАДИЧЕВИЧ” У САВИНИМ СЕЛУ

М. Р.

М. Р.

Перша награда

ЄДЕН БОК З МОЙОГО ДНЬОВНЇКА Мили мой дньовнїку, рано сом мушела вчас стануц, бо сом ишла до школи. Дополадня сом була у школи, достала сом петичку, та кед сом ше врацела дому, мац була щешлїва. Кед сом пришла дому, слунко ширело свойо зарї, а витрик помали дул. Цали дзень сом була щешлїва пре таку приємну хвилю. Любим помагац родичом и баби, та кед ме баба замодлєла най єй пойдзем помогнуц попораїц хижу у котрей вона шпи, такой сом пристала, бо знам же єй шицко чежко, прето же ю боля ноги. Пошла сом до нєй, насипала сом до лавора води и дакус шампону и почала сом пораїц хижу. Баба ми уварела чай, пошла купиц кекси, а я дотля закончела роботу. Кед ше врацела зоз предавальнї, подзековала ми же сом єй помогла, и дала ми дакус пенєжи. О даскельо минути пошла напавац домашнї животинї, а я ше пошла з пайташками бавиц при єдней напущеней хижи коло хторей фодбалски терен. Поприходзели и дзеци зоз других улїчкох. Каждого дня ше там ходзим бавиц, бо ше барз любим дружиц з дзецми. Дзивчата котри були там, нє сцели бавиц анї фодбал, анї одбойку, та ше я пошла бавиц зоз хлапцами. Шалєли зме ше, шмеяли, бавели зме фодбал... О даскельо годзини, кед нам ше допило бавиц вшелїяки бависка, пошли зме на угел дзе бива моя баба. Думам же тот дзень длуго будзем паметац, и же ше ище длуго будзем дружиц зоз пайташами и пайташками. Ясмина Мудри, VI, Дюрдьов

Друга награда

ЗБУЛО ШЕ – ВРЕДЗИ ПРИЗНАЧИЦ

На початку шестей класи достали зме єден цалком нови предмет – физику. Тот предмет ше ми барз пачи прето же ми даєдни важни особи зоз тей обласци идоли, та сом физику вельо вежбал. Кед пришло школске змаганє, мал сом вельку трему, алє сом ше пласовал на општинске змаганє. На тим змаганю сом барз добре прешол. Бул сом перши од двацецерих школярох. Приблїжело ше и окружне змаганє. Мал сом таку вельку трему, яку сом нїґда по теди нє мал, прето же змаганє було у нашей школи, алє и прето же було праве на мой родзени дзень. Длуго зме чекали резултати. Кед конєчно сцигли, було ми то єдно з найвекших нєсподзиваньох за родзени дзень. Завжал сом друге место. После велїх рокох наша школа мала освоєне место на окружним змаганю зоз физики. Бул сом барз щешлїви же ше ми удало так добре виробиц тести и наздавам ше же и нарок посцигнєм таки добри успих. То ми барз значи у дальшим ученю, вежбаню и школованю, прето же сцем рушиц далєй по шлїдох наших и шветових вельких физичарох. Ґлориян Штранґар, IV, Руски Керестур

Треца награда

МНЄ МИЛА ОСОБА Мнє мила особа моя шестра. О нєй мож вельо приповедац, бо кажди дзень дацо нове напаратує. Вона ма бляди власи и белави очи. Ище є мала. Ма лєм пейц роки. На твари нє ма пеги. Ходзи до оводи и там ма вельо пайташки хтори часто приходза до нас и завадзаю ми кед бавим бависка на компютеру. Кед даєден мой пайташ придзе до нас, вона ше перше ганьби, а вец ше дриля ґу нам. Гнїва ше кед я дацо достанєм, а вона нє, и нїґда ми нїч нє охаби кед вона достанє, а я свойо мушим подзелїц зоз ню. Кед дахто придзе до нас, вона ме облапя и гутори же сом єй мили брацик и же ме барз люби. Накадзи войдземе до даєдного дутяну, вона нєпреривно сце най єй дацо купиме. За Миколая пита барз вельо. Люби ме обвиньовац, а вец и я ю. Почала ходзиц на анґлийски язик и гутори ми же зна приповедац по анґлийски и же ходзи на руски, а то годзини анґлийского. Люби ше бавиц з бависками, алє нє так барз як их барз жада мац. Я любим мою шестру, гоч є дакеди безочна. Гоч є яка, мнє є барз мила. Алекса Ґолубович, V, Руски Керестур

