Заградка 2 - 2019

РОК LXХII • ЧИСЛО 2 • ФЕБРУАР • 2019 • ЦЕНА 100 ДИН

ШКОЛСКА СЛАВА СВЯТИ САВА ПРОСВИТИТЕЛЬОВИ СВЯТОМУ САВОВИ НА ЧЕСЦ У Руским Керестуре Шветочни програми з нагоди Школскей слави дня Святого Сави, 27. януара отримани у шицких школох ширцом Сербиї, та так було и у школох у Руским Керестуре, Коцуре, Дюрдьове, Шидзе, Новим Садзе... У голу Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре шветочносц почала зоз Святосавску гимну и зоз пошвецаньом славского колача. Пригодни тексти о живоце того велького просвитителя, рецитал и леґенди и анеґдоти о нїм читали школяре основней школи по руски и по сербски. У музичней часци програми участвовал мали оркестер школярох на гармоникох и тамбурох з керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє у Кули, и шпивачки зоз руского оддзелєня Ґимназиї. У Коцуре У школи „Братство єдинство” у Коцуре на дзень Святого Сави православни паноцец пошвецел школу, славски колач и колїво, а у Доме култури отримана програма. После Святосавскей гимни школяре од першей по осму класу рецитовали, шпивали и ґлумели, а шицки точки були вязани за живот и дїло Святого Сави. Шветочносц дзецом помогли пририхтац їх учительки, наставнїци и вироучительки. Директорка коцурскей школи, Славица Байор школяром и шицким занятим у тей школи повинчовала швето и похвалєла шицких хтори посцигли замерковани успихи на рижних змаганьох. Члени КУД „Завичайно врело” зоз Коцура з нагоди Школскей слави у Доме култури отримали Святосавски концерт. У Дюрдьове Школска слава Святи Сава у Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове тиж означена зоз шветочну програму. У школским голу православни паноцец пошвецел школску икону и славски колач. Наставнїци зоз школярами пририхтали пригодни тексти о живоце и дїлу святого Сави. Програма виведзена по сербски, а окрем учительох, наставнїкох и школярох, присутни були и родичи. У Новим Садзе У Основней школи „Светозар Маркович Тоза” у Новим Садзе, шветочносц з нагоди Школскей слави отримана 27. януара, а почала зоз обрядом пошвецаня славского колача. Святосавску гимну и ище даскельо духовни писнї одшпивал школски хор, а виведзени и пригодни рецитал и драмска сличка. У програми участвовали и школяре хтори у тей школи ходза на годзини руского язика з елементами националней култури.

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor dr Boris Var}a Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Mariy Gudak Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Bla`ena Homa-Cvetkovi~ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Петроварадин

Здраво, заградкаре! Од децембра по фебруар жима нам поуказовала шицки свойо зуби: и здрави, и прахняви. Зоз здравима, билима ше преказовала кед шицко коло нас зоз шнїгом завяла. Прахняви вищиряла кед падал диждж, та шицко було зблацене, злюштане. Як ма буц, так будзе, а ви ше, дзеци, нє дайце поспреведац фебруарским шмишканьом лїтного слунка, бо фебруар з яру нє у любови. Жима ище вше може нафуркац шнїгу, та санки нє одкладайце, алє почекайце най тота рочна часц потроши шицки резерви, та най ше виступи яри. Як ше перше полроче зоз шветами закончело, так друге зоз шветами почало. Бул Дзень Руснацох, вец Школска слава Святи Сава, и Дзень залюбених. Чежко постарчиц тельо славеня, а ту би ше уж лапац и до ученя. И нє лєм до ученя, алє и до „Заградки”, бо фебруар кратки, а з чого скраєме марцовске число, кед нє попосилаце свойо найкрасши писньочки, состави и малюнки! Поздравям вас и чекам роботи од шицких сотруднїкох Ваша редакторка

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ТРИЦЕТОГО ФЕБРУАРА

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: Школярска програма з нагоди Националного швета Руснацох у Дюрдьове (Фото: С. Саламун)

Нєшка шицко наспак швета: крилатица рикверц лєта.

И кертица воду риє, стари кандур нафту пиє.

Зоз комина Голуб лєци шнїг ше кури, попод жем, слунко чарне лєци праше, лєм ше хмури. я го жем. Трицетого фебруара то ше трафя так з вечара.

ДЗИВИ ГУСКИ I Бул дїдо и баба. Мали вони єдно дзивче и єдного хлапца. Вибрали ше стари до варошу и наказали дзивчецу: „Ми идземе, дзивчатко, до варошу. Принєшеме ци медовнїк, купиме хусточку, а ти будз розумна, брацика чувай, зоз двора нє виходз”. Пошли стари. Дзивче положело брацика на травичку под облаком, а саме вибегло на улїцу и забавело ше. Надлєцели гуски, подзвигли малого и однєсли на кридлох. Прибегло дзивче, патри – нєт брацика! Бежало тадзи-тамаль – нєт! Волало дзивче, волало брацика, а вон ше нє явял. Вибегло на чисте польо; далєко гет лєци гупор гускох и нєстало го за чарним лєсом... „Напевно гуски однєсли брацика!” – подумало дзивче и рушело гуски здоганяц.

II Бежало дзивче, бежало, видзи – стої пец. „Пецику, пецику, поведз, кадзи гуски одлєцели?”

– „Кед поєш мой колач з ражу, повем.” А дзивче гутори: „При мойому оцови анї житни нє єм! – и бежи далєй. Бежи дзивче далєй и видзи – стої яблоня. „Яблоньо, яблоньо, кадзи гуски одлєцели?” „Поєдз мойо дзиве яблучко, та повем.” „При мойому оцови анї овоцнїково нє єм!” – гварело дзивче и рушело далєй.

Бежи дзивче и видзи: чече млєчна рика – побрежя зоз каши. „Млєчна ричко – кашово бреги! Поведзце, кадзи гуски одлєцели?” „Кед поєш мою просту кашу з млєчком, теди повем.” „При мойому оцови анї шметанку нє єм!” – и одбегла далєй.

