BRUZZ Select - mei 2024

La Belgique, 12 points

Folkkoningin Adrianne Lenker ziet een geschenk in droefenis

The Kunstenfestivaldesarts serves up food for thought

Een podcast die je kennis laat maken met getuigen voor wie Expo 58 niet enkel een pagina in de geschiedenisboeken is, maar een hoofdstuk van hun persoonlijke geschiedenis.

On the cover

38Mustii en route pour l’Eurovision

Stories

12 The Kunstenfestivaldesarts throws a dinner party

28 Folkkoningin Adrianne Lenker ziet de toekomst gloren

32Jean-Paul Groove geeft een gewelddadig feestje tijdens Brussels Jazz Weekend

44 Does Furiosa: A Mad Max Saga mean the end for male beefcakes?

48 Sousou, le plus drari des humoristes

Every month

06The secret life of Bert De Kock

10Stem uit de stad Arno Boey

18 In the picture Cécili Matureli

22WTF? Dirty dancing in concert

22 Wide Vercnocke Centrumrat maait mei niet

26Portret Sabrine Ingabire

35 Eyecatcher Sean Shibe

51 Viewmaster Het Atomium door de ogen van Jolente De Keersmaeker

52 Eat & Drink 5 x couscous

54 Streetlife Sammy

Picks of the month

08 Made in Brussels Louise Dael designs experimental knitwear inspired by the world of science

16Music

24Theatre & Dance

36Art & Literature

42Cinema

Cover: Mustii © Lennert Madou

Food for thought

NL/ Samenzitten rond de tafel en een maaltijd delen: het recept voor een betere wereld is eenvoudig, demonstreert het Kunstenfestivaldesarts, waar artiesten je uitnodigen om na te denken over smaken, culturen en onze almaar sneller tollende aardbol. Een andere blik verrijkt, leren ons ook de jonge schrijfster Sabrine Ingabire, de wereldwijze bohemienne Adrianne Lenker en Mustii, die op weg naar eeuwige roem op het Eurovisiesongfestival codes doorbreekt. Mei is een vruchtbare maand, voor bloemen, maar ook voor nieuwe gedachten.

FR/ Partager un repas assis autour d’une table : la recette pour un monde meilleur est simple, comme nous le démontre le Kunstenfestivaldesarts, où les artistes nous invitent à réfléchir aux goûts, aux cultures et à la cadence de plus en plus effrénée de notre planète. Un autre regard est enrichissant, nous apprennent aussi la jeune écrivaine Sabrine Ingabire, la bohémienne américaine Adrianne Lenker et Mustii, qui brise les codes pour entrer dans la postérité au concours de l’Eurovision. Mai est un mois fécond, pour les fleurs et les nouvelles idées.

EN/ The recipe for a better world could simply be sitting together around a table sharing a meal. Or at least, that is what we can take away from the Kunstenfestivaldesarts where artists invite you to reflect on tastes, cultures, and our ever-spinning globe. That a different perspective is enriching is a lesson we also learn from young writer Sabrine Ingabire, worldly bohemian Adrianne Lenker, and Mustii, who breaks codes on his way to eternal fame at the Eurovision Song Contest. May is a fertile month, for flowers, but also for new thoughts.

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Marlies De Deygere, 02-650.10.81, marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir COÖRDINATOR SELECT Tom Zonderman ART DIRECTOR Heleen Rodiers EINDREDACTIE Kurt Snoekx, Sophie Soukias WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Heleen Rodiers, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Agneskena, Thomas Ost, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Koen Cypers, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

‘Games zijn mijn safe space’

NL Op TikTok entertaint Bert De Kock een half miljoen volgers en in de VRT MAX-reeks MakeUpDate ontpopt hij zich tot gewiekste interviewer. Als hij niet op het scherm te zien is, zit hij vaak zelf thuis voor een scherm om een van zijn geliefde games te spelen.

Tekst Andy Furniere Foto Thomas Ost

“Games zijn mijn safe space, ik kom erin thuis,” zegt tiktokker en programmamaker Bert De Kock, terwijl hij de stapels spelletjes toont in zijn woonkamer in Schaarbeek. Door de jaren heeft hij ook een indrukwekkende collectie consoles opgebouwd. “Ik heb alle PlayStation-edities, behalve de eerste.” Hij bezit ook nog enkele vintage Game Boys uit zijn kindertijd. “Het is allemaal begonnen op mijn zesde, met het spel Pokémon silver. Dat hield trouwens bij hoe lang je speelde, in mijn geval liep dat op tot zo’n 540 uur.”

De spelletjes vormden een houvast in zijn jeugd, wanneer hij het moeilijk had op school. “Je zou het niet zeggen als je me bezig ziet in mijn filmpjes, maar ik ben behoorlijk introvert. Al van kleins af helpen games me om even weg te zijn van alles en iedereen, en zo mijn batterijen weer op te laden. Ik schaam me er ook niet voor dat ik nog altijd fan ben van Pokémon en Dragon Ball Z, ik vind het net belangrijk om het kind in mezelf levend te houden.” Games hielpen hem in zijn middelbareschooltijd ook om erbij te horen. “Elkaar lekker afknallen in Call of duty, het schept een band.”

Momenteel houdt hij vooral van roleplayinggames, in de trant van Final fantasy, waarbij hij graag de rol van magiër aanneemt. In zijn TikTok-filmpjes kruipt hij dan weer vaak in de rol van typetjes zoals de ‘frituurmadam’. “Ik speel vaak een uitvergrote versie van mezelf, luider en jovialer dan normaal. Misschien zijn roleplayinggames daar nuttig voor, want je kan daarin je eigen personage boetseren, iemand in het leven roepen die je zelf zou willen zijn. Zo leer je dat er verschillende versies bestaan van jezelf en krijg je meer zelfvertrouwen.”

Zijn joviale ik slaagt er nu al twee seizoenen van de VRT MAX-reeks MakeUpDate in om bekende gezichten, zoals topschaatser Loena Hendrickx en weervrouw Jacotte Brokken, volledig op hun gemak te stellen tijdens absurde make-upsessies. Die leveren soms verrassende ontboezemingen op. Hendrickx vertelde bijvoorbeeld open over hoe ze gepest werd als kind, en Brokken had het over bodyshaming. Een derde seizoen behoort tot de mogelijkheden. “Maar ik sta open voor alles: presenteren, acteren, programma’s bedenken … Wie weet maak ik ooit zelf een game. En als er gameontwikkelaars zijn die stemacteurs zoeken: call me!”

Bert De Kock kan je volgen op TikTok (bertnoternie) en Instagram (bertdekock); MakeUpDate is te zien op VRT MAX, vrt.be

The secret life of Bert De Kock

Made in Brussels Capital craftsmanship

Knitting experiments

EN Louise Dael designs experimental knitwear, drawing on the latest scientific findings. It is not science fiction but the actual wonders of nature that inspire her.

Text Andy Furniere

Photo Ivan Put

Louise Dael started out as a graphic designer and illustrator of children’s books, but disliked the many hours behind the computer screen and instead plunged into the world of fashion. The world of science is the greatest inspiration for her knitwear, although her family history also draws her to the fairgrounds.

Were you someone who expressed themselves with unusual a ire when you were young?

LOUISE DAEL: No, that came later. Having quit as a graphic designer and illustrator, I found an outlet in the fashion world, where I could be creative with my hands. Making something artistic that people can wear every day appealed to me. I bought a sewing machine, with which I first started learning on my own. During my fashion studies, I did internships with Valérie Berckmans in Brussels and then with Christian Wijnants in Antwerp, which is where I now work. Meanwhile, I am develop-

ing my own style with knitting, a form I love because it lets you experiment so freely. You start with a simple thread and then you can go in any direction. I like to combine different materials, like rubber bands and metal wire.

Your style has a solid scientific foundation.

DAEL: I am fascinated by science, by the life of micro-organisms and by materials used in space exploration. This fascination is reflected in my patterns, motifs, and colours. There is something intriguing and, at the same time, something useful about my clothes. Take, for example, a motif that mimics the way astronauts keep their body temperature stable with fluids in their equipment. I am also attracted to the world of fairgrounds because that is were my grandparents made a living. I find those earlier freak shows inspiring, but so are the anatomy museums.

You have your studio in a beautiful mansion in Elsene/Ixelles. How did you end up here?

DAEL: I spent my early childhood in this house, my current studio was once the office of my father, who himself worked here as a graphic designer and draftsman. My mother is also an artist, a pianist and painter. So going down the artistic route was a logical choice.

Instagram: louise.dael

Flessengeluk

NL/ De lente brengt sprankels zomerhoop. Maar nog leuker zijn de bubbels van stadswijnmakerij Gudule uit Laken. Die komt deze maand met een nieuwe schuimwijn, gemaakt met Franse, Duitse en Oostenrijkse druiven uit 2021, maar in Brussel gerijpt tot een frisse, citrusachtige champagne. Eind mei komt er trouwens ook een eigen roséwijn voor Hotel Amigo en een nieuwe jaargang van de witte wijn Afterwork en Terrasse. (EC) EFFERVESCENCE AU PALAIS 2021 24,90 euro per fles, gudule-winery.brussels

Doe het met denim

NL/ Jeans op jeans is niet blijven hangen in de eighties, dat weet het duo achter naaiatelier Jeans Lab maar al te goed. Saar De Graeve en Annelies

Verbruggen redden al liefst vijftig kilogram oude denim van de afvalberg door er hippe tops, jasjes en broeken van te maken. Het resultaat is een patchwork in vijftig tinten blauw, telkens uniek en handgemaakt in Brussel. (EC)

JEANS LAB Dakota off-shoulder voor 152 euro, Instagram: jeans_lab

Du cru

FR/ De la bière au petit-déjeuner, ce n’est pas recommandé, mais l’entreprise bruxelloise Draft Granola a trouvé une alternative. En utilisant les résidus de céréales après le brassage de la bière, ils préparent des bols de granola à base de noix, de graines, de fruits et de miel de Bruxelles. Une idée de Minnie Daels, qui s’approvisionne en céréales auprès de Brussels Beer Project, entre autres. (EC)

RED FRUIT STOUT 7,75 euros, draftgranola.be

Tissu familial

FR/ Qui dit printemps, dit confort et légèreté. Chez Kinga Studio, vous trouverez des bobs classiques, mais aussi des chemises estivales et des imperméables qui ne détonneront pas en festival ou au comptoir d’un bar d’été. Avec sa marque, la styliste Marie Beckers rend hommage à sa grand-mère Kinga, qui lui a appris à coudre et lui a transmis la passion du métier. Les pièces sont intemporelles et avenantes. Et tout est conçu à Bruxelles à partir de tissus recyclés. (EC)

CHEMISE ALTER MIDNIGHT 150 euros, kingastudio.be

Chacun.e règle son sac

FR/ Ikea version sacs à main ? Mathilde Letombe crée des sacs modulables, faciles à transformer grâce à des clips et faits de tissus de seconde main. Plutôt à l’épaule ou en bandoulière ?

Tout est possible avec le même modèle. Mathilde Letombe a étudié le design industriel à La Cambre et a imaginé ces sacs Kyō lors d’une résidence à la Green Fabric, un atelier de textile durable à Forest. Et pourquoi pas en faire un panier à pique-nique pour le printemps ? (EC)

SAC KYŌ à partir de 85 euros, Instagram: kyo.bags

Barking dogs

EN/ Skip the warming brews, it is high time for iced lattes, chai, and matcha, espresso tonic, or homemade soft drinks. At coffee bar Barkboy in the Koningswijk/Quartier Royal, they make them on the spot for you to take away in a can. To cool off in the nearby Warandepark/Parc de Bruxelles, or for showing off on TikTok, where the see-through cans have been shining for the past year. Make sure to try the iced banana pudding. Woof! (EC)

BARKBOY Instagram: barkboy.be

Stem uit de stad

Arno Boey

‘Soms ben ik bang dat ik alles weg wil. Dan beginnen we de stad opnieuw’

ARNO BOEY is schrijver en radiomaker. Beurtelings schrijven hij en Marie Darah over het leven in hun stad.

Ik haal mijn voeten van de pedalen, de ochtend begint. Mijn fiets scheert langs de helling en ik hoef daar niets voor te doen. Het is glijden. Aan het kanaal ga ik de nieuwe brug over en op het einde van de straat ligt de werf. Ze slopen een kantoortoren, het gaat snel. Terwijl het gebouw ochtend na ochtend krimpt, verschijnt er meer van wat erachter school. Ik zie de koepel van een kerk opduiken. Ik zie de huizen, een stel bomen, een zendmast. Ze vangen de zon nu. Binnenkort kan ik het station zien. Dat is het laatste wat zich nog verstopt houdt. Ik fiets de hoek om en kijk uit naar morgen.

Een stad laat zich vertellen door haar werven. Dat is in Brussel niet anders. Er werd zelfs een woord voor uitgevonden. Het is hier fietsen langs littekenweefsel. Ik stap af en kijk.

Er zijn de bouwputten. Maankraters in het midden van de stad. Daar waar de grote parking stond, komt straks iets anders. Voor even is er een plein en het plein heeft geen naam. Je zal het niet op Google Maps vinden. Ik zie een vrouw aan de overkant, ze heeft een stoel aan haar raam gezet. Er is nu een overkant met ramen om naar te zwaaien. Hoe heeft zij dit plein gedoopt?

Er zijn de huizen zonder gevels. Ze lijken net poppenkasten. Ik zie de doorsnede van de kamers. De wastafel. Staaldraad als slangen. De lagen behang zijn haastig afgepulkt. Er was voor elke kamer een ander motief gekozen. Het zou ons oude huis kunnen zijn. Tussen het gewapende beton en de balken: de verjaardagskalender op het toilet. Er zijn doorheen de jaren namen aan toegevoegd, maar nooit is er eentje weggehaald. Er ligt een kleine plastic kerstboom tussen het puin. De vloer van de tweede verdieping stopt vlak voor mijn kinderbed. De sprei zit onder de wielen van de graafmachine en niemand hoort mijn moeder het bed opmaken. Ze gaat zachtjes over het deken, ze klopt een kussen op.

ER GROEIT IETS UIT HET GRUIS

Er zijn de werven die we vergeten zijn. Ze zitten achter golfplaten. In de kuilen zijn meertjes ontstaan, er komen kikkers en reigers waden. Tussen het puin: witte klaver en paardenbloem. Distels, varkensgras en brandnetel. Ik tuur door een gaatje in de omheining en ik kan wel verliefd zijn. Ik zag ooit Le chantier des gosses, een film in zwart-wit. De oorlog had stukken Brussel in puin achtergelaten en een werf aan de voet van het Justitiepaleis bleef aanslepen. Kinderen hadden de grond overgenomen. Na school gingen ze er spelen. In de film zie je ze vliegeren, ze trekken karretjes achter zich aan en glijden van de heuvels. Het is wachten op de landmeter en de bouwpromotor, maar tot dan heeft het plezier geen naam.

Sinds die film zie ik de stad in al haar werven. Ik haal af en toe ook zelf en zacht een gebouw weg. Ik ga ervoor staan en beeld me de nieuwe ruimte in. Ik geef de stadskrater een naam, want hij is groter dan verwacht. Er troepen mensen samen. Er gaan geen vliegers op. Kinderen spelen niet meer op bouwplaatsen. Er zijn hekken om ze tegen te houden en aan het hek hangt een belofte: “Een thuis met zicht op water en groen.”

Soms ben ik bang dat ik alles weg wil. Dan beginnen we de stad opnieuw. Ik verstop iets onder het asfalt voor de volgende. Tussen afbreken en opbouwen heb ik een woord geplant. Iets nieuws dat lijkt op de lente of het bollen van een fiets. Iets geruststellends. Want de stad blijft en er groeit iets uit het gruis. Er zal weer licht branden in het gebouw aan de overkant. Uit het openstaande raam zal er muziek waaien. Iemand zal zijn adem op dat raam richten en met het topje van zijn vinger een hart tekenen. Het zal duren tot het dak of de gevel verdwijnt. Het zal duren tot de regen komt en het raam zal beslaan en het hart weer even opduikt. Tot dan is alles mogelijk.

