BRUZZ Select - November 2024 by bruzz.be

Wat na het grote geweld?

Gerardo Salinas en Lisette Ma Neza vinden hoop in Argentinië, Rwanda en Palestina

Pink Screens accueille sa Majesté du drame

Alexis Langlois

The meteoric rise of French pop star

Zaho de Sagazan

Onthecover

10Lisette Ma Neza & Gerardo Salinas plegenklein verzet tegengrootgeweld

Stories

24Zaho de Sagazan conquers theworldwithafreshtake onFrenchchanson

28Geordie Greep ruiltblack midiinvooreen new sound

34 AprèsavoirséduitCannes, AlexisLangloisdébarqueau festival Pink Screens

40 The Substance:thebodyhorrorshockerwith substance

Everymonth

04The secret life of Patricia Kargbo

08Stem uit de stad Nina Vandeweghe

16Portret Susobrino

18WTF? GladiatorII

18Wide Vercnocke Centrumratziet ze vallen

22In the picture NelsonLouis

31Eyecatcher Ilona

43Snapshot Speedisthe key

44Eat & Drink 5xFocaccia

46Streetlife BLACKMOON

Picksofthemonth

06Made in Brussels

14Music

20Theatre & Dance

32Art & Literature

38Film

Cover: ©

SophieSoukias

COLOFON

The warm glow of falling leaves

24 34 40

NL/ Novemberiseenmaand van afscheid nemen,zoekennaarlichtindeduisternisen warmtevindenindenabijheid van je naasten.DeBrusselseglobetrotterSusobrino knooptaanmetzijnLatijns-Amerikaanse roots.StadsdichterLisetteMaNezaen stadsdramaturgGerardoSalinascreëren verbindingentussendeslachtoffersen nabestaanden van mensenrechtenschendingen engenocides.PinkScreensgooitmet Les reines du drame wat glitter over dedonkerte. EndeFransepopsterZahodeSagazan,dieop derandstaat van eenwereldwijdedoorbraak, wilmethaarsongsverbinden,enniet verdelen.

FR/ Novembreestunmoisoù l’on ditadieu, où l’on cherchelalumièredansl’obscuritéet lachaleurauprèsdessiens.Leglobe-trotteur bruxelloisSusobrinorenoue avec sesracines latino-américaines.Lapoétesseurbaine, LisetteMaNeza,etledramaturgeGerardo Salinastissentdesliensentrelesvictimeset lessurvivantsdesviolationsdesdroits humainsetdesgénocides.PinkScreensjette deséclatsdepaillettessurlapénombre avec Les Reines du Drame.QuantàZahode Sagazan,étoilemontantedelapopfrançaise enpassedeconquérirlemonde,ellecherche àunirplutôt qu’ àdiviser.

EN/ Novemberisthemonthofgoodbyes, searching for abitoflightinthedarkness, andstealingsomewarmthinthecloseness ofyourlovedones.Brusselsglobetrotter SusobrinouseshisLatinAmericanroots to thisend.BrusselsCityPoetLisetteMaNeza andurbandramatistGerardoSalinascreate connectionsbetweenthevictimsand relativesofhumanrightsviolationsand genocides.PinkScreensthrowsabitofglitter over thedarknesswith Les Reines du Drame AndFrenchpopstarZahodeSagazan,onthe verge ofaglobalbreakthrough,wants to connectratherthandividewithhersongs.

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Sacha Devos en Angela Mngongo, 02-650.10.81, sacha.devos@brusselmedia.be, angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir COÖRDINATOR SELECT Tom Zonderman ART DIRECTOR Heleen Rodiers EINDREDACTIE Kurt Snoekx, Sophie Soukias WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Heleen Rodiers, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Aurélien Garcia, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Agneskena, Ivan Put, Heleen Rodiers, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Koen Cypers, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

‘Ook op de markt worden toneeltjes opgevoerd’

NL Wanneer actrice Patricia Kargbo niet zelf op het toneel staat, gaat ze de verbale kunstjes van de marktkramers op de Zuidmarkt bewonderen en die van zichzelf uittesten.

Tekst Michaël Bellon Foto Thomas Ost

RITCS-alumna Patricia Kargbo krijgt haar dagen gevuld. Ze acteerde al bij theatergezelschappen als Compagnie Cecilia, Lazarus, Antigone en Camping Sunset, en was op televisie te zien in de serie Chantal. In BRONKS speelde ze dit jaar in twee voorstellingen: Fratssen van Ballet Dommage en Thanks for being here van Ontroerend Goed. En eind november acteert ze in Set-up, een familievoorstelling op locatie van Kopergietery. Als er tussen al dat spelen gaatjes vallen, vult ze die op door bij wijze van zondagse zelftraktatie de trein van thuisbasis Schaarbeek naar de Zuidmarkt te nemen. In het gezelschap van verse cash en een caddie, die haar naar eigen zeggen twintig jaar ouder doet lijken. “Het is heel simpel, maar ik kan er erg van genieten,” vertelt Kargbo. “Zoals ik ook kan genieten van het feit dat ik eens niet de luidste en drukste ben.” (Lacht) Kargbo plant haar marktbezoek graag naar het einde toe, wanneer de marktkramers hun resterende groenten en fruit nog aan de man en vrouw proberen te krijgen. “Eerst moet je goed kijken en voelen welke perziken nog goed zijn en dan onderhandel je over de prijs. De energie van dat ritueel is heel interessant. Je weet dat de marktkramers van hun waren af willen, maar je moet snel denken en praten, vaak in het Frans, om het spel mee te kunnen spelen.” Ook aan een marktkraam worden toneeltjes opgevoerd. “Absoluut,” beaamt Kargbo. “En ook hoe marktkramers hun stem gebruiken, is intrigerend. Soms blijkt de joviaalste mens er het makkelijkst in te slagen om je naar zijn tent te lokken. ‘Dedju,’ denk ik dan weleens.”

“Nu ja, de ene keer laat je je overweldigen en koop je veel te veel mango’s, de andere keer denk je: ‘nu ga je mij niet liggen hebben’ en ga je ervoor. Ik moet ook vaak aan mijn mama denken, die héél goed is in ‘naar de markt gaan’. Toen ze nog in Sierra Leone woonde, heeft ze zelf op markten gestaan. Vrouwen met verschillende culturele achtergronden hebben dat vaak veel beter in de vingers.”

Voor fruit en groenten klopt Kargbo graag ook eens bij andere verkopers aan. Een Italiaans kraampje met lekkere kazen en “vlezekes”, en een goed adresje voor olijven en tapenades zijn vaste prik. “Sommige producten kan je alleen hier krijgen. Ik vind het ook altijd leuk om eens bij de bloemen en planten langs te gaan.

Bloemen horen er op zondag toch bij. Net als een brunch met mijzelf en de dingen die ik heb gekocht.”

Set-up (6+) van Kopergietery is op 24/11 te zien in Den Douwe, ccstrombeek.be

The secret life of Patricia Kargbo

Made in Brussels

Capital craftsmanship

Architecte de la terre cuite

FR S’appuyant sur son expérience d’architecte, Peggy Geens crée aujourd’hui des œuvres en terre cuite. Les pièces de son atelier de céramique, Bucky, naissent toujours d’un concept précis. « Je ne travaille pas de façon intuitive. »

Texte Andy Furniere Photo Ivan Put

Pendant vingt ans, Peggy Geens a exercé comme architecte à Bruxelles. Cofondatrice du bureau d’architecture Burobill, elle a travaillé sur des projets innovants, comme la crèche Nieuwkinderland dans les Marolles. La céramique a d’abord été un passe-temps, avant que Peggy ne succombe aux charmes de cet art, au point de s’y consacrer entièrement. Ses créations Bucky ceramics seront exposées mi-novembre lors de la plateforme de design FOR THE NOW à Tour & Taxis.

Pourquoi avoir choisi de faire de la céramique à temps plein ?

PEGGY GEENS : D’une part, un problème physique, une hernie cervicale, m’a forcée à réduire mon temps devant l’ordinateur, indispensable au métier d’architecte. D’autre part, j’aime maîtriser chaque étape du processus de création. En architecture, on

dépend de nombreux intermédiaires, et les résultats prennent du temps à se concrétiser. Avec l’argile, un matériau primitif, il y a un contact direct, très apaisant.

Votre passé d’architecte inﬂuence-t-il vos nouvelles créations ?

GEENS : Absolument. Mon atelier porte d’ailleurs le nom d’un célèbre architecte : Richard Buckminster «Bucky» Fuller. Je puise aussi mon inspiration dans le travail de Bernd et Hilla Becher, photographes allemands qui documentaient des bâtiments industriels, comme des châteaux d’eau. Mon approche reste très conceptuelle : je ne travaille pas de façon intuitive, chaque pièce découle d’une idée précise. À l’avenir, j’aimerais collaborer avec des architectes, car c’est un univers qui m’est familier.

Comment voyez-vous votre travail évoluer ?

GEENS : Je dirais qu’il « grandit ». Après avoir réalisé des tabourets et des vases, je me suis tournée vers des structures murales, comme celles inspirées des façades de Marcel Breuer (un des pères du modernisme, NDLR).

J’admire aussi les constructions en céramique, comme celles du duo de designers libanais Karim + Elias. Les chiens ne font pas des chats (rires).

Découvrez les créations de Peggy Geens lors de l’événement FOR THE NOW, les 16 & 17/11 à Tour & Taxis, forthenow.be

Da Ba Dee

FR/ Le bleu ne doit pas vous rendre bluesy, comme le démontre Caroline Perron d’Anderlecht. Après avoir quitté le secteur de l’informatique, elle a embrassé sa passion pour la couture et découvert la cyanotypie, un art fascinant qui consiste à imprimer avec une encre bleu vif. Vous pouvez visiter son atelier situé dans le quartier animé du canal ou explorer cette technique chez vous grâce à un kit DIY. (EC)

BLEU DE CAMILLE Kit de cyanotype (20 cartes), 35 euros, bleudecamille.com

Wear it like Frida

EN/ Is Día de los Muertos still a thing? If you think so, start this November fresh with earrings made by Maricela Del Rio, a Mexican painter based in Brussels. With pearls and a turquoise centrepiece, they look perfect on a self-portrait of Frida Kahlo. Maricela Del Rio also organises painting and wine workshops in her studio in the Vlaamsesteenweg/ Rue de Flandre. To brighten up the winter a bit. (EC)

MARICELA DEL RIO Frida hoops, 48 euro, mariceladelrio.com

Have a seat

EN/ You never know when you might need extra chairs, especially on cold days. With Amovi’s modular bench, your unexpected guests will slide right in at the table.

Quentin Liard’s Brussels company makes plywood furniture which can be assembled without screws or tools – and put away just as quickly. There are also stools. Now just put that plate on the table. (EC)

AMOVI Bench, 249 euro, amovi.be

Krak!

NL/ Noten rapen en bewaren als wintersnack, het maakt die boswandeling nog gezelliger. De notenkraker van industrieel ontwerper Victor de Patoul combineert een bewaardoosje met een springveer: leg een okkernoot onder de lederen huls en, krak, daar vliegt de huls. De Patoul studeerde in Luik en Milaan, maar opende toch zijn eigen studio in Brussel. Van keukentrolleys tot lampen en een buitensofa: de jonge designer heeft heel wat in zijn mars. (EC)

VICTOR DE PATOUL Loki-notenkraker, 180 euro, victordepatoul.com

Zacht licht

NL/ Het is herfst. Tijd om te cocoonen! Met kaarslicht of, nog beter, een zachte lamp, gehuld in een jasje van wol. De Brusselse Geraldine Bertrand breit normaal sjaals en mutsen, maar deze herfst ook lampenkappen. Een rebranding van een tien jaar oud ontwerp, zegt ze er zelf over, in mohair en gebreid in een atelier in Molenbeek. Voor een zachte start van de winter. (EC)

GERALDINE BERTRAND Little Moon, 160 euro, Instagram: geraldine_bertrand

Happy boobs

NL/ Laat het allemaal maar los onder je wintertrui. De lingerie van Odette La Culottée uit Etterbeek is gemaakt om zich zo comfortabel mogelijk aan je lichaam aan te passen, en niet omgekeerd. Het merk van Anaïs Delens en Charlotte Decorte bestaat nu twee jaar en produceert in Portugal met ecologisch katoen en gerecycleerde kant. In elk stuk zit trouwens een motiverende quote verborgen, voor wat goede vibes of sparkles bij het aankleden. (EC)

ODETTE LA CULOTTÉE Happy Me-beha, 55 euro, odettelaculottee.com

Stem uit de stad

Nina Vandeweghe

‘Mijn hart stroomt over van liefde voor de Marollen, en toch, die liefde heeft ook een wanstaltige schaduwkant‘

Aan mijn nieuwe besties, mijn vorige en verse lezers: ik begin met het ‘’schijten op mannen”, en ga dan over tot de orde van de dag.