III Длуго би дзивче мушело бежац, алє ше стретло з їжом. Сцело до ньго дзивче копнуц, алє ше бало же ше поджобе и пита ше: „Їжику, їжику, кадзи гуски одлєцели? ” Їжик указал драгу дзивчецу. Побегло дзивче по драги и видзи – стої хижка на куровей ножки, стої, окруца ше, у хижки шедзи Баба Яга, косцата нога, шедзи и брацик на лавочки при облаку, зоз златнима яблучками ше бави. Прицагло ше дзивче под облак, хвацело брацика и почало сцекац дому, а Баба Яга скричала на гуски и послала их здоганяц дзивчатко. Бежи дзивче, а гуски ю уж лєм цо нє здогонєли. Дзе ше подзеє? Прибегло дзивче ґу млєчней рики зоз кашовима побрежями. „Ричко, голубко, скрий ме!” – „Поєш мою обичну кашу з млєком?” Хлїпало дзивче млєчко з кашу, а ричка спратала дзивче под брещок на побрежю, та ю гуски нє обачели и над ню прелєцели. Вибегло дзивче спод брещка и сцекало далєй, а гуски го обачели и заш го почали здоганяц. Цо будзе робиц? Прибегла ґу яблоньки: „Яблонько, голубко, скрий ме!” – „Кед поєш мойо дзиве яблучко, скриєм це!” Нє остало дзивчецу инше – поєдло воно дзиве яблучко. Яблонька закрила дзивче зоз своїма конарами. Гуски прелєцели далєй. Вишло дзивче спод яблоньки и почало сцекац дому кельо мало моци. Гуски заш обачели дзивче и заш го почали оганяц. Цалком над дзивче надлєтую, з кридлами над главу махаю. Лєдво, лєдво добегло ґу пецу. „Пецику, брацику, скрий ме!” – „Поєдз мой ражови колач, та це скриєм!” Цо скорей могло, жедло дзивче и скрило ше до пеца; гуски прелєцели и одлєцели далєй. Вицагло ше дзивче з пеца и почало заш сцекац кельо мало моци. Гуски заш обачели дзивче и почали оганяц за нїм. Уж, уж надлєтую, з кридлами по твари бию, того ше и бої, брацика єй з рук вирву; алє хижка уж нєдалєко. Убегло дзивче до хижки, добре дзвери замкло и облачки позатикало. Поколєшели гуски над хижку, покричали, та так ше врацели нєоконченей роботи ґу Баби. Пришли дому стари и стара, видза – мали дома, живи и здрави; обдаровали дзивче зоз медовнїком и хусточку. Прикарпатска народна приповедка

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА ЗОРАН ПЕНЕВСКИ Зоран Пеневски (1967) писатель, сценариста и прекладатель. Пише за дзеци и за старших. За дзеци написал романи Будимир и ридки файти (2013), Сара и забута площа (2015) и Сара и януар за два дзивчата (2018). Награду „Раде Обренович” за найлєпшу кнїжку рока, хтору додзелюю Змайово дзецински бависка, у децембру 2018. року достал праве Зоран Пеневски за роман Сара и януар за два дзивчата. Кнїжку обявела позната видавательна хижа Лаґуна у Беоґрадзе. О РОМАНУ То роман о тим прецо шицко таке яке є. Сара уж одблукала у думкох. Днями роздумовала о тим же нєодлуга будзе дзивка и лєдво чекала тоту хвильку. Прави чловек. Нє дзецко. Нє дзивчатко. Чом за одроснутих и за ню нє важа єднаки правила, як то же од шицких наставнїкох математики на швеце праве єй припаднул Сарунам, чи наисце шицко таке як випатра и цо нас твори таких яки зме? Сара ходзи до седмей класи, жиє у бачика и люби читац Миленово пости. Вони два ше нє познаю, алє обидва читаю стрип Чарно-била заграда. Милена одлучує зоз вибранима цитатами зоз стрипа ришиц проблеми хтори ю трапя, а Сара прилапює провокацию вибераюци свойо виреченя. Алє после новорочней журки за нїх януар достанє нове значенє. Вєдно зоз юнакиню Чарно-билей загради придзе ґу концу глєданя одвиту на питанє хторе ю трапи: чом тот швет праве таки?

САРА И ЯНУАР ЗА ДВА ДЗИВЧАТА (Виривок)

Женски шмих виполнєл малу просторию. Цепли напитки намесцели ше у своїх шолькох и було чуц черканє ножох и видлїчкох. Алє цошка прервало щешлїве рано. „Та, хто тераз?”. Мрґуд руцел салветку и нєдзечнє станул од стола. Дуца попатрела на мацер, вец на Сару. „Чом на мнє патриш так любопитлїво?”, питала ше Сара шмишкаюци ше. Було чуц гласи у конку. А вец и крочаї. Сара зоз країчком ока обачела познату силуету. На кухньових дзверох зявел ше єй оцец. „Гей, малючка!”, гварел и розширел руки. „Таточку!”, Сара ше притулєла ґу ньому. „Заш лєм ши пришол!” „Гей, ту сом!” Нїч нє могло буц цеплєйше того рана. „Ниа, а я ше мушел трапиц место нього. Бавиц преферанс зоз Владом нє було лєгко. Треба ше жертвовац и кед тото нїхто од тебе нє очекує”, поносовал ше Мрґуд. Сара збунєно патрела раз на єдного, раз на другого. „Нє розумим, хто Владо?” „Твой оцец добри приятель зоз Владимиром Петровичом, наволаним Саруман. Ти го познаш як

професора математики. Часто бавели преферанс, а нагнївал ше на твойого оца кед чул же одходзи до иножемства. Прето бул дакус нагнївани на тебе, Саро”, умишала ше Мира. „Будзе шицко у шоре, красавицо моя”, оцец бочкал Сару. „А дзе ши бул по тераз? Гварел ши же придзеш познєйше”. „Гей, мал сом роботи.” „Якей роботи? Твоя робота же биш бул оцец. Гуторел ши перше же придзеш по Нови рок, та ши вец гварел...” „Стань”, застановел свойо дзивче. „Мушел сом ци порихтац дарунок. Прето ше шицко дакус одцагло.” „Дарунок? Наисце? Прави дарунок?”, Сара була нєсцерпезлїва. „У каждим случаю, цошка цо нє звичайни дарунок. Пать”, гварел оцец Сари и указал на дзвери. Хтошка ище бул ту. Хтошка мили. Теди ше зявела Сарова мац. Сара достала найкасши дарунок яки могла задумац. Буц притулєна при своєй мацери. Преложела М. Римар

ЯК ЦАР ПОРОВНАЛ БИДНИХ И БОГАТИХ Бул у єдним валалє єден богати и єден худобни чловек. Тот худобни на двох волох орал, а тот богати на шейсцох. И рушел ше цар по орсаґу, же би видзел дзе яки народ, дзе богати, дзе худобни, як робя и як жию. Наишол на тих двох, на богатого и худобного, та ше припатрал як ору. Тот богати на шейсцох волох орал, а тот худобни лєм на двох. Тот богати оре, та себе гвизда, а худобни оре, та аж плаче, бо його воли слаби, та нє можу цагац, а гевтого моцни, а шейсц, та им лєгко цагац. А цар ше там припатрал на нїх, лєм же вони нє знали же то цар, бо вон бул у цивилних шматох облєчени. Та гварел цар тому худобному же най идзе питац два воли од богатого, а вон гварел же нє пойдзе, бо же му нє зосце дац.

