Заградка 4 - 2019

РОК LXХII • ЧИСЛО 4 • АПРИЛ • 2019 • ЦЕНА 100 ДИН

В

ї т! н яр пус и оз л е р ес

НА ГОДЗИНОХ РУСКОГО ЯЗИКА У Кули Ученє руского язика зоз елементами националней култури як виборного предмету орґанизоване у основних школох „Иса Баїч” и „Петефи бриґада” у Кули. Наставу трима професорка руского язика Тамара Хома. Прешлого мешаца нащивели зме школярох у школи „Иса Баїч” хтори годзини маю каждого пондзелку у медзизмени. За тоту нагоду научели рецитовац стихи наших писательох – Меланиї Павлович и Михала Симуновича, а и вєдно одшпивали познату шпиванку Михайла Ковача „Хижочко стара”. На годзини були школярки од першей по седму класу: Маша и Исидора Петричич, Дуня Вукелич, Лара Сопка и Мария и Наталия Жирош.

У Вербаше У Вербаше єст вше вецей школярох заинтересованих за ученє руского язика. У ОШ „Светозар Милетич” того року на годзини руского язика ходза вецей як 60 школяре од першей по осму класу, та наставнїца Славица Малийова наставу трима три раз у тижню у трох ґрупох. Два ґрупи ма у ОШ „20. октобер” и єдну у ОШ „Братство єдинство”, та у тим месце зоз ученьом руского язика облапени коло 90 школяре. На годзинох часто опатраю и читаю „Заградку” и посилаю до нєй вельо рисунки. Каждого року участвую на змаганьох зоз руского язика и посцигую одлични резултати. Ходза до Лєтнєй школи и на Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї, участвую на програмох у КПД „Карпати” и на манифестациї „Червене пупче”. М. Р.

БУЛИ ЗМЕ НА ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ Барз зме ше радовали кед нам наставнїца руского язика гварела же зме поволани на Драмски мемориял до Руского Керестура. Рано зме ше позберали опрез школи. Путовали школяре трецей, шестей и осмей класи и школяре зоз виборней настави руского язика. Швидко зме пошедали до автобуса и рушели зме. У Новим Садзе ше ґу нам приключели и дзеци зоз Нового Саду и Ґосподїнцох. Кед зме сцигли до Руского Керестура, перше зме пошли до Водици. Там на Желько Ковач зоз Националного совиту Руснацох бешедовал о тей церквочки, а вец зме пошли до Дому култури патриц представу „Кандур у чижмох”. Ґлумели керестурски школяре. Представа була красна и шмишна. Ґлумци мали интересантни, цифровани костими. После представи була кратка програма на хторей участвовали школяре зоз шицких местох. Потим зме шицки пошли до школи. Домашнї нас крашнє дочекали. Достали зме ужину – бухти и чай. Вец зме ше шицки ище дакус бавели у школским дворе. Нажаль, мушели зме ше врациц дому. Наздаваме ше же и нарок пойдземе патриц даєдну представу за дзеци. Марина Барна, Ясмина Мудри, Кристина Дюранїн, Михал Хромиш, Никола Орос, Борис Тиркайла, Валентино Пушкаш и Кристиян Будински, школяре руского оддзелєня шестей класи зоз Дюрдьова

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor dr Boris Var}a Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Mariy Gudak Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Bla`ena Homa-Cvetkovi~ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “SAJNOS DOO”, Нови Сад

Здраво, заградкаре! Яки динамични днї! Нєт дзе анї позаписовац шицки обовязки у єдним дню. Преверйованє знаня, рихтанє за змаганя, вилєти, путованя... Добре же лєм цо нє почал кратки, а най би шицким школяром бул сладки, ярнї розпуст. Тельо роботи як ви, озда нє маю анї вашо родичи. Вшадзи ше дзелї припознаня, награди, дипломи, медалї, а цо по конєц школского рока ище подоставаце, озда понаписуєце и до „Заградки”. Назберайце новей енерґиї на вельконоцних госцинох, оддихнїце од текох и кнїжкох, и нє забудзце ше сликовац док будзеце ходзиц по облїваню, та фото-памятки пошлїце и до свойого часопису. Надпомнїце учительком и наставнїцом най нє забуду же ше 24. мая у Тителю отримує Смотра славянскей писменосци, та най пошлю вашо красни литературни и калиґрафски роботи на конкурс, бо ше и там додзелює награди. У радосци препровадзце ярнї розпуст, жада вам ваша редакторка

МИХАЙЛО КОВАЧ

ҐОВЛЯ ЛЄЦИ

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar.

– Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Горе хмара, долу бара, На насловним боку: Патраче на представи „Кандур у чижмох” на Драмским мемориялу у Руским Керестуре (фото: Любомир Дудаш)

а у бари ґовляк стари, жабки глєда у тей бари. Ґовля сваха, з кридлом маха, гнїздо глєда, до ньго шеда, на коминє у сушеда. Ґовляк стари сцигнул з бари, ту злєтує и радує, жабку ґовлї же дарує.

При тараби два-три баби, стоя, патра, розгваряю, старей ґовлї допиваю: – Ґовля лєци, нє ма дзеци, а ми маме, нє предаме, до коморки замикаме.

О ЯРИ И СИКАНОВИ

П

ришла яр, та нам жиц мило, бо коло нас шицко ожило. Я барз любим кед наяр з вайцох виду курчата, або жовти гушата, алє озда найволїм малки баранчата. Зато сом єдного дня нагварел Яника, товариша свойого, же бизме пошли до мойого дїда милого, бо же вон ма и целятка и мали баранчатка. Хвиля була красна, слунко швицело, та ше Яникови яґда баржей жиц сцело, нагваряц го нє требало. Кед зме сцигли до дїда, наша радосц була ище векша, бо єдно баранче по дворе подскаковало. Яни себе такой почал плани правиц: – Можем ше я з баранчецом бавиц? А мой дїдо му гвари: – Меркуй лєм, меркуй, бо у дворе єден баран стари. Ми того барана волали Сикан, а тот Сикан таки бул же, кед дацо подозриве чул, так ше знал залєциц з главу як кед би ше борел за найвекшу славу. Так ше ми з Яником у дворе бавели, шицко цо живе у дворе ми нєпреповедзено любели и погласкац зме сцели. Яни баранче гласкал и коло нього подскаковал, алє у єдней хвильки, випатра же нє домерковал. Наисце нє знам же чи ше баран зоз своїм дзецком так пишел, а чи Яни дацо погришел, алє у єдней хвильки баран Яникови з главу потрафел до хрибта – без помильки. Яни ровновагу страцел, та ше такой енки на брух преврацел. Зйойчал Яни, бо ше злєкол, а баран аж за брадло слами сцекол. Дїдо теди лупал кукурицу, а кед чул йойчанє, та такой охабел лупанє. Пришол та гвари: – Гварел сом вам же ше чувайце од тей моєй кари. Алє Яни бул барз на Сикана нагнївани. Почал вон у тей своєй глави зварац же як би Сикана покарац. И дїда нагварял най покаре Сикана и най з батогом почмиґа того домашнього пана.

