Заградка 2 - 2015

ECI S ZA DZ

c

m y

k

^ASOPI

Nata{a Svirac, II, Novi Sad

ROK LXVIII • ^ISLO 2 • FEBRUAR 2015 • CENA 100 DIN

Andrea Lozinyk, VI, [id

@elyna Taka~, IV, Dxrdqov

Filip Oros, VI, Ruski Kerestur

СТО ФАЙТИ БАНАНИ

Ц

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ ОЗНАЧЕЛИ И ДЗЕЦИ

ентрална шветочносц з нагоди Националного швета Руснацох у Сербиї того, 2015. року отримана 17. януара у Вербаше, а у шицких наших местох пририхтани пригодни програми. На каждей шветочносци домашнї хор одшпивал гимну Републики Сербиї „Боже правде” и шветочну шпиванку Руснацох у Сербиї „Браца Русини”, а потим аматере рецитовали, шпивали и грали, та У Шидзе... так нащивительом винчовали Швето. Вредни руски ґаздинї за друженє после шветочгодзини пестованя них академийох пририхтали традицируского язика. Зоз йни єдла: капущанїки, череґи, ґоргелї, рецитациями нащирейтеши... вительом повинчоАнї єдна програма би нє була така вали Швето Лара весела кед би на нєй нє участвовали и Сопка, Мария и Надзеци. талия Жирош и ЛїУ Руским Керестуре Националне ляна Кнежевич. швето означене у Основней и штредУ Новим Садзе нєй школи „Петро Кузмяк” и у керешветочносц отримастурским оддзелєню „Цицибан” ПУ на у просторийох „Бамби”. Руского културного На паноу у школским конку вилоцентру. Представели жена руска застава и руски парток, и У Новим Орахове... ше члени хору „Гарвельо подобово роботи мония”, хлопска шпивацка школярох нїзших класох ґрупа Дружтва, камерни основней школи на тему состав националного оркеНационалного швета. У стра, и наймладши, школяшицких оддзелєньох висре нїзших класох хтори у ших класох Основней, и своїх школох ходза и на у шицких оддзелєньох годзини руского язика. Так Штреднєй школи Швето 16. януара у РКЦ рецитоваозначене зоз читаньом ли: Фиона Грубеня, Лена пригодних текстох, толкоЯковлєв, Михайло Ковач и ваньом символики застави Михаило Пап. Руснацох у Сербиї и беУ Сримскей Митрошедованьом о важносци вици Националне швето У Новим Садзе... означованя 17. януара. означене у грекокатолїцУ Дзецинскей кей парохиї, дзе зоз домашнїма заградки у шицких були и Руснаци зоз Бикичу. Повозростних ґрупох при Женскей шпивацкей ґрупи виховательки з и Мишаней шпивацкей ґрупи у дзецми Швето ознапрограми участвовала и Дзечовали аж два днї. цинска шпивацка ґрупа „Руски Приповедали о стагвиздочки” зоз трома шпиванрих ремеслох, стаками. Школяре хтори у школи родавних бавискох, маю и наставу руского язика, одгадовали руски представели ше зоз двома резагадки, фарбели У Сримскей Митровици... цитациями писателя Михайла национални заставКовача, а публику розвешелєли и члени Дзецинскей фолклорней секциї КПД ки, а були опатриц и музейну збирку у Замку. „Иван Котляревски” зоз Бикичу. У Кули Националне швето означене у простоШколяре збогацели програми з нагоди означорийох Руского КУД „Др Гавриїл Костельник”. У ваня Националного швета Руснацох и у Коцуре, програми участвовал хор Дружтва и Жридлова Дюрдьове, Шидзе, Суботици и у Новим Орахове. ґрупа, а збогацели ю и школярки хтори ходза на

2

Стари Греки перши Европянє хтори коштовали банани по походзеню зоз Юговосточней Азиї. Назва тей овоци походзи од арабского слова „банан” цо значи „палєц”. До Африки банани пресад зели арабски тарґовци, а вец Портуґалци смачну овоц однєсли и до Южней Америки. Н є ш ка на Тайланду єст двацец файти банани, а на швеце коло сто. Даєдни мали як палєц, а други вельки, зоз грубу лупу. У Велькей Британиї люд зе кажди тид зень поєдза коло 140 милиони банани.

НАЙЛОНОВИ МЕЩОК ГНЇЄ ПЕЙЦСТО РОКИ Найлоново мещ-

ки ше почало правиц аж 1957. року, та чежко твердзиц як длуго ше розкладаю (хемийно). Полиетилен зоз мещкох розклада ше досц добре под дїйством ултралиловей шветлосци, алє ше пластични мещки на вельких громадох гною швидко заруца, та дїйство Слунковей шветлосци до нїх нє доходзи. Бактериї и печарки маю ище векши бриґи кед пробую претровиц найлонови мещок руцени до канти за шмеце и вец висипани на валалске лєбо городске шмециско. Полиетилен нє постої у природи, та ше у жеми ище нє розвили микроорґанизми хтори прилагодзени звладац тоту „хемию”. Хто нє дума сам преверйовац, най вери науковцом же найлонови мещок гнїє пейц вики, та най тоту амбалажу нє руца на гной.

ЗНАХОДЛЇВИ ЖИВОТИНЇ БРАМУШКИ ЗА ШИМПАНЗУ

Шимпанза ше барз люби го-

сциц зоз брамушками. Алє, озда ше нє будзе розкладац з єдзеньом пре єдну-два брамушки! Знаже же нє! Вежнє даяки конарчок, отарга з нього лїсца, дрилї пруцик до брамушнїка, дакус го потрима там и... кед го вицагнє, на нїм налїпени вельо брамушки. Шимпанза их одразу уцица док повеш – гам.

ОРЕЛ ЗНА РОЗБИЦ КОСЦ

Накадзи орел брадан обачи косц, швидко злєци на жем, хваци огрижену косц и вилєци з ню високо. Вец ю руца долу, на камень, покля ше косц нє розбиє. Теди злєтнє долу и виджубе шицок шпик – смачну лакотку, а пощипану косц охаби гладним псом. НЇЧ БЕЗ КАКТУСОВОГО ЦЕРНЯ

Дармо ше инсекти скриваю под скору на древох.

Кед Дарвинова зеба вигладнї, та надума поєсц даскельо инсекти, вирве длугоки церень зоз кактуса, сцишнє го до джубку, и з церньом дзирави скору на древе, та на ньго над зива хробачки и други жвиринки.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

23

„ЗАГРАДКА” ЗОЗ СОТРУДНЇКАМИ У ВЕРБАШЕ

За фебруарске число „Заградки” до Редакциї сцигли роботи од найвреднєйших сотруднїкох. Коцур: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Марян Шанта, Владко Сакач, Дамир Олеар, Михаел Скубан, Иван Кучмаш, Давид Неделькович (IV). Вєдно 18 роботи. Дюрдьов: Кристина Дюранїн, Сенка Вереш, Михал Хромиш, Борис Тиркайла (II); Лука Кухар, Иван Хромиш, Иван Скубан (III). Вєдно 11 роботи. Кула: Мартина Барна, Серґей Барановски (I). Вєдно 5 роботи. Бачинци: Миле Андрич, Божидар Загорянски, Алекса Лончаревич (V); Теодора Жамплонґ (VIII). Вєдно 5 роботи. Шид: Матея Шеремет (V) послал 5 роботи. Вербас: Митро Уйфалуши (III) и Михаела Миклош (IV). Вєдно 2 роботи. Бикич Дол: Марина Симанович (III) послала 2 роботи.

НАГРАДА ЗА „НАЙЧИСТЕЙШИ СОСТАВ” Медзи составами хтори сцигли до Редакциї за фебруарске число „Заградки” було даскельо зоз малима гришками, алє, верце ми, у єдним составе нє була анї єдна єдина гришочка. Шицко написане правилно, чисто по руски, а и на рукопис мило патриц. Состав написал, та достанє награду

Школярох хтори у Основней школи „20. октобер” у Вербаше ходза и на годзини руского язика, у януару нащивела Мелания Римар, писателька за дзеци и одвичательна редакторка часописа „Заградка”. Учителька Славица Мали помогла

своїм вредним школяром понаучовац рецитовац по руски, а вец их писателька научела єдну розчитованку. На тей явней годзини мацеринского язика найвецей бешедоване о сотруднїцтве зоз єдиним часописом за нашо дзеци. Шицки школяре присутни на стретнуцу зоз „Заградку” достали по даскельо прикладнїки своєй новинки, а Виктория Саламунова зоз седмей класи достала и награду за одличне сотруднїцтво и найкрасши малюнок влонї обявени у „Заградки”. Р-р

Борис Тиркайла, II, Дюрдьов

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

22

А ТРЕБА ТАК вистал тот боль поплатани часци за трактор цегелки у купальнї одвезли нас на авту

В

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku 1, 2 и 3 – Шнїг обрадовал дзеци 4. Школяре на годзини руского язика у ОШ „20. октобер” у Вербаше

У ваших литературних составох хтори сце послали до „Заградки”, найдзени даскельо язични гришки. Нє виволам нїкому хто их направел, а верим же кажде препозна свойо гришки, та ше будзе трудзиц нє повторйовац их. НАПИСАНЕ ТАК заморел ше тота боль покерпени делови за трактор плочици у купатилу однєсли нас зоз автом

Zdravo zagradkare! ше кед сцеме вихвалїц „Заградку”, гуториме яка є красна и богата зоз змистами за шицки дзеци. Алє, мушим припознац же и литературна часц, и забавни боки и школярски роботи баржей прицагую младших як старших школярох. Цо будземе з вами велькима? Яким темом на бокох часописа бисце ше зрадовали? Хтори бок бизме могли наволац даяк иншак и виполнїц го зоз темами за тинейджерох? Цо думаце, чи бисце у своєй школи, спомедзи школярох седмих и осмих класох могли вибрац даскелїх сотруднїкох хтори би ми помагали у каждим чишлє єден лєбо два боки пририхтац за найстарши дзеци? Кед вам медзи приятелями на фейсбуку и „Заградка”, вец ше будземе лєгчейше радзиц. Поце шицки! Пишце, критикуйце, хвальце, предкладайце дацо нове! Дзечнє пойдзем до вас на пораду и на друженє, лєм ме поволайце. Ваша редакторка

МИХАЙЛО КОВАЧ

ФЕБРУАРСКИ

ДЗЕНЬ

Нєбо, крохмаль белави з млєком розридзени, билим хижом закрица слунком озлацени. Древком младим, овоцним яр, фебруар нука, хпа ше яр як гаче кочу опрез друка.

Дурни древка овоцни яри ше радую, та до власох венчики з квеца уплєтую. А вец слунко зацмею шиви шнїжни хмари, Марта дурним венчики кропом мразним звари...

Mitro Ujfalu{i, III, Verbas

3

ЯК ХЛАПЕЦ ПОСПРЕВЕДАЛ КРАДОША

ул раз єден чловек. Нє барз любел робиц, та роздумовал же як би то було мож без роботи жиц. Надумал себе же будзе краднуц. Так вон пошол до лєса. Ишол так по лєше и стретнул єдного хлапца. Нагварял го най иду вєдно краднуц. Ишли вони так по лєше, а там єден пастир чувал овци. Тот чловек уж бул стари, та послал хлапца най украднє єдну овцу. Хлапец мушел послухац, та ше поцихи приблїжел ґу овцом, хвацел єдного барана за роги и уцагнул го до лєса. Кед уж досц далєко одишли, зарезали го, та го пекли на рожню. Кед уж баран бул упечени, хлапец гвари: – Гайде, бачи, будземе єден другого страшиц. А тот чловек стари пристал. Порадзели ше же перше стари будзе хлапца страшиц. Пойдзе далєй до лєса, та кричи:

– Бу, бу, бу! А хлапец ше нє бої, та лєм є зоз того барана. Понагля з того меса цо лєпше поєсц. А стари придзе та ше му пита: – Та чи ши ше барз бал? А хлапец му одвитує: – Вера, бачи, барз! Тераз я вас пойдзем страшиц, та и тоти бураґи одцагнєм далєй до лєса, най ту нє шмердза. А як их одцаг, вируцел их на конар, вирубал себе длуги прут, та почнє з нїм по тих бураґох биц, а и йойчац: – Яй, яй, то нє я, то мой стари бачи украд, там є при огню, є з нього! И заш вдерел и зйойчал ище баржей: – Нє я, нє я, гварел сом вам же то мой стари бачи!

А гевтот учул же як тот йойчи, та думал же його насправди дахто так биє. Лєм ше пооглядал, та сцекол. А тот хлапец пришол, та видзи же його там нєт, же го баржей настрашел як цо вон його, та му шмишно було. Шеднул ґу тому месу, та єдол, а гевтот стари бачи раз викукує з лєса. Видзи же тамтот уж там, та ше му пита же чи го барз били. А вон му гвари: – Вера барз. А чи ше ви барз бали?

– Ша, знаш же барз, кед ши так йойчал. А нє досц цо тебе так били, алє ши ище и на мнє виволал! Як вони того барана доєдли, стари бачи гвари: – Идз ти, хлапче, свойов драгов, а я пойдзем дому. Нє будзем я краднуц вецей кед то так бию!

ЗНА ЧОМ Син: Оцец, чом жирафи маю таки длугоки карки? Оцец: Ша, прето же би могли долапиц лїсца на високих конарох. Син: А чом нє єдза лїсца зоз нїзких конарох? Оцец: Прето же би ше нє мушели хиляц.

СЛАДКИ СОН Оцец и син пошли до театру. Дзешка коло половки представи син порвал оца за рукав, та му шепта: – Тату, пать, гевтот бачи опрез нас заспал!

– Та цо вец? Озда ши ме прето мушел зобудзиц? – гнїва ше оцец.

G

Б

U

MO

R

НАЙЛЄПШИ ПРИЯТЕЛЬ – Ваньо, хто твой найлєпши приятель? – пита ше учителька.

– Лифт! – одвитує Ваня.

