Заградка 4 - 2015

c

m y

k

ROK LXVIII • ^ISLO 4 • APRIL 2015 CENA 100 DIN

^ASOPI

Lara Sopka, I, Kula

David Nedelqkovi~, IV, Kocur

Ma{a Kolo{ny<, I, ]ospod<nci

Ivan Skuban, III, Dxrdqov

ECI S ZA DZ

ВОЙВОДЯНСКИ МУЗЕЇ „БАМБИ-ФЕСТ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Двацета дзецинска манифе стация „Бамбифест”, дзецох зоз керестурского оддзелєня „Цицибан” ПУ „Бамби” Кула отримана 2. априла у Велькей сали Дома култури у Руским Керестуре. У прекрасней програми участвовали дзеци зоз пейцох воспитних ґрупох, зоз своїма воспитачками Емилию Костич, Олену Русковски, Ксению Вучкович, Блаженку Мецек, Наташу Настасич и сотруднїцами. Представели ше и члени музичней секциї хторих водзи Татяна Фейди, и дзеци зоз малей школи английского язика зоз учительку Александру Надь. Же програма була така цифрована и весела, допринєсли и родичи помагаюци у виборе и правеню костимох за малих учашнїкох. Школярки, можебуц будуци ґлумици Яна Настасич и Ребека Семан наявйовали шмелих учашнїкох, а конферансу водзела и Марияна Цвєтичанин. За музику на програми бул задлужени Сашо Палєнкаш.

МУЗЕЙ СРИМУ У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ У голу опрез уходу до Велькей сали була вистава подобових роботох дзецох зоз шицких воспитних ґрупох у „Цицибану”. М. А.

„ВИТАМЕ ЯР” У НОВИМ САДЗЕ Уж традицийна школярска програма „Витаме яр” у Руским културним центру у Новим Садзе отримана 16. априла того року. Пририхтали ю у своїх школох на годзинох руского язика вредни школяре зоз своїма учительками Олю Яковлєв и Ана-Марию Рац. Зоз стихами наших поетох дзеци наисце щиро привитали найкрасшу и найпахняцшу рочну часц. За кажду рецитацию дзеци достали моцни аплаузи родичох, а после програми шицки учашнїки були наградзени и зоз закуску.

Р-р

МУЗЕЙ КОНЯРСТВА НА ЗОБНАТИЦИ Єдинствени у Европи, Музей конярства на Зобнатици отворени 1896. року. Окрем документох и материялох зоз обласци конярства и конїцкого спорту, у Музею мож видзиц и кочи, препарирани животинї и шицок провадзаци коньски прибор. Там фотоґрафиї, мапи, трофеї, пехари, припознаня и други предмети вязани за историят хованя коньох и конїцки спорт. Прицагуюца и опрема за конї зоз римского периоду и вельо експонати од наставаня тей познатей ерґели.

ПРЕМИЄРА ПРЕДСТАВИ „МЕДВЕДЗОВА ЖЕНЇДБА” За тогорочну театралну сезону наймладши ґлумци у Руским културним центру у Новим Садзе зоз свою учительку руского язика и режисерку Олю Яковлєв пририхтали дзецинску бабкарску представу „Медведзова женїдба”. Текст Десанки Максимович прешпивал Микола Скубан, адаптовала го Мелания Римар, а музику компоновал Мирослав Пап. Пред Драмским мемориялом, 16. априла дзеци за своїх родичох и товаришох премиєрно виведли тоту представу. Ґлумели: Лена Яковлєв (вивирка), Фиона Грубеня (медведжица Гена), Николина Миячич (лїшка), Марина Грубеня (наратор), Лука Вуячич (вовк), Альоша Дюранїн (заяц) и Михаило Пап (медведз). Режисерка Оля Яковлєв пририхтала и сценоґрафию, бабки и костими. М. Р.

2

Музей Сриму барз важна културна установа у Сримскей Митровици, основана 1885. року. Того року слави свой 130. родзени дзень. У Музею збирки зоз археолоґиї, историї, историї уметносци, етнолоґиї, природняцки и нумизматични збирки. Стаємна вистава археолоґийного материялу облапя период од початку насельованя городу, та по пад Сирмиюма до рукох Аварох у 6. вику. Найвекши вредносци Музея то лопов джиновского єленя зоз горнього плеистоцену, а драгоцина и слункова годзина, дробна римска пластика (статуи Меркура, Лара и Аполона), римски гирурґийни инструменти, Збирка рукописних кнїжкох зоз фрушкогорских манастирох и тисячи други експонати.

МУЗЕЙ ХЛЄБА У ПЕЧИНЦОХ Познати уметнїк-маляр Єремия вельо роки путовал, виглєдовал, зазберовал и мальовал, та надумал отвориц перши Музей хлєба у Сербиї. Отворел го 1995. року у Печинцох, нєдалєко од Руми. У нїм мож видзиц „драгу зарна жита по хлєб”, точнєйше, як ше дараз мишело и пекло хлєба, а мож чуц и интересантни приповедки о давних обичайох и способе живота людзох у тих крайох. У Музею виложени коло 2 000 етноґрафски предмети без хторих би класка жита нє могла сцигнуц по векну хлєба.

23

За априлске число „Заградки” до

Редакциї сцигли 138 роботи од вредних сотруднїкох. Вербас: Тияна Варґа, Оленка Контра, Милун Колошняї, Никола... (овода); Мирослава Колошняї, Невена Чавич, Єлена Ґайдош, Ивана Варґа, Андрей Уйфалуши, Теодор Тот, Борис Буила, Андрей Киш, Михайло Бесерминї (I); Драґана Оґризович, Валентина Сабадош, Ивана Гарди, Кристина Будински, Андєла Ненезич, Мария Милановски, Андєла Миклош, Александар Мишевски (II); Ивана Чизмар, Иван Сеґеди, Страхиня Познанович, Митро Уйфалуши, Антоний Контра, Константин Тот, Йован Стефанович (III); Михаела Миклош, Андєла Миклош (IV); Йована Скокнич (V); Давид Ненезич (VI); Сандра Брил (VII). Вєдно 46 роботи. Коцур: Мартина Уйфалуши, Патриция Будински, Михаела Ґубаш, Ана Папуґа, Стефан Буила, Борис Скубан, Томислав Бесерминї, Лео Бесерминї, Андрей Дорокхази (I); Мария Скубан, Сара Гарди, Сара Ґайдош, Марина Медєши, Иґор Чордаш, Алекса Дорок-

хази, Вид Неделькович (II); Михаела Горняк, Катарина Ґайдош, Павле Бесерминї, Антоний Чордаш (III); Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Михаел Скубан, Давид Неделькович, Давид Гарди, Марян Шанта, Иван Кучмаш Дамир Олеар (IV). Вєдно 44 роботи. Дюрдьов: Елеонора Винаї, Ана Рамач, Милош Панич, Арсен Станкович, Иван Молнар, Алексей Раґаї, Михайло Мушицки, Стефан Молнар, Давид Будински, Никола Йовано, Стефан Ґнип, Давид Такач, Деян Такач (овода); Кристина Дюранїн, Марина Барна, Валентино Пушкаш, Михал Хомиш, Кристиян Будински, Борис Тиркайла (II); Лука Кухар, Иван Хромиш, Серґей Пап, Иван Скубан, Мирослав Марянов (III); Ясмина Будински, Златка Канюх, Серґей Пап (IV). Вєдно 29 роботи.

Кула: Лара Сопка, Мартина Барна, Никша Йоксович (I); Невена Ясович, Алекса Митрович (II); Анастасия Джуджар (V); Звездана Костелник (VI). Вєдно 7 роботи. Нови Сад: Лука Бабич (I); Сара Надрлянски (II); Матей Перкович (III); Милица Петрич, Ана Монар, Лука Якич (IV). Вєдно 6 роботи. Руски Керестур: Марина Джуджар послала 3 роботи. Ґосподїнци: Маша Колошняї, Драґана Иванов (I); Сандра Шошич (VI). Вєдно 3 роботи.

НАГРАДА ЗА „НАЙЧИСТЕЙШИ” СОСТАВ Медзи составами хтори того мешаца сцигли до Редакциї, було вельо состави зоз дробенкима гришками, а найкрасше по руски состав написала, та чисту петицу заслужела и награду достанє

Наташа Тамаш, IV, Коцур

Narodna biblioteka “Stoyn Trumi~“ Titel Smotra kirili~nej pismenosci “^itaj kra{nw pi{” 2015. розписує

ТРИНАСТИ KONKURS

za najlwp{i {kolski pismeni zadatok u {kolskim 2014/15. roku napisani na bolgarskim, makedonskim, ruskim, ukra<nskim и сербским язику za najkras{i rukopis u pismenim zadatku i i za kirili~nu kali}rafix (krasnopis) U s l o v i y: 1. Na konkursu max pravo u~astvovac {kolyre osnovnih, {tredn<h {koloh i }imnazijoh u Serbi< i okru`enx.

2. ^islo калиґрафских роботох зоз єдней {koli nw ogran<~ene. Писмени задатки посилац до 10 у єдней катеґориї.

3. Zadatki i kaliґrafski roboti mu{a buc zoz togo {kolskogo roku.

4. Za najlwp{i pismeni zadatki konkuruw {e u kate}orijoh mlad{i vozrost (3-4 klasa), {tredn> vozrost (5-6 klasa), i star{i vozrost (7-8 klasa) osnovnej {koli i {kolyre {tredn<h {koloh ({icki klasi), a za najkras{i rukopis u pismenim zadatku {icki klasi osnovnej {koli i {icki klasi {trednwj {koli ka`di u svo<m vozrostu.

5. Posila {e ori}inalni ve`banki zoz ozna~enim zadatkom za konkurs abo fotokopix pismenogo zadatku ~ix virodostojnosc overxw {kola.

6. Za kirili~nu kali}rafix (krasnopis) konkurux {kolyre osnovnih (1-4) и (5-8) i {tredn<h {koloh u kate}orijoh {vidkopis – zukosi, umetn<cki, stilizovani pisani bukvi; tradicijne pismo – postoyci stilizovani bukvi, poznata tipolo}iy; ori}inalna kali}rafiy – novi, `ridlogo formi znakoh; podobova kreaciy – podobovo zbogaceni i pregl<beni postoyci lwbo novi bukvovo znaki;

22

инициял – украшена велька буква (зоз хтору почина пасус лєбо слово); моноґрам – початни букви мена и презвиска у окреме стилизованей форми.

7. Kali}rafski roboti mo`u buc z ruku formovani i obrobeni na паперу, велькосци папера з блока за рисованє число 5.

8. Kali}rafskа robotа, окрем при инициялох и моноґрамох, муши (!) мац цалу азбуку и прилог (слоґан лєбо кратке виреченє) написане на язику и писму школяра зоз знаками (буквами) у уж прилапеней лєбо новоформованей кириличней типолоґиї.

9. Na ve`banki, odnosno, fotokopi< zadatku i kali}rafskej roboti mu{i buc meno i prezvisko {kolyra i nastavn<ka, klasa, nazva {koli i mesto, adresa i e-adresa {koli и телефон.

10. Roboti posilac дo 12. may 2015. roku na adresu: Narodna biblioteka “Stoyn Trumi~”, za (Smotru), 21240 Titelq, Glavna 12.

11. Za dodatni informaci< navolac ~islo telefona 021/860-185, 860-409, 064 8044 175, lwbo {e yvic na mejl: bibliotekatitel@eunet.rs 12. Dodzelqovanw nagradoh i pripoznanqoh budze na Dzenq slavynskej pismenosci, 24. may 2015. roku (Святи Кирил и Методий) О точним чаше отримованя манифестациї будзеце начас поинформовани.

Zdravo zagradkare!

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku

Кук! Видзим вас! Шедзице на Фейсбуку! Цешим ше кед ме волаце же бим з вами бавела компютерски бависка, гоч знам же бисце ме вше „ошили”, бо я у бавеню з кульками, стрелками, лабдочками... барз нєлапшна. Волїм я вам правиц вше нову и вше красшу од прешлей „Заградку”. Вона ше барз пачи и моєй колеґинї Ясмини Дюранїновей, та палє цо вам написала: Нєдавно почал робиц сайт НВУ „Руске слово”, на хторим и ваша „Заградка” ма свойо место. Там ше находза шицки числа часописа од януара 2012. року, та, кед єст дацо цо сце нє пречитали, лєбо ше жадаце дачого здогаднуц – шлєбодно нащивце сайт. На сайту ше находза и рижни бависка, и за тих наймладших и за старших, а понукнєме вам и други змисти. Ту сце нєодлуга годни опатрац и свойо роботи хтори пре огранїчени простор у часопису нє могли буц обявени. „Заградку” можеце найсц и на Фейсбуку, можеце нам и писац цо бисце любели читац на сайту, а ми ше потрудзиме же би ше то и зисцело. Наша адреса: Часопис „Заградка”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад, лєбо casopiszahradka@gmail.com и Часопис за дзеци Заградка на Фейсбуку. Чекаме Вас!

СИЛВЕСТЕР САЛАМОН

В

ПИСАНКИ

ельконоцна радосц вшадзи. Чисти, побилєни и пообцаговани хижи – як ластовки, желєни древа и луки и дзеци таки як и я з писанками у рукох. „Идз до церкви и тримай писанку у рукох, кед паноцец будзе пошвецац з воду”. То бул найглавнєйши розказ мацери на тото швето. Других дньох гучали прикази: пойдзеш до баби, принєшеш то и то, гушата треба чувац и др. Яки то бул лєгки розказ! У рукох красна, на червено и жовто и белаво помальована писанка (мац нєскоро вноци уж рисовала ю!), нови шмати на мнє, а на калапе ружа, з яку радосцу очековало ше хвильку кед паноцец мал пошвецовац шицки кошарки з пасху. *** Пошвецел паноцец з воду. На писанку, котру я на дланьох тримал, спадла капка води. Була пошвецена. А потим длуго, длуго стала дома на орманє у преднєй хижи. Нє шлєбодно було рушац ю, бо пошвецена, а и нє мож – орман високи бул гоч ше и на карсцель стануло. А була на жовто и белаво и червено помальована. Мац ю длуго мальовала. Бо ю пошвециц требало.

1. Ґлумци зоз Дюрдьова у представи за дзеци „Дурнїло” 2. Новосадски школяре у бабкарскей представи „Медведзова женїдба” 3. и 4. Учашнїки на „Бамби-фесту” у Руским Керестуре

3

G

YNKO RAC

U

KRAVAR^IK irko {e vracel zoz {koli, odlo`el olovnoterhovnu ta{ku z kn<`kami, tekami i drugim potrebnim i nwpotrebnim {kolskim priborom. Nw oklwval dlugo. Takoj po{ol poglwdac d<da, bo drugi u obiscu buli barz zav`ati. Mac u kuhn< varela poludzenok, ocec bul na polx, baba namiryla nwzasitni drobiz}: ka~ata, kur~ata, pulq~ata, gu{ata, bo tih malih gladomorcoh nw mo` lwm nasicic.