– Ша, лєм идз, най ци да два, та будзеш и ти орац на штирох и вон. А худобни пошол, та питал. Богати му нє дал и гвари: – Хто це ту послал?

– Послал ме тот чловек цо там стої. А богати му гварел: – То бул таки маґарец, як и ти, кед це ту послал. Теди цар гварел худобному же най преда тоти два воли и тото кущичко жеми, та най себе купи штири воли и вецей жеми. А вон гварел же за два подли воли нє купи штири добри, анї за мало подлей жеми, вецей добрей.

– Но лєм ти предай тоти воли и жем, та накуп пси.

– Нацо же ми пси?

– Одженєш на вашар, та будзеш предавац. А цар ше му вецка повед же вон цар.Та му гварел же кед вон пойдзе до свойого варошу, та шицки пси да визабивац. Кед бул вашар у тим варошу, тот худобни там пси одогнал, а цар ґу ньому пошол, та му гварел же най вельо пита за пси: по дванац форинти, по петнац и по двацец, а кажди купел по дватри. Так тот чловек достал вельо пенєжи и купел себе штири добри воли и вецей жеми добрей. Богати му завидзел же лєм два подли воли мал и мало подлей жеми, а тераз себе купел штири добри воли и вецей жеми, та гварел своєй жени: – Жено, и я попредам свойо воли и жем, та накупим пси! Так и зробел, та одогнал пси до того варошу на вашар, лєм же нїхто од нього пси нє куповал, алє ше з нього шмеяли. Цар ґу ньому пошол та му гуторел: – Цо ти, чловече, ту маш?

– Пригнал сом пси на предай.

– Оджень ти их дому, бо то лєм раз бул на пси вашар, а вецей нє будзе. Одогнал вон их дому, а жена ше з нїм вадзи же цо з нїма робиц будзе. Орац на нїх нє мож, а кармиц ше их муши. Кед их позабива, и так нїч нє ма! И тераз жию кед нє помарли. Руска народна приповедка

НАРОДНИ ПРИСЛОВКИ

ЗАГАДКИ

ПЕРШЕ СКОЧ, АЖ ВЕЦ ПОВЕДЗ: ГОП!

Цо чловек ноши през цали живот як свойо власне, а од других го достал? (мено)

ПРЕБАЧ КАЖДОМУ СКОРЕЙ ЯК СЕБЕ. ХТО НЄ ЧУВА ЦУДЗЕ, НЄ БУДЗЕ МАЦ АНЇ СВОЙО. ДЗЕ СЛОВА ЛАСКАВИ, ТАМ ДУМКИ ЛУКАВИ.

Богати рудокоп, руда чарна, рудар вредни, кривулькави, копе, риє, жем дзирави – цо викопе, то и поє. (хлїста)

МИРОН БУДИНСКИ

ДАНКОВО ЖАДАНЯ МАЦЕРИ НА ДЗЕНЬ ЖЕНОХ

К

ед ше моєй мацери дараз питам же як єй можем помагац, чи можем з ню вариц, а чи рейтеши цагац, вона ми обично пове же нє барз люби кед єй я дацо мотам и же сом єй найвекша помоц кед ше коло нєй нє шпотам. Часто ми ище дода моя мац же найлєпше може робиц теди кед я пойдзем спац. Бо теди, гвари, зна же нїч зле нє наробим, анї пальчик нє прищипим, анї ножку нє заглобим, та ше вец нє муши за мнє бриґовац и о своєй роботи на мире може роздумовац. А на Дзень женох, кед швето швеци моя мац, як же єй мам помагац, як же мам славиц? Чи так же будзем длуго спац? Цо же би дзеци о мнє думали кед би о моїм „преславяню” дознали? Оцец ми гварел же кед сцем мацеров дзень крашнє преславиц, та най мацери нїч нє „помагам”, алє най анї куцова за уха, анї мачку за хвост нє цагам. Ище ми гвари: – Ей, Данку, Данку, видумай мацери даяку красну винчованку! А я ше длуго нє могол здогадац же цо би єй найкрасше и найлєпше пожадац. Почал сом роздумовац, та сом заключел же би єй пожадац таке дацо цо би ю од чежкей роботи могло ментовац. Пожадал сом єй таки кухньово апарати цо би место нєй шицко робели: мац лєм ґомбичку прицишнє, а вони уж мархву и петрушку очисцели, месо до гарчка положели, та, як людзе гваря, поживу за цалу фамелию варя. Прицишнє другу ґомбичку, а уцицовачи шицок прах уцицаю, а други апарати облаки чухаю. Прицишнє трецу ґомбичку, та весело шпива, бо ше наша хижа уж на якиш чудесни способ зогрива. И так, лєм ґомбички прицискац треба и уж маш шицко: и меса, и цукру, и хлєба, и такой уж шицко поробене, кажде бависко на свойо место одложене. Ище сом єй гварел же єй жадам и два авта червени и билу бунду за жени. И док я так приповедал, найкрасши слова за свою мацер глєдал, у тим ше ми єдна ґомбичка зоз капуцика одорвала, та ше аж под орманчик одкотуляла. Я то анї нє обачел, а одорвала ше ми, бо сом до карсцеля капуцик заквачел. А мац ми гварела кед ґомбичку обачела: МИРОН КОЛОШНЯЇ – Ти ми, сину, наобецал велї ствари, алє – гвари – нє думал ши на машину цо би ґомбички пришиваМАЦЕРОВО ла, та ми дай иглу най ци ю пришиєм, бо ци ше аж под орманчик одкотуляла. ТАЙНЕ ДОЖИЦЕ А то ме, так, дакус увредзело, та ше ми аж плакац сцело же моя мац Того дня мойо чисте шерцо и мойо чисти нє бул сом анї добри, жаданя нє видзела и же их вианї зли, анї упрекосни. шмеяц сцела. Алє сом нє Анї сом ше нї з ким нє побил. мал право, бо ми на концу Анї сом слабу, так гварела: анї добру – Дзекуєм ци, Данку, оцену у школи нє добил. ти мой премили ЗдогаданНє було нїякей причини, ку, за твою красну и щиру нїякей – винчованку. Крашнє ци дзеже би мац плакала, куєм за твою доброту, алє або ше радовала. треба знац же то твоя мац ґу А заш лєм ме тебе любов вилїва и през того дня роботу. Бо то мацери нє чежко робиц кед на свойо длуго на рукох бавела дзецко дума, та аж анї теди и бочкала. кед го муши учиц шора и розума.