– Як то? – чудує ше учителька.

– Так же лифт вше придзе по мнє кед го поволам – толкує Ваня.

ХТОРИ АВТО ИНШАКИ

Руска народна приповедка

ЯКИМ ОЛЕЯР

ЦИПЕЛАР

КРИЖАЛЬКА Ту штири скоро цалком єднаки авта, алє єден заш лєм кущик иншаки. Хтори?

Ципели, папучи хто у мнє наручи жаловац нє будзе, знайце, шицки людзе!

РОЗЛИЧНИ ДВОЙНЯТА

Чижми и сандали, чи вельки чи мали, поплатам, пошиєм – пенєжи добиєм. Нєдобра ми клима кед надидзе жима: єст шнїгу и блата, та треба подплата. Так талпи єдному, запетки другому положим, прибиєм, залїпим, зашиєм. Пойдзем до Зомбора, бо там тунша скора. Принєшем ю дому, з нєй шиєм каждому.

4

Горизонтално: 1. Мали заяц; 2. Велька плехова судзина зоз ухами (хаснує ше кед ше обера живину, кед ше колє швиню, кед ше умива овоц и желєняву за жимнїцу...); 3. Дац статку води; 4. Крачунски шпиванки; 5. Тот хто ма длуги ноги; 6. Желєнява до юшки (любя ю и заяци). Кед точно ришиш горизонтални колони, у дияґоналней колони достанєш єден знак интерпункциї.

Тоти двоме Дїдове Шнїжнїкове двойнята, алє су нє цалком єднаки. Анї нє муша буц єднаки, алє кед сцеш, нарисуй хторому цо нєдостава, офарб их, та буду як єден.

21

ЛАВИРИНТ

Миша вошла до лавиринту, та оганя били заяци. Єден вистал и заспал, други ше злєкнути розплакал, треци ше шмишкаюци шпацира, штварти застарани бега, глєдаюци виход, а пияти ше одпочива. Одкрий кельо заяци найду виход зоз лавиринту и сцекню од миши.

ПИСАТЕЛЄ У лївей колони написани презвиска дванац наших писательох, а у правей колони їх мена, алє су барз зборикани. Повяж их зоз стрелками так же би кажди писатель мал свойо и мено и презвиско.

ФЕЙСА БУДИНСКИ КОВАЧ ГУДАК СКУБАН МУДРИ ПАВЛОВИЧ РАМАЧ ПАПГАРГАЇ ОЛЕЯР КОСТЕЛЬНИК ЧАКАН

МИХАЛ ЯКИМ МИКОЛА МЕЛАНИЯ ЯНКО ГАВРИЇЛ ЕВҐЕНИЙ ВАСИЛЬ ШТЕФАН МИХАЙЛО МИРОН ДЮРА

O F A R B

РЕБУСИ

R I S U N O K

ЯНКО РАЦ

ДВОМЕ ТОВАРИШЕ

Ж

имски вечар ше вчас спущел над валал. Того вечара людзе нє виходзели вонка з дворох, бо була велька лядовица. Ишол лєм тот хто наисце мушел. Дюри ше, з ноги на ногу, шлїзкаюци врацал дому зоз школи. Бивал у остатнєй хижи на концу валала. Гоч ходзел лєм до другей класи, зоз своїм ростом прероснул велїх старших школярох. Часто падаюци и дзвигаюци ше, жадал цо скорей сцигнуц дому и зацагнуц ше до буджаку. Нараз учул якешик притаєне стуканє. Станул и ослухнул. Шерцо му почало швидше дуркац.

– Хто то? – злєкнуто ше озвал Дюри ґу нєпознатому.

– Я... Я-а-ким... яй, як ме болї...

– Дюри такой препознал сушедового Якима, хтори ходзел до шестей класи, и швидко ґу ньому прибегнул.

– Чом лєжиш ту под муриком, цо же ци? – застарано ше опитал Дюри.

– Но-о-га, яґбачу сом ногу зламал – жалошнє, з боляцим гласом одвитовал Яким. Дюри у змерку нє видзел нїґдзе нїкого на драже. А часу на розцагованє нє було. Пробовал подзвигнуц Якима, алє ше му нє удало. Нараз му блїсла думка. Убегнул до першого обисца и нарату скричал у дворе, глєдаюци помоц од домашнїх. О кратки час єден леґинь цагал саночки за собу зоз Якимом, а Дюри го притримовал. Швидко сцигли до лїкара. На вельке щесце, Якимова нога була лєм витхнута. Лїкар му сциснул ногу до двох дещичкох и зоз фатьолом притвердзел. Якимова нога мушела длугши час мировац медзи дещичками. Од того часу Дюри и Яким постали нєроздвойни товарише.

ВАСИЛЬ МУДРИ

БАРЗ Є ЗАВЖАТИ Наш Владко ма вше роботи: гвари же є барз завжати... Замодлїш од нього помоц, вон ци пове: – Пущ ме гет! Нє скончел сом, а уж вечар и, як видзиш, часу нєт. Поодметац шнїг мал Владко, а вигварка: – Мам рахунки! – Мацери мал принєсц древа, а вон свойо: – А рисунки? И покля мац ноши древа, оцец меце шнїг на дворе, наш Владко у цеплей хижи чита стрипи так по шоре.

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ДРУГИ МЕШАЦ Я од януара лєм кущичко младши, а од моїх братох ножки мам найкратши. Заш лєм, мам я цошка цо вони нє маю. Най тераз науча тоти цо нє знаю. Кажди штири роки єден дзень ми дали, та тот рок „преступни” людзе наволали.

Avtor: Silvester D. Maka>

20

Офарб шицки поля означени з точками, та достанєш силуету єдней познатей особи зоз „малого екрана”.

Двацецдзевятого кед ши народзени, вше о штири роки славиш дзень родзени.

5

ALEKSANDAR ANTI^

ZAGA[EL OSOBI: Nastavn>k, {kolyr Mirko NASTAVN>K: Mirku, stanq i sluhaj pitanw!

MIRKO: Modl<m?

NASTAVN>K: ^i bi {i nam znal povesc...

MIRKO: Znam... u~el som v~era cale popoladnw.

NASTAVN>K: Pri~ekaj naj ci per{e postavim pitanw. Co {icko zna{ o pticoh?

MIRKO: O pticoh? Rozumi {e `e znam. Mame ri`ni ptici: {piva~ki, hvata~ki, potim... {piva~ki... vecka ptici hvata~ki...

NASTAVN>K: I i|e?

MIRKO: ... i i|e... sel<dben<ci... gej, ptici sel<dben<ci.

NASTAVN>K: To~no. I sel<dben<ci ptici.

MIRKO: Mame sel<dben<ci htori otalq odhodza do gorucej Afriki, i mame gevti drugi... gevti htori prihodza do nas.

NASTAVN>K: Dakus ci {e pomi{alo, Mirku.

Y ci {e pital o fajtoh pticoh.

MIRKO: Aga, zdogadnul som {e... Ptici {e rozmno`ux... voni {e lygnx z vajcoh.

NASTAVN>K: I toto to~ne, alw y ci postavel pitanw: co {icko zna{ o...

MIRKO: Modl<m, nastavn<k, ptici {e rozmno`ux tak isto yk i kur~ata. U~el y toto.

NASTAVN>K: U~uwme co {i nau~el. Merkuj tak: gvarel {i `e wst ptici {piva~ki, potim ptici hvata~ki... i i|e?

MIRKO: Nw posto< an< wdna ptica htora {e nw rozmno`uw z vajca. Tak nw{u vajca i golubi, i straki i ta|ki, i {icki ptici htori `ix u nas i u lwsoh. A u lwsoh wst velqo dreva, ta ptici na n<h pravy gn<zda... na daykim grub{im konare...

NASTAVN>K: ^ekaj, Mirku, ti o pticoh nw zna{ calkom n<~.

MIRKO: Y nw znam calkom n<~? Preba~ce, modl<m vas! Y znam toto co som gvarel za kur~ata... wst wden aparat. U n<m {e mo`u vilygnuc i po sto kur~ata naraz.

NASTAVN>K: [edn<, Mirku. Budzem ci mu{ic dac slabu ocenu. Ti totu lekcix voob|e nw pre~ital. Nw nau~el {i calkom n<~.

MIRKO: Ta, yk bim nw pre~ital, modl<m vas!

Cale popoladnw som u~el... i ka`di dzenq u~im.

6

NASTAVN>K: Vidno `e nw zna{ an< wdno vire~enw z togo co pi{e u kn<`ki i o ~im y na pre{lej godzini pripovedal.

MIRKO: Y nw znam n<~ o pticoh? A tot aparat u htorim {e lygnx kur~ata? Von {e vola fri`ider, i u n<m {e vajca zogrivax z pomocu speciylnej gru{o~ki...

NASTAVN>K: [edn<, Mirku! Ti {e calkom zaga{el!

ДЖОҐИРАНЄ

Джоґиранє видумали Американци. То беганє на ровним терену, у нормалним и приємним ритме. У нїх то постало таке як национални спорт, вираз имиджу и дружтвеного статусу. Шицки америцки предсидателє поряднє джоґирую и у виберанкових кампаньох тото барз наглашую. Кед повеме же 98 одсто познатих шветових ґлумцох и шпивачох поряднє джоґира, т.є. бега, такой и тоти хтори по нєшка нє бегали, до розпорядку каждодньових обовязкох положа и тот спорт. То идеална кардиоваскуларна активносц. Лїкаре и психолоґове твердза же ше зоз джоґираньом посцигує склад духа и цела, змоцнює витримовносц, же ше порушує шицки мускули, пречисцує плюца, змоцнює шерцо и кревов цек, косци и мускули ногох и хрибта, злєпшує ше розположенє, змоцнює имунитет, и одстранює стрес. Найлєпше бегац по двойо, у парку лєбо на пажици далєко од

ГАРМОНИЯ ЦЕЛА И ДУХА

ПАНТОМИМА

ИҐОР КОЛАРОВ

ДАСКЕЛЬО ТАЙНИ ОСОБИ: Бора и Лїля БОРА: Знам єдну тайну. ЛЇЛЯ: Аааа, любим тайни... Поведз ми ю! БОРА: Нє шмем, нє моя є. ЛЇЛЯ: А як ю вец знаш кед є нє твоя? БОРА: То тайна. ЛЇЛЯ: Як ци добре! Маш два тайни и єдинку з биолоґиї. БОРА: Нє мам єдинку. ЛЇЛЯ: Алє ю будзеш мац, прето же сом ци вецей нє годна помагац коло домашнїх задаткох. Барз сом завжата. БОРА: Як? ЛЇЛЯ: Тайна...

галайку и смоґу, и то рано, накадзи ше станє. Добре бегац и вечар, алє после 18 годзин нє треба вецей єсц. Беганє найздравша, найдоступнєйша, найхасновитша и найтуньша форма рекреациї. Хто кажди дзень бега 10 минути, може себе предлужиц живот за три роки. ЗОЗ ДЗЕЦИНСКЕЙ КУХНЇ

Пантомима идеална активносц за дзеци хторим ше чежко визначиц у дружтве. Имитуюци рухи товаришох на бавеню, животиньох и предметох, дзеци зоз рухами розвиваю цалу приповедку, а нє озву ше анї єдно слово. Тот свойофайтови театер оможлївює им же би ясно почувствовали свойо найкрасши дожица хтори нє муша толковац зоз словами анї себе анї другим коло себе. Комуникованє зоз рухами приємне и нєпоштредне, бо припада емоцийом, а нє поняцом. Розвива концентрацию, стимулує фантазию и помага здобуц самодовириє.

ЛЯДОВА ПИРАМИДА

Потребне: 300 ґрами плазма кекси, пол литри млєка, 2 ванелийово пудинґи, 1 марґарин, 250 ґрами мелкого цукру и 1 шлаґ. Пририхтованє: У пол литри млєка увариц два пудинґи. Кед ше охладзи, розмишац мелки цукер и марґарин, та добре витрепац зоз пудинґом. Вец складац на тацну кекси, намасциц их зоз филом, на нїх знова наскладац шор кекси (так як указане на слики), намасциц

зоз филом и так док ше нє потроши кекси. Од горе пирамиду украшиц зоз шлаґом, та лакотку охабиц у фрижидеру, най кекси дакус одмекню. Надпомнуце: Пудинґ нє муши буц ванелийов, алє яки найдзеце у шпайзу, а лакотка ше уда гоч маце и менєй як 300 ґрами, а кед маце вецей, пирамида будзе висша, та ше каждому вецей уйдзе. Смачного!!!

19

Visti zoz {koloh...

OBLA^OK DO [VETA

ТАЙНА НЄАРТИКУЛОВАНОГО ЯЗИКА

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Школяре Основней и штреднєй школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре 27. януара – на дзень святого Сави орґанизовали шветочну програму. Отримана є у физкултурней сали, а присутни були шицки школяре, їх наставнїки и професоре, и други заняти у Школи. Шветочносц почала зоз обрядом ламаня славского колача пред святительову икону, хтори приказали штредньошколци. Школски хор под руководством професорки Лидиї Пашо одшпивал святосавску гимну, а школяре пририхтали и пригодни рецитал, даскельо шпиванки и музични точки школярох керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє. Програма була по руски и по сербски. Школске швето присутним на програми повинчовала о.д. директора Хелена Пашо Павлович. М. А.

У КОЦУРЕ Шветочносц з нагоди школского швета святого Сави школяре ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре отримали у велькей сали Дома култури. Наставнїци сербского язика, Ясминка Олич Илчешин и Бояна Петрович до програми уключели школярох шицких возростох. Дзеци рецитовали, шпивали, ґлумели и танцовали. Програма була и у Школи, дзе православни паноцец пошвецел славски колач и колїво. Швето святого Сави школяром и наставнїком повинчовала о.д. директора Школи, Славица Байор. О святому Савови 27. януара слухали и наймладши, дзеци у коцурскей оводи „Герлїчка”. Т. Х.