‘You can’t measure the love you put into food’

EN What if the secret to a better world lay in a good meal, enjoyed around a table at which the guests were all considered equals? At the Kunstenfestivaldesarts, five international artists and collectives will share the formula for an (almost) perfect dinner with you. “When you are preparing a meal, don’t focus on the recipe. Trust your body instead.”

Text Sophie Soukias Illustration Wide Vercnocke

STEP 1: KNOW HOW TO CELEBRATE YOUR GUESTS

What if the meal that you put together with love for your closest friends was the last? In The Last Supper, inspired by the Holy Bible and by the famous eponymous painting by Leonardo da Vinci, the Brazilian director João Turchi joins the collective MEXA around a table to explore the possibility of a last show. What image of MEXA should they leave behind?

During an outbreak of violence in the

homeless shelters of São Paulo, a transphobic attack committed against one of the members of the collective led to the establishment of MEXA in 2015. “The outside world has a tendency to focus on our struggles but, in discussion, the collective made it known that it did not want a Last Supper with death as an underlying theme. If it is true that Jesus and all the apostles met terrible ends – crucified, decapitated, or poisoned – the members of MEXA rejected that prospect,” explains João Turchi. “What we wanted was a celebration of life and of our talents.”

And so, The Last Supper, performed without taboos to spectators with whom the food will be enthusiastically shared, will give the Théâtre de la Balsamine in Schaarbeek/Schaerbeek the feel of a great banquet. A ritualistic celebration resolutely focused on hope: “Faith is important, even if it’s just believing in yourself.” In the show, the meal has more than just a symbolic function. “We felt that it was essential for real food to be shared,” says João Turchi. “One of the first meetings of the collective took place over a lunch. The question of whether there would be food at rehearsals was crucial to the

members. If you have nothing to eat, you cannot create.”

MEXA: The Last Supper 29/5 > 1/6, Théâtre de la Balsamine

STEP 2:

PREPARE AN APPROPRIATE MENU

“When it comes to food, people say a dish is made with love. I spent hours trying to quantify that love, but I never succeeded. This means that you can’t measure love, but it is a very important ingredient when making food!” says Samah Hijawi, the

Jordanian visual artist of Palestinian origin who has lived in Brussels since 2014. Why is it that when you try to recreate your favourite childhood dish, it never tastes the way you hoped? Even when your mother has carefully noted down every step of that intensely nostalgic recipe for you? This is one of the questions that Samah Hijawi asks in the workshops she will accompany at the KVS BOL. The project continues from a collaboration with De Kriekelaar, the Community Kitchen, and Citizenne Lab earlier this year.

At the Kunstenfestivaldesarts, participants are invited to exchange recipes associated with different themes: the arrival of a baby, the New Year, weddings, etc. “I don’t think a recipe has everything that a dish has to tell us. You need to trust your memory and body, it will guide you in remaking it.” Less interested in the exact details of a recipe than in all the memories and sensations that a recipe carries, Samah Hijawi encourages the participants of the workshop to share the images and flash-

“If you have nothing to eat, you cannot create”

João Turchi

backs that a recipe evokes. “Sometimes, it is a mum’s body in the kitchen, sometimes a picnic in springtime, etc.”

The participants collect the many memories on a giant map of Brussels that quickly becomes a map of the world. “We go shopping, roll our sleeves up and cook, and the conversation comes up: ‘How are we going to do it?’ In that moment, it stops being about simply consuming, and we begin to really understand the depth of the food on our table.”

Samah Hijawi: Memories Around the Kitchen Table 11 > 27/5, KVS BOL

Kunstenfestivaldesarts 10/5 > 1/6, various venues

STEP 3: SET YOUR OWN TABLE

Have you ever had to ruin the atmosphere around a joyful table because the conversation was taking a racist, sexist, or homophobic turn? Because staying silent was tantamount to condoning routine violence, and you preferred to be labelled a killjoy once again than to live with the failure of not having been able to say anything? If you have, Sara Ahmed has designed a “killjoy survival kit” for you, the instruction manual for which she will share during a workshop at KVS BOL focusing on, among other things, “reflections on how tables matter.”

Looking back on all the tables she has ever been invited to sit at, Sara Ahmed is just as interested in the philosopher’s desk as the kitchen table, not to mention conference tables, which ensure the proper functioning of institutions.

“Tables are used by people to assert ownership: this is our home, and this is our table,” says Sara Ahmed. “So many institutions position people of colour as strangers as well as guests. And just because they welcome you, it does not mean they expect you to turn up.”

To break away from the pseudo-conviviality of institutions, Sara Ahmed advises not only that you stop playing the exemplary guest – “It is not necessary to continue to smile when you are confronted with an injustice” – but also that you set your own tables, outside of the system. “The places where many of us gather, work, meet, and greet become communication networks, vehicles for sending information out, for reaching each other.”

Sara Ahmed: Setting the Table: Reflections on How Tables Matter 22/5, KVS BOL

STEP 4:

DUMPLINGS FOR THE MAIN COURSE

“At Globe Aroma, we cook a lot,” says An Vandermeulen, the coordinator of this creative space nestled in the centre of Brussels, which is devoted to professional artists, beginners, and art lovers who are newcomers. At Globe Aroma, the kitchen is the focal point of the house, a versatile space in which the members do much more than quickly reheat a snack. Meals are prepared there, but it is also somewhere to talk, share, reminisce, and create.

“That’s how we came to realise that dumplings were present in many different cultures and how visual artist Mirra Markhaë-

va first came up with the Dumpling Tales,” says An Vandermeulen.

Mirra Markhaëva is from Buryatia (in the south-west of Siberia), where people are crazy about “buuz”, a Mongolian version of dumplings stuffed with meat. During her free School of Conviviality at KVS BOL, the artist will surround herself with colleagues from Afghanistan and Georgia, and the collective of artists from Jakarta, Ruangrupa to take you on a journey to the furthest dumpling, and beyond.

“Making dumplings requires patience, a certain amount of physical effort, and time spent together,” explains An Vandermeulen. You knead the dough with your fingers, you gently massage the meat, tongues begin to loosen. You start telling stories. Personal stories, stories about the cultures that you

Kimchi, as you are no doubt aware, is the name of the fermented and seasoned vegetables that accompany Korean meals. “Presently, with over 300 variations, including cabbage, radish, and green onion, kimchi remains integral to Korean diets and has even adapted to new tastes and ingredients abroad, diverging from its traditional roots,” explains the South-Korean director and composer who is a firm believer in the super-powers of food (we remember the talking rice cookers in Cuckoo, performed at the Beursschouwburg in 2018). “Food serves as the most direct form of cultural exchange.”

Haribo Kimchi is a flavoursome exploration of cultural assimilation, the story of which is told in the company of lost souls, borrowed from the pojangmacha, a typical snack-bar in the streets of South Korea that is open late at

“Recipes have alchemistic power. They carry the essence of the times and people who created them”

Jaha Koo

have encountered. And, before you have even realised, the collective history Dumpling Tales is being written.

Mirra Markhaëva, Globe Aroma, Ruangrupa/ GudSkul: The School of Conviviality: Dumpling Tales 28 & 29/5, KVS BOL

STEP 5:

HARIBO KIMCHI FOR DESSERT

The fusion of a German brand of sweets that has conquered the world and a traditional Korean dish with a thousand-year history gives us Haribo Kimchi, the new show by Jaha Koo at Le Rideau.

night. “These street stalls appear out of nowhere at night, serving a diverse clientele across class, generation, and gender lines, and disappear like ghosts by morning. They are a metaphor for our constantly adapting cultures.”

Using sound and visual installations, Jaha Koo recreates the uniquely sensory ambiance of the pojangmacha to plumb the depths of the foods that shape our identities. “Recipes, in this context, have alchemistic power,” he adds. “They carry the essence of the times and people who created them.”

Jaha Koo: Haribo Kimchi

10 > 15/5, Le Rideau

AAN TAFEL MET HET KUNSTENFESTIVALDESARTS

NL/ Wat als de sleutel tot een betere wereld nu eens zou schuilen in een goede maaltijd, die je geniet rond een tafel waaraan de gasten elkaars gelijken zijn? Op het Kunstenfestivaldesarts delen vijf internationale artiesten en collectieven hun formule voor een (bijna) perfect diner. “Focus niet op het recept, maar vertrouw op je lichaam.”

À TABLE AVEC LE KUNSTENFESTIVALDESARTS

FR/ Et si le secret d’un monde meilleur résidait dans un bon repas, savouré autour d’une table où chaque invité serait considéré comme l’égal de l’autre ? Au Kunstenfestivaldesarts, cinq artistes et collectifs internationaux partagent avec vous la formule d’un dîner (presque) parfait. « Ne vous focalisez pas sur la recette. »

COMPACTDISK DUMMIES

CHIBI

Picks of the month Music

Extraterrestres du rap US

FR/ Jamais là où on les attend, les rappeurs Lil Yachty et Danny Brown se plaisent à déplacer les codes du hip-hop dans une dimension parallèle en mode

X-Files : Aux frontières du réel. Haut perché depuis 2010, Danny Brown défie les lois du genre avec une voix de canard sous hélium. Attiré par les bizarreries électroniques, le funk expérimental, la new wave ou le shoegaze, le rappeur de Détroit s’est créé un univers à part, collaborant notamment avec Kendrick Lamar, B-Real, A$AP Rocky, Flying Lotus ou Run The Jewels. Alors qu’il vient de sortir l’album Quaranta, en référence synchronisée à sa crise de la quarantaine et au confinement, Danny

Brown reste l’un des plus beaux spécimens du rap indépendant.

Dans le genre, Lil Yachty (voir photo) est très bien aussi. Apparu en 2015 dans les contre-allées de la scène trap d’Atlanta, ce dernier se présente d’abord comme l’unique titulaire du rap bubblegum, un style imaginé à l’aide de samples piochés dans des jeux Nintendo, des films Pixar ou des hits J-pop. Sur son dernier essai, l’excellent Let’s Start Here, Lil Yachty pose le flow sur une bande-son psychédélique, totalement hallucinogène. Tout l’art de produire des effets insoupçonnés. (NAL)

LIL YACHTY 18/5, Ancienne Belgique, abconcerts.be

DANNY BROWN 19/5, Botanique, botanique.be

This land is your land EN/ Mitsuki Miyawaki, alias Mitski, ended up in the US after wandering through Japan, Europe, and Africa. On her album The Land Is Inhospitable and So Are We, released in September, she tries to embrace her new homeland as much as she can, with Nashville country licks, Disney strings, and spaghetti western drama. (TZ)

MITSKI 14 & 15/5, Cirque Royal, cirque-royal-bruxelles.be

Intense

reis

NL/ Wie vorige zomer de Amenrashow in The Barn op Werchter zag, weet dat de Kortrijkse postdoommetalheads rond herder Colin H. van Eeckhout eerder aan kracht en intensiteit winnen dan inboeten. ‘A solitary reign’ heeft intussen de tweede plek in StuBru’s ‘De zwaarste lijst’ bereikt, de top voor de Church of Ra, die altijd al meer ophad met de reis dan met de bestemming. (TP)

AMENRA 30 & 31/5, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Muzikale nomade

NL/ Iskander Moens hoefde niet ver te zoeken naar een naam voor zijn groep. De ‘Moon’ sluit perfect aan bij de laatavondvibes van de uitgepuurde folkpopliedjes op zijn debuut-ep Are you lost here?. Inspiratie vond de twintiger, wiens timbre soms aan Chris Martin doet denken, achter de buffetpiano in thuishaven Zelzate, in een Toscaans kerkje en in singer-songwriterskroegen in Berlijn en New York. (TP) ISKANDER MOON 4/5, Ancienne Belgique, abconcerts.be

El Patrón FR/ Venu de Medellín, en Colombie, J Balvin s’est imposé comme le patron absolu du reggaeton avec plus de 35 millions de disques vendus à travers le monde. Aujourd’hui, sa notoriété dépasse largement les frontières de l’Amérique latine. Ses collaborations avec Ed Sheeran, Rosalía, Skrillex, Dua Lipa ou Cardi B témoignent d’ailleurs de son statut de super star. (NAL)

J BALVIN 24/5, ING Arena, ing.arena.brussels

Cow-boys fringants

FR/ Aperçus en finale du concours

Humo’s Rock Rally, les gars de Tuff Guac déboulonnent les préceptes du rock garage avec une clé à molette et un sens de la fête hérité de cow-boys en plein trip psychédélique. Inspiré par la pop sixties, le groupe promet joie et amour aux fans des Blacks Lips, Warmduscher et autres garagistes du genre. (NAL)

TUFF GUAC 15/5, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Gripping grief process

EN/ Julie Byrne’s producer, close friend, and former partner Eric Littmann died while they were working together on her third album The Greater Wings. Needless to say, the sudden loss has left deep marks on the American singersongwriter. But amid the pain, the grieving process also allowed beauty to germinate in her sparsely accompanied songs. (TP)

JULIE BYRNE 25/5, Botanique, botanique.be

Hurray for the mammoth

EN/ “Will we go like the woolly mammoth?” asks Alynda Segarra aka Hurray for the Riff Raff on their new album The Past Is Still Alive, a pedal steel- and fiddle-propped reverie over life and death that underscores Segarra’s claim to be one of the most outstanding songwriters of their generation. (TZ)

HURRAY FOR THE RIFF RAFF 20/5, Botanique, botanique.be

Coup de cœur

Tom Zonderman schrijft over muziek en kunst

Reikhalzen naar Ramona

“Ramona, come closer / Shut softly your watery eyes,” zong Bob Dylan in 1964 op het ritme van een folky walsje. De zelfverklaarde ‘song and dance’-zanger had zijn sociaal bewuste blik wat getemperd en schilderde nu ook indringende portretten. Zoals dat van een zekere Ramona, dus, die vergeefs vasthoudt aan haar idealen, terwijl hij haar opdraagt om ... niet te luisteren naar wat anderen haar opdragen. Fans en critici gingen meteen graven naar de echte Ramona. Was het zijn liefje Suze Rotolo? Zijn andere eeuwige muze, Joan Baez? Of Nico, die hem vergezelde in Griekenland toen hij de song die hij aanving in Londen daar afwerkte? “Well, that’s pretty literal,” voegde Dylan toe aan het debat, “that was just somebody I knew.” Blij dat dat uitgeklaard is.

REVOLUTIE #10

Hoe leggen we nu de link naar Ramona, de derde plaat van de Australische zangeres Grace Cummings, die deze week de troon van Vorst Nationaal mag opwarmen voor haar schubbige landgenoten King Gizzard & The Lizard Wizard? Wel, dat doet Cummings zélf. Niet per se met haar stem, een indrukwekkend orgaan, dat net als dat van Dylan vele levens heeft geleefd, maar dat zich net iets gezwinder (en vooral ook met een paar kruiwagens extra drama) rond octaven slingert. Wel in haar teksten. “It’s just the time to be Ramona,” herhaalt Cummings als een onontwijkbaar mantra op het einde van de titeltrack van haar album. De wereld ligt ei zo na in gruzelementen, het is wachten op iemand die de revolutie ontketent en ons de sleutel overhandigt voor de tabula rasa. Iemand die niet luistert naar het geraaskal van anderen. Laat het Ramona zijn.