In mijn lieftallige buurt, de Marollen, is er een ober die me wekenlang lastigviel door met zachte stem en een Nederlands accent een begroeting van me te eisen. Ik, als functioneel blondine, die telkens door mannen gereduceerd word tot mijn seksuele waarde, voelde me niet aangesproken. Maar mijn negeren bleek voor de man het startsein om me steeds luider toe te roepen. Toen ik vroeg wat het probleem was, zei hij dat ik “een waanzinnige vrouw” was. Hij was ervan overtuigd dat het oké is om elke vrouw die hij er “wel leuk” vindt uitzien aan te spreken. En vond de term “patriarchaat” een hersenspinsel. Zijn laatste woorden blies hij: “Pfff, jullie vrouwen.” Wel, hier is míjn laatste woord. Het patriarchaat bestaat, en de pariteit tussen mannen en “waanzinnige” vrouwen is nog ver zoek. Ik wil niet intelli-shamen (credits @ Vieze Meisje), maar ik vermoed dat hij zich nog wat moet inlezen. In de manosphere vindt hij vast geloofsgenoten, bij de “wel leuke” vrouw in de straat niet zo, me dunkt. Maar goed, over naar ‘mijn’ Marollen. Naast de gebruikelijke intimidatie heeft die buurt voor ieder wat wils, van bobo tot cloch-cloch. Er zijn friperies in overvloed, waar ik korting krijg als vaste klant. Er is een rusthuis waar oude vrouwtjes bedrijvig haken en breien. Er is een miniparkje aan Place Jean Jacobs, dat erbij ligt als een verwaarloosd kind. En er is natuurlijk de rommelmarkt op het Vossenplein. Noem het, en Place du Jeu de Balle heeft het! In die buurt geef ik, als thuiswerkende kunstenaar, mijn dagen wat structuur met een paar rituelen. Elke ochtend rol ik ongewassen uit bed en ga ik op kofﬁedate met mezelf. Soms trekt mijn havermelkelitaire ego naar Taylor’s Café, andere keren kies ik voor de ontbijtdeal van acht euro bij Muche. Zelden arriveert mijn bestelling daar zoals ik ze had besteld of op tijd, en toch keer ik er graag terug. Op het terras en met op de achtergrond onophoudelijk die mateloos irritante accordeonklanken van ‘Bella ciao’ waan ik me in Parijs. Slechte bediening, ja, maar sfeer te over. Lunchen doe ik graag op grootmoeders wijze bij La Clef d’Or, waar je vanaf het terras uitkijkt op een imposante wand van microgolfovens.

STOELENDANS VOOR SLAAPWANDELAARS

Mijn hart stroomt met andere woorden over van liefde voor de gezellige Marollen-buurt, en toch, die liefde heeft ook een wanstaltige schaduwkant. Zo liggen er dagelijks afgeknabbelde boterhammen op mijn vensterbank. Of vind ik andere onverwachte, minder vrolijk stemmende giften: overgeefsel, injectienaalden, wilde kinderen, uitwerpselen – niet alleen van honden – en enge ﬁguren, onder wie dronken daklozen. Die laatsten genieten vaak van een streepje zon op mijn vensterbank. Ik wil niet té verwend klinken, maar wanneer ik achter dat raam zit te schilderen, leiden hun gestommel, geruzie en geknoei me regelmatig af. Als toemaatje wordt een drietal keer per jaar ook nog eens de ruit van mijn auto ingegooid, en is het niet zo ongebruikelijk om een slapende, heerlijk geurende dakloze in mijn kofferbak terug te vinden. Het is overduidelijk dat de beleidsmakers nog steeds geen effectieve maatregelen treffen om diepgewortelde problemen als armoede, criminaliteit, zwerfvuil, groenvoorzieningen, migratie, seksuele intimidatie en verloedering aan te pakken. Deze kwesties kwamen ook scherp op het voorplan tijdens een geslaagd debat, dat @freeseintkat organiseerde in de AB en dat draaide om de nood aan meer publieke ruimte (voor jongeren). In plaats van oplossingen aan te reiken, voerden de uitgenodigde politici een al te vertrouwde stoelendans voor slaapwandelaars op. Met een louter performatieve houding schoven ze de ‘koppijndossiers’ door naar het publiek. De mandatarissen deden alsof de burger daadwerkelijk een stoel in het spel van de besluitvorming had, terwijl die inspraak in de praktijk een illusie is. De enige politicus die stand wist te houden was een politica: Mathilde Vermeire van CD&V-Les Engagés. Groetjes, Nina Non Grata

NINA VANDEWEGHE is beeldend kunstenaar. Beurtelings schrijven zij en Ilyas Mettioui hier over het leven in hun stad.

Film & performance

Gerardo Salinas (1973)

— Geboren in Buenos Aires, Argentinië, waar hij literatuur studeerde en nadien ook publiceerde

— Is sinds 2002 actief in het artistieke veld in België, als bezieler van onder meer het Mestizo Arts Festival, WIPCOOP en Próximamente

— Werkt als stadsdramaturg bij de KVS

Lisette Ma Neza (1998)

— NederlandsRwandees-Brusselse schrijfster en slampoëte (in 2017 Belgisch en in 2018 vicewereldkampioen)

— Publiceerde haar eerste dichtbundel op haar 14e en studeerde film aan LUCA School of Arts

— Won in 2021 de VUB Luc Bucquoye-prijs voor de literatuur en is van 2024 tot 2026 de eerste stadsdichter van Brussel

‘Verdwenen verhalen terughalen, daarin kan het verzet bestaan’

Lisette Ma Neza en Gerardo Salinas verbinden in verlies

NL Mensenrechtenschendingen zijn van alle tijden. Argentinië, Rwanda en Palestina kunnen ervan meespreken, en doen dat ook. Onder meer bij monde van KVS-dramaturg Gerardo Salinas en stadsdichter Lisette Ma Neza, die voor het Próximamente Festival zoeken naar herinnering, waarheid en gerechtigheid.

Tekst Michaël Bellon Foto’s Sophie Soukias

Grootmoeders van verdwenen kinderen in Argentinië, kinderen en kleinkinderen van de genocide in Rwanda, slachtoffers van de bloedige oorlog in Israël en Palestina: kunnen zij misschien nog iets aan elkaar hebben? Dat is de vraag tijdens Memoria, verdad y justicia, een ﬁlmavond in de KVS in het kader van het Próximamente Festival, dat al enkele jaren artiesten en organisaties uit Latijns-Amerika en de diaspora samenbrengt.

Gerardo Salinas was en is als stadsdramaturg van de KVS de initiatiefnemer van Próximamente, dat behalve een festival ook een coöperatief platform is van partners uit Europa en acht Latijns-Amerikaanse landen. Dit jaar is ’Memoria, verdad y justicia’ een van de festivalthema’s. Het zijn drie sleutelbegrippen in de Argentijnse omgang met de loodzware erfenis van de grote mensenrechtenschendingen tijdens de dictatuur van de

opeenvolgende militaire junta’s en autocraten als Jorge Videla tussen 1976 en 1983, waarbij naar schatting 30.000 burgers verdwenen.

Die aanpak bestaat uit het opbouwen van de herinnering, het zoeken naar de waarheid en het eisen van gerechtigheid, en leidde er onder meer toe dat voor het eerst in de geschiedenis een burgerlijke rechtbank de dictatuur van het eigen land berechtte. Als kind van het verzet tegen de Argentijnse dictatuur kent Gerardo Salinas de waarde van die aanpak. Hij werd geboren in Buenos Aires, groeide er op in de jaren 1980 en nam actief deel aan de strijd en de rechtszaken tegen het vergoelijken van de staatsterreur tijdens de zogenaamde ‘Vuile Oorlog’.

Tijdens de ﬁlmavond Memoria, verdad y justicia wordt de vraag gesteld welke aspecten van deze aanpak kunnen dienen in andere contexten. Wat kunnen slachtoffers en nabestaanden van mensenrechtenschen-

dingen en genocides op verschillende tijdstippen en verschillende plaatsen in de wereld van elkaar leren? En welke rol hebben de kunsten daar eventueel in te spelen?

Zo wordt die avond de film Branden van de Brusselse stadsdichter Lisette Ma Neza vertoond, naast de kortfilm Home movies Gaza van Basma Alsharif, die werd geselecteerd door academisch onderzoeker en kenner van de Arabische wereld en Palestina Omar Jabary Salamanca. Het moederland van Ma Neza is Rwanda, waar tijdens de volkerenmoord in 1994 op honderd dagen tijd een half miljoen tot een miljoen mensen omkwam. Op de filmavond gaan Ma Neza, Salamanca en Salinas ook in gesprek.

Jullie brengen uiteenlopende geschiedenissen met tragische overeenkomsten samen.

GERARDO SALINAS: Toen ik Lisette een aantal jaren geleden ontmoette, merkten we dat we

allebei op zoek waren naar wijsheid, kennis en verhalen om met gruwelijke feiten en schendingen van mensenrechten om te gaan. En met Omar Jabary zit er nog iemand bij voor wie dit thema heel acuut is.

LISETTE MA NEZA: Veel mensen leven onafhankelijk en ver verwijderd van elkaar in dezelfde verhalen. Omdat ze een geschiedenis hebben waarin groot geweld of een groot conflict een rol speelt, of omdat ze hun thuisland moesten achterlaten en van een ander land hun thuis maken. Ik ben al lang bezig de verhalen te vertellen en de levens te vertalen van zulke mensen rondom mij. Mensen als mijn moeder of mijn vader, maar ook mensen die ik tegenkom. Door te vragen naar hun verhaal of dat van hun voorouders, werk je aan een collectief geheugen. Branden, de film waarmee ik afstudeerde aan de filmopleiding van LUCA School of Arts, maakte ik in de zomer van 2023. Ik stel er vijf vrouwen, onder wie mezelf, vragen over hoe het voor hen was om hun omgeving en hun moederland te verlaten en elders aan te komen. Of over het geweld in hun bloedlijn. Maar ik doe dat op een poëtische en niet-confronterende manier. Ik vraag hun om terug te gaan naar bepaalde dagen en te vertellen wat ze dan zien. Zo heeft een jong meisje uit Eritrea het over de matrassen die ze zag in Soedan op een van de enige plekken waar ze tijdens haar tocht even kon verblijven. Zo heb ik geprobeerd om een collectief gedicht te schrijven.

SALINAS: Kolonisatoren en onderdrukkers bewaren alleen wat ze kunnen vastpakken en meenemen. Maar tot het culturele erfgoed van de mensheid behoren ook ontmoetingen, verhalen en kennis die zij moedwillig en met geweld verloren laten gaan, samen met de mensen die ze laten verdwijnen. Voor nabestaanden in Argentinië, Rwanda, Palestina of elders kan het goed zijn om die verhalen vanuit een artistieke hoek te redden of te reconstrueren. Het verzet van overlevers en kunstenaars kan erin bestaan in een

“In Argentinië vullen oma’s van in de 90 dozen met herinneringen voor het geval hun ontvoerde kleinkinderen ooit gevonden worden en meer willen weten over wie ze zijn. Zij vechten met liefde”

Gerardo

Salinas Stadsdramaturg van de KVS

andere arena terug te vechten tegen de doelstellingen van het grote geweld, en zoveel mogelijk van wat verdwenen is terug te halen.