У ДЮРДЬОВЕ Школяре Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове з нагоди школского швета Святого Сави пририхтали и у физкултурней сали Школи виведли красну програму. Шветочносц почала зоз пошвецаньом славского колача и колїва, а потим школяре висших класох бешедовали о живоце и дїлу велького просвитителя Святого Сави. Святосавску гимну одшпивал школски хор, а окрем шпиванкох, на програми були и пригодни рецитациї дюрдьовских школярох. С. Б.

18

ИВАНА НЕШИЧ Ивана Нешич, историчарка уметносци и писателька, народзена 1981. року у Чуприї. Инспирациї за писанє находзи у дожицох зоз дзецинства, етномитолоґиї Балкану, природи и у приповедкох своїх найблїзших. Жиє и роби у Беоґрадзе. Єй перши роман Зеленбабово дари (Зеленбабини дарови) достал Плакету 12. Медзинародного сайму кнїжкох Площа зоз кнїжкох у Герцеґ Новим за найлєпшу кнїжку и Награду Невен за найлєпшу кнїжку за дзеци у 2013. року. На конкурсу за награду Раде Обренович, хтори каждого року розписую Змайово дзецински бависка, 2014. року тоту награду за найлєпши роман за дзеци и младих достал роман Тайна нєартикулованого язика авторки Ивани Нешич. Як ше закончела возбудлїва авантура до хторей вошла и писателька и єй героє, дознаце накадзи почнєце читац кнїжку, бо и сами такой „залєжнєце” до тей авантури.

Д

***

аскельо мушки брунєли коло плехового танєра зоз шлївками хтори уж пахли на маджун и алкогол, так як пахнє єшень. Два чарни очи патрели на мушки, а вец мала коритнявка, чийо то очи були, цвенкла зоз зубами на єдну мушку. Нє покалїчела ю, алє мушка одлучела же на даєдним другим месце будзе безпечнєйша, та одлєтла до градки узретей паприґи и страцела ше у златним пополадню. Мала коритнявка зоз вельким меном Паун випровадзела ю з попатрунком, а вец ше знова обрацела ґу свойому приятельови Микови, хтори бул нагнути над природняцку енциклопедию, та препущел цалу драму з мушку. Цошка преписовал до своєй скоряней теки и виплювовал шлївково маґочки до праху. Кед закончел, озвал ше ґу коритнявки. „Значи, догварели зме ше. Кед я повем: Паун, напредок!, ти такой прейдз през тот обруч. Розумиш?” Мика указал обруч, а то було предзиравене шитко зоз хторого знял мрежочку, та випатрало як прави обруч з ручку. „Вец ци я повем:„Паун, гоп! и ти ше зоз преднїма ногами випендраш на конзерву. Пробуйме.” Мика гварел Паун, напредок! и Паун, гоп! и Паун успишно звладал обидва препреченя. Вежбали тоту точку покля нє були цалком задовольни. Паун на Миково команди прешол през обруч, випендрал ше на конзерву, подзвигнул

лїву предню ногу, вец праву и поклонєл ше задуманей публики. „Браво! Лєдво чекам же бизме им ютре на биолоґиї указали цо знаш. Сто раз ши лєпши од Слинчового пшиска цо шедзи на заднїх ногох. И од Славишовей птици хтора бербля.” Паун уцагнул пол глави до коритка, а хвосцик му смутнє вишел. „Нє будз смутни. Вона лєм повторює слова, а нє розуми цо гутори. То нїч у одношеню на тебе.” „Ти знова приповедаш з тоту коритнявку? Ґроздано, ша вон знова приповеда з коритнявку, а гварел сом ци же го нє шмеме так длуго охабяц з твою мацеру!”, оцец застарано патрел на хлапца и на його любимца. „Охаб дзецко на мире. Чом би нє приповедал. И я приповедала з бабками кед сом була мала”, озвала ше мац з кухнї дзе з бабу чисцела паприґу за айвар. „Та и ти виросла зоз свою мацеру”, прежубротал оцец, зогнул тижньово новини и положел их под пазуху, та вошол до хижи, охабяюци Микови свойо место при столє под стару бишалму за хижу. Плановал одогнац сина отамаль и пополаднє препровадзиц зачирени до шветовей политики з новинох, алє го Микова бешеда зоз коритнявку и женово процивенє так нагнївали же страцел дзеку читац. Преложела А. Р.

7

МИРОСЛАВ ДЕМАК

ВРАНКА ГАНКА И ГАВРАН ЯН

У

новорочней ноци почал падац шнїг. Витор нє дул и випатрало же пахульки стоя у воздуху. До вечара ше уж шицко билєло, цо бул очиглядни знак же ше шнїг нє лєм так гойса у воздуху. На пол ноци, кед шицки винчовали нови рок, и шнїг на хвильку престал буц били. Од тисячох пирскалкох, лампочкох, петардох и ракедлох ше окомгнуц фарбел на червено, жовто, червено або белаво. Бул то найнафарбенши шнїг котри сце могли видзиц. Вец людзе повиставали, подопивали шампаньске вино и пошли спац. И пшички и мачички уж поспали у цеплих куцикох. Лєм шнїг нє виставал. Вял далєй, алє поцихучки, же би нїкого нє зобудзел. Рано була била цала жем. Билєл ше брещок, були били и хижи, а авта на улїци як кед би були направени з билого шнїгу. Понад завяту жему лєцел чупор вранох.

– Яки тот швет бридки – гварела найстарша врана.

– Наисце є бридки – гварели други – цали є били. Фуй! Понеже им таке бридке обридло, скруцели ґу лєсу, а мала вранка Ганка нараз скричала: – Нє шицко биле! На дражки при гевтей колїбки видзим цошка красне, чарне як углє! Шицки врани барз добре видза, алє вранка Ганка була наймладша и видзела найлєпше од шицких.

– То ци ше лєм привидзує – гварела найстарша врана и водзела чупор далєй.

– Лєм предлужце, дораз прилєцим за вами – гварела вранка Ганка и злєцела ґу малей колїбки. И наисце, при дражки опрез МИХАЛ СИМУНОВИЧ колїбки лєжало цошка красне, чарне як вона.

– Добре рано, вранко Ганко – крашнє ше озвал ґу нєй чарни красавец и представел ше: – Я фалаток угля и у тим бридким билим швеце сом такой збачел яка ши красна. а муре нарисовани Вранка Ганка нє любела допитих улїжнїкох, алє тот ше єй такой попачел. Нє лєм же бул красни чарни, алє и крашнє бешедомой пес у калапе вал. Уважно го дзвигла так же би други врани нє видзели и однєдзе я шпим сла го до свойого гнїзда. вєдно з нїм. На яр, кед ше шнїг розпущел и швет ше враном знова попаИ нє боїм ше нїкого, чел, вони ше нє могли начудовац дзе вранка Ганка нашла свойоанї його. го чарного красавца. Фалаток угля бул заврачани гавран, а ГанкоБо вон цихо – нє бреше ва любов го одврачала. и нє пита хлєба, Од теди вранка Ганка и гавран Ян вєдно лєтаю понад жему. а очи му белави, Людзе патра яки су чарни и вообще нє похопюю же вони двойо фарби нєба. маю души били, билючки як шнїг, котри праве падал кед вони Лєм их тераз нє видно, першираз попатрели єдно на друге.

МОЙ ПЕС Н

Зоз словацкого преложел Михал Рамач

8

бо я шпим вєдно з нїм.

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ У сцигованю ґу успихом и щесцу зопераю нас нашо нєдостатки.

Шицко цо потребне же би победзела доброта, то буц чесни. На перши попатрунок, кед ше опатрим до жвератка, видзим єдно високе дзивче хторе ше нє барз розликує од своїх парнякох. Алє воно ма цошка окремне. Мойо найкрасши прикмети то роботносц и послухносц. Нє сцекам од роботи. Кед ми дахто розкаже дацо зробиц, дзечнє ше прилапим и поробим. Алє, кед сом пре дацо нє розположена, швидко охабим роботу. Думам же сом щира, алє кед дакеди мушим скриц тайну, сциґанїм. Оптимистична сом. Любим зоз шицкима франтовац, а кед дахто франтує на мой рахунок, реаґуєм зоз гнївом. Мойо найвекши нєдостатки то нєсиґурносц до себе. На змаганьох перше цо подумам, то же страцим побиду або же ше поганьбим пре нєпосцигнути успих. Нє дружим ше зоз шицкима, алє лєм зоз дзивчатми з моєй класи. Ганьблїва сом Milan Striber, II, Savine Selo и поцагнута. Нє любим буц у центре уваги, та ше заверам до себе. Можем ше барз швидко нагнївац кед ми дацо нє по РАЗ СОМ ШЕ ЗРАДОВАЛ дзеки, а найчастейше пре мою младшу шеУ даєдних ситуацийох сом нє схопна, Пришол сом зоз школи. Тато ми гварел же нам стру. алє ше трудзим же би други нє обачели. наютре буду цагац цвиклу на полю. Зрадовал сом На й ве цей знаня чловек може здобуц сам, ше же и я можем з нїм пойсц. Такой сом виробел алє ве лї о себе гуторя лєм найлєпше и подомашнї задатки и порихтал сом за ютре шмати и гри шно оце нюю свойо прикмети, та ше им шицко цо требало. Вчас сом лєгнул спац. Рано сом нє вше уда ва посцигнуц шицко цо би сцестанул скорей як тато, же би ме нє охабел дома. ли. Пошли зме на польо и чекали зме бачика хтори мал цагац цвиклу. Кед сцигол, волал ме до холмера. Шедзел сом при ньому и припатрал сом ше як цага зоз жеми цвиклу и уруцує ю до бункера. Кед зме сцигли на конєц гонох, бачи википовал цвиклу на громаду и предлужел далєй робиц. Вец пришол баґер, та почал руцац цвиклу до камионох. Жем була влажна, а камиони чежки, та єден залєзнул. Шеднул сом ґу татови до трактора и почали зме цагац камион. Так барз залєзнул, же зме го нє могли вицагнуц. Потаргали зме сайлу. Пришол татов пайташ на своїм трактору и принєсол другу сайлу. Покапчали зме сайли за трактори и хлопом ше удало вицагнуц камион з блата. Кед зме ше врацели дому, бул сом вистати, алє и радосни, бо сом бул на полю и видзел сом чежку роботу. По теди сом таки слики видзел лєм на телевизиї. Дамир Олеар, IV, Коцур

Даря Хромиш, VIII, Дюрдьов

Aleksa Dorokhazi, II, Kocur

17

МЕЛАНИЯ РИМАР

СТОЛНИ ТЕНИС Я любим столни тенис

як и мой пайташ Денис. Лабдочки нам скакаю, од стола ше одбиваю. Тренер гласно кричи, чуц аж на пажици. Кед лабдочку вдерим, цала почервенїм. Нє шмем заврец очи, бо лабдочка одскочи. Рекет моцно тримам и у себе шпивам.

Mariy Taka~, IV, Dxrdqov

Мелиса Бучко, III Руски Керестур

ЄДНО НЄПРИЄМНЕ ДОЖИЦЕ Живот нам приноши вшелїяки дожица,

16

шмишни и смутни, приємни и нєприємни. Даєдни чежко прилапюєме, гоч су правдиви, та их прето длуго паметаме. Кед сом закончела трецу класу, на лєтнїм розпусту сом була у нини у Петроварадину. Там мам два шестринїци. Любим пойсц до нїх прето же ме водза на вшелїяки красни места, алє тоту идилу зна погубиц даяке нєприємне дожице. Жиєм на валалє. Мойо родичи барз завжати з роботу, та нє маю вельо часу же бизме частейше ходзели купац ше. Зоз шестринїцами сом ше ходзела купац кажди дзень. Теди сом ище нє знала добре плївац, та ме вони два учели. Мерковали же бим нє пошла до глїбокого. Алє раз нє примерковали, а я ше розбегла за лабду. Понеже сом була лєгка, вода ме поцагла до векшей глїбини и почала сом ше давиц. Шестринїца обачела и такой ме вицагла вонка. Налїґала сом ше води и наишла ми до ухох. Даскельо днї сом ше трапела зоз затканима ухами, бо зме думали же вода сама видзе кед накапкаме капки, алє нє помогло. Вец шестринїци телефоновали до шпиталю и заказали вимиванє ухох, алє шлєбодни термим бул аж о тидзень. Потамаль сом мушела церпиц тото нєприємне чувство у ухох. Теди сом думала же нєт нєприємнєйшого дожица од того.

Любим животинї. Моя наймилша животиня то маче. Мено

Ивана Цап, VIII, Дюрдьов

Борис Жирош, II, Руски Керестур

Antonij ^orda{, III, Kocur

МОЯ МИЛА ЖИВОТИНЯ му Мауки. Достала сом го од сушеда Юлина. Мауки ма чарну шерсц и даскельо платки. Барз є красне. Кажди дзень му давам вельо млєка и бавим ше з нїм. Воно ше найволї бавиц зоз клубком. Маукия барз любим и будзем радосна покля го будзем мац. Марина Медєши, II, Коцур

ВИВИРКИ Вивирки обачели на древох вельо лїсковци. Роздумовали

цо най робя. Поволали себе дружтво и почали зберац лїсковци. Ношели их до дзири. Були барз вредни, та швидко правели громаду. Була вше векша и векша. Робели и вельки и мали вивирки. Кед шицко позберали, шедзели и припатрали ше на громаду. Думали як на жиму шицко поєдза.

Н

ПРОҐНОЗИ ПРЕЙҐ ВЯЗИ

є цалком сом сиґурна, алє ше ми видзи же моя баба повязана зоз людзми хтори кажди вечар на телевизиї проґнозую яка наютре и напоютре будзе хвиля. Можебуц то анї нє даяка моцна вяза, алє ше кеди-нєкеди голєм дошептую. Бо, як би иншак баба скоро вше напредок знала кеди будзе слунечно, кеди ше злєє запор або днями будзе порошовац, а кеди будзе нарабяц кошава? Од школох ма лєм шейсц класи основней. Зна шиц, бо ше ище як дзецко, часто припатрала як тото роби єй мац. Кухарски схопносци здобула, бо дзецинство препровадзовала з бабу у кухнї дзе часто чували єдна другу. Алє, дзе могла звладац ремесло проґнозовачки хвилї? На телевизиї проґнози читаю спикере вельо младши од нєй. Вони єй сиґурно нє тримали приватни годзини о хвилї, а накадзи ше зявя на екрану, баба ше на нїх шмишка и приповеда з нїма як кед би их особнє познала.