KING GIZZARD & THE LIZARD WIZARD + GRACE CUMMINGS 15/5, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

In the picture

Cécili Matureli

Solitude à tous les étages

FR Avec sa série Passages, Cécili Matureli s’est vue attribuer le Prix Etudiante lors de la première édition du Prix Germaine Van Parys, concours bruxellois de photographie documentaire réservé aux femmes. On les appelle communément les blocs, ces grands immeubles qui sont des boîtes à habiter et qui rassemblent plusieurs dizaines d’appartements et, de plus en plus, autant de solitudes. On en trouve dans de nombreuses communes de la Région bruxelloise. Construits dans les années 60, 70 ou 80, ils affichent sur leurs murs et revêtements, les cicatrices et les rides du temps.

La jeune photographe Cécili Matureli, encore étudiante à l’Insas en réalisation est partie à la rencontre des habitant.e.s de ces immeubles. Rien d’intrusif dans sa démarche car elle a voulu rester sur le seuil, dans ces lieux d’entre-deux, les communs, ces halls et couloirs d’entrée qui forment un sas, un lieu de passage, entre l’extérieur et l’espace privé.

BRÈVES RENCONTRES

La sensation d’irréalité qui se dégage de ces photos tient à la technique utilisée par la photographe. Toutes les images ont été prises au flash et éclairées à la lueur d’une lampe de poche, même en pleine journée. C’était des rencontres brèves et fugaces. Quelques phrases, quelques photos et chacun retourne à sa vie. Juste le temps de faire connaissance sans répondre à toutes les questions. Il y a ces portes fermées derrière lesquelles on n’entre pas, ces rangées de boîtes aux lettres qui reçoivent désormais bien plus de factures et de publicités qu’autre chose.

Toujours en cours, le projet a une visée documentaire et sociologique. Quand elle en avait l’occasion, elle montait dans les étages sans jamais entrer chez les gens. Pour constater qu’avec chaque étage, changeait souvent la déco, le papier peint ou l’état de vétusté. Le passage, c’est aussi celui du temps et du contraste entre ces bâtiments, vestiges du passé, et ces populations incroyablement diverses reflétant le présent. En filigrane de projet photographique il y avait chez la jeune artiste la peur diffuse de voir que Bruxelles malgré sa diversité de cultures ne soit qu’un entassement de solitudes.

COQUILLES DE NOIX

« On a toujours tendance à projeter nos peurs sur les autres. Les quelques personnes avec qui j’ai pu parler me confirmaient ce sentiment de solitude. »

Dans son exploration urbaine, Cécili comparait les expériences que transmettaient les habitants avec celles qu’elle a connues à la suite de ses différents déménagements à Soignies et puis à Bruxelles. Elle a aussi pu comparer avec la Géorgie dont une partie de sa famille est originaire. « Là-bas tout le monde se connait et les gens sont très soudés. Quand ma famille géorgienne est venue, ils m’ont dit : ‘Ici à Bruxelles vous vivez dans des coquilles de noix, seuls dans votre bulle avec la peur des autres.’ » GILLES BECHET

La série Passages de Cécili Matureli est à voir au Centre Géopolis du 30/5 au 30/6, geopolis.brussels

Dans Passages, Cécili Matureli part à la rencontre des âmes qui habitent les logements sociaux bruxellois.

Toutes les images de Cécili Matureli ont été prises au flash et éclairées à la lueur d’une lampe de poche, même en pleine journée.

WTF?

Bezorgt Dirty dancing ons na 35 jaar nog steeds the time of our life?

“Now I’ve had the time of my life / No I never felt like this before.” Het eindlied van de ultieme eighties-film Dirty dancing zegt alles. Niet alleen Baby Houseman en Johnny Castle, de tiener en niet-meer-zo-tiener waar het allemaal om draait, hebben de tijd van hun leven. Ook de voornamelijk vrouwelijke bioscoopganger heeft er na 100 minuten een momentje op zitten. Zozeer zelfs dat menige Dirty dancing-fan de iconische laatste dans, inclusief risicovolle lift, wil recreëren op zijn of haar eigen huwelijk. De toekomstige wordt al dan niet vrijwillig meegesleurd in de onderneming. Danslessen worden gevolgd, eindeloze repetities doorworsteld om zich op de huwelijksdag toch maar even Jennifer Grey (Baby) en Patrick Swayze (Johnny) te kunnen voelen. Niet zonder gevaar trouwens. Googel even “dirty dancing lift gone wrong“ en je begrijpt wat we bedoelen. Dirty dancing wegzetten als een klassieke romantische film waar het lelijke eendje transformeert in een mooie zwaan en onderweg de knapste hunk uit de wijde omgeving weet te strikken, is wat makkelijk. Wie voorbij het zwoele dansen en de smachtende blikken kijkt, ontwaart zowaar een feministische film. De getransformeerde zwaan voor wie dansinstructeur Johnny als een blok valt, is namelijk geen typisch meisje-meisje, maar een book nerd die de wereld wil veranderen en geen moeite doet om haar springerige krullen in de plooi te leggen. Opmerkelijk voor een film die zich afspeelt in het jaar 1963, toen vrouwen nog gewoon baby’s hoorden te krijgen en de noden van hun man boven hun eigen behoeften plaatsten. Wanneer Dirty dancing in 1987 in de bioscoopzalen draait, is er al veel veranderd, maar een vrouw helemaal au sérieux nemen, doet een man nog niet. Tot Baby opduikt, die allerminst de

nood voelt om te veranderen of zich sexy te kleden. Hot Johnny neemt haar helemaal ernstig, ook al zegt ze gekke dingen als: “I carried a water melon.” Baby houdt de controle over haar seksualiteit en voelt geen schaamte of schuld voor haar zin in seks. Dirty dancing is op veel vlakken een positieve film voor jonge meisjes. Het alarmerend grote leeftijdsverschil tussen Baby (17) en Johnny (25) negeren we even. Net zoals het feit dat beide acteurs bij het draaien van de film al tien jaar ouder waren dan de leeftijd die ze speelden. Maar het meest feministische aspect aan de film is toch dat er onder al die romantiek een vandaag opnieuw gevoelige subplot is weggemoffeld. Het woord ‘abortus’ valt nooit in de film. Wel hoor je: “Penny has a problem.” Wanneer Penny, Johnny’s oorspronkelijke danspartner, ongewenst zwanger raakt, is in 1963 een illegale abortus haar enige uitweg. Zwanger kan ze de rijke toeristen in het Kellerman’s Mountain House, waar ook Baby met haar ouders en zus verblijft, niet meer entertainen. Hoe dit ‘probleem’ aan het arendsoog van de producers van de film is ontsnapt, weet niemand zeker. Toen net voor de release een oplettende sponsor (Clearasil) ietwat verbaasd de subplot opmerkte, was de gelaten reactie: “Too bad, we should have thought of that sooner.” Zonder die abortus had Penny immers toch gedanst, en hadden Baby en Johnny elkaar dus nooit ontmoet. Ondanks het ‘probleem’ en het beperkte budget werd Dirty dancing een wereldwijde kaskraker. Met dank aan de chemie tussen de hoofdrolspelers en hun talent om de meest cringe dialogen geloofwaardig te brengen. Alle credits voor Swayze, die van “Nobody puts Baby in the corner” de meest memorabele zin van de film weet te maken. Na 35 jaar geeft Dirty dancing ons nog altijd the time of our life HELEEN RODIERS

De wereldtour van Dirty dancing in concert doet op 5/5 het Koninklijk Circus aan, cirque-royal-bruxelles.be

Design Brunch

Picks of the month Theatre & Dance

The week is queer

EN/ In advance of the festive parade on 18 May, Pride Week will feature loads of events organised by LGBTQIA+ activists, collectives, associations, and their allies. Between sticking a couple of tops and three pairs of socks in the machine, you might bump into the merry group Crash Wash, a travelling drag show that will be presenting happenings at different launderettes in the capital (8/5). The Brussels Ballroom joins the celebration of the fusion of cultures that has been bringing the LGBTQIA+, Afro American, and Latino communities together since the 1920s in Harlem. With an introduction to voguing, talks, a show, and, for the grand finale, the competition, in which the participating houses will face off against

each other (11/5). Bigger people are rarely represented in radical and cultural activities. To give them strength and visibility, those who are interested will be offered a workshop on how to make a bust, an exact copy of their own body, using an old T-shirt, some newspaper, and sticky tape (11/5). Stand Up & Queer includes an afternoon of workshops and an evening of performances (13/5). Sing Out, an 80-voice-strong inclusive queer choir, will resonate with the joy of being together with its socially conscious, upbeat, and radical pop music (17/5). And Queer Future Club will host an exclusively queer line-up including renowned international DJs and emerging artists (18/5). (GB)

PRIDE WEEK 8 > 17/5, various venues, brusselspride.eu

Contaminated soil

EN/ Choreographer and researcher Sara Manente erects her landscape installation Black Garden at the Kaaistudios. The organic installation with sounds, scents, texts, textures, and dance focuses on the world of infections and immune systems and is activated by other artists. (MB)

SARA MANENTE: ROT GARDEN/ BLACK GARDEN 3 & 4/5, Kaaistudios, kaaitheater.be

Griekse tragedie

NL/ Moeten er nog Griekse tragedies zijn? STAN en Olympique Dramatique mixen met een cast van Belgische, Griekse, Filipijnse en Noorse acteurs de originele Oresteia van Aischylos, over Klytaimnestra, Agamemnon en Iphigenia, met de vertaling van Ted Hughes en de rauwe interpretatie Bloedbad van Gustav Ernst. (MB)

STAN & OLYMPIQUE DRAMATIQUE: KLYTAIMNESTRA 8 & 9/5, KVS BOL, kvs.be

Zogenaamde heks

NL/ Dorothée Munyaneza liet zich met haar gezelschap Kadidi inspireren door de roman Tituba, de zwarte heks van Salem van de pas overleden Maryse Condé. Als zwarte vrouw en zogenaamde heks geeft

Tituba een stem aan wie met geweld het zwijgen werd opgelegd. (MB)

DOROTHÉE MUNYANEZA / CIE KADIDI:

TOI, MOI, TITUBA 3 & 4/5, KVS BOX, kvs.be

Kijk, zonder handen!

NL/ Tijdens de Circusdagen tonen leerlingen van Circus Zonder Handen, maar ook binnen- en buitenlandse professionele circusartiesten, hun acrobatische kunsten. Op vrijdagavond staan ze in de grote zaal van BRONKS, op zaterdag en zondag wordt ook de Varkensmarkt op stelten gezet. (MB)

CIRCUSDAGEN 23 > 26/5, BRONKS, bronks.be

Double dose FR/ Piochant avec gourmandise dans les archives télévisuelles de la Sonuma, Laurence Bibot en a exhumé de courtes séquences où des femmes connues ou inconnues témoignent de choses et d’autres. Jonglant avec les perruques et les accessoires, la comédienne s’amuse à les doubler et à devenir une autre avec tendresse et dérision. (GB)

LAURENCE BIBOT : JE PLAYBACK 16/5, CC d’Uccle, www.ccu.be

Full house

EN/ The Be House artist collective was founded in 2017 and is made up of dancers from different backgrounds who share an unconditional love for house culture. In Until the beat never fades. Une sortie de résidence, they engage in musical and physical dialogue with producer, DJ, and musician Cheb Runner. (MB)

UNTIL THE BEAT NEVER FADES 9 & 10/5, Zinnema, zinnema.be

Mer intérieure

FR/ À partir d’une recherche chorégraphique autour de l’eau, l’artiste canadienne Clara Furey plonge ses danseur.euse.s dans une mer de sons et d’ondes lumineuses. Dans une approche charnelle et érotique du mouvement, elle expérimente les différents états, limites et sensations des corps. (GB)

CLARA FUREY : UNARMOURED 22 > 25/5, La Raffinerie, charleroi-danse.be

Coup de cœur

Gilles Bechet écrit sur les arts plastiques et de la scène

Transformer la douleur en force

« Ce n’est pas parce que le viol est le seul crime où la victime est presque traitée en accusée ou responsable, qu’être victime doit être vu comme un aveu de faiblesse. » Ni actrice, ni danseuse, Céline Chariot est photographe et elle aborde le traumatisme du viol par le regard. Dans un spectacle où elle fait appel aux odeurs et aux sensations pour reconstituer le puzzle de la mémoire occultée, elle amène le public à la réflexion dans ce qu’elle appelle un acte de résistance poétique. Après 20 années de silence, elle s’est décidée à parler. Pas pour raconter son histoire. Elle ne se pose pas en victime. Elle ne cherche pas à brûler les hommes et ne cherche pas à réclamer justice. Elle veut juste nommer les choses, car le viol reste encore étouffé par la honte et par le silence, car seules 10 % des femmes portent plainte.

SCÈNE DE CRIME

Le spectacle est né d’un travail de recherche documentaire qui renvoie autant à des chiffres statistiques qu’à des concepts neurologiques complexes autour de l’amnésie traumatique. Dans une forme où se mêlent texte, silence, performance et reconstitution minutieuse de la scène de crime, elle compose des tableaux cadrés comme des photos où elle maintient en permanence l’équilibre entre les faits objectifs et la distance poétique et plastique. Un spectacle visuel et doux pour aborder un événement violent. Le spectacle a obtenu le Prix de la critique Maeterlinck 2022 de la meilleure scénographie.

CÉLINE CHARIOT & JEAN-BAPTISTE

SZEZOT : MARCHE SALOPE 21 > 25/5, Théâtre des Martyrs, theatre-martyrs.be

Sabrine Ingabire, schrijfster van Lotgenoten

‘De doorbraak van Stromae in Vlaanderen was voor mij revolutionair’

NL Je hebt gewone leesclubs, en dan heb je leesclubs waarbij de auteur van het besproken boek ook zelf aanschuift bij het gesprek. Dat laatste is het geval bij deBuren, waar Sabrine Ingabire in dialoog gaat met de lezers van haar roman Lotgenoten.

Tekst Michaël Bellon

Foto Sophie Soukias

Voor Sabrine Ingabire is het maar een eindje lopen tot bij deBuren, want de 28-jarige schrijfster, journaliste, hoofdredacteur van Lilith Magazine (lilithmag.nl), ex-columniste bij De Morgen en ex-redacteur van NRC keerde in 2022 na vier jaar Amsterdam terug naar het centrum van Brussel. Na haar vlucht uit Rwanda in 2000, toen ze vier was, kwam ze eerst in het Luikse terecht. Vanaf het eerste leerjaar woonde ze al eens vier jaar in Brussel, en nadat ze op haar negende met haar oom en tante naar Ninove was verhuisd, keerde ze er op haar zeventiende terug. “Brussel was na Rwanda de eerste plek waar ik me echt thuis voelde. Zeker toen ik er wegging, besefte ik hoe belangrijk Brussel was geweest. Ik wilde als kind ook niet naar Vlaanderen, want ik sprak heel weinig Nederlands. Op jonge leeftijd nam ik al bus 128 om hier op woensdagmiddag of in het weekend te kunnen rondhangen. Soms zelfs alleen, omdat sommige van mijn vriendinnen, zoals vele Vlamingen, bang waren voor Brussel.”

Ondertussen is Ingabire het Nederlands zodanig meester dat ze er artikels, essays, columns en boeken in schrijft. Acht jaar geleden al verscheen Le chemin vers le bonheur, haar romandebuut in het Frans. Nu maakt ze haar Nederlandstalige debuut met Lotgenoten, een coming-of-ageroman over Ajali, een meisje uit een zwart vluchtelingengezin dat in het nagenoeg volledig witte Vlaanderen opgroeit. “Toch heb ik nog niet die aansluiting met het Nederlands die ik heb met het Frans, en dat is heel vreemd als schrijver. Maar ik kon dit boek alleen in het Nederlands schrijven. Omdat het iets specifieks vertelt over mensen in Vlaanderen voor wie ook het Frans een belangrijke rol speelt, omdat ze geboren zijn in landen die door Frankrijk of België werden gekoloniseerd. Iedereen kan aansluiting vinden bij de personages, maar ik schreef in de eerste plaats voor zwarte mensen die zowel Frans als Nederlands praten en twee zwarte ouders hebben.”