MA NEZA: Een van de mensen die ik heb geﬁlmd, Sahar Shirzad, is een mensenrechtenactiviste en vertelt meestal vanuit haar vakmanschap. Maar op het einde van onze draaidag vertelde ze dat het gesprek haar raakte, omdat het niet zozeer over die expertise ging, maar over de waarde van de mens. Over haarzelf, haar familie en wat mensen in de diaspora meemaken. De titel Branden is een verwijzing naar een theaterstuk van Wajdi Mouawad dat ook zo heet, en dat gaat over een moeder die beslist om te zwijgen over wat haar is aangedaan, over het branden dat ze heeft gezien en gevoeld, en over twee kinderen die na haar dood op zoek gaan naar het moment waarop de stem van hun moeder is gesneuveld.

Gerardo en ik hebben besloten om tijdens de ﬁlm- en gespreksavond ook iets lekkers te serveren. Omdat de verhalen die we vertellen mij nooit zijn verteld op de heftige, pijnlijke, overweldigende manier waarop je in het nieuws hoort over een genocide of geweld. Als erover werd verteld, dan was dat op warme avonden waarop we samen tegelijkertijd konden huilen en lachen. De warmte van een moeder, de warmte van een moederland, dat is ook branden.

“Aan de ene kant is de situatie hopeloos. Aan de andere kant vind je hoop bij de mensen die zich verzetten, die getuigen en opkomen voor hun waarheid. In verlies schuilt altijd ook een beetje hoop”

Lisette Ma Neza

Stadsdichter van Brussel en slampoëte

Ligt de creatie The weight of a woman, die je later deze maand in de KVS presenteert, in het verlengde daarvan?

MA NEZA: Mijn werk volgt wel een bepaalde lijn, ja. Ook als stadsdichter zoek en vertaal ik verhalen van mensen. Branden is een ﬁlm met vijf verschillende vrouwenstemmen uit de diaspora en gaat ook over Afghanistan, Eritrea, Ethiopië. The weight of a woman is meer een speciﬁek verhaal, dat inzoomt op Rwanda, met traditionele instrumenten en traditionele dans op het podium. De danser werkte 30 jaar geleden in de tuin van Cyprien Rugamba, een van de grootste dichters van Rwanda, en heeft de dichter, diens vrouw en drie van zijn kinderen op de allereerste dag van de genocide vermoord zien worden.

Wat is het ‘gewicht van vrouwen’ in dit soort zaken?

SALINAS: In Argentinië was en is hun rol in alles wat met mensenrechten te maken heeft oneindig groot, ook al waren en zijn ze in hun dagelijkse leven normaal niet met politiek bezig.

In Argentinië ging de dictatuur anders te werk dan op andere plekken. Geheime brigades haalden ’s nachts mensen uit hun huizen, maar de dag erna moest iedereen doen alsof er niets was gebeurd om de rest van de familie niet in gevaar te brengen. Iedereen leefde in constante angst. Tijdens de dictatuur werden ook zwangere vrouwen ontvoerd, waarna hun kinderen werden doorgegeven aan de elites van de dictatuur die geen kinderen konden krijgen, en die hen opvoedden met hun wereldbeeld en mentaliteit. De biologische ouders van die kinderen verdwenen.

We weten dat een vijfhonderdtal baby’s op die manier werden weggegeven. Doorheen de jaren zijn al 137 van hen, nu volwassen mensen, geïdentiﬁceerd. Dat zijn vijftigers die nu te horen kregen dat hun zogezegde ouders mee verantwoordelijk zijn voor de dood van hun biologische ouders, en dat hun leven één

grote leugen was.

Het zijn de grootmoeders, de Abuelas de Plaza de Mayo, ondertussen vrouwen van in de 90, die op zoek gaan naar hun kleinkinderen, en die wekelijks op dat plein in Buenos Aires gingen demonstreren. Zij vechten met liefde. Omdat ze zelf dreigen te sterven voor ze hun kleinkinderen vinden, maken ze nu dozen vol brieven, documenten en informatie over hun kinderen, die dus de biologische ouders van hun kleinkinderen waren. Voor welke voetbalploeg supporterden ze? Welke pizza vonden ze lekker? Het zijn dozen vol herinneringen, die samen een leven en een identiteit reconstrueren. Als zo’n kleinkind dan alsnog geïdentiﬁceerd wordt, kan het dat privéarchief openen en kiezen of het nog meer te weten wil komen over zijn eigen identiteit.

De slachtoffers van de oorlogen in Israël, Palestina en Libanon staan vandaag nog heel ver van waarheid en gerechtigheid. Waar is voor hen de hoop en de menselijkheid?

MA NEZA: Aan de ene kant is de situatie eindeloos hopeloos. Aan de andere kant is er soms toch hoop te vinden bij de mensen die zich verzetten. Zoals de jonge journalisten die via Instagram verslag uitbrengen van wat ze meemaken en zien gebeuren, en die opkomen voor hun waarheid. In verlies schuilt ook altijd een klein beetje hoop.

SALINAS: Te midden van alle negativiteit heb ik het vaak over kleine zuurstofbubbeltjes. Als ik de ﬁlm van Lisette zie nadat ik verneem dat de huidige president en vicepresident van Argentinië (Javier Milei en Victoria Villarruel, red.) de medeplichtigen van de dictatuur “slachtoffers van linkse militanten” noemen en steun voor mensenrechtenorganisaties intrekken, dan is die ﬁlm een bubbel zuurstof voor mij. En ik hoop dat wanneer ik iemand vertel over de dozen van de grootmoeders, ik daarmee ook een bubbel zuurstof doorgeef aan iemand die op dat moment wat lucht nodig heeft om verder te gaan.

LA PERTE RÉUNIT

LISETTE MA NEZA ET GERARDO SALINAS

FR/ Les violations des droits humains existent depuis toujours. L’Argentine, le Rwanda et la Palestine peuvent en témoigner, et le font. Notamment à travers les voix du dramaturge du KVS Gerardo Salinas et de la poétesse urbaine Lisette Ma Neza, qui explorent la mémoire, la vérité et la justice en ces temps dévastateurs.

LISETTE MA NEZA AND GERARDO SALINAS CONNECT THROUGH LOSS

EN/ Human rights violations are of all times, something Argentina, Rwanda, and Palestine can, and do, bear witness to. For the Próximamente Festival, KVS dramatist Gerardo Salinas and Brussels City Poet Lisette Ma Neza search for memory, truth, and justice as a means to find connection in devastating times of loss.

Picks of the month Music

Le festival des festivals

FR/ Depuis 2019, le Fifty Lab s’emploie à organiser un festival prescripteur au cœur de la capitale européenne.

Tourné vers les projets émergents, l’événement mise sur les révélations musicales et les têtes d’affiche du futur.

Théâtre des opérations pendant trois soirs, le centre-ville bruxellois met plusieurs lieux à disposition : Ancienne Belgique, Beursschouwburg, RITCS Café ou le bar KFK Hope accueillent le public et les quelque 70 artistes venus de Belgique et d’ailleurs.

L’équipe du Fifty Lab s’appuie sur les conseils avisés de 20 festivals internationaux, tous présents pour l’occasion.

L’affiche de cette édition partira notamment à la rencontre de Natasha Pirard, nouvelle recrue de Deewee, le label des frères Dewaele (Soulwax). Dans le sillage de Nick Cave et PJ Harvey, l’Américaine

Stella Rose devrait, elle aussi, tirer son épingle du jeu, là où le trio HiTech relancera les dés de la culture techno. Au rayon rock, les Anglais de Deep Tan et de Butch Kassidy seront assurément des noms à épingler. Le Fifty Lab met aussi l’accent sur les dernières (r)évolutions de la scène bruxelloise avec, entre autres, le rap de CRC, les chansons tout-terrain de Julie Rains (moitié du groupe Juicy), l’électro humanisée de Ciao Kennedy, la pop ultra queer portée par Le Talu ou le rock indé défendu par Uwase. (NAL)

FIFTY LAB 13 > 15/11, divers lieux, fiftylab.eu

L’art de briser la glace

FR/ « Nouvelle princesse du rap » pour le New York Times, « étoile montante » pour le magazine Time, Isis Naija Gaston s’est fait une place au soleil sous le nom d’Ice Spice. Lancée sur les traces d’artistes aussi influentes que Lil’ Kim ou Nicki Minaj, la NewYorkaise recycle les meilleurs plans de la scène drill pour s’imposer sur les hauteurs du hip-hop. (NAL)

ICE SPICE 7/11, La Madeleine, la-madeleine.be

Rock stars

FR/ Apparu dans les faubourgs de Dublin, Fontaines D.C. s’est imposé comme l’un des fleurons du renouveau post-punk. À l’heure du quatrième album, les Irlandais ont choisi d’évoluer vers une formule protéiforme et efficace à souhait. Déjà considéré comme l’un des disques de l’année, Romance met le rock dans tous ses états. (NAL)

FONTAINES D.C. 15/11, Forest National, forest-national.be

Bezorgde Brusselaar

NL/ “Helaas is dit het echte, nee geen Netflix / Hier branden de verhalen rechtstreeks op uw netvlies,” rapt Jazz Brak op ‘2024’ over de vermaledijde stad van zijn hart. Op AUTOFOCUS, de tweede solotrip van de STIKSTOF-telg, hoor je naast de contemplatieve seriewoordenaar steeds vaker de bezorgde vader en leerkracht. In een volle AB kleurt hij zijn beeld van de hoofdstad bij. (TP)

JAZZ BRAK 2/11, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Energetic new-age jazz

EN/ “I am permanently conscious about the energetic movements on stage and in the audience,” Shabaka Hutchings once said. “If I see someone drifting off, it feels like a punch in the face.” Think about that if you’re not immediately into the new-age jazz of Perceive Its Beauty, Acknowledge Its Grace, the solo debut of British jazz’s driving force. (TP)

SHABAKA 23/11, Flagey, flagey.be

Enchanting flower girl

EN/ Her name betrays her Brazilian roots, but Liana Flores grew up in Norfolk, England. On Flower of the Soul, her debut album released earlier this year, she mixes dreamy 1960s folk with creamy bossanova and her angelic voice, treating us to an enchanting flower bouquet landing between Astrud Gilberto, Vashti Bunyan, and Laufey. (TZ)

LIANA FLORES 8/11, Botanique, botanique.be

Knetterende americana

NL/ MJ Lenderman heeft een nieuwe goudader aangeboord in de americana. Zijn mix van verhalen over vervreemding, geloof en verslaving, roestige countrylicks en rauwe Neil Young-gitaren bereikte dit najaar een hoogtepunt op zijn album Manning fireworks, dat de gitarist van Wednesday en Waxahatchee deze maand in de Botanique komt voorstellen. (TZ)

MJ LENDERMAN 15/11, Botanique, botanique.be

Muzikale methodacting

NL/ Bij method actors denken we meteen aan giganten uit de cinema als Marlon Brando en Robert De Niro, die hun rol invulden vanuit hun eigen ervaringen. Net dat doet de Turks-Britse Nilüfer Yanya op haar nieuwe album My method actor: de twijfels, onrust en stedelijke ontheemding van de twintiger naar even begeesterende als schaduwrijke soulpop vertalen. (TZ)

NILÜFER YANYA 24/11, Botanique, botanique.be

Coup de cœur

Jasper Croonen writes about classical music

Max Richter, senior brand officer of classical music

He has often been imitated but never equalled! Max Richter has almost become a trademark. With his sleek mantra-like works, the British-German composer has somewhat single-handedly written the neo-classical canon: by making the British actress Tilda Swinton recite Franz Kafka’s Blue Octavo Notebooks, by taking control of Vivaldi’s The Four Seasons with samplers and loop machines, or by composing an eight-and-a-half hour long album to be listened to while you sleep, ﬁttingly called Sleep

For some, Max Richter remains nevertheless a disputed ﬁgure. Even after more than twenty years on top of the world, some purists still hate him with a passion. The simplistic progression of his meditative music would essentially be easy money in this new age of new age. What those critics seem to overlook is how Richter, in his effortless navigation between classical music language and box-ofﬁce success, never betrayed his fundamentals.