– Як же го покарем? – почал дїдо помали так як кед юшку солї. – Баран ма таку бунду же гоч го зоз чим вдериш, його нїч нє болї. И ми ше шицки задумали же як бизме барана покарали. Задумал ше и дїдо, а вец гвари: – Знаце як найлєпше будзе покарани тот баран стари? Док му ище волна вирошнє, та ми йому даме: вежнєме найвекши ножнїчки, та го оштригаме.

Мушим надпомнуц же ше Яни, як и я, штригац нє люби, та, кед чул же баран будзе оштригани, так ше зашмеял, же аж му було видно зуби. Бул задовольни и я, и дїдо, и Яни, же баран будзе наисце покарани, бо будзе до голей скори оштригани. Яни престал плакац, з баранчецом ше бавел и далєй ше му радовал, алє того дня добре на Сикана мерковал. Данко ЗДОГАДАНКО (З тим псевдонимом ше подписовал наш писатель Мирон Будински)

МИКОЛА СКУБАН

ОВЦА По дєпох и коло драгох през цали рок овца паше. Кед ше на ню нє меркує – и до чкоди пойдзе, зна ше! Прето пулин ю виганя а пастир ю часто „плата”, алє заш лєм єй пребачи, бо му дава баранчата. Кед вше овца напоєна, кед є сита, брух кед полни, вона шицких нас наградзи: да нам вельо мегкей волни.

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА ҐРОЗДАНА ОЛУЇЧ Єдна з найпознатших сербских писательох сучасних сказкох була Ґроздана Олуїч. Народзена є 30. авґуста 1934. року у Ердевику (Войводина). Дипломовала и маґистровала на Универзитету у Беоґрадзе на ґрупи за анґлийски язик и литературу. Ище як ґимназиялка у Бечею почала писац перше поезию, а вец и прозу. Перша збирка сказкох за дзеци Перлова ружа обявена 1983. року, а истого року є у НВРО „Руске слово” у Новим Садзе преложена и обявена по руски. Познати єй романи Вилєт на нєбо, Гласам за любов, Нє будз поспани пси, Дзиве нашенє, збирка кратких приповедкох Африцка любичица у други. Велї єй приповедки и сказки заступени у антолоґийох ширцом швета (Нємецка, ЗАД, Норвежска, Китай, Велька Британия, Индия, Израїл, Французка, Финска, Польска, Данска, Голандия и др.) Ґроздана Олуїч прекладала литературу зоз анґлийского и русийского язика, а пририхтовала и антолоґиї. Року 2001. пририхтала Антолоґию любовних сказкох швета, першу тей файти у швеце. Достала вельо награди, повелї и припознаня у нас и у швеце. Єй твори преложени на 30 европски и шветово язики. Ґроздана Олуїч умарла 16. марца 2019. року у Беоґрадзе.

МАРИЯН И СТРИБЕРНЇЦА

Н

а самим побрежю моря жил рибар Лука з унуком Марияном. Габи им скоро аж по посцель доходзели. Цо о витре повесц? Алє, и витру и габом Мариянов дом ше одважно одуперал. Як би и нє? Мури му були з каменя, подлога тиж каменїста, и цо би ше длужело – и закрице було з ценких камених плочочкох зложене. Цо такому дому може морйо, цо може витор? Любели старик и хлапец свой домик, як старого вирного товариша, алє ище баржей любели древени чамец котрому безчислени бурї чишлєли ребра. Над додньом, кед ше мешац и слунко зменюю, одходзел старик Лука на отворене морйо же би вицаг пред змерком руцени мрежи. Ей, як ше злацели риби през ценючки очка мрежи! Як ше на билючко прелївали коритка и шлїмаки як лєм цо народзени мешацово дзеци! Алє, старик бул нєщешлїви. Пейдзешат роки є рибар. Пейдзешат роки лапа вельку стриберну рибу. Пейдзешат роки му риба вше вимкнє, зохабяюци за собу знїщени и потаргани межи.

– Ей, влапим я рибу Стрибернїцу! – зарекал ше старик єдного рана, а Мариян жалошнє зогнул главу, модляци ше у себе же би риба на час обачела мрежу и вимкла. Кельо єст рибарох на швеце! Кельо риби! Алє, чи голєм єдна ровна Стрибернїци котра рибарох на глїбоке морйо прицагує и як мешачкова заря чиря ше до подводного лєса алґох и коральох? Котра ище така швидка? Така мудра? Гей, на отвореним морю чули ю моряки як шпива и ладї скруцує

з уґажених морских драгох. Стрибернєли ше єй лупки при мешачку, а гевти котри ю видзели, застали и слухали ю як заслупнути. Цалу ноц запатрени до смуги мешацовей на габох, Мариян наисце думал же видзи як ше Стрибернїца бави з габами. А вец: над додньом заґравчала чайка на нєбе. Зорвал ше Мариян як кед би го дахто з батогом очмиґал, вжал чамец и завеслал ґу залїву дзе старик заруцел мрежи прешлей ноци. Хлапец понаглял як кед би го дацо зоднука гонєло и, пать, нє даремне було його предчувство! У залїве, обвита з подвоєну мрежу, руцала ше риба Стрибернїца. Нє дармо старик од цалого валалу жичал мрежи, нє дармо челїчни дроти позацаговал. Риба уж покус виставала. Кед ше ґу нєй Мариян приблїжел на чамцу, лєдво же ище могла рушац з пирком.

– Нє старай ше, Стрибернїцо! – дотхнул хлапец мрежу. Яки лєм вир тераз настал! Хто кого тераз: мрежа Стрибернїцу, чи Стрибернїца мрежу победзи? Моцна и одважна Стрибернїца, алє пререз у мрежи малки. Нагнул ше хлапец же би звекшал дзиру на мрежи, загойсал чамец и склопела ше габа над Мариянову главу. Яка жимна, яка цма була вода! Почувствовал Мариян же як ше чиря и подумал сануюци рибу: – Пребач, Стрибернїцо, нє мог сом це виратовац! Хто зна же покля ше так чирял? Чи до палати морского Цара наисце сцигнул, чи ше му цар и палата з коральох лєм привидзовали? (Виривок)

ВАСИЛЬ МУДРИ

ОБЛЇВАНЄ Приповедал ми мой дїдо як ше дараз облївало и же ше уж нєшка з того дацо и позабувало. На Други дзень Велькей ноци, кед леґинє облївали, шором ше, вец, велї кочи парадно обеговали. Гармоникаш их провадзел, а коч полни з леґинями... Лєци писня, а їх конї вигравали з ручнїками.