– D<du, d<du, d<du! – kri~i Mirko po gumnw na cale garlo.

– Gej, ~uwm, ~uwm – ozdziva {e d<do zoz zagradi dze po{ol nako{ic pra{atom betel<ni. – Co take va`ne `e nw mo`e{ pri~ekac?!

– Bome, d<du, barz va`ne. Va`nwj{e u` nw mo`e buc!

D<do rucel pra{atom betel<ni, ta obidvome “hlopi” po{edali na lavo~ku pod gru{ku. Mirko po~al svox pripovedku.

– V~era zme zoz su{edovim Mi`om u wdnim Kalendare, dze{ka i|e zoz per{ej polovki pre{logo vika, na{li interesantnu pripovedku “Slu`ka”. Ked zme x pre~itali, barz zme sanovali togo hlapca co od malx~ka mu{el slu`ic u wdnogo }azdu. Pod ~as lwtn<h vakacijoh tam ~uval kravi, bo jogo rodi~i buli barz hudobni, ta i dzecko mu{elo zarabyc.

– Poznata mi, sinu, tota pripovedka. To pravda pravdu~ka. Pred pejdze{at i vecej rokami kolo valalu bulo sala{i yk pe~arki posle di`d`u.

U hl<voh i aklqoh bulo velqo statku, najvecej kravi. Na pa`icoh, lukoh i dwpoh kolo sala{oh slu`kove i doma{n< hlapci ~uvali kravi – potverdzel d<do Mirkovi.

– A vi, d<du, buli slu`ka? – lxbopitl<vo {e opital unuk.

M

– Nw, y nw bul slu`ka, alw som robel velqo roboti yk i slu`kove, ta daraz a` i vecej... Rano som staval nakadzi {e rozvidnwlo , nacagnul som bo~kori na nogi, umil som tvar yk ma~ka z labu, v`al kantu za mlwko i skokom prez kukurici, slune~n<ki, cvikli i po brazdoh vikla{enogo `ita, ponaglyl som na dwp podo<c tri kravi. Drugi tri i|e buli ylovki, a z n<ma pasol wden od`iti buy~ok.

– A toti kravi, d<du, buli calu noc na dwpu? zainteresovano {e pital Mirko.

– Gej, ked {e na dwpoh na yr sko{elo travu i ked {eno bulo visu{ene i povo`ene na sala{, vec ocec odvezol na dwpi krosna z rol<, ta pri n<h vnoci buli povyzani kravi. Dok {e nw sko{elo `ito, nw mo` ih bulo ka`di ve~ar priganyc na sala{.

– I vi, d<du, sami dowli toti kravi? Kelqo roki sce tedi mali? – pita {e dalwj Mirko.

– Mal som lwm dze{ec roki. Hodzel som do {tvartej klasi. Ked som podowl, dakus som odpil z kanti i vec som skokom ponaglyl na sala{, velqo raz i pla~uci... Vec som, zoz belx{om u ruki i zoz torbi~ku u htorej bulo dakus slan<ni, wdna cibuly i kromka hlwba, v`al kravarski batog i ponaglyl popu|ac kravi na pa{u, bo na dwpu u` bul ~upor kravoh zoz su{edskih sala{oh. Tam me ~ekali pajta{e-kravar~iki. O kravarskim `ivoce wst velqo pripovedki, ta ci drugiraz predlu`im pripovedac – gvarel d<do unukovi.

СУБЄКТ – Кед повем „Крава паше траву”, дзе ту субєкт? – пита ше учителька школяром.

– На пажици! – одвитує Мирон з першей лавки.

ЗНЇЖЕНЯ – Хтори то час: я купуєм, ти купуєш, вон купує..., – пита ше учителька Ясни.

– То час кед у робних хижох и других предавальньох вельки знїженя ценох – одвитує Ясна.

MO

R

ШПОРОВАНЄ Мац задумана шедзи зоз сином при столє, та гвари: – Же бизме могли купиц нови авто, мушиме шицки барз шпоровац. Оцец обецал же нє будзе ходзиц до карчми, а я нє будзем ходзиц до кина.

– И я сцем з вами шпоровац. Нє будзем ходзиц до школи – предложел син.

ЄДНАКОСЦИ На перши попатрунок випатра же тоти єднакосци нє маю нїякого смисла. Медзитим, кед дакус лєпше опатриш и роздумаш, увидзиш же ту єст якаш законїтосц. Найдз ю и место знака питаня полож одвитуюце число. (Ришенє: Кед числа на лївим боку напишеш зоз римскима цифрами, числа на правим боку єднакосци представяю чисто смужкох зоз хторима ше пише тоти римски числа. Значи, ? = 4 (7 =VII)

ОФАРБ РИСУНОК

КЛЇНОК

Горизонтално: 1. Транспортна превозка (терховни и путнїцки); 2. Хлопске мено; 3. Кратки лєтни дижджи; 4. Мали уяш; 5. Сладководна риба (ма писки як качка); 6. Угел у хижи; 7. Перши и треци вокал.

4

Офарб шицки поля означени з точками, та дознаш цо скрите на тей слики.

Кед точно ришиш шицки горизонтални колони, у перших коцочкох вертикално достанєш назву ґалєра на женскей блузни лєбо сукнї.

21

РЕБУСИ

ЛАВИРИНТ

Avtor: Silvester D. Maka>

Помогнї пчолки прелєциц по лавиринту и шеднуц на тото пахняце квеце. НАЙДЗ РОЗЛИКИ

Тоти заячки випатраю як двойнята, алє кед лєпше опатриш и кед ше потрудзиш, найдзеш медзи нїма 10 розлики.

20

СЕРАФИНА МАКАЇ

ПЕРО

Спочатку зме ше трапели, док ше Перо нє звикнул – Сенко, дораз пойдземе до лєса позберац дрепиц млєка зоз фляшки, алє вец ше нє могол лєм во цо зме вчера напилєли. Вежнї до фляши води, нацицкац кожого млєка. Швидко роснул. Кед зме бо ше затримаме! – наказал ми оцец и запрагнул скричали: -Перо! вон такой прибегнул. Зожил ше до коча нашого шарґу Армана. Рушели зме. з нами. Капурка на огради вше була лєм приварта, Лєс пахнє на швижу траву, окупану у раншей та Перо могол виходзиц вонка. Одходзел до лєса, роси. Шпив птицох ми украшує слунковити октоалє ше вше врацал ґу нам и ґу мирици полней з берски дзень. Арман понагля, бо є добре накармеєдзеньом. Шицки зме го барз любели. ни. Я уживам у красоти вчасней єшенї. А вец єдного дня до нас пришли на авту якиш – Стой! Стой! – кричим на оца. – Ту, у гущави людзе, та понукли оцови шумни пенєжи за салаш. ше цошка кормаца, глєда помоц! Надумали там направиц фабрику. Ми ше одселє– Гооооп, стой, Арманє! ли до варошу, а Перо остал. О даяки час нагвареСкакам з коча до трави и ниа... сарньочка. Мала сом оца най пойдземе там дзе бул наш салаш. ла, нїжна, стануц нє може, бо єй ножка покалїче– Перо! Перо! – длуго сом го волала, алє вон на. ше нє зявел. Нїґда сом нє дознала цо було з моїм – Оцец, я ю сцем однєсц дому. Треба єй помогПером. нуц.

– Та, удян, Сенко, цо зоз ню почнєме?

– Алє, оцец, вона ту загинє, або ю дацо поє! – модлїм МИХАЙЛО КОВАЧ го и аж плачем.

– Но, добре, бер ю, алє ше ти о нєй маш старац! Приставам. Дзекуєм оцови и облапям го коло шиї. Кед зме пошли дому, мац ше нє барз зрадовала новому членови, алє якош прилапела сарньочку.

– Яке же му даш мено?

– Я уж вибрала мено. ТАЩОК: Будзе Алиса. Мили брацику, послухай скарги, – Алиса? Нє видзиш же є а скарги мойо нє буду мали: хлопского роду? То вон – того ми лєта пайташе твойо гвари ми мац. зоз гнїзда дзеци повиберали!

– Вон? Вец нє знам як го Поведз, брацику, як би їм було накресциц. Нє мам идею. кед їх би з хижи злодїє вжали?

– Нє маш идею? – озвал Чи би и вецка, пайташе твойо ше оцец. – Ша най будзе Певесели ошмих на лїцу мали? ро!

– Перо? Прецо Перо? ХЛАПЕЦ: – Га, так, Перо. Кед сом Твойо нєщесце наисце вельке, бул лапец, мал сом малого аж слизу болю виволац може, барана, а було му мено Перо. алє ше умир и поцеш, брату, – Добре, вец най сарняче и ту лєм школа, то знай, поможе. будзе Перо – пристала и мац и я. Вона их, вер ми, поучи крашнє Ножку зме му намасцели най цали живот то паметаю: зоз чисту швиньску масцу и же то и птици, як мали дзеци, завили зме ю. Олєгчало му, у першох цепле серденько маю. та пробовал стануц. Алє, зявела ше друга бриґа. Перо нє знал єсц, бо озда при своєй мацери лєм цицкал.

– Дораз я подоїм козу, та го накармиме на фляшку.

ТАЩОК И ХЛАПЕЦ

5

ЗА ЧИСТЕЙШИ И ЖЕЛЄНШИ ШКОЛИ У ВОЙВОДИНИ

ҐОРДАНА БРУН

КЛИМАТСКИ ХОРА ПЛАНЕТА ОСОБИ: Томислав, Йован, Нарциса, София

ТОМИСЛАВ: Товарише, цо ше то збува? Чи и вашо родичи таки застарани пре пременки клими? Мойо лєм о тим приповедаю. Патра телевизийни емисиї и лєм ше яйкаю. ЙОВАН: И ми вчера слухали спозореня о приходу того страшного витра „Ел ниня”. Оцец гвари же, на щесце, нє приходзи до наших крайох. НАРЦИСА: А моя баба, хтора водзи главне слово кед у питаню хвиля и проґнози, лєм жуброта и дудре. Гвари же ше дакеди крашнє знало кеди хтора рочна часц. Тото тераз, зохрань нас, Боже. Подшнїжнїки виквитли у януару, а од шнїгу анї шлїду. Голєм кед би дакус позакривал шаца! СОФИЯ: Чули сце же ше медведзи у Шпаниї оддумали од жимского сна? ЙОВАН: А цо вец робели? Яй, яке то страшне кед мушим меняц звикнуца. Ниа, наприклад, нам би було страшно кед бизме пре хвильово нєпогоди нє ходзели до школи!? НАРЦИСА: Ти ше вишмеюєш, а климатски пременки нє франта, знаш? А окрем того, барз швидко би ци допило без школи, а хто зна яки би нєволї залапели наш край! СОФИЯ: Як цо ше уж случело зоз єдним островом у Бенґалским залїве. Єдноставно скапало! Розумице? Вецей го нєт! ЙОВАН: Поєдла го цица-маца, поведол би мой оцец. ТОМИСЛАВ: Лєм це слухам, Йованє! У твоїм мозґу очиглядно єст вецей як 75 проценти води, кельо кажди нормални чловек ма. Ти цалком водови, та прето можеш буц таки ровнодушни при споминаню таких страшних стварох. НАРЦИСА: Знаш, Томо, можебуц ше вон лєм прави же му нє бриґа. Єст людзох хтори свой страх скриваю приповедаюци два за три. СОФИЯ: Чи ше боїме чи нє, точне же нєдавно у Европи була велька нєпогода. Людзе умерали... поваляни хижи... вельо чкоди було. Страшне! ЙОВАН: А анї нє була права жима. Кед ше предлужи тото оцепльованє, шнїг зме годни видзиц лєм на сликох. Розуми ше, окрем тих хтори

6

маю можлївосци уживац у скияшских центрох на високих горох. НАРЦИСА: Праве так. Гваря же наша планета озбильно хора. Науковци твердза же тим пременком клими найбаржей допринєсли людзе. Насампредз тоти хтори ше нєпреривно вожа на автох. ТОМИСЛАВ: Правда, Нарцисо! Наша учителька вше гутори же ше велї людзе гнїваю на заґадзени животни штредок, а сами нїч нє робя же би нє було так. ЙОВАН: За початок – могли би ше дакус менєй вожиц на автох. СОФИЯ: И нє лєм тото! На нашей планети пре пременки клими и пре звекшованє температури маме вше менєй води за пице. НАРЦИСА: Чудне, агейце! Два трецини планети творя моря и океани, а скоро половка шветового жительства смиядна. ТОМИСЛАВ: Га, нє мож пиц слану воду, а ище нє найдзени способ як направиц воду! СОФИЯ: Нє забудз, води нєт и пре вельки суши. Чула сом на телевизиї же и у Сербиї пре пременки клими будзе пустиньски предїли. ЙОВАН: Людзе, за нєшка ми досц тей „шветлей” будучносци! Гайде, идзме ше бавиц! Нєшка таки красни слунечни дзень. Преложела М. Р.

У

Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох 18. априла того року отримани Саям гортикултури и проєкта „За чистейши и желєнши школи у Войводини”. Орґанизовани є вєдно зоз Еколоґийним здруженьом „Били баґрен”. Парк опрез школи випатрал як прави саям. На нїм було вшелїякого квеца, младнїки и нашеня, а кед го ярнї диждж надумал пополївац, манифестация гортикултури, домашнього виробнїцтва и етно детальох предлужена у школским голу. Дзецом були интересантни креативни роботнї дзе зоз рециклованого материялу правели рижни предмети, та на вистави було кошарочки виплєцени зоз старих новинох, квеце зоз пластичних фляшох, рамики за слики зоз паперу и картону... Тема проєкту Покраїнского секретарияту за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци „За чистейши и желєнши школи” була „Наша планета як гвизда, вона ше блїщи бо є чиста”, та школяре з Ґосподїнцох, чия школа ше того року уключела до проєкту, направели виставу своїх литературних и подобових роботох на тоту тему. На вистави були и роботи школярох ОШ „Бранко Радичевич” зоз Нового Саду, хторих на годзинох виборного предмета „Народна традиция” инспировали хусточки и други предмети на главу. У богатей програми, виполнєней насампредз зоз змистами хтори вязани за еколоґию, очуванє животного штредку и рециклованє секундарних сировинох, участвовали попри домашнїх, и госци, школяре зоз ОШ „Милош Црнянски” зоз Жаблю, ОШ „Дюра Якшич” зоз Чуроґу и ОШ „Йован Йованович Змай” зоз Дюрдьова. Културно-уметнїцку програму украшели и нашо танєчнїки зоз КУД „Тарас Шевченко”, шпиваче зоз КУД „Бранислав Нушич” зоз Дюрдьова, и Танєчна ґрупа

М style ples „Dens” а представели ше и успишни рецитаторе. Наймладшим учашнїком Сайму, дзецом предшколского возросту, главна подїя бул дефиле маскох и дефиле домашнїх любимцох, а ґосподїнским школяром барз во-

збудлїви бул еколоґийни квиз. Члени Карате клуба „Младосц” з Ґосподїнцох представели здрави стил живота, а школяре другей класи виведли бабкарску представу „Тайна любов”, хтора завжала треце место на окружним змаганю у бабкарстве. Виставу своїх експонатох мало и Ловарске дружтво „Фазан” з Ґосподїнцох, а Актив женох на вистави представел ручни роботи и смачни колачи. На концу манифестациї Таня Тот, директорка школи у Ґосподїнцох и Миодраґ Живкович, предсидатель еколоґийного здруженя, подзелєли учашнїком дипломи и припознаня. М. Р.