(RE)DISCOVERIES

Years ago, I saw Max Richter play at the pop music festival Down the Rabbit Hole in Ewijk, the Netherlands. The audience, that was getting ready for concerts by Seasick Steve and The War on Drugs, was introduced to Bach, Vivaldi, and Beethoven. Even on his new record In a Landscape –which was released on the über-classical label Deutsche Grammophon, but still picked up by Pitchfork and Rolling Stone – his title is a wink to his role model, John Cage. Like no other, he thus swings the door wide open to further discoveries in the classical repertoire. Thanks for that, Max! MAX RICHTER 30/11, Bozar, bozar.be

Susobrino bouwt een brug tussen Brussel en Bolivia

‘Ik wil niet op de trein springen, ik wil de conducteur zijn’

NL Voor zijn nieuwe, vierdelige album trok de Brusselse globetrotter Susobrino naar LatijnsAmerika, het continent waar hij geboren werd. “Ik wil tonen dat ik deel van die scene ben.”

Tekst Tom Zonderman

Zes jaar geleden debuteerde Suso Pérez, alias Susobrino, met de ep Mapajo, een verwijzing naar de majestueuze kapokboom die voor veel Latijns-Amerikaanse inheemse culturen een brug vormt tussen de aardse en de spirituele wereld. Voor Susobrino, die geboren werd in Bolivia, opgroeide in de Kempen en na een tussenstop in Hasselt vier jaar geleden in Brussel belandde, vormt de exotische reus de navelstreng die hem verbindt met zijn geboorteland.

De ep was het resultaat van een reis die Susobrino ondernam voor zijn eindwerk aan de Hogeschool PXL. In zijn eentje was hij naar het geboorteland van zijn moeder getrokken om er zich te verdiepen in de lokale culturen en om er ﬁeld recordings te maken, tot in het Amazone-bekken toe. “Voor mij was dat meer dan een eindwerk,” blikt hij terug, “het was een soort van coming-of-ageproject. Ik had die trip nodig voor mijn persoonlijke ontwikkeling.”

NIET VAN HIER, NIET VAN DAAR

Vorig jaar keerde Susobrino terug naar het continent, maar Bolivia liet hij bewust links liggen. “Ik wilde al lang nieuwe Latijns-Amerikaanse culturen ontdekken, de mensen, het eten, en vooral de muziek. Een van mijn songs is in 2022 opgepikt door Apple om

reclame te maken voor de nieuwe iPad Pro. Al het geld dat ik daarmee verdiende, heb ik in die tournee gestopt. Ik kwam blut terug, maar als mens was ik veel rijker.” Met de hulp van een Amerikaanse tourmanager die een paar jaar in Latijns-Amerika had gewoond, stippelde Susobrino een drie maanden durende route uit door Argentinië, Uruguay, Ecuador, Colombia en Mexico. “Ik wilde niet gewoon wat optreden en in de studio gaan zitten, ik wilde de lokale artiesten met wie ik muziek maakte ook echt leren kennen. Ook al bleef het soms bij speeddates.”

Die dates leverden wel een nieuw album op, een in vier ep’s opgedeelde plaat die een soundtrack vormt bij Susobrino’s spirituele en muzikale reis, van moderne bolero’s over cumbia, de clubmuziek van Latijns-Amerika, tot folklore en filmmuziek. Die melange van traditie en moderniteit typeert Susobrino, je hoort hem net zo goed in de weer met een guitalele als met synthetische beats. De Brusselaar etaleert graag zijn liefde voor zuiderse ritmes. “Tijdens corona zag ik in de film Ya no estoy aquí bendeleden uit de Mexicaanse stad Monterrey dansen op cumbia. Via een Mexicaanse vriend die alles over cumbia weet, ben ik daar helemaal in gedoken. Uiteindelijk heb ik ginds ook zélf kunnen optreden. De mensen waren aan het dansen net zoals in de film, maar dan op mijn muziek. Dat was echt insane.”

Zijn eigen nummer ‘Cumbia gorda’ wordt er nu ook opgepikt, zegt hij. Maar toch blijft hij met een dubbel gevoel zitten. “Dat ze mijn muziek aanvaarden en begrijpen, vind ik heel waardevol. Maar ik blijf een Europeaan. Ik wil niet overkomen als een buitenstaander die met hun muziek gaat lopen, dus ben ik heel voorzichtig en respectvol.” In februari trekt hij niettemin opnieuw naar Mexico, “om nog harder te gaan.”

Zoals zo vaak met kinderen uit een gemengd huwelijk voelt Susobrino zich

nergens helemaal thuis, maar tegelijk prijst hij de extra rijkdom die beide culturen in zijn rugzak stoppen. “Ik word altijd heen en weer geslingerd tussen die twee, zoals ik ook heen en weer reis tussen Europa en Latijns-Amerika. Ik spreek goed Spaans, maar ik heb nog altijd een accent. Het is zoals met dat bekende liedje, ‘No soy de aquí, ni soy de allá’. Dat is de titel van mijn leven.”

Weer in België belanden na zijn LatijnsAmerikaanse avontuur vond Susobrino confronterend. “Het regende, niemand zei nog ‘hallo’ op straat, iedereen vertoefde in zijn eigen wereldje. Ik werd echt depressief. (Lacht) Ik wilde die vibes van ginds meenemen naar hier, maar als je eenmaal hier bent, zit je snel weer in je oude routine. Niet dat ik me hier niet goed voel, maar het is anders.”

Ginder begrijpen ze hem veel meer, zegt hij, hier voelt hij zich weleens alleen. Maar dan gaat hij naar Kiosk Radio, “en dan voel ik me weer opgenomen in hun kerk.”

GEPRIVILEGIEERD

Susobrino besefte ook hoe goed artiesten het in België hebben. “Wij hebben enorme privileges. Een artiestenstatuut, daar kunnen ze ginds alleen maar van dromen.” Hij wil meer dan ooit een ambassadeur zijn voor de muzikanten uit Latijns-Amerika, zegt hij, het is zijn droom om ze ook in Europa te laten optreden. “De latinscene is de voorbije jaren populairder geworden, ze heeft ook veel meer erkenning gekregen. Ik wil nadrukkelijker tonen dat ik deel van die scene ben, dat dit niet gewoon een hype is. Ik wil representatief zijn. Toen ik aan een vriend vertelde dat ik op die trein wilde hoppen, zei hij: ‘Je moet niet gewoon springen, je moet de conducteur zijn.’ Dat is exact wat ik wilde horen.”

Deel vier van SUSOBRINO verschijnt op 15/11 bij Noannaos. Dat album stelt hij op 20/11 voor in de Ancienne Belgique, abconcerts.be

Susobrino’s nieuwe album vormt een soundtrack bij zijn spirituele en muzikale reis door Latijns-Amerika: “Ik wil niet overkomen als een buitenstaander die met hun muziek gaat lopen.”

© YAQUINE HAMZAOUI

Tu quoque, Paul Mescal?

It would be funny if it was not so ridiculous, how important it has become for film actors to grow that perfect body. Are your abs not quite as impressive as those of Cristiano Ronaldo, are your fat levels higher than those of Remco Evenepoel, or does your sad six-pack not quite look like a sun-tanned eight-pack? Then you won’t make it onto the set of a superhero movie, unless you’re the one that has to oil the muscles of men who did work their asses off to look like one giant muscle. So that he could manage, at 55, to maintain the look of a martial wolf-man with a natural eight-pack and an allergy to clothing, Hugh Jackman hired eight people this summer for Deadpool & Wolverine. Shooting was shut down whenever necessary to give his makeup specialist time to re-shine his muscles – “Fresh lube on Hugh!”

It is not just in the superhero universe that the obsession with sculptural bodies proliferates. Compare the Zac Efron from High School Musical and the Jake Gyllenhaal from Donnie Darko with the Efron from Baywatch or The Iron Claw and the Gyllenhaal from Southpaw or Road House and you will choke on your protein shake. Today’s versions are three or four times the size of the younger versions. If you don’t know what bulking is or why it’s best to combine Bulgarian Split Squats with Romanian Deadlifts during reverse pyramid training, ask the nearest teenager. That’s basic (ﬁt) knowledge to them. So it was written in the stars that the man who was to replace Russell Crowe in Gladiator II was going to have to hit the gym to bench press and lift until he conforms to the current image of an invincible warrior killing other invincible warriors in the arena to entertain a tyrannical emperor and tens of thousands of riled-up Romans.

But why did it have to be Paul Mescal? Couldn’t

they have asked Zac Efron or Jake Gyllenhaal who have already transformed into Michelin men? Or even Timothée Chalamet if you really feel the need to ruin a slender youngster? Mescal was perfect the way he was. With a normal body and a refreshing mildness, he excelled in the series Normal People and the cherished little gems Aftersun and All of Us Strangers. Clearly, you cannot pass up on the chance of becoming a movie star and succeed Russell Crowe in the long-awaited sequel to Ridley Scott’s ﬁve-Oscar-winning peplum. But hey, anyone who doesn’t want to check out how much fun it is to storm off on wild animals and Pedro Pascal in Malta and Morocco in a gladiator’s uniform with a sword is welcome to cast the ﬁrst stone. Still, it feels like Paul Mescal has crossed over to the dark side.

How heroic would it have been to skip the Übermensch mania and make a gladiator look a bit more normal? Like someone who works out once a week and not twice a day. In an interview with the ﬁlm magazine Empire, the 28-year-old Irishman claims to have considered this but ended up not going through with it. His excuse is that a gladiator can only survive if he is robust. So he, too, struck out on lifting heavy things, fretting tons of chicken, and letting himself be dictated when he could eat and drink.

“Brothers, what we do in life...echoes in eternity!” roared Maximus in Gladiator “Brothers, what we do in the gym...echoes in cinemas,” seems to be the experience of modern men who work their asses off to entertain the people. Thumbs down. NIELS RUËLL

Gladiator II hits the Brussels cinemas on 13/11

MIKAEL KARLSSON, ROYCE VAVREK

This holiday season, Ariane Matiakh and Ivo van Hove bring Ingmar Bergman’s magnum opus to the opera stage. Get cozy with a grand, heartwarming family saga, overﬂowing with vitality and imagination. 1.12 — 19.12.2024

Picks of the month Theatre & Dance

The cabaret that repairs

EN/ To be oneself without justifying oneself. It was from that aspiration that Shabbes 24/7 was born, a collective founded in 2020. The story begins with four young women who felt a need to recreate an alternative space, inspired by Jewish queer cabarets that one of them had discovered in London. What started out small increased in size. Rituals such as Shabbat bring participants together in their dozens. They all share queerness, Jewishness, a zest for life, and the conviction that “being Jewish is not necessarily something heavy and serious.”

They live here in Brussels and in other parts of Belgium, which they are thrilled to call home. For this “diasporist” collective, nothing justifies “colonisa-

tion or violence towards a people, under any circumstance.” Their action is rooted in Tikkun olam, the Jewish tradition of “repairing the world.”

At the end of November, Shabbes 24/7 opens to the public with “A Sacred Profane Cabaret” at the Kaaistudios based on Havdalah, a ritual that marks the end of Shabbat and the transition from the sacred to the profane. Led by the London performer Chanukah Lewinsky (see photo), the event promises to be memorable. The artists include the irreverent Sherine Falasteen, the drag witch Mama Tituba, the indefinable Majo, and the singer and DJ King Kovaci. The proceeds will be donated to Gaza. (SOS)

SHABBES 24/7: THE HAVDALAH CABARET 23/11, Kaaistudios, kaaitheater.be

Entre solitudes

FR/ Comment voir l’avenir quand il se dérobe dans la répétition banale du quotidien ? Avec son regard drôle et triste et son souci du détail, Magrit Coulon sublime l’ordinaire en poursuivant son anatomie du temps qui passe et sa chorégraphie des corps fatigués. (GB)

MAGRIT COULON : L’AVENIR NATURE II 12 > 23/11, Théâtre National, theatrenational.be

C’est pour quand ?