СТАРИ ГЛЇНЯНИ ПРЕДМЕТИ На облаку у нашей дньовей хижи стоя штири глїняни кантички за млєко и єден коршов за воду. Даєдни кантички маю ручку, а даєдни нє маю. Влєце, кед було горуцо, до кантичкох ше сипало млєко. Кед стало даскельо годзини на цеплим, скисло ше. Кисле млєко ше могло такой єсц, лєбо ше з нього правело сир хтори ше прецадзовало на груднїцу. Коршов за воду дакус векши од кантички, алє є барз подобни як кантичка. Кажди коршов мал ручку. И кантички и коршови були упечени зоз глїни, та мали цегелкову фарбу. Моя мама их тераз офарбела на златно. Маме и єдну глїняну миску. Кафова є, а цифрована з билим. Мой тато у тей судзини пече месо. Добре же було тоти глїняни судзини, бо би без нїх нє було дзе одкладац єдзенє. Даниел Надь, IV, Руски Керестур

Дзивка чека там, на дворе, а леґинє ше шорую: беру води з кабла, та ю три раз опирскую. При каждим їх облїваню були слова: „Христос воскрес!” А вона им одповедла: „Воистину воскрес!” Дзивка шицких вец понукла з вином, пивом, писанками... Прекрасни бул, гварел дїдо, тот обичай медзи нами. Фото: Марина Джуджар

Н

ОБЛЇВАНЄ

а перши дзень Велькей ноци нє ходзело ше нїґдзе, лєм на теметов, а на други дзень додня рано починало облїванє. Леґинє ходзели облївац дзивки, хлопи жени, а облївали ше и дзеци. Дзивки ше скривали, таки бул обичай, а леґинє их мушели глєдац. Так исто и жени. Котра ше добре скрила, же ю мушели длуго глєдац, тота була баржей облята. Облївало ше зоз вельо води и то з каблом, нє так як нєшка же ше лєм пирска з погара, лєбо з колоньску воду – водичку. Дзивка ше по даскельо раз мушела преблєкац до сухих шматох док ше шицки облїваче нє вишоровали. Плюскало ше по три раз и при каждим леґинь вигварял вельконоцни поздрав: „Христос воскрес!”, а дзивка лєбо жена одвитовала: „Воистину воскрес!” После облїваня кажди леґинь достал „кантара”, писанку писану на окремни способ. На треци дзень Велькей ноци дзивки и жени облївали леґиньох и хлопох. Тиж так облївали з вельо води. Давно леґинє ходзели по облїваню на кочох, познєйше на бициґлох, а нєшка на тракторох и автох. Зоз кнїжки „Наш стари дом” Ирини Фейса

ЗЛАТКА ЧИЖМАР

Н

КАЙСОЧКА И КАЙСА

їжни конари младей яблонї закланяли швижо офарбени облак у хижи у хторей бивала Кайсочка Їжик зоз Маму, Татом и старшу шестричку Маю. През облак закуковала Мама. Здогадовала ше свойого дзецинства: як крашнє було кед зме ше без обовязкох котуляли по рижнофарбових лїсцох у мегкей трави и правели ше же нас нєт, кед би дахто надишол. У думкох ю претаргнул глас младшей дзивочки: – Мамо, кеди уж дозрею кайси? Так бим єдла! Першу мушим я одорвац.

– Озда знаш – гласкала єй ручки мац, пробуюци єй уж треци раз того дня потолковац же то нїхто нє може знац, же од койчого завиши кеди дозреє овоц... и понукала єй кайсову кашу.

– Нє знам цо з тобу мам робиц, Кайсочко. Ти лєм кайси сцеш єсц. То и брескинї добри, и яблука, вишнї, черешнї... Алє Кайсочка нє дзбала. Шицко з кайсох любела. И так кажди дзень: юшка з кайсох, кайсова мачанка, поховани кайси, компот, пудинґ... гоч цо, лєм най будзе з кайсох. Яблука нє сцела анї попахац.

Од яблонї опрез обисца сцекала гет по дильове до овоцнїку цо го Мама и Тато посадзели и допатрали. Там найвецей було кайси.

– Чи маме з ню пойсц до дохтора? – штудирала Мама. З Маю и з Татом нє було бриґи, а Кайсочка нє сцела тото, нє сцела гевто, а знала цо сцела. Теди уж лєм цо нє пукла яр. Кайси були заквитнути, трава ше желєнєла, птици чвиринкали. Пришли уж и ґовлї. Шицко було як тому шор спада, покля єдного дня нє надишли густи хмари и закрили природу зоз шнїгом. Нєсподзивано. Дзеци ше пооблєкали и вишли вонка. На Дїдови Шнїжнїкови пирхал шал цо го баба виштрикала ище кед дзивчата були малючки. Преросли го. Бавели ше, оганяли, скривали, танцовали. Нє дзбали же яр, а нє яр. Так у бависку випровадзели и шнїг, вец и яр, и лєто, алє кайси нє дочекали. Змарзли квитки, та древо нє зродзело анї єден плод. Овоцнїк бул жалосни. Мама и Тато нє мали роботи, алє анї плоди. Шицко було у порядку, покля Мама мала резерви у шпайзу. Алє, пришол и тот дзень кед Кайсочка прескочела фриштик, бо пахнул на мауну, вец полудзенок, бо пахнул на парадичу, а вечеру, бо пахла на шлївку. Заспала гладна. Нагваряли ю и Мая и Тато най коштує єдзенє, та увидзи яке є добре, а и колєнка єй змоцнєю, и вирошнє велька и будзе красна. Нє вредзело. Дала ше до йойку. Сце кайси и лєм кайси. Пробовала єй Мама подруциц ґереґу, а-я... знала вона. Нє сцела єсц. А вец, така змучена и гладна, вжала до ложки варене яблуко зоз циметом. Аж да себе нє вериш – було єй смачне. Другого дня єдла кромпльовей юшки, треци дзень вареней капусти. Мама ше радовала, а Кайсочка ше чудовала: кед би я знала же то мож и инше єсц, окрем кайсох, яки би бул красни швет! И мнє, и Мами. Кайси найволїм, алє нє мож так виберац, бо, ниа, того року нє зродзела анї єдна кайса. Єст ище добри и смачни єдла, а нє знаме их почитовац, покля бриґа нє наженє. У тим нєщесцу, же кайси однєсол позни шнїг, Мама нашла щесце у иншаких єдлох. Кайсочки цошка було вжате, а цошка инше дате. Яка то наука! Яки то живот!

ЛЇЛЯНА КРСТИЧ

ПАЖИЦОВ ДАР

Н

а пажици при малей рики жил цверчок зоз свою фамелию. Лєто жита уж фарбело на жовто, а пипинє квитло по яркох и дильовох. На пажици росла трава, скриваюци своїх цихих бивательох. Мотилї шнїли найкрасши лєтни дзень. Дзиви гвоздзики пахли запатрени до нєбесного белавидла. Слунко ше на шицких шмишкало и отверало цифровани пупча польских квиткох. На пажици, нєдалєко од побрежя, у гущави дзивей менти, цверчок на поладнє почина грац на гушельки, перше поцихи, а вец вше гласнєйше. Обчарує пажицових жительох, достанє даєден динарчок, и обезпечи шицко потребне за жиму. Лєм цо почал грац, пришол ґу ньому швицаци хробачок.

– Охабям ци тот лампащик. Вон ци будзе ошвицовац дом кед ше спущи ноц – гварел хробачок.

– Алє, я обчековал динарчок – подумал цверчок. Преходзели днї, квитли дзиви ружи. Єдного рана прилєцела оса.

– Даруєм ци тото жадло. Може ци хасновац у одбрани кед це случайно дахто нападнє.