У ХВИЛЬКОХ ОСАМЕНОСЦИ Маґдалена Будински, III, Вербас

ЖАДАМ Мам єдно жаданє за товариша. Мено му Ваня. Вон єден рок младши одо мнє. Ходзиме до истей класи. Нє можеме ше бавиц як бизме сцели, бо вон нє може ходзиц, та жадам же би Ваня виздравел и же бим ше могол зоз нїм вше бавиц. Ми двоме добри товарише. Любиме вєдно бавиц бависка на компютеру. Помагаме єден другому. Жадам Ваньови шицко найлєпше. Арсен Станкович, III, Дюрдьов

Итана Косич, II, Вербас

НАЙМИЛША ЖИВОТИНЯ Дома мам вшелїяки животинї. То два пшички, Медо и Маза, заячок, рибки и кури. Спомедзи нїх ми наймилша Маза, прето же є ище мала и ма барз красну фарбу шерсци. Таркаста є, чарно-жовта. Вше є весела и теди маха зоз хвосциком. Ми ше часто вєдно бавиме. Любим шицки животинї, алє ше зоз Мазу найволїм бавиц. Матия Макша, II, Коцур

Вельку часц дня препровадзуєм у школи и на рижних секцийох, у дружтве товаришох и зоз фамелию. Кед придзе вечар и закончим шицки обовязки, мам часу буц сама зоз собу и зоз своїма думками. У каждей хвильки ше любим опущиц. Слухам даяку добру музику и пущим розум „на пашу”. Дзекеди то гласна музика при хторей ше витанцуєм и ошлєбодзим ше од шицкей неґативней енерґиї хтора ше назбера през дзень. Дакеди то даяка опущена вариянта дзе заджмурим очи и змирим ше на одредзени час. Случує ше же свойо дньово дожица пренєшем на папер. Напишем даскельо шорики до дньовнїка, або свойо чувства намалюєм. Милион думки преходза през главу и виволую вшелїяки чувства. Любов, жаль, щесце... Вельо роздумуєм о своєй будучносци. Задумуєм ше у вшелїяких ситуацийох у котрих бим ше могла найсц. Обрацам у глави исти филм и вше бавим другу улогу. Так ришуєм проблеми хтори ме трапя. Здогадуєм ше совитох родичох и трудзим ше принєсц прави одлуки. Шицко тото ше ми миша у глави, алє то озда звичайно так у тих наших дурних рокох. Родзи ше и даяка мудра идея у тих хвилькох осаменосци, и даяки красни стих. Швидко час преходзи кед ши сам, алє го треба знац добре вихасновац. Вецей раз ше случи же ше занєшем и годзини прейду зоз даяку добру кнїжку. Одпутуєм до далєких крайох и положим ше до улоги главней героїни. Войдзем глїбоко до швета мриї и нє сцем ше врациц до стварносци. Катарина Кулич, VIII, Коцур

МОЙ БРАТ Мам старшого брата хторого барз любим. Мено му Александар. Ма двацец єден рок. Гоч є вельо старши одо мнє, люби ше зо мну бавиц. Високи є и красни. Ма кафово очи и кафово власи. Часто ше шалї зо мну, алє ме дакеди и гандрує. Думам же кажда шестра люби свойого брата так як и я. Весна Бильня, IV Коцур

МОЙО ЖАДАНЄ Мойо вельке жаданє же бизме мали баранчата. Кед бизме мали тоти домашнї животинї, вони би радошнє скакали и бегали за мну. Я би бегала опрез нїх и була бим барз щешлїва. Вше бим их кармела. Маю барз мегку волну, та бим их гласкала. Найволєла бим мац били, або било-кафово. Мерковала бим же би их пси, Лела и Фифи нє нападали. Знам же би ше ми тото жаданє могло виполнїц. Теди бим була барз радосна. Елеонора Винаї, III, Дюрдьов