NIET MEER ALLEEN

Dat Frans in een Vlaamse context kan een detail lijken, zeker in een boek dat de kloof tussen wit en zwart nog eens duidelijk maakt. Maar Lotgenoten beschrijft overtuigend hoezeer bepaalde verschillen en overeenkomsten een rol spelen wanneer jongeren op zoek zijn naar herkenning, erkenning, verbinding en verwantschap om het soms wrede lot van het ‘anders zijn’ te verzachten. Lotgenoten is fictie en mede gebaseerd op gesprekken die Ingabire voerde met tientallen mensen, maar de verwondering die Ajali voelt wanneer ze haar Vlaamse vrienden plots het Frans van Stromae hoort meezingen, herkent ze maar al te goed. “Er ontstaat iets tussen mensen die merken dat ze in hun jeugd óók naar TF1 gekeken hebben, en Pokémon in het Frans kennen.

Toen Stromae, die ook nog eens deels Rwandees is, in Vlaanderen doorbrak, was dat ook voor mij een revolutionaire ervaring.”

Kort gezegd ging Ingabire weg bij NRC omdat ze er de enige zwarte persoon bleef. Nu is ze hoofdredacteur van Lilith Magazine, dat bezig is met een crowdfunding. Ingabire neemt dus geen afscheid van de journalistiek. Lotgenoten is trouwens ook geen feelgoodroman. “Ik kan me niet voorstellen dat ik alleen maar boeken zou schrijven. Dat is mooi, maar ook zwaar en best wel isolerend. Het werk als journalist blijft ook te belangrijk. Zoals ik geen coming-of-ageroman kan schrijven over een zorgeloos zwart meisje in Vlaanderen dat avontuurlijk gaat backpacken, kan ik ook geen columns schrijven over gezellig nietsdoen op een zaterdagmiddag. Ik wilde dat wel, maar omdat nog altijd te weinig mensen zoals ik zo’n positie bekleden, bleek dat onmogelijk en gebruikte ik mijn ruimte in de mainstreammedia als columnist altijd om te schrijven over politiek, seksisme en racisme.”

Ook mentale gezondheid – depressie als gevolg van trauma, ongelijkheid, onderdrukking, en het onbegonnen werk om als slachtoffer op je eentje die maatschappelijke systemen te veranderen – blijft een belangrijk thema van Ingabire. Al eindigt het boek wat dat betreft een beetje hoopvol. Ingabire: “Soms besef je niet dat je omgeving je pijn doet, tot je eraan ontsnapt. Ik heb zelf vaak psychologen en psychiaters gezien die niets begrepen van wat ik hun uitlegde. Maar als je jezelf kan omringen met mensen die deze problemen herkennen en begrijpen, dan ben je in ieder geval niet meer alleen.”

Lotgenoten verscheen bij Uitgeverij Pluim, de Leesclub met Sabrine Ingabire vindt plaats op 14/5 bij deBuren, deburen.eu

Portret

Sabrine Ingabire: “Ik kan geen coming-of-ageroman schrijven over een zorgeloos zwart meisje in Vlaanderen dat avontuurlijk gaat backpacken.”

Folk De superkracht van folkkoningin Adrianne Lenker

‘Koester je pijn, omarm je verdriet’

NL De voorbije jaren wierp Adrianne Lenker zich solo of met haar band Big Thief op als een vertragend serum tegen een almaar sneller wentelende wereld. Op haar nieuwe album Bright future legt de Amerikaanse bohemienne een vergrootglas op haar verdriet, zodat ze haar geluk des te beter kan omarmen.

Tekst Tom Zonderman

The lawnmowers are about to kick in,” waarschuwt Adrianne Lenker me wanneer ik Zoom aan zwier. Het is een zonnige lenteochtend in maart in Knoxville, Tennessee, waar de 32-jarige vrijbuitster nog even door het malse gras van een plaatselijk park slentert voor ze er ’s avonds een soloset speelt. Dat is Lenker ten voeten uit. Een buitenmens die, als ze niet ergens op een podium moet staan als zichzelf of als frontvrouw van het vrijgevochten folkrockensemble Big Thief, de stilte en de rust van de natuur opzoekt. Maar vandaag moet ze er dus een legertje grasmaaiers bij dulden.

Lenker is een moderne nomade. De eerste vier jaar van haar leven bracht ze door in een religieuze sekte, voor haar achtste verhuisde ze veertien keer. Met haar gezin zwierf ze zelfs een tijd door Amerika in een bus. Die onthechting kleurt de artieste, die vandaag tussen haar lief in Texas en haar familie in Minnesota pendelt, nog steeds. Ze staat ongebonden in het leven, materialisme of hunkering naar succes zijn haar vreemd. Als kind woonde de zangeres vier jaar in een voorstad van Minneapolis, in de desolate Upper Midwest van de VS. Een zeldzame periode dat ze een paar jaar aan één stuk op dezelfde plek bleef. Ze leerde er de natuur liefhebben, behoedde regenwormen ervoor

dat ze tegen het beton geplakt werden, en hielp schildpadden en kikkers de straat oversteken. In de naburige bossen bouwde de kleine Lenker kampen.

Die magische kinderblik is de songschrijfster altijd blijven koesteren, verwondering is haar grote motor, haar venster naar diepere inzichten en ware belevingen. “Als je geboren wordt en de oneindigheid van de baarmoeder vaarwel zegt, sta je daar plots in de wereld,” zet ze haar kwetsbare kijk op het leven uiteen. “Van de eerste jaren herinner je je niets, omdat je geest ook nog geboren moet worden. Dat gebeurt veel langzamer, wanneer je zaken begint te begrijpen en je je realiseert dat dingen veranderen, en dat jij daar invloed op kan hebben.”

DIEPE IMPACT

Die kindertijd en dat verlangen naar een vaste stek komen mooi samen in ‘Real house’, het nummer

Adrianne Lenker

— Geboren in 1991, groeit op in een religieuze sekte, tot haar ouders op haar vierde het licht zien

— Brengt als 14-jarige een popplaat uit

— Volgt taekwondo en wordt drie jaar na elkaar staatskampioen karate

— Vormt in 2015 de folkrockband Big Thief, die ontwapent door zijn rauwe stijl

— Trok voor haar zesde soloplaat, het onthutsend eerlijke Bright future, naar de bossen van New England

dat Lenkers half maart uitgebrachte nieuwe soloplaat Bright future aftrapt. Op enkele uitgekamde pianoaanslagen zingt ze hoe ze met haar gezin voor het eerst naar het voornoemde “real house” in Minnesota verhuist. Ze vertelt hoe ze van de pure buitenlucht geniet en wilgentakken tot een kroon vlecht. Zoals elk kind droomt ze ervan om uitvinder te worden. “I wanted so much for magic to be real,” voegt ze eraan toe met haar tegelijk eerlijke maar frêle stem. Maar de nostalgische blik slaat niet louter een pure idylle gade. Lenker is een gevoelig kind, emoties tijdens haar bijwijlen turbulente jeugd komen hard binnen. Zo verhaalt ze hoe ze haar moeder voor het eerst ziet huilen nadat hun hond gestorven is. En hoe ze na het bekijken van een film (Deep impact, over een komeet die op de aarde afstormt; spoiler: president Morgan Freeman wendt haar af) zo bang is dat ze

denkt dat de wereld in vlammen zal opgaan.

“Tot dan had ik er nog nooit over nagedacht dat we op een planeet leefden die eindig kon zijn. Dat was een behoorlijke realitycheck. Jarenlang was ik ’s nachts bang. It really freaked me out.”

‘Real house’ gaat letterlijk over een plek vinden om je thuis te voelen, maar het is net zo goed een metafoor, vertelt Lenker. Dat ze als kind van hot naar her reisde, zadelde haar ook op met grote existentiële vragen. Vragen die ze vanaf haar achtste naar songs begon te vertalen. Zo hint ze eigenlijk niet alleen op een fysieke plek om je thuis te voelen, maar ook op je thuis voelen in je eigen lichaam en hoofd, en op deze kluit die we de aarde noemen. Kortom, dat echte thuisgevoel, dat ze nooit heeft gehad, dooradert Lenkers hele zijn.

KUSSEN TOT IN DE EEUWIGHEID

Dat ze haar album Bright future noemt, moet je niet per se als een vooruitblik zien, zegt Lenker, die zich los van tijd en ruimte door het leven lijkt te bewegen. “Wat is tijd, wat is toekomst of verleden?” weifelt ze, terwijl de gazonsoldaten haar filosofische betoog van passend gezoem voorzien. “Ik weet niet wat herinneringen precies zijn. Terugkijken is voor mij kijken naar een tapijt dat bij elkaar genaaid is, allemaal stukjes die jouw leven vormen. Ik heb het gevoel dat elk moment dat je je kan herinneren oneindig nagalmt en voor altijd bestaat. Met mijn lief lijkt het ook altijd alsof we zullen kussen tot in de eeuwigheid, liefde is niet alleen dat ene moment dat je in elkaars ogen kijkt.” Die ‘bright future’ wil ook niet per

se zeggen dat de toekomst mooi oogt, gaat Lenker verder. “Het is veel genuanceerder, dat licht kan zonnig zijn, maar ook donker, net zoals duisternis niet inherent negatief of positief is.”

VLIEG OP DE STUDIOMUUR

De akoestische gitaar is altijd Lenkers grootste compagnon de route geweest – samen met haar hond Oso. “Mijn favoriete bezigheid is tokkelen op een gitaar en dingen ontdekken,” vertelt ze enthousiast. “Gewoon dat instrument verkennen. Er zijn zoveel manieren om erop te spelen, met open stemmingen, of met drones waarbij je één noot aanhoudt en daar met akkoorden overheen varieert. Dat kan zo krachtig zijn. Ik heb wel veertig songs op die manier geschreven. Ik hou van die eindeloosheid. Er valt zoveel te leren, ik voel mij nog steeds een beginner.”

En toch geeft Lenker op Bright future opvallend vaak ruimte aan de piano. Zoals in ‘Real house’, maar ook in ‘Evol’ (een palindroom van ‘love’, met een uitspraak die dicht bij ‘evil’ ligt) en de afsluitende song ‘Ruined’. “Het klopt dat de piano nadrukkelijker aanwezig is op deze plaat,” zegt Lenker, “Ik wilde het schrijven anders aanpakken, om nieuwe dingen naar boven te brengen.”

Lenker, die net als de andere leden van Big Thief aan de Berklee College of Music studeerde, draagt die onbevangen, intuïtieve manier van werken een warm hart toe. Voor de opnames van Bright future trok ze naar de Double Infinity-studio’s, diep in de bossen van New England. Samen met haar bandleden nam ze al haar nieuwe songs analoog op. Niemand droeg hoofdtelefoons, zodat ze elkaar echt konden horen. Wie naar de plaat luistert, voelt zich een vlieg op de muur.

Die trip into the woods deed Lenker samen met haar vaste coproducer en engineer Philip Weinrobe, de uit Brooklyn afkomstige Nick Hakim, die ze ontmoette op Berklee toen ze 16 was, gitarist Matt Davidson, die ze ooit tegenkwam in New York, en violiste Josefin Runsteen, die ze leerde kennen tijdens een kunstenaarsresidentie in een Italiaans kasteel een paar jaar terug. In een gesprek met The New York Times vertelde Lenker hoe ze tijdens de opnames samen gingen wandelen en kookten, terwijl ze naar albums van Joni Mitchell and Beverly Glenn-Copeland luisterden. Niemand had zijn telefoon aan staan. Het nummer ‘Free treasure’ getuigt over het belang van dat menselijke contact. “Ik denk dat we daar in ons hart allemaal naar verlangen,” vertelde ze, “echt gezien worden, het gevoel hebben

“Songs schrijven is iets magisch, het is alsof ik een antenne ben en me verbonden voel met een hogere kracht, een frequentie” Adrianne Lenker 3/5, Koninklijk Circus, cirque-royal-bruxelles.be

popsterretje zag. “Songs schrijven is iets magisch, het is alsof ik een antenne ben en me verbonden voel met een hogere kracht, een frequentie. Daarvoor moet ik me wel goed in mijn vel voelen. Dus probeer ik zuinig te zijn met rotzooi, ik drink niet te veel alcohol, eet gezond en slaap veel. Songs schrijven vergt een zekere discipline. (Lacht) Maar als je er goed voor zorgt, zorgt het goed voor jou. Dan is het jouw geheime wapen, je superkracht.”

DROEFENIS ALS GESCHENK

Die superkracht speelt Lenker op Bright future ten volle uit, in songs zoals ‘Real house’, ‘No machine’ en vooral ‘Ruined’, een ijzingwekkend liedje over een stukgelopen relatie. Lenker is iemand die droefenis omarmt, omdat die niet alleen wonden achterlaat, maar ook leerzaam kan zijn. Dat zingt ze letterlijk in ‘Sadness as a gift’, een ontroerende kijk op een gefaalde relatie die ze al neerpende in 2018 maar waarvan ze nu pas uitvlooide hoe hem te brengen. “Oh, kiss so sweet, so fine / You could hear the music inside my mind,” zingt ze, “And you showed me a place / I’ll find even when I’m old.” Jij en ik zouden in dezelfde eeuwigheid kunnen kijken, zegt ze, maar “The seasons go so fast / Thinking that this one was gonna last / Maybe the question was too much to ask.”

dat er tijd voor je gemaakt wordt.” Lenker is een veelschrijver. Met Big Thief bracht ze de voorbije acht jaar vijf albums uit, hun meest recente, het veelkleurige Dragon new warm mountain I believe in you uit 2022, was zelfs een dubbelaar. Solo zit de Amerikaanse aan zes stuks. Haar eerste album bracht ze als tiener uit, aangemoedigd door haar vader, die in haar het next big

UN APERÇU DU FUTUR

“Voor mij is waar verdriet een geschenk,” knikt de zangeres. “Als je droefenis toelaat, kan het een vergrootglas zijn dat je toont hoe krachtig de liefde die je voelde was. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille, zonder pijn en spijt is geluk betekenisloos.” In het New Yorkse magazine The Cut lichtte Lenker die visie toe met de dichter David Whyte, en hoe die haar deed beseffen dat we in de loop van ons leven alles verliezen. “Elk klein liefdesverdriet is slechts een voorbereiding op het grote werk,” zei ze. “Dus koester het, geniet ervan, zet er vaart achter en laat je volledig gaan, want het is ook prachtig.”

Lenker grinnikt nog een laatste keer bij die gedachte. Het geronk van de grasmachines is intussen in de verte verdwenen.

FR/ Depuis quelques années, Adrianne Lenker prône, en solo ou avec son groupe Big Thief, un certain ralentissement face à la cadence de plus en plus effrénée du monde. Dans son nouvel album Bright Future, l’autrice-compositrice américaine regarde son chagrin à la loupe, pour mieux embrasser l’amour.

A LOOK INTO THE FUTURE

EN/ For the past few years, Adrianne Lenker has been casting herself solo or with her band Big Thief as a slowing-down alternative to an ever-accelerating world. On her new album Bright Future, the American songwriter lays bare her grief, so that she can embrace love all the better.

En krijg het magazine wekelijks in je bus

Bovendien ontvang je maandelijks ook BRUZZ Select bij je thuis!

Voor wie in het Brussels gewest woont, is

gratis. Wie buiten het Brussels Gewest woont, betaalt slechts 29 euro per jaar. Abonnees buiten België betalen 35 euro.