FR/ La révolte s’étudie-t-elle en laboratoire ? En 2097 tout sera possible. Dans cette comédie philosophique et féministe de science-fiction, Marthe Degaille se demande avec ses quatre femmes scientifiques : pourquoi ne nous sommes-nous pas encore révoltées ? (GB)

MARTHE DEGAILLE : BÉTELGEUSE 28/11 > 6/12, Le Rideau, lerideau.brussels

Dancing the insignificant EN/ Alexander Vantournhout and Emmi Väisänen take a good look at each other and at us, in our most day-to-day movements. Actions like a handshake or grabbing a handrail in public transportation are repeated and complexified to become a hypnotic dance. (GB)

ALEXANDER VANTOURNHOUT: EVERY_BODY

21 > 23/11, Les Brigittines, brigittines.be

Offpiste

NL/ Circusfestival Hors Pistes heet voortaan kortweg HP en verlaat nog meer de gebaande pistes door nog vaker over het muurtje te kijken naar andere disciplines. Op zeven locaties spelen onder anderen Nino Wassmer, Zoé Lakhnati, Arno Ferrera, Latifa Laâbissi en Antonia Baehr vijftien uitdagende creaties. (MB)

HP24 27/11 > 15/12, verschillende locaties, halles.be

Artificial entertainment

EN/ Tim Etchells and his 40-year-old ensemble Forced Entertainment are back in Brussels. It’s no wonder the Sheffield avant-garde shapeshifters are having a go at AI, which gives a more or less human-sounding text, more or less meticulously lip-synced by the six performers. (MB)

FORCED ENTERTAINMENT: SIGNAL TO NOISE 12 & 13/11, Le 140, kaaitheater.be

La danse du ventre

FR/ Les trois interprètes de la chorégraphe suisse Yasmine Hugonnet font parler leur ventre pour échanger des bruitages, murmures, chants et saynètes. Le monde magique de la ventriloquie ouvre à un jeune public un spectacle plein de surprises à la découverte de sa voix intérieure. (GB)

YASMINE HUGONNET : SACS À MURMURES 27 & 28/11, La Raffinerie, charleroi-danse.be

Dodendriedaagse

NL/ Wat heb je aan een dag van de doden, als elke dag een dag van duizenden doden lijkt? Vultures Feast wordt een driedaags multidisciplinair festival in de geest van de Mexicaanse Día de los Muertos, waarin artiesten als Edurne Rubio, Noor Abed en Carolina Mendonça van rouw een collectieve viering maken. (MB)

VULTURES FEAST 31/10 > 2/11, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Coup de cœur

Michaël Bellon schrijft over literatuur en podiumkunsten

Waardig ouder worden

Theatermaker Martha Balthazar maakt graag theater mét in plaats van alleen maar óver haar onderwerp. Waar ze zich voor het moderne boerendrama Boerenpsalm baseerde op gesprekken met boeren en onderzoek naar de landbouwsector, duikt ze nu samen met Jana De Kockere in de wereld van de ouderenzorg en de woonzorgcentra. Rustoord wordt documentair theater op basis van interviews met ouderen, zorgverleners, gerontologen, politici en investeerders. Opnieuw een prangende maatschappelijke kwestie dus. Want die georganiseerde ouderenzorg in een neoliberaal kader, moet dat in klinische woonzorgcentra die steunen op aandeelhouders, werken met wachtlijsten, en kampen met personeelstekort?

INTERGENERATIONEEL

De zorgverleners beginnen vaak met veel toewijding en nobele intenties aan hun taak, maar worden al snel geconfronteerd met bedrijfsmatige schema’s die weinig manoeuvreerruimte laten. De bewoners zijn vaak tevreden dat ze van zorg en gezelschap kunnen genieten, maar hebben misschien toch niet de vrijheid en ﬂexibiliteit waarop een mens ook op hogere leeftijd recht heeft. Behalve actueel en noodzakelijk wordt Rustoord op de planken ook het werk van acteurs van verschillende generaties. Naast jong talent als Mats Vandroogenbroeck en Barbara T’Jonck vertolken ervaren vaklui als Mieke Verdin (Dito’Dito, KVS en recent te zien in Tristero’s Iemand van ons) en Mark Verstraete (Arca, De Zweep, en bij de KVS onder meer te zien in Gregoria en Odysseus) de stemmen van de hele sector. Zeer benieuwd naar deze première.

MARTHA BALTHAZAR, BARBARA T’JONCK, MATS VANDROOGENBROECK, JANA DE KOCKERE: RUSTOORD 8 > 14/11, KVS BOX, kvs.be

In the picture

Une histoire coloniale par Nelson Louis

‘Sans surréalisme, ça ne serait pas vraiment belgo-congolais’

Dans cette première rétrospective à la Wetsy Art Gallery, l’artiste belgo-congolais Nelson Louis réunit ses peintures éclatantes de couleurs et de détails. Il y revisite l’histoire coloniale à travers son regard personnel et iconoclaste. « Quand je dessine Léopold II avec la toque de Mobutu, un œil au beurre noir et le nez qui coule, et que je l’appelle NéocoLéo, un mélange de Néocolonial et de Léo, c’est pour distiller des éléments sur l’histoire coloniale belgo-congolaise. Mon but est de pousser les gens à s’interroger sur cette époque. »

Dans une autre peinture, Nelson Louis représente Patrice Lumumba attaqué le soir de son assassinat, crachant un jet jaunâtre dans un verre de bière. C’est une manière pour l’artiste de rappeler que l’éphémère Premier ministre du Congo avait été engagé par la Bracongo (acronyme des « Brasseries du Congo ») pour promouvoir la bière Polar à Léopoldville, ce qui a pu l’aider dans sa conquête politique.

SE SOUVENIR

« L’histoire coloniale est pleine de petits secrets de Polichinelle que je raconte à mon niveau, mais qui peuvent peut-être égayer certains ou pousser d’autres à aller chercher des informations. Cela pourrait aussi motiver d’autres artistes à ne pas avoir peur de créer à leur tour leurs propres images. »

La mémoire collective est au cœur du travail de l’artiste belgo-congolais, qui nourrit ses peintures d’images hétéroclites de toute origine. On y retrouve des portraits de personnalités importantes, connues et moins connues de l’histoire congolaise, ainsi que des masques, des animaux de la jungle ou encore des icônes de la culture populaire

occidentale.

« C’est ma vision de l’histoire coloniale, façonnée à travers des lectures, des témoignages et mon vécu. Bien sûr, avec une touche de surréalisme, sinon ce n’est pas vraiment belgo-congolais. »

SE SOIGNER

L’artiste conﬁe peindre pour témoigner, pour se rappeler d’une période qu’il n’a pas connue et aussi pour se soigner, comme dans sa série Homme sweet home, une suite d’autoportraits à l’acrylique et au pastel où il se représente sous la forme d’une maison. « Parfois, il y a des maisons enﬂammées, parfois des couleurs plus joyeuses, parfois des teintes plus sombres. C’est une forme de psychanalyse personnelle à travers laquelle je peux exprimer mes émotions. »

Nelson Louis a aussi été sélectionné pour créer une œuvre dans le cadre de l’aménagement du square Lumumba, devant le square du Bastion à l’entrée de Matongé. Baptisée Les Isolés, cette installation sculpturale, placée à deux pas de la statue de Léopold II sur la place du Trône, rend hommage aux trois hommes politiques congolais exécutés en 1961 : Patrice Emery Lumumba, Maurice Mpolo et Joseph Okito. Un projet qui attend encore l’approbation du conseil communal. Aujourd’hui, Nelson Louis s’est établi « chez lui » à Kinshasa, où il compte bien rester. « Je trouve ça beaucoup plus pertinent pour mon travail. J’ai passé 28 ans de ma vie à Bruxelles. Il est temps de passer 28 ans ici et, à 56 ans, je ferai le bilan. »

La rétrospective consacrée à Nelson Louis est à voir à la Wetsi Art Gallery jusqu’au 14/12, Instagram : wetsi.art.gallery

« Parfois, il y a des maisons enflammées, parfois des couleurs plus joyeuses, parfois des teintes plus sombres. C’est une forme de psychanalyse personnelle », dit Nelson Louis.

‘I

may be climbing the stairs quickly, but I’m not missing any step’

The meteoric rise of Zaho de Sagazan

EN From the

opening ceremony

of

the Cannes Film

Festival to the closing party of the Paris Olympics, the French pop star Zaho de Sagazan has been omnipresent the past year. The newly appointed Knight of the Order of Arts and Letters is now taking her fresh take on French chanson overseas.

Text Nicolas Alsteen

Alittle more than a year after the release of her ﬁrst album, La Symphonie des Éclairs, Zaho de Sagazan is certainly one of the most prominent personalities in France. Just look at the prize list of the Victoires de la Musique, the French equivalent to the Grammy Awards, rewarding the nation’s best musical productions every year, to take your doubts away. No one had ever received four trophies in only one evening before her. And the awards she took home are among the most prestigious:

album of the year, best original song, live discovery, and breakthrough female artist. With one foot in electro and another in chanson, La Symphonie des Éclairs is today getting a reissue, with extra tracks, and a considerably modified title: La Symphonie des Éclairs (Le dernier des voyages). “I needed a year and a half to find out how to finish this album,” says the singer. “The first version of the record had a teenage feel to it. It was the story of someone discovering music, exploring love, sex, and life on the road. Tracks I added on the reissue are there to

punctuate this story. At the end of 2025, my tour will be over and I’ll turn to something else. Because quite a lot of things actually happened to me in the past eighteen months…”

That’s the least you can say. In the past year and a half, Zaho de Sagazan has been through what some people will only accomplish throughout their whole life. She made a cover of David Bowie’s “Modern Love” for the opening of the Cannes Film Festival, reinterpreted Edith Piaf’s “Sous le ciel de Paris” during the Olympics’ closing

Zaho de Sagazan on the eve of her international breakthrough: “I am obsessed with the idea of crossing new thresholds, creating new things.”

© ZOE

JOUBERT

ceremony in the French capital, sold out four tours, and what’s more, was awarded the title of Knight of the Order of Arts and Letters of the French Republic.

On her ﬁrst album’s reissue, the French star even shares a duet with the British singer-songwriter Tom Odell. “He is my favourite artist in the whole world,” she says with enthusiasm. “Listening to his music made me want to start learning the piano. Two years ago, I saw him live in Paris. I took a picture and I posted it on my Instagram account. That same evening, I received a message from Tom Odell saying: ‘Love your picture! Would you please send it to me?’ So I also took the opportunity to send him a love letter and one of my songs. A few minutes later, he reposted my picture on his socials, and told his fans to listen to my music. It was surreal!”

“When my album was released, he came to see me live. We saw each other again in London, and we quite naturally became friends. Our collaboration came together without any help from a manager or a label. I wrote ‘Old Friend’, the song we’re singing together, a long time ago especially for him, long before I met Tom Odell. I ﬁnd it unbelievable that he is now singing it next to me.”

A COMMITTED PERSONALITY

The rise of Zaho de Sagazan is quite meteoric. “I may be climbing the stairs very quickly, but I’m not missing any step,” she says, with a sharp sense of metaphor. “I am obsessed with the idea of crossing new thresholds, creating new things. I am a workaholic. I am constantly thinking about music!”

Born in Saint-Nazaire in December 1999, Zaho de Sagazan grew up with her mother, a teacher, and her father Olivier de Sagazan, renowned for his paintings, sculptures, and performances which brought him prestigious collaborations in ﬁlms, plays, but also in music (from Mylène Farmer to FKA twigs). “I always knew I wanted to become a singer,” asserts Zaho de Sagazan, “but my mum wanted me to go for an education. So I studied business and administration management to make her happy.” She got her degree but still moved towards hospital care. “I worked as a home carer. I would work with old or sick people and people with a

“Whenever I’m confronted with some form of injustice, I just cannot keep my mouth shut”

© ZOE JOUBERT

disability to help them accomplish everyday tasks. I did that for a year. First of all because that’s what I wanted to do. I was always attracted to medical tasks. And also because I did need a little money to start making music…”

As a popular artist, Zaho de Sagazan also lets her voice be heard in the public space. Last July, the singer appeared on the Place de la République, during a big Parisian meeting against the far right. “Nobody was surprised to see me coming on that stage,” she says. “I never hid the fact that I was left-wing. Even listening to my songs makes it obvious. ‘Les dormantes’, for example, is about violence against women, while a track like ‘La fontaine de sang’ is about ecology. These topics are rather on the left side of the political spectrum... But my songs are meant to unite, not divide. Who am I to judge the French people’s choices? When I talk in public, it is not against people voting for Rassemblement National (Marine Le Pen’s far-right party, ed.), but against the party itself, whose discourse often targets minorities and innocent people. Whenever I am confronted with some form of injustice, I just cannot keep my mouth shut!”

