Заградка 1 - 2021

РОК LXХIV • ЧИСЛО 1 ЯНУАР • 2021 ЦЕНА 100 ДИН

РУСКА ДЗИВКА ДАКЕДИ У школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре пред концом першого полроча отримане преподаванє и порихтана подобова вистава „Руска дзивка дакеди”. Педаґоґиня Любица Нярадийова приповедала дзецом о народним облєчиве яке нашо баби и прабаби ношели кед були дзивки. У школским голу було и красни фотоґрафиї дзивкох пооблєканих у руских широких сукньох. Школяре трецей и штвартей класи рисовали народне облєчиво, та зоз тих рисункох маю порихтац и виставу за 17. януар – Националне швето Руснацох. Покровитель тей вистави Завод за културу войводянских Руснацох.

ЧИЖМОЧКИ ЗА МИКОЛАЯ Школяре штвартей класи у Школи у Руским Керестуре початком децембра прешлого року так барз думали о святому Миколайови, же на єдней школскей годзини рисовали чижмочки и писали цо би любели достац од нього на того вельке швето. Озда нам виволаю чи ше им жаданя виполнєли, а патраци на тоти красни рисунки, вериме же шицки достали тото цо найбаржей жадали.

НОВОРОЧНИ РИСУНКИ Новорочну радосц школяре руского оддзелєня трецей класи у Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре подзелєли на концу першого полроча чечуцого школского року вєдно у своєй учальнї. Знали же пре корону хтора грожи зоз шицких бокох, нє годни вєдно у школи, зоз рецитациями и шпиванками дочекац Дїда Мраза, та нарисовали красни рисунки и послали му. Най ше радує голєм їх рисунком, кед нє може буц зоз своїма добрима дзецми. Шицки вериме же шлїдуюци Нови рок дочекаме без опасного вирусу, та вец радосци нє будзе конца.

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor dr Boris Var}a Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Футожска 2/ІІІ 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Dizajn: Mariy Gudak Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Bla`ena Homa-Cvetkovi~ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Петроварадин

Здраво, заградкаре! У децемберским чишлє сом шицким сотруднїком наказала най и на жимским розпусту голєм раз подумаю на „Заградку”, а бала сом ше же з того нє будзе нїч, окреме кед голєм дакус нє навеє, алє навяло. Правда же и розпуст сцигол по конєц, алє верим же ше у другим полрочу розпишеце. Шицки резерви потрошени, а направиц би и фебруарске число часописа, та ше знова питам же зоз чого справиц школярски боки? Кед думаце же тоти 3-4 боки дзе ше обявює вашо роботи, треба утаргнуц, можеме и тото зробиц, алє поведзце и сами чи нє чкода. Чкода, а велька! „Заградка” будзе барз ощербена без ваших составох, писньочкох, рисункох и фотоґрафийох. А знаце и писац, и рисовац, и фотоґрафовац. Знаце и о чим: о шицким цо вам украшовало жимски одпочивок. Крачуну сце ше радовали, бо знам же сце ходзели по шпиваню, гоч лєм до найблїзших родзинох, а у нїх ше достава и найкрасши дарунки. И Нови рок знам же сце дочекали, а верим же сце ше стретли и зоз Дїдом Мразом. Опишце тоти красни дожица и пошлїце до свойого часописа цо скорей. Успишне друге полроче того школского рока жичи вам ваша редакторка

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci / odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar.

– Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: Новосадски дзеци зоз Дїдом Мразом на крачунско-новорочней роботнї „Пахулька” у Руским културним центру (Фото: В. Вуячич)

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

ПО ЖИМСКИМ ОДПОЧИВКУ Як зоз брега санки швидки, як скиї по шнїгу, так прелєцел жимски розпуст, а памятки яки вон бул чиряю ше под кригу.

Шлїщанком, заш, одлєгчало, нє рипу им твар корчолї и ядловец устред лєса билу бунду цалу чува и мир свой найволї.

Дїдо Шнїжнїк хиля главу, бо му нє по дзеки, же сам настред поля остал, нос му з мархви уж здревнєти цо од дзецох достал.

Пошли дзеци, а враца ше по нови радосци! Док петички нашорую хрибет ше випросци и на морйо одпутую.

ШМЕЛИ ХЛОПИК

Ж

имски розпуст шицок пахнул на забивачки, окреме у валалских гумнох. Мраз нас щипал за носи. Уха зме му нє дали. Забубали зме их до волняних шапочкох, та най пробує щипац кед шме! Рихтали зме ше пойсц до дїда и баби заклац швиню. По обисцу, як сити тащок, подскаковала радосц. Складали зме до ташкох свойо барбики, фарбянки и фломастери, бо у баби нєт бависка. Зоз чим бизме ше бавели цали дзень? Баба нам, унучатом, кед у нєй служиме, вше розвязує зайду зоз старима плаценками цо єй пооставали кед себе шила фартухи и рекельчата. З тима рендочками зме ше уж набавели. Брат Микола ше з нас шмеял.

– Нач вам бависка? Идземе робиц, а нє трациц час на бавенє! Я анї нє будзем уходзиц до хижи. Такой пойдзем до гумна помагац хлопом. Дїдо ми кедишик гварел же уж мам хлопски плєца як його дїдо, а мой чукундїдо Василь. То сиґурно од гевтей розпроєней сланїни цо ми влєце на полю була смачнєйша и од шницли и од банановей чоколадки. И наисце, накадзи зме сцигли до валалу и отворели дїдову капурки, вредни и шмели герой Микола ше розбегнул просто до заднього двора. Дїдо го пообочковал и сцел го подзвигнуц на руки, алє... його унук барз вироснул и дїдово руки нє мали тельо сили дзвигнуц го високи, високо, скоро по повалу.

– Цо ши єдол же ши таки чежки? Я чекал хлапчика, а пришол прави леґинь! – хвалєл дїдо малого хлопа.

– Єдол сом хлєба и сланїни, а оцец ми раз дал попахац и струче цеску. Гварел же од нього моцнєю мускули. Нє барз ми пахло.

МЕЛАНИЯ РИМАР

– Тераз швидко идз до кухнї голєм поздравкац баби, а вец добре поумивай руки, та гайд, цагац зоз кармика швиню! – розказал дїдо.