19

Visti zoz {koloh...

ШТЕФАН ЧАКАН

В

МЕДЗИОКРУЖНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА У Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове 2. априла того року отримане 6. Медзиокружне змаганє зоз руского язика и язичней култури. На нїм участвовал 71 школяр од пиятей по осму класу основней школи зоз тринац местох. Найвецей змагательох було зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова дзе ше порядна настава одвива по руски, а зоз Нового Саду, Ветернику, Сримскей Каменїци, Сримскей Митровици, Бачинцох, Бачкей Тополї, Нового Орахова, Кули, Вербасу и Савиного Села змагали ше школяре хтори руски язик виучую як виборни предмет.

За тото змаганє ше дзеци барз добре пририхтали, та посцигли и красни успихи. На Републичне змаганє, хторе ше отрима 21. мая у Дюрдьове, пласовали ше вєдно штерацецеро школяре седмих и осмих класох: двацец пецеро хтори порядну наставу маю на мацеринским язику, и петнацецеро хторим руски язик виборни предмет. Змаганє орґанизовали Министерство просвити, науки и технолоґийного розвою Републики Сербиї, Дружтво за руски язик, литературу и културу и Основна школа „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове. Шицки учашнїки на Змаганю достали на дарунок руски кнїжки и припознаня. Р-р

НАГРАДЗЕНИ РЕЦИТАТОРЕ На тогорогней Зонскей смотри рецитаторох у Бачу медзи 128 учашнїками були и єденацецеро хтори рецитовали по руски. У младшим возросту ше змагали школяре нїзших класох: Милица Михальовски зоз Дюрдьова, Минеа Югас и Микола Еделински зоз Руского Керестура и шицки тройо ше пласовали на Покраїнску смотру. Спомедзи шесцерих школярох висших класох на Покраїнске змаганє пойду Валентина Михняк зоз Дюрдьова, Марко Недич зоз Дюрдьова и Тимеа Будински и Желько Виславски зоз Руского Керестура, а у катеґориї штреднього возросту змагали ше и Валентина Салаґ зоз Дюрдьова и Матей Шепински зоз Руского Керестура. У конкуренциї старшого возросту участвовали Николета Недич зоз Коцура и Мирослав Малацко зоз Руского Керестура и обидвойо ше пласовали на Покраїнску смотру до Сечню. М. А.

ДЗЕНЬ ШКОЛИ У САВИНИМ СЕЛУ У Основней школи „Бранко Радичевич” у Савиним Селу 27. марца було вельке швето. Преславени Дзень школи, и означена 110-рочнїца будинку у хторим ше тота образовна установа находзи. У богатей програми участвовали вельо школяре хтори указали же окрем сербского язика на хторим ше одвива порядна настава, вони там уча и мадярски, словацки, русийски, английски и руски язик. Наставнїца Леона Олеарова у тей школи трима годзини нашого мацеринского язика, та своїх вредних школярох за тоту шветочносц научела шпивац по руски. М. Р.

18

РОЗГВАРКА НА НЄБЕ

исоко на ясним нєбе, як кед би под нїм були розсипани дробни швичочки, озвала ше Зорнїчка ґу Мешачку, котри ше праве скрил за стриберну хмарку, криюци смутни попатрунок на Жем: – Вше баржей поцерпам, мили Мешачку, же нєодлуга придзе конєц нашому безпечному животу ту на нєбе. Сателити зоз жеми нам забераю животни простор, а видзим же приноша на нєбо вше векши сателити и платформи. Погварка ше же рихтаю принєсц якишик дзела на гвизди. Хто зна чи уж за гвиздами нє покрити даяки дзела, лєм их ми нє видзиме!?

– Маш право, Зорнїчко – одвитовал збляднути и застарани Мешачок. – Видзел сом добре и поцерпал, же кед лєм єдну часц оружия зоз Жеми пренєшу ту на нєбо, же вецей нє будзе мира и покою на нєбесних дильовох. Дубонь дзелох на Жеми ше премесци ґу нам на нєбо! У тим, даскельо гвиздочки згасли и спадли з нєба, охабяюци за собу длугоки ясни шлїд... Обачела то Зорнїчка и здихуюци пошептала Мешачкови: – Добре тим гвиздом цо згасли и попадали, голєм нє буду шведкове страхотом котри ше, ниа, вше баржей приблїжую зоз Жеми на нєбо!

– Уцихнї, нє гутор так – учитковал бляди Мешачок Зорнїчку, а нєодлуга потим почало швитац. МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

НА ПОЛЮ Копачка була. Ярнї цепли южни витрик подувовал. Вшадзи ше чувствує пах оранїни и младих рошлїнох цо праве виросли. Польо длугоке, длугоке... Нїґдзе му конца.

– Оцец, чом ши купел таке длугоке польо? – опитал сом ше.

– Ша, за исти пенєж патрел сом же би було цо длугше – одповед оцец. Нє зробел сом богзна цо, алє главне же и я мал мотику. А же бим нє забридал у роботи, мац надумала же як би ме зацикавиц.

– Сину, ти лєм пать дзе найвекша груда. Вец сциха ґу нєй з мотику. Под ню сиґурно ярабица знєсла ваїчка. Кед их найдзеш, буду твойо. И вецей нє мушиш копац. Дал сом ше до роботи. Раз до оцового, раз до мацерового шора. Глєдал сом дзе була найвекша груда. Алє нїч. Уж поладнє. Нїч. Наполудньовали зме ше и дакус зме одпочинули, мац поставела два мотики горе порисками, дас на пол метера оддалєни єдну од другей, розпре-

старла на нїх покровец, як хладок, а на жем положела оцову реклу, та сом кус оддримал. Кед сом ше пребудзел, оцец и мац уж були у роботи. Моя мотика ме чекала. А ярабицово ваїчка? Такой сом ше дал до роботи. Копем, копем цо векши груди и – нїч. Кед уж було ґу вечару, наид зем на найвекшу груду. Голєм ше мнє так вид зело. Кед там – ваїчка. Алє якиш чудни ваїчка були. Фарби мали вшелїяки: били, каменкови, желєни, червени...

– Оцец, тоти польски ярабици маю исти ваїчка як цо предаваю у предавальнї.

– Нє знам же цо то за файта. Покоштуй, можебуц и смак маю таки – гварел оцец. Кед я до устох, а воно смак исти як и гевтих у предавальнї. Тераз ми ясне же прецо тота „файта” ярабицох аж пред вечаром, кед уж робота при концу, зохабя свойо ваїчка.

7

ТАКА МОЯ БАБА Я мам барз добру бабу. Мено єй Мария. Вше є нашмеяна и весела. Люби шпивац. Баба ма чарни власи и цми кафово очи. Ноши кафово окуляри. Кед пойдзем до нєй спац, рано вєдно пиєме чай. Барз любим свою бабу и любим буц у нєй. Вона барз вредна. Роби у пекарнї. Кед ма часу, шиє на машини. Елеонора Дудаш, II, Руски Керестур

РАЙКО ЛУКАЧ

СЦИГЛА НАМ ЯР

КОГУТ ЗОЗ СТАРОГО БУКВАРА

Сцигла нам цепла и приємна яр. Днї вше длужей тирваю. Кеди-нєкеди спаднє дробни диждж. У заградкох викукую подшнїжнїки. Нєодлуга на древох будзе вельо квитки. Прилєца и пчоли и оси. Мотилї вєдно зоз квецом украшую младу желєну траву. Приємно шедзиц вонка на швижим воздуху. Закрица на хижох сухи. Нєт анї шлїду од шнїгу. Я любим яр, бо анї нє барз жимно, а анї нє горуцо.

З

а домашню задачу достали нарисовац когута. Хлапец цале пополаднє препровадзел у рисованю, алє ше му нє удавало ускладзиц когутову главу, гребень, джубок, око, пирє, хвост, кридла и нохци. Вше у дачим погришел, та таки огорчени, зоз ґумку сцерал, сцерал... и там змазґрал и згужвал єден, други, треци и хто зна хтори папер. Видзерал их, та тека була вше ценша. Хто зна покля би тирвала хлапцова застараносц и страх, кед би до нїх нє пришол його бачи. Патраци як ше трапи, предложел хлапцови най вежнє стари буквар хтори достал од єдного старшого школяра пред тим як почал ходзиц до школи, та най з нього прекопира когута. Учитель им забранєл же би таке робели кед маю дацо нарисовац, алє тераз го нє влапи на дїлу, бо нє будзе докази. Хлапец шмело подложел теку под стари буквар. По линийох когутовей подоби осторожно цагал клайбас и охабял идентични шлїд на паперу уцагнутим попод рисунок, а вец ище осторожнєйше тоти шлїди претворел, тераз зоз добре заструганима древенима печацами, до цифрованого когута. Учитель ишол по учальнї и каждому школярови уписовал оцену за когута. Сцигол и по хлапцову теку. Станул, алє ше нє схилєл же би оценєл рисунок. Без слова нашол у хлапцовим буквару папер дзе бул когут, чудуюци ше же нєт анї шлїду од клайбаса и копираня. На концу ше му питал хто му нарисовал когута.

– Я! скричал хлапец, ище вше горди и сиґурни до себе и до свойого дїла.

– Нїхто ци нє помагал?

– Нїхто!

– Добре, кед так, вец нам нарисуй ище єдного такого когута. Тераз рисунок бул бридши як вчера. Рисовал и сцерал, розмасцовал печаци, гужвал папер, видзерал и сценшовал теку, а од красного когута нє було анї шлїду. Хто зна покля би тирвало тото трапенє, кед би до учальнї нє вошол хлапцов оцец. Учитель ше му такой питал чом помагал синови нарисовац когута. Оцец ше ошмихнул, указал з пальцом на сина, хтори викуковал спод лавки, та потолковал же за шицко виновати хлапцов бачи, бо го нагварел най прекопира когута зоз старого буквара. Оддихли нараз и учитель и хлапец. Хлапец же вецей нє муши доказовац фалшиву правду, а учитель же му нє случайно була подозрива хлапцова початнїцка виртуозносц.

8

Преложела А. Р.

Boris Tirkajla, II, Dxrdqov

Марина Джуджар, IV Русдки Керестур

ЯК ПРЕПРОВАДЗУЄМ ШЛЄБОДНИ ЧАС ЛЇЛЯНА КРСТИЧ

ПОМЕ ДО ВСЕЛЕНИ Нєдзеля нєшка, дружтво, и нє идземе до школи, гайде, поме дакус до вселени пиц кока-коли. Будземе лєциц по линиї по хторей птици лєтаю, там, понад авиони дзе ше комети шпацираю. На тей драги полней слунка мегкей як гадвабна посцелка, белаве нєбо, най шнїєме, розшири свойо криделка. До вселени пиц кока-коли гайде, такой рушайме, и у белавих висинох квеца надїї натаргайме. Прешпивала М. Римар

Нєшка велї дзеци свой шлєбодни час препровадзую опрез компютера лєбо зоз мобилним телефоном. Вецей нє виходза на улїчку бавиц ше з пайташками. Кед сом була менша, накадзи сом ше врацела зоз школи и виробела домашнї задатки, такой сом бежала на улїцу бавиц ше „медзи двома огнями”, „цифровани вайца”, „крокодили”, а вечар, накадзи ше змеркло, бавели зме ше на джмурки. Нажаль, тоти часи, кед нам було найкрасше, прешли. Нєшка дзень єдного дзецка випатра так: у школи ше бави на телефону, кед ше враци зоз школи, такой уключує компютер, а домашнї задатки охабя за познєйше. Яки дожица з дзецинства му останю у найкрасших памяткох, кед є вше у хижи, при компютеру? Мушим припознац же и я вельо часу препровадзуєм приповедаюци прейґ телефона з пайташками. Требала бим ше вецей учиц, бо ходзим до осмей класи и нєодлуга будземе мац примаци испит. Кед ше нє пририхтам добре, будзем бановац за часом котри сом препровадзела на нє барз мудри способ. Любела бим вецей помагац мацери у домашнїх роботох, алє пре вельо школски обовязки, нє можем. Кед мам часу, любим на интернету патриц даяки филм котри ми укаже як бим ше

могла лєпше орґанизовац и виплановац шлєбодни хвильки. Любела бим кед бим мала вецей часу и за ученє, алє и за помаганє у обисцу. Жадам ище вецей сцерпезлївосци и дзеки шедзиц и учиц ше. Свой шлєбодни час найкрасше препровадзуєм влєце, бо вонка цепло, дзень длуги, нє мам школски обовязки, та сцигуєм буц и зоз пайташками и робиц и одпочивац ше. Аня Роман, VIII, Дюрдьов

Matej Erdel<, V, Ruski Kerestur

17

ДУШАН ПОП ДЮРДЄВ

МОЙ ОЦЕЦ

КЕД НЄ МАШ У ГЛАВИ, ТУ АНЇ НОГИ НЄ ПОМАГАЮ

Мойому оцови мено Владо. Ма кафово власи и желєни очи. Моцни є и весели. Люби ношиц фармерки, тренерки, триков и маїцу. Добри є и прето го любим. Од рана до вечара роби на полю. И дома ма вельо роботи. Карми статок и топи до пеца. Оцец рано зоз дїдом пиє кафу. Кед идзе зберац сламу и бетелїну, вола и мнє на польо заганяц трактор. Вечар кед придзе дому вистати, такой лєга спац.

У

зоолоґийней загради хлапец ше длуго припатрал на животинї у клїткох и оборох.

– Оцец, пать, заяц! – скричал хлапец, док оцец стал кус далєй и писал СМС порученє.

– Интересантно. Як ши тото заключел? Предпоставям же ши го добре поопатрал, окреме уха?

– Га... гей, алє баржей ноги. Кед бим патрел лєм на уха, могол бим го помишац зоз маґарцом, медзитим, кед сом лєпше попатрел на ноги, бул сом цалком сиґурни же то заяц.

– Чом? Ша, и вон ма штири ноги як и маґарец.

– Гей, алє його заднї ноги длугши як преднї.

– Одличне замеркованє!

– заєдлїво одмумлал кенґур, по абориджински, так же го нїхто нє розумел, та одскакал далєй од огради, нє чекаюци конєц приповедки.