ЛЮБИЦА СИКИМИЧ

СЛОНИ ВИБЕРАЮ СВОЙОГО ВОЖДА

У

єдним чупоре слонох одразу ше похорел, а пошвидко и загинул їх вожд. Кед го ґрупа оплакала и кажди слон ше зоз дотиком сурли одпитал од нього, позберали ше шицки на чисцину при лєше вибрац нового вожда. По велькосци и моци такой ше видвоєл єден стари и єден млади слон, од хторих кажди сцел буц вожд. Єдна часц чупору сцела за вожда младого, а друга старого слона. Пре нєзлагодзенє и гласне процивенє и єдних и других, у чупоре бул галайк и звада. Так нїхто нє обачел же ше зоз ґрупи видвоєло и вошло до густих черякох єдно любопитлїве слонче. По теди шлєбодно бегало под будним оком своєй мацери и других слонїцох, а тераз ше слонче барз злєкло кед зоз високей гущави скочел на ньго вельки тиґриш. Од велького нєсподзиваня и страху слонче лєдво випущело цихи крик, хтори нїхто, та анї його мац, нє чули. Престрашене воланє до помоци чул лєм вельки млади слон, хтори такой охабел чупор и розбегнул ше до лєса ратовац слонче. Опрез моцного, младого слона тиґриш заслупнул, випущел плєн и швидко скапал у лєше. Аж теди други слони и слонїци учули боляце скинчанє ранєного слончеца, та прибегли ґу ньому. Док мац слонїца лїзала рани свойому слончецу, чупор зоз заєднїцким трубеньом преглашел за свойого вожда младого велїкана слона. Преложела М. Р.

КРСТИВОЄ ИЛИЧ

ПТИЦА И ЛЄВ

Слунко цо путує по безкраю белавим, чуло як птица бешедує з лєвом старим:

Видзел би ши моря, острова и стини прибрани у мегкей птицовей пелерини.

– Докля ше, лєве, будзеш вимсцовац? Чи биш нє любел зо мну полєцовац!

А лєв єй у чуду гутори же „бреше”, и од гнїву з густу гриву треше.

Понад лєси, городи, народи, най ци жвири завидза на шлєбоди.

– Чи у твоєй глави рошнє желєна трава? Нєбо за птици, а за лєва джунґла, гущава!

Най здуря ловаре, брамушки и пчоли кед увидза як лєциш през хмари били.

Чи най ми єдло буду суньоґи и зарна, док на жеми мирно паше млада сарня!

Як би ше страшни громи чудовали кед би ше од твойого ричаня зривали!

Тот хто кричи, ричи и бреше, свой угляд другим нє пренєше. Прешпивала М. Римар

ПОУЧНА РОЗГВАРКА З МАЦЕРУ

П

опри баби и оца, нашому домашньому воспитаню найвецей уваги пошвецовала мац. У каждей хвильки була при нас – и кед зме були гладни, и кед зме були хори, и кед ше тото од других найменєй обчековало. Учела нас же бизме були добри и чесни, же бизме ше нє видвойовали зоз свойого дружтва и же бизме вєдно дзелєли шицко до остатнєй дробнїци. Була циха и барз вредна жена, хторей хижа вше була полна и чиста. Кед ше єдного дня врацела з роботи, поволала нас до кухнї и зоз ошмихом на твари нам гварела: – Хто од вас двох векши маґарец, достанє чоколаду!

– Я! – скричал без роздумованя брат.

– Нє вон, алє я! – гварел сом шицок занєшени. Док ше ми так єднали хто векши маґарец, мац, поправдзе, сцела видзиц нашу реакцию и дзелєнє єдиней чоколади хтору теди мала. Вона, розуми ше, мала динари купиц два, алє зоз тим сцела випитац даєдни нашо прикмети. Нє здогадуєм ше хто бул преглашени за векшого маґарца и добитнїка чоколади, алє барз добре знам же зме чоколаду подзелєли на два єднаки часци, а аж зме и єй понукли. Мац ше до того сцела прешвечиц и була задовольна з нашим поступком хтори барз характеристични при шицких двойнятох. Истого дня поставяла нам якиш чудни питаня, а ми на нїх нє знали швидко и прецизно одвитовац. Тоти питаня випатрали так: – Цо швидше чи гайзибан?

– Чом риби нє мявча як слони?

– Кельо сухи ренди єст на дну моря?

– Чом лиси людзе барз бурави? Ми двоме ше барз натрапели же бизме дали прави одвити, алє ше нам нє вше удало. Мац у тим уживала, шмеюци ше и гуторяци же зме барз мудри ни бистри як Морава по дижджу. Вец ше нам питала цо будземе док повирастаме.

– Я будзем лифтбой, а можебуц и помоцнїк фодбалского тренера – гварел брат.

МИЛУТИН ДЮРИЧКОВИЧ – Наисце крашнє – гварела мац. – А ти, сину Милутин?

– Я будзем женскарош! – одбрушел сом як зоз дзела, нєроздумано. Мац ше нєсподзивала и на хвильку заслупла.

– Як ци таке лєм пришло на розум? Од кого ши тото чул и видзел, кед бим лєм знала!

– Га, кед може оцец, можем и я – одвитовал сом, нє свидоми о яким занїманю ше роби. Кед чула мой одвит, мац ше аж заходзела од шмиху. Гварела же нїч шмишнєйше од того у живоце ище нє чула.

– Кед вам оцец женскарош, вец я Косовка дзивка! – гварела мац и додала: – Дзе сце його нашли, вон ма два лїви ноги. Кед би мнє нє було, и по нєшка би остал вични леґинь! Га-га-га... Нє цалком зме розумели єй одвит, алє и нам було шмишно. Зоз гумористичного романа „Як росли двойнята”

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО О ПОСТУ БЕШЕДА ЗОЗ НЄБЕСНИМ ОЦОМ Исус вельо раз бешедовал зоз Нєбесним Оцом. Модлєл ше на осаменим месце. Дакеди и цалу ноц препровадзел у молитви. Апостоли го замодлєли най их научи модлїц ше. Исус им гварел же би нє шоровали длугоки молитви. Най лєм зоз єдноставнима словами поведза Нєбесному Оцови тото цо жадаю, бо Нєбесни Оцец и так добре позна и зна цо им треба. Исус им тото обецал: „Да вам Оцец шицко цо од нього пожадаце у мойо мено!” (Йо. 16,23) Цо значи модлїц ше поряднє? Дзековац часто през дзень Нєбесному Оцови за шицко добре у живоце! Замодлї го же би це през цали дзень чувал, а вечар му подзекуй же зачувал и тебе и твоїх ближнїх. Замодлї го же би ци пребачел кед ши даґдзе погришел. Каждого дня ше и зоз своїма родичами модлї за шицки родительски потреби. Дзекуйце вєдно за дар живота и славце Бога.