– Поведз, злато бабово, чи нарано будзе падац диждж? Видзиш ти як ластовки нїзко лєца? А жаби у ярку ше змагаю хтора освої титулу найгласнєйшей крекетачки? Ретхвочки и цибулька ше нє можу лєм повипихац зоз тей сухей жеми. Гайде, обецай голєм дакус хмурного нєба, а диждж вец найдзе кончисту капку хтора предзирави хмару и полєє нам загради и поля – так баба водзи монолоґ зоз спикерами. Кед нарано – ниа, диждж! Питам ше єй як потрафела, а вона мнє так прешвечлїво: – Мойо ноги ми пошептали.

Тото з ногами сом чула голєм сто раз, алє ище вше нє розумим тайну вязу єй больох зоз хмарами. Думам же дакус видумує. Дзень пред тим як почнє дуц кошава, баба ше дошептує зоз больом у глави, та накадзи ше озву проґнозере на екрану, вона им такой побиднїцки здравка: – Ниа, гварела сом ище вчера? А ви тераз... скорей як Колумбо сцигол до Америки! Я нє мушим мац папер же бим пречитала яка будзе хвиля. Шицко ми поведза ластовки, брамушки, одгук церковного дзвона, стриканє у глави, боль у колєнох... Алє, кед уж шицко знаце напредок, шепнїце ми чи ше напоютре вихвилї, бо би ми барз плєц у загради. Тото ми нє идзе на руку. Кед вона достанє проґнози, будзе ме волац най єй помагам. Красна хвиля би, по моїх жаданьох, мала буц аж на соботу, бо зме надумали пойсц на вилєт. Як най ше догварим зоз проґнозерками? Нїяк! Нє родзина зме себе, а анї сом нє вирна патрачка їх серийох „Хвиля наютре”. Чувствуєм же и тераз прероби бабова вяза и же хвиля и напоютре и на соботу будзе по єй предсказованьох. Нє вредзи ю доперац най ми вивола прейґ яких вязох и вязочкох ше єй удава потрафиц яка будзе хвиля. Знам же ми да мудри одвит хтори будзе значиц же сом ище мала и нє можем нїяк похопиц анї почувствовац на власней скори тоти тайни.

МУДРА МИША У єдней старей хижи бивали вельо

миши. И мачка жила у тей хижи. Миши ше барз бали од мачки. Нє знали цо робиц, та єдного дня пришли ґу старей мудрей миши порадзиц ше. Млади миши предкладали же би положели мачки дзвончок на шию, та ю вше буду чуц кед ше будзе приблїжовац ґу нїм. И такой ше почали вешелїц, аж танцовали. Стара мудра миша роздумовала, а вец им гварела: – У шоре, лєм хто положи дзвончок мачки на шию? Миши нє знали одвитовац. З анґлийского преложел Юлиян Пап

9

М

ПЕТНАЦ МИНУТИ ЗОЗ ИСУСОМ

олитва задумана як розгварка, розгварка з нашим Оцом... Прето найдз цихе место, виключ ше зоз вонкашнього швета, сцекнї од галайку, гурчаньох, музики, и гибай ґу Богу. Замодлї свойого ангела хранителя най ше модлї з тобу, най ци помогнє отворено и щиро поприповедац. Слухай Глас и учуєш Го... „Поведз ми отворено чи ши можебуц горди, пишни, себични, нєшорови... и вец ме замодлї най ци помогнєм у

твоїх усиловно сцох ошлєбодзиц ше од тих прикметох. Нє ганьб ше! Велї праведнїки, и велї святи на нєбе мали таки нєдостатки яки нєшка маш ти. Алє... вони ше понїзно модлєли и трудзели ше виправиц свойо гришки. Нє бой ше замодлїц ме за здравє, за успих у ученю, на роботи... Сцем и можем ци помогнуц. Модлї ше за шицко цо ци помогнє роснуц у доброти и любови.”

НЄДЗЕЛЇ И ШВЕТА

ҐЕНОВЕВА НОҐЛИК

Уж апостоли и перши християнє ше зиходзели внєдзелю, „перши дзень у тижню” на „преламованє хлєба” – Службу Божу. Так нас учи и перша заповид церковна: „Днї шветочни шветковац”. Длужносц славиц Бога прияли зме на кресценю. Найкрасше славенє Бога то Служба Божа у котрей прейґ Исуса даваме чесц Богу. Тота длужносц нас почина обовязовац од седмого рока живота. На Служби мушиме активно участвовац, а то значи шпивац, слухац казань и причащац ше, а нє буц лєм пасивни припатрач и слухач. Од тей християнскей длужно сци ошлєбодзую нас оправдани причини: у обисцу служиц хорому, чувац мали дзеци, помагац ближньому у нєщесцу, барз далєка драга, або кед зме хори. Хто пре свою вину внєдзелю лєбо на швето нє пойдзе до церкви або барз запожнї, чежко гриши. Гриши и тот хто другим завадза у Служби лєбо их одгваря най нє иду. Окрем внєдзелю, на Служби Божей зме длужни буц и на шицки християнски швета.

ЗОЗ ШЕРЦА Придзе ми дакеди так же нє мам моци Богу ше модлїц. Празни ми розум – нє мам цо повесц, гоч кажди дзень дацо єст о чим би з Богом побешедовац. Нє вредзи лєм слова вигваряц, то муши зоз шерца виходзиц. Верим же Бог видзи же нє знам одкаль почац. Велїчезни дїла коло мнє цо их Бог за чловека створел. Патрим на нїх кажди дзень. и чудуєм ше. Та цо инше повесц мам? Лєм: Слава Богу! То шицко цо знам.

Зоз кнїжки духовних писньох „,Хвалїм це Господи” хтору зоз анґлийского прешпивал Юлиян Пап

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН ОЛТАР (латински алтаре – стол, жертвенїк) – ма двояке значенє. У византийским обряду то простор споза иконостасу у котрим ше находзи пристол. У римским обряду то сам пристол, звичайно квадратней форми, гоч дакеди, у катакомбох бул и округли. У нашим обряду у церкви може буц лєм єден олтар, а при римокатолїкох єст вецей. У олтаре главне место пристол на котрим священїк служи Службу Божу. ПАЛМА – древо, котре од давних часох символ побиди и символ живота. Тота символика пренєшена и до християнства. Означує побиду мученїкох над муками и церпенями котру поднєсли. Прето часто на иконох и образох мученїки у руки тримаю палму, бо вони побиднїки над шмерцу и грихом. Палмово конари мали у рукох и дзеци и людзе кед витали Исуса на його святочним уходзе до Єрусалиму. Нєсвидомо вони наявйовали його мученїцку шмерц.

10

Наградзени состав!!!

МОЯ УЛЇЦА ПОД ШНЇГОМ Пахульки залєтую и закриваю чарну жем. На драги уж єст вельо шнїгу. Закрица ше билєю, а шнїг и далєй веє. Скла на облакох змарзнути, та през нїх нїч нє видно. На улїци видно шлїди од автох котри прешли по шнїгу. Шицко тото виволує при людзох приємни чувства гоч вонка и жимно. Опрез себе людзе видза чаривну слику улїци под шнїгом. Борис Тиркайла, II, Дюрдьов

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ Велїм досц чежко описовац самого себе. Моїм парняком то представя вельки проблем, бо зме у тинейджерских рокох, та нє маме досц самодовирия. Алє, тоту бриґу маю и старши и искуснєйши од нас, бо чловек себе вше идеализує и часто нє видзи свойо нєдостатки. Хто яки чловек, можеме заключиц по тим цо роби, а нє лєм по тим цо дахто о нїм дума и гутори. Же бим описала себе, мушела сом длуго роздумовац о тим хтори мам красни прикмети, а яки нєдостатки. Дружелюбива сом, алє ми дакеди треба вецей часу же бим ше опущела и вишла зоз свойого швета. Найволїм кед вонка пада диждж. Воздух и природа после дижджу ме найбаржей опущує. Интересує ме уметносц и думам же то найкрасши бок живота. У шлєбодним чаше любим слухац музику, дружиц ше и рисовац. Тиж любим и помагац родичом або товаришом. После того ше чувствуєм щешлївше, а други ми подзековни. У своїм окруженю сом нашла даскельо добрих приятельох, алє ше вше найдзе и дахто хто сце лєм вихасновац вашо приятельство. Пайташе би требали буц щири и розумиц праву вредносц тей повязаносци. У дружтве ше вше и франтує, та и я любим пофрантовац на свой лєбо на цудзи рахунок, алє мам гранїци. Думам же нїкого нє треба понїжовац и знєважовац. Потримуєм тото же ше ґу другим треба так одношиц як ше и вони одноша ґу нам. Алє, шицки маю нєдостатки, та и я. Часто погришим кед швидко и нє роздумуюци приношим одлуки. Любим ше нагнївац, та ше вец розправям и доказуєм хто ма право. Нє любим уходзиц до звадох, алє ше то у моїх рокох часто случує. З часом похопюєме же зме нє мали дзеци и пробуєме ше вибориц за свойо права, алє их одроснути знєважую и тото у нас спричинює гнїв. Же бизме упознали одредзену особу, нє досц лєм слова, алє нам потребни и ключни подїї. Гоч нам тот период приноши и проблеми, нє знаме кадзи далєй рушиц и вибрац праву драгу до будучносци, я ше наздавам же постанєме добри и чесни людзе. Тамара Тиркайла, VIII, Дюрдьов

Nata{a Tama{, IV, Kocur

МОЙ ДЇДО

Мойому

дїдови мено Йоаким. Вон ма шиви власи и кафово очи. Твар му зранцована, бо барз вельо роби. Тераз є у пензиї, та ма дакус вецей часу бавиц ше з нами. Вше кед пойдземе до ньго, вєдно идземе на яраш бавиц ше. Часто з нїм бавиме дружтвени бависка. Дїдов гоби то канаринци. Помагаме му кед их карми. Мой дїдо добри, прето го барз любиме, а и вон нас люби. Валентина Чуни, II Руски Керестур

Eleonora Medw{i, II, Ruski Kerestur

15

ЯНКО ФЕЙСА

Михайло Мушицки, 6 roki, Dxrdqov

ДАКУС ДА Є ВЕКШИ У нашей фамелиї єст вшелїяки занїманя. Мац пораячка у школи. Там пораї учальнї и конки, райбе цегелки у тоалетох и шмaрґа по мурох. Оцец скравец. Шиє панталони, рекли, шоси и балони. Ма вельо игли, цверни, пильки и други прибор за скравецке ремесло. Сушеда Ирина ветеринарка. Вона лїчи нашо кури, когути, орли и пси. Мой старши брат ше виучел за маляра. Баби уж обилєл предню хижу и приклєт, а тераз билї кумову кухню, шпайз и заграду. Мой младши брат и шестра двойнята. Ходза до оводи, а док вирошню, гваря же вєдно буду робиц на полю. Шестра будзе садзиц паприґу и помаранчата, а брат будзе оберац плоди и у лаворе ношиц на пияц.

Та лєм дакус да є векши, бо так ше и спинац муши, а зоз свою ручку малу верх од стола лєм доруши.

Ана Папуґа, 7 roki, Kоцur

На тот завод як випатра, же зоз стола нїч нє знєє, а бизовно и яблуко од нього ше уж однєє. Алє на рок, на рок вера, лєгчейше вон уж одбудзе; та лєм подумайце себе: ша вон вец уж леґинь будзе.

Анита Чизмар, 6,5 roki, Ruski Kerestur

Стеф

ан Ґ нип, 5r

14

erest uski K R , i k o 6r Югик, Матеа

oki,

Dxr

dqov

ur

11

РУСОМИР Д. АРСИЧ

СЦЕМ БУЦ ЕМА

М

ита и Ема ше крашнє бавя. Єдно другому нє однїмаю бависка. Найволя ше бавиц на тепиху у дньовей хижи у дїда и баби. Док ше бавя, дїдо и баба ше припатраю на нїх и меркую же би ше дзеци нє покалїчели з бависками. Дараз ше и вони уключа до бавеня, а Мита и Ема барз любя кед дїдо и баба постаню як дзеци. Раз баба, нє роздумуюци, облапела лєм Ему, а вец ю вжала на руки. Мита остал сам на тепиху. Баба побочкала Ему и почала з ню приповедац. Дїдо патрел висти на телевизиї.

– А цо би ти, Емко, любела буц док вирошнєш? – опитала ше баба унучки. Мита скочел зоз тепиха, попатрел на бабу, та одбегнул ґу дїдови: – Дїду, я... тото... дїду... я би... Я СЦЕМ БУЦ ЕМА! Повторел тото ище раз, патраци раз на дїда, а раз на бабу хтора праве спущела Ему зоз своїх рукох.

– Гибай, Мито, гибай и будз дакус Ема – ошмихла ше баба и притулєла хлапчика ґу себе. Преложела А. Римар

12

МИКОЛА М. КОЧИШ

ЗАЯЧКИ У ЛЄШЕ У лєшику заяц стої, од ловара вон ше бої. „Нє бой ше, заячку, з нїм нє идзе пес, од ловара лєгко сцекнєш, бо це скриє лєс.” Заячица дзеци збера, та им шором слизи сцера. „Нє плачце, заячки, бац ше прецо нєт; уж можеце шмело бегац, ловар пошол гет!” Горе брегом ловар шпива, заяц ше у страху зрива. „Заячицо шива, яка же ти мац? Кед уж ловар дому идзе, улож дзеци спац!”