Михал Хромиш, II, Дюрдьов

Sara Gardi, II, Kocur

КЕД Я БУЛА ВЕЛЬКА Кед я була велька, могла сом лєциц по цалим швеце. Могла сом и шедзиц на хмари и рисовац по нєбе. Раз сом у єдним цмим лєше набила вельку мишу, а можебуц и вецей миши. Кед сом була велька, моя мац мушела кажде рано попиц полну шольку млєка. Нїхто ми нє шмел загашиц телевизор и послац ме спац кед сом патрела рисовани филми. Раз сом победзела злу русалку. Зоз пайташками сом танцовала по квецу, а могла сом уджобнуц кажду пчолку. Так то було кед я була велька. Теодора Фа, II, Руски Керестур

ШНЇЄМ О ПУТОВАНЮ ДО АМЕРИКИ Моя шестра у Америки. Там ше длуго путує на авиону. Почал сом ше интересовац дзе Америка. Обрацал сом ґлобус, цагал сом з пальцом раз тадзи, раз тамаль и розпитовал сом ше о шицким. Тераз знам же кед у нас два годзин пополадню, у Америки седем годзин рано. Ванеска ми указала слики своєй улїци и хижу у хторей бива. Барз ше єй там пачи, бо ма часу и за путованя. Я путовал найдалєй на морйо, до Бечичох. Бул сом и на Златибору на жимованю и у Мадярскей у Морогалому на купаню. Паметам добре як сом путовал на гайзибану, алє сом ше ище нїґда нє вожел на авиону. Видзел сом авиони и з блїзка и на телевизиї. Вельо раз задумуєм же путуєм на авиону и шнїєм же лєцим прейґ Атлантского океану. Верим же ше ми єдного дня мой сон виполнї. Андрей Русковски, V, Коцур

16

Zlatka Kanxh, IV, Dxrdqov

У НАШИМ ДВОРЕ Наш двор барз вельки. У нїм єст вельо заградки зоз вшелїяким квецом. Маме и фонтану. Я окреме любим тот двор вяри, кед ше природа будзи зоз жимского сна. Теди почина розквитац квеце хторе нам краши цале обисце. Найкрасши ми червени ружи, бо барз приємно пахню. Шестра и я вше помагаме мами коло квеца. Полїваме го и прикармюєме, же би баржей росло. У дворе маме и банани. Кед вирошню, маю вельки лїсца, та ше под нїх мож и скриц. Шестра и я ше у дворе часто бавиме зоз лабду. Маме и єдну хижку у хторей єст вельо судзинки за бавенє. Дакеди ше бавиме зоз писком, та вец у тих судзинкох печеме колачи. Влєце у дворе маме вельки базен. У нїм ше шицки вєдно купаме. Любим кед шедзиме на тераси и кед слухаме чвиринканє веселих птичкох. Ребека Семан, III, Руски Керестур

Преложела М. Р.

ВЕСЕЛИН МИЛИЧЕВИЧ

ПЕРИНКА ЗОЗ ГВИЗДОХ Гевтим хтори нє маю домик, нє грею ше у цеплих гнїздох, нєбо посила дарунок нїжну перинку зоз гвиздох. Пажица им посцель широка. Душек мегучка трава, а на заглавку зоз квеца одпочива ше им глава. Та най там крашнє шнїю док нє дойду до гнїздох, позакруцани у златней перинки зоз гвиздох.

Прешпивала М. Римар

СЛОБОДАН ВУКАНОВИЧ

ФАНТАЗИЯ – Владимир, цо ци значи тото, лабда зоз очми и ухами?

– Оцец, то наша розгварка з лабду. Приповедаме як зме дожили змаганє.

– Прешлого штвартку сце рисовали як мур доживює вашо рисованє и порученя по будинкох и мурикох. Ваш наставнїк подобовей уметносци...

– Наш класни старшина гвари же наставнїк подобовей уметносци праве чудо снох и яви. – Цо то значи?

– Значи, значи... же ма фантазию.

– У сну и на яви – додава мац.

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ПАСХА – ВЕЛЬКА НОЦ

П

асха то найвекше християнске швето. Же бизме цо лєпше могли похопиц славенє Велькей ноци односно Пасхи, мушиме перше знац цо у Старим Завиту значело швето Пасха. Слово „пасха” – „песах”, значи преход, ошлєбодзенє. Старозавитна Пасха була спомин и благодаренє Господу Богу за ошлєбодзенє Израїлцох зоз єгипетского рабства и їх уводзенє до шлєбоди у обецаней жеми, у Палестини. Тото ошлєбодзенє було на яр, вноци, кед ше на нєбе наполнєл перши ярнї мешац. Израїлци ше каждого року на тот дзень здогадовали на свойо ошлєбодзенє. Так ше и ми, християнє, здогадуєме на одкупенє, на ошлєбодзенє зоз дияволского рабства и гриху. Тото ошлєбодзенє чловеческого роду ше тиж одбуло прейґ єдного преходу, прейґ єдней пасхи – Христового преходу зоз жемского, смертельного живота до безсмертного живота: прейґ Христовей шмерци на крижу и гроба до його ИСУС УМАР ЗА НАС славного воскресеня. Исус умар за нас, же После Тайней вечери Исус зоз ученїками пошол до Маби нас вибавел од пра- слинскей загради. Гварел им най ше модля вєдно з нїм, алє родительского и шиц- вони були вистати, та поспали. Исус ше модлєл сам. Бул ких других грихох. За- барз жалосни. Було му чежко пре нашо грихи. Замодлєл служел нам страцену Оца най му да моци и шмелосци. Гварел му: „Оче, нє моя, ласку Божу и оможлївел алє Твоя воля най будзе!” участвовац у Божим жиПришли вояци и влапели Исуса. Пилат гварел же Исус воце и прейсц зоз жем- нє виновати, алє го заш лєм осудзел на шмерц. Вояци го биского живота до вичней човали, положели му на главу церньови венєц и кричали: слави. Прето Велька „Здраво, кралю жидовски!” Потим Исус мушел ношиц чежноц централна подїя у ки криж. Падал под нїм, бо пре нашо грихи криж бул ище економиї спашеня люд- чежши. На брегу Калвария Исуса прибили на криж, алє вон ского роду. анї теди нє престал любиц шицких людзох. Модлєл ше за тих хтори го сцели забиц: „Оче, пребач им.” Даєдни ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН людзе доруцовали: „Кед ши Син Божи, зидз зоз СЕДЕМ СЛОВА ИСУСА НА крижа!” Исус тото могол ХРЕСТУ – слова або виреченя зробиц, бо бул Бог, алє цо их Исус виповед на хресту: сцел до конца подношиц „Оче, пребач им, бо нє знаю свойо церпенє, бо нас люцо робя” (Лк. 23,34) бел. Сцел буц послухни „Наисце ци гварим, нєшка Нєбесному Оцови. будзеш зо мну у раю” (Лк. 23, 43) На концу Исус умар. У „Жено, ниа – твой син. Ниа, тей хвильки отворели ше твоя мац” (Йо. 19, 26) дзве ри до раю. Врацена „Боже мой, Боже мой, прецо нам блїзкосц з Богом хтоши ме напущел” (Мт. 27, 46) ру Адам и Ева страцели. „Смиядни сом!” (Йо. 19, 28) „Закончело ше” (Йо. 19, 30) „Оче, до твоїх рукох придавам дух свой” (Лк. 23, 46)

10

Зоз кнїжки „Исус – наш живот”

Наградзени состав!!!

ОСОБА ХТОРА НА МНЄ ОХАБЕЛА МОЦНИ УПЕЧАТОК Єст вельо особи хтори важни у моїм живоце. Єдна з нїх то и моя прамбаба. Мено єй Нада Сендерак, алє ми ю шицки воламе баба Нада. Свой шлєбодни час найволїм препровадзиц у нєй. Моя баба нїзкого росту. Ма шиви власи. Гоч єй осемдзешат штири роки, вреднєйша є и схопнєйша од шицких нас. Нїґда єй нє допито. Кед вонка жимно, вона нука шиє лєбо вишива, а кед вонка цепло, роби у заградки. Ма найкрасшу заградку у цалим валалє. Баба Нада вше весела и люби ше нашалїц з нами. Кед зме ше як мали дзеци бавели у нєй, помагала нам правиц хижки у заднїм дворе. Часто нам приповеда о шмишних подїйох. Док сом була мала, часто сом бегала коло нєй, а вона ме учела рижни шпиванки зоз єй младосци. Любим кед ми указує єй широки сукнї. Вона по занїманю шивачка. Ушила ми вельо красни сукенки. Кед спаднєм и подрем панталони на колєнє, однєшем до нєй и вона их так схопнє поплата, же моя мама анї нє обачи цо ше случело з панталонами. Я мою бабу барз любим, гоч пре обовязки у школи нє мам вельо часу ходзиц до нєй. Заш лєм, кед сом нє завжата, зайдзем, а вона вше ма барз смачного колача. Наташа Тамаш, IV, Коцур

ОСОБА ХТОРУ БАРЗ ЛЮБИМ Особа хтору барз любим то моя мама. Мено єй Єлена. Ма длуги, прости, жовтокафово власи. Чоло єй прекрите зоз шишками, а спод нїх ше блїща кафово очи. Твар єй нїжна и нашмеяна. Моя мама висока и дакус моцнєйша. Роби у месарнї. Пакує салами, колбаси и кулени. Дома райбе, вари и пораї. Стара ше о мнє. Вше ми помага кед робим домашнї задатки. Кед закончим, вец ше вєдно бавиме, найчастейше дружтвени бависка лєбо ше картаме. Любим мою маму прето же є добра, нїжна и вше порихтана за роботу. Вид Неделькович, II, Коцур

Rebeka Gardi, IV, Kocur

МОЙ ОЦЕЦ За мнє мой оцец найдобрейши на швеце. Ма бляди кафово власи и желєни очи. Роби у Новим Садзе. Люби вчас рано ставац прето же вец може вельо роботи поробиц. Дома роби на дворе, карми швинї и помага дїдови. Кед идзе на польо, вола ме же бим пошол зоз нїм и пуща ме най вожим трактор. Барз є вредни, та вельо роби же би я мал шицко цо ми потребне. Барз любим свойого оца и цешим ше з нїм. Любел бим буц таки як вон. Кристиян Будински, II, Дюрдьов

Matej Perkovi~, III, Novi Sad

15

Стефан Молнар, 6 roki, Dxrdqov

Запановала яр. Слунко вше длужей швици. Дараз аж и до пол ноци. Людзе маю вельо роботи на полю. Єдни ору, други шею, треци обераю паприґу. Кед видзвонї поладнє, шицки понагляю дому, бо ше почина змеркац. Вечар ше и ластовки врацаю до своїх гнїздох. Даєдним ше уж вилягли ластовчата, та их треба накармиц. Зоз гнїзда на старей куцкуруши чуц пищанє. То заячата волаю свою мацер заячицу. Гладни су, а вона пошла на пияц купиц им мархви и рейтеша, та єй длуго нєт.

Арсен Станкович, 5 roki, Dxrdqov

ЯКИМ ОЛЕЯР

НА ЯР

Александар Пляскач, I класа Нови Сад

14

Кристиян Малацко, 6 роки, Руски Керестур

Борис Скубан, I класа, Коцур

Позберали ше у лєше: цинки, препилки, зоз жеми герчки, и дробни цверчки, чарни врани, сови поспани, лїшки, куници, вивирки, кертици, заяци ухати, ґовлї ногати, птахи, гаврани, лїшки писани, чаплї, дзиви голуби цо маю чуби, єленї, сарнї, мотилї ярнї, та зашпивали и танцовали радосни – же яр дочекали.

11

МЕЛАНИЯ РИМАР

Я

ОВОДОВ МАДЖУН

ни вше цошка видумовал. Найбаржей кед требало шеднуц ґу столу наєсц ше. Перше себе закуковал до пальцох. Випатрали му чисти чистучки, а мац нє верела, та го посилала поумивац руки з мидлом. Вец круцел з носом и доганял єдзеню. Дармо му мац видумовала цали приповедки о тим яки будзе од юшки здрави, од меса вирошнє вельки, од капусти будзе моцни, од овоцох швидки, а од млєка мудри... Гоч як родичи смачнє єдли, аж му и чамкали коло ухох, нє вредзело.

– Ви ме сцеце наклюкац зоз тим у миски, же бим нє могол поєсц вельо чоколади! – гнївал ше Яни и сцекал до гумна бавиц ше зоз щенєцом.

ЄДЕН, ДВА, ТРИ

Ище мац анї нє попомивала судзину од полудзенку, хлапец ше уж круцел по кухнї и финкал же є гладни. Понукали му хлєба зоз кайсовим маджуном, вец зоз шлївковим, питку з маком, вощини, алє му нїч нє смаковало.

Єден, два, три, кура патри, когут за ню зоз кияню. Удерел ю по петки, курка сцекла до тетки, дай ми, тетко, рендочку най завиєм петочку.

– Сцем сладоляду, еурокрему, чоколади або киндер-вайцо, а нє койцо цо ше муши хлїпац з ложку, кусац, жувац... – и далєй видумовал Яни.

– Алє, сину, кед нє зосцеш єсц, нє годзен ши ходзиц до оводи – толковала му мац.

– Кед ме и там буду тельо понукац з єдзеньом, анї нє сцем ходзиц до оводи. Волїм ше дома бавиц сам зоз собу – так думал нагнївани Яни док перши раз нє пошол до оводи. А там – дзеци як у кошнїци. Доокола вшелїяки бависка, як у робней хижи. Кед пришол час за ужину, дзеци поставали до шора и єдно за другим умивали руки, а вец шедали єсц. Нина у билим фартуху ше нїкому нє питала цо би єдол. Каждому положела до танєрчка фалаток хлєба з маджуном, а ґу ньому шольку цеплого чаю. Шицки смачнє єдли и олїзовали ґамби од сладкого червеного маджуну. Яни забул же треба видумовац. Поєдол хлєбик, поумивал руки и предлужел ше з дзецми бавиц. Дому пошол весели, алє ище на прагу скричал: –Мамо, я гладни! Мац понагляла завариц юшку, алє хлапец нє могол чекац.

– Сцем такой єсц! Сцем хлєба зоз оводовим маджуном! Яке то смачне! Дома зме нїґда нє мали такого доброго маджуну як у оводи!

ХОДЗЕЛА КВОЧКА

***

Ой ходзела квочка коло колочка. „Кво-кво-кво”, – коло колоча. Ой вишедзела квочка штверо курчаточка. Ходзела квочка коло колочка. Штверо курчаточка вишедзела квочка.

По широким Дунаю штири качки плїваю. Док их дому догнали шейсц пари чижми подарли.

Мац ше лєм нашмеяла и такой синови намасцела фалаток хлєба з „оводовим” маджуном. Шедла ґу ньому, бо у дружтве шицко смачнєйше.