ЛЮБЕЛА БИМ УПОЗНАЦ СЛАВНОГО... Барз бим любела упознац Паула Поґбу. Вон познати фодбалер хтори бави у фодбалским клубу Манчестер Юнайтед у Анґлиї. Поґба зоз Французкей. Ма вельо медалї и трофеї. Прешлого року Французка освоєла трофей на шветовим першенстве. Любела бим пойсц патриц даєдно фодбалске змаганє на хторим би бавел и Поґба. Мой тато, як и я, навия за клуб Манчестер. Ми двойо нє препущели патриц на телевизиї скоро анї єдно змаганє. Кед ше Поґба покалїчел, було барз напарто на каждим змаганю. Сцем упознац Поґбу прето же є одлични фодбалер. Матеа Югик, IV, Руски Керестур

Емина Няради, IV, Руски Керестур

БУЛА СОМ ШМЕЛА Кед сом була мала, була сом шмела и нє бала сом ше путовац на авиону. Ишли зме до Нємецкей. Кед зме сцигли на аеродром, стюардеси нам побрали пасоши и до каждого вдерели печац. Барз сом ше радовала одходу до Нємецкей. Уживала сом лєциц на авиону. Дакус сом и спала. Нє мала сом нїяки страх же зме барз високо. Кед зме злєцели на аеродром, там нас чекала моя тета. Була сом шмела и розбегла сом ше облапиц ю. У єй хижи на столє було вельо колача. Тета ми купела прекрасни бависка. И я єй порихтала дарунок. Емина Няради, IV, Руски Керестур

Валентина Гарди, II, Руски Керестур

РОБОТА КОТРУ НАЙВОЛЇМ Найволїм з дїдом ходзиц на польо робиц. Звичайно, кед идземе на польо, ставаме вчас рано. Накадзи станєм, направим себе штири-пейц сендвичи же бим мал цо єсц, и насипем до фляшки соку. Вец пойдзем до дїда и такой положим сендвичи до трактора. Кед ше вон враци зоз дутяну, отверам капуру же би могол вигнац трактор. Повола на польо и своїх товаришох най нам помогню ламац кукурицу. Кед уключи комбайн, я помали прицискам ґаз же би ше трактор рушел. Накадзи ми дїдо пове же приколици полни, такой прицишнєм гамульку и вец витоварим кукурицу. Так робиме покля нє виламеме шицку кукурицу на полю. Вечар ше шицки вєдно врацаме дому. Баба нам напече колача, дїдови увари кафу, а мнє насипе соку. Дїдо ми ютредзень да пенєжи, прето же сом му помагал виламац кукурицу. Теди сом щешлїви. Тота робота ми наймилша прето же помагам дїдови и же заробим пенєжи. Борис Тиркайла, VI, Дюрдьов

МОЯ ҐЕНЕРАЦИЯ О ДВАЦЕЦ РОКИ Кажда ґенерация ше стрета о двацец роки по законченю школи же би ше дружели. Розуми ше же ми нє ожеме видзиц будучносц и знац яки и дзе будземе о двацец роки. Мнє ше пачи же наша ґенерация барз велька и же ше шицки вєдно дружиме. Дакеди, кед ше здогаднєм наших памяткох и кед подумам же ше приблїжує конєц осемрочного школованя, лєм цо ше нє розплачем. Жаль ми. Алє, же бим их нїґда нє забула як мою, наймилшу ґенерацию, задумуєм як буду випатрац и цо буду робиц о двацец роки. Задумуєм як даєдни биваю у Сербиї, а даєдни у других державох, и як явяю же приходза ту, до свойого краю, же бизме ше стретли, наприповедали ше и дакус ше дружели. Златку задумуєм же роби як воспитачка у оводи, Ясмину як ветеринарку, Маю як фризерку, Марию як музичарку хтора грає на клавире. а Серґея задумуєм як роби на компютерох. Находзиме ше у єдним кафичу, привитуєме єдни других и починаме ше дружиц. Шмеєме ше и здогадуєме ше як нам було у основней школи. Бешедуєме як бизме ше дзечнє знова врацели до тей школи и учели шицко од початку, гоч нє любиме школу. Вше баржей нам нєдоставаю тоти дожица