– Нач ми жадло – подумал цверчок и затрепецел зоз своїм блїщацим попатрунком, алє нє гварел нїч. Прибегнул заяц. – Понукам ци ролери. Швидки сом, алє на ролерох бежим ище швидше. Кружим же бим прикрил шлїд, нїхто ме нє може здогонїц, та анї ловарски пси. Вежнї их, годни це дараз виратовац у нєволї.

– Вежнї тот конарчок – шепнул шитар. – Вон ми помогнул же бим ше нє зачирел, алє остал на поверхносци ричней габи – и полєцел трепецаци з кридлами у хторих ше гойсали фарби роси.

– Давам машлїчку за твой калап – озвал ше лїсток пипиня. – Машля украс за дзивчата, алє и за тебе. Можебуц ци будзе дарунок за родзени дзень.

– Даруєм дугово фарби зоз своїх кридлох – зашпивал мотиль.

– Ниа, каменьчок, знак длуговичносци – вистато здихла стара коритнявка.

– Ниа, писня о швидкосци хтору дзечнє читам – додал шлїмак.

– Даруєм ци бетелїну зоз штирома лїсточками. Вона приноши щесце – гварела божа катичка.

– Ниа, гадвабни шал – задул витрик.

– Давам ци нотну теку. Будзе ци потребна же биш научел найкрасши писнї – зачвиринкала герлїчка.

– Даруєм ци пильку зоз роси. Вона ци може загашиц смияд – зашущал чернїцов конар. А цверчок нєпреривно грал и жадал лєм даєден динар. З єдного конара волал го риґов.

– Нє жадай динар на дар. Найкрасши дарунок то добра дзека твоїх приятельох. Хто ма приятельох, нє бої ше од жими. Кед будуєш приятельство, прежиєш и без дому. Кед пестуєш любов, нє мушиш шац жито...

Можебуц тото чвиринкал риґов, а можебуц витор колїсал конари у черякох. Лєбо зрела перша ягода на окраїску лєса. Можебуц нєвидлїва рука фарбела яновково лїсце на жовто и целово, а пчола однєсла писмо у праху описуюци бистросц у дзецинских поглядох. Єдного дня дзеци ту приду на вилєт. Цверчкови и шицким пажицовим жительом подарую цошка найкрасше – дзецински ошмих! Преложела М. Римар

ЗОРИЦА БАЇН-ДЮКАНОВИЧ

ШВЕТ КРАСНЕ МЕСТО Цо зоз тима людзми, цо нам лєси паля? ! – престрашена дума єдна мала коала.

– Цо то з тима людзми? ! – риби протестую, док по рикох плїваю, од нафти ше фойтую. Високо на нєбе суп билоглави дума же чловек насилнїк прави.

– Уж остатня хвилька думац: нєт два швети. Иншак буду мушиц сцекац зоз планети.

– Швет барз красне место, таке шицким треба – зоз ошмихом гвари первей народзена беба. Прешпивала М. Римар

О ШВИЦАЦИХ ХРОБАЧКОХ РАДМИЛА ҐИКИЧ ПЕТРОВИЧ

П

риповедку о швицацих хробачкох виприповедала ми Ецуко, дзешецрочне дзивче зоз Мориоки на сиверу тей островскей жеми. Точно так приповедала: – Моя фамелия каждого року нєсцерпезлїво обчекує ярнї днї. Теди одходзиме на гору и припатраме ше на красоту черешньових квиткох. У цихосци, годзинами, обчаровани зме зоз нїжнима лїсточками хтори трепеца у богатстве слунковей шветлосци. И док ше припатраме, брат Сузуко, як кед би застановел диханє, а я му шептам: „Дораз зидземе лапац швицаци хробачки.” Вон ше гнїва и проциви ше, гнєце ше на трави и гвари: – „Красши черешньов квиток”. Преходзели днї. Порихтала сом найкрасши и найсвяточнєйши кимоно за бавенє зоз швицацима хробачками. Бул цми белави як ноц, з даскелїма кветами на хтори буду злєтовац искрочки, мойо мали швицаци хробачки. Кед пришол тот дзень, спущели зме ше на побрежє малей рики, хтору брат волал поток. У змерку ше на побрежю гойсала желєна трава. Мац нас опоминала най добре отвориме очи, бо кед ше цалком змеркнє, гадово очи випатраю як швицаци хробачки. Тоти мали искрочки нє любя анї галайк, анї шветлосц, та зме погашели лампочки и претворели зме ше до ока. „Заш лєм, красши черешньов квиток” – шепта злєкнуто Сузуко. „Ту лєм цмота, а хробачкох нєт.”

„Попать ґу рики, видно як злєтую, видно шлїд швицацей линиї. Рушме за нїма” – гварела сом и моцно сом го тримала за руку. Цала пажица трепецела. То дзецински швет, швет сказкох. Музика ценючких криделкох. Паля ше и гаша искри, блїща ше у цмей цихосци. Оганяли зме за хробачками вонконцом рики. Пребегли зме прейґ древеного мосцика на други бок. Сузуко натаргал стебелка трави и звязал их як метлу. Рой хробачкох злєцел, а Сузуко аж квичал од радосци же му швицаци инсекти шедли на метлу. Моя мац их кладла до рукавох кимона, оцец их хпал под кошулю и мерковал най нє одлєца. Теди ми оцец гварел же зме щешлїви, бо зме народзени у тим вику, а було места у Япону познати по хробачкох, а мало людзе их видзели. То було у Мориямию у Омию и у околїску Ґифуа, алє там швицаци хробачки були под защиту держави, та их мали право лапац лєм важни людзе. Коло пол ноци врацели зме ше до лєтнїковцу. Мац и оцец на балкону завартим зоз склом витресали зоз своїх шматох хробачки, а Сузуко у хижи зоз своєй трави звязаней у снопчку, бегал и кричал: „Я принц, принц Мориоки!” А я зоз своєй судзинки винїмала єдного по єдного хробачка и кладла сом их до власох. Мац отворела облаки. Почало швитац. Шицки нашо хробачки одлєцели, охабяюци златну пантлїку хтора ше розцагла по цалей пажици аж по рику. Преложела М. Римар

СЛАВКА ПЕТКОВИЧ ҐРУЇЧИЧ

ОКУЛЯРИ – Меркуй на мойо окуляри! – вше ми гутори дїдо кед ше приблїжуєм ґу столїку при його посцелї. Прето же там стоя його окуляри и новини. Кед дїдо чита новини, вше гутори: – ЦЦццц... ЦЦццц... Сохрань Боже, нєвидзене.

– Секира ше барз – гвари баба. Нє знам чом чита новини же би ше секирал. Я би крашнє нє читала нїч цо ше ми нє пачи. И чом так чува окуляри и пре нїх на мнє кричи. Раз, кед нє бул ту, положела сом их на очи и шицко ше ми погубело. Нїч сом нє видзела як треба. Закруцело ше ми у глави. И, ниа, тото ми нє ясне: як дїдови помагаю видзиц, а мнє шицко замуца. Можебуц ше дїдо гнїва пре окуляри, а нє пре новини. Нє знам. А випатра же анї дїдо нє зна. Гвари же му слабнє вид. Думам же дїдови нє слабнє вид, алє окуляри, прето же су погришни. Здогадла сом ше же дїдо нагнївани пре окуляри. Крашнє сом их скрила, та нє могол анї читац новини анї патриц телевизор, и нє бул нагнївани. Вше их скриєм кед ме нїхто нє видзи. Преложела М. Р.