12

13

МЕЛАНИЯ РИМАР

Я

ОВОДОВ МАДЖУН

ни вше цошка видумовал. Найбаржей кед требало шеднуц ґу столу наєсц ше. Перше себе закуковал до пальцох. Випатрали му чисти чистучки, а мац нє верела, та го посилала поумивац руки з мидлом. Вец круцел з носом и доганял єдзеню. Дармо му мац видумовала цали приповедки о тим яки будзе од юшки здрави, од меса вирошнє вельки, од капусти будзе моцни, од овоцох швидки, а од млєка мудри... Гоч як родичи смачнє єдли, аж му и чамкали коло ухох, нє вредзело.

– Ви ме сцеце наклюкац зоз тим у миски, же бим нє могол поєсц вельо чоколади! – гнївал ше Яни и сцекал до гумна бавиц ше зоз щенєцом.

ЄДЕН, ДВА, ТРИ

Ище мац анї нє попомивала судзину од полудзенку, хлапец ше уж круцел по кухнї и финкал же є гладни. Понукали му хлєба зоз кайсовим маджуном, вец зоз шлївковим, питку з маком, вощини, алє му нїч нє смаковало.

Єден, два, три, кура патри, когут за ню зоз кияню. Удерел ю по петки, курка сцекла до тетки, дай ми, тетко, рендочку най завиєм петочку.

– Сцем сладоляду, еурокрему, чоколади або киндер-вайцо, а нє койцо цо ше муши хлїпац з ложку, кусац, жувац... – и далєй видумовал Яни.

– Алє, сину, кед нє зосцеш єсц, нє годзен ши ходзиц до оводи – толковала му мац.

– Кед ме и там буду тельо понукац з єдзеньом, анї нє сцем ходзиц до оводи. Волїм ше дома бавиц сам зоз собу – так думал нагнївани Яни док перши раз нє пошол до оводи. А там – дзеци як у кошнїци. Доокола вшелїяки бависка, як у робней хижи. Кед пришол час за ужину, дзеци поставали до шора и єдно за другим умивали руки, а вец шедали єсц. Нина у билим фартуху ше нїкому нє питала цо би єдол. Каждому положела до танєрчка фалаток хлєба з маджуном, а ґу ньому шольку цеплого чаю. Шицки смачнє єдли и олїзовали ґамби од сладкого червеного маджуну. Яни забул же треба видумовац. Поєдол хлєбик, поумивал руки и предлужел ше з дзецми бавиц. Дому пошол весели, алє ище на прагу скричал: –Мамо, я гладни! Мац понагляла завариц юшку, алє хлапец нє могол чекац.

– Сцем такой єсц! Сцем хлєба зоз оводовим маджуном! Яке то смачне! Дома зме нїґда нє мали такого доброго маджуну як у оводи!

ХОДЗЕЛА КВОЧКА

***

Ой ходзела квочка коло колочка. „Кво-кво-кво”, – коло колоча. Ой вишедзела квочка штверо курчаточка. Ходзела квочка коло колочка. Штверо курчаточка вишедзела квочка.

По широким Дунаю штири качки плїваю. Док их дому догнали шейсц пари чижми подарли.

Мац ше лєм нашмеяла и такой синови намасцела фалаток хлєба з „оводовим” маджуном. Шедла ґу ньому, бо у дружтве шицко смачнєйше.

12

13

Стефан Молнар, 6 roki, Dxrdqov

Запановала яр. Слунко вше длужей швици. Дараз аж и до пол ноци. Людзе маю вельо роботи на полю. Єдни ору, други шею, треци обераю паприґу. Кед видзвонї поладнє, шицки понагляю дому, бо ше почина змеркац. Вечар ше и ластовки врацаю до своїх гнїздох. Даєдним ше уж вилягли ластовчата, та их треба накармиц. Зоз гнїзда на старей куцкуруши чуц пищанє. То заячата волаю свою мацер заячицу. Гладни су, а вона пошла на пияц купиц им мархви и рейтеша, та єй длуго нєт.

Арсен Станкович, 5 roki, Dxrdqov

ЯКИМ ОЛЕЯР

НА ЯР

Александар Пляскач, I класа Нови Сад

14

Кристиян Малацко, 6 роки, Руски Керестур

Борис Скубан, I класа, Коцур

Позберали ше у лєше: цинки, препилки, зоз жеми герчки, и дробни цверчки, чарни врани, сови поспани, лїшки, куници, вивирки, кертици, заяци ухати, ґовлї ногати, птахи, гаврани, лїшки писани, чаплї, дзиви голуби цо маю чуби, єленї, сарнї, мотилї ярнї, та зашпивали и танцовали радосни – же яр дочекали.

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ПАСХА – ВЕЛЬКА НОЦ

П

асха то найвекше християнске швето. Же бизме цо лєпше могли похопиц славенє Велькей ноци односно Пасхи, мушиме перше знац цо у Старим Завиту значело швето Пасха. Слово „пасха” – „песах”, значи преход, ошлєбодзенє. Старозавитна Пасха була спомин и благодаренє Господу Богу за ошлєбодзенє Израїлцох зоз єгипетского рабства и їх уводзенє до шлєбоди у обецаней жеми, у Палестини. Тото ошлєбодзенє було на яр, вноци, кед ше на нєбе наполнєл перши ярнї мешац. Израїлци ше каждого року на тот дзень здогадовали на свойо ошлєбодзенє. Так ше и ми, християнє, здогадуєме на одкупенє, на ошлєбодзенє зоз дияволского рабства и гриху. Тото ошлєбодзенє чловеческого роду ше тиж одбуло прейґ єдного преходу, прейґ єдней пасхи – Христового преходу зоз жемского, смертельного живота до безсмертного живота: прейґ Христовей шмерци на крижу и гроба до його ИСУС УМАР ЗА НАС славного воскресеня. Исус умар за нас, же После Тайней вечери Исус зоз ученїками пошол до Маби нас вибавел од пра- слинскей загради. Гварел им най ше модля вєдно з нїм, алє родительского и шиц- вони були вистати, та поспали. Исус ше модлєл сам. Бул ких других грихох. За- барз жалосни. Було му чежко пре нашо грихи. Замодлєл служел нам страцену Оца най му да моци и шмелосци. Гварел му: „Оче, нє моя, ласку Божу и оможлївел алє Твоя воля най будзе!” участвовац у Божим жиПришли вояци и влапели Исуса. Пилат гварел же Исус воце и прейсц зоз жем- нє виновати, алє го заш лєм осудзел на шмерц. Вояци го биского живота до вичней човали, положели му на главу церньови венєц и кричали: слави. Прето Велька „Здраво, кралю жидовски!” Потим Исус мушел ношиц чежноц централна подїя у ки криж. Падал под нїм, бо пре нашо грихи криж бул ище економиї спашеня люд- чежши. На брегу Калвария Исуса прибили на криж, алє вон ского роду. анї теди нє престал любиц шицких людзох. Модлєл ше за тих хтори го сцели забиц: „Оче, пребач им.” Даєдни ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН людзе доруцовали: „Кед ши Син Божи, зидз зоз СЕДЕМ СЛОВА ИСУСА НА крижа!” Исус тото могол ХРЕСТУ – слова або виреченя зробиц, бо бул Бог, алє цо их Исус виповед на хресту: сцел до конца подношиц „Оче, пребач им, бо нє знаю свойо церпенє, бо нас люцо робя” (Лк. 23,34) бел. Сцел буц послухни „Наисце ци гварим, нєшка Нєбесному Оцови. будзеш зо мну у раю” (Лк. 23, 43) На концу Исус умар. У „Жено, ниа – твой син. Ниа, тей хвильки отворели ше твоя мац” (Йо. 19, 26) дзве ри до раю. Врацена „Боже мой, Боже мой, прецо нам блїзкосц з Богом хтоши ме напущел” (Мт. 27, 46) ру Адам и Ева страцели. „Смиядни сом!” (Йо. 19, 28) „Закончело ше” (Йо. 19, 30) „Оче, до твоїх рукох придавам дух свой” (Лк. 23, 46)

10

Зоз кнїжки „Исус – наш живот”

Наградзени состав!!!

ОСОБА ХТОРА НА МНЄ ОХАБЕЛА МОЦНИ УПЕЧАТОК Єст вельо особи хтори важни у моїм живоце. Єдна з нїх то и моя прамбаба. Мено єй Нада Сендерак, алє ми ю шицки воламе баба Нада. Свой шлєбодни час найволїм препровадзиц у нєй. Моя баба нїзкого росту. Ма шиви власи. Гоч єй осемдзешат штири роки, вреднєйша є и схопнєйша од шицких нас. Нїґда єй нє допито. Кед вонка жимно, вона нука шиє лєбо вишива, а кед вонка цепло, роби у заградки. Ма найкрасшу заградку у цалим валалє. Баба Нада вше весела и люби ше нашалїц з нами. Кед зме ше як мали дзеци бавели у нєй, помагала нам правиц хижки у заднїм дворе. Часто нам приповеда о шмишних подїйох. Док сом була мала, часто сом бегала коло нєй, а вона ме учела рижни шпиванки зоз єй младосци. Любим кед ми указує єй широки сукнї. Вона по занїманю шивачка. Ушила ми вельо красни сукенки. Кед спаднєм и подрем панталони на колєнє, однєшем до нєй и вона их так схопнє поплата, же моя мама анї нє обачи цо ше случело з панталонами. Я мою бабу барз любим, гоч пре обовязки у школи нє мам вельо часу ходзиц до нєй. Заш лєм, кед сом нє завжата, зайдзем, а вона вше ма барз смачного колача. Наташа Тамаш, IV, Коцур

ОСОБА ХТОРУ БАРЗ ЛЮБИМ Особа хтору барз любим то моя мама. Мено єй Єлена. Ма длуги, прости, жовтокафово власи. Чоло єй прекрите зоз шишками, а спод нїх ше блїща кафово очи. Твар єй нїжна и нашмеяна. Моя мама висока и дакус моцнєйша. Роби у месарнї. Пакує салами, колбаси и кулени. Дома райбе, вари и пораї. Стара ше о мнє. Вше ми помага кед робим домашнї задатки. Кед закончим, вец ше вєдно бавиме, найчастейше дружтвени бависка лєбо ше картаме. Любим мою маму прето же є добра, нїжна и вше порихтана за роботу. Вид Неделькович, II, Коцур

Rebeka Gardi, IV, Kocur

МОЙ ОЦЕЦ За мнє мой оцец найдобрейши на швеце. Ма бляди кафово власи и желєни очи. Роби у Новим Садзе. Люби вчас рано ставац прето же вец може вельо роботи поробиц. Дома роби на дворе, карми швинї и помага дїдови. Кед идзе на польо, вола ме же бим пошол зоз нїм и пуща ме най вожим трактор. Барз є вредни, та вельо роби же би я мал шицко цо ми потребне. Барз любим свойого оца и цешим ше з нїм. Любел бим буц таки як вон. Кристиян Будински, II, Дюрдьов

Matej Perkovi~, III, Novi Sad

15

ДУШАН ПОП ДЮРДЄВ

МОЙ ОЦЕЦ

КЕД НЄ МАШ У ГЛАВИ, ТУ АНЇ НОГИ НЄ ПОМАГАЮ

Мойому оцови мено Владо. Ма кафово власи и желєни очи. Моцни є и весели. Люби ношиц фармерки, тренерки, триков и маїцу. Добри є и прето го любим. Од рана до вечара роби на полю. И дома ма вельо роботи. Карми статок и топи до пеца. Оцец рано зоз дїдом пиє кафу. Кед идзе зберац сламу и бетелїну, вола и мнє на польо заганяц трактор. Вечар кед придзе дому вистати, такой лєга спац.

У

зоолоґийней загради хлапец ше длуго припатрал на животинї у клїткох и оборох.

– Оцец, пать, заяц! – скричал хлапец, док оцец стал кус далєй и писал СМС порученє.

– Интересантно. Як ши тото заключел? Предпоставям же ши го добре поопатрал, окреме уха?

– Га... гей, алє баржей ноги. Кед бим патрел лєм на уха, могол бим го помишац зоз маґарцом, медзитим, кед сом лєпше попатрел на ноги, бул сом цалком сиґурни же то заяц.

– Чом? Ша, и вон ма штири ноги як и маґарец.

– Гей, алє його заднї ноги длугши як преднї.

– Одличне замеркованє!

– заєдлїво одмумлал кенґур, по абориджински, так же го нїхто нє розумел, та одскакал далєй од огради, нє чекаюци конєц приповедки.

Михал Хромиш, II, Дюрдьов

Sara Gardi, II, Kocur

КЕД Я БУЛА ВЕЛЬКА Кед я була велька, могла сом лєциц по цалим швеце. Могла сом и шедзиц на хмари и рисовац по нєбе. Раз сом у єдним цмим лєше набила вельку мишу, а можебуц и вецей миши. Кед сом була велька, моя мац мушела кажде рано попиц полну шольку млєка. Нїхто ми нє шмел загашиц телевизор и послац ме спац кед сом патрела рисовани филми. Раз сом победзела злу русалку. Зоз пайташками сом танцовала по квецу, а могла сом уджобнуц кажду пчолку. Так то було кед я була велька. Теодора Фа, II, Руски Керестур

ШНЇЄМ О ПУТОВАНЮ ДО АМЕРИКИ Моя шестра у Америки. Там ше длуго путує на авиону. Почал сом ше интересовац дзе Америка. Обрацал сом ґлобус, цагал сом з пальцом раз тадзи, раз тамаль и розпитовал сом ше о шицким. Тераз знам же кед у нас два годзин пополадню, у Америки седем годзин рано. Ванеска ми указала слики своєй улїци и хижу у хторей бива. Барз ше єй там пачи, бо ма часу и за путованя. Я путовал найдалєй на морйо, до Бечичох. Бул сом и на Златибору на жимованю и у Мадярскей у Морогалому на купаню. Паметам добре як сом путовал на гайзибану, алє сом ше ище нїґда нє вожел на авиону. Видзел сом авиони и з блїзка и на телевизиї. Вельо раз задумуєм же путуєм на авиону и шнїєм же лєцим прейґ Атлантского океану. Верим же ше ми єдного дня мой сон виполнї. Андрей Русковски, V, Коцур

16

Zlatka Kanxh, IV, Dxrdqov

У НАШИМ ДВОРЕ Наш двор барз вельки. У нїм єст вельо заградки зоз вшелїяким квецом. Маме и фонтану. Я окреме любим тот двор вяри, кед ше природа будзи зоз жимского сна. Теди почина розквитац квеце хторе нам краши цале обисце. Найкрасши ми червени ружи, бо барз приємно пахню. Шестра и я вше помагаме мами коло квеца. Полїваме го и прикармюєме, же би баржей росло. У дворе маме и банани. Кед вирошню, маю вельки лїсца, та ше под нїх мож и скриц. Шестра и я ше у дворе часто бавиме зоз лабду. Маме и єдну хижку у хторей єст вельо судзинки за бавенє. Дакеди ше бавиме зоз писком, та вец у тих судзинкох печеме колачи. Влєце у дворе маме вельки базен. У нїм ше шицки вєдно купаме. Любим кед шедзиме на тераси и кед слухаме чвиринканє веселих птичкох. Ребека Семан, III, Руски Керестур

Преложела М. Р.