13

РУСОМИР Д. АРСИЧ

СЦЕМ БУЦ ЕМА

М

ита и Ема ше крашнє бавя. Єдно другому нє однїмаю бависка. Найволя ше бавиц на тепиху у дньовей хижи у дїда и баби. Док ше бавя, дїдо и баба ше припатраю на нїх и меркую же би ше дзеци нє покалїчели з бависками. Дараз ше и вони уключа до бавеня, а Мита и Ема барз любя кед дїдо и баба постаню як дзеци. Раз баба, нє роздумуюци, облапела лєм Ему, а вец ю вжала на руки. Мита остал сам на тепиху. Баба побочкала Ему и почала з ню приповедац. Дїдо патрел висти на телевизиї.

– А цо би ти, Емко, любела буц док вирошнєш? – опитала ше баба унучки. Мита скочел зоз тепиха, попатрел на бабу, та одбегнул ґу дїдови: – Дїду, я... тото... дїду... я би... Я СЦЕМ БУЦ ЕМА! Повторел тото ище раз, патраци раз на дїда, а раз на бабу хтора праве спущела Ему зоз своїх рукох.

– Гибай, Мито, гибай и будз дакус Ема – ошмихла ше баба и притулєла хлапчика ґу себе. Преложела А. Римар

12

МИКОЛА М. КОЧИШ

ЗАЯЧКИ У ЛЄШЕ У лєшику заяц стої, од ловара вон ше бої. „Нє бой ше, заячку, з нїм нє идзе пес, од ловара лєгко сцекнєш, бо це скриє лєс.” Заячица дзеци збера, та им шором слизи сцера. „Нє плачце, заячки, бац ше прецо нєт; уж можеце шмело бегац, ловар пошол гет!” Горе брегом ловар шпива, заяц ше у страху зрива. „Заячицо шива, яка же ти мац? Кед уж ловар дому идзе, улож дзеци спац!”

13

ЯНКО ФЕЙСА

Михайло Мушицки, 6 roki, Dxrdqov

ДАКУС ДА Є ВЕКШИ У нашей фамелиї єст вшелїяки занїманя. Мац пораячка у школи. Там пораї учальнї и конки, райбе цегелки у тоалетох и шмaрґа по мурох. Оцец скравец. Шиє панталони, рекли, шоси и балони. Ма вельо игли, цверни, пильки и други прибор за скравецке ремесло. Сушеда Ирина ветеринарка. Вона лїчи нашо кури, когути, орли и пси. Мой старши брат ше виучел за маляра. Баби уж обилєл предню хижу и приклєт, а тераз билї кумову кухню, шпайз и заграду. Мой младши брат и шестра двойнята. Ходза до оводи, а док вирошню, гваря же вєдно буду робиц на полю. Шестра будзе садзиц паприґу и помаранчата, а брат будзе оберац плоди и у лаворе ношиц на пияц.

Та лєм дакус да є векши, бо так ше и спинац муши, а зоз свою ручку малу верх од стола лєм доруши.

Ана Папуґа, 7 roki, Kоцur

На тот завод як випатра, же зоз стола нїч нє знєє, а бизовно и яблуко од нього ше уж однєє. Алє на рок, на рок вера, лєгчейше вон уж одбудзе; та лєм подумайце себе: ша вон вец уж леґинь будзе.

Анита Чизмар, 6,5 roki, Ruski Kerestur

Стеф

ан Ґ нип, 5r

14

erest uski K R , i k o 6r Югик, Матеа

oki,

Dxr

dqov

ur

11

М

ПЕТНАЦ МИНУТИ ЗОЗ ИСУСОМ

олитва задумана як розгварка, розгварка з нашим Оцом... Прето найдз цихе место, виключ ше зоз вонкашнього швета, сцекнї од галайку, гурчаньох, музики, и гибай ґу Богу. Замодлї свойого ангела хранителя най ше модлї з тобу, най ци помогнє отворено и щиро поприповедац. Слухай Глас и учуєш Го... „Поведз ми отворено чи ши можебуц горди, пишни, себични, нєшорови... и вец ме замодлї най ци помогнєм у

твоїх усиловно сцох ошлєбодзиц ше од тих прикметох. Нє ганьб ше! Велї праведнїки, и велї святи на нєбе мали таки нєдостатки яки нєшка маш ти. Алє... вони ше понїзно модлєли и трудзели ше виправиц свойо гришки. Нє бой ше замодлїц ме за здравє, за успих у ученю, на роботи... Сцем и можем ци помогнуц. Модлї ше за шицко цо ци помогнє роснуц у доброти и любови.”

НЄДЗЕЛЇ И ШВЕТА

ҐЕНОВЕВА НОҐЛИК

Уж апостоли и перши християнє ше зиходзели внєдзелю, „перши дзень у тижню” на „преламованє хлєба” – Службу Божу. Так нас учи и перша заповид церковна: „Днї шветочни шветковац”. Длужносц славиц Бога прияли зме на кресценю. Найкрасше славенє Бога то Служба Божа у котрей прейґ Исуса даваме чесц Богу. Тота длужносц нас почина обовязовац од седмого рока живота. На Служби мушиме активно участвовац, а то значи шпивац, слухац казань и причащац ше, а нє буц лєм пасивни припатрач и слухач. Од тей християнскей длужно сци ошлєбодзую нас оправдани причини: у обисцу служиц хорому, чувац мали дзеци, помагац ближньому у нєщесцу, барз далєка драга, або кед зме хори. Хто пре свою вину внєдзелю лєбо на швето нє пойдзе до церкви або барз запожнї, чежко гриши. Гриши и тот хто другим завадза у Служби лєбо их одгваря най нє иду. Окрем внєдзелю, на Служби Божей зме длужни буц и на шицки християнски швета.

ЗОЗ ШЕРЦА Придзе ми дакеди так же нє мам моци Богу ше модлїц. Празни ми розум – нє мам цо повесц, гоч кажди дзень дацо єст о чим би з Богом побешедовац. Нє вредзи лєм слова вигваряц, то муши зоз шерца виходзиц. Верим же Бог видзи же нє знам одкаль почац. Велїчезни дїла коло мнє цо их Бог за чловека створел. Патрим на нїх кажди дзень. и чудуєм ше. Та цо инше повесц мам? Лєм: Слава Богу! То шицко цо знам.

Зоз кнїжки духовних писньох „,Хвалїм це Господи” хтору зоз анґлийского прешпивал Юлиян Пап

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН ОЛТАР (латински алтаре – стол, жертвенїк) – ма двояке значенє. У византийским обряду то простор споза иконостасу у котрим ше находзи пристол. У римским обряду то сам пристол, звичайно квадратней форми, гоч дакеди, у катакомбох бул и округли. У нашим обряду у церкви може буц лєм єден олтар, а при римокатолїкох єст вецей. У олтаре главне место пристол на котрим священїк служи Службу Божу. ПАЛМА – древо, котре од давних часох символ побиди и символ живота. Тота символика пренєшена и до християнства. Означує побиду мученїкох над муками и церпенями котру поднєсли. Прето часто на иконох и образох мученїки у руки тримаю палму, бо вони побиднїки над шмерцу и грихом. Палмово конари мали у рукох и дзеци и людзе кед витали Исуса на його святочним уходзе до Єрусалиму. Нєсвидомо вони наявйовали його мученїцку шмерц.

10

Наградзени состав!!!

МОЯ УЛЇЦА ПОД ШНЇГОМ Пахульки залєтую и закриваю чарну жем. На драги уж єст вельо шнїгу. Закрица ше билєю, а шнїг и далєй веє. Скла на облакох змарзнути, та през нїх нїч нє видно. На улїци видно шлїди од автох котри прешли по шнїгу. Шицко тото виволує при людзох приємни чувства гоч вонка и жимно. Опрез себе людзе видза чаривну слику улїци под шнїгом. Борис Тиркайла, II, Дюрдьов

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ Велїм досц чежко описовац самого себе. Моїм парняком то представя вельки проблем, бо зме у тинейджерских рокох, та нє маме досц самодовирия. Алє, тоту бриґу маю и старши и искуснєйши од нас, бо чловек себе вше идеализує и часто нє видзи свойо нєдостатки. Хто яки чловек, можеме заключиц по тим цо роби, а нє лєм по тим цо дахто о нїм дума и гутори. Же бим описала себе, мушела сом длуго роздумовац о тим хтори мам красни прикмети, а яки нєдостатки. Дружелюбива сом, алє ми дакеди треба вецей часу же бим ше опущела и вишла зоз свойого швета. Найволїм кед вонка пада диждж. Воздух и природа после дижджу ме найбаржей опущує. Интересує ме уметносц и думам же то найкрасши бок живота. У шлєбодним чаше любим слухац музику, дружиц ше и рисовац. Тиж любим и помагац родичом або товаришом. После того ше чувствуєм щешлївше, а други ми подзековни. У своїм окруженю сом нашла даскельо добрих приятельох, алє ше вше найдзе и дахто хто сце лєм вихасновац вашо приятельство. Пайташе би требали буц щири и розумиц праву вредносц тей повязаносци. У дружтве ше вше и франтує, та и я любим пофрантовац на свой лєбо на цудзи рахунок, алє мам гранїци. Думам же нїкого нє треба понїжовац и знєважовац. Потримуєм тото же ше ґу другим треба так одношиц як ше и вони одноша ґу нам. Алє, шицки маю нєдостатки, та и я. Часто погришим кед швидко и нє роздумуюци приношим одлуки. Любим ше нагнївац, та ше вец розправям и доказуєм хто ма право. Нє любим уходзиц до звадох, алє ше то у моїх рокох часто случує. З часом похопюєме же зме нє мали дзеци и пробуєме ше вибориц за свойо права, алє их одроснути знєважую и тото у нас спричинює гнїв. Же бизме упознали одредзену особу, нє досц лєм слова, алє нам потребни и ключни подїї. Гоч нам тот период приноши и проблеми, нє знаме кадзи далєй рушиц и вибрац праву драгу до будучносци, я ше наздавам же постанєме добри и чесни людзе. Тамара Тиркайла, VIII, Дюрдьов

Nata{a Tama{, IV, Kocur

МОЙ ДЇДО

Мойому

дїдови мено Йоаким. Вон ма шиви власи и кафово очи. Твар му зранцована, бо барз вельо роби. Тераз є у пензиї, та ма дакус вецей часу бавиц ше з нами. Вше кед пойдземе до ньго, вєдно идземе на яраш бавиц ше. Часто з нїм бавиме дружтвени бависка. Дїдов гоби то канаринци. Помагаме му кед их карми. Мой дїдо добри, прето го барз любиме, а и вон нас люби. Валентина Чуни, II Руски Керестур

Eleonora Medw{i, II, Ruski Kerestur

15

МЕЛАНИЯ РИМАР

СТОЛНИ ТЕНИС Я любим столни тенис

як и мой пайташ Денис. Лабдочки нам скакаю, од стола ше одбиваю. Тренер гласно кричи, чуц аж на пажици. Кед лабдочку вдерим, цала почервенїм. Нє шмем заврец очи, бо лабдочка одскочи. Рекет моцно тримам и у себе шпивам.

Mariy Taka~, IV, Dxrdqov

Мелиса Бучко, III Руски Керестур

ЄДНО НЄПРИЄМНЕ ДОЖИЦЕ Живот нам приноши вшелїяки дожица,

16

шмишни и смутни, приємни и нєприємни. Даєдни чежко прилапюєме, гоч су правдиви, та их прето длуго паметаме. Кед сом закончела трецу класу, на лєтнїм розпусту сом була у нини у Петроварадину. Там мам два шестринїци. Любим пойсц до нїх прето же ме водза на вшелїяки красни места, алє тоту идилу зна погубиц даяке нєприємне дожице. Жиєм на валалє. Мойо родичи барз завжати з роботу, та нє маю вельо часу же бизме частейше ходзели купац ше. Зоз шестринїцами сом ше ходзела купац кажди дзень. Теди сом ище нє знала добре плївац, та ме вони два учели. Мерковали же бим нє пошла до глїбокого. Алє раз нє примерковали, а я ше розбегла за лабду. Понеже сом була лєгка, вода ме поцагла до векшей глїбини и почала сом ше давиц. Шестринїца обачела и такой ме вицагла вонка. Налїґала сом ше води и наишла ми до ухох. Даскельо днї сом ше трапела зоз затканима ухами, бо зме думали же вода сама видзе кед накапкаме капки, алє нє помогло. Вец шестринїци телефоновали до шпиталю и заказали вимиванє ухох, алє шлєбодни термим бул аж о тидзень. Потамаль сом мушела церпиц тото нєприємне чувство у ухох. Теди сом думала же нєт нєприємнєйшого дожица од того.

Любим животинї. Моя наймилша животиня то маче. Мено

Ивана Цап, VIII, Дюрдьов

Борис Жирош, II, Руски Керестур

Antonij ^orda{, III, Kocur

МОЯ МИЛА ЖИВОТИНЯ му Мауки. Достала сом го од сушеда Юлина. Мауки ма чарну шерсц и даскельо платки. Барз є красне. Кажди дзень му давам вельо млєка и бавим ше з нїм. Воно ше найволї бавиц зоз клубком. Маукия барз любим и будзем радосна покля го будзем мац. Марина Медєши, II, Коцур

ВИВИРКИ Вивирки обачели на древох вельо лїсковци. Роздумовали

цо най робя. Поволали себе дружтво и почали зберац лїсковци. Ношели их до дзири. Були барз вредни, та швидко правели громаду. Була вше векша и векша. Робели и вельки и мали вивирки. Кед шицко позберали, шедзели и припатрали ше на громаду. Думали як на жиму шицко поєдза.