– Прецо бим умивал руки! Швиня и так брудна! – бунєл ше хлапец, алє послухал и пошол сплокнуц обидва руки. Знал же пред нїма була велька и важна робота, та ю треба голєм почац зоз чистима руками, а вец як уж будзе. Хлопи вошли до кармика, а хлопик стал при дзверкох и спинал ше на пальци, бо сцел видзиц кажду возбудлїву хвильку лапаня швинї. Оцец и дїдо влапели за уха найтлустейшу. Вицагли ю з кармика, а Миколови гварели най ю притримує за хвост. Швиня ше руцала, однїмала, сперала, квичала... Шмели хлопик ше почал тресц од страху. Анї нє видзел чи швиня ма хвост. Нацаговал шапку на уха и очи, алє нє вредзело. Шапка була як дзирава вареха. Шицко чул, та ше му видзело же квича голєм сто швинї, а нє лєм тота єдна. Обрацел главу и скоро на джмураци убегнул до шопи. Як блїскавка вилєцел на коч. Склубачел ше до куцика так же би ше и злєкнути їжик од нього могол учиц скруцовац ше до клубка. Поуцаговал руки до цмих кишенкох и любопитлїво викуковал спод павучайкох видзиц цо майстрове далєй буду робиц. Кед швиня була звалєна и кед главни месар зоз велькей ташки вицагнул блїщаци нож, мали герой прелїґнул и остатню отрушинку шмелосци и нє мал дзеку анї з далєка ше припатрац. Безконєчно широка любопитлївосц ше зменшала и нє сцела одпатриц шлїдуюцу сцену. Шмелосц була звалєна на колєна. Хлопи лєм най робя цо надумали. Хлопик ше оддумал од помаганя. Як шаркань бежал до кухнї ґу баби.

– Я би вецей нє бул у гумнє. Там сами хлопи. Запивали палєнки и чул сом кед бачи Митро гварел же ше за забивачку треба подшмелїц. Сиґурно ше и вони позлєкали кед швиня так барз квичала – гварел сциха Микола, як кед би виволовал баби даяку тайну.

– Нєт ше там од чого бац. Ти ше озда злєкол? – питала ше.

– Га... дакус. Бал сом ше же ме швиня покуса, бо кед ю сцели вицагнуц з кармика, дїдо гварел же ю треба заляц з палєнку. А кед ше опиє, верим же ма ґадни обичай. Гей, бабо?

– Цо я знам! Найскорей же ше єй закруци у глави, алє... зоблєч ше и идз до хижи ґу дзивчатом. Дакус ше побавце, а дораз буду упечени поґачи, та позаєдаце. Вец и хлопи поробя на дворе гевти страшни роботи, а кед месо унєшу нука, вецей ше нєт од чого бац.

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА НОВИ СЛИКОВНЇЦИ „РУСКОГО СЛОВА”

ЯК ШЕ ПО РУСКИ ВОЛАЮ РОДЗИНИ

У

НВУ „Руске слово” у Новим Садзе у децембру прешлого року у едициї „Заградка” вишла и сликовнїца „Родзини”. Представена є, вєдно зоз сликовнїцу „Фарби” на манифестациї „Костельникова єшень” у Доме култури у Руским Керестуре, алє понеже є пре епидемиолоґийну ситуацию отримана онлайн, представяме ю и у тим нашим часопису за дзеци. Хто швидко бежал до кнїжкарнї, сцигол ю купиц, та най ю чита и барз чува, бо ю вецей нїґдзе нє мож купиц. Розпредана є. У нєй обявени 17 найкрасши писнї 6 авторкох. То Оксана Мудри-Недич, Наташа Еделински Миколка, Ана-Мария Рац, Даниела Тамаш, Кристина Шепински и Марина Дудаш. Вони написали о себе, о мами, татови, шестри, братови, баби, дїдови, прабаби, прадїдови, андї, бачикови, нини, шовґрови, шестринїци, братнякови, кумови и куми, и о сватови и свахи. Писнї кратки, лєгки, а илустраторка Мария Ковачевич их барз крашнє илустровала, та накадзи таку веселу сликовнїцу вежнєце до руки, такой ю пречитаце од першого по остатнї бок, лєбо замодлїце дакого од старших най вам помогню пречитац ю наглас. О даскельо днї будзеце ю цалу знац рецитовац и вецей нє будзеце мушиц хасновац сербски слова за свойо руски родзини. Будзе ше цешиц и дїдо, и андя, и братняк и шестринїца, а верце, буду ше цешиц и нашо поетеси, и шицки ми вєдно з нїма. М. Р.

КЕД РАЗ БУЛ МРАЗ МИХАЙЛО КОВАЧ

Б

уло то раз кед вонка пановал моцни мраз. Мац и оцец по вонку ходзели, кукуричанки до пеца ношели и топели. Я ище под перинку бул, алє сом чул же пес Бурко на дворе пред дзверми стал и так якошик жалошнє брехал. Мушели му замарзнуц бочкори, бо були зоз ценкей скори. Мац и оцец праве дзешка у дворе були, та нє чули як ше я зоз посцелї спущел, и Бурка до хижи пущел. Сцел сом най ше дакущичко зогреє и най ше моя шестричка з нього нашмеє. Я ше вец заш до посцелї виврацел, а Бурко думал же ше я под перинку страцел. Почал коло посцелї заскаковац и шицко шором онюховац. Вец скочел на лавку, та ми збачел главку. Так ше ми зрадовал же ми цалу твар пообочковал. Пре тото бочканє я го вжал ґу себе на спанє. З перинку сом го крашнє поприкривал и вец так вон зо мну яґод даяки хлапец уживал. Кеди-нєкеди з хвостом под перинку помахал, а кед учул же хтошка по приклєце ходзи, вон брехал. Зоз тим бреханьом ме дакус настрашел, та сом го зоз посцелї плашел. Алє йому ше под перинку пачело, та ше му вонка висц нє сцело. Праве сом му якишик поучни слова гуторел кед оцец хижни дзвери отворел. Накеди Бурко оца обачел, видзел сом же ше му такой нє пачел. Свой хвост медзи заднї ноги жбуркнул и як опарени спод перинки вифуркнул... Оцец Бурка лал, а я ше правел же сом спал. Алє ми тото нє помагало, бо оцови – же лєм пса виплашел – було мало. Вжал ме пред себе, та ме барз лал же бим вецей пса до посцелї нє брал.

ВЛАДИМИР ЮГИК

МУРЦАВКО Тот наш мали Владко вше ше вонка бави у писку и глїни, та є вше мурцави. Мац го опомина, вон нє сце поради. Кед ше треба умиц, починаю звади. Часто твар умивац – вше исти поуки. Мацери ше пита: – А мушим и руки?

Я, правда, нє знал такой же хтори то причини же ми вон гутори, алє сом ше у тим нєодлуга ошедочел, бо сом як опарени скочел: Цошка ме укушело на хрибце за цело... Я думал же то комар або муха, а то була блиха з Буркового кожуха. И то нє єдна, алє вельо – озда анї пальци на двох рукох нє мам тельо. Од нїх сом бул даскельо днї таки покусани, же сом випатрал як зоз овчима поками осипани.

МИКОЛА СКУБАН

НЄ МОЖЕМ ШЕ ПОТАРГАЦ Вше кед бим ше жадал бавиц даґдзе вонка зоз обисца, мойо плани ше погубя и жаданя ше нє зисца: або ше мам вельо учиц, чи домашнї мам задаток, або дацо нарисовац – коцку, хижу, хмару, млаток – або мац ме надач пошлє най єй купим у дутяну лєбо же бим єй помагал зложиц плахту випейґлану, або оцец, заш, надума най напоїм я Везира... Гварим: нїґда за бавенє, за шлєбоду нє мам мира! Цо то шицким? Цо думаю? Цо би сцели! Ша я озда нє на муре вишим шицким та ме можу зняц зоз гвозда!