Од Пейц заповидох церковних два ше одноша на пости. Треца заповид: ПРИКАЗАНИ ПОСТИ ПОСЦИЦ. Пията заповид: У ПОСТОХ ШЕ НЄ СВАДЗБОВАЦ. Пост у християнским значеню то стримованє од даєдних файтох єдзеня (месо, масц, млєко, сир, масло, вайца...), напою, свадзбох, балох и других явних вешельох, алє ище вецей одреканє од дачого на хасен наших ближнїх. Церква гвари же посциц значи даровац ше за других. Пост ше спомина и у Старим и у Новим Завиту. Даєдни пророки Старого завиту цали живот препровадзели у молитви и посту. У старих християнских часох пости були вельо строгши як нєшкайши. И сам Исус Христос пред тим як почал явно виступац и научовац людзох, 40 днї у пустинї посцел и одуперал ше дияволским спокусом.

СПОЛНЬОВАЦ БОЖЕ СЛОВО Цо роби школяр кед пише домашню задачу? Єдноставно применює знанє хторе здобул у школи, на проблеми хтори му учитель задал. Кед на школских годзинох добре слухал, провадзел, ришованє домашнєй задачи му будзе исц гладко. Так и з нами, хтори слухаме толкованє Божого слова. Теди чуєме о Божих драгох хтори маме шлїдзиц, о тим як маме поступац у ришованю почежкосцох и як ше маме справовац у одредзених ситуацийох. Кед после Служби Божей придземе дому, почина ришованє „домашнїх задачох”. Бо, Бог од нас нє обчекує же бизме були лєм слухаче, алє и сполньоваче Божого слова. Маме буц людзе його поуки и животни правила применьовац у каждодньовим живоце. У своєй роботи, та и у одпочивку и рекреациї виполньовац Його волю хаснуюци при тим Його любов, ласку. „Будзце сполньоваче слова, а нє лєм слухаче, котри сами себе спреведаю!” Яков 1,22

ВАСИЛЬ МУДРИ

ПТИЧКА ВЖИМЕ Нападал шнїщок аж по колєна; цала природа з нїм обилєна. Завял вон дражки, поля, валали... Уж давно птици поодлєтали. Лєм єдна, бидна, вонка остала; по билим шнїгу зарна глєдала. Патрел сом на ню и посановал, бо и я биду єй почувствовал. Дал сом єй зарна, бо их глєдала, а вона такой зберац почала. А потим як да повесц ми сцела: – Будз ми здравенки! – и одлєцела.

У

ЛЄВ И СТАРА ЗАЯЧИЦА

лєше жил страшни лєв од хторого ше шицки животинї бали, бо их таманєл. Тоти хторим ше удало прежиц борбу з нїм, догварели ше так: лєвови досц єсц раз на дзень, та же би ше тельо нє трудзел и нє ходзел на лови, жертва на хтору придзе шор, сама ше му понукнє. Лєв пристал и так єден час добре жили, покля нє пришол шор на стару, лукаву заячицу. Пошла ґу лєвови, алє ше направела же є барз вистата од чежкей драги. „Приходзаци ґу тебе, нападнул ме други лєв и лєдво сом сцекла, дзекуюци своїм швидким ногом” – гварела му. „Гвариш, други лєв?” – розгнївал ше од любомори накадзи подумал же ма процивнїка. „Дзе є?” „Там, при озеру. Младши є, моцнєйши и шмелши од тебе!” „Тото ище увидзиме! Одведз ме ґу ньому!” Лєв крачал за заячицу. Кед сцигли ґу озеру, нагнул ше над воду и наисце обачел ище єдного лєва. Нє розумел же патри на самого себе, та ше руцел на процивнїка и... задавел ше у глїбокей води. Так дробна, мудра заячица надвладала моцного нєприятеля, бо мудросц вельо вецей вредзи як велька моц. Индийска басна

МАРИЯ С. ГОРНЯК

ПОДШНЇЖНЇКИ Кед слунечко кус ограло, Дзеци вонка виволало; До лєшика посцекали, Подшнїжнїки там зберали.

ИРИНА ГАРДИ КОВАЧЕВИЧ

РАТУНОК Спод посцелї бубуш страши накадзи ше шветло гаши. Кед учує мамков глас, страх нєстава у тот час. Мамка страхи шицки гої, та ше дзецко нїч нє бої.

Теа Сабадош, 6 роки Руски Керестур

Лео Йованович, 6 роки Руски Керестур Марко Станкович, 6 роки Дюрдьов

Клара Блаґоєвич, 6 роки Руски Керестур Андрей Балїнт, 6 роки Дюрдьов

ЖИМСКИ РОЗПУСТ Зоз початком жими 22. децембра почал жимски розпуст за шицки возрости дзецох у оводох и школох, а и за штредньошколцох. Любим жиму и розпуст прето же теди мам вельо часу за бавенє, друженє и розвагу. Вжиме славиме и найкрасши и найрадоснєйши швета, а то Крачун и Нови рок. На Вилїю ше ходзи по шпиваню и шицки дзеци ше радую, бо зашпиваю вельо пакецики. Нови рок сом дочековал дома, зоз свою фамелию. Зоз шестричку зме бавели бависка на компютеру и рисовали зме. Днї нам швидко преходзели. Жимски розпуст ше закончел. Пришол час же бизме ознова почали ходзиц до школи, учиц ше, робиц домашнї задатки и дружиц ше. Андрей Рац, IV, Руски Керестур

ПТИЧКА ЕЛА

ДОК ВИРОШНЄМ

Єдного дня оцец принєсол до хижи покалїчену птичку. Було єй зламане кридло. Завила сом го зоз плаценком. Видзела сом же є гладна, та сом єй дала отрушинки Надумала сом най єй будзе мено Ела. Мала барз красне било-кафове пирє. Кед ше дакус окрипела, винєсла сом ю вонка най видзим чи годна лєциц. Кридло ше єй залїчело, та почала лєциц. Була сом радосна же сом помогла покалїченей птички Ели.