Jean-Paul Groove doet je genadeloos hard dansen op jazz

‘Het wordt enkel gewelddadiger’

NL Nog geen plannen voor het laatste weekend van mei? Werp dan een blik op de affiche van het Brussels Jazz Weekend. Vitja Pauwels gooit zijn kleurrijkste gitaarband om, Diswasher_ zorgt voor extra veel glans, Don Kapot speelt alles kapot en JeanPaul Groove doet demonisch dartelen.

Tekst Tom Zonderman

Nerve! Nee, we willen je niet op de zenuwen werken. Nerve is de naam van een Amerikaanse band die een pioniersrol speelde in het zogenaamde ‘reverse engingeering’: elektronische muziek vertalen naar analoge instrumenten. In de jaren 1990, toen house, techno en drum-’nbass explodeerden, was dat een ding(etje). Het is een manier van spelen die de Brusselse band Echt! recent aanhing, en ook Jean-Paul Groove zweert bij die werkwijze. Jean-Paul wie? Jean-Paul Groove (de naam is een knipoog naar de Franse acteur Jean-Paul Rouve), een jong trio rond drummer Denis Baeten, gitarist Nils Hilhorst en bassist Jeremy Debuysschere, melomanen uit Luik, Aarlen en Bergen die elkaar op de schouder tikten in Brussel. Ze brouwen samen een futuristisch, hectisch klankenarsenaal dat hyperdansbaar is, maar waar geen synth of sampler aan te pas komt. Hun hybride is een verre neef van jazz – ze studeerden alle drie jazz aan het conservatorium –, en dus mogen ze zonder blozen aantreden op het Brussels Jazz Weekend.

“We houden alle drie erg veel van klassieke jazz à la Thelonious Monk, maar ook van een elektronische act als pakweg Machinedrum,” legt Denis Baeten enthousiast uit. De groep liet die twee werelden met veel geschuur en geknetter tegen elkaar botsen op haar recente ep Violent party music, muziek om geweldloos maar gewelddadig hard te feesten. “Jazz is iets heel veranderlijks,” weet Nils Hilhorst, “het hoeft niet voor eeuwig Charlie Parker te blijven.” Jeremy Debuysschere knikt. “Kijk naar wat Miles Davis begin jaren 1970 al deed met zijn baanbrekende fusionplaat Bitches brew, jazz is altijd blijven muteren.”

NO RAVERS GO

Voor Jean-Paul Groove is jazz een attitude, een manier van spelen, eerder dan een stijl, zegt Baeten. Kennis die ze meekregen van op het conservatorium? “Ja, al waren er ook docenten die vonden dat jazz na John Coltrane gestorven is. (Schokschoudert) Voor mij was het conservatorium vooral een alibi om voltijds met muziek bezig te kunnen zijn, zonder andere verplichtingen. Zelfs als professioneel muzikant lukt dat niet meer.”

“Ik heb mijn studies doorlopen, maar mijn eindwerk heb ik niet ingeleverd,” lacht Debuysschere, “zo’n diploma dient ook tot niks. Toch niet in de richting die wij zijn ingeslagen.” Hun belangrijkste leerschool was Volta, zegt hij, waar ze gelijkgestemde zielen als Echt!, Lander Gyselinck en Tukan tegen het lijf liepen. “Aan het conservatorium leg je ook contacten, maar mijn beste netwerk heb ik overgehouden aan Volta.”

Allemaal goed en wel, maar hoe komt Jean-Paul Groove aan die zotte sound? “Alleen maar bas, drum en gitaar,” zegt Baeten. “Nils en Jeremy werken met effectpedalen, waardoor het lijkt alsof ze een synth staan te molesteren. Niets is minder waar. Wat je live hoort, komt ook allemaal uit onze instrumenten, er is niets vooraf opgenomen. Elke noot is echt gespeeld.”

Je ziet er al snel een middelvinger in naar

de digitalisering, toch? “Voor ons is het eerder creativiteit zoeken in de beperking dan een statement,” kaatst Baeten terug. “Horen we een bas uit de acid house of een ritme uit de jungle, dan is het een uitdaging om die klanken naar onze instrumenten te vertalen.” “Dat doen we net omdát dat niet als een synthesizer klinkt, maar als een gitaar vermomd als een synthesizer,” grijnst Hilhorst. “Dat maakt het uniek en speciaal.”

Gek genoeg zijn ze geen ravers, zegt Baeten. “Het gaat ons erom om met een band een clubgevoel te creëren. Aan een dj die plaatjes oplegt, is niet veel te zien.” Dat merk je de laatste jaren ook bij de hiphop, zegt hij, terwijl daar vroeger enkel een dj wat stond te scratchen en beats te samplen.

“Mensen blijven het nu eenmaal geweldig vinden om een drum, bas en gitaar te zien.”

Jean-Paul Groove kent zijn klassiekers. ‘Mitsubitchi’ van The Subs is live een gevierde cover – jeugdsentiment naar hun tienerjaren op Dour, zegt Baeten, Hilhorst houdt het op een te korte setlist –, en zijn

Denis Baeten, Jeremy Debuysschere en Nils Hilhorst, samen Jean-Paul Groove: “We willen live spelen met een clubgevoel combineren.”

© JORIS

NGOWEMBONA

eerste single heette ‘Ex drummer’, naar de gelijknamige film van Koen Mortier. “Een waanzinnige film, waar ik als adolescent vaak naar heb gekeken,” lacht Baeten, “heel donker, maar niet deprimerend. De rest heeft hem niet gezien, ze moesten zich schamen!”

WIE NIET SPRINGT

De clip voor ‘Ex drummer’ – met een cameo voor de Brusselse neochansonnier Pierres, die goed bevriend is met Baeten – is allesbehalve donker: je ziet koppeltjes in een zorgeloos Brussel van bil gaan. Alleen niet op de manier zoals ze die op het Brussels Porn Film Festival zouden verbeelden, maar door te springen. “‘Sauter quelqu’un,’ zeg je op een heel vulgaire manier in het Frans,” lacht Debuysschere. “Het was gewoon een zot idee om een parallelle wereld te creëren,” zegt Baeten, “het was ook onze eerste clip, we hadden geen budget, het moest simpel.”

‘Ex drummer’ toont een pril Jean-Paul Groove, dat vooral ondersteboven is van snelle, hoekige math rock, met snedige hooks

“Ondertussen zijn we daarvan weg geëvolueerd,” zegt Debuysschere. “Door elektronische klanken naar instrumenten te vertalen, behouden we nog steeds die brutale rockfeel. Maar naarmate we meer en meer investeren in apparatuur, verandert ook ons geluid. Wat we nu bij elkaar aan het spelen zijn, is nog veel gewelddadiger dan onze ep.” (Lacht)

Violent party music is uit bij Luik Music, op 24/5 speelt Jean-Paul Groove op het BJW (24 > 26/5), lottobrusselsjazzweekend.be

Weekendwerk

Parels delven op BJW

Primitieve levensvormen

Twee jaar terug beklom Vitja Pauwels het podium met zijn held Marc Ribot. De samensmelting resulteerde onlangs in de prachtplaat Early life forms, waarop de Brusselse meestergitarist andermaal zijn veelzijdige kunnen etaleert.

VITJA PAUWELS 24/5, Grote Markt

Extra glans

Wie zijn jazz liefst extra hard opgeblonken ziet, zit goed bij Dishwasher_, het Gentse trio rond saxofonist Werend Van Den Bossche, drummer Arno Grootaers en de veelgevraagde Brusselse bassiste Louise van den Heuvel.

DISHWASHER_ 24/5, Grote Markt

Tempo! Tempo!

Don Cherry zocht verlichting in de spirituele jazz, Don Kapot vindt de roes in (electro)punk. Op zijn recentste album I love tempo schurken zenuwachtige baritonsaxen tegen koebellen en brutale basgitaren. Alles kapot!

DON KAPOT 24/5, Beursplein

Verslavend spul

Welke hallucinogenen het Londense collectief The Heliocentrics onder de leden heeft, weten we niet, maar het moet verdomd straf spul zijn. Hun psychedelische variant van afrobeat is alvast superverslavend.

THE HELIOCENTRICS 25/5, Beursplein

Van Billie naar Nina

De Zwitserse Florine Gashaza alias Nnavy sleep haar muzikale talent met covers van Billie Eilish en Moses Sumney, maar intussen bedenkt ze zelf soulvolle, smoothe jazz die weifelt tussen Nina Simone en Jordan Rakei.

NNAVY 26/5, Beursplein

JAZZ TOUT LE WEEK-END

FR/ Si vous n’avez pas encore de projets pour le dernier week-end de mai, jetez un coup d’œil à l’affiche du Brussels Jazz Weekend. Les talents de guitariste de Vitja Pauwels, le jazz bouillonnant de Dishwasher_, le punk de Don Kapot et surtout les accroches dansantes de Jean-Paul Groove vous occuperont un bon moment.

MAKE A JAZZ WEEKEND OF IT

EN/ Those who have no plans yet for the last weekend of May should take a look at the Brussels Jazz Weekend programme. Vitja Pauwels’ guitar skills, Dishwasher_’s shiny jazz, Don Kapot’s punk, and especially Jean-Paul Groove’s danceable hooks will keep you entertained for a while.

LA MONNAIE DE MUNT

OPERA

The Tur n of the S crew

BENJAMIN BRITTEN

ANTONIO MÉNDEZ, ANDREA BRETH

Niets is wat het lijkt in House Bly…

Benjamin Britten draait de schroef van je verbeelding helemaal los in deze opera-psychothriller.

Rien n’est ce qu’il paraît dans le vieux manoir de Bly...

Benjamin Britten fait tourner jusqu’au bout la vis de votre imagination dans cet opéra aux allures de thriller psychologique.

2, 5, 8, 10, 12 & 14.5.2024

LA MONNAIE / DE MUNT

Eyecatcher Sean Shibe Guitar chameleon

With Sean Shibe, you never know what to expect. Sometimes he strums a lute, then he plays some acoustic strings, but he just as easily blows you away with an hour-long electric guitar solo. “There is clearly a place in classical music for that too,” he said in an interview with Presto Music

Although, according to Shibe, the adoption of new instruments in classical music is often a very slow process, “the electric guitar has been around for more than 50 years. Fortunately, you get more and more composers eager to experiment with these new sounds.”

Born and raised in Edinburgh, the son of a Scottish father and a Japanese mother Plays all types of guitars, and by extension a few more instruments with strings Has been a rising star since 2012, when the BBC declared him a “New Generation Artist”, but this supernova’s black hole is not immediately in sight Instagram seanstshibe

With Sean Shibe, you never know what to expect. Not only because his skills as an instrumentalist are so varied, but also because his repertoire branches off in all directions. Whether it’s the medieval Benedictine mysticism of Hildegard von Bingen, the fin-de-siècle introspection of Erik Satie, the driving minimalism of Steve Reich, or the free improvisation of the Viking-helmet-wearing New York street composer Moondog. Shibe prefers to approach the usual canon pieces from a different angle and he does not have many sacred cows. He elaborated on this a bit in the magazine of concert hall De Bijloke ahead of his most recent concert on Belgian soil. Shibe does not want to “dust off compositions like some grey, old librarian. (...) We can only keep classical music relevant if we allow it to be reborn. Embracing the past with both feet firmly in this world.”

With Sean Shibe, you never know what to expect. On one cover, he poses neatly in a suit with a snow-white pocket square, and on the next he appears with the attitude of a Britpopper in skinny jeans and a plain white T-shirt. For Camino, he has his hair shorn like a Buddhist monk, and for Lost & Found, he mixes drag with a Pierrot look. So, the NPR journalist Tom Huizenga had good reason to call him “a shapeshifter who redefines the idea of the classical guitarist.” Shibe himself, however, sees it a bit differently. When his mother asked him as a child if he wanted to play the guitar, his answer was a cool: “Sure, why not?” He says he tries to maintain that mentality in everything he does, and it seems to be working out very well for the time being, considering his personal awards, awards for his recordings, prestigious residencies, and high-profile collaborations. So, with Sean Shibe you never know what to expect, but you can be sure that it will be worthwhile.

JASPER CROONEN

“ECHO Rising Star” Sean Shibe will perform at Bozar on 12/5, bozar.be

Picks of the month Art & Literature

Intimement universel

FR/ Pour Tracey Emin, la vie, l’art et les émotions ne font qu’un. Et plus encore sa vie. On a parlé à son propos d’art confessionnel. Une de ses œuvres les plus fameuses et celle qui l’a fait connaître est My Bed, présenté au Turner Price en 1999. Sortant d’une douloureuse rupture amoureuse, sa vie était un chaos comme l’œuvre qu’elle présente à la Tate Britain. Un lit défait, des mouchoirs en papier froissés, des vêtements tachés par ses règles, un test de grossesse, des cigarettes et une bouteille de vodka vide.

Artiste pluridisciplinaire de l’intime, Tracey Emin ne s’arrête pas à une discipline artistique. Quel que soit le médium, elle froisse et revendique sa vulnérabilité qui n’est pas de la faiblesse. Ses peintures, dessins sont toujours émotionnels. Ils

peuvent être fluides et physiques, crus et aériens. Elle a aussi réalisé des sculptures en néon où elle allumait des mots clichés, mais tellement vrais. Pour sa nouvelle exposition chez Xavier Hufkens, elle investit les quatre étages de la galerie avec une nouvelle série de peintures qui évoquent la chair et l’amour dans tous ses états. Une immersion en apnée dans la vérité de la peinture qui n’est pas nécessairement celle de la vie, même si elle s’en infuse. De taille réduite ou monumentale, ses œuvres se caractérisent par la gestuelle de l’émotion et elle n’hésite pas à tremper ses pinceaux dans des couleurs les plus franches pour évoquer ce qu’elle a de plus intime. (GB)

TRACEY EMIN: BY THE TIME YOU SEE ME THERE WILL BE NOTHING LEFT 24/5 > 27/7, Xavier Hufkens, xavierhufkens.com

Ligne fragile FR/ Avec un trait élégant et minimaliste, le peintre et dessinateur parisien François Avril réinvente ce qu’il voit avec le résidu de ce qu’il a vu. Son pinceau, les gratte-ciels de New York ou les golfes de Bretagne deviennent des compositions et des puzzles de formes à la limite de l’abstraction. (GB)

FRANÇOIS AVRIL 17/5 > 15/6, Huberty & Breyne, hubertybreyne.com

Vive la jeunesse FR/ Non, les jeunes ne sont pas paresseux, narcissiques, individualistes et incultes. Avec son livre Sois jeune et tais-toi, la journaliste française Salomé Saqué a sérieusement secoué les idées reçues.

Rebondissant sur les aspirations de la jeunesse bruxelloise, elle tracera les perspectives pour une société de demain désirable. (GB)

MEET THE THINKER: SALOMÉ SAQUÉ 9/5, Bozar, bozar.be

Het geluid van sculpturen

NL/ In 2014 overleed Terry Adkins op amper 60-jarige leeftijd. Tien jaar later bedenkt Greta Meert de Amerikaan die voortdurend over de muurtjes van sculptuur, muziek, video en woord keek, met een gevoelige solo. “Ik wilde mijn muziek zo fysiek maken als sculpturen, en mijn sculpturen zo etherisch als muziek,” vatte hij zelf ooit zijn missie samen. (KS)

TERRY ADKINS: ZÜRICH 16/5 > 6/7, Galerie Greta Meert, galeriegretameert.com

Peace and pandemonium

EN/ Seppe De Roo has a thing for visions of the future. Following the 2022 show Sit Back, Relax & Enjoy the Apocalypse, he now bids us Welcome to the Age of Chaos, Welcome to Entrotopia! Together with Anna Zanichelli, Arieh Frosh, Fabien Zocco, June Ha, and Maria E. André, he creates a meditative space between utopia and dystopia, the artisanal and the digital. (KS)

WELCOME TO THE AGE OF CHAOS, WELCOME TO ENTROTOPIA! 3 > 26/5, LaVallée, piedestal.be

Heb je een vuurtje?