ДРЕВЕНИ ЦУКРИКИ ВЛАДИМИР ДУДАШ ИВАНОВ

Н

єодлуга будзе Крачун. Знали ми то з братом, бо наша мац и два раз до тижня ишла до дутяну и вше дацо куповала, та такой зоз тоту штаницлу до ормана „под ключ”. Вше зме ше єй питали: – Мамо, цо ши купела? – Вона ше лєм ошмихла и одвитовала: – Будзеце видзиц на Крачун, кед будзеце добри... Єдного дня мац пошла до Кули и знали зме же ше пошвидко нє враци. Оцец робел у заднїм дворе, правел штранґи за конї, бо бул штранґар. Остали зме з братом сами у хижи и дакус зме ше бавели, райзовали по старих паперох. Одразу, попатрим на орман, вец на брата, а вон на мнє. На орманє дзверка отворени. Мац их забула заврец, бо понагляла на автобус. Закукли зме през фиронґочку на дзверох и до двора, а оца нєт. Озда пошол до валалу по даякей роботи. Праве щесце. Почали зме вицаговац штаницли зоз ормана, отверац их най видзиме цо у нїх єст. У єдней були сухи шлївки, у другей ґомбулї зоз златнима цверенками, а у трецей лампочки и ангелчки.

– Владо, Владо! – весело скричал Ґено – у тей шкатулки длуговасти цукрики! Кед сом закукнул до шкатулки, цукрики ше прелївали у жовтих, червених, билих и лилових златкох. Такой ми преробели „колєска” у глави.

– Мам идею – потолковал сом братови. Врацели зме до ормана шицки штаницли, лєм зме вжали тоту зоз цукриками.

– Бер цукрики и нож, та за мну до шопи! – розказал сом братови. Пошли зме ґу вигризком. Зоз снопа сом вицагнул єдну вигризку таку грубу як були цукрики. Вжал сом нож и нарезал таки длуги фалатки яки були цукрики, та чмиґай до хижи най оцец нє наидзе на нас, бо вец будзе... Док Ґено мерковал през облак чи оцец идзе, я помалючки одкруцал златка зоз цукрикох, а закруцал сом вигризки так майсторски, як у фабрики, же би ше нє видзело цо зме видумали. Робота швидко була закончена. Зоз цукриками зме ше подзелєли, а штаницлу зоз древенима цукриками зме врацели до ормана, одкаль зме ю и вицагли.

Пришол Крачун. Мац крашнє оквицела ядловец зоз ґомбулями, клїпкацима лампочками, стрибернима шпарґочками и цукриками котри ше прелївали медзи желєнима конарами. Ми з братом попатрали на цукрики и нє знали зме яки будзе конєц, бо зме похопели же зме нє зробели добре, а нє шмели зме нїч повесц. Прешли швета, зашпивали зме вельо койчого, та зме од радосци и призабули на нашу идею зоз цукриками. У школи зме ше хвалєли хто цо зашпивал у кумових и других родзинох. Єдного дня нас мац поволала до хижи, та гварела: – Тераз будземе розквицовац ядловец, та ми помогнєце. Я знєєм турню, ти ю, Владо, полож до шкатули, а ґомбулї складай єдну ґу другей. Ти, Ґено, познїмай цукрики и кладз их до штаницли. О кратки час ядловец бул розквицени. Мац радосна шедла медзи нас на лавочку коло пеца, та гварела: – Кед сце були таки вредни, можеце ше подзелїц зоз цукриками, най нє стоя до рока. Нарок купиме други. Попатрели зме з Ґеном єден на другого. Цо тераз робиц? Вон винял єден цукрик, помали го одкруцал, а я патрел на ньго. Мац шицко спод ока провадзела.

– Вежнї и ти, Владо. Нє єдли бисце цукрики? Нє можлїве! Вец нас погласкала по власох, притулєла ґу себе и гварела: – Тераз сце таке зробели и нїґда вецей! Нє виволам оцови, будзе то наша тайна, алє твардо обецайце...

– Обецуєме ци, мила мамочко, же таке вецей нїґда нє зробиме и же будземе добри и же вас обидвоїх з оцом будземе слухац. Пребачце!

– Тераз на роботу! Поєсц цукрики! – так, нїби, нагнївано гварела. Зоз вельким задовольством роботу зме приведли ґу концу.

РАДМИЛА ҐИКИЧ ПЕТРОВИЧ

Ш

ДЕЦЕМБЕРСКИ ЯБЛУКА

нїг нєпреривно шнїжи, завял витапшани дражки хтори дзеци з улїци полївали з воду и чекали же би ше залядзели. Шлїзканє, оруцованє до змерку; радосц и квичанє одгуковали у дворох. През молгу ше нагадовали дзецински цифровани шапки, пирхали шали, позамарзани руки сцискали груди шнїгу. Галайк сциговал по малу хижу у Вербаше, дзе мац зоз двома синами шедзела при пецу, чекаюци же би ше хора Рада зобудзела. Лїкар приходзел даскельо раз, нєзадовольни махал з главу и швидко одходзел.

Оцец пре роботу уж длугши час нє бул дома. Бул у престолнїци, а за викенд и швета приходзел дому на гайзибану, радосни, з дарунками, алє, питали ше браца, як то же го уж два тижнї нєт. Велї уж оквецели ядловци, и їх ше швицел, алє под нїм нє було дарунки. Ратко цошка робел з клайбасами, премесцал папери, рисовал, а Раде одразу скочел и скричал: – Зобудзела ше. Мацерова твар заблїсла. Тримала дзивче за руку, понукала єй сок, чай, указовала на ядловец и клїпкаци украси, а вец хтошка задуркал на облак. Браца попатрели єден на другого. Лїкара нє обчековали. Гварел же придзе нарано. Дурканє було вше гласнєйше. Мац ше приблїжела ґу облаку, питала ше хто то, а вец одхилєла облак, меркуюци же би жимни воздух нє вошол ґу хорей Ради. Место же би ше зявела подоба нєсцерпезлївого госца, вельки, жовти плєцени куфер ше шлїзкал ґу хижи. И браца, и мац швидко го прилапели, а вец збачели чловека червеней твари, радосного же терху преруцел на други бок.

– Мита послал койяки дробнїци дзецом. Тераз сом сцигол на гайзибану, мушим понагляц далєй. Придзе идуцого тижня, знаце, робота и обовязки... Глас ше му трацел у жимней ноци, крочаї шкрипали по витапшаней дражки. Рада знова отворела очи: – Знала сом же нас оцец обрадує – лєм тото гварела, а Раде и Ратко уж отверали куфер.