Н

ПРОҐНОЗИ ПРЕЙҐ ВЯЗИ

є цалком сом сиґурна, алє ше ми видзи же моя баба повязана зоз людзми хтори кажди вечар на телевизиї проґнозую яка наютре и напоютре будзе хвиля. Можебуц то анї нє даяка моцна вяза, алє ше кеди-нєкеди голєм дошептую. Бо, як би иншак баба скоро вше напредок знала кеди будзе слунечно, кеди ше злєє запор або днями будзе порошовац, а кеди будзе нарабяц кошава? Од школох ма лєм шейсц класи основней. Зна шиц, бо ше ище як дзецко, часто припатрала як тото роби єй мац. Кухарски схопносци здобула, бо дзецинство препровадзовала з бабу у кухнї дзе часто чували єдна другу. Алє, дзе могла звладац ремесло проґнозовачки хвилї? На телевизиї проґнози читаю спикере вельо младши од нєй. Вони єй сиґурно нє тримали приватни годзини о хвилї, а накадзи ше зявя на екрану, баба ше на нїх шмишка и приповеда з нїма як кед би их особнє познала.

– Поведз, злато бабово, чи нарано будзе падац диждж? Видзиш ти як ластовки нїзко лєца? А жаби у ярку ше змагаю хтора освої титулу найгласнєйшей крекетачки? Ретхвочки и цибулька ше нє можу лєм повипихац зоз тей сухей жеми. Гайде, обецай голєм дакус хмурного нєба, а диждж вец найдзе кончисту капку хтора предзирави хмару и полєє нам загради и поля – так баба водзи монолоґ зоз спикерами. Кед нарано – ниа, диждж! Питам ше єй як потрафела, а вона мнє так прешвечлїво: – Мойо ноги ми пошептали.

Тото з ногами сом чула голєм сто раз, алє ище вше нє розумим тайну вязу єй больох зоз хмарами. Думам же дакус видумує. Дзень пред тим як почнє дуц кошава, баба ше дошептує зоз больом у глави, та накадзи ше озву проґнозере на екрану, вона им такой побиднїцки здравка: – Ниа, гварела сом ище вчера? А ви тераз... скорей як Колумбо сцигол до Америки! Я нє мушим мац папер же бим пречитала яка будзе хвиля. Шицко ми поведза ластовки, брамушки, одгук церковного дзвона, стриканє у глави, боль у колєнох... Алє, кед уж шицко знаце напредок, шепнїце ми чи ше напоютре вихвилї, бо би ми барз плєц у загради. Тото ми нє идзе на руку. Кед вона достанє проґнози, будзе ме волац най єй помагам. Красна хвиля би, по моїх жаданьох, мала буц аж на соботу, бо зме надумали пойсц на вилєт. Як най ше догварим зоз проґнозерками? Нїяк! Нє родзина зме себе, а анї сом нє вирна патрачка їх серийох „Хвиля наютре”. Чувствуєм же и тераз прероби бабова вяза и же хвиля и напоютре и на соботу будзе по єй предсказованьох. Нє вредзи ю доперац най ми вивола прейґ яких вязох и вязочкох ше єй удава потрафиц яка будзе хвиля. Знам же ми да мудри одвит хтори будзе значиц же сом ище мала и нє можем нїяк похопиц анї почувствовац на власней скори тоти тайни.

МУДРА МИША У єдней старей хижи бивали вельо

миши. И мачка жила у тей хижи. Миши ше барз бали од мачки. Нє знали цо робиц, та єдного дня пришли ґу старей мудрей миши порадзиц ше. Млади миши предкладали же би положели мачки дзвончок на шию, та ю вше буду чуц кед ше будзе приблїжовац ґу нїм. И такой ше почали вешелїц, аж танцовали. Стара мудра миша роздумовала, а вец им гварела: – У шоре, лєм хто положи дзвончок мачки на шию? Миши нє знали одвитовац. З анґлийского преложел Юлиян Пап

9

МИРОСЛАВ ДЕМАК

ВРАНКА ГАНКА И ГАВРАН ЯН

У

новорочней ноци почал падац шнїг. Витор нє дул и випатрало же пахульки стоя у воздуху. До вечара ше уж шицко билєло, цо бул очиглядни знак же ше шнїг нє лєм так гойса у воздуху. На пол ноци, кед шицки винчовали нови рок, и шнїг на хвильку престал буц били. Од тисячох пирскалкох, лампочкох, петардох и ракедлох ше окомгнуц фарбел на червено, жовто, червено або белаво. Бул то найнафарбенши шнїг котри сце могли видзиц. Вец людзе повиставали, подопивали шампаньске вино и пошли спац. И пшички и мачички уж поспали у цеплих куцикох. Лєм шнїг нє виставал. Вял далєй, алє поцихучки, же би нїкого нє зобудзел. Рано була била цала жем. Билєл ше брещок, були били и хижи, а авта на улїци як кед би були направени з билого шнїгу. Понад завяту жему лєцел чупор вранох.

– Яки тот швет бридки – гварела найстарша врана.

– Наисце є бридки – гварели други – цали є били. Фуй! Понеже им таке бридке обридло, скруцели ґу лєсу, а мала вранка Ганка нараз скричала: – Нє шицко биле! На дражки при гевтей колїбки видзим цошка красне, чарне як углє! Шицки врани барз добре видза, алє вранка Ганка була наймладша и видзела найлєпше од шицких.

– То ци ше лєм привидзує – гварела найстарша врана и водзела чупор далєй.

– Лєм предлужце, дораз прилєцим за вами – гварела вранка Ганка и злєцела ґу малей колїбки. И наисце, при дражки опрез МИХАЛ СИМУНОВИЧ колїбки лєжало цошка красне, чарне як вона.

– Добре рано, вранко Ганко – крашнє ше озвал ґу нєй чарни красавец и представел ше: – Я фалаток угля и у тим бридким билим швеце сом такой збачел яка ши красна. а муре нарисовани Вранка Ганка нє любела допитих улїжнїкох, алє тот ше єй такой попачел. Нє лєм же бул красни чарни, алє и крашнє бешедомой пес у калапе вал. Уважно го дзвигла так же би други врани нє видзели и однєдзе я шпим сла го до свойого гнїзда. вєдно з нїм. На яр, кед ше шнїг розпущел и швет ше враном знова попаИ нє боїм ше нїкого, чел, вони ше нє могли начудовац дзе вранка Ганка нашла свойоанї його. го чарного красавца. Фалаток угля бул заврачани гавран, а ГанкоБо вон цихо – нє бреше ва любов го одврачала. и нє пита хлєба, Од теди вранка Ганка и гавран Ян вєдно лєтаю понад жему. а очи му белави, Людзе патра яки су чарни и вообще нє похопюю же вони двойо фарби нєба. маю души били, билючки як шнїг, котри праве падал кед вони Лєм их тераз нє видно, першираз попатрели єдно на друге.

МОЙ ПЕС Н

Зоз словацкого преложел Михал Рамач

8

бо я шпим вєдно з нїм.

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ У сцигованю ґу успихом и щесцу зопераю нас нашо нєдостатки.

Шицко цо потребне же би победзела доброта, то буц чесни. На перши попатрунок, кед ше опатрим до жвератка, видзим єдно високе дзивче хторе ше нє барз розликує од своїх парнякох. Алє воно ма цошка окремне. Мойо найкрасши прикмети то роботносц и послухносц. Нє сцекам од роботи. Кед ми дахто розкаже дацо зробиц, дзечнє ше прилапим и поробим. Алє, кед сом пре дацо нє розположена, швидко охабим роботу. Думам же сом щира, алє кед дакеди мушим скриц тайну, сциґанїм. Оптимистична сом. Любим зоз шицкима франтовац, а кед дахто франтує на мой рахунок, реаґуєм зоз гнївом. Мойо найвекши нєдостатки то нєсиґурносц до себе. На змаганьох перше цо подумам, то же страцим побиду або же ше поганьбим пре нєпосцигнути успих. Нє дружим ше зоз шицкима, алє лєм зоз дзивчатми з моєй класи. Ганьблїва сом Milan Striber, II, Savine Selo и поцагнута. Нє любим буц у центре уваги, та ше заверам до себе. Можем ше барз швидко нагнївац кед ми дацо нє по РАЗ СОМ ШЕ ЗРАДОВАЛ дзеки, а найчастейше пре мою младшу шеУ даєдних ситуацийох сом нє схопна, Пришол сом зоз школи. Тато ми гварел же нам стру. алє ше трудзим же би други нє обачели. наютре буду цагац цвиклу на полю. Зрадовал сом На й ве цей знаня чловек може здобуц сам, ше же и я можем з нїм пойсц. Такой сом виробел алє ве лї о себе гуторя лєм найлєпше и подомашнї задатки и порихтал сом за ютре шмати и гри шно оце нюю свойо прикмети, та ше им шицко цо требало. Вчас сом лєгнул спац. Рано сом нє вше уда ва посцигнуц шицко цо би сцестанул скорей як тато, же би ме нє охабел дома. ли. Пошли зме на польо и чекали зме бачика хтори мал цагац цвиклу. Кед сцигол, волал ме до холмера. Шедзел сом при ньому и припатрал сом ше як цага зоз жеми цвиклу и уруцує ю до бункера. Кед зме сцигли на конєц гонох, бачи википовал цвиклу на громаду и предлужел далєй робиц. Вец пришол баґер, та почал руцац цвиклу до камионох. Жем була влажна, а камиони чежки, та єден залєзнул. Шеднул сом ґу татови до трактора и почали зме цагац камион. Так барз залєзнул, же зме го нє могли вицагнуц. Потаргали зме сайлу. Пришол татов пайташ на своїм трактору и принєсол другу сайлу. Покапчали зме сайли за трактори и хлопом ше удало вицагнуц камион з блата. Кед зме ше врацели дому, бул сом вистати, алє и радосни, бо сом бул на полю и видзел сом чежку роботу. По теди сом таки слики видзел лєм на телевизиї. Дамир Олеар, IV, Коцур

Даря Хромиш, VIII, Дюрдьов

Aleksa Dorokhazi, II, Kocur

17

Visti zoz {koloh...

OBLA^OK DO [VETA

ТАЙНА НЄАРТИКУЛОВАНОГО ЯЗИКА

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Школяре Основней и штреднєй школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре 27. януара – на дзень святого Сави орґанизовали шветочну програму. Отримана є у физкултурней сали, а присутни були шицки школяре, їх наставнїки и професоре, и други заняти у Школи. Шветочносц почала зоз обрядом ламаня славского колача пред святительову икону, хтори приказали штредньошколци. Школски хор под руководством професорки Лидиї Пашо одшпивал святосавску гимну, а школяре пририхтали и пригодни рецитал, даскельо шпиванки и музични точки школярох керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє. Програма була по руски и по сербски. Школске швето присутним на програми повинчовала о.д. директора Хелена Пашо Павлович. М. А.

У КОЦУРЕ Шветочносц з нагоди школского швета святого Сави школяре ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре отримали у велькей сали Дома култури. Наставнїци сербского язика, Ясминка Олич Илчешин и Бояна Петрович до програми уключели школярох шицких возростох. Дзеци рецитовали, шпивали, ґлумели и танцовали. Програма була и у Школи, дзе православни паноцец пошвецел славски колач и колїво. Швето святого Сави школяром и наставнїком повинчовала о.д. директора Школи, Славица Байор. О святому Савови 27. януара слухали и наймладши, дзеци у коцурскей оводи „Герлїчка”. Т. Х.

У ДЮРДЬОВЕ Школяре Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове з нагоди школского швета Святого Сави пририхтали и у физкултурней сали Школи виведли красну програму. Шветочносц почала зоз пошвецаньом славского колача и колїва, а потим школяре висших класох бешедовали о живоце и дїлу велького просвитителя Святого Сави. Святосавску гимну одшпивал школски хор, а окрем шпиванкох, на програми були и пригодни рецитациї дюрдьовских школярох. С. Б.

18

ИВАНА НЕШИЧ Ивана Нешич, историчарка уметносци и писателька, народзена 1981. року у Чуприї. Инспирациї за писанє находзи у дожицох зоз дзецинства, етномитолоґиї Балкану, природи и у приповедкох своїх найблїзших. Жиє и роби у Беоґрадзе. Єй перши роман Зеленбабово дари (Зеленбабини дарови) достал Плакету 12. Медзинародного сайму кнїжкох Площа зоз кнїжкох у Герцеґ Новим за найлєпшу кнїжку и Награду Невен за найлєпшу кнїжку за дзеци у 2013. року. На конкурсу за награду Раде Обренович, хтори каждого року розписую Змайово дзецински бависка, 2014. року тоту награду за найлєпши роман за дзеци и младих достал роман Тайна нєартикулованого язика авторки Ивани Нешич. Як ше закончела возбудлїва авантура до хторей вошла и писателька и єй героє, дознаце накадзи почнєце читац кнїжку, бо и сами такой „залєжнєце” до тей авантури.