Барз любим животинї. Док вирошнєм, любел бим буц ветеринар – лїкар за животинї. У моїм дворе єст вельо домашнї животинї, а найвецей живини: качки, гуски, кури, пульки морки и кречки (кредли). Мам и заяци. Кед ше врацим зоз школи, такой идзем ґу нїм. Накадзи ме обача, бежа ґу мнє, бо знаю же им ношим єдзенє и же их пущим на траву най пашу. Любим опатриц кажду животиню, погласкац ю и старац ше о нєй. Жалосни сом кед животинї хори, та прето сцем научиц лїчиц их. Ґу каждей роботи хтору ше сце робиц, треба мац любови. Теди робота идзе добре, а резултати приноша задовольство.

Сара Ковач, IV, Руски Керестур

Дамян Радванї, IV, Коцур

Тияна Косич, II, Вербас

БАРЗ ЖАДАМ Мойо найвекше жаданє же би лїкаре Ваньови цо скорей вилїчели ногу. Жадам му прето же би могол ходзиц, бегац, бавиц ше з нами. Теди бим вєдно зоз нїм ходзела кажди дзень до школи, бо бива блїзко при мнє. Було би барз крашнє кед бизме ше могли вожиц на бициґлох, лєбо ше на улїци оганяц. Радовала бим ше кед би ше ми тото жаданє виполнєло. Елеонора Винаї, III, Дюрдьов

Андрей Рац IV, Руски Керестур

РОЗДУМУЄМ О ПУТОВАНЮ ДО ПАРИЗУ Путовац значи видзиц швет и його красоти. Я любим путовац. Кед видзим на интернету даєдну державу, город и прекрасну природу, жадам там пойсц. Тераз роздумуєм о путованю до Паризу. Кед бим там сцигла, перше бим пошла опатриц Айфелову турню. На лифту бим ше дзвигла на панорамску терасу, одкаль бим видзела цали город. Потим бим ше шпацирала коло рики Сени, а на мосце Александар III бим ше припатрала на вельку рику. Док бим ишла ґу Єлисейским польом опатриц Триюмфалну капуру, зашла бим и до даскелїх предавальньох у познатих городских улїцох. У Паризу найвекши и найпознатши музей на швеце, Лувр, та бим вшелїяк и там пошла. Опатрала бим познати уметнїцки дїла славних малярох, и, розуми ше, нє заобишла бим Мона Лизу. Найупечатлївши будинок у Паризу катедрала Нотр Дам. Вшадзи бим ше сликовала и тоти слики, як и памятки зачувани у шерцу, були би мойо вельке богатство. Гоч сом у Паризу нє була, тот Город шветлосци ме барз прицагує и верим же раз там одпутуєм. Патриция Будински, V, Коцур

НАЙКРАСШИ ДЗЕНЬ НА ЖИМСКИМ ОДПОЧИВКУ

Матия Макша, II, Коцур

Тияна Бучко, IV, Руски Керестур

Дзень кед сом ше зоз пайташами з нашей улїчки бавел на шнїгу, бул ми найкрасши дзень на жимским розпусту. Иван, Давид и я ше часто вєдно бавиме, та зме ше и теди догварели же ше по полудзенку пойдземе санкац. Кед зме ше наполудньовали, вони ми задуркали до дзверох. Порихтал сом ше и вишол сом вонка. Падал барз густи шнїг. Пахульки були вельки як пирє. Перше зме ше оруцовали. Иван победзел. Потим зме зоз малих грудох правели векши груди и направели зме з нїх Дїда Шнїжнїка. Од мацери зме питали мархву за нос, а положели зме му и очи. Вец зме завязали санки єдни за други же бизме ше могли шицки санкац. Швидко ше почало змеркац, та зме мушели претаргнуц бавенє и пойсц дому. Барз любим бавенє на шнїгу, прето ми тот дзень бул найкрасши на жимским розпусту. Верим же будзе ище таки весели днї. Давид Такач, III, Дюрдьов

БУЛА СОМ НАГНЇВАНА ПРЕ ВЕЛЬО РОБОТИ У ОБИСЦУ Бавела сом ше з пайташками хтори биваю у истей улїци у хторей и я бивам. Бавели зме ше на джмурки, фарбели зме рисунки, оганяли зме ше и бавели уно карти. Кед требало джмуриц, я джмурела, а кед зме ше змагали хто найкрасше офарби рисунок, побиднїк була Катарина. Марина нас оганяла, а Серґей подзелєл уно карти. Познєйше пришли ґу нам Владо и Мире. Вони вше видумаю интересантни бависка. Тераз надумали най виучуєме коритнявку, алє накадзи зме почали, мац ме волала садзиц цибулю. Була сом нагнївана и питала сом ше єй чи можем ище дакус остац, алє ми нє дала. Було ми нєприємно охабиц пайташох, алє сом мушела пойсц помогнуц мацери. Вона зоз мотику правела шори, а я садзела цибулю. Вец зме зоз грабелками загартали посадзене, а потим зме позаметали двор. Кед зме тото закончели, пошли зме до дїда, баби и до бачика зруцовац кукурицу з двох приколицох. Гоч ми було нєправо же сом претаргла бавенє и була сом нагнївана, кед зме закончели шицки роботи, була сом задовольна же сом помагала. Остало ми ище часу и за бавенє. Дзень бул красни и швидко прешол.

Дарко Колєсар, II, Коцур

Кристина Дюранїн, VI, Дюрдьов

ДОЖИЦЕ КОТРЕ БУДЗЕМ ПАМЕТАЦ

Под час жимского розпусту чекал сом же би змарзла долїна. Барз ше любим корчоляц. Кед сцишнє мраз, на долїни єст вельо дзеци и старших хтори бавя гокей. Даскельо днї зме ше корчоляли, а вец оцеплєло. Ляд ше почал пущац. Мац ми нєпреривно наказовала най меркуєм же би ше ценки ляд нє подвалєл и же бим нє препаднул до жимней води. Барз ме корцело чи ляд витрима подо мну. Одразу ляд почал пукац. Нога ше ми зачирела до води. Злєкол сом ше, алє сом ше швидко вицагнул. Одбегнул сом до нини, бо бива блїзко при тей долїни. У нєй сом осушел шмати и зограл сом ше. Тераз сом научел же треба мерковац и нє ходзиц по ценким лядзе. Тото дожице вше будзем паметац. Марко Колошняї, III, Руски Керестур

Андєла Миклош, V, Вербас

НАЙМИЛША ЖИВОТИНЯ Дома мам вельо животинї, а наймилши ми пес. То чарна пудла. Мено єй Хуґо. Кед го окупаме, шерсц му барз мегка. Мам два єднаки машлїчки, та сом єдну дала Хуґови. З ню є барз прибрани. Кед ше шпацираме з нїм, вше ше му даєдно лїсце залїпи на шерсц. Люби скакац. Дресирам го. Вше маха з хвостом и радує ше кед му давам єсц. Кед я дацо єм, кладзе ми лабу на руку, бо ше пажери. Часто го вежнєм ґу себе кед патрим телевизию. Любим мойого Хуґа, прето же ми зоз нїм нїґда нє допито. Тамара Салонтаї, II, Коцур