– То за мнє авточко, за Ратка печаци и блок, а кошарка з яблуками сиґурно за тебе, Радо. Знал оцец же любиш яблука. Пать яки су червени, и жимни, сцеш єдно? Опать тоти прикраски... Рада ше дзвигла, цалу кошарку з яблуками прицагла ґу себе. Мац дробкала у месце, вец пошла ґу пецу, руцела древа и поцагла чайнїк на бок. Кажде з нїх ше занєсол зоз своїма дарунками, покля нє чули Радов цихи глас: – Пать, под яблуками бабка. Мамо, пать, права бабка. Вецей нє будземе правиц рендани, пать яка є красна. А вонка, у цихей улїци шнїг вше баржей падал. През облак, спрам шветла патрели як лєца пахульки. У їх цеплей хижи клїпкал оквецени ядловец. Дарунки сцигли скорей як завяло драги. Преложела М. Р.

ИҐОР КОЛАРОВ

МИНУТКА ПО ДЇДА МРАЗА – Кед би я бул Дїдо Мраз – гварел Ганс Бу Бу – перше бим доказал же постоїм. То барз важне. Розуми ше, потолковал бим и як можлїве же ирваси лєца. Чи постої лєценє? Гей, птици лєца. Чи постоя ирваси? Абсолутно, видзел сом их на филму. Ниа, єдноставно. Кед повяжеш лєценє и ирвасох, достанєш лєтацих ирвасох. Луй Двоцивка ше задумал.

– Кед би я бул Дїдо Мраз – гварел – любел бим буц ти.

– Чом?

– Я би ше сиґурно заглобел у коминє. А ти худи як косцанїк.

ЗОЗ ШВЕТОВЕЙ ЛИТЕРАТУРИ

СПРЕВОДЗКОШ И НОШАЧ

Ж

ил на швеце єден спреводзкош. Кажди дзень одходзел на пияц, куповал рижни ствари, а тому хтори ношел тоти ствари до його обисца, нїч нє плацел. Раз так купел полну ладу склєняней судзини и почал глєдац чловека хтори би му шицко тото однєсол дому. Конєчно нашол єдного ношача и гварел му: ‒ Виберай єдно: чи най ци виплацим у пенєжу, чи най ци повем три правди. Ношач дакус роздумал, та одвитовал: ‒ Панє, пенєж я доставам кажди дзень. Лєпше ми однєсц ладу за тоти три правди хтори ми одкриєце. ‒ И дзвигнул ладу на хрибет. Кед прешли трецину драги, ношач гвари: ‒ Лада барз чежка, панє. Поведзце ми першу правду, та ми тото улєє дзеку за дальшу драгу. И спреводзкош му гвари: ‒ Кед ци дахто пове же рабство лєпше як шлєбода, нє вер му! Ношач осторожно попатрел и доисцел ше же власнїк лади спреводзкош, бо му гутори шицким познату правду. Медзитим, ношач ришел вицерпиц шицко покля нє сцигню до места. И рушели ше далєй. Кед прешли ище єдну трецину драги, ношач знова замодлєл: ‒ Поведзце ми тераз другу правду. А спреводзкош ше озвал: ‒ Кед ци дахто пове же худобство лєпше як богатство, нє вер му. Пошли вони далєй и так сцигли дому. ‒ А тераз ми, панє, поведзце трецу правду. ‒ Полож ладу ‒ одвитовал спреводзкош. ‒ Барз ше ми пачели тоти два правди хтори сце ми драгом гварели. Поведзце ми и трецу же бим могол положиц ладу на жем ‒ спроцивел ше ношач. И ґазда му гварел: ‒ Кед ци дахто пове же глад лєпши як ситосц, нє вер му. ‒ А тераз дакус прейдзце на бок, панє, най спущим ладу. Теди ношач високо подзвигнул ладу и руцел ю на жем. ‒ А-а-а! Розбил ши ми ладу! ‒ скричал спреводзкош. А ношач му одвитовал: ‒ Кед вам дахто пове же у вашей лади остало голєм єдно скло цале, нє верце му. Народна приповедка зоз югу Африки

ҐЕОРҐ БИДЛИНСКИ (Нємецка)

КЕДИ ПРИЯТЕЛЄ ВАЖНИ

Приятелє важни

кед ше у писку твердинї прави, приятелє важни кед ше дахто пакосни зяви, приятелє важни кед ше глєда шлїмака а вон ше до хижки скруци, приятелє важни кед ше дзелї колачи горуци. Пред поладньом, вечар, у хижи, и кед идзеш гоч кадзи. Кеди важни приятелє? Вше и вшадзи! Зоз сербского прешпивала М. Римар

НАУКА ЗА КАЖДЕ ДЗЕЦКО

ИСУС ПОДУЧУЄ З ПОМОЦУ ПРИПОВЕДКОХ

Є

ден цар дознал же му його слуга длужни вельо пенєжи. Розказал же би того чловека, його жену и дзеци предали. Медзитим, слуга спаднул на колєна опрез цара и модлєл го най ше змилує. Цар посановал слугу и висцерал зоз кнїжкох його длуства. Слуга вишол и нашол другого слугу хтори му бул длужни даскельо динари. Зґрабел го за шию и гварел: „Такой ми врац длуство!” „Модлїм це, сцерп ше дакус, врацим ци шицко!”

– алє тот нє сцел анї чуц. Розказал най того бидного руца до цемнїци. Кед цар чул за тото, нагнївал ше и гварел злому слугови: „Я тебе пребачел милиони, а ти нє сцеш пребачиц даскельо динари! Прето це руцим до цемнїци док ми нє врациш шицко длуство!” „Запаметайце” – гварел Исус – „Бог вам нє пребачи кед и ви єден другому нє пребачице зоз щирого шерца”.

ЛЄВ И ҐАЗЕЛА Кажди дзень, скорей як рушиме дзе уж маме пойсц, мушиме одлучиц же будземе витирвало исц ґу свойому цилю, и же нє будземе трациц надїю же труд будзе наградзени. Так як гвари тота африцка приповедка: „Каждого рана у Африки ше будзи лєв. Зна же муши бежац швидше од ґазели же би ю влапел, бо иншак умре од гладу. Каждого рана у Африки ше будзи и ґазела. И вона зна же муши бежац швидше од лєва же би виратовала свой живот. Каждого рана кед ше ти зобудзиш, нє питай ше чи ши лєв чи ґазела, алє такой почнї бежац же биш прежил.” Красна поука, агей! Будз витирвали. Без того мало мож посцигнуц. Найгорше кед ше до це уцагнє ровнодушносц. Треба ше єй одупрец з цалим шерцом и волю, та найдзеш задовольство живота. И кед останєш сам, предлуж исц по своєй драги. Нє охабяй дньово обовязки. Кед це обнєє цмота, то причина же биш тримал вше запалєне шветло надїї. Так сцигнєш ґу цилю.