Сабина Калмар, IV, Нове Орахово

ПАМЯТКИ ЗОЗ ОСНОВНЕЙ ШКОЛИ Кажда ґенерация памета дацо цо було найкрасше у школи. Я нїґда нє забудзем пайташки и пайташа зоз класи зоз хторима зме ше дружели од оводи. Од шицкого цо ше нам случовало од початку школованя, найбаржей паметам нашо звади хтори тирвали два минутки. У оводи сом ше вадзела зоз пайташку пре єден карсцель, та зме шедзели у куце. Кед сом почала ходзиц до першей класи, учителька мою пайташку замкла у учальнї, а кед зме були пията класа, мой брат и його пайташ замкли Серґея. У школи зме ше часто бавели на джмурки у сали за физичне. Годзини биолоґиї будзем паметац по садзеню и залїваню квеца. Нїґда нє забудзем кед зме з пайташками були на концерту єдней популарней шпивачки. Мойо три паташки и я поспали на єдним кавчу, а вец зме до пол трецей рано шедзели на тераси. Лєдво чекам перше стретнуце цалей нашей ґенерациї. Мария Такач, VIII, Дюрдьов

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ РУСКОГО ЯЗИКА

У

Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре 25. мая того року отримане 19. Републичне змаганє зоз руского язика и язичней култури. На нїм участвовали осмеро школяре седмих и осмих класох зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова, дзе ше порядна настава одвива по руски, и осмеро зоз Кули, Вербасу, Нового Саду, Сримскей Каменїци, Ґосподїнцох, Бачкей Тополї, дзе школяре руски язик зоз елементами националней култури уча як виборни предмет.

...з Руского Керестура ...з Дюрдьова

РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ СЕРБСКОГО ЯК НЄМАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

У

Основней школи „Соня Маринкович” у Новим Садзе 19. мая отримане Републичне змаганє зоз сербского як нємацеринского язика. На нїм участвовали и посцигли одлични резултати и школяре седмих и осмих класох зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова. Руски Керестур: II Ребека Семан, VII класа III Милица Малинович, VII класа Наставнїца Мария Балїнт Коцур: II Катарина Ґайдош, VII класа III Катарина Недич, VII класа Наставнїца Бояна Митошевич I Катарина Кулич, VIII класа II Наташа Тамаш, VIII класа Наставнїца Бояна Петрович Дюрдьов: II Мария Горняк, VIII класа Наставнїца Драґана Дицков

Порядна настава – VII класа I Ребека Семан (Руски Керестур) II Катарина Недич (Коцур) III Милица Малинович (Руски Керестур) Порядна настава – VIII класа I Наташа Тамаш (Коцур) II Мария Горняк (Дюрдьов) III Катарина Кулич (Коцур) Виборна настава – VII класа I Иван Сеґеди (Вербас), I Фиона Грубеня (Нови Сад) I Иван Катона (Нови Сад) I Драґана Иванов (Ґосподїнци) II Наталия Жирош (Кула) II Альоша Дюранїн (Сримска Каменїца) Виборна настава – VIII класа I Михаило Пап (Нови Сад) II Ана Чизмар (Вербас)

ВИПРАВКА

...з Коцура

На Медзиокружним змаганю зоз руского язика, хторе отримане 6. априла 2019. року у Коцуре, треце место завжала Мартина Уйфалуши зоз Коцура, а нє зоз Руского Керестура, як писало у априлским чишлє „Заградки” на 22. боку. Модлїме Мартину най пребачи.

17. СМОТРА КИРИЛИЧНЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛЮ

Н

а Дзень солунских мисионерох, братох Кирила и Методия, 24. мая того року у Народней библиотеки „Стоян Трумич” у Тителю отримана 17. Смотра кириличней писменосци. Школски писмени состави писани по руски, сербски и болгарски, як и калиґрафски роботи на конкурс послали школяре зоз 17 основних и 14 штреднїх школох зоз цалей Сербиї. Медзи нїма були и школяре Основней и штреднєй школи зоз Домом школярох „Петро Кузмяк” зоз Руского Керестура и школяре Основней школи „Йован Йованович Змай” зоз Дюрдьова. Госц писатель бул Деян Алексич.