И ДЗЕЦИ ОЗНАЧЕЛИ НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ

...у Коцуре

У Руским Керестуре у Оддзелєню дзецинскей заградки „Цицибан” ПУ „Бамби” Кула Националне швето Руснацох означели так як им найбаржей швечи: вифарбйовали руски заставки, бавели ше по стародавним, шпивали народни шпиванки и зоз виховательками приповедали о стародавних предметох. Векши дзеци дознали дакус и о присельованю своїх предкох, о народних обичайох и традициї, а були опатриц и Музейну збирку у Замку. Шицки школяре Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” 17. януар означели на першей годзини того дня, кед им пречитани пригодни текст о Руснацох на тих просторох. И вистава дзецинских подобових роботох у школским голу була пошвецена Националному швету. Школяре штвартей класи зоз учительку Наталию Зазуляк нащивели шедзиско Националного совиту, та и там дознали о присельованю Русна...у Руским Керестуре цох до тих крайох. М. А.

У Коцуре школяре нїзших класох Основней школи „Братство єдинство” 17. януар означели на годзинох зоз своїма учительками хтори им бешедовали о историї Руснацох, а вєдно направели и панои на хторих були фотоґрафиї и рисунки зоз руского фолклору. На одпочивкох дзеци прейґ розгласу могли слухац руски шпиванки. У оддзелєньох висших класох школяре зоз наставнїцу руского язика Снежану Шантову означованє Националного швета почали зоз гимну „Браца Русини”. Потим пречитана статя о нашей историї и писнї „Ми ту нє госци” писателя Миколи М. Кочиша, и „Руснакова мац” писателя Михайла Ковача. Школяре послухали и интерпретацию писнї Михайла Ковача „Оцец и син”, хтору на Централней шветочносци Националного швета Руснацох 2009. року у Руским Керестуре рецитовал Михайло Зазуляк. На концу шветочней годзини школяре слухали руски шпиванки. З. К. и С. Ш.

У Дюрдьове наймладши у ПУ „Дюрдїца” зоз воспитачку Марину Сабадош Националне швето означели на свой способ. У учальнї мали руски партох, стари древянки, глїняни гарчки и други предмети зоз нашей прешлосци. Потим були на шветочней школярскей програми у ОШ „Йован Йованович Змай”. Учительки Єлена Салаґ, Єлена Кухар, Ана Павлович и наставнїца Мария Самарджич пририхтали школярох, хтори пооблєкани у на- ...у Дюрдьове родним облєчиве, приказали приход Руснацох до тих крайох, а представени и виданя на нашим мацеринским язику. Присутни могли чуц и научиц як ше вельки швета волаю по руски и по сербски, а школски хор шицким подаровал даскельо руски шпиванки. Школярки, успишни рецитаторки Милица Михальовски и Марина Барна участвовали и на шветочносци з нагоди Дня Руснацох у КУД „Тарас Шевченко”. У Ґосподїнцох на означованю Националного швета програму збогацели школярки ОШ „Жарко Зренянин” хтори ходза и на годзини руского язика, та пречитали виривок зоз Идилского венца „З мойого валала” Гавриїла Костельника. Стихи по руски рецитовали и госци, школярки зоз Дюрдьова. С. С.

У Новим Садзе, у Руским културним центру на шветочносци участвовали члени хорскей и рецитаторскей секциї, а од школярох ше представели рецитаторка Кристина Ковач и пияниста Саша Загорянски.

М. Р.

У Сримскей Митровици

на шветочносци 17. януара у Музею Сриму медзи стар...у Руским Керестуре шима, були и школярки Мирослава, Снежана, Сара, Теодора и Мария Страценского хтори рецитовали по руски, бо у своєй школи у городзе ходза и на годзини мацеринского язика.

Д. К.

У Бачкей Тополї шкоряре хтори у Основней школи „Чаки Лайош” зоз наставнїцу

Сенку Бенчик маю и годзини руского язика, Националне швето означели зоз пригодну програму. Дакус шпивали, дакус слухали о историї наших предкох и о националних символох, а вец ше вєдно погосцели.

С. Б.

МИШАНИ ХОР Шветочну програму з нагоди Дня школи отвера хор, наявени як мишани хор. Директор школи ше пита дириґентки: – То даяка гришка? Наявени мишани хор, а я видзел лєм дзивчата.

– Нє, пан директор, нє гришка. То наисце мишани хор, бо єдна половка зна крашнє шпивац, а друга половка лєм отвера уста и шмишка ше, а за шпиванє єй хиби лєм талант.

ПОВЯЖ ПРЕДМЕТИ И СИЛУЕТИ

АНЇ НЄ ЧУДО – Кельо роки ма твой мали брат? – пита ше Яни свойому товаришови.

– Ма єден рок – одвитує Яни.

– О, а мой пшичок ма лєм пол рока, а бежи швидше од нього.

– Анї нє чудо, кед ма два раз вецей ноги як мой брат – бранї Яни свойого брацика. МАЧКА МНЄ ЦАГА – Нє цагай мачку за хвост! Так мявчи, же ци зобудзела малу шестричку – опомина мац сина.

– Я ю нє цагам, алє ю лєм тримам за хвост, а вона мнє цага – бранї ше син.

Повяж предмети зоз одвитуюцима силуетами.

По хторей дражки у лавиринту лабда прейдзе и ускочи до кошу?

ПРИСМАЧКА У презвиску польского астронома Николи Коперника скрита єдна присмачка. Хтора?

Автор Нела Таталович

Автор Нела Таталович

ЛАВИРИНТ

Автор Нела Таталович

ЄДНАКИ ВАҐОНИ

Найдз и заокруж два цалком єднаки ваґони.

Автор Нела Таталович

ОФАРБ РИСУНОК

Офарб рисунок зоз задатима фарбами.