ДВАНАЦ АПОСТОЛИ Исус Христос знал же нє останє длуго на Жеми, а жадал же би шицки людзе спознали Бога и Йому служели. Прето спомедзи своїх ученїкох вибрал дванац хлопох. Их окреме учел и приготовйовал же би познєйше сами могли научовац людзох. Наволал их апостоли. Слово апостол на греческим язику значи посланїк. „И стало ше тих дньох, вишол вон на гору модлїц ше и препровадзел ноц у молитви Богу. А кед ше розвиднєло, поволал своїх ученїкох и вибрал спомедзи нїх дванацох, котрих наволал апостоли”. (Лк 6, 12-13) МЕНА АПОСТОЛОХ Петро Андрий Яков Йоан Филип Вартоломей

Тома Матей Яков Тадей-Юда Симон Юда

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

САНКАНЄ По колєна шнїгу вшадзи, чупор санкох лєци тадзи. Бежи Дюри зоз санками, санкал би ше озда з нами.

Петро йойчи, аж завива, док до шнїгу нос зарива.

– Ратуй Янка, чуєш, Мижу? Ша, вилєци аж на хижу! Вшадзи галайк, санки лєца... Гайде, дїду, топ до пеца.

ЯНКО РАЦ

ОВОДАШ

М

ижо з єдну ногу подопар оводу и припатрал ше на людзох хтори тамаль преходзели. Зоз своїма очми би длуго провадзел даякого бачика або андю. Нараз го нєсподзивал глас єдного чловека: – Цо ти ту робиш, хлапче? Мижо ше шицок стресол и аж през нього прешол мраз од глави по пети.

– Че-е-кам мацер – загаковацо одвитовал Мижо.

– А дзе же ци мац? – питал ше му далєй нєпознати чловек.

– У оводи – гвари Мижо.

– Твоя мац ище ходзи до оводи? – сладко ше нашмеял чловек. Мижо, нє роздумуюци попонаглял одвитовац и як з дзела виштрелєл: – Гей! Чловек ше уж нарату почал шмеяц и предлужовал свою драгу. Тераз Мижо и сам обачел же у наглосци нєдобре гварел, та почал кричац за бачиком: – Бачи, бачи! Нє ходзи мац до оводи, алє я. Я! Розумице, я! ЯКИМ ОЛЕЯР

ШЛЇЗКАНЄ У нашим ярку шлїщанку маме; єдно за другим там ше шлїзкаме. Барз є блїщаца, яґод жвератко; то ше прешвечел и мали Владко. Слабо му идзе, бо ше вивраци, та ше вец шлїзка гоч на шедзаци.

КВИЗ ЗА НАЙМЛАДШИХ

ЦО РОБИМЕ ВЖИМЕ На дворе або на драже: 1. Слункуєме ше 2. Облїваме ше 3. Правиме Дїда Шнїжнїка

За Крачун и Нови рок квециме: 1. Баґрен 2. Ядловец 3. Орґону

У парку: 1. Оруцуєме ше зоз шнїгом 2. На лавочки ше мацуркаме 3. Бавиме ше у писку

На шлїщанки: 1. Шлїзкаме ше 2. Пилькаме ше 3. Збераме руменєц

Заокруж точни одвити и зоз стрелку их повяж зоз одвитуюцима илустрациями.

Маша Ковачевич, 6 роки Руски Керестур

Тадей Колошняї, 4 роки Руски Керестур Милица Джакула, 5 роки Руски Керестур

Видак Ковачевич, 4 роки Руски Керестур

Серґей Сабадош, 5 роки Руски Керестур

ПЕРШИ ШНЇГ Мнє лєгко обрадовац. Радуєм ше кед ме пайташ навола на телефон, радуєм ше кед достанєм чоколадку, а радуєм ше и кед ме дахто похвалї. Алє, нїч ме нє може так силно обрадовац як перши шнїг. Нє знам чи моя радосц векша кед рано станєм и видзим же вноци нападал шнїг, чи кед, припатраюци ше през облак, обачим же залєтую пахульки. Перши шнїг цихи як колїсанка, нїжни, чисти, мегучки. Прекриє єшеньске блато и украши цале околїско. Вецей нє видно сухе лїсце хторе допити витор розноши вшадзи. Похмарени дзень ше претвори до ясного и дава шветлосц, часто аж зашлєпююцу. Перши шнїг поволує людзох на одпочивок после чежких єшеньских роботох. Надпомина же треба баржей топиц и порихтац лопати за одруцованє. Дзеци нука нє маю мира. Шнїг их прицагує вонка бавиц ше. Кажде глєда санки. Возбудзено ше прави перши груди, згартаюци шнїг зоз калдермох и дражкох, бо нє можу дочекац же би нападало вельо шнїгу. Дзецинска радосц пре перши шнїг прави галайк, шмих, квичанє по шицких улїцох. Перши шнїг задава и бриґи. Вше подумам на животинї хтори ше сами о себе стараю. Уцагую ше до склонїщох, бо им жимно. Чежко доходза до покарми, бо шицко завяте. Накадзи запанує жима, моя нєсцерпезлївосц за першим шнїгом вше векша. Томислав Бесерминї, VII, Коцур

КРАСОТИ МОЙОГО ВАЛАЛА Я жиєм у Дюрдьове. У тим валалє єст дакус вецей як штири тисячи жительох. Маме єдну векшу и єдну меншу предавальню. Ту и два церкви: грекокатолїцка и православна. Маме и штири красни парки. Єден забавни и у нїм два тобоґани, штири лавочки, трафика и предавальня сладоляду. У єдним парку наша школа „Йован Йованович Змай”. У нєй єдна библиотека, а ище єдну маме у центру валала. У трецим парку ше отримує пияц. Валал ма и оводу. У Дюрдьове и два културно-уметнїцки дружтва: руске и сербске. Там робя фолклорни, шпивацки и други секциї. Маме и квецарнї и ресторани, а у центру валала єст вельо древа и студня. У єдней предавальнї ше предава єдзенє за животинї. Валал ма и апатику дзе мож купиц лїки и вшелїяки чаї. Мой валал нє барз вельки, алє мнє є наймилши. Никола Йованов, V, Дюрдьов

И Я РАЗ ШНЇЛА Мнє ше раз шнїло же сом достала ролери. Вожела сом ше на нїх зоз товаришку. Кед сом ше зобудзела, видзела сом при моєй посцелї вельку шкатулу. Отворела сом ю. У нєй були нови ролери. Такой сом их обула и пошла сом вонка учиц ше вожиц на нїх. Од теди сом почала вериц до снох. Юлияна Бесерминї, III, Коцур