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО

ВЕЛЬКА НОЦ – ПАСХА Велька ноц найвекше християнске швето. То спомин на централну подїю у историї чловечества. На тот дзень Исус воскреснул зоз мертвих. Победзел шмерц, алє перше прецерпел вишмейованє, понїжованє и боль розпинаня на криж. Же бизме лєпше похопели славенє Велькей ноци односно Пасхи, мушиме перше знац цо у Старим Завиту значело швето Пасха. Слово „пасха” – „песах”, значи преход, ошлєбодзенє. Старозавитна Пасха була спомин и благодаренє Господу Богу за ошлєбодзенє Израїлцох зоз єгипетского рабства и їх уводзенє до шлєбоди у обецаней жеми, у Палестини. Тото ошлєбодзенє було наяр, вноци, кед ше на нєбе наполнєл перши ярнї мешац. Израїлци ше каждого року на тот дзень здогадовали на свойо ошлєбодзенє. Так ше и ми, християнє, преславююци Вельку ноц, здогадуєме на нашо одкупенє, на ошлєбодзенє зоз дияволского рабства и гриху. Исусово воскресенє то побида над злом, прето ше на тото швето радуєме и славиме Бога.

Aндєла Бубаня, III, Вербас

ИСУСОВО ВОСКРЕСЕНЄ Исус бул у гробе од пиятку вечар по нєдзелю рано. Воскреснул трецого дня и зоз тим потвердзел же його наука правдива, бо лєм Бог господар живота и шмерци. После воскресеня Исус бул на тей жеми ище штерацец днї. Явял ше апостолом и поучовал их як маю далєй шириц Боже слово. Одпитуюци ше од нїх, вон гварел: „Идзце по цалим швеце, наказуйце Евангелию шицким створеньом” (Мк 16,15).

ПОШВЕЦАНЄ ЄДЗЕНЯ На Перши дзень Велькей ноци ношиме до церкви швециц єдзенє: хлєб хтори воламе паска, колбасу, шунку, сирец, масло и варени, офарбени вайца – писанки. Дахто до вельконоцней кошарки кладзе и желєняву (хрин, младу цибульку, ретхвочки), а дахто и соль. После штерацецдньового посту Церква дошлєбодзує єсц шицко од чого зме ше у посце одрекали, же би ше вєдно зоз духовну радосцу чловек радовал и зоз дарами жеми. Прето ше у Церкви на Вельку ноц благослови и пошвеца тото єдзенє. То и символичне пошвецанє шицкого єдзеня хторе чловек будзе єсц през цали рок. Церква ше модлї же би єдзенє чловекови було на хасен, на здравє. Прето ше пошвеца и желєне жито на швето святого Георгия – Дзуря, и овоц на Преображениє. Християнє почитую пошвецене єдзенє и нє одруцаю його остатки до шмеца, алє руцаю до огня, або даваю живини и статку.

Пчолка весело бринї, птички лєца под хмари; ту и подшнїжнїк били – виснїк пахняцей яри. И медведз ше зобудзел, та ходзи набрундани; мали медведзик плаче: „Я ище нє виспани!” Поток нєсташно чече, каменє оштре змива; на древе там у лєше соловей писню шпива. И сарня сциха зишла напиц ше бистрей води; оглядла ше и гвари: „Яр то мой час шлєбоди.”

ВАСИЛЬ МУДРИ

КЕД ПРИШЛА ЯР

РАДОМИР ПУТНИКОВИЧ

ПЕС И МАЧКА

Єдного рана стретли ше на дворе пес и мачка и почали бешеду. „Чом ти и я нє жиєме у мире и злагоди? Двор досц вельки, а тебе на розполаганю и закрице. Єст места за обидвоїх – гварел пес.” „Гайде, будзме приятелє, а нє вадзме ше ровно! Треба лєм най кажде з нас почитує другого” – гварела мачка. „Ти ме пущ най шлєбодно ловим по дворе, а я ше нє будзем стресац на тото же брешеш на врани, и же у штред дня шпиш, та сушедово праше войдзе до загради и зрепеґа шалату”. „Хто у штред дня шпи? Чом дриляш нос до цудзих роботох?! ” – нагнївал ше пес. „Ти шпиш през дзень под грушку. А вечар сом це видзела як оганяш кури. Вирвал ши когутови шейсц пирка з хвоста, штири червени и два белави” – гварела мачка. „Кед би я почал о тебе приповедац, мал бим цо повесц! Вчера сом видзел як ши украдла колбасу з кухнї. Свойо мачата охабяш на закрицу курнїка най цали дзень мявча и модля же би их дахто знял! Галава ши! Поєдла биш и масни помиток!” „Нє правда” – форкла мачка. „Правда!” – змурчал пес. И мачка рушела зоз оштрима нохцами бранїц свою правду, а пец вищирел зуби, порихтани бранїц свою правду. Длуго мурчали, форкали и гребали под грушку у дворе. Поука: Звада ма початок. Кед дакого почнєш квилїц, нє очекуй же це крашнє приме. Преложела М. Р.

НАТАЛИЯ ГОЛУБ

РОЗЧИТОВАНЄ Грає Мижо на тамбури, слухаю го били кури. У кошаре пшичок киха, а когуцик кукурика. Яни дзешка ище шпи, идз го пребудз такой ти!

ЛЮБИЦА ГАРГАЙ

КУКУ-РИКУ... КУКУ-РИКУ... Куку-рику... Куку-рику... шпивам рано на дворику. Куку-рику... Куку-рику... я ту горе, на плоцику. Куку-рику... Куку-рику... часто сом и на мосцику. Куку-рику... Куку-рику... волам кури на травичку. Куку-рику... Куку-рику... волам их и на водичку. Куку-рику... Куку-рику... гербно ходзим по дворику.

Яна Тимко, 6 роки Коцур

Aндрей Балїнт, 6,5 роки Дюрдьов

Кристина Рамач, 4 роки Руски Керестур

Иван Тимко, 5 роки Коцур Владимир Молнар, 6 роки Дюрдьов

ПИСАНКИ Любим зоз маму пред Вельку ноцу фарбиц писанки. Перше их офарбиме зоз рижнима фарбами, а вец их цифруєме з воском. На нїх лїпиме слички. Готови писанки вискладуєме до виплєцених кошарочкох. у хторих положена штучна желєна трава. Кед шицки писанки поскладани у кошарочкох, кладземе их на стол закрити зоз красним партком. Ребека Сабадош, IV, Руски Керестур

МОЙ БРАТНЯК МАРКО Я нє мам анї брата, анї шестру, анї шестринїци, алє мам пейцох братнякох. Найнїжнєйши ґу мнє Марко. Ма осемнац роки. Тераз жиє у Буфалу у Америки. Вше ше старал о мнє, бо сом наймладша. Вельо раз ми помагал ношиц ташку зоз школи. Любел ше бавиц зо мну, приповедац и зашмейовац ме. Друковал ми папери за рисованє. Влєце зме ше зоз псом шпацирали по улїчкох. Часто ми давал свойо лакотки, бо их вон нє барз любел єсц. Вєдно зме патрели Мистер Бина. Тераз себе посиламе „смайличи” и пишеме себе СМС порученя. Барз ми хиби братняк Марко и лєдво чекам же бизме ше видзели.