EUROPE’S GREATEST TALENT

Her opinions and commitment to them are also visible on social media, where Zaho de Sagazan does not hesitate to criticise radio & television presenter Cyril Hanouna’s opinions and “his methods of demonisation of the left, only to normalise the far right.” That statement has caused her a violent backlash. Following her Instagram post, radio stations Europe 1, Europe 2, and RFM – all three belonging to the media group of business man Vincent Bolloré – decided to take Zaho de Sagazan’s songs off their playlists. It was a scandal in France, and almost 600 artists rallied against the censorship through a petition. Singer Angèle, actress Blanche Gardin, writers Annie Ernaux and Virginie Despentes, and pop band Feu! Chatterton were among the signatories. “It could be an emotional situation, we could ﬁnd it unfortunate,” the singer remarks. “But in reality, I was fully aware of the reality: this media group is banning everyone going against its ideas. But these ideas are dangerously leaning towards the far right. And that is the real issue, the real damage that is being done. Not the fact that these radio stations are deprived of my music…”

Zaho de Sagazan’s music, precisely,

“Stromae is the kind of artist I can be: an innovative personality, at ease both on stage and in the studio, able to make people dance to sad songs”

carries on the great tradition of French songwriting. She says she was inspired by the works of Barbara, but also by voices from Brussels, like Jacques Brel or Stromae. “The latter really influenced me. He is the kind of artist I can be: an innovative personality, comfortable on stage as well as in the studio, able to make people dance to sad songs. My musical proposition is only the sum of my influences anyway.” In the Zaho de Sagazan equation, an electronic component is necessary. “In the studio, when I am facing a creative dead end, I always use the same method: I listen to an album by Soulwax, Kraftwerk, or Nicolas Jaar. Their approaches help me to find solutions, to untangle inextricable situations.” The French singer also likes to listen to Pink Floyd or the swaying melodies of the late Lhasa de Sela. “I get my inspiration from all sorts of music. But since I spend time chosing my words to tell stories, it would be strange to deny the ‘French chanson’ label.”

Zaho De Sagazan

— Was born in 1999 in Saint-Nazaire in France

— Studied business and administration management and worked in a nursing home for a year

— Started posting musical videos of herself on Instagram in 2015

— Released her first album, La Symphonie des Éclairs, in 2023

— Performed at the Cannes Film Festival and the Olympics this year, and was awarded the title of Knight of the Order of Arts and Letters

Even more so when these days the music genre is reaching far beyond the boundaries

of French-speaking territory. At the beginning of the year, Zaho de Sagazan stood out during the Music Moves Europe Awards, a ceremony awarding the best breakthrough artists on the European market. Adele, Stromae, Agnes Obel, or Dua Lipa feature among the former winners... “A prize like this is of course a good sign,” the singer observes. “Beyond the language, this shows that people are touched by the intention, the melodies, and the musicality of the project. After my concert in Brussels on 24 November, the rest of my tour will be abroad. I will be performing in the United States, England, and Germany, in the Netherlands, Ireland, or Scotland.” This international breakthrough could easily lead her to a festival like Coachella. She settles the score: “I have zero desire to play there. Organising such a huge event in the middle of the desert goes against everything I believe in. No, playing at Coachella doesn’t excite me one bit. A concert at the Berghain, the Berlin techno temple, now that would be amazing!”

DE ALOMTEGENWOORDIGHEID VAN ZAHO DE SAGAZAN

NL/ Van de openingsceremonie van het Filmfestival van Cannes tot het slotfeest van de Olympische Spelen: popster Zaho de Sagazan was het afgelopen jaar overal. De nieuwe Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres van de Franse republiek trekt nu de wijde wereld in met haar verfrissende kijk op het chanson.

ZAHO DE SAGAZAN EST PARTOUT

FR/ De l’ouverture du Festival de Cannes à la clôture des Jeux Olympiques : la popstar Zaho de Sagazan était partout cette année. La nouvelle Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres de la République française part maintenant à la conquête du monde avec sa vision rafraîchissante de la chanson française.

Music

Geordie Greep mag Les Nuits Weekender inwalsen

‘Heeft

Oasis echt zoveel gitaren nodig?’

NL Met Les Nuits Weekender zet de Botanique een fuik uit in de als vanouds drukke concertmaand november. Een opvallende vis in de netten is Geordie Greep, de voormalige voorman van black midi, die solo slalomt tussen zappaiaanse freakrock en Judy Garland-grandeur.

Tekst Tom Zonderman

Nog voor je één seconde hebt gehoord van The new sound, Geordie Greeps kersverse solodebuut, word je overdonderd door het artwork: een vrouw tongzoent met een man wiens hoofd ze er net af heeft geknikkerd met een sikkel. De popartkleuren spatten van het doek, net als het bloed uit de nek van de onfortuinlijke lover. Een gehurkte vrouw die met haar hand haar kruis beroert, vangt het gutsend rood op.

“Ik was al een tijdje fan van de Japanse kunstenaar Toshio Saeki,” grijnst Geordie Greep in de Parijse poot van zijn label. “Toen ik dat werk zag, vond ik het meteen perfect. Ik dacht dat het al door een of andere punkband uit de eighties zou zijn gebruikt, maar dat bleek niet het geval, tot mijn eigen verbazing. Ik hou van beelden die ontregelen, zonder dat ze schokkend zijn.”

‘Ontregelen’ lijkt Greeps favoriete werkwoord. Met de radicale hybride van gruizige art punk, ongeschoren freejazz en verbasterde progrock van zijn band black midi gaf hij de ingedommelde postpunkscene vijf jaar geleden een klap voor de kanis. Maar na drie albums bleek het buskruit verschoten,

onlangs kondigde Greep aan dat het Londense trio het voor bekeken hield.

Dat was schrikken.

GEORDIE GREEP: Bij black midi hadden we geen regels, alles kon. Maar net daardoor schurkten we tegen het plafond aan. Begin jaren 1960 brak freejazz radicaal met alles wat daarvoor bestond, maar op den duur begonnen alle freejazzplaten hetzelfde te klinken. Het werd weer spannend toen het Art Ensemble of Chicago opnieuw regels invoerde. Idem voor de abstracte kunst. Black midi dacht op het einde te veel na over hoe iets moest klinken als black midi.

The new sound is opvallend rechtlijnig. GREEP: Ik wilde minder experimenteren óm te experimenteren. Kijk naar Franz Kafka, van wie ik alles heb gelezen. Wat zijn verhalen zo krachtig maakt, is niet dat alles vreemd is, maar gewoon dat ene ding. In Die Verwandlung is Gregor Samsa een doordeweekse handelsreiziger, tot hij op een dag wakker wordt als een kakkerlak. Je moet aan de verleiding kunnen weerstaan om van alles iets buitenissigs te maken.

Je gebruikt zelf ook weirde beelden. “Have you seen a woman give birth to a goat?” vraagt een van je personages. GREEP: Lyrics moeten snel geschreven zijn, én ik moet ze goed kunnen onthouden. Groteske beelden drijven dan snel boven.

Je voert opvallend vaak machistische zwijnen op die hun lul achternalopen.

GREEP: Ik hou van personages waar je het ene moment van walgt, maar het andere sympathie voor voelt. Ik probeer hen neer te zetten zonder morele superioriteit. Lust is een van onze grote drijfveren. De Amerikaan-

se stand-upper George Carlin omschreef oorlogen als iets seksueels. Die generaals willen met hun raketten bewijzen dat hun dicks groter zijn dan die van hun vijand.

“You have a bigger dick than any man who’s ever lived,” zing je in ‘Blues’, “You can cum more than a hundred stallions.”

GREEP: Ach, dat nummer verklankt hoe je je voelt op je 18e. Je bent een baas, je denkt dat je alles weet. Maar naarmate het liedje vordert, slaat de vertwijfeling toe. Oh my god, het universum gaat ontploffen en niemand zal het overleven! Die onafwendbare dood is wat ons allemaal te wachten staat. In se is dat nummer een existentiële mijmering.

Je had veel te mijmeren. ‘The magician’ duurt twaalf minuten en heeft meer coupletten dan een Bob Dylan-nummer. GREEP: Ik had nog nooit een liedje in elkaar gebokst dat zo lang rond dezelfde akkoorden cirkelde. Eigenlijk probeerde ik de Franse chansonnier Léo Ferré te imiteren. Ken je zijn album Il n’y a plus rien? Daarop zingt hij

én dirigeert hij een orkest. Heel romantische, lange lappen muziek. Totaal geﬂipt.

The new sound bulkt van de invloeden. Van hoekige math rock en weirde walsen tot de grandeur van Judy Garland. GREEP: Ik had al heel snel het idee om mijn album The new sound te noemen. Zo daagde ik mezelf uit om echt iets nieuws te doen. Artiesten kloppen zich vaak op de borst dat ze iets totaal anders willen doen, maar halverwege het maakproces van hun plaat verliezen ze de moed en maken ze weer dezelfde makke indierock als voorheen.

Hoe heb je je het meest uitgedaagd?

GREEP: Met black midi wilden we alles door de mangel halen, maar nu heb ik geprobeerd om zo trouw mogelijk te blijven aan genres en stijlen, zonder dat het als een pastiche aanvoelt. Ik ben opgegroeid met salsa, mijn moeder werkte in een salsaclub. Aanvankelijk haatte ik die muziek, maar met het ouder worden heb ik dat genre omarmd. Vroeger was het niet cheesy om een Arabische toonladder te gebruiken wanneer een liedje zich afspeelde in het Midden-Oosten. Vandaag is het helaas cooler om in een postpunkband te spelen dan om te zeggen dat je van Japanse volksmuziek houdt.

“What does Liam Gallagher need three guitarists for?” vroeg je je onlangs af op X. De reünie van Oasis laat je koud?

GREEP: Ik heb niets tegen Oasis. Ik begrijp waarom ze zo populair zijn: twee gewone dudes die succesvol geworden zijn met rock-‘n-roll, dat is cool. Maar waarom hebben ze in godsnaam twee gitaristen nodig? Onlangs keek ik naar een boksmatch, Liam Gallagher leverde muzikale omlijsting. Hij had zowaar drie gitaristen mee, die allemaal dezelfde akkoorden speelden. (Grijnst) Het is net zoals met die raketten, wellicht?

Les Nuits Weekender met onder meer Geordie Greep (1/11) vindt plaats van 1 tot 3/11 in de Botanique, lesnuitsweekender.be

UN GROS POISSON DANS LES FILETS

FR/ En novembre, mois toujours riche en concerts, Les Nuits Weekender tend ses filets au Botanique. L’une des prises les plus marquantes cette année est Geordie Greep, ex-leader de black midi, qui navigue en solo entre le freak rock à la Zappa et la grandeur de Judy Garland.

CATCHING A BIG FISH

EN/ The Botanique is setting a trap in this busy month of concerts by deploying Les Nuits Weekender. One big fish trapped in the nets is Geordie Greep, the former frontman of black midi, who slaloms solo between Zappa-esque freak rock and Judy Garland grandeur.

Eyecatcher Ilona Fière de ses galères

Si vous connaissez Ilona, alias Ilona Dufrêne, vous connaissez son timbre éraillé. La voix rauque de cette jeune humoriste au visage d’ange (méﬁez-vous des apparences) s’impose sur les scènes des clubs de stand-up bruxellois, notamment lors de son rendez-vous mensuel au Petit Kings à SaintGilles. Vous l’avez peut-être aussi découverte sur le plateau de Comme à la maison de GuiHome sur la RTBF, ou à l’antenne de Tipik ou de BX1. Récemment, son écho a franchi les frontières, atteignant Paris, Lille, mais aussi la Suisse et le Canada. En mars dernier, elle remportait le prix du concours des jeunes talents au festival Namur is a Joke. Son humour, aussi décapant qu’introspectif, percute par sa sincérité brute, relevée de quelques touches de trash. Ilona séduit autant par son grain de voix — qu’elle attribue à une mère qui n’a jamais lâché la cigarette pendant sa grossesse — que par sa capacité à transformer ses échecs en matière comique, grâce à une autodérision qui remonte à ses premiers mots.

« Faire rire, c’était ma façon de me connecter aux autres quand j’étais enfant », conﬁe-t-elle.