Яна Горняк, V, Руски Керестур

МОЙ ЛЮБИМЕЦ О мойому любимцови можем повесц и радосне, и смутне. Було му мено Тапши. То бул пес. Мал кафово-чарну шерсц. У нас вироснул до своєй штреднєй висини. Достала сом го зоз татовей роботи. Мал свою хижку у хторей любел пребувац. Бул у заднїм дворе, алє любел кед зме го пущели до преднього двора. Ту любел напаратовац. Раз кед остал сам дома, поєдол шицко квеце у заградки. Дакеди знал порозцаговац обуй по дворе, а удавало ше му и посцаговац шмати з паньващика. Я го любела, гоч и напаратовал, прето же бул мой пес. Гоч мал свою хижку, найволєл спац опрез уходних дзверох и чувац обисце. Хпал главу през ограду и викуковал на улїчку. Здохол после трох рокох. Нїґда го нє забудзем. Любела сом ше зоз нїм бавиц, а дакеди сом ше и шпацирала з нїм. Од теди нє мам любимца, а и кед будзем мац, знам же анї єден нє будзе таки як бул тот мой пес Тапши. Ребека Сабадош, V, Руски Керестур

ЖИМСКИ ОДПОЧИВОК Я лєдво чекал жимски одпочивок. Славели зме Нови рок, а вец бул и Крачун. Ходзел сом по шпиваню. Любел бим кед би под час одпочивку нападал шнїг. Теди бим ше зоз пайташами могол санкац и оруцовац ше зоз шнїгом. Павле Тимко, III, Коцур

ПЕРШИ ШНЇГ Медзи шицкима рочнима часцами мнє найкрасша жима. А найкрасша є теди, кед єст вельо шнїгу. Кед сом ше єдного рана зобудзела, збачела сом же у хижи яснєйше, аж нєзвичайне. Попатрела сом през облак и видзела сом як залєтую шнїгово пахульки. Окруцали ше у воздуху, а витор их колїсал и розношел по цалей улїци. Закрица на хижох помали поставали били, а и древа облєкали били шмати. Отворела сом облак и удихла швижи воздух. Нападани шнїг коло облака прелївал ше на дньовей шветлосци. Вжала сом го до рукох. Бул мегки, нїжни и жимни. У тей хвильки сом пожадала висц вонка. Шицко було биле, як у даякей сказки. Пахульки ше пущали на моєй твари и на дланьох. Були лєгки як пирє. Шицко коло мнє було биле. Шнїг запановал вшадзи. У дворе сом вєдно зоз шестру направела Дїда Шнїжнїка. До рукох зме му положели метлу, на главу гарчичок, а очи и зуби зме му направели зоз угля. Место носа зме му положели мархву, а коло шиї цифровани шал. Кед Дїдо Шнїжнїк бул готови, вошли зме нука зограц ше. През облак зме ше и далєй припатрали як шнїгово пахульки танцую свой жимски танєц. Жима моя наймилша рочна часц прето же цала природа била и блїщаца. Мартина Уйфалуши, VII Коцур

Матей Виславски, VII, Руски Керестур

ДЗЕ ЖИВОТИНЇ Я нє знала дзе животинї. Вшадзи сом их глєдала. Аж и по слами, коло яркох, на трави и по валалох. Злєкла сом ше и почала сом плакац. Нє знала сом вецей кадзи глєдац. Цали час сом ше питала дзе тоти животинї. Вец вони помали почали приходзиц. Барз сом ше зрадовала же ше врацели назад. Адрияна Штранґар, II, Руски Керестур

Матеа Югик, VI, Руски Керестур

ПЕРШИ ЗАРОБОК Як и кажде дзецко, з початку сом ше радовала лєм лакотком, алє цо сом була старша, вше баржей ме прицаговал пенєж. Радовала сом ше кед сом достала пенєжи од дїда, лєбо од родичох, алє кед сом их сама заробела, чувство було вельо красше. Саме дожице заробиц свой перши динар було за мнє цошка вельке. Мойо перши динари заробела сом вєдно зоз своїма пайташками. Бул ярнї розпуст, та пайташки мали преспац у нас. Пришли внєдзелю и остали до вовторку. Внєдзелю зме ше бавели, а вечар нам моя мама гварела же єй нарано мушиме помогнуц у паприґи. Наша робота була плацена. За кажду годзину зме достали по двасто пейдзешат динари. Радосци нє було конца. Раховали зме кельо динари заробиме и цо зме годни купиц за тот пенєж. Мая предложела же бизме могли вєдно пойсц на сладоляд. Теодора жадала пойсц на пицу, а я була барз нєодлучна. Було би барз крашнє пойсц и на єдно и на друге. Алє, кельо заробиме? Кельо годзини будземе робиц? Тоти питаня ме барз цикавели. Вечар зме длуго нє могли поспац, а зобудзела сом ше барз вчас. На осем годзин фриштик бул на столє. После фриштику зме вєдно пошли до загради. Мама нам указала цо маме робиц. Виберали зме розсаду зоз черепчкох, складали зме ю до шкатулох и ношели до пластенїкох дзе ю мама садзела. На концу зме мали позберац шицки черепчки и поскладац их. Бул слунечни и цепли дзень, алє гоч слунко ище нє було барз високо, у пластенїку було горуцо. Капки зною нам чурели зоз чола, а твари и руки були замасцени од праху. Помали ше слунко дзвигало и нєодлуга зме чули дзвон на церкви. Було поладнє. На тварох нам було видно же зме вистати, алє розум и шерцо ше нє дали. Мушели зме витримац до конца. Кед и остатня паприґа була посадзена, вистати, алє щешлїви рушели зме нука. Накадзи зме вошли до хижи, мама нам дала заробок. Кажда з нас заробела по седемсто динари. Перше зме ше поумивали, а вец рушела розгварка цо купиме. Понеже зме мали досц динари и за пицу и за сладоляд, догварели зме ше же на вечар пойдземе до цукрарнї. Так и було. Тото друженє и робота зоз пайташками останє ми занавше у паметаню. Чувствовали зме ше як одроснути и цешели зме ше же зме сами заробели пенєж за тото цо зме сцели. Сара Горняк, VI, Коцур

ПРИХОД ЖИМИ Жима нам приходзи, єшень уж одходзи. Птички одлєцели, на юг ше врацели. Дзеци ше радую, санки пририхтую, бо перши пахульки ту уж залєтую.

Школяре III класи

Тамара Салонтаї, IV, Коцур

НОВОРОЧНЕ ЖАДАНЄ Децемберски днї приноша найрадоснєйши швета у року. Приходзи святи Миколай, потим чекаме Крачун и ходзиме по шпиваню, а барз ше радуєме и дочеку Нового року. Кажди рок мам даяке новорочне жаданє. Док сом була менша, найчастейше сом жадала барбики, бависка и нови шмати. Тот рок цалком иншаки од шицких потерашнїх, та и мойо жаданє иншаке од шицких по тераз. Жадам же би ше у Новим року нашло лїк або вакцину процив вирусу ковид-19 и же би то було доступне шицким людзом на швеце. Знам же тото мойо жаданє нєзвичайне, алє анї рок цо остал за нами, нє бул таки як зме прешлого року пожадали же би бул. Кристина Ковач, V, Нови Сад

ПОУЧНИ ВИЛЄТ У ДЮРДЬОВЕ Школяре руского оддзелєня другей класи у ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове вихасновали красни позноєшеньски дзень, та зоз учительку Єлену Кухарову орґанизовали вилєт у своїм валалє. Були опатриц памятнїк нашого познатого спортисти Яши Бакова, хтори нєдавно поставени опрез старей рускей школи, а нащивели и Руску одлогу дзе видзели велї стари предмети хтори по теди нїґда нє мали дзе видзиц. Сликовали ше и опрез КУД „Тарас Шевченко” и опрез грекокатолїцкей церкви, а памятки на тот кратки вилєт длуго буду чувац.