Михайло Бики, II, Нови Сад

Лана Штранґар, IV Руски Керестур

Серґей Такач, I, Вербас

НАЙ ЖИЄ ЛЮБОВ Шестра ше розвешелєла, по уха ше залюбела. Шпива, квичи, подскакує, цали дзень ше ошмихує. И старши брат залюбени, алє є вше нахмурени. Родичом вон часто гвари же му треба лєм динари. У цукрарнї вон динари троши, бо сладоляд своєй дзивки ноши. И шестричка там вше убегує и колачи з леґиньом коштує. Алексей Медєши, IV, Коцур

ДОБРА И ВРЕДНА МАЦ Моєй мацери мено Ваня. Ма штерацец єден рок. Досц є висока. Очи и власи єй кафово. Кед маме шлєбодного часу, бавиме кошарку. Мац застарана кед мой брацик лєбо я хори. Щешлїва є кед у школи достанєм петицу и кед зме шицки вєдно дома. Помагам єй у роботох по обисцу. Кладзем на стол танєри за полудзенок, або пойдзем до дутяну кед треба дацо купиц. Вона вари барз смачни єдла. Добра є и вредна. Мац люби з нами ходзиц до Нового Саду до баби, лєбо до нини. Кед є вистата, лєгнє одпочинуц, лєбо патри даяку телевизийну емисию. Барз любим свою мацер и жадам єй же би була здрава и щешлїва. Стефан Ґнип, III, Дюрдьов

МОЯ МАЦ Моєй мацери мено Славица. Ма штерацец єден рок. Очи єй желєни, а власи кафово. Вше є порихтана помогнуц кому треба. Кед ма шлєбодного часу, шпацираме ше лєбо бавиме дружтвени бависка. Опомина ме кед сом нєпослухни, алє познєйше видзим же мала право. По природи є весела особа, та у нашей фамелиї нїґда нє допито. Кед мац вистата, брат и я ше трудзиме помогнуц єй шицко цо можеме. Кажде дзецко люби свою мацер, та так и я любим свою. Иван Молнар, III, Дюрдьов

КЕД БИМ МАЛ ЛАДЮ

Ана Митошевич, III, Нови Сад

МОЙО НАПРЕДОВАНЄ У ЖИВОЦЕ Кед сом наполнєла три роки, мала сом жаданє за родзени дзень же бим тренирала танєц. Родичи ми виполнєли жаданє, та ме уписали до клубу „Партизан 2”. Од теди сом похопела же нїґда нє треба одустац, вше ше треба бориц за свойо сни. Наш тренер Ясна Єловац. Маме ище єдного тренера хтори нас пририхтує. То Ана. Вона вше ту кед нам дацо треба помогнуц. У клубу тренирам танєц уж шейсц роки. Часто маме наступи. Остатнї наступ зме мали на Спенсу на змаганю „Денс вайб” и достали зме златну медалю. Препоручуєм шицким же би були тото цо су, лєм муша буц витирвали же би витворели свойо сни. На таки способ мож напредовац у живоце. Кристина Ковач, III, Нови Сад

Кед би я мал ладю, дал бим єй мено „Белави делфин”. Длуго сом роздумовал кадзи бим путовал на своєй ладї. Пондзелок рано бим рушел на нєй по Дунаю. Сцигол бим до Беоґраду, а вец бим предлужел плївац по Дєрдап и далєй, аж на Чарне морйо. Зоз ладї бим лапал риби. Одпутовал бим зоз свою фамелию и на Ядранске морйо. На ладї мож путовац, дружиц ше и одпочивац. Кед бим ю мал, путовал бим и так бим упознал цали швет. Алекса Сопка, III Руски Керестур

Бата Боґларка, IV, Нове Орахово

МОЯ УЛЇЦА Моя улїца ма мено Бориса Кидрича. У нєй єст вельо древа и другого желєнїдла, и ярки, алє найвецей єст дзеци. Влєце и вжиме ми ше шицки вєдно бавиме на джмурки, на оганячки, або зоз бависками. На лїво од нашей хижи у улїци стоя єдна коло другей вельо хижи, а на концу и лєшик у хторим каждого року преславюєме Перши май. На право од нас велька спортска гала у хторей ше отримую тренинґи за спортски дисциплини. Там Скочко, фодбал, аикидо... Шицки зме у нашей улїци добри товарише.

ПРИРОДА Природа кажду рочну часц барз нам прикрашує, прето ю кажде люби и барз почитує. Природа барз красна и полна радосци, прето у каждей нагоди видзме зоз хижох и уживайме у чаривней природи. Синиша Буила, IV, Коцур

Алекса Сопка, III, Руски Керестур

Владимир Колбас, II, Нови Сад

РОБОТА ХТОРУ НАЙВОЛЇМ

Оґнєн Сабадош, IV, Вербас

ПРИХОДЗИ НАМ ЯР Рано ме зобудзела нєзвичайна шветлосц. Отворела сом очи и видзела сом же през ролетни уходза слунково зарї. Подзвигала сом ролетни и видзела сом як слунко барз ясно швици. Знала сом же о даскельо днї придзе яр. Пооблєкала сом ше и вишла сом вонка. На твари сом почувствовала цепли зарї. Вец сом вишла на драгу. На другим боку улїци видзела сом як ше у трави цошка жовцеє. Кед сом лєпше опатрела, знала сом же то розквитнути лампащики. И вони, попри любичицох, виснїки яри. Сташа Малинович, IV Руски Керестур

Кажде у обисцу ма свойо обовязки котри муши окончиц. Даєдни роботи любиме робиц, а даєдни нє любиме. У нашей фамелиї кажде дацо роби, а я робим тото цо найволїм, а то старанє о домашнїх любимцох. Кажде рано псом давам ґранули и надробеного хлєба. Покля вони єдза, идзем им попораїц хижку, бо вше до нєй насцагую вшелїячини. Здогадуєм ше же сом раз нашла и задавену мишу. Кед ше шицки наполуднюєме, цо нам останє, давам псом. Понеже маме и суку, коло нєй мам ище вецей обовязки, бо ше каждого року коци. Треба єй порихтац место дзе ше окоци, давац єй вецей єдзеня, а найважнєйше же єй мушим пошвециц вецей уваги. Кед щенята мали, слаби су, та ше и о нїх мушим старац. Кажде рано ставам вчас, бо им мам порихтац млєко и намесциц покровчики на хторих шпя. Кед ше наєдза, мушим их вимерац же бим видзела чи добре напредую. Як рошню, так ше звекшую и обовязки коло нїх. Рихтам им окремни єдзеня, бо су ище мали за косци и за тварде месо. Придзе час кед вирошню, та би було найлєпше охабиц их у обисцу, алє нє мож, бо то велька бриґа и трошок. Прето их даруєм, алє лєм тим людзом хторим верим же буду о нїх дзбац. Найкрасша робота ми старац ше о домашнїх любимцох, гоч то велька обовязка. Нє чежко ми и нїґда ше нє поносуєм, гоч ше коло псох и наробим. Ксения Вереш, VI, Дюрдьов

ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ

„ВАЙ-ФАЙ ПРИНЦЕЗА” Першу представу за дзеци на тогорочним Драмским мемориялу одбавели члени дзецинскей драмскей секциї РКУД „Др Гавриїл Костельник” зоз Кули. Текст за представу „Вай-фай принцеза” написала Людмила Шандалова, а режирала Нада Лендєрова. Ґлумели дзешецеро школяре: Наталия и Мария Жирош, Весна Вонич, Лара Сопка, Дарян и Уна Пирожек, Мартина Барна, Дарко Вукелич, Серґей Барановски и Невена Люмович. Сучасну тему театралного фалата зоз ери компютерох публика барз добре прилапела, а ґлумци ше ужили до своїх улогох, та задовольство було на бини, за бину и у сали.