Origine : Uccle Âge : 25 ans Études : des tentatives dans presque toutes les filières imaginables Vous la connaissez peut-être pour ses stand-ups à l’autodérision trash et touchante Mais saviez-vous qu’elle a envisagé des études en droit pour profiter du luxe d’avoir un poney Instagram ilodanger

Son spectacle Grave ne fait pas seulement allusion à l’état de ses cordes vocales mais aussi à la gravité de son parcours universitaire, pour le moins chaotique. « T’es grave, qu’est-ce que tu vas faire de ta vie ? », lui a-t-on souvent demandé. Petite, elle rêvait de devenir voleuse professionnelle, avant de se lancer dans des études de droit à l’ULB, espérant suivre les traces de son père, avocat, dont elle admirait la théâtralité des plaidoiries. Après deux années d’échecs, elle enchaîne avec « une après-midi en langues et littérature », puis deux mois en communication, des tentatives pour entrer à l’INSAS et à l’IAD, deux années en biologie, et enfin un essai raté en radio. Sans filtre, elle raconte ses galères avec un pseudo-détachement qui fait sa marque de fabrique. Ilona jette également un regard sceptique sur son passage dans une école à pédagogie active et évoque abondement sa famille, une cellule déchirée qu’elle n’hésite pas à décrire comme « éclatée au sol ». Si elle se livre à cœur ouvert sur ce qu’elle ne qualifie plus de défaites mais bien d’« expériences de vie », son ode à l’échec ne vire jamais à la thérapie. Pour elle, l’humour n’est pas une catharsis, c’est son métier. Un gagne-pain qu’elle a cherché longtemps, et qu’elle a finalement trouvé. Pour notre plus grand bonheur.

SOPHIE SOUKIAS

15/11, L’Os à Moelle, osamoelle.be & 28/11, Petit Kings, lekings.be

Picks of the month Art & Literature

Buurten met deBuren

NL/ Beter een goede buur dan een verre vriend, dachten de Vlaamse en Nederlandse regeringen, toen ze in 2004 deBuren inhuldigden. Twintig jaar later is het Vlaams-Nederlands Huis nog lang niet einde verhaal, verklapt de titel waaronder het zijn jubileumprogramma vat. Met de leuze uit het eeuwige strijdlied ‘We zullen doorgaan’ van de Nederlandse chansonnier Ramses Shaffy wil deBuren te kennen geven dat het ondanks onmiskenbare uitdagingen niet bereid is de wereld de rug toe te keren. Integendeel, het is net door dialoog, debat, woord en wederwoord dat de Brusselse organisatie een oerdegelijke reputatie als lagelands forum voor cultuur, samenleving en politiek bij

elkaar reflecteerde en discussieerde.

We zullen doorgaan gaat in die zin gewoon, euh, door op het ingezette pad en verzamelt gedurende drie dagen jonge en gevestigde denkers en schrijvers uit Vlaanderen en Nederland rond kwesties als de weerbaarheid van de democratie, de kracht van verzet, digitale arbeidsomstandigheden, alternatieven voor het doemdenken, de bevrijding van het spel, en het recht op een tweede kans. Met een meerstemmig koor dat onder meer bestaat uit

Arnon Grunberg, Amir Bachrouri, Anton Jäger, Jaouad Alloul, Bart Moeyaert, Hind Fraihi, Zindzi Tillot Owusu, Mark Elchardus en Lisette Ma Neza. Blijven buurten! (KS)

WE ZULLEN DOORGAAN 7 > 9/11, verschillende locaties, deburen.eu

Construire autrement

FR/ Que serait un monde sans architecture, des maisons et des espaces à vivre sans architectes, tels que nous les connaissons ? Qu’aurait pu devenir l’architecture, mais qui a finalement été désavoué ? C’est ce qu’explore cette exposition qui retourne dans le lointain passé pour mieux envisager le futur. (GB)

PRE-ARCHITECTURES 6/11 > 30/3, CIVA, civa.brussels

Noblesse oblige

NL/ Alle lof voor de Zuid-Koreaanse Han Kang, maar de echte hoofdvogel schiet je niet af met de Nobelprijs voor de Literatuur. Pas wanneer Passa Porta’s Nobele Prijs op je schoorsteenmantel prijkt, weet je dat je goed zit voor de eeuwigheid. Dit jaar valt die eer de messcherpe Afro-Amerikaanse scifischrijfster Octavia E. Butler (1947-2006) te beurt. (KS)

NOBELE PRIJS: OCTAVIA E. BUTLER 19/11, Passa Porta, passaporta.be

Le choix est femme

FR/ Ce festival rassemble de nombreuses associations bruxelloises engagées pour les droits des femmes et des minorités. On vogue de la soirée d’ouverture avec Rokhaya Diallo, Camille Froidevaux-Metterie, Lisette Lombé et Sabine Ringelheim à des conférences sur les graines, des panels ou des ateliers d’écoféminisme ou de broderie féministe. (GB)

FÉMINISTE TOI-MÊME 8 & 9/11, Tour à Plomb, feministetoimeme.be

Uitwuiffeestje met een open einde

NL/ Na 51 jaar in de hoogste regionen van de Brusselse kunsten trekt Albert Baronian de deur van zijn galerie achter zich dicht. Kan dat gepaster dan met een open einde? Robert Devriendt, de meest filmische der schilders, presenteert er zo één met Fête solitaire uit zijn reeks The missing script Ook zonder scenario weten we dat dit feestje verre van solitair zal zijn. (KS)

ROBERT DEVRIENDT: THE MISSING SCRIPT 14/11 > 21/12, Baronian, baronian.eu

Old and new

EN/ The Kuwaiti visual artist Monira Al Qadiri was born in Senegal, educated in Japan, and is currently living in Berlin. This multifaceted perspective is mirrored in an uncanny artistic hybrid of history, climate science, old myths, and new technologies. (KS)

MEET THE ARTIST: MONIRA AL QADIRI 13/11 & MONIRA AL QADIRI. THE ARCHAEOLOGY OF BEASTS 14/11 > 9/3, Bozar, bozar.be

Powers to the people

EN/ In The Overstory, Richard Powers went deep into the woods. With his latest novel Playground, he takes us to French Polynesia for a dive into the ocean. The American writer and Pulitzer Prize winner comes to Bozar to speak about how, at the intersection of humanity, technology, and nature, he finds the most inspired and thought-provoking words. (KS)

MEET THE WRITER: RICHARD POWERS 16/11, Bozar, bozar.be

Art de vivre

FR/ Pour commémorer le centenaire de l’Art déco, cette exposition invite à découvrir l’art de vivre raffiné de cette époque, dans l’intérieur feutré d’une maison particulière. Avec ses dessins, céramiques, boiseries et ferronneries, ainsi qu’un ensemble de vitraux originaux. (GB)

ECHOES OF ART DECO 15/11 > 25/5, Villa Empain, villaempain.com

Coup de cœur

Kurt Snoekx is editor

Joe Sacco’s comics breathe lived reality

Thirty years after publication, Joe Sacco’s Palestine, a masterpiece of the comics medium, is experiencing a resurgence. For the most hideous of reasons. Hamas’ attack on Israel a year ago and Israel’s subsequent relentless campaign of total destruction in Gaza have made demand for the book soar. Sacco himself calls that lasting popularity “a sorry testament to the enduring tragedy of the Palestinians.” But it could also be seen as a token of appreciation for a book that Sacco really was making up as he was going along. At the time, the Maltese-American journalist and cartoonist was looking for a way to report on his two-month trip to the West Bank and Gaza during the ﬁrst Intifada. He found no better way than to combine his two passions.

DRAWING THE TIMES

That hybrid creation turned into a pioneering work that gave birth to the medium of comics journalism – a medium that the Comics Art Museum is now honouring with an exhibition. What makes Palestine – and Sacco’s entire oeuvre, for that matter – so special are the details, the unaccustomedness and small edges of the observer, the ironic gaze, the heart-felt empathy, the outrage. The dull, everyday misery, the unbearable everyday violence. The time too. The time to show all those aspects of all those lives, and to pay attention to it truly, actually seeing it. In Sacco’s hands, comics journalism is the best of both worlds: images that vividly reveal what lies behind the one-minute snippets in television news, and stories that can only be recorded from mouths that are screaming, starving, protesting, or sometimes just running out of words. What you see is a lived reality. Now tell me that comics are for kids again.

DOCUMENTARY COMICS 19/11 > 6/4, Comics Art Museum, stripmuseum.be

Alexis Langlois signe la comédie musicale de l’année

‘Les chansons de Britney Spears sont bien plus profondes qu’on ne le

pense’

FR À l’heure où une série Amazon Prime revisite les coulisses de Loft Story et que le kitsch des années 2000 revient en force, Alexis Langlois s’apprête à quitter Paris pour ouvrir le festival queer Pink Screens avec Les Reines du Drame, salué à Cannes. Une comédie musicale ultra-pop tournée à Bruxelles sur fond de téléréalité hyper toxique.

Texte & photo Sophie Soukias

Une émission de télé-réalité de type La Nouvelle Star, avec son jury impitoyable symbolisant la noirceur du monde. Des chansons pop dégoulinantes de romantisme (quand Yelle rencontre Lorie et Priscilla), côtoyant un pendant punk survolté (Rebeka Warrior en grande forme). Le son d’un Nokia 3310 résonne. Les Reines du Drame mêle love, trash et humour, tout en multipliant les clins d’œil à l’époque ultra-normative des années 2000, que les trentenaires contemplent avec nostalgie tout en étant soulagés qu’elle soit révolue (si seulement c’était vraiment le cas). L’histoire débute en 2055 avec Steevyshady (incarné par le chanteur Bilal Hassani), un YouTuber au visage hyper-botoxé, qui raconte l’ascension fulgurante de sa star adorée, la diva pop Mimi Madamour (Louiza Aura). Égérie d’une génération rose bonbon, elle avait captivé des milliers de fans en 2005 avant de connaître une chute vertigineuse, aggravée par sa relation chaotique avec l’icône punk Billie Kohler (Gio Ventura). Après sa présentation à la Semaine de la Critique au Festival

de Cannes et récemment au Film Fest Gent, le premier long-métrage d’Alexis Langlois sera projeté pour la première fois à Bruxelles au festival queer Pink Screens, avant sa sortie en salles en février. « Pink Screens est un festival qui me tient à cœur. C’est l’un des premiers à avoir montré mes ﬁlms. »

Comment avez-vous accueilli la nouvelle de la sélection de votre ﬁlm à Cannes ?

ALEXIS LANGLOIS: C’était à la fois une surprise totale et un rêve devenu réalité. Cannes était un lieu où aucun de mes courts-métrages n’avait jamais été retenu. Il y avait à la fois beaucoup d’envie, mais aussi une certaine appréhension. J’avais le sentiment que ce monde n’était pas fait pour moi. Venant d’un milieu ni bourgeois ni cinéphile, j’arrivais avec un film tourné presque uniquement avec des personnes queer. C’était incroyable de voir que ce film qui ne cherche pas forcément à plaire à un certain milieu a finalement séduit.

Les Reines du Drame est une comédie musicale située au début des années 2000.

Comment compose-t-on des chansons pop kitsch façon 2000 en 2024 ?

LANGLOIS: On voulait éviter le pastiche tout en y touchant un peu. J’ai collaboré, entre autres, avec le groupe pop Yelle pour composer les chansons Pas touche et Tu peux toucher. Je leur ai fait écouter Alizée, Priscilla, Milène Farmer, Lorie ou encore Britney Spears. Les textes de ces chanteuses sont parfois tragiques. On tend à s’en moquer, mais on voulait montrer la profondeur et la mélancolie qu’elles contiennent.

La rediﬀusion récente du premier Prime de la Star Academy en 2001 a fait couler beaucoup d’encre, dévoilant une société sexiste et très normative. Vous aviez 12 ans à l’époque, quelle personne étiez-vous alors ?

LANGLOIS: Je regardais plutôt Loft Story que la Star Ac’. L’anxiété m’habitait, avec l’impression de ne pas être à ma place. À la télé, dès qu’on sortait des normes, on risquait des critiques. Mon instinct était donc d’opter pour la discrétion, pour éviter cette violence.

Dans votre ﬁlm, le Youtuber Steevyshady fait référence à Steevy (Boulay) de la première saison de Loft Story (2001), qui a aussi mis du temps à faire son coming-out.