NL/ De reeks ‘Je mag me alles vragen’ van deBuren nodigt de voormalige voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad uit voor een loslippig aperitief. Amir Bachrouri is behalve goed van de tongriem gesneden ook scherp van pen, en brengt zijn debuut Doe maar niet mee, over het vuur dat laait in de jeugd. (KS) JE MAG ME ALLES VRAGEN: AMIR BACHROURI 2/5, deBuren, deburen.eu

Brothers in arms

EN/ What his big brother and Instagram hero Jean does with drawings and paintings, Nicolas Jullien does with sculptures. The Breton-born, Paris-based artist is putting up his second solo exhibition at Alice Gallery with naive, colourful, direct, familiar, gentle, and warm-blooded creations in wood. Time to meet the family. (KS)

NICOLAS JULLIEN: BOB 17/5 > 15/6, Alice Gallery, alicebxl.com

De andere wang?

NL/ De moord op George Floyd in 2020 brak wereldwijd de coronalockdown en de geesten open. Bij Adriaan van Dis leidde het zoveelste voorval van politiegeweld ook tot een moment van bezinning en studie, dat nu uitvloeit in het essay De kolonie mept terug (KS)

DE KOLONIE MEPT TERUG 22/5, deBuren, deburen.eu

Coup de cœur

Kurt Snoekx is editor

Sheena

Patel

wrote a book I am obsessed with

“What would I say if I had nothing to lose?” That question was the trigger for Sheena Patel to write I’m a Fan, the debut novel that the British author wrote as part of the collective 4 BROWN GIRLS WHO WRITE. A book that in 200 pages provokes so much anger, recognition, resistance, laughter, sadness, pity, guilt, and reflection, and upsets your stomach and head so violently that you’ll need a lie-down yet, at the same time, you’ll crave for more. This is in part due to the deep well of the here-and-now that Sheena Patel’s novel delves into: a narrator caught in a toxic relationship with “the man I want to be with” and an addiction to cyber-stalking his other lover, “the woman I am obsessed with.”

MEET ZE MONSTA

Sheena Patel uses that bizarre, soap-worthy love triangle as a frame on which she hangs ideas about self-worth, the dynamics of power, love, obsession, race, privilege, class, truth, politics, society, and humanity, all fired at you unfiltered and raw, but also with great consideration. What does it mean when a brown girl walks next to a white man with cultural capital? What ruins are obscured by the perfect pictures on Instagram? Am I myself feeding the system I want to fight? Layers of varnish are being scraped off, systems are being laid bare, humankind is being stripped down. If you have nothing to lose, you fight. And you write something scary. I’m a Fan is a monster of a book, as unforgiving as it is generous, as refreshing as it is fiery. It will devour you, and you won’t even mind. It is your new obsession.

MEET THE AUTHOR: SHEENA

PATEL 7/5, Passa Porta, passaporta.be

Pop Mustii à la conquête de l’Eurovision

‘Crier victoire à l’avance, ce n’est pas dans ma nature’

FR Chanteur, acteur, figure emblématique du paysage audiovisuel, Thomas Mustin donne de la voix sous le nom de Mustii. Ambassadeur de la Belgique au prochain concours Eurovision de la chanson, le Bruxellois mène désormais la danse sur tous les fronts.

Texte Nicolas Alsteen

Si la Belgique n’a remporté qu’une seule fois l’Eurovision en 1986 –avec Sandra Kim et son mythique ‘J’aime la vie’ -, le concours reste à jamais associé à une ville du plat pays. Il y a 50 ans, ABBA entrait en effet dans l’histoire en chantant ‘Waterloo’, offrant au passage une première victoire à la Suède. En 2024, l’événement revient au royaume du plus célèbre des lauréats avec une 68e édition organisée à Malmö du 7 au 11 mai. Côté belge, tous les espoirs reposent sur les épaules de Mustii. Attendu au tournant avec le morceau ‘Before the Party’s Over’, le chanteur bruxellois déserte les plateaux de cinéma et son siège de juré dans le télécrochet Drag Race pour rallier la Scandinavie. Peut-il faire un coup à la Måneskin ? Sera-t-il aussi habité que Will Ferrell dans le film hollywoodien Eurovision Song Contest ? En attendant de trouver des réponses à ces questions, nous sommes partis lui en poser d’autres.

Quels souvenirs associez-vous à l’Eurovision ?

MUSTII : Ce sont surtout des moments passés en famille, dans le salon, à la maison. C’est davantage une impression d’ensemble que des souvenirs précis. La première performance dont je me souviens vraiment, c’est celle de Conchita Wurst, en 2011, avec le morceau ‘Rise Like a Phoenix’.

C’est un rêve d’enfant de participer à l’Eurovision ?

MUSTII : Pas vraiment. Quand j’étais petit, je regardais l’émission avec mes parents. À l’époque, je voyais plutôt l’Eurovision comme une explosion de couleurs et de sensations, de prestations extravagantes et un peu kitsch. Mais en 2021, mon point de vue sur le concours a changé avec la performance de Måneskin. Sur scène, ces gens dégagent un vrai sentiment de liberté. En les voyant remporter la finale, ça m’a donné des idées...

Comment devient-on ambassadeur de la Belgique ?

MUSTII : Dans notre pays, c’est – comme toujours – un peu particulier. Avant tout, il faut savoir que c’est l’UER (Union Européenne des Radios et télévisions de service public) qui organise l’Eurovision. En Belgique, la RTBF et la VRT sont donc les organes médiatiques chargés de la sélection. Ils s’en occupent à tour de rôle. En Flandre, la sélection s’opère lors d’une finale « nationale » avec des votes publics. L’an dernier, Gustaph a été désigné de cette façon. Côté francophone, la sélection est interne à la RTBF. Sandrine Roustan, la Directrice générale du pôle contenu, est venue me trouver sur le tournage de l’émission Drag Race Belgique en me proposant de représenter la Belgique à l’Eurovision.

Avez-vous immédiatement accepté ce e invitation ?

MUSTII : Pas directement. Au début, j’étais

Mustii

— Thomas Mustin naît en 1990 à Uccle. Il est diplômé en section théâtre à l’IAD en 2012

— En 2015, il sort ‘Feed Me’, premier single signé sous le nom de Mustii.

— En 2019, il reçoit le Magritte du meilleur espoir masculin

— En 2023, il devient juré dans l’émission Drag Race Belgique sur la RTBF

— Cette année, il participe au concours Eurovision avant de s’emparer de Forest National en 2025

déstabilisé. Avant d’accepter, j’ai pesé le pour et le contre. L’Eurovision offre une visibilité incomparable. C’est un événement qui touche des publics auxquels je n’ai habituellement pas accès. Quand j’ai dévoilé ‘Before the Party’s Over’, cela a suscité des réactions sur tout le continent. En Pologne, par exemple, la chanson rencontre déjà une belle adhésion populaire. On peut clairement parler d’un « effet Eurovision ». Je ne vois pas le concours comme une fin en soi. Au-delà de la prestation pour le classement final, je veux créer des liens privilégiés avec les gens. Pour moi, ce concours est une carte de visite. À présenter dans la perspective de mon prochain album.

Partirez-vous en Suède avec l’objectif de remporter l’Eurovision ?

MUSTII : Crier victoire à l’avance, ce n’est pas dans ma nature. Parfois, j’aimerais bien être comme ça, convaincu de mes forces et déterminé comme jamais. La vérité, c’est que j’ai plutôt tendance à m’autoflageller. Je pars à Malmö avec un statut d’outsider. Mon leitmotiv, c’est de proposer un show qui me ressemble. Je veux pouvoir me regarder dans cinq ans avec le sentiment d’avoir tout donné. Même si je ne suis pas très compétiteur dans l’âme, j’ai tout de même pour objectif d’atteindre la finale.

Quelles sont les particularités du morceau choisi pour défendre les couleurs de la Belgique ?

MUSTII : ‘Before the Party’s Over’ est une chanson riche en reliefs. Elle démarre en midtempo et progresse vers un final épique, vraiment puissant. Par ailleurs, son texte est fédérateur. Il y a plusieurs degrés de lecture. Tout le monde peut se l’approprier, en fonction de son vécu et de son expérience personnelle. J’ai conçu ce titre comme un élan optimiste et euphorique. Pour le refrain final, c’est un chœur composé d’un millier de voix. Pour l’assembler, j’avais

‘Je veux pouvoir me regarder dans cinq ans avec le sentiment d’avoir tout donné’

lancé un appel sur les réseaux en demandant au public de me l’envoyer via un fichier audio.

Quels sont les pays représentés dans le chœur final de la chanson ?

MUSTII : Tous les pays européens sont représentés. J’ai même reçu des démos d’Asie et d’Amérique du Sud. Là encore, on peut mesurer le rayonnement international de l’Eurovision. En tout, j’ai réceptionné plus de mille fichiers audios. Des écoles ont participé à l’opération. J’ai même reçu une version chantée dans un hôpital psychiatrique. C’était super émouvant d’écouter toutes ces voix, tous ces accents différents. Souvent, ce sont des gens qui ne savent pas spécialement chanter. Mais c’était le but. Je cherchais une énergie vitale, pas un truc propre et lisse. D’une certaine façon, ce chœur incarne l’époque, sa diversité, son chaos. Le règlement du concours limite malheureusement le nombre de personnes sur scène. Impossible de convier toutes les personnes qui ont participé à l’élaboration du refrain. À Malmö, nous utiliserons donc un élément du décor pour suggérer la présence de cette chorale. Je garde la surprise pour le jour J.

Comment préparez-vous l’Eurovision ?

MUSTII : Avant le concours, il y a des représentations organisées dans différentes métropoles européennes. Ces « pré-shows »

‘Je refuse qu’on dise que je suis complice d’un génocide parce que je participe à un concours de musique’

© LENNERT MADOU

se déroulent à Madrid, Barcelone, Londres, Amsterdam ou Stockholm. D’un côté, ça permet d’avoir un avant-goût du concours. D’un autre côté, c’est une dépense d’énergie conséquente. Pour moi, l’essentiel, c’est de rester focalisé sur la performance de Malmö. Êtes-vous encadré par d’autres personnes dans ce travail préparatoire ?

MUSTII : Je travaille avec Nick Coutsier. C’est une figure montante de la danse contemporaine belge. Il a déjà bossé avec le Ballet Royal de Flandre, mais aussi avec Beyoncé ou Pharrell Williams. Pour les visuels, je collabore avec Björn Tagemose qui, lui, est connu pour ses collaborations avec Iggy Pop, Grace Jones, Queens Of The Stone Age ou les Editors.

Les victoires d’ABBA (1974) ou de Céline Dion (1988) ont largement contribué à l’exposition internationale de l’Eurovision. À partir du

milieu des années 1990, le concours s’est pourtant essoufflé… Assiste-t-on à un retour de hype ?

MUSTII : Le côté kitsch a longtemps prévalu sur l’artistique. Mais depuis cinq ou six ans, la tendance s’inverse. La production a été repensée et, visiblement, les pays membres jouent le jeu à 100 %. Il y a toujours une touche de folklore et de second degré. Mais dans l’ensemble, l’Eurovision a pris de l’ampleur, notamment sur les réseaux sociaux. La victoire de Måneskin a fait beaucoup de bien à l’événement. Une personnalité comme Mahmood favorise aussi ce retour en grâce. Le chanteur italien a participé à deux reprises (2e en 2019 et 6e en 2022, Ndlr). Son aura et sa crédibilité sont forcément à mettre à l’actif de ce renouveau. Et puis, le show télé de l’Eurovision est peut-être l’un des mieux ficelés du monde. Mis les uns à côté des autres, ces éléments rendent effectivement le concours attrayant.

L’Eurovision, c’est aussi une part de géopolitique. À ce titre, la participation d’Israël alimente de nombreuses polémiques. Quelle est votre position sur ce e question ? MUSTII : Avant de représenter mon pays à l’Eurovision, j’ai signé des contrats. Partant de là, je ne peux pas m’exprimer librement sur le sujet. En attendant, il y a un malaise. Moi, je refuse qu’on dise que je suis complice d’un génocide parce que je participe à un

concours de musique… Symboliquement, je pourrais marquer mon désaccord en retirant ma candidature. Et puis ? Cela n’aurait aucun impact... Avec une douzaine d’artistes présents à l’Eurovision, nous avons partagé un message sur les réseaux. Il n’est pas question de prendre parti. Nous demandons « simplement » un cessez-le-feu à Gaza. Nous souhaitons que les otages soient libérés et nous refusons que des innocents soient tués. L’initiative sera certainement insuffisante aux yeux de certains. Mais si on ne fait rien, on dira que c’est honteux. La situation est complexe… Mais culpabiliser les artistes inscrits à l’Eurovision, c’est un peu facile. Les prises de position et les décisions fortes doivent se prendre plus haut, au niveau de l’UER.

Depuis février 2023, vous êtes jury dans l’émission de téléréalité Drag Race Belgique. Quel est votre rapport à la culture drag ?

MUSTII : Cela fait des années que je vais voir des drags dans les cabarets. Ce sont des artistes en lutte qui, aujourd’hui encore, doivent se battre pour exister, s’afficher et s’exprimer. Leur processus créatif est marqué par ce combat social, culturel et politique. C’est une démarche qui me touche, qui m’inspire. Chez les drags, la construction identitaire peut sembler factice et très esthétisante. Mais derrière les costumes et le maquillage, il y a des références à la littérature, à la peinture, au théâtre, à la musique ou au cinéma. Toutes ces références se mélangent allègrement. J’aime cette façon de déjouer les codes et de bouleverser nos certitudes.

Au départ, le public vous connaît comme acteur. Entre l’Eurovision et les enregistrements de l’émission Drag Race, avez-vous encore du temps à consacrer au cinéma ?

MUSTII : Cet été, je serai à l’affiche de La Nuit se traîne de Michiel Blanchart avec Romain Duris et Jonas Bloquet. Le cinéma reste au centre de mes préoccupations.

MUSTII VEROVERT HET EUROVISIESONGFESTIVAL

NL/ Zanger en acteur Thomas Mustin schittert als Mustii al jaren in de ether en op het scherm. Als de Belgische inzending voor het nakende Eurovisiesongfestival gaat de geboren en getogen Brusselaar nu voor de wereldheerschappij. “Vooraf victorie kraaien ligt niet in mijn aard.”

MUSTII CONQUERS EUROVISION

EN/ Thomas Mustin, the singer, actor, and emblematic figure of the audiovisual landscape, performs under the moniker Mustii. As Belgium’s contribution to the upcoming Eurovision Song Contest, the Brussels-born singer is now leading the way on all fronts. “Claiming victory in advance is not in my nature.”

Picks of the month Film

Lovegame

NL/ De liefde in al haar wispelturigheid, hitsigheid en complexiteit, Luca Guadagnino bezingt haar met flair. Check zijn aces A bigger splash of Call me by your name maar. Zelfs wanneer hij kannibalen filmt, zoals in Bones and all, halen seks en romantiek de bovenhand.

Maar Challengers spant de kroon: daarin laat de Italiaanse stilist de passie van topatleten voor hun sport kampen met hun passie voor elkaar. Het is moeilijk te zeggen welke passie het hoogste oplaait. Een dun verhaal rond een klassieke driehoeksrelatie wordt meeslepend gemaakt. Twee onafscheidelijke vrienden en tennisbeloften vallen voor dezelfde verbluffende kampioene. Het zijn glansrollen voor Josh O’Connor (La chimera),

Mike Faist (West Side story) en Zendaya (Euphoria, Dune). Gretig filmt Guadagnino hun jeugdige, afgetrainde lichamen.