ВИТОР

За фебруарске число „Заградки” достали зме 88 школярски роботи. Руски Керестур: Теа Сабадош, Лео Йованович (овода); Каролина Пап, Марияна Сивч, Кристина Русковски, Дуня Апро, Ивана Цифрич, Емилия Мудри, Сара Харди, Александра Ґлишич, Максим Катона, Иван Фейди, Марко Колошняї, Андрей Провчи, Адриан Харди, Теодор Штранґар, Лука Фа, Матей Соколович, Алек Чапко, Даниел Иванкович, Вукашин Илич, Марко Ґецан (III); Тияна Бучко, Аня Ґовля, Валентина Кочиш, Ивона Рац, Ема Живкович, Мартина Еделински, Емина Няради, Матеа Югик, Сара Ковач, Ребека Сабадош, Аня Симич, Яна Варґа, Иґор Фейди, Дарийо Кишюгас, Филип Илич, Андрей Рац (IV). Вєдно 55 роботи. Дюрдьов: Владимир Молнар, Андрей Балїнт, Марко Станкович (овода); Елеонора Винаї, Иван Молнар, Давид Такач, Арсен Станкович, Стефан Ґнип, Ваня Роман, Никола Йованов (III); Марина Барна, Ясмина Мудри, Ксения Вереш, Кристина Дюранїн, Борис Тиркайла, Михал Хромиш, Валентино Пушкаш, Никола Орос (VI); Мария Горняк, Мария Такач, Желяна Такач, Ясмина Будински, Златка Канюх, Серґей Пап (VIII). Вєдно 28 роботи Коцур 5 роботи (послала наставнїца Снежана Шанта)

Витор, витор лєци, дує. Лїсце, шмеце розношує. Гу, гу, гу ше чує и по дворе одгукує. Швидко, моцно дує и калапи здувує. Витор, витор лєци, дує, вшадзи закукує и барз нємеркує. З конарами кива, вшадзи ше набива. Ивона Рац, IV Руски Керестур

ПЕС Пес велїм дзецом и людзом домашнї любимец. На себе ма шерсц. Люби єсц косци. Зоз мачками ше нє барз злагодзи. Пес люби свойого власнїка. Кед видзи нєпознатих людзох, вон бреше. Вноци чува стражу. Зна буц барз добри и вирни приятель. Окреме люби дзеци. Звонимир Мудри, II Руски Керестур

Иван Киш III, Врбас

У ШКОЛИ ЗМЕ ОЗНАЧЕЛИ ДЗЕНЬ РУСНАЦОХ У нашей школи у Дюрдьове каждого року означуєме 17. януар – Националне швето Руснацох. Зоз учительками и наставнїцами пририхтали зме красну програму. Поряднє зме ходзели на проби, гоч бул жимски розпуст, и направели зме три драмски слички. У пертшей слички приказане як ше Руснаци присельовали до тих крайох. Статку нє мали вельо, бо були худобни, а зоз собу ношели лєм зайди. Пред полудзенком ше шицки модлєли. У другей слички указане як ше людзе дружели на праткох. Жени штрикали, вишивали и геклали, а хлопи лупали кукурицу и шпивали стари руски шпиванки „Ей, млїнару”, „А я себе порадзим” и други. Шицки школяре хтори ґлумели, були облєчени так як ше дараз нашо людзе облєкали: хлопи мали чарни панталони, кошулї, лайбики и калапи, а дзивчата були у фарбарских шматох и у хусткох. Треца сличка представела як ше Руснаци и други народи злагодза. Слухало ше руски писнї и бешедовало як ше млади дружа на фолклору дзе уча традицийни руски танци. После школярскей програми госци могли коштовац руски єдла: капущанїки, белюши, геровци, ґоргелї... На поладнє виложени руски застави на Месну заєднїцу, на стару руску школу и на КУД „Тарас Шевченко”. Потим отримана шветочносц и у просторийох того Дружтва. Оркестер одграл гимни, а вец пречитани текст о историї Руснацох и даскельо писнї дюрдьовских поетох. На концу шицки були понукнути зоз старима рускима єдлами. Треба каждого року означовац тот Дзень же би ше нє забуло. Школяре руского оддзелєня шестей и осмей класи: Ясмина Мудри, Ксения Вереш, Марина Барна, Кристина Дюранїн, Никола Орос, Борис Тиркайла, Валентино Пушкаш, Михал Хромиш, Ясмина Будински, Желяна Такач, Златка Канюх, Мария Горняк, Мария Такач, Серґей Пап

НАЙВЕКШИ РАДИО-ТЕЛЕСКОП

У Китаю, у єдней од найхудобнєйших провинцийох тей жеми, Фуейджоу, 2016. року закончени найвекши радио-телескоп на швеце (правени од 2011. року). Хаснує ше го у випитованю интелиґентного живота звонка нашей ґалаксиї и походзеню вселени. Тот єдинствени телескоп огромна плоча чий пречнїк пол километера. На нєй 4.450 рефлектори, а пресцера ше на поверхносци велькей як 30 фодбалски терени. Телескоп змесцени у природним углїбеню у провинциї Фуейджоу, окружени зоз брегами и оддалєни од населєних местох. Задаток му детектовац сиґнали зоз вселени, а може „позберац” сиґнали хтори оддалєни од нього тисяч шветлосни роки.

РОБЕРТ ПИРИ ПЕРШИ НА СИВЕРНИМ ПОЛУ На початку 20. вику Сиверни и Южни пол барз прицаговали авантуристох. Виглєдоваче пробовали на Сиверни пол сцигнуц на ладї, вец на санкох хтори цагали пси, а лєцели и у балону, алє ше им нє удало. Велї на тих чежких путованьох погинули. У априлу 1909. року Роберт Пири, инжинєр америцкей флоти, после єдного нєуспишного путованя, рушел до ище єдней експедициї, а провадзели го штирме Инуити. Путовали 37 днї на санкох по безкрайних лядових поверхносцох, намарзли ше, алє ше им удало 6. априла крочиц на Сиверни пол и заджобнуц америцку заставу на найсивернєйшу точку на планети Жеми. Роберт Пири написал даскельо кнїжки о виглєдованьох Арктика.

ЯРНЇ ВИСНЇК – ПОДШНЇЖНЇК Перши виснїк яри – подшнїжнїк рошнє у влажних лїсцопадних, мишаних и вичножелєних лєсох, на пажицох, у заградкох, а люби буц посадзени и у черепку як украсни били квецик. Єст го у Европи, од Пиринейох, прейґ Карпатох, та аж по Малу Азию. На Алпох го мож найсц и на 2 200 метери надморскей висини. Квитнє од януара по марец, гоч шнїг ище нє розпущени. То нє лєм украсна, алє и медоносна и лїковита рошлїна, а цибульку ма отровну. Пчолом подшнїжнїк дава вельо нектару за вчасни ярнї розвой лягла.

Pririhtala R. ]. Petrovi~

Иван Молнар, III, Дюрдьов

Ана Папуґа, IV, Коцур

Томислав Бесерминї, V, Коцур

Ивона Рац, IV, Руски Керестур Ксения Катрина, II Руски Керестур