„КАНДУР У ЧИЖМОХ” Школяре Основней и штреднєй школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре за тогорочну театралну сезону пририхтали дзецинску оперу „Кандур у чижмох” по тексту

Шарл Пероа. Професорка музичней култури Лидия Пашо прешпивала музични точки и пририхтала зоз ґлумцами музични часци, а представу режирала учителька Наталия Зазуляк. Осемнацецеро школяре штвартей и шестей класи основней школи на бини наисце були розбавени, розтанцовани и розшпивани. У представи ґлумели: Сандра Джуджар, Борис Жирош, Андрея Надь, Даница Плавшич, Клара Катрина, Теодора Фа, Хелена Новта, Кяра Будински, Дорияна Пап, Валентина Чуни, Мая Сивч, Стефан Варґа, Сара Боцка, Василия Пап, Ивона Рац, Марґарета Чизмар, Тияна Бучко и Лана Штранґар. Ґлумцох шминкали їх товарише зоз седмей класи, а за сценоґрафию ше остарали наставнїки

НА 51. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ Александра Медєши и Зденко Шомодї. О шветлу дзбала Лидия Пашо, тон майстор бул Деян Гарди, а вокали за сонґи знял Сашо Палєнкаш. Тоту представу, окрем домашнїх, були патриц и 170-ецеро школяре зоз Коцура, Вербасу, Кули, Савиного Села, Нового Саду, Нового Орахова, Бачкей Тополї, Дюрдьова, Ґосподїнцох, Шиду и Бачинцох. Представнїки зоз каждого места после представи виведли и кратку програму на хторей рецитовали, шпивали и грали, а вец шицки вєдно у школи достали ужину. У школским дворе ше ище дакус бавели, а пред рушаньом дому озда шицки мушели покоштовац и керестурски сладоляд, та госцованє на Драмским мемориялу длуго буду паметац як барз красне дожице.

„ВАСО ПИКАСО” Дом култури Коцур и Етно клуб „Одняте од забуца” вєдно пририхтали драмски фалат автора Сави Шкобича „Васо Пикасо”.

„КЕД ШЕ БОСОРКА ЗАЛЮБИ” Дзецинска секция Драмского студия „Арт” Дома култури Руски Керестур на Драмским мемориялу одбавели представу

„Кед ше босорка залюби” авторки Мири Станишев, а режисерка була Ксения Бодянец. У ґлумецкей екипи були: Ема Живкович, Сара Гарди, Яна Варґа, Алексей Роман, Аня Ґовля, Емилия Мудри, Мартина Еделински, Патрик Варґа, Дарио Кишюгас, Кристина Сопка, Валентина З. Гарди, Силвия Папуґа, Ксения Катрина, Мая Надь и София Симунович. Сценоґрафию пририхтала режисерка Бодянцова, костими Таня Орос, а за музику, сонґ и тон бул задлужени Михайло Бодянец. Майстор шветла у представи бул Сашо Палєнкаш, сценски майстор Мирон Хрин, а текст зоз сербского язика преложел Владимир Бодянец.

„НЄ СЦЕМЕ РЕЗАНКИ” Текст адаптовала Аранка Медєши, а режирала го Моника Гарди. Улоги подзелєли ґлумци: Михайло Буша, Катарина Ґайдош, Сара Гарди, Томислав Бесерминї, Марина Медєши и Дамян Штефанко. Текст зоз сербского язика преложел Владимир Бодянец, а за музику у представи бул задлужени Славко Вулин. Снежана Радошевич ше постарала за сценоґрафию и костими, майстор шветла бул Сашо Палєнкаш, а суфлерка Аранка Медєши.

Того року керестурски дзеци патрели и представу по словацки „Нє сцеме резанки” авторки Кристи Бендовей, хтору одбавели школяре зоз Пиньвиц. Режирали ю Весна Каманьова и Ярмика Чобрдова.

ОПРАВДАНЄ Учителька: - Матей, прецо ши вчера нє бул на першей годзини? Матей: - Оцец ме оправдал. Учителька: - Як це оправдал кед мнє нїч нє явел? Матей: - Гварел най нє идзем на першу годзину, бо ми нє сцигол виробиц домашню задачу зоз мацеринского. ПЕРГАЧ Дзешец пергачи виша на конаре и патра долу, а єден стої випросцени и патри горе? Цо ше му стало?

- Замлєл.

ПАВУР Дїдо одведол унуку до зоолоґийней загради. Застановели ше при павурови, а вон випирел хвост и почал ґравчац.

- Дїду, дїду! Пать як тота велька кура розквитла!

– скричала унука.

Автор Нела Таталович

ОФАРБ РИСУНОК

Офарб тот рисунок зоз задатима фарбами.

РОЗЛИКИ

Автор Нела Таталович

Найдз и заокруж седем розлики на тих двох рисункох.

ЄДНАКИ БРАМУШКИ

ЛАВИРИНТ

Автор Нела Таталович

Укаж заячкови дражку у лавиринту хтора го одведзе ґу товаришом.

Заокруж цалком єднаки брамушки як тота горе, над шицкима.