Na een blessure die haar carrière in de kiem smoort, coacht Zendaya de ene jongen naar de top en trouwt met hem. De andere wordt een sjofele profspeler die amper rondkomt. Zoveel jaren later staan de liefdesrivalen in een finale tegenover elkaar. Het gaat niet om toernooiwinst, het gaat om haar, om hen en om tennis. Passioneel.

Hoe magnifiek een afgevuurde bal ook recht in de camera vliegt, Challengers serveert eerder de fans van Zendaya en liefdesverhalen dan die van Djokovic en tennis. (NR)

CHALLENGERS US, dir.: Luca Guadagnino, act.: Zendaya, Mike Faist, Josh O’Connor, release: 1/5

Remariage aux Marolles

FR/ Thom, brocanteur, et Henri, policier, sont en couple depuis 35 ans. La relation des Marolliens traverse une période houleuse quand Henri, fraîchement pensionné, a recours à l’appli de rencontres Grindr. David Lambert livre une interprétation queer de la comédie de remariage. (NR)

LES TORTUES BE, dir.: David Lambert, act.: Olivier Gourmet, Dave Johns, sortie : 15/5

Monkeys mimic humans

EN/ We have been marvelling at films in which apes dominate this planet ever since 1968. The first film became a classic, and the franchise has since then seen its highs and lows. The reboot of the film series in 2011 produced several excellent spectacles. Hopefully, part four won’t let the other films down. (NR)

OF THE

dir.:

KINGDOM

PLANET OF THE APES US,

Wes Ball, act.: Freya Allan, Owen Teague, Kevin Durand, release: 8/5

An authentic western

EN/ For his second film as director, Viggo Mortensen ended up doing a western.

David Cronenberg’s fetish actor and star of The Lord of the Rings has been addicted to the genre since he was a kid. The ambition was not to reinvent the genre but to make an authentic western. Actress Vicky Krieps helps him succeed. (NR)

THE DEAD DON’T HURT US, dir.: Viggo Mortensen, act.: Vicky Krieps, Viggo Mortensen, release: 1/5

Migratie is sexy

NL/ Migratie staat niet noodzakelijk gelijk met donkerte en ellende, zo stipuleert

Abderrahmane Sissako, de regisseur die Mauritanië aan een eerste Oscarnominatie hielp met Timbuktu. In het sensuele Black tea ruilt de elegante Aya (Nina Melo) Ivoorkust in voor een multiculturele wijk in de Chinese metropool Guangzhou. Haar werkgever introduceert haar in de finesses van de thee. (NR)

BLACK TEA CI, dir.: Abderrahmane Sissako, act.: Nina Melo, Han Chang, Ke-Xi Wu, release: 22/5

Geen grammetje vet

NL/ Met haar gedurfde filmstijl en gevoel voor humor en het unheimliche onderscheidt

Jessica Hausner zich van de grijze massa. De Oostenrijkse verhaalt over een radicale juf die haar leerlingen op een eliteschool ervan overtuigt om almaar minder te eten. Niets meer is het einddoel. Een heel enge satire. (NR)

CLUB ZERO AT, dir.: Jessica Hausner, act.: Mia Wasikowska, Luke Barker, release: 29/5

Ouverture de Cannes

FR/ Dans un restaurant paumé, Florence veut présenter David à son père. Seulement l’amour n’est pas réciproque ; David veut caser Florence avec son ami. Tout ce qu’il faut savoir sur le film qui ouvrira le Festival de Cannes, c’est qu’il est réalisé par l’absurde et loufoque Quentin Dupieux et que Léa Seydoux joue dedans. (NR)

LE DEUXIEME ACTE FR, dir.: Quentin Dupieux, act.: Léa Seydoux, Raphaël Quenard, Vincent Lindon, sortie : 15/5

Chastain vs Hathaway

EN/ In 2020, Olivier Masset-Depasse won nine Magritte awards with Duelles, a Hitchcockian adaptation of a novel by Barbara Abel. Veerle Baetens and Anne Coesens excelled as friendly neighbours who grow apart after the fatal accident of a child. In the US remake, Jessica Chastain faces Anne Hathaway. (NR)

MOTHERS’ INSTINCT US, dir: Benoît Delhomme, act.: Jessica Chastain, Anne Hathaway, release: 1/5

Coup de cœur

Niels Ruëll écrit sur le cinéma

La Joconde du cinéma surréaliste

VUB, 1994 : l’affable professeur de philosophie et de cinéma Hubert Dethier met en garde contre des images pouvant heurter les âmes sensibles. En vain. Dix minutes plus tard, les murs épais du bunker en béton qui tient lieu d’auditorium contiennent à peine le cri strident d’une étudiante. Ce cri redouble l’impact du film de 1929.

La cause est une séquence montrant un homme dont la main gauche ouvre grand l’œil d’une femme pâle regardant droit dans la caméra et la main droite utilise un rasoir pour sectionner le globe oculaire horizontalement. Cette scène mondialement connue est tirée du film Un Chien Andalou, concocté par deux iconoclastes espagnols alors à Paris, à l’aube d’une carrière sensationnelle : le cinéaste Luis Buñuel et le peintre Salvador Dalí.

GRAVÉ

SUR LA RÉTINE

Les autres images ne sont guère moins déconcertantes ou perturbantes. Des fourmis sortant du creux d’une main. Des pianos chargés de cadavres d’ânes. Un personnage androgyne écrasé par une voiture. Buñuel et Dalí s’inspirent de leurs fantasmes en rompant de façon radicale avec le conformisme narratif et les explications rationnelles. Je ne me rappelle plus sur quoi portait le cours ce jour-là, probablement le surréalisme, le langage cinématographique et la critique du rêve bourgeois. Mais le film reste gravé à jamais sur ma rétine. Et à en juger par leur filmographie, c’est aussi le cas de David Lynch et David Cronenberg.

CINÉ-CONCERT: UN CHIEN ANDALOU 19/5, Bozar, bozar.be

A closer look Why Mad Max has given way to Furiosa

Fury is born: Anya Taylor-Joy takes on the role of Furiosa in George Miller’s eponymous prequel to Mad Max: Fury Road

Is the action hero finished?

EN

Has the male beefcake been superseded by the action heroine? It is not as simple as that and never has been.

It was, nonetheless, a shrewd move by George Miller to feminise Mad Max. We will see the result once again in the cinemas soon, in Furiosa: A Mad Max Saga.

Text Niels Ruëll

In the nine years that have flown by since Mad Max: Fury Road, not many action movies that have surfaced have been as overwhelming. The Australian director George Miller blew audiences away with the 25-years-awaited fourth instalment of his post-apocalyptic saga. In a breathtaking desert setting, a chained musician with a double-neck guitar on a travelling colossus spurs an army of kamikaze fanatics on in a sensational chase. The sound system also breathes fire to roast enemies.

The film turned out to be even louder, more audacious, and more spectacular than the three previous adventures that made Mad Max an action icon: Mad Max (1979), Mad Max 2: The Road Warrior (1981), and Mad Max Beyond Thunderdome (1985). Just what fans of action and Eighties nostalgia had been hoping for.

The big surprise was that the (anti)hero Max Rockatansky, played by Tom Hardy, who replaces the old and maligned Mel Gibson, played second fiddle. He had to hand over the wheel, the precision rifle, and the decisions to a close-shaven, one-armed woman. Imperator Furiosa, played by Charlize Theron, has betrayed the detestable

tyrant Immortan Joe by going on the run with five women he abuses as breeding stock.

A WOMAN IS NOT AN OBJECT

It was a brilliant move by Miller. Not because his bombastic action franchise, which made Mel Gibson a global star, was suddenly characterised as progressive and feminist by some. Although that does happen, sometimes with suspicious earnestness.

However ridiculous or superfluous it may be, Miller eagerly encouraged that reading. On the walls and floor, the refugee women leave behind three slogans that raise a middle finger to the patriarchy, which has an apocalypse on its conscience but pushes forward irascibly with violence and exploitation and considers women as brainless property: “Our babies will not be warlords”, “Who ruined the world?”, and “We are not things.”

With them, Furiosa hopes to reach the Green Place, a matriarchal oasis where they can work to rebuild society using preserved seeds.

“I think George Miller is a feminist; he made a feminist action film,” Eve Ensler said

in 2015. The author of the globally performed The Vagina Monologues, performed all over the world, travelled to the film set in the Namibian desert to give the actors who played the five fleeing women more insight into all forms of sexual violence, exploitation, and abuse experienced by women worldwide. Did that really help Zoë Kravitz (Big Little Lies), Riley Keough (War Pony), and Victoria’s Secret model Rosie Huntington-Whiteley to portray characters who never get a chance to trade in their bikinis for traditional clothes that are more resistant to bullets, explosions, and scorching heat? And what do feminists even think of a story in which women are so idealised?

FROM ANOMALY TO FURY

The idea that Furiosa was a pioneer is a mirage. For a long time, the action film and the superhero film were tied for Hollywood’s most sexist film genre. Certainly in the 1980s, testosterone levels peaked in franchises such as Rambo, Lethal Weapon, Die Hard, and Predator. The role of the woman was limited to being protected, rescued, and seduced. But that doesn’t alter the fact that Pam Grier had already carved out a place in blaxploitation films in the 1970s, Sigourney Weaver created the prototype of the action heroine in the leading role in Alien and its sequels, Tina Turner looked badass in Mad Max Beyond Thunderdome, and Linda Hamilton as Sarah Connor became an increasingly tough fighter in James Cameron’s Terminator series. Moreover, Furiosa appeared in cinemas when Angelina Jolie’s run as an action heroine (Lara Croft, Mr. & Mrs. Smith, Wanted) had just come to an end and, as the rebellious, strong-willed Katniss Everdeen, Jennifer Lawrence had made The Hunger Games a phenomenon.

On the other hand, Mad Max: Fury Road

had to compete in 2015 with Jurassic World, an action movie in which Bryce Dallas Howard runs away in high heels from a genetically modified dinosaur. The Furiosa character also precedes Wonder Woman, which grossed 820 million dollars in 2017, putting an end to the delusion that the masses have no interest in adventures that revolve around a superheroine.

Over the years, the evolution is clear: the action heroine is less and less of an oddity, an anomaly, a copy of the action hero with a lush bosom or an excuse to prevent superhero ensembles like the Avengers or the Justice League from consisting only of men in spandex. There are more and more examples, and they are entitled to their own stories, personalities, and missions. But there is no reason to declare victory yet. Although 2023 may have been the year of Barbie, a study by the USC Annenberg Inclusion Initiative found that only 30 films out of the top 100 had a woman in one of the lead roles. That is the lowest number since 2014. The number of female directors in the top 100 dropped from 18 to 16.

SOMETHING TO FIGHT FOR

But let’s face it. Mad Max: Fury Road didn’t pick up 380 million dollars in 2015 and cash in on six out of ten Oscar nominations because it flirted with women’s emancipation. The sensation is created by the fireworks, beautifully photographed hard-hitting action, post-apocalyptic scenery at its most monumental, frenzied human creatures, and the most outrageous weapons and vehicles.

Replacing Mad Max with Furiosa was a stroke of genius, especially since it put the formidable Charlize Theron in the driving seat. She is no less tough, taciturn, dirty, or determined than the male colleagues who took care of Mad Max and Co. And she exudes more empathy, which makes her much easier to identify with. Even as she pilots an eighteen-wheel armoured truck through a devastated landscape.

Furiosa is also just a more interesting main character. Max Rockatansky is the anti-hero who loses wife and child in the first film and takes his revenge in a mad rage. In the second he barely finds the courage to protect civilians from a terrifying motorcycle gang, and in the third he is a semi-drifter who only finds a shred of humanity through a tribe of children. It is always a struggle to give him reasons to be active. With Furiosa, that is not a problem at all. She has real, clear goals: to free the

“The last thing I wanted to do was make another Mad Max movie”

George Miller

Director of Furiosa: A Mad Max Saga

women and bring them to safety and to find the green paradise from which she was kidnapped at a young age. She knows what she is fighting for. It is no surprise that George Miller makes no effort to hide the fact that he was bored with Mad Max. “The last thing I wanted to do was make another Mad Max movie.”

STORM IS COMING

The world premiere of the fifth film in the Mad Max saga will take place at the Cannes Film Festival. It won’t even include Mad Max anymore. Furiosa is a spin-off and prequel to Mad Max: Fury Road and recounts the eventful early years of young Furiosa.

After she is kidnapped, she lives through a war between two tyrants over the strategically crucial Citadel and hatches an escape plan. Anya Taylor-Joy from the chess series

The Queen’s Gambit and Last Night in Soho takes over from Charlize Theron as the heroine. The screenplay evolved from the background history that George Miller worked out in detail for the character during the making of Fury Road

“Fury is born”, the slogan on the poster, shows that he has no intention of disappointing fans of monumental action. It remains to be seen how much emphasis will be placed this time on female action heroes who must survive in a macho, destructive, male dictatorship. Truly innovative, fascinating heroines who, in a male world, are not so comfortable with grotesque violence, grubby intimacy, and self-interested choices, may have to wait until the cinema release of Love Lies Bleeding. That frenzied, romantic noir thriller by Rose Glass, starring Kirsten Stewart and the bodybuilder Katy O’Brian, was slaughtered at the BIFFF with homophobic and sexist remarks. Not everyone is ready for all kinds of action heroine. It just goes to show that they should be portrayed in even greater numbers and even more variations.

WAAROM MAD MAX PLAATSMAAKT VOOR FURIOSA

NL/ Heeft de actieheld afgedaan? Is de mannetjesputter opzijgeschoven voor de actieheldin? Zo simpel is het niet en is het nooit geweest. Maar het was wel een gewiekste zet van George Miller om Mad Max te vervrouwelijken. Dat moet Furiosa: a Mad Max saga straks in de bioscopen bevestigen.

POURQUOI MAD MAX CÈDE LA PLACE À FURIOSA

FR/ C’en est fini du héros de film d’action ? Le mec costaud a-t-il été évincé au profit de l’héroïne ? Ce n’est pas aussi simple et cela ne l’a jamais été. Mais c’est avisé de la part de George Miller de féminiser Mad Max. Furiosa: a Mad Max saga devrait le confirmer prochainement dans les salles de cinéma.

Stand-up Sousou célèbre la culture drari au festival We Buildt This

‘Je suis la bête noire de la bête noire’

FR Abonné aux meilleures scènes de standup, Sousou confirme son statut de drari le plus drôle (et peut-être le plus controversé) de la capitale. À l’occasion du festival itinérant We Buildt This, il présentera au Zinnema son show irrévérencieux, « déconseillé aux enfants et aux gens coincé.e.s ».

Texte Sophie Soukias Photo Ivan Put

Peu d’artistes vous diront qu’ils sont entrés dans le métier parce qu’on les y a forcés. C’est pourtant le cas de Souhail alias Sousou. Originaire de la Marolle, il grandit à Anderlecht, un « Bruxelles dans Bruxelles » auquel il voue un amour inconditionnel: « Mon parcours scolaire chaotique m’a baladé dans tous les quartiers de la ville mais je ne me vois pas quitter ma commune. » Adolescent rebelle dont les débordements lui valent de se frotter à la justice, Sousou doit convaincre le Tribunal de la jeunesse de sa ferme intention de réintégrer la société. C’est le théâtre qui servira de justificatif. Avant de lui donner des ailes. Biberonné aux standups du Franco-Marocain Mustapha El Atrassi, Sousou se met à imaginer un show où il pourrait être lui-même, sans concessions. Lui, un drari d’Anderlecht qu’on ne veut surtout pas voir et encore moins entendre. Le rêve devient réalité. Après avoir tourné avec son spectacle Drari dans les clubs de stand-up de la capitale, Sousou montera sur les planches du Zinnema à l’occasion de We Buildt This, un nouveau festival nomade (ayant fait escale dans plusieurs villes de Flandre) dont il a assuré la curation avec l’écrivaine, activiste et entrepreneuse Rachida Aziz. Rencontre – joyeusement interrompue par de nombreux passants saluant Sousou – sur un banc du parc Rauter à Anderlecht.