У РКЦ У НОВИМ САДЗЕ ОТРИМАНА „ПАХУЛЬКА” Уж традицийна, крачунско-новорочна програма „Пахулька” новосадских школярох хтори у городских основних школох ходза и на годзини руского язика як виборного предмету, тей жими пре корону отримана у позарядовей ситуациї. Програма була цалком иншака як скорейших рокох, алє у просторийох Дружтва було вельо весели дзеци. Зоз наставнїцами Ана-Марию Рац и Олю Яковлєв ше догварели же нє буду там шицки нараз, алє приду у двох розличних терминох, же би нє правели вельку гужву и галайк. Теми креативних роботньох були жимски, крачунски и новорочни. Нє була заєднїцка културно-уметнїцка прорама, нє було рецитованя,

ґлуменя и шпиваня, нє були родичи анї дїдове и баби, алє радосци було наисце вельо. У двох салох були поставени столи коло хторих по даскельо дзеци рисовали и вифарбйовали шапочки, рукавици, Дїда Шнїжнїка и шнїгово пахульки, а цо требало, вредни школяре и виштриговали и лїпели. Гоч нє було шнїгу, сцигол и Дїдо Мраз и шицким подзелєл заслужени дарунки, та гоч мушела буц прилагодзена епидемиолоґийним миром защити од корона вирусу, новосадска „Пахулька” була красна и радосна. Програму финансийно потримала Городска управа за културу – Нови Сад. М. Р.

ПРОМОЦИЯ КНЇЖКОХ ЗА ДЗЕЦИ

Н

а 27. културней манифестациї „Костельникова єшень” хтора отримана 10. и 18. децембра 2020. року у Доме култури Руски Керестур, представени аж пейц кнїжки за дзеци. Пре актуалну епидемиолоґийну ситуацию програми отримани онлайн, односно, прейґ фейсбук профилу Дома култури. У першей часци промоциї нових кнїжкох за наймладших читачох редакторка Мелания Римар представела сликовнїци „Фарби” и „Родзини”, хтори вишли у едициї „Заградка”. Потим авторки – Оксана Мудри Недич, Наташа Еделински Миколка, Златка Чизмар, Кристина Шепински и Марина Дудаш пречитали по даскельо свойо писнї зоз тих двох кнїжкох. Аня Гудакова бешедовала о тим як илустровала сликовнїцу о фарбох. После тих двох Сликовнїцох, одвичательни редактор у видавательней дїялносци НИУ „Руске слово”, Микола Шанта бешедовал о кнїжки Сашу Палєнкаша „Вселенски корабель”, а потим слово мал и сам автор Палєнкаш и рецензентка тей кнїжки Любка Малацко, як и Яна Варґа, школярка шестей класи ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре, хтора кнїжку илустровала. Кнїжку приповедкох за дзеци „Таньов швет” Оленки Живкович представела рецензентка Наталия Зазуляк, а авторка того наслову пречитала єдну свою приповедку. Прешлого року „Руске слово” видало и кнїжку „Страшидла, нє зашмеюйце ме” писательки Даниели Тамаш, а на промоциї ше авторка дзецом представела прейґ видео биму. Модератор програми о кнїжкох за дзеци на манифестациї бул одвичательни редактор Микола Шанта. М. Р.

ДАРУНКИ ОД СВЯТОГО МИКОЛАЯ Велї дзеци озда найволя децембер. Прецо? Ша, пре шицко красне цо ше у тим мешацу случує. У Руским Керестуре остатнї мешац у року почина зоз чеканьом святого Миколая. Було поцерпаня чи пре епидемиолоґийну ситуацию вообще зошме ходзиц и ношиц дзецом дарунки, алє шмел. Дзень пред шветом, 5. децембра св. Миколай бул у церкви и коло 200 дзецом подзелєл барз чекани пакецики. Нїкому нє завадзало же шицки вонка, у церковней порти чекали свой шор, а нука уходзело лєм по єдно дзецко. Виронаучни школяре трецей класи зоз ш. Михаїлу Воротняк велького добродїя привитали зоз красну шпиванку, на чим им вон щиро подзековал. Члени Церковного одбору и волонтере Каритасу орґанизовали дзелєнє пакецикох иншак як предходних рокох, же би шицки були безпечни, а же би нє виостала радосц на швето св. Миколая. М. С.

***

... И ОД ДЇДА МРАЗА Накадзи почал розпуст, школяре понагляли поодкладац кнїжки и теки, бо сциговал Крачун. На Вилїю ше ходзи по шпиваню, та ознова було дарунки. И лєм цо дзеци поопатрали кельо чого зашпивали, анї ше нє сцигли шицкому нарадовац, пришол и конєц децембра, а теди ше нєсцерпезлїво чека Дїда Мраза з дарунками. Пре мири защири од корона вирусу, дзеци Дїда Мраза нє ишли дочекац у оквеценим центру, алє були дома, а вон шедзел на прикочу хтори по цалим валалє цагали пишни конї и ставал опрез каждого обисца у хторим єст дзеци, та им дзелєл заслужени пакецики.

Пречишлї и напиш до празних квадрацикох кельо на тим рисунку єст глєдани елементи.

Автор Нела Таталович

ПРЕЧИШЛЇ ГЛЄДАНИ ЕЛЕМЕНТИ

Автор Нела Таталович

ЛАВИРИНТ

Руш од стрелки на заднєй часци камиона и глєдай дражку хтора це одведзе ґу стрелки на преднєй часци, алє меркуй же биш у тим лавиринту нє заблукал.

Автор Нела Таталович

10 РОЗЛИКИ

На тих двох рисункох найдз 10 розлики и заокруж их.

Автор Нела Таталович

ОФАРБ ПОЛЯ

Офарб празни поля зоз задатима фарбами.