ВЕСЕЛИН МИЛИЧЕВИЧ

ПЕРИНКА ЗОЗ ГВИЗДОХ Гевтим хтори нє маю домик, нє грею ше у цеплих гнїздох, нєбо посила дарунок нїжну перинку зоз гвиздох. Пажица им посцель широка. Душек мегучка трава, а на заглавку зоз квеца одпочива ше им глава. Та най там крашнє шнїю док нє дойду до гнїздох, позакруцани у златней перинки зоз гвиздох.

Прешпивала М. Римар

СЛОБОДАН ВУКАНОВИЧ

ФАНТАЗИЯ – Владимир, цо ци значи тото, лабда зоз очми и ухами?

– Оцец, то наша розгварка з лабду. Приповедаме як зме дожили змаганє.

– Прешлого штвартку сце рисовали як мур доживює вашо рисованє и порученя по будинкох и мурикох. Ваш наставнїк подобовей уметносци...

– Наш класни старшина гвари же наставнїк подобовей уметносци праве чудо снох и яви. – Цо то значи?

– Значи, значи... же ма фантазию.

– У сну и на яви – додава мац.

9

ТАКА МОЯ БАБА Я мам барз добру бабу. Мено єй Мария. Вше є нашмеяна и весела. Люби шпивац. Баба ма чарни власи и цми кафово очи. Ноши кафово окуляри. Кед пойдзем до нєй спац, рано вєдно пиєме чай. Барз любим свою бабу и любим буц у нєй. Вона барз вредна. Роби у пекарнї. Кед ма часу, шиє на машини. Елеонора Дудаш, II, Руски Керестур

РАЙКО ЛУКАЧ

СЦИГЛА НАМ ЯР

КОГУТ ЗОЗ СТАРОГО БУКВАРА

Сцигла нам цепла и приємна яр. Днї вше длужей тирваю. Кеди-нєкеди спаднє дробни диждж. У заградкох викукую подшнїжнїки. Нєодлуга на древох будзе вельо квитки. Прилєца и пчоли и оси. Мотилї вєдно зоз квецом украшую младу желєну траву. Приємно шедзиц вонка на швижим воздуху. Закрица на хижох сухи. Нєт анї шлїду од шнїгу. Я любим яр, бо анї нє барз жимно, а анї нє горуцо.

З

а домашню задачу достали нарисовац когута. Хлапец цале пополаднє препровадзел у рисованю, алє ше му нє удавало ускладзиц когутову главу, гребень, джубок, око, пирє, хвост, кридла и нохци. Вше у дачим погришел, та таки огорчени, зоз ґумку сцерал, сцерал... и там змазґрал и згужвал єден, други, треци и хто зна хтори папер. Видзерал их, та тека була вше ценша. Хто зна покля би тирвала хлапцова застараносц и страх, кед би до нїх нє пришол його бачи. Патраци як ше трапи, предложел хлапцови най вежнє стари буквар хтори достал од єдного старшого школяра пред тим як почал ходзиц до школи, та най з нього прекопира когута. Учитель им забранєл же би таке робели кед маю дацо нарисовац, алє тераз го нє влапи на дїлу, бо нє будзе докази. Хлапец шмело подложел теку под стари буквар. По линийох когутовей подоби осторожно цагал клайбас и охабял идентични шлїд на паперу уцагнутим попод рисунок, а вец ище осторожнєйше тоти шлїди претворел, тераз зоз добре заструганима древенима печацами, до цифрованого когута. Учитель ишол по учальнї и каждому школярови уписовал оцену за когута. Сцигол и по хлапцову теку. Станул, алє ше нє схилєл же би оценєл рисунок. Без слова нашол у хлапцовим буквару папер дзе бул когут, чудуюци ше же нєт анї шлїду од клайбаса и копираня. На концу ше му питал хто му нарисовал когута.

– Я! скричал хлапец, ище вше горди и сиґурни до себе и до свойого дїла.

– Нїхто ци нє помагал?

– Нїхто!

– Добре, кед так, вец нам нарисуй ище єдного такого когута. Тераз рисунок бул бридши як вчера. Рисовал и сцерал, розмасцовал печаци, гужвал папер, видзерал и сценшовал теку, а од красного когута нє було анї шлїду. Хто зна покля би тирвало тото трапенє, кед би до учальнї нє вошол хлапцов оцец. Учитель ше му такой питал чом помагал синови нарисовац когута. Оцец ше ошмихнул, указал з пальцом на сина, хтори викуковал спод лавки, та потолковал же за шицко виновати хлапцов бачи, бо го нагварел най прекопира когута зоз старого буквара. Оддихли нараз и учитель и хлапец. Хлапец же вецей нє муши доказовац фалшиву правду, а учитель же му нє случайно була подозрива хлапцова початнїцка виртуозносц.

8

Преложела А. Р.

Boris Tirkajla, II, Dxrdqov

Марина Джуджар, IV Русдки Керестур

ЯК ПРЕПРОВАДЗУЄМ ШЛЄБОДНИ ЧАС ЛЇЛЯНА КРСТИЧ

ПОМЕ ДО ВСЕЛЕНИ Нєдзеля нєшка, дружтво, и нє идземе до школи, гайде, поме дакус до вселени пиц кока-коли. Будземе лєциц по линиї по хторей птици лєтаю, там, понад авиони дзе ше комети шпацираю. На тей драги полней слунка мегкей як гадвабна посцелка, белаве нєбо, най шнїєме, розшири свойо криделка. До вселени пиц кока-коли гайде, такой рушайме, и у белавих висинох квеца надїї натаргайме. Прешпивала М. Римар

Нєшка велї дзеци свой шлєбодни час препровадзую опрез компютера лєбо зоз мобилним телефоном. Вецей нє виходза на улїчку бавиц ше з пайташками. Кед сом була менша, накадзи сом ше врацела зоз школи и виробела домашнї задатки, такой сом бежала на улїцу бавиц ше „медзи двома огнями”, „цифровани вайца”, „крокодили”, а вечар, накадзи ше змеркло, бавели зме ше на джмурки. Нажаль, тоти часи, кед нам було найкрасше, прешли. Нєшка дзень єдного дзецка випатра так: у школи ше бави на телефону, кед ше враци зоз школи, такой уключує компютер, а домашнї задатки охабя за познєйше. Яки дожица з дзецинства му останю у найкрасших памяткох, кед є вше у хижи, при компютеру? Мушим припознац же и я вельо часу препровадзуєм приповедаюци прейґ телефона з пайташками. Требала бим ше вецей учиц, бо ходзим до осмей класи и нєодлуга будземе мац примаци испит. Кед ше нє пририхтам добре, будзем бановац за часом котри сом препровадзела на нє барз мудри способ. Любела бим вецей помагац мацери у домашнїх роботох, алє пре вельо школски обовязки, нє можем. Кед мам часу, любим на интернету патриц даяки филм котри ми укаже як бим ше

могла лєпше орґанизовац и виплановац шлєбодни хвильки. Любела бим кед бим мала вецей часу и за ученє, алє и за помаганє у обисцу. Жадам ище вецей сцерпезлївосци и дзеки шедзиц и учиц ше. Свой шлєбодни час найкрасше препровадзуєм влєце, бо вонка цепло, дзень длуги, нє мам школски обовязки, та сцигуєм буц и зоз пайташками и робиц и одпочивац ше. Аня Роман, VIII, Дюрдьов

Matej Erdel<, V, Ruski Kerestur

17

Visti zoz {koloh...

ШТЕФАН ЧАКАН

В

МЕДЗИОКРУЖНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА У Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове 2. априла того року отримане 6. Медзиокружне змаганє зоз руского язика и язичней култури. На нїм участвовал 71 школяр од пиятей по осму класу основней школи зоз тринац местох. Найвецей змагательох було зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова дзе ше порядна настава одвива по руски, а зоз Нового Саду, Ветернику, Сримскей Каменїци, Сримскей Митровици, Бачинцох, Бачкей Тополї, Нового Орахова, Кули, Вербасу и Савиного Села змагали ше школяре хтори руски язик виучую як виборни предмет.

За тото змаганє ше дзеци барз добре пририхтали, та посцигли и красни успихи. На Републичне змаганє, хторе ше отрима 21. мая у Дюрдьове, пласовали ше вєдно штерацецеро школяре седмих и осмих класох: двацец пецеро хтори порядну наставу маю на мацеринским язику, и петнацецеро хторим руски язик виборни предмет. Змаганє орґанизовали Министерство просвити, науки и технолоґийного розвою Републики Сербиї, Дружтво за руски язик, литературу и културу и Основна школа „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове. Шицки учашнїки на Змаганю достали на дарунок руски кнїжки и припознаня. Р-р

НАГРАДЗЕНИ РЕЦИТАТОРЕ На тогорогней Зонскей смотри рецитаторох у Бачу медзи 128 учашнїками були и єденацецеро хтори рецитовали по руски. У младшим возросту ше змагали школяре нїзших класох: Милица Михальовски зоз Дюрдьова, Минеа Югас и Микола Еделински зоз Руского Керестура и шицки тройо ше пласовали на Покраїнску смотру. Спомедзи шесцерих школярох висших класох на Покраїнске змаганє пойду Валентина Михняк зоз Дюрдьова, Марко Недич зоз Дюрдьова и Тимеа Будински и Желько Виславски зоз Руского Керестура, а у катеґориї штреднього возросту змагали ше и Валентина Салаґ зоз Дюрдьова и Матей Шепински зоз Руского Керестура. У конкуренциї старшого возросту участвовали Николета Недич зоз Коцура и Мирослав Малацко зоз Руского Керестура и обидвойо ше пласовали на Покраїнску смотру до Сечню. М. А.

ДЗЕНЬ ШКОЛИ У САВИНИМ СЕЛУ У Основней школи „Бранко Радичевич” у Савиним Селу 27. марца було вельке швето. Преславени Дзень школи, и означена 110-рочнїца будинку у хторим ше тота образовна установа находзи. У богатей програми участвовали вельо школяре хтори указали же окрем сербского язика на хторим ше одвива порядна настава, вони там уча и мадярски, словацки, русийски, английски и руски язик. Наставнїца Леона Олеарова у тей школи трима годзини нашого мацеринского язика, та своїх вредних школярох за тоту шветочносц научела шпивац по руски. М. Р.

18

РОЗГВАРКА НА НЄБЕ

исоко на ясним нєбе, як кед би под нїм були розсипани дробни швичочки, озвала ше Зорнїчка ґу Мешачку, котри ше праве скрил за стриберну хмарку, криюци смутни попатрунок на Жем: – Вше баржей поцерпам, мили Мешачку, же нєодлуга придзе конєц нашому безпечному животу ту на нєбе. Сателити зоз жеми нам забераю животни простор, а видзим же приноша на нєбо вше векши сателити и платформи. Погварка ше же рихтаю принєсц якишик дзела на гвизди. Хто зна чи уж за гвиздами нє покрити даяки дзела, лєм их ми нє видзиме!?

– Маш право, Зорнїчко – одвитовал збляднути и застарани Мешачок. – Видзел сом добре и поцерпал, же кед лєм єдну часц оружия зоз Жеми пренєшу ту на нєбо, же вецей нє будзе мира и покою на нєбесних дильовох. Дубонь дзелох на Жеми ше премесци ґу нам на нєбо! У тим, даскельо гвиздочки згасли и спадли з нєба, охабяюци за собу длугоки ясни шлїд... Обачела то Зорнїчка и здихуюци пошептала Мешачкови: – Добре тим гвиздом цо згасли и попадали, голєм нє буду шведкове страхотом котри ше, ниа, вше баржей приблїжую зоз Жеми на нєбо!

– Уцихнї, нє гутор так – учитковал бляди Мешачок Зорнїчку, а нєодлуга потим почало швитац. МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

НА ПОЛЮ Копачка була. Ярнї цепли южни витрик подувовал. Вшадзи ше чувствує пах оранїни и младих рошлїнох цо праве виросли. Польо длугоке, длугоке... Нїґдзе му конца.

– Оцец, чом ши купел таке длугоке польо? – опитал сом ше.

– Ша, за исти пенєж патрел сом же би було цо длугше – одповед оцец. Нє зробел сом богзна цо, алє главне же и я мал мотику. А же бим нє забридал у роботи, мац надумала же як би ме зацикавиц.

– Сину, ти лєм пать дзе найвекша груда. Вец сциха ґу нєй з мотику. Под ню сиґурно ярабица знєсла ваїчка. Кед их найдзеш, буду твойо. И вецей нє мушиш копац. Дал сом ше до роботи. Раз до оцового, раз до мацерового шора. Глєдал сом дзе була найвекша груда. Алє нїч. Уж поладнє. Нїч. Наполудньовали зме ше и дакус зме одпочинули, мац поставела два мотики горе порисками, дас на пол метера оддалєни єдну од другей, розпре-

старла на нїх покровец, як хладок, а на жем положела оцову реклу, та сом кус оддримал. Кед сом ше пребудзел, оцец и мац уж були у роботи. Моя мотика ме чекала. А ярабицово ваїчка? Такой сом ше дал до роботи. Копем, копем цо векши груди и – нїч. Кед уж було ґу вечару, наид зем на найвекшу груду. Голєм ше мнє так вид зело. Кед там – ваїчка. Алє якиш чудни ваїчка були. Фарби мали вшелїяки: били, каменкови, желєни, червени...

– Оцец, тоти польски ярабици маю исти ваїчка як цо предаваю у предавальнї.

– Нє знам же цо то за файта. Покоштуй, можебуц и смак маю таки – гварел оцец. Кед я до устох, а воно смак исти як и гевтих у предавальнї. Тераз ми ясне же прецо тота „файта” ярабицох аж пред вечаром, кед уж робота при концу, зохабя свойо ваїчка.