LANGLOIS: Le clin d’œil se limite au nom et aux cheveux peroxydés. Le Steevy de Loft Story était plus introverti que mon Steevyshady. J’ai toujours aimé les personnages atypiques et efféminés, que ce soit dans les ﬁlms ou la téléréalité. J’adore les « folles », comme Steevy dans Loft Story qui l’était à l’époque, moins aujourd’hui. C’est important d’écrire des vrais rôles de folles, même si Steevyshady n’est pas un personnage entièrement positif, ce qui n’a pas plu à tout le monde. Je crois qu’on ﬁnit par l’aimer et par comprendre sa folie.

Son amour fanatique pour Mimi Madamour le rend intrusif et malveillant. Il aurait fallu édulcorer son personnage ?

LANGLOIS: C’est une critique qui a pu arriver à mes oreilles, même si ça n’était pas de façon directe. Mais je suis convaincu qu’on affronte mieux la violence en l’expliquant qu’en la cachant. Steevyshady catalyse la violence du monde, qui le rejette parce qu’il est efféminé et hors-norme.

La relation amoureuse entre les personnages de Mimi Madamour et Billie Kholer est, elle aussi, plutôt toxique. Diﬃcile de s’aimer correctement dans une société qui n’accepte

Alexis Langlois — Naît au Havre en 1989

— En parallèle de ses études d’arts, iel réalise des courts-métrages où iel filme ses ‘copaines’, démons et révoltes

— Le revenge movie De la terreur, mes sœurs ! lui vaut le surnom de « petit prince du trash ». Les Démons de Dorothy remporte le Léopard d’Argent à Locarno en 2021

— Son premier long-métrage Les Reines du Drame est présenté lors de la Semaine de la Critique à Cannes (2024)

Cinéma Alexis Langlois signe la comédie musicale de l’année

pas pleinement l’homosexualité ?

LANGLOIS: Les Reines du Drame parle de personnes qui ressentent des émotions trop grandes pour elles et qui n’arrivent pas à les gérer. Malheureusement, être queer ne nous rend pas exempts de comportements toxiques. Montrer ces comportements c’est une manière de comprendre d’où ils viennent, pour ne plus les reproduire. Dans le ﬁlm, les personnages sont écrasés par le monde hyper normé. Ne pas montrer la violence du monde, ne la fait pas disparaître.

Vingt ans plus tard, est-ce qu’on s’aime mieux ? Des stars de la chanson comme Angèle ne cachent plus leur bisexualité.

LANGLOIS: Il est possible de mieux s’accepter oui, mais tout dépend du milieu dans lequel on évolue. Il y a plus de liberté qu’en 2000, et des espaces pour se retrouver entre personnes queer existent. Mais le monde reste violent, avec des discours sexistes, racistes et queerphobes. Le fascisme progresse partout. Il faut se soutenir et se politiser pour espérer changer encore les choses.

Bilal Hassani, qui incarne Steevyshady, est régulièrement visé par des campagnes homophobes. L’an dernier, un de ses concerts à Metz a même été annulé.

LANGLOIS: Ça s’est passé juste après un clip que nous avions fait ensemble. C’était horrible, des groupuscules d’extrême-droite menaçaient de commettre un attentat lors d’un concert, sous prétexte que le lieu était une église. Sauf qu’elle était désacralisée depuis 400 ans ! Tout ça parce que Bilal ne correspond pas à l’image qu’ils se font de ce qu’est un homme. C’est triste et terriﬁant.

Les Reines du Drame raconte la relation amoureuse, condamnée d’avance, entre la chanteuse pop Mimi Madamour (Louiza Aura) et l’icône punk Billie Kohler (Gio Ventura).

« Être queer ne nous rend pas exempts de comportements toxiques. Il faut pouvoir leur donner une place au cinéma »

Vous teniez à travailler avec Bilal Hassani ?

LANGLOIS: J’adore ce qu’il fait. Sa vidéo sur YouTube racontant son exclusion du collège après la découverte de son homosexualité m’avait bouleversé. Le monde est violent, mais sa façon de parler à sa communauté était magniﬁque. Les YouTubers sont les conteurs d’aujourd’hui, et c’est cette vidéo qui m’a inspiré à faire de lui le narrateur de mon ﬁlm. Il m’a dit en plaisantant qu’il aurait pu devenir un Steevyshady si sa vie avait été différente. Il a ce côté « fan excessif » en lui. Je sais qu’il a campé plusieurs nuits à Bercy pour voir Mariah Carey en concert.

Le titre de votre ﬁlm, Les Reines du Drame, fait écho à ce e passion eﬀrénée.

LANGLOIS: Il renvoie aux drames adolescents et à celles et ceux qui exagèrent des

DE MUSICAL VAN HET JAAR

situations pas si graves, mais aussi aux vraies tragédies de la vie. On est contraints d’exprimer nos émotions d’une « bonne » manière. Je célèbre ces personnes dont les émotions débordent et que le monde moque.

Le ﬁlm a été tourné à Bruxelles. Que retenez-vous de ce e expérience ?

LANGLOIS: C’était excitant, même si la ville est très peu identiﬁable dans le ﬁlm. Ce qui a compté, c’était la rencontre avec la communauté queer bruxelloise. Et le bonheur de pouvoir offrir des rôles à des drag queens talentueuses, comme la gagnante de Drag Race Belgium, Drag Couenne.

Avant sa sortie en février, Les Reines du Drame sera montré au cinéma Palace les 31/10 & 3/11 lors du festival Pink Screens, pinkscreens.org

NL/ De Franse regisseur Alexis Langlois opent het queer filmfestival Pink Screens met het in Cannes voorgestelde Les reines du drame, een in Brussel gefilmde, ultrapoppy musicalcomedy tegen de achtergrond van hypertoxische realitytelevisie. “Ik vier hen die hun emoties de vrije loop laten.”

THE MUSICAL OF THE YEAR

EN/ The French director Alexis Langlois is opening the Pink Screens queer film festival with Les Reines du Drame of Cannes fame, an ultra-poppy musical comedy, shot in Brussels against the backdrop of hyper-toxic reality television. “I celebrate those who let their emotions run wild.”

NOVEMBER 2024

Wed 06/11/24

Thu 07/11/24

KVS Bol

Sat 09/11/24

verschillende locaties

Sat 09/11/24

Kaaistudios

Tue 12/11/24

Wed 13/11/24 Le 140

Fri 15/11/24 Westrand

Sat 16/11/24

Sun 17/11/24

De Kriekelaar

Wed 20/11/24

Thu 21/11/24

KVS Bol

Sat 23/11/24

Hamel

YouYou Group

Hope Needs Action!

Ecopolis 2024

“Traditional Future”

Fernando Anuang’a

Signal

to Noise

Forced Entertainment

Brideshead Revisited

De Warme Winkel

MadDoG

Lydia McGlinchey

Soliloquio

Tiziano Cruz

event passa porta’s noble prize

19.11.2024 | 20:00 –22:00 passa porta bookshop

Brussel

Helpt 24

De Kriekelaar De grootste spaghettislag

Sat 23/11/24

Kaaistudios

Thu 28/11/24

Kaaistudios

Fri 29/11/24

Kaaistudios

Sat 30/11/24

Sun 01/12/24

De Kriekelaar

The Havdalah Cabaret

Shabbes 24/7

De Weiblicher Akt

speelt de ander (v.)

Maatschappij Discordia

Schetsen

en sporen

Maatschappij Discordia

Cavaliers impurs

Latifa Laâbissi ≈ Antonia Baehr

passa porta décerne son huitième prix nobel à l’écrivaine américaine octavia e. butler. un prix qui récompense un·e écrivain·e qui n’a pas reçu le prix nobel de son vivant, mais qui l’aurait mérité. la lauréate de cette édition est octavia e. butler. le temps d’une soirée bilingue pleine d’interventions, la maîtresse de cérémonie eva kamanda et ses invité·es honorent l’écrivaine américaine comme il se doit.

passa porta reikt de achtste nobele prijs uit aan de amerikaanse schrijfster octavia e. butler. de nobele prijs is een onderscheiding die wordt uitgereikt aan een auteur die de nobelprijs nooit won, maar hem wel had verdiend. de laureaat van deze editie is octavia e. butler. ceremoniemeester eva kamanda en haar gasten eren de amerikaanse schrijfster op gepaste wijze.

Picks of the month Film

Godvergeten in Ierland

NL/ Je kan schreeuwen en de sensatie of het pathos opzoeken om een hemeltergende, decennialange mistoestand in de kerk aan de kaak te stellen. Of je kan, zoals Cillian Murphy en Tim Mielants, fluisteren en minstens zoveel indruk maken. Murphy won een Oscar met zijn hoofdrol in Oppenheimer, Mielants regisseerde met Wil een donker oorlogsdrama over Antwerpen tijdens de Duitse bezetting. De twee kennen elkaar van op de set van Peaky Blinders en besloten samen het boek Small things like these van Claire Keegan te verfilmen. In het straatarme en pikdonkere landelijke Ierland van 1985 werkt een zwijgzame kolenhandelaar (Murphy) noest om voor zijn kroostrijke gezin te zorgen en een goed mens

te zijn. Tot hij op een dag in het kolenhok van het klooster op een verwaarloosd meisje stoot dat om hulp smeekt. Het is geen geheim dat het klooster jonge zondaressen opvangt, noch dat je je daar niet mee hoort te bemoeien. Ook niet wanneer je met eigen ogen vaststelt dat het opvangen eigenlijk opsluiten, uithongeren en uitbuiten betekent. Maar kan de kolenhandelaar nog in de spiegel kijken als hij het zo laat? Geruggensteund door de sombere fotografie van Frank van den Eeden – het geheime wapen van Fien Troch en Lukas Dhont – laten Mielants en Murphy je meekijken in de spiegel van de kolenhandelaar. No small thing. (NR)

SMALL THINGS LIKE THESE

IE, BE, dir.: Tim Mielants, act.: Cillian Murphy, Emily Watson, release: 2O/11

Heretic Hugh

EN/ Shaped as he was by charm, clumsiness, and humour, Four Weddings and a Funeral left Hugh Grant stuck with romcoms. Great for his bank account, less so for his career. In Heretic, he stuns as a sinister heretic who lets two missionaries into his house and charms them into a deadly theological discussion. (NR)

HERETIC US, dir.: Scott Beck, Bryan Woods, act.: Hugh Grant, Sophie Thatcher, release: 27/11

Fille de mafioso

FR/ Corse, été 1995. Lesia, 15 ans, est prête à s’ouvrir à l’amour, mais elle est appelée auprès de son père, chef d’un clan mafieux. Une péripétie inattendue les oblige à fuir ensemble. Le Royaume est à la fois un portrait bouleversant d’une relation père-fille et une immersion saisissante dans le monde crédible et angoissant de la mafia. Et tout cela pour un premier film. (NR)

LE ROYAUME FR, dir. : Julien Colonna, act. : Ghjuvanna Benedetti, Saveriu Santucci, Anthony Morganti, sortie : 13/11

Princesse polynésienne

FR/ Frozen a confirmé à Disney que le business des princesses reste rentable, mais qu’au XXIe siècle, elles n’attendent plus passivement leur prince charmant. Vaiana, fille du chef d’une tribu polynésienne est surtout aventurière et navigatrice. Dans Vaiana 2, elle brave les mers d’Océanie, accompagnée du demi-dieu Maui. (NR)

VAIANA 2 US, dir. : David G. Derrick Jr., sortie : 27/11

Te veel pinten, te veel snow

NL/ Barraíocht piontaí le barraíocht snaois Schrik niet als je het straks Iers hoort waaien uit de mond van jonge feestvierders. Ze zullen gewoon onder invloed zijn van de muziek van Kneecap of de energieke film over het ontstaan van de band uit Belfast, die in het Iers rapt over te veel zuipen, snuiven en Engelse bezetters. (NR)

KNEECAP IE, dir.: Rich Peppiatt, act.: Móglaí Bap, Mo Chara, DJ Próvai, release: 20/11

Taxi in Tokio

NL/ Een Franse taxichauffeur doorkruist al negen jaar Tokio in de hoop zijn dochter terug te vinden. Hij wil het net opgeven