ДЗЕШАТЕ МЕДЗИОКРУЖНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ РУСКОГО ЯЗИКА

За априлске число до Редакциї „Заградки” сцигли 126 роботи од вельо вредних сотруднїкох. Руски Керестур: Кристина Рамач (овода); Хана Семан, Алекса Сопка, Неманя Будински (III); Матеа Югик, Сара Ковач, Мартина Еделински, Ребека Сабадош, Анастасия Петрович, Емина Няради, Сташа Малинович, Аня Симич, Аня Ґовля, Лана Штранґар, Ивона Рац, Неманя Кушич, Андрей Рац, Иґор Фейди, Давид Джуня, Дарийо Кишюгас, Дарко Колошняї, Филип Илич, Филип Ноґо (IV). Вєдно 32 роботи. Вербас: Сара Сеґеди, Лука Стоїлькович, Серґей Такач, Виктор Будински (I); Итана Косич, Тияна Косич, Николина Кошарко, Михайло Чизмар, Андрей Давидович (II); Оленка Контра, Уна Рашич, Андєла Бубаня, Дуня Тешанович, Милица Миклош, Шарлота Стоїлькович, Иван Киш (III); Мила Мандич, Леонора Ґайдош, Дамян Косич, Оґнєн Сабадош, Мартин Фа, Йован Имамович (IV); Андєла Миклош (VI); Олґа Перич (VIII). Вєдно 28 роботи. Дюрдьов: Елеонора Винаї, Никола Йованов, Ваня Роман, Давид Такач, Иван Молнар, Стефан Ґнип, Арсен Станкович (III); Ясмина Мудри, Марина Барна, Кристина Дюранїн, Борис Тиркайла, Кристиян Будински, Валентино Пушкаш, Никола Орос, Михал Хромиш (VI); Мария Такач, Желяна Такач, Златка Хромиш (VIII). Вєдно 22 роботи. Коцур: Яна Тимко, Михайло Копчански, Андрей Горняк, Иван Тимко, Филип Буила (овода); Катарина Штефанко, Мария Сакач, Тамара Салонтаї, Матия Макша (II); Патриция Будински, Томислав Бесерминї (V); Марина Медєши (VI); Катарина Кулич, Наташа Тамаш (VIII). Вєдно 18 роботи. Бачинци: Антония Рац (овода): Теодора Гнатко, Андрея Литрич, Андрей Рац (II); Татяна Литрич, Ружица Андрич (V). Вєно 12 роботи. Нове Орахово: Сабина Калмар, Бата Боґларка, Беата Тотх, Флавиан Ґатала (IV). Вєдно 4 роботи. Шид: Ирена Новак, Мила Євтич (VII). Вєдно 3 роботи. Ґосподїнци: Тияна Дюрдєвич, Адрияна Кодба (III). Вєдно 3 роботи. Нови Сад: Кристина Ковач, Ана Митошевич (III). Вєдно 2 роботи. Бачка Тополя: Мария Бенчик (I); Миклош Бенчик (III). Вєдно 2 роботи.

У Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре 6. априла 2019. року отримане Медзиокружне змаганє зоз руского язика и язичней култури. Зоз порядней настави участвовали трицецеро школяре од пиятей по осму класу зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова, а зоз виборней осемнацецеро школяре зоз Кули, Вербасу, Нового Саду, Сримскей Каменїци, Ґосподїнцох, Бачкей Тополї и зоз Шиду. На Републичне змаганє, хторе ше отрима 25. мая у Коцуре, пласовали ше осемнацецеро школяре седмих и осмих класох. ПОРЯДНА НАСТАВА – пията класа I Емина Бики, Руски Керестур II Лео Бесерминї, Коцур III Анита Чизмар и Мартина Уйфалуши, Руски Керестур У тей катеґориї ше змагали и Матея Папуґа зоз Руского Керестура и Михайло Буила зоз Коцура шеста класа I Ґлориян Штранґар, Руски Керестур и Ксения Вереш, Дюрдьов II Марина Медєши, Коцур и Хелена Новта, Руски Керестур III Марина Барна, Дюрдьов Змагали ше и Лора Новакович зоз Руского Керестура, Сара Гарди зоз Коцура и Ясмина Мудри и Кристина Дюранїн зоз Дюрдьова седма класа I Катарина Недич, Коцур II Милица Малинович, Руски Керестур III Ребека Семан и Уна Планчак, Руски Керестур и Катарина Ґайдош и Михаела Горняк, Коцур осма класа I Катарина Кулич, Коцур II Мария Горняк, Дюрдьов III Наташа Тамаш, Коцур Змагали ше и Мая Ерделї, Лука Иличич, Анастазия Надь зоз Руского Керестура, Марян Шанта зоз Коцура и Златка Канюх и Ясмина Будински зоз Дюрдьова ВИБОРНА НАСТАВА – пията класа I Мирослава Колошняї, Вербас II Лара Сопка, Кула III Никша Йоксович, Кула шеста класа I Мария Жирош, Кула и Михайло Ковач и Маша Джуджар, Нови Сад II Давид Гирйоватий, Шид и Лана Горват, Бачка Тополя седма класа I Иван Катона, Нови Сад и Драґана Иванов, Ґосподїнци II Фиона Грубеня, Нови Сад и Иван Сеґеди, Вербас III Наталия Жирош, Кула и Альоша Дюранїн, Сримска Каменїца осма класа I Михаило Пап, Нови Сад, II Ана Чизмар, Вербас III Боґларка Ґере, Бачка Тополя У тей катеґориї ше змагал и Янош Гуняди зоз Бачкей Тополї

НАЙОДДАЛЄНША ПАТУЛЬКАСТА ПЛАНЕТА

КИТАЙСКИ ТЕАТЕР – ШВЕТОВЕ ЧУДО Китайски национални театер шветове чудо модерного часу. Китайци го волаю Бисер на води, Слиза, Мехир лєбо Вайцо. Правени є од 2001. по 2007. рок на штучним озеру главней площи у Пекинґу хтору волаю Тенанмен. Театер ше пресцера на 219.400 метерох квадратних. Ма оперу, вельки бини и концертни сали, а шедзиска, задумайце, аж 5 480. Ошвиценє и од вонка и зоднука феноменалне. Окрем богатого репертоару, тото Шветове чудо уметносци ма и барз нєзвичайну и креативну архитектуру и розкошни ентериєр, цо барз прицагує туристох и любительох уметносци з цалого швета.

Нєдавно потвердзене же найдзени найоддалєнши обєкт у нашей гвиздовей системи. То целовкаста планета Фароут. Поверхносц єй найвироятнєйше залядзена. Оддалєна є од Слунка 120 астрономски єдинки, односно 120 раз далєй як цо Жем оддалєна од гвизди коло хторей ше обраца. Перши раз є обачена над Чилеом, а вец над Японом. У слунковей системи єст коло пейдзешат патулькасти планети, медзи хторима найвекша Плутон, а астрономи ище вше глєдаю такволану Планету Икс, односно дзевяте нєбеске цело хторе наисце мож наволац планета.

Pririhtala R. ]. Petrovi~

ОПАСНА ЕТНА Етна найвисши вулкан у Европи. Високи є коло 3 300 метери и єден є медзи найактивнєйшима вулканами на швеце. Вон нєпреривна опасносц за жительох италиянского острова Сицилия у Штредожемним морю. У давних часох Римянє верели же Етна пребувалїще Вулкана – бога огня, та по тим вулкани и достали мено. Алє, Етна позната и по иншим: єй страшни и части ерупциї руйную околїска городох Катаниї и Месини хтори ше находза нєдалєко од єй копастого верху, скоро вше обвитого зоз хмару диму и искрох. Записани на стотки ерупциї того вулкана, а єдна з найстрашнєйших була 1693. року кед однєсла скоро 60.000 жертви. На дротових ваґончкох хтори ше дзвигаю 3 000 метери високо, туристи додня рано одходза припатрац ше на главни кратер зоз розжирячену лаву.

Уна Рашич, III, Вербас

Анастасия Петрович, IV, Руски Керестур

Йована Ждиняк, V, Ґосподїнци

Мирела Тиґань, VIII, Савине Село