7

ЗА ЧИСТЕЙШИ И ЖЕЛЄНШИ ШКОЛИ У ВОЙВОДИНИ

ҐОРДАНА БРУН

КЛИМАТСКИ ХОРА ПЛАНЕТА ОСОБИ: Томислав, Йован, Нарциса, София

ТОМИСЛАВ: Товарише, цо ше то збува? Чи и вашо родичи таки застарани пре пременки клими? Мойо лєм о тим приповедаю. Патра телевизийни емисиї и лєм ше яйкаю. ЙОВАН: И ми вчера слухали спозореня о приходу того страшного витра „Ел ниня”. Оцец гвари же, на щесце, нє приходзи до наших крайох. НАРЦИСА: А моя баба, хтора водзи главне слово кед у питаню хвиля и проґнози, лєм жуброта и дудре. Гвари же ше дакеди крашнє знало кеди хтора рочна часц. Тото тераз, зохрань нас, Боже. Подшнїжнїки виквитли у януару, а од шнїгу анї шлїду. Голєм кед би дакус позакривал шаца! СОФИЯ: Чули сце же ше медведзи у Шпаниї оддумали од жимского сна? ЙОВАН: А цо вец робели? Яй, яке то страшне кед мушим меняц звикнуца. Ниа, наприклад, нам би було страшно кед бизме пре хвильово нєпогоди нє ходзели до школи!? НАРЦИСА: Ти ше вишмеюєш, а климатски пременки нє франта, знаш? А окрем того, барз швидко би ци допило без школи, а хто зна яки би нєволї залапели наш край! СОФИЯ: Як цо ше уж случело зоз єдним островом у Бенґалским залїве. Єдноставно скапало! Розумице? Вецей го нєт! ЙОВАН: Поєдла го цица-маца, поведол би мой оцец. ТОМИСЛАВ: Лєм це слухам, Йованє! У твоїм мозґу очиглядно єст вецей як 75 проценти води, кельо кажди нормални чловек ма. Ти цалком водови, та прето можеш буц таки ровнодушни при споминаню таких страшних стварох. НАРЦИСА: Знаш, Томо, можебуц ше вон лєм прави же му нє бриґа. Єст людзох хтори свой страх скриваю приповедаюци два за три. СОФИЯ: Чи ше боїме чи нє, точне же нєдавно у Европи була велька нєпогода. Людзе умерали... поваляни хижи... вельо чкоди було. Страшне! ЙОВАН: А анї нє була права жима. Кед ше предлужи тото оцепльованє, шнїг зме годни видзиц лєм на сликох. Розуми ше, окрем тих хтори

6

маю можлївосци уживац у скияшских центрох на високих горох. НАРЦИСА: Праве так. Гваря же наша планета озбильно хора. Науковци твердза же тим пременком клими найбаржей допринєсли людзе. Насампредз тоти хтори ше нєпреривно вожа на автох. ТОМИСЛАВ: Правда, Нарцисо! Наша учителька вше гутори же ше велї людзе гнїваю на заґадзени животни штредок, а сами нїч нє робя же би нє було так. ЙОВАН: За початок – могли би ше дакус менєй вожиц на автох. СОФИЯ: И нє лєм тото! На нашей планети пре пременки клими и пре звекшованє температури маме вше менєй води за пице. НАРЦИСА: Чудне, агейце! Два трецини планети творя моря и океани, а скоро половка шветового жительства смиядна. ТОМИСЛАВ: Га, нє мож пиц слану воду, а ище нє найдзени способ як направиц воду! СОФИЯ: Нє забудз, води нєт и пре вельки суши. Чула сом на телевизиї же и у Сербиї пре пременки клими будзе пустиньски предїли. ЙОВАН: Людзе, за нєшка ми досц тей „шветлей” будучносци! Гайде, идзме ше бавиц! Нєшка таки красни слунечни дзень. Преложела М. Р.

У

Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох 18. априла того року отримани Саям гортикултури и проєкта „За чистейши и желєнши школи у Войводини”. Орґанизовани є вєдно зоз Еколоґийним здруженьом „Били баґрен”. Парк опрез школи випатрал як прави саям. На нїм було вшелїякого квеца, младнїки и нашеня, а кед го ярнї диждж надумал пополївац, манифестация гортикултури, домашнього виробнїцтва и етно детальох предлужена у школским голу. Дзецом були интересантни креативни роботнї дзе зоз рециклованого материялу правели рижни предмети, та на вистави було кошарочки виплєцени зоз старих новинох, квеце зоз пластичних фляшох, рамики за слики зоз паперу и картону... Тема проєкту Покраїнского секретарияту за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци „За чистейши и желєнши школи” була „Наша планета як гвизда, вона ше блїщи бо є чиста”, та школяре з Ґосподїнцох, чия школа ше того року уключела до проєкту, направели виставу своїх литературних и подобових роботох на тоту тему. На вистави були и роботи школярох ОШ „Бранко Радичевич” зоз Нового Саду, хторих на годзинох виборного предмета „Народна традиция” инспировали хусточки и други предмети на главу. У богатей програми, виполнєней насампредз зоз змистами хтори вязани за еколоґию, очуванє животного штредку и рециклованє секундарних сировинох, участвовали попри домашнїх, и госци, школяре зоз ОШ „Милош Црнянски” зоз Жаблю, ОШ „Дюра Якшич” зоз Чуроґу и ОШ „Йован Йованович Змай” зоз Дюрдьова. Културно-уметнїцку програму украшели и нашо танєчнїки зоз КУД „Тарас Шевченко”, шпиваче зоз КУД „Бранислав Нушич” зоз Дюрдьова, и Танєчна ґрупа

М style ples „Dens” а представели ше и успишни рецитаторе. Наймладшим учашнїком Сайму, дзецом предшколского возросту, главна подїя бул дефиле маскох и дефиле домашнїх любимцох, а ґосподїнским школяром барз во-

збудлїви бул еколоґийни квиз. Члени Карате клуба „Младосц” з Ґосподїнцох представели здрави стил живота, а школяре другей класи виведли бабкарску представу „Тайна любов”, хтора завжала треце место на окружним змаганю у бабкарстве. Виставу своїх експонатох мало и Ловарске дружтво „Фазан” з Ґосподїнцох, а Актив женох на вистави представел ручни роботи и смачни колачи. На концу манифестациї Таня Тот, директорка школи у Ґосподїнцох и Миодраґ Живкович, предсидатель еколоґийного здруженя, подзелєли учашнїком дипломи и припознаня. М. Р.

19

РЕБУСИ

ЛАВИРИНТ

Avtor: Silvester D. Maka>

Помогнї пчолки прелєциц по лавиринту и шеднуц на тото пахняце квеце. НАЙДЗ РОЗЛИКИ

Тоти заячки випатраю як двойнята, алє кед лєпше опатриш и кед ше потрудзиш, найдзеш медзи нїма 10 розлики.

20

СЕРАФИНА МАКАЇ

ПЕРО

Спочатку зме ше трапели, док ше Перо нє звикнул – Сенко, дораз пойдземе до лєса позберац дрепиц млєка зоз фляшки, алє вец ше нє могол лєм во цо зме вчера напилєли. Вежнї до фляши води, нацицкац кожого млєка. Швидко роснул. Кед зме бо ше затримаме! – наказал ми оцец и запрагнул скричали: -Перо! вон такой прибегнул. Зожил ше до коча нашого шарґу Армана. Рушели зме. з нами. Капурка на огради вше була лєм приварта, Лєс пахнє на швижу траву, окупану у раншей та Перо могол виходзиц вонка. Одходзел до лєса, роси. Шпив птицох ми украшує слунковити октоалє ше вше врацал ґу нам и ґу мирици полней з берски дзень. Арман понагля, бо є добре накармеєдзеньом. Шицки зме го барз любели. ни. Я уживам у красоти вчасней єшенї. А вец єдного дня до нас пришли на авту якиш – Стой! Стой! – кричим на оца. – Ту, у гущави людзе, та понукли оцови шумни пенєжи за салаш. ше цошка кормаца, глєда помоц! Надумали там направиц фабрику. Ми ше одселє– Гооооп, стой, Арманє! ли до варошу, а Перо остал. О даяки час нагвареСкакам з коча до трави и ниа... сарньочка. Мала сом оца най пойдземе там дзе бул наш салаш. ла, нїжна, стануц нє може, бо єй ножка покалїче– Перо! Перо! – длуго сом го волала, алє вон на. ше нє зявел. Нїґда сом нє дознала цо було з моїм – Оцец, я ю сцем однєсц дому. Треба єй помогПером. нуц.

– Та, удян, Сенко, цо зоз ню почнєме?

– Алє, оцец, вона ту загинє, або ю дацо поє! – модлїм МИХАЙЛО КОВАЧ го и аж плачем.

– Но, добре, бер ю, алє ше ти о нєй маш старац! Приставам. Дзекуєм оцови и облапям го коло шиї. Кед зме пошли дому, мац ше нє барз зрадовала новому членови, алє якош прилапела сарньочку.

– Яке же му даш мено?

– Я уж вибрала мено. ТАЩОК: Будзе Алиса. Мили брацику, послухай скарги, – Алиса? Нє видзиш же є а скарги мойо нє буду мали: хлопского роду? То вон – того ми лєта пайташе твойо гвари ми мац. зоз гнїзда дзеци повиберали!

– Вон? Вец нє знам як го Поведз, брацику, як би їм було накресциц. Нє мам идею. кед їх би з хижи злодїє вжали?

– Нє маш идею? – озвал Чи би и вецка, пайташе твойо ше оцец. – Ша най будзе Певесели ошмих на лїцу мали? ро!

– Перо? Прецо Перо? ХЛАПЕЦ: – Га, так, Перо. Кед сом Твойо нєщесце наисце вельке, бул лапец, мал сом малого аж слизу болю виволац може, барана, а було му мено Перо. алє ше умир и поцеш, брату, – Добре, вец най сарняче и ту лєм школа, то знай, поможе. будзе Перо – пристала и мац и я. Вона их, вер ми, поучи крашнє Ножку зме му намасцели най цали живот то паметаю: зоз чисту швиньску масцу и же то и птици, як мали дзеци, завили зме ю. Олєгчало му, у першох цепле серденько маю. та пробовал стануц. Алє, зявела ше друга бриґа. Перо нє знал єсц, бо озда при своєй мацери лєм цицкал.

– Дораз я подоїм козу, та го накармиме на фляшку.

ТАЩОК И ХЛАПЕЦ

5

G

YNKO RAC

U

KRAVAR^IK irko {e vracel zoz {koli, odlo`el olovnoterhovnu ta{ku z kn<`kami, tekami i drugim potrebnim i nwpotrebnim {kolskim priborom. Nw oklwval dlugo. Takoj po{ol poglwdac d<da, bo drugi u obiscu buli barz zav`ati. Mac u kuhn< varela poludzenok, ocec bul na polx, baba namiryla nwzasitni drobiz}: ka~ata, kur~ata, pulq~ata, gu{ata, bo tih malih gladomorcoh nw mo` lwm nasicic.

– D<du, d<du, d<du! – kri~i Mirko po gumnw na cale garlo.

– Gej, ~uwm, ~uwm – ozdziva {e d<do zoz zagradi dze po{ol nako{ic pra{atom betel<ni. – Co take va`ne `e nw mo`e{ pri~ekac?!

– Bome, d<du, barz va`ne. Va`nwj{e u` nw mo`e buc!

D<do rucel pra{atom betel<ni, ta obidvome “hlopi” po{edali na lavo~ku pod gru{ku. Mirko po~al svox pripovedku.

– V~era zme zoz su{edovim Mi`om u wdnim Kalendare, dze{ka i|e zoz per{ej polovki pre{logo vika, na{li interesantnu pripovedku “Slu`ka”. Ked zme x pre~itali, barz zme sanovali togo hlapca co od malx~ka mu{el slu`ic u wdnogo }azdu. Pod ~as lwtn<h vakacijoh tam ~uval kravi, bo jogo rodi~i buli barz hudobni, ta i dzecko mu{elo zarabyc.

– Poznata mi, sinu, tota pripovedka. To pravda pravdu~ka. Pred pejdze{at i vecej rokami kolo valalu bulo sala{i yk pe~arki posle di`d`u.

U hl<voh i aklqoh bulo velqo statku, najvecej kravi. Na pa`icoh, lukoh i dwpoh kolo sala{oh slu`kove i doma{n< hlapci ~uvali kravi – potverdzel d<do Mirkovi.

– A vi, d<du, buli slu`ka? – lxbopitl<vo {e opital unuk.

M

– Nw, y nw bul slu`ka, alw som robel velqo roboti yk i slu`kove, ta daraz a` i vecej... Rano som staval nakadzi {e rozvidnwlo , nacagnul som bo~kori na nogi, umil som tvar yk ma~ka z labu, v`al kantu za mlwko i skokom prez kukurici, slune~n<ki, cvikli i po brazdoh vikla{enogo `ita, ponaglyl som na dwp podo<c tri kravi. Drugi tri i|e buli ylovki, a z n<ma pasol wden od`iti buy~ok.

– A toti kravi, d<du, buli calu noc na dwpu? zainteresovano {e pital Mirko.

– Gej, ked {e na dwpoh na yr sko{elo travu i ked {eno bulo visu{ene i povo`ene na sala{, vec ocec odvezol na dwpi krosna z rol<, ta pri n<h vnoci buli povyzani kravi. Dok {e nw sko{elo `ito, nw mo` ih bulo ka`di ve~ar priganyc na sala{.

– I vi, d<du, sami dowli toti kravi? Kelqo roki sce tedi mali? – pita {e dalwj Mirko.

– Mal som lwm dze{ec roki. Hodzel som do {tvartej klasi. Ked som podowl, dakus som odpil z kanti i vec som skokom ponaglyl na sala{, velqo raz i pla~uci... Vec som, zoz belx{om u ruki i zoz torbi~ku u htorej bulo dakus slan<ni, wdna cibuly i kromka hlwba, v`al kravarski batog i ponaglyl popu|ac kravi na pa{u, bo na dwpu u` bul ~upor kravoh zoz su{edskih sala{oh. Tam me ~ekali pajta{e-kravar~iki. O kravarskim `ivoce wst velqo pripovedki, ta ci drugiraz predlu`im pripovedac – gvarel d<do unukovi.

СУБЄКТ – Кед повем „Крава паше траву”, дзе ту субєкт? – пита ше учителька школяром.

– На пажици! – одвитує Мирон з першей лавки.

ЗНЇЖЕНЯ – Хтори то час: я купуєм, ти купуєш, вон купує..., – пита ше учителька Ясни.

– То час кед у робних хижох и других предавальньох вельки знїженя ценох – одвитує Ясна.

MO

R

ШПОРОВАНЄ Мац задумана шедзи зоз сином при столє, та гвари: – Же бизме могли купиц нови авто, мушиме шицки барз шпоровац. Оцец обецал же нє будзе ходзиц до карчми, а я нє будзем ходзиц до кина.

– И я сцем з вами шпоровац. Нє будзем ходзиц до школи – предложел син.

ЄДНАКОСЦИ На перши попатрунок випатра же тоти єднакосци нє маю нїякого смисла. Медзитим, кед дакус лєпше опатриш и роздумаш, увидзиш же ту єст якаш законїтосц. Найдз ю и место знака питаня полож одвитуюце число. (Ришенє: Кед числа на лївим боку напишеш зоз римскима цифрами, числа на правим боку єднакосци представяю чисто смужкох зоз хторима ше пише тоти римски числа. Значи, ? = 4 (7 =VII)

ОФАРБ РИСУНОК

КЛЇНОК

Горизонтално: 1. Транспортна превозка (терховни и путнїцки); 2. Хлопске мено; 3. Кратки лєтни дижджи; 4. Мали уяш; 5. Сладководна риба (ма писки як качка); 6. Угел у хижи; 7. Перши и треци вокал.