Tout le monde vous connaît dans le quartier ?

SOUSOU : Oui, et on m’appelle Sousou la Friterie (rires). En plus d’avoir grandi ici, j’ai mené un projet associatif il y a deux ans dans le parking en contrebas du parc Rauter. Le but était de préparer les habitant.e.s du quartier à la transformation du parking en place publique. Comme je n’avais pas de local, j’ai récupéré la baraque à frites de la place Sainte-Anne pour en faire le QG d’activités artistiques et de cohésion sociale.

Depuis, vous avez troqué votre tablier d’animateur pour celui de stand-uppeur.

SOUSOU : Je me suis éloigné de ma vocation sociale parce qu’on me faisait ressentir que je posais trop de questions. Je me battais pour mon quartier mais j’avais le sentiment qu’au niveau des instances politiques, les changements n’étaient qu’apparences. Par exemple, cela faisait dix ans qu’on nous promettait de rénover le terrain de foot de la place. Ce n’est que lorsqu’on a fini par s’y mettre nous-mêmes que la rénovation officielle a été lancée, pour un résultat final assez décevant. Pareil pour les nouvelles balançoires qui ont dû être retirées car leur structure, trop lourde et mal pensée, a causé

des accidents. C’est ce genre de déceptions qui m’ont conforté dans l’idée que ma voie se trouvait davantage dans le stand-up.

Votre succès dans les clubs d’humoristes confirme ce e intuition.

SOUSOU : Je pense que ça marche parce que j’incarne cette identité bruxelloise que les artistes qui percent à l’étranger finissent par abandonner. Que ce soit le stand-up ou la musique, on est vite transféré vers la France. Du coup, cette vibe bruxelloise est absente des plateaux. Pour ma part, je refuse de m’adapter au nom du succès, et ça plaît.

‘Être un drari n’a jamais été aussi à la mode. Tout le monde se revendique des quartiers’

Vous ne cherchez pas à être politiquement correct. « Les blancs », « les arabes », tout le monde en prend pour son grade. Le franc-parler est la signature de Sousou.

SOUSOU : Je n’ai pas peur de choquer. Je représente tout ce dont le milieu institutionnel à horreur, à savoir les gens qui ne se plient pas au mouvement de l’art. Ayant été très jeune en contact avec le milieu scénique, j’ai pu prendre conscience des concessions qu’on nous demandait de faire à nous, artistes racisés et issus de l’immigration, pour tourner dans des festivals comme Avignon. Déjà à l’époque, je remettais le système en question. Mon franc-parler faisait de moi « la bête noire de la bête noire ».

Me re en lumière les Bruxellois.es qui font l’identité de la ville mais qui échappent au radar des institutions, c’est la philosophie derrière le festival We Buildt This ?

SOUSOU : Avec ce festival, dont je partage la curation avec Rachida Aziz, on propose de la danse, du théâtre, des débats et de la fête, dans le but de faire accepter nos identités au monde. Plutôt que d’accepter que le monde nous formate. La culture drari que j’incarne

dans mes spectacles est une culture invisibilisée dont on ne veut pas, si ce n’est sous une forme édulcorée et policée. Si je ne fais pas vivre la culture drari moi-même sur scène, on ne viendra pas me chercher.

Qu’est-ce qui fait de vous un drari ?

SOUSOU : « Drari », c’est un état d’esprit qui vient à l’origine des quartiers populaires de Bruxelles qu’on a l’habitude d’appeler « difficiles ». On associe le drarisme à une culture jeune, bruxelloise et d’origine maghrébine. Tu es un drari quand tu t’es déjà fait contrôler par la police. Quand tu as les cheveux rasés en dégradé, que tu portes une casquette Gucci et un survet’. Quand tu fumes de la beu. Mais il faut reconnaître qu’aujourd’hui, le drarisme n’a plus de couleur, je le retrouve dans des identités très différentes de la mienne. Le concept s’est exporté en France et au-delà pour représenter essentiellement un état d’esprit de résistance. Le drari s’oppose aux injonctions mais d’une manière insolente et moqueuse. L’humour est dans notre ADN, ce qui fonctionne très bien en stand-up. Sans parler de l’argot drari qui est parlé par toute la jeunesse bruxelloise.

La street culture n’a jamais été aussi tendance. Un succès à double tranchant ?

SOUSOU : Il y a un vrai effet de mode. Le drari n’a jamais autant attiré. C’est positif car des voix commencent à être entendues et prises au sérieux. En contrepartie, on observe une forme de réappropriation culturelle où des gens se revendiquent des quartiers et tirent une certaine reconnaissance qu’ils n’ont pas méritée. Mais on ne peut pas vraiment lutter contre ce phénomène.

Est-ce qu’un humoriste qui ne vient pas des quartiers peut rire des draris ?

SOUSOU : Bien sûr. J’ai l’intime conviction qu’on peut rire de tout avec tout le monde, et de tout le monde. Tout est une question d’intention. En dehors des intentions malsaines comme le racisme, le genrisme ou le sexime, il n’y a aucune limite au rire.

Sousou présentera son show Drari le 25/5 au Zinnema à l’occasion du festival We Buildt This, infos: zinnema.be

WIE IS ER BANG VOOR DE DRARRIES?

NL/ Sousou raapte zichzelf een status bijeen als Brussels grappigste (en meest controversiële?) drarrie. De koning van de oneerbiedigheid geeft het beste van zichzelf op het nomadische festival We Buildt This.

WHO’S AFRAID OF THE DRARIS?

EN/ Sousou enjoys the status of the capital’s funniest (and most controversial?) drari, street slang for “friend” and the title of his new show. The king of irreverence will be performing at the We Buildt This festival.

Viewmaster

Het Atomium door de ogen van Jolente De Keersmaeker

‘Ankerpunt in tijd en ruimte’

NL Misschien staat niet iedereen erbij stil, maar het Atomium is ook een kunstwerk. Wie daar wel bij stilstaat, is actrice en regisseur Jolente De Keersmaeker, die opgroeide in de schaduw van de negen bollen.

Tekst Michaël Bellon

Foto Ivan Put

“Ik ben afkomstig uit Wemmel, vlak bij het Atomium,” zegt Jolente De Keersmaeker, die deze maand naar Brussel terugkeert met Klytaimnestra van STAN en Olympique Dramatique (8 & 9/5, KVS BOL). “Als tiener ging ik vaak met de fiets of mijn brommertje naar het Park van Laken om er te

joggen, en dan kwam ik er altijd langs. Ook op weg van en naar school in Brussel zag ik het Atomium bijna elke dag. Voor veel mensen is het een bezienswaardigheid zonder veel betekenis, voor mij ligt dat anders. Als kind kon ik het eigenlijk niet goed plaatsen. Als ik me op een afstand neerlegde om ernaar te kijken, dan kreeg ik hetzelfde wonderbaarlijke gevoel dat je hebt wanneer je onder een zuiderse sterrenhemel ligt of naar een schilderij kijkt: je voelt je nietig en klein, en zoekt naar een manier om je ertoe te verhouden. Als iets gecreëerd door mensenhanden zo’n gevoel in mij kan opwekken, dan is het kunst. Omdat het mij bevraagt en op mijn plaats zet.” Dat het Atomium eigenlijk iets nietigs verbeeldt, accentueert die spanning nog.

Ook toen De Keersmaeker uit Brussel wegging, liet het Atomium

Jolente De Keersmaeker kiest het Atomium (1958)

Symbool

Sinds Expo 58 is het een 102 meter hoog symbool van België en het vooruitgangsoptimisme van de jaren 1950 en 1960

Overlever

De creatie van ingenieur André Waterkeyn en architecten André en Jean Polak zou oorspronkelijk maar zes maanden blijven staan

Roestvrij

De negen, sinds de renovatie in roestvrij staal uitgevoerde bollen verbeelden de negen atomen die de elementaire kristalstructuur van ijzer vormen, maar dan 165 miljard maal vergroot

haar niet los. “Het is een van de eerste dingen die ik aan mijn kinderen wilde tonen in de stad. Het blijft overweldigend, ook in het donker met de lichtjes aan.” Erin gaan hoeft voor haar niet. “Ik heb er weinig herinneringen aan toen ik het eens heb bezocht. De buitenkant maakt veel meer indruk. Van op de trein tussen Brussel en Antwerpen is het ook een ankerpunt in de ruimte.”

En in de tijd, legt De Keersmaeker uit. “Als spoor van Expo 58 staat het voor een wereld en een tijd die ik niet heb gekend, maar die voor de generatie van mijn ouders een tijd van vernieuwing was. Een kantelpunt, dat de periode van de Wereldoorlogen afsloot. Een tijd met een mooie energie aan de vooravond van de jaren 1960. Een droom haast, een groots gevoel dat de ontwerpers perfect wisten te verbeelden.”

Eat & Drink 5 x couscous

FR Plat partagé par plusieurs pays – Tunisie, Maroc, Algérie, Lybie… –, le « vrai » couscous n’existe pas. Il fait pourtant l’unanimité : impossible de résister à cette préparation réconfortante.

Texte Michel Verlinden

Saskia Vanderstichele

1. Régal suspendu

Traditionnellement, le couscous se déguste lors de la prière du vendredi, le fameux « Jumu’ah ». Il s’agit d’une préparation dont les arcanes sont détenus par les femmes qui le préparent pendant que les hommes écoutent le prêche de l’imam. Au retour de la mosquée, tout le monde se retrouve devant un large plat qu’il faut entamer à la cuillère en veillant à prélever une part humectée sans excès. Où trouver à Bruxelles, une adresse qui restitue l’expérience de ce mets dont l’esprit sacre le fait d’être ensemble ? Pour nous, c’est sans hésiter : Cassonade. Situé au rez-dechaussée d’une ancienne raffinerie où aurait été inventée la… cassonade, ce restaurant solidaire repose sur le principe du fameux caffè sospeso, le « café suspendu » italien, du nom de cette main tendue envers les plus pauvres pratiquée dans les bars napolitains. Quand on entre ici, on reçoit un ticket permettant de manger gratuitement – à propos, merci à Inès qui nous a offert le repas. L’idée ? Si on en a les moyens, on paie pour quelqu’un d’autre en partant – chacun fixe librement en son âme et conscience sa contribution. On doit cette initiative épatante aux habitant.e.s du quartier de la Duchesse de

Brabant à Molenbeek. Mehdi, bénévole travaillant sur place, explique la mixité sociale que génère le projet en précisant que le lieu « accueille tant des personnes qui travaillent dans les associations des alentours que d’autres qui dorment sous le pont de la Gare du Midi ». Le mercredi, c’est un buffet libanais qui est préparé, tandis que le vendredi s’affiche comme le jour consacré du couscous. Celui-ci est présenté à la manière d’un buffet sur une table joliment décorée de boîtes de conserve d’olives. Les beaux plats en terre cuite alignent dans l’ordre : semoule, orge perlé,

bouillon, légumes consacrés (tendres à souhait, ils sont au nombre de sept, de la carotte au chou, en passant par le navet), « tfaya » (un confit d’oignon ponctué de cannelle et de raisins secs), ainsi que viande (poulet, bœuf, chèvre ou, comme le jour de notre passage, veau). Après avoir fait la file, on s’installe à l’une des tables rondes où l’on savoure, avec des inconnus et devant un thé à la menthe, ce plat qui emmène ailleurs.

CASSONADE ••••

rue de Manchester 25, Molenbeek, cassonade.be

Photos

3. Bon et bio

À Bruxelles, rares sont les cantines orientales soucieuses de la provenance des matières premières ou de la saisonnalité des préparations. Inspirée par le Liban et le Maroc, Horia est l’exception à la règle. Labelisée bio (Certysis) et sous-titrée « Oriental Natural Eatery », l’adresse vaut le détour pour son couscous boosté au safran servi uniquement le vendredi et le samedi (de 18,50 à 19,50 €).

HORIA ••••

7 Borgval, Bruxelles, horia.be

Personne ne croirait que derrière cette friterie banale se cache un bon plan couscous. Et pourtant, Hassan envoie plusieurs versions de ce plat berbère (de 15 à 30€). Pas n’importe laquelle puisqu’elle se revendique haut et fort en provenance directe de Meknès. Il est possible de manger sur place mais, pour plus de charme, on apporte la casserole familiale pour tanker la semoule.

CHEZ HASSAN •••

994 chaussée d’Alsemberg, Uccle, resto-calvoet.be

2. La porte du bon goût

Figure notoire de la gastronomie marocaine, Jihad Assabi s’est fait connaître avec Welcome to Youssef et Kif-Kif. Dans son restaurant BabDar, dont le spectaculaire décor noue artisanat traditionnel et lignes contemporaines, ce natif de Casablanca propose cinq versions différentes du couscous (18,50 à 23€). Le plus ? La possibilité de savourer une version sans gluten (à condition de la réserver).

BABDAR ••••

85 chaussée de Charleroi, Saint-Gilles, babdar.be

Toute fraîche, toute belle, on ne résiste pas à l’envie de citer cette adresse que l’on n’a pas encore eu l’occasion de tester (raison pour laquelle on ne lui attribue pas d’étoile). Il reste que la formule atypique séduit déjà sur papier : un endroit qui panache coffee-shop et bar à couscous. Bien sentie, la formule « Créez votre propre couscous » permet de choisir ses légumes, sa base (semoule ou quinoa), ses protéines et ses toppings.

QAHWAH

138 chaussée de Vleurgat, Bruxelles, 02-734.13.80

5. DIY

4. Meknès style

Streetlife

Photographer Agneskena scours the streets of Brussels for fashion kings and queens

Sammy (25)

I would describe my style as somewhere between streetwear and casual. I used to lean more to the streetwear side but my corporate job made me shift more to the minimalistic casual office style. The mix between the two allows me to be presentable at work while still keeping some of my personality. My inspiration comes from my friends and I also get some ideas from the influencers that I follow on social media. I buy a lot of my clothes from thrift shops in Brussels or from online shops if I like a certain brand. I do like a well put together outfit. Clean and functional.

THEATER, DANS, PERFORMANCE, BEELDENDE KUNST, FREE SCHOOL EN NIGHTLIFE

Back to Back Theatre · Hsu Che-Yu · Nacera Belaza · Jaha Koo · Mamela Nyamza · Carolina Bianchi & Carolina Mendonça · Anne Teresa De Keersmaeker & Radouan Mriziga · Zuleikha Chaudhari · Eduardo Fukushima & Beatriz Sano & Tomie Ohtake · Gurshad Shaheman & Dany Boudreault · Danh Vo · Gaia Saitta · Kwame Boafo · Maria Hassabi · Idio Chichava · Toshiki Okada · Faye Driscoll · Begüm Erciyas · Moe Satt · Nelson Makengo · Joana Hadjithomas & Khalil Joreige · Chagaldak Zamirbekov · Clara Furey · Łukasz Twarkowski · Marcus Lindeen & Marianne Ségol · Jeremy Nedd & Impilo Mapantsula · Soa Ratsifandrihana ·

Ali Asghar Dashti & Nasim Ahmadpour · Bouchra Khalili · Mohamed El Khatib · Marlene Monteiro Freitas & Israel Galván · Sammy Baloji · MEXA · Katerina Andreou · Lia Rodrigues · Otobong Nkanga · Samah Hijawi · Sara Ahmed · Mirra Markhaëva/Globe Aroma & ruangrupa/GudSkul ·

Anna Rispoli & Territorio Doméstico & Ligue des travailleuses domestiques sans papiers · Silvia Federici · Lea Melandri · Maddalena Fragnito · Liryc Dela Cruz & more