НАГРАДЗЕНИ КАЛИҐРАФСКИ РОБОТИ Инициял Медзи наградзенима школярами зоз рижних местох и Милица Тривунович и Мария Раданов зоз Дюрдьова, чия учителька Єлена Салаґ Моноґрам Медзи шейсц наградзенима и Кяра Будински и Матея Папуґа зоз Руского Керестура зоз наставнїцу Александру Медєши. Традицийне писмо Сандра Петкович зоз Дюрдьова з наставнїцу Татяну Перович достала награду за традиционалне писмо

Кяра Будински Руски Керестур

Милица Тривунович Дюрдьов

НАГРАДЗЕНИ ПИСМЕНИ СОСТАВИ Штреднї возрост (5. и 6. класа) 1. Ясмина Мудри, Дюрдьов; Мария Самарджич 2. Ґлориян Штранґар, Руски наставнїца Ксения Шовш 3. Алекса Ґолубович, Руски наставнїца Каролина Папуґа 4. Лора Новакович, Руски наставнїца Ксения Шовш

наставнїца Керестур; Керестур; Керестур;

Старши возрост (7. и 8. класа) 1. Валентина Новта, Руски Керестур; наставнїца Каролина Папуґа 2. Мария Горняк, Дюрдьов; наставнїца Мария Самарджич 3. Яна Настасич, Руски Керестур; наставнїца Ксения Шовш 4. Златка Канюх, Дюрдьов; наставнїца Мария Самарджич Ґимназия Руски Керестур 1. Марко Буила 2. Сара Планчак 3. Леонтий Сивч Найлєпши писмени состав у Ґимназиї при професорки руского язика Люпки Малацко написал Жарко Остоїч

КИСЛЕ МЛЄКО – Хтори найлєпши способ же би ше млєко нє скисло?

– Найлєпше кед ше краву анї нє подої.

НАРИСУЙ ЛЮБИМЦА

СТРУЯ И БЛЇСКАВКА – Яка розлика медзи струю и блїскавку?

– Га... блїскавка блїска задармо, а за струю мушиме плациц.

КАРСЦЕЛЬ И БРАМУШНЇК – Яка розлика медзи карсцельом и брамушнїком?

– Нє знам.

– Попробуй шеднуц на брамушнїк, та такой будзеш знац.

Нарисуй „жителя” того аквариюму, офарб рисунок и напиш мено любимца.

Автор Нела Таталович

ОФАРБ РИСУНОК

Офарб тот рисунок зоз задатима фарбами провадзаци числа.

Автор Нела Таталович

ЛАВИРИНТ

Циркузанти ше поприберали за представу, а нє можу у тим лавиринту найсц драгу ґу публики. Помогнї им висц на бину.

НАЙДЗ СКРИТИ ПРЕДМЕТИ

Автор Нела Таталович

ПОВЯЖ ЧИСЛА

Повяж числа од найменшого по найвекше, а потим офарб рисунок.

Найдз на тим рисунку поскривани предмети, а вец офарб цали рисунок.

ЩИРО О СЕБЕ За остатнє число часописа у тим школским року до редакциї сцигли 62 литературни и подобово роботи. Вербас: Алекса Влахович (овода); Сара Сеґеди (I); Николина Кошарко, Тияна Косич, Итана Косич, Павле Колошняї (II); Оленка Контра, Маґдалена Будински, Шарлота Стоїлькович, Таня Костелник, Наташа Костелник, Дуня Тешанович, Милица Миклош (III); Мила Мандич (IV); Андєла Миклош (VI) и єден малюнок нє подписани. Вєдно 27 роботи. Коцур: Надя Ґайдош, Даниєла Ґайдош, Филип Буила, Иван Тимко, Михайло Копчански, Миколка Дротар (овода); Катарина Штефанко, Мария Сакач, Тамара Салонтаї, Матия Макша, Дарко Колєсар (II). Вєдно 26 роботи. Дюрдьов: Андрей Ґнип, Владимир Молнар, Марко Станкович (овода); Елеонора Винаї, Иван Молнар, Стефан Ґнип, Ваня Роман, Давид Такач, Арсен Станкович (III). Вєдно 9 роботи.