Д

***

аскельо мушки брунєли коло плехового танєра зоз шлївками хтори уж пахли на маджун и алкогол, так як пахнє єшень. Два чарни очи патрели на мушки, а вец мала коритнявка, чийо то очи були, цвенкла зоз зубами на єдну мушку. Нє покалїчела ю, алє мушка одлучела же на даєдним другим месце будзе безпечнєйша, та одлєтла до градки узретей паприґи и страцела ше у златним пополадню. Мала коритнявка зоз вельким меном Паун випровадзела ю з попатрунком, а вец ше знова обрацела ґу свойому приятельови Микови, хтори бул нагнути над природняцку енциклопедию, та препущел цалу драму з мушку. Цошка преписовал до своєй скоряней теки и виплювовал шлївково маґочки до праху. Кед закончел, озвал ше ґу коритнявки. „Значи, догварели зме ше. Кед я повем: Паун, напредок!, ти такой прейдз през тот обруч. Розумиш?” Мика указал обруч, а то було предзиравене шитко зоз хторого знял мрежочку, та випатрало як прави обруч з ручку. „Вец ци я повем:„Паун, гоп! и ти ше зоз преднїма ногами випендраш на конзерву. Пробуйме.” Мика гварел Паун, напредок! и Паун, гоп! и Паун успишно звладал обидва препреченя. Вежбали тоту точку покля нє були цалком задовольни. Паун на Миково команди прешол през обруч, випендрал ше на конзерву, подзвигнул

лїву предню ногу, вец праву и поклонєл ше задуманей публики. „Браво! Лєдво чекам же бизме им ютре на биолоґиї указали цо знаш. Сто раз ши лєпши од Слинчового пшиска цо шедзи на заднїх ногох. И од Славишовей птици хтора бербля.” Паун уцагнул пол глави до коритка, а хвосцик му смутнє вишел. „Нє будз смутни. Вона лєм повторює слова, а нє розуми цо гутори. То нїч у одношеню на тебе.” „Ти знова приповедаш з тоту коритнявку? Ґроздано, ша вон знова приповеда з коритнявку, а гварел сом ци же го нє шмеме так длуго охабяц з твою мацеру!”, оцец застарано патрел на хлапца и на його любимца. „Охаб дзецко на мире. Чом би нє приповедал. И я приповедала з бабками кед сом була мала”, озвала ше мац з кухнї дзе з бабу чисцела паприґу за айвар. „Та и ти виросла зоз свою мацеру”, прежубротал оцец, зогнул тижньово новини и положел их под пазуху, та вошол до хижи, охабяюци Микови свойо место при столє под стару бишалму за хижу. Плановал одогнац сина отамаль и пополаднє препровадзиц зачирени до шветовей политики з новинох, алє го Микова бешеда зоз коритнявку и женово процивенє так нагнївали же страцел дзеку читац. Преложела А. Р.

7

ALEKSANDAR ANTI^

ZAGA[EL OSOBI: Nastavn>k, {kolyr Mirko NASTAVN>K: Mirku, stanq i sluhaj pitanw!

MIRKO: Modl<m?

NASTAVN>K: ^i bi {i nam znal povesc...

MIRKO: Znam... u~el som v~era cale popoladnw.

NASTAVN>K: Pri~ekaj naj ci per{e postavim pitanw. Co {icko zna{ o pticoh?

MIRKO: O pticoh? Rozumi {e `e znam. Mame ri`ni ptici: {piva~ki, hvata~ki, potim... {piva~ki... vecka ptici hvata~ki...

NASTAVN>K: I i|e?

MIRKO: ... i i|e... sel<dben<ci... gej, ptici sel<dben<ci.

NASTAVN>K: To~no. I sel<dben<ci ptici.

MIRKO: Mame sel<dben<ci htori otalq odhodza do gorucej Afriki, i mame gevti drugi... gevti htori prihodza do nas.

NASTAVN>K: Dakus ci {e pomi{alo, Mirku.

Y ci {e pital o fajtoh pticoh.

MIRKO: Aga, zdogadnul som {e... Ptici {e rozmno`ux... voni {e lygnx z vajcoh.

NASTAVN>K: I toto to~ne, alw y ci postavel pitanw: co {icko zna{ o...

MIRKO: Modl<m, nastavn<k, ptici {e rozmno`ux tak isto yk i kur~ata. U~el y toto.

NASTAVN>K: U~uwme co {i nau~el. Merkuj tak: gvarel {i `e wst ptici {piva~ki, potim ptici hvata~ki... i i|e?

MIRKO: Nw posto< an< wdna ptica htora {e nw rozmno`uw z vajca. Tak nw{u vajca i golubi, i straki i ta|ki, i {icki ptici htori `ix u nas i u lwsoh. A u lwsoh wst velqo dreva, ta ptici na n<h pravy gn<zda... na daykim grub{im konare...

NASTAVN>K: ^ekaj, Mirku, ti o pticoh nw zna{ calkom n<~.

MIRKO: Y nw znam calkom n<~? Preba~ce, modl<m vas! Y znam toto co som gvarel za kur~ata... wst wden aparat. U n<m {e mo`u vilygnuc i po sto kur~ata naraz.

NASTAVN>K: [edn<, Mirku. Budzem ci mu{ic dac slabu ocenu. Ti totu lekcix voob|e nw pre~ital. Nw nau~el {i calkom n<~.

MIRKO: Ta, yk bim nw pre~ital, modl<m vas!

Cale popoladnw som u~el... i ka`di dzenq u~im.

6

NASTAVN>K: Vidno `e nw zna{ an< wdno vire~enw z togo co pi{e u kn<`ki i o ~im y na pre{lej godzini pripovedal.

MIRKO: Y nw znam n<~ o pticoh? A tot aparat u htorim {e lygnx kur~ata? Von {e vola fri`ider, i u n<m {e vajca zogrivax z pomocu speciylnej gru{o~ki...

NASTAVN>K: [edn<, Mirku! Ti {e calkom zaga{el!

ДЖОҐИРАНЄ

Джоґиранє видумали Американци. То беганє на ровним терену, у нормалним и приємним ритме. У нїх то постало таке як национални спорт, вираз имиджу и дружтвеного статусу. Шицки америцки предсидателє поряднє джоґирую и у виберанкових кампаньох тото барз наглашую. Кед повеме же 98 одсто познатих шветових ґлумцох и шпивачох поряднє джоґира, т.є. бега, такой и тоти хтори по нєшка нє бегали, до розпорядку каждодньових обовязкох положа и тот спорт. То идеална кардиоваскуларна активносц. Лїкаре и психолоґове твердза же ше зоз джоґираньом посцигує склад духа и цела, змоцнює витримовносц, же ше порушує шицки мускули, пречисцує плюца, змоцнює шерцо и кревов цек, косци и мускули ногох и хрибта, злєпшує ше розположенє, змоцнює имунитет, и одстранює стрес. Найлєпше бегац по двойо, у парку лєбо на пажици далєко од

ГАРМОНИЯ ЦЕЛА И ДУХА

ПАНТОМИМА

ИҐОР КОЛАРОВ

ДАСКЕЛЬО ТАЙНИ ОСОБИ: Бора и Лїля БОРА: Знам єдну тайну. ЛЇЛЯ: Аааа, любим тайни... Поведз ми ю! БОРА: Нє шмем, нє моя є. ЛЇЛЯ: А як ю вец знаш кед є нє твоя? БОРА: То тайна. ЛЇЛЯ: Як ци добре! Маш два тайни и єдинку з биолоґиї. БОРА: Нє мам єдинку. ЛЇЛЯ: Алє ю будзеш мац, прето же сом ци вецей нє годна помагац коло домашнїх задаткох. Барз сом завжата. БОРА: Як? ЛЇЛЯ: Тайна...

галайку и смоґу, и то рано, накадзи ше станє. Добре бегац и вечар, алє после 18 годзин нє треба вецей єсц. Беганє найздравша, найдоступнєйша, найхасновитша и найтуньша форма рекреациї. Хто кажди дзень бега 10 минути, може себе предлужиц живот за три роки. ЗОЗ ДЗЕЦИНСКЕЙ КУХНЇ

Пантомима идеална активносц за дзеци хторим ше чежко визначиц у дружтве. Имитуюци рухи товаришох на бавеню, животиньох и предметох, дзеци зоз рухами розвиваю цалу приповедку, а нє озву ше анї єдно слово. Тот свойофайтови театер оможлївює им же би ясно почувствовали свойо найкрасши дожица хтори нє муша толковац зоз словами анї себе анї другим коло себе. Комуникованє зоз рухами приємне и нєпоштредне, бо припада емоцийом, а нє поняцом. Розвива концентрацию, стимулує фантазию и помага здобуц самодовириє.

ЛЯДОВА ПИРАМИДА

Потребне: 300 ґрами плазма кекси, пол литри млєка, 2 ванелийово пудинґи, 1 марґарин, 250 ґрами мелкого цукру и 1 шлаґ. Пририхтованє: У пол литри млєка увариц два пудинґи. Кед ше охладзи, розмишац мелки цукер и марґарин, та добре витрепац зоз пудинґом. Вец складац на тацну кекси, намасциц их зоз филом, на нїх знова наскладац шор кекси (так як указане на слики), намасциц

зоз филом и так док ше нє потроши кекси. Од горе пирамиду украшиц зоз шлаґом, та лакотку охабиц у фрижидеру, най кекси дакус одмекню. Надпомнуце: Пудинґ нє муши буц ванелийов, алє яки найдзеце у шпайзу, а лакотка ше уда гоч маце и менєй як 300 ґрами, а кед маце вецей, пирамида будзе висша, та ше каждому вецей уйдзе. Смачного!!!

19

ЛАВИРИНТ

Миша вошла до лавиринту, та оганя били заяци. Єден вистал и заспал, други ше злєкнути розплакал, треци ше шмишкаюци шпацира, штварти застарани бега, глєдаюци виход, а пияти ше одпочива. Одкрий кельо заяци найду виход зоз лавиринту и сцекню од миши.

ПИСАТЕЛЄ У лївей колони написани презвиска дванац наших писательох, а у правей колони їх мена, алє су барз зборикани. Повяж их зоз стрелками так же би кажди писатель мал свойо и мено и презвиско.

ФЕЙСА БУДИНСКИ КОВАЧ ГУДАК СКУБАН МУДРИ ПАВЛОВИЧ РАМАЧ ПАПГАРГАЇ ОЛЕЯР КОСТЕЛЬНИК ЧАКАН

МИХАЛ ЯКИМ МИКОЛА МЕЛАНИЯ ЯНКО ГАВРИЇЛ ЕВҐЕНИЙ ВАСИЛЬ ШТЕФАН МИХАЙЛО МИРОН ДЮРА

O F A R B

РЕБУСИ

R I S U N O K

ЯНКО РАЦ

ДВОМЕ ТОВАРИШЕ

Ж

имски вечар ше вчас спущел над валал. Того вечара людзе нє виходзели вонка з дворох, бо була велька лядовица. Ишол лєм тот хто наисце мушел. Дюри ше, з ноги на ногу, шлїзкаюци врацал дому зоз школи. Бивал у остатнєй хижи на концу валала. Гоч ходзел лєм до другей класи, зоз своїм ростом прероснул велїх старших школярох. Часто падаюци и дзвигаюци ше, жадал цо скорей сцигнуц дому и зацагнуц ше до буджаку. Нараз учул якешик притаєне стуканє. Станул и ослухнул. Шерцо му почало швидше дуркац.

– Хто то? – злєкнуто ше озвал Дюри ґу нєпознатому.

– Я... Я-а-ким... яй, як ме болї...

– Дюри такой препознал сушедового Якима, хтори ходзел до шестей класи, и швидко ґу ньому прибегнул.

– Чом лєжиш ту под муриком, цо же ци? – застарано ше опитал Дюри.

– Но-о-га, яґбачу сом ногу зламал – жалошнє, з боляцим гласом одвитовал Яким. Дюри у змерку нє видзел нїґдзе нїкого на драже. А часу на розцагованє нє було. Пробовал подзвигнуц Якима, алє ше му нє удало. Нараз му блїсла думка. Убегнул до першого обисца и нарату скричал у дворе, глєдаюци помоц од домашнїх. О кратки час єден леґинь цагал саночки за собу зоз Якимом, а Дюри го притримовал. Швидко сцигли до лїкара. На вельке щесце, Якимова нога була лєм витхнута. Лїкар му сциснул ногу до двох дещичкох и зоз фатьолом притвердзел. Якимова нога мушела длугши час мировац медзи дещичками. Од того часу Дюри и Яким постали нєроздвойни товарише.

ВАСИЛЬ МУДРИ

БАРЗ Є ЗАВЖАТИ Наш Владко ма вше роботи: гвари же є барз завжати... Замодлїш од нього помоц, вон ци пове: – Пущ ме гет! Нє скончел сом, а уж вечар и, як видзиш, часу нєт. Поодметац шнїг мал Владко, а вигварка: – Мам рахунки! – Мацери мал принєсц древа, а вон свойо: – А рисунки? И покля мац ноши древа, оцец меце шнїг на дворе, наш Владко у цеплей хижи чита стрипи так по шоре.

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ДРУГИ МЕШАЦ Я од януара лєм кущичко младши, а од моїх братох ножки мам найкратши. Заш лєм, мам я цошка цо вони нє маю. Най тераз науча тоти цо нє знаю. Кажди штири роки єден дзень ми дали, та тот рок „преступни” людзе наволали.

Avtor: Silvester D. Maka>

20

Офарб шицки поля означени з точками, та достанєш силуету єдней познатей особи зоз „малого екрана”.

Двацецдзевятого кед ши народзени, вше о штири роки славиш дзень родзени.

5

ЯК ХЛАПЕЦ ПОСПРЕВЕДАЛ КРАДОША

ул раз єден чловек. Нє барз любел робиц, та роздумовал же як би то було мож без роботи жиц. Надумал себе же будзе краднуц. Так вон пошол до лєса. Ишол так по лєше и стретнул єдного хлапца. Нагварял го най иду вєдно краднуц. Ишли вони так по лєше, а там єден пастир чувал овци. Тот чловек уж бул стари, та послал хлапца най украднє єдну овцу. Хлапец мушел послухац, та ше поцихи приблїжел ґу овцом, хвацел єдного барана за роги и уцагнул го до лєса. Кед уж досц далєко одишли, зарезали го, та го пекли на рожню. Кед уж баран бул упечени, хлапец гвари: – Гайде, бачи, будземе єден другого страшиц. А тот чловек стари пристал. Порадзели ше же перше стари будзе хлапца страшиц. Пойдзе далєй до лєса, та кричи:

– Бу, бу, бу! А хлапец ше нє бої, та лєм є зоз того барана. Понагля з того меса цо лєпше поєсц. А стари придзе та ше му пита: – Та чи ши ше барз бал? А хлапец му одвитує: – Вера, бачи, барз! Тераз я вас пойдзем страшиц, та и тоти бураґи одцагнєм далєй до лєса, най ту нє шмердза. А як их одцаг, вируцел их на конар, вирубал себе длуги прут, та почнє з нїм по тих бураґох биц, а и йойчац: – Яй, яй, то нє я, то мой стари бачи украд, там є при огню, є з нього! И заш вдерел и зйойчал ище баржей: – Нє я, нє я, гварел сом вам же то мой стари бачи!