КРАСОТИ МОЙОГО ВАЛАЛА За януарске число „Заградки” до Редакциї сцигли 90 литературни и подобово роботи зоз штирох наших местох. Руски Керестур: Маша Ерделї, Маша Ковачевич, Кристина Рамач, Милица Джакула, Серґей Сабадош, Тадей Колошняї, Славиша Свирчев, Виктор Шимко, Андрей Чизмар, Давид Гарди, Видак Ковачевич (овода); Адрияна Штранґар, Милена Рамач, Дарко Еделински (II); Яна Горняк, Лана Шомодї, Каролина Пап, Валентина Фаркаш, Емилия Мудри, Неманя Будински, Тадия Харди, Даниел Иванкович (V); Яна Ґовля, Ребека Сабадош, Емина Няради, Ивона Рац, Матеа Югик, Яна Симич, Лана Штранґар, Яна Варґа, Сташа Малинович, Анастасия Петрович (VI); Емина Бики, Матея Папуґа, Милица Илич, Валентина Еделински, Анита Чизмар, Ґабриел Сивч, Матей Виславски, Виктор Надь (VII); Андрея Надь, Мая Сивч, Даница Плавшич, Клара Катрина,Михайло Баран, Марко Ковачевич (VIII). Вєдно 54 роботи. Коцур: Емилия Мученски, Юлияна Бесерминї, Емилия Уйфалуши, Павле Тимко, Михаел Дротар, Павле Штефанко, Петар Штефанко (III); Катарина Штефанко, Тамара Салонтаї, Мария Сакач, Матия Макша, Дарко Колєсар (IV); Сара Горняк (VI); Мартина Уйфалуши, Патриция Будински, Томислав Бесерминї (VII). Вєдно 29 роботи. Вербас: Маґдалена Скубан (I); Маґдалена Будински, Милица Миклош (V). Вєдно 5 роботи. Нови Сад: Алиса Биндас (II) и Йован Винаї (II) послали 2 роботи.

Я жиєм у валалє Дюрдьове. Вон ше находзи медзи Жабльом и Шайкашом. У нїм жию коло пейц тисячи людзе. У центру валала наша школа „Йован Йованович Змай”. Вона ма стародавни випатрунок. Велька є и ма вельо учальнї. Маме вельку салу за физичне, учальню за информатику и ище вельо други учальнї. Школа ма и два двори, єден векши, а други менши, а маме и амбуланту школского зубара. Прейґ драги од школи православна церква, а дакус далєй грекокатолїцка. Маме и оводу. У центру валала парк котри ма штири часци. Перша часц за дзеци, бо там єст тобоґан, гомбалки и лавочки, як и вельо желєнїдла. У другей часци пияц, а у трецей криж окружени зоз траву. Опрез школи штварта часц у хторей поставени памятнїк. Красни нам и центер валала дзе предавальня, пошта, КУД „Тарас Шевченко” и полиґон дзе можеме бавиц кошарку, одбойку и фодбал. Коло школи предавальня дзе мож купиц шицко цо нам потребне за школу. Маме и даскельо пекарнї и месарнї, а ту и ресторани од хторих єден етно ресторан. Дакус далєй од валалу азил за животинї хтори трима Моника Брукнер. Там єст вельо пшички и ище даєдни животинї. У валалє маме и Огньогасне дружтво, здравствену амбуланту и квецарнї. При парку киоск и цукрарня. Людзе ше найчастейше занїмаю з польопривреду, а даєдни робя у пекарньох лєбо месарньох, лєбо робя у Новим Садзе, Жаблю або индзей. Мнє мой валал красни и любим го. Стефан Ґнип, V, Дюрдьов

КЕД СОМ БУЛА ВЕЛЬКА Кед сом була велька, я вшадзи путовала. Перше сом вишла на брег видзиц як там. Вец сом пошла аж до космосу, а була сом и на Марсу. Сцигла сом пойсц и до хмарох. Було ми барз фино. Там сом на єдним брегу стретла барз нєобичну птицу. У космосу сом видзела вельку ракету. На Марсу шицко було червене и барз цепле. Єдно путованє ме одведло до городу млєка. У нїм було вельо колача зоз млєком. Кед сом у хмарох стретла вельки чупор птицох, лєцела сом з нїма з єдней хмари на другу и так зме путовали по цалим швеце. Милена Рамач, II, Руски Керестур

Валентина Фаркаш, V, Руски Керестур

ШВЕТОВИ ДЗЕНЬ ШМИХУ

АЛБАТРОС Шмих найлєпши лїк – то парола зоз хтору Индиєц Мадан Катаира 1998. року вдерел фундамент Шветовому дню шмиху хтори ше слави два раз у року: 10. януара и 2. мая. Тот познати индийски лїкар доказал же шмих найлєпши лїк процив велїх хоротох, насампредз процив стресу хтори у сучасним способе живота рошнє. Циль Шветового дня шмиху мотивовац людзох же би ше цо частейше шмеяли, та ше буду лєпше чувствовац, розтерхую ше, зменшаю бриґи и депресиї, а звекшаю имунитет. Кед ше шмеєме, робя нам 18 мускули твари. Доказане же ше скорей людзе шмеяли у просеку 18 минути дньово, а нєшка лєм 6 минути. Шмих найлєпша аеробик вежба. Нєшка єст коло 6.000 клуби шмиху у 60 жемох швета. Кед ше шмеєме, удихуєме вецей оксиґену, стимулуєме роботу шерца и циркулацию креви. Прето, шмейме ше, шмейме!

Найвекша морска птица, а медзи найвекшима птицами лєтачами албатрос. Населює сиверни и южни обласци морйох и океанох, Южни океан и сиверну часц Цихого океану. Албатрос ма найдлугши кридла, и до 3,5 метери. Чежки є од 12 до 20 килограми. Пейдзешатрочни албатрос прелєци найменєй 6 милиони километери. То єдина морска птица хтора може полєциц зоз поверхносци моря лєбо океана, а же би нє замахла зоз кридлами. Досц лєм кед их розшири, вона лєци. Без злєцованя може прелєциц 16 000 километери. Гнїздзи ше на пустих островох у числених колонийох. Вона моноґамна – спарує ше лєм раз за цали живот. Карми ше зоз рибу, сипу и раками. Враца ше до места народзеня же би ше там розмножовала. Самичка раз у двох рокох знєше єдно вайцо и шедзи на нїм два мешаци, а самец єй приноши єдзенє. Найвекшу часц живота албатрос препровадзує над жимнима субполарнима морями Южного полу.

НАЙВИСШИ ВОДОПАД Найвисши водопад у Сербиї високи 71 метер. Находзи ше на Копаонику у обласци Єловарник, у гранїцох националного парку, на 1.500 метери надморскей висини. Прецек води 25 литри у секунди, а кед ше пуща шнїг, на яр, и кед падаю вельки дижджи, нарошнє и до 450 литри у секунди. Теди ше под моцну рику страца каскади и огромна маса злїва ше до єдинственого водопаду хтори одкрити 1998. року. Жридло рички Єловарник вола ше и Седем слизи, бо вибива зоз седем жридлох.

Алиса Биндас, II, Нови Сад

Валентина Пушкаш, II, Дюрдьов

Катарина Штефанко, IV, Коцур

Анастасия Петрович, VI, Руски Керестур

Ґабриел Сивч, VII, Руски Керестур