Нє лєгко приповедац о себе, прето же анї єден чловек нє пове щиро шицки свойо хиби. Лєгчейше би було кед би ме дахто други описал. Нє знам чи сом годна шицко повесц щиро, алє ше потрудзим же би було цо точнєйше. На перши попатрунок, кед ше опатрим до жвератка, видзим єдно нїзке, веселе дзивче. Мам вельо добри прикмети у хторих ше цешим, алє мам и даєдни зоз хторима ше нє можем похвалїц, а то пораєнє, пожнєнє и нєслуханє старших. Кед мам дацо зробиц, часто родичох такой послухам, алє дараз, кед сом нєрозположена, шицко охабим з боку и нє сцем зробиц. Любим ше дружиц, та з рока на рок мам вше вецей нових товаришох зоз хторима приповедам, франтуєм, шмеєм ше. Барз любим путовац прето же на каждим путованю научим дацо нове. Найволїм ше бавиц з малима дзецми. Теди забувам на шицки обовязки и видумуєм койцо, лєм же бим „нарисовала” ошмихи на дзецинских тварох. Ещи єдна моя прикмета хтора ми помогла же бим витворела шицко цо сом надумала, то твардоглавосц. През тидзень мам вельо обовязки прето же попри основней школи ходзим и до музичней школи и на фолклор. Кед ми останє шлєбодного часу, любим шедзиц у своєй хижи и слухац музику. При людзох ми найважнєйше яки су особи. Анї єдна особа ше нє може шицким пачиц и шицким буц по дзеки. Чловек у живоце може мац лєм даскельо щирих и правих приятельох. За себе нє думам же сом совершена особа и знам же сом нє шицким добра, алє вше мам дакого зоз ким ше злагодзим и кому можем вериц. Наташа Тамаш, VIII Коцур

Мария Раданов, Дюрдьов

Милун Колошняї, II, Вербас Матея Папуґа, Руски Керестур

НАР НАЙЛЇКОВИТША ОВОЦ Нар людзе єдли ище 6 000 роки пред нову еру, а хасновали го и як лїк. Походзи зоз предїлох хтори ше пресцераю од Ирану по сиверну Индию, одкаль го Стари Греки пренєсли на Медитеран. Отамаль зоз Маварами сцигол до Шпаниї. Пре барз вельо нашенька у себе, тоту овоц тримали як символ плодносци хтори приноши щесце до обисца. Стари Єгиптянє зоз тоту овоцу ховали людзох, бо верели же символизує надїю до нового живота. Нар обожовал и пророк Мугамед, а на велїх образох и иконох Дївица Мария и мали Исус тримали у рукох нар. У либанскей, турскей, греческей и индийскей кухнї нар нєзаобиходна овоц, а попри костираня, тоту овоц ше хаснує и у народней медицини и козметики.

НАЙДРАГШИ

РУЧНИ ГОДЗИНКИ Єдна з найдрагших ручних годзинкох – Tourbillon Мoon ма у себе ручно обробени фраґменти ридкого метеора Dhofar 455. То автентични фраґмент Мешачка хтори сцигнул на жем, а стари є даскельо тисячи роки. У другей паньскей годзинки находза ше часци тиж барз ридкого метеора Сахара 99555 хтори вироятно походзи зоз планети Меркур. Фаховци рахую же камень стари аж 4,6 милиярди роки. Єдна женска годзинка зоз 874-ома диямантами предата 2000. року за 25 милиярди долари. Єст и драгши, алє одкаль нам 40 и вецей милиярди долари за єдну годзинку на лїву руку?

Pririhtala R. ]. Petrovi~

РОЗПУСТ ВШЕ КРАТКИ У Сербиї того року лєтнї одпочивок будзе тирвац 78 днї, односно єденац тижнї. Школяре у даєдних европских державох маю кратши розпуст, а даєдни, як у Италиї, Румуниї, Малти, Турскей, Ирскей, Портуґалиї, Естониї, Литваниї и Летониї, одпочивац ше буду аж три мешаци. Осем до дзевец тижнї розпуст тирва у України, Польскей, Ческей, Французкей, Австриї, Голандиї и Белґиї, а дзешец до єденац тижнї у Горватскей, Шпаниї, Финскей и на Исланду. Лєм седем тижнї ше оддиховац од школи буду дзеци у Данскей, Нємецкей и Анґлиї, цо ище вше вецей як пейц до шейсц тижньови розпуст у швайцарских кантонох. У Австралиї школски рок тирва од фебруара до половки децембра. После каждого тромешача школяре маю розпуст єден тидзень, а найдлугши – лєтнї тирва од половки децембра по конєц януара.

Андрей Рац, IV, Руски Керестур

Ирена Новак, VII, Шид

Давид Такач, III, Дюрдьов

Дарко Колєсар, II, Коцур

Тамара Салонтаї, II, Коцур