А гевтот учул же як тот йойчи, та думал же його насправди дахто так биє. Лєм ше пооглядал, та сцекол. А тот хлапец пришол, та видзи же його там нєт, же го баржей настрашел як цо вон його, та му шмишно було. Шеднул ґу тому месу, та єдол, а гевтот стари бачи раз викукує з лєса. Видзи же тамтот уж там, та ше му пита же чи го барз били. А вон му гвари: – Вера барз. А чи ше ви барз бали?

– Ша, знаш же барз, кед ши так йойчал. А нє досц цо тебе так били, алє ши ище и на мнє виволал! Як вони того барана доєдли, стари бачи гвари: – Идз ти, хлапче, свойов драгов, а я пойдзем дому. Нє будзем я краднуц вецей кед то так бию!

ЗНА ЧОМ Син: Оцец, чом жирафи маю таки длугоки карки? Оцец: Ша, прето же би могли долапиц лїсца на високих конарох. Син: А чом нє єдза лїсца зоз нїзких конарох? Оцец: Прето же би ше нє мушели хиляц.

СЛАДКИ СОН Оцец и син пошли до театру. Дзешка коло половки представи син порвал оца за рукав, та му шепта: – Тату, пать, гевтот бачи опрез нас заспал!

– Та цо вец? Озда ши ме прето мушел зобудзиц? – гнїва ше оцец.

G

Б

U

MO

R

НАЙЛЄПШИ ПРИЯТЕЛЬ – Ваньо, хто твой найлєпши приятель? – пита ше учителька.

– Лифт! – одвитує Ваня.

– Як то? – чудує ше учителька.

– Так же лифт вше придзе по мнє кед го поволам – толкує Ваня.

ХТОРИ АВТО ИНШАКИ

Руска народна приповедка

ЯКИМ ОЛЕЯР

ЦИПЕЛАР

КРИЖАЛЬКА Ту штири скоро цалком єднаки авта, алє єден заш лєм кущик иншаки. Хтори?

Ципели, папучи хто у мнє наручи жаловац нє будзе, знайце, шицки людзе!

РОЗЛИЧНИ ДВОЙНЯТА

Чижми и сандали, чи вельки чи мали, поплатам, пошиєм – пенєжи добиєм. Нєдобра ми клима кед надидзе жима: єст шнїгу и блата, та треба подплата. Так талпи єдному, запетки другому положим, прибиєм, залїпим, зашиєм. Пойдзем до Зомбора, бо там тунша скора. Принєшем ю дому, з нєй шиєм каждому.

4

Горизонтално: 1. Мали заяц; 2. Велька плехова судзина зоз ухами (хаснує ше кед ше обера живину, кед ше колє швиню, кед ше умива овоц и желєняву за жимнїцу...); 3. Дац статку води; 4. Крачунски шпиванки; 5. Тот хто ма длуги ноги; 6. Желєнява до юшки (любя ю и заяци). Кед точно ришиш горизонтални колони, у дияґоналней колони достанєш єден знак интерпункциї.

Тоти двоме Дїдове Шнїжнїкове двойнята, алє су нє цалком єднаки. Анї нє муша буц єднаки, алє кед сцеш, нарисуй хторому цо нєдостава, офарб их, та буду як єден.

21

„ЗАГРАДКА” ЗОЗ СОТРУДНЇКАМИ У ВЕРБАШЕ

За фебруарске число „Заградки” до Редакциї сцигли роботи од найвреднєйших сотруднїкох. Коцур: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Марян Шанта, Владко Сакач, Дамир Олеар, Михаел Скубан, Иван Кучмаш, Давид Неделькович (IV). Вєдно 18 роботи. Дюрдьов: Кристина Дюранїн, Сенка Вереш, Михал Хромиш, Борис Тиркайла (II); Лука Кухар, Иван Хромиш, Иван Скубан (III). Вєдно 11 роботи. Кула: Мартина Барна, Серґей Барановски (I). Вєдно 5 роботи. Бачинци: Миле Андрич, Божидар Загорянски, Алекса Лончаревич (V); Теодора Жамплонґ (VIII). Вєдно 5 роботи. Шид: Матея Шеремет (V) послал 5 роботи. Вербас: Митро Уйфалуши (III) и Михаела Миклош (IV). Вєдно 2 роботи. Бикич Дол: Марина Симанович (III) послала 2 роботи.

НАГРАДА ЗА „НАЙЧИСТЕЙШИ СОСТАВ” Медзи составами хтори сцигли до Редакциї за фебруарске число „Заградки” було даскельо зоз малима гришками, алє, верце ми, у єдним составе нє була анї єдна єдина гришочка. Шицко написане правилно, чисто по руски, а и на рукопис мило патриц. Состав написал, та достанє награду

Школярох хтори у Основней школи „20. октобер” у Вербаше ходза и на годзини руского язика, у януару нащивела Мелания Римар, писателька за дзеци и одвичательна редакторка часописа „Заградка”. Учителька Славица Мали помогла

своїм вредним школяром понаучовац рецитовац по руски, а вец их писателька научела єдну розчитованку. На тей явней годзини мацеринского язика найвецей бешедоване о сотруднїцтве зоз єдиним часописом за нашо дзеци. Шицки школяре присутни на стретнуцу зоз „Заградку” достали по даскельо прикладнїки своєй новинки, а Виктория Саламунова зоз седмей класи достала и награду за одличне сотруднїцтво и найкрасши малюнок влонї обявени у „Заградки”. Р-р

Борис Тиркайла, II, Дюрдьов

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

22

А ТРЕБА ТАК вистал тот боль поплатани часци за трактор цегелки у купальнї одвезли нас на авту

В

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Na naslovnim boku 1, 2 и 3 – Шнїг обрадовал дзеци 4. Школяре на годзини руского язика у ОШ „20. октобер” у Вербаше

У ваших литературних составох хтори сце послали до „Заградки”, найдзени даскельо язични гришки. Нє виволам нїкому хто их направел, а верим же кажде препозна свойо гришки, та ше будзе трудзиц нє повторйовац их. НАПИСАНЕ ТАК заморел ше тота боль покерпени делови за трактор плочици у купатилу однєсли нас зоз автом

Zdravo zagradkare! ше кед сцеме вихвалїц „Заградку”, гуториме яка є красна и богата зоз змистами за шицки дзеци. Алє, мушим припознац же и литературна часц, и забавни боки и школярски роботи баржей прицагую младших як старших школярох. Цо будземе з вами велькима? Яким темом на бокох часописа бисце ше зрадовали? Хтори бок бизме могли наволац даяк иншак и виполнїц го зоз темами за тинейджерох? Цо думаце, чи бисце у своєй школи, спомедзи школярох седмих и осмих класох могли вибрац даскелїх сотруднїкох хтори би ми помагали у каждим чишлє єден лєбо два боки пририхтац за найстарши дзеци? Кед вам медзи приятелями на фейсбуку и „Заградка”, вец ше будземе лєгчейше радзиц. Поце шицки! Пишце, критикуйце, хвальце, предкладайце дацо нове! Дзечнє пойдзем до вас на пораду и на друженє, лєм ме поволайце. Ваша редакторка

МИХАЙЛО КОВАЧ

ФЕБРУАРСКИ

ДЗЕНЬ

Нєбо, крохмаль белави з млєком розридзени, билим хижом закрица слунком озлацени. Древком младим, овоцним яр, фебруар нука, хпа ше яр як гаче кочу опрез друка.

Дурни древка овоцни яри ше радую, та до власох венчики з квеца уплєтую. А вец слунко зацмею шиви шнїжни хмари, Марта дурним венчики кропом мразним звари...

Mitro Ujfalu{i, III, Verbas

3

СТО ФАЙТИ БАНАНИ

Ц

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ ОЗНАЧЕЛИ И ДЗЕЦИ

ентрална шветочносц з нагоди Националного швета Руснацох у Сербиї того, 2015. року отримана 17. януара у Вербаше, а у шицких наших местох пририхтани пригодни програми. На каждей шветочносци домашнї хор одшпивал гимну Републики Сербиї „Боже правде” и шветочну шпиванку Руснацох у Сербиї „Браца Русини”, а потим аматере рецитовали, шпивали и грали, та У Шидзе... так нащивительом винчовали Швето. Вредни руски ґаздинї за друженє после шветочгодзини пестованя них академийох пририхтали традицируского язика. Зоз йни єдла: капущанїки, череґи, ґоргелї, рецитациями нащирейтеши... вительом повинчоАнї єдна програма би нє була така вали Швето Лара весела кед би на нєй нє участвовали и Сопка, Мария и Надзеци. талия Жирош и ЛїУ Руским Керестуре Националне ляна Кнежевич. швето означене у Основней и штредУ Новим Садзе нєй школи „Петро Кузмяк” и у керешветочносц отримастурским оддзелєню „Цицибан” ПУ на у просторийох „Бамби”. Руского културного На паноу у школским конку вилоцентру. Представели жена руска застава и руски парток, и У Новим Орахове... ше члени хору „Гарвельо подобово роботи мония”, хлопска шпивацка школярох нїзших класох ґрупа Дружтва, камерни основней школи на тему состав националного оркеНационалного швета. У стра, и наймладши, школяшицких оддзелєньох висре нїзших класох хтори у ших класох Основней, и своїх школох ходза и на у шицких оддзелєньох годзини руского язика. Так Штреднєй школи Швето 16. януара у РКЦ рецитоваозначене зоз читаньом ли: Фиона Грубеня, Лена пригодних текстох, толкоЯковлєв, Михайло Ковач и ваньом символики застави Михаило Пап. Руснацох у Сербиї и беУ Сримскей Митрошедованьом о важносци вици Националне швето У Новим Садзе... означованя 17. януара. означене у грекокатолїцУ Дзецинскей кей парохиї, дзе зоз домашнїма заградки у шицких були и Руснаци зоз Бикичу. Повозростних ґрупох при Женскей шпивацкей ґрупи виховательки з и Мишаней шпивацкей ґрупи у дзецми Швето ознапрограми участвовала и Дзечовали аж два днї. цинска шпивацка ґрупа „Руски Приповедали о стагвиздочки” зоз трома шпиванрих ремеслох, стаками. Школяре хтори у школи родавних бавискох, маю и наставу руского язика, одгадовали руски представели ше зоз двома резагадки, фарбели У Сримскей Митровици... цитациями писателя Михайла национални заставКовача, а публику розвешелєли и члени Дзецинскей фолклорней секциї КПД ки, а були опатриц и музейну збирку у Замку. „Иван Котляревски” зоз Бикичу. У Кули Националне швето означене у простоШколяре збогацели програми з нагоди означорийох Руского КУД „Др Гавриїл Костельник”. У ваня Националного швета Руснацох и у Коцуре, програми участвовал хор Дружтва и Жридлова Дюрдьове, Шидзе, Суботици и у Новим Орахове. ґрупа, а збогацели ю и школярки хтори ходза на

2

Стари Греки перши Европянє хтори коштовали банани по походзеню зоз Юговосточней Азиї. Назва тей овоци походзи од арабского слова „банан” цо значи „палєц”. До Африки банани пресад зели арабски тарґовци, а вец Портуґалци смачну овоц однєсли и до Южней Америки. Н є ш ка на Тайланду єст двацец файти банани, а на швеце коло сто. Даєдни мали як палєц, а други вельки, зоз грубу лупу. У Велькей Британиї люд зе кажди тид зень поєдза коло 140 милиони банани.

НАЙЛОНОВИ МЕЩОК ГНЇЄ ПЕЙЦСТО РОКИ Найлоново мещ-

ки ше почало правиц аж 1957. року, та чежко твердзиц як длуго ше розкладаю (хемийно). Полиетилен зоз мещкох розклада ше досц добре под дїйством ултралиловей шветлосци, алє ше пластични мещки на вельких громадох гною швидко заруца, та дїйство Слунковей шветлосци до нїх нє доходзи. Бактериї и печарки маю ище векши бриґи кед пробую претровиц найлонови мещок руцени до канти за шмеце и вец висипани на валалске лєбо городске шмециско. Полиетилен нє постої у природи, та ше у жеми ище нє розвили микроорґанизми хтори прилагодзени звладац тоту „хемию”. Хто нє дума сам преверйовац, най вери науковцом же найлонови мещок гнїє пейц вики, та най тоту амбалажу нє руца на гной.

ЗНАХОДЛЇВИ ЖИВОТИНЇ БРАМУШКИ ЗА ШИМПАНЗУ

Шимпанза ше барз люби го-

сциц зоз брамушками. Алє, озда ше нє будзе розкладац з єдзеньом пре єдну-два брамушки! Знаже же нє! Вежнє даяки конарчок, отарга з нього лїсца, дрилї пруцик до брамушнїка, дакус го потрима там и... кед го вицагнє, на нїм налїпени вельо брамушки. Шимпанза их одразу уцица док повеш – гам.

ОРЕЛ ЗНА РОЗБИЦ КОСЦ

Накадзи орел брадан обачи косц, швидко злєци на жем, хваци огрижену косц и вилєци з ню високо. Вец ю руца долу, на камень, покля ше косц нє розбиє. Теди злєтнє долу и виджубе шицок шпик – смачну лакотку, а пощипану косц охаби гладним псом. НЇЧ БЕЗ КАКТУСОВОГО ЦЕРНЯ

Дармо ше инсекти скриваю под скору на древох.

Кед Дарвинова зеба вигладнї, та надума поєсц даскельо инсекти, вирве длугоки церень зоз кактуса, сцишнє го до джубку, и з церньом дзирави скору на древе, та на ньго над зива хробачки и други жвиринки.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

23

ECI S ZA DZ

c

m y

k

^ASOPI

Nata{a Svirac, II, Novi Sad

ROK LXVIII • ^ISLO 2 • FEBRUAR 2015 • CENA 100 DIN

Andrea Lozinyk, VI, [id

@elyna Taka~, IV, Dxrdqov

Filip Oros, VI, Ruski Kerestur