4

Офарб шицки поля означени з точками, та дознаш цо скрите на тей слики.

Кед точно ришиш шицки горизонтални колони, у перших коцочкох вертикално достанєш назву ґалєра на женскей блузни лєбо сукнї.

21

За априлске число „Заградки” до

Редакциї сцигли 138 роботи од вредних сотруднїкох. Вербас: Тияна Варґа, Оленка Контра, Милун Колошняї, Никола... (овода); Мирослава Колошняї, Невена Чавич, Єлена Ґайдош, Ивана Варґа, Андрей Уйфалуши, Теодор Тот, Борис Буила, Андрей Киш, Михайло Бесерминї (I); Драґана Оґризович, Валентина Сабадош, Ивана Гарди, Кристина Будински, Андєла Ненезич, Мария Милановски, Андєла Миклош, Александар Мишевски (II); Ивана Чизмар, Иван Сеґеди, Страхиня Познанович, Митро Уйфалуши, Антоний Контра, Константин Тот, Йован Стефанович (III); Михаела Миклош, Андєла Миклош (IV); Йована Скокнич (V); Давид Ненезич (VI); Сандра Брил (VII). Вєдно 46 роботи. Коцур: Мартина Уйфалуши, Патриция Будински, Михаела Ґубаш, Ана Папуґа, Стефан Буила, Борис Скубан, Томислав Бесерминї, Лео Бесерминї, Андрей Дорокхази (I); Мария Скубан, Сара Гарди, Сара Ґайдош, Марина Медєши, Иґор Чордаш, Алекса Дорок-

хази, Вид Неделькович (II); Михаела Горняк, Катарина Ґайдош, Павле Бесерминї, Антоний Чордаш (III); Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Михаел Скубан, Давид Неделькович, Давид Гарди, Марян Шанта, Иван Кучмаш Дамир Олеар (IV). Вєдно 44 роботи. Дюрдьов: Елеонора Винаї, Ана Рамач, Милош Панич, Арсен Станкович, Иван Молнар, Алексей Раґаї, Михайло Мушицки, Стефан Молнар, Давид Будински, Никола Йовано, Стефан Ґнип, Давид Такач, Деян Такач (овода); Кристина Дюранїн, Марина Барна, Валентино Пушкаш, Михал Хомиш, Кристиян Будински, Борис Тиркайла (II); Лука Кухар, Иван Хромиш, Серґей Пап, Иван Скубан, Мирослав Марянов (III); Ясмина Будински, Златка Канюх, Серґей Пап (IV). Вєдно 29 роботи.

Кула: Лара Сопка, Мартина Барна, Никша Йоксович (I); Невена Ясович, Алекса Митрович (II); Анастасия Джуджар (V); Звездана Костелник (VI). Вєдно 7 роботи. Нови Сад: Лука Бабич (I); Сара Надрлянски (II); Матей Перкович (III); Милица Петрич, Ана Монар, Лука Якич (IV). Вєдно 6 роботи. Руски Керестур: Марина Джуджар послала 3 роботи. Ґосподїнци: Маша Колошняї, Драґана Иванов (I); Сандра Шошич (VI). Вєдно 3 роботи.

НАГРАДА ЗА „НАЙЧИСТЕЙШИ” СОСТАВ Медзи составами хтори того мешаца сцигли до Редакциї, було вельо состави зоз дробенкима гришками, а найкрасше по руски состав написала, та чисту петицу заслужела и награду достанє

Наташа Тамаш, IV, Коцур

Narodna biblioteka “Stoyn Trumi~“ Titel Smotra kirili~nej pismenosci “^itaj kra{nw pi{” 2015. розписує

ТРИНАСТИ KONKURS

za najlwp{i {kolski pismeni zadatok u {kolskim 2014/15. roku napisani na bolgarskim, makedonskim, ruskim, ukra<nskim и сербским язику za najkras{i rukopis u pismenim zadatku i i za kirili~nu kali}rafix (krasnopis) U s l o v i y: 1. Na konkursu max pravo u~astvovac {kolyre osnovnih, {tredn<h {koloh i }imnazijoh u Serbi< i okru`enx.

2. ^islo калиґрафских роботох зоз єдней {koli nw ogran<~ene. Писмени задатки посилац до 10 у єдней катеґориї.

3. Zadatki i kaliґrafski roboti mu{a buc zoz togo {kolskogo roku.

4. Za najlwp{i pismeni zadatki konkuruw {e u kate}orijoh mlad{i vozrost (3-4 klasa), {tredn> vozrost (5-6 klasa), i star{i vozrost (7-8 klasa) osnovnej {koli i {kolyre {tredn<h {koloh ({icki klasi), a za najkras{i rukopis u pismenim zadatku {icki klasi osnovnej {koli i {icki klasi {trednwj {koli ka`di u svo<m vozrostu.

5. Posila {e ori}inalni ve`banki zoz ozna~enim zadatkom za konkurs abo fotokopix pismenogo zadatku ~ix virodostojnosc overxw {kola.

6. Za kirili~nu kali}rafix (krasnopis) konkurux {kolyre osnovnih (1-4) и (5-8) i {tredn<h {koloh u kate}orijoh {vidkopis – zukosi, umetn<cki, stilizovani pisani bukvi; tradicijne pismo – postoyci stilizovani bukvi, poznata tipolo}iy; ori}inalna kali}rafiy – novi, `ridlogo formi znakoh; podobova kreaciy – podobovo zbogaceni i pregl<beni postoyci lwbo novi bukvovo znaki;

22

инициял – украшена велька буква (зоз хтору почина пасус лєбо слово); моноґрам – початни букви мена и презвиска у окреме стилизованей форми.

7. Kali}rafski roboti mo`u buc z ruku formovani i obrobeni na паперу, велькосци папера з блока за рисованє число 5.

8. Kali}rafskа robotа, окрем при инициялох и моноґрамох, муши (!) мац цалу азбуку и прилог (слоґан лєбо кратке виреченє) написане на язику и писму школяра зоз знаками (буквами) у уж прилапеней лєбо новоформованей кириличней типолоґиї.

9. Na ve`banki, odnosno, fotokopi< zadatku i kali}rafskej roboti mu{i buc meno i prezvisko {kolyra i nastavn<ka, klasa, nazva {koli i mesto, adresa i e-adresa {koli и телефон.

10. Roboti posilac дo 12. may 2015. roku na adresu: Narodna biblioteka “Stoyn Trumi~”, za (Smotru), 21240 Titelq, Glavna 12.

11. Za dodatni informaci< navolac ~islo telefona 021/860-185, 860-409, 064 8044 175, lwbo {e yvic na mejl: bibliotekatitel@eunet.rs 12. Dodzelqovanw nagradoh i pripoznanqoh budze na Dzenq slavynskej pismenosci, 24. may 2015. roku (Святи Кирил и Методий) О точним чаше отримованя манифестациї будзеце начас поинформовани.

Zdravo zagradkare!

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku

Кук! Видзим вас! Шедзице на Фейсбуку! Цешим ше кед ме волаце же бим з вами бавела компютерски бависка, гоч знам же бисце ме вше „ошили”, бо я у бавеню з кульками, стрелками, лабдочками... барз нєлапшна. Волїм я вам правиц вше нову и вше красшу од прешлей „Заградку”. Вона ше барз пачи и моєй колеґинї Ясмини Дюранїновей, та палє цо вам написала: Нєдавно почал робиц сайт НВУ „Руске слово”, на хторим и ваша „Заградка” ма свойо место. Там ше находза шицки числа часописа од януара 2012. року, та, кед єст дацо цо сце нє пречитали, лєбо ше жадаце дачого здогаднуц – шлєбодно нащивце сайт. На сайту ше находза и рижни бависка, и за тих наймладших и за старших, а понукнєме вам и други змисти. Ту сце нєодлуга годни опатрац и свойо роботи хтори пре огранїчени простор у часопису нє могли буц обявени. „Заградку” можеце найсц и на Фейсбуку, можеце нам и писац цо бисце любели читац на сайту, а ми ше потрудзиме же би ше то и зисцело. Наша адреса: Часопис „Заградка”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад, лєбо casopiszahradka@gmail.com и Часопис за дзеци Заградка на Фейсбуку. Чекаме Вас!

СИЛВЕСТЕР САЛАМОН

В

ПИСАНКИ

ельконоцна радосц вшадзи. Чисти, побилєни и пообцаговани хижи – як ластовки, желєни древа и луки и дзеци таки як и я з писанками у рукох. „Идз до церкви и тримай писанку у рукох, кед паноцец будзе пошвецац з воду”. То бул найглавнєйши розказ мацери на тото швето. Других дньох гучали прикази: пойдзеш до баби, принєшеш то и то, гушата треба чувац и др. Яки то бул лєгки розказ! У рукох красна, на червено и жовто и белаво помальована писанка (мац нєскоро вноци уж рисовала ю!), нови шмати на мнє, а на калапе ружа, з яку радосцу очековало ше хвильку кед паноцец мал пошвецовац шицки кошарки з пасху. *** Пошвецел паноцец з воду. На писанку, котру я на дланьох тримал, спадла капка води. Була пошвецена. А потим длуго, длуго стала дома на орманє у преднєй хижи. Нє шлєбодно було рушац ю, бо пошвецена, а и нє мож – орман високи бул гоч ше и на карсцель стануло. А була на жовто и белаво и червено помальована. Мац ю длуго мальовала. Бо ю пошвециц требало.

1. Ґлумци зоз Дюрдьова у представи за дзеци „Дурнїло” 2. Новосадски школяре у бабкарскей представи „Медведзова женїдба” 3. и 4. Учашнїки на „Бамби-фесту” у Руским Керестуре

3

ВОЙВОДЯНСКИ МУЗЕЇ „БАМБИ-ФЕСТ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Двацета дзецинска манифе стация „Бамбифест”, дзецох зоз керестурского оддзелєня „Цицибан” ПУ „Бамби” Кула отримана 2. априла у Велькей сали Дома култури у Руским Керестуре. У прекрасней програми участвовали дзеци зоз пейцох воспитних ґрупох, зоз своїма воспитачками Емилию Костич, Олену Русковски, Ксению Вучкович, Блаженку Мецек, Наташу Настасич и сотруднїцами. Представели ше и члени музичней секциї хторих водзи Татяна Фейди, и дзеци зоз малей школи английского язика зоз учительку Александру Надь. Же програма була така цифрована и весела, допринєсли и родичи помагаюци у виборе и правеню костимох за малих учашнїкох. Школярки, можебуц будуци ґлумици Яна Настасич и Ребека Семан наявйовали шмелих учашнїкох, а конферансу водзела и Марияна Цвєтичанин. За музику на програми бул задлужени Сашо Палєнкаш.

МУЗЕЙ СРИМУ У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ У голу опрез уходу до Велькей сали була вистава подобових роботох дзецох зоз шицких воспитних ґрупох у „Цицибану”. М. А.

„ВИТАМЕ ЯР” У НОВИМ САДЗЕ Уж традицийна школярска програма „Витаме яр” у Руским културним центру у Новим Садзе отримана 16. априла того року. Пририхтали ю у своїх школох на годзинох руского язика вредни школяре зоз своїма учительками Олю Яковлєв и Ана-Марию Рац. Зоз стихами наших поетох дзеци наисце щиро привитали найкрасшу и найпахняцшу рочну часц. За кажду рецитацию дзеци достали моцни аплаузи родичох, а после програми шицки учашнїки були наградзени и зоз закуску.

Р-р

МУЗЕЙ КОНЯРСТВА НА ЗОБНАТИЦИ Єдинствени у Европи, Музей конярства на Зобнатици отворени 1896. року. Окрем документох и материялох зоз обласци конярства и конїцкого спорту, у Музею мож видзиц и кочи, препарирани животинї и шицок провадзаци коньски прибор. Там фотоґрафиї, мапи, трофеї, пехари, припознаня и други предмети вязани за историят хованя коньох и конїцки спорт. Прицагуюца и опрема за конї зоз римского периоду и вельо експонати од наставаня тей познатей ерґели.

ПРЕМИЄРА ПРЕДСТАВИ „МЕДВЕДЗОВА ЖЕНЇДБА” За тогорочну театралну сезону наймладши ґлумци у Руским културним центру у Новим Садзе зоз свою учительку руского язика и режисерку Олю Яковлєв пририхтали дзецинску бабкарску представу „Медведзова женїдба”. Текст Десанки Максимович прешпивал Микола Скубан, адаптовала го Мелания Римар, а музику компоновал Мирослав Пап. Пред Драмским мемориялом, 16. априла дзеци за своїх родичох и товаришох премиєрно виведли тоту представу. Ґлумели: Лена Яковлєв (вивирка), Фиона Грубеня (медведжица Гена), Николина Миячич (лїшка), Марина Грубеня (наратор), Лука Вуячич (вовк), Альоша Дюранїн (заяц) и Михаило Пап (медведз). Режисерка Оля Яковлєв пририхтала и сценоґрафию, бабки и костими. М. Р.

2

Музей Сриму барз важна културна установа у Сримскей Митровици, основана 1885. року. Того року слави свой 130. родзени дзень. У Музею збирки зоз археолоґиї, историї, историї уметносци, етнолоґиї, природняцки и нумизматични збирки. Стаємна вистава археолоґийного материялу облапя период од початку насельованя городу, та по пад Сирмиюма до рукох Аварох у 6. вику. Найвекши вредносци Музея то лопов джиновского єленя зоз горнього плеистоцену, а драгоцина и слункова годзина, дробна римска пластика (статуи Меркура, Лара и Аполона), римски гирурґийни инструменти, Збирка рукописних кнїжкох зоз фрушкогорских манастирох и тисячи други експонати.

МУЗЕЙ ХЛЄБА У ПЕЧИНЦОХ Познати уметнїк-маляр Єремия вельо роки путовал, виглєдовал, зазберовал и мальовал, та надумал отвориц перши Музей хлєба у Сербиї. Отворел го 1995. року у Печинцох, нєдалєко од Руми. У нїм мож видзиц „драгу зарна жита по хлєб”, точнєйше, як ше дараз мишело и пекло хлєба, а мож чуц и интересантни приповедки о давних обичайох и способе живота людзох у тих крайох. У Музею виложени коло 2 000 етноґрафски предмети без хторих би класка жита нє могла сцигнуц по векну хлєба.

23

c

m y

k

ROK LXVIII • ^ISLO 4 • APRIL 2015 CENA 100 DIN

^ASOPI

Lara Sopka, I, Kula

David Nedelqkovi~, IV, Kocur

Ma{a Kolo{ny<, I, ]ospod<nci

Ivan Skuban, III, Dxrdqov

ECI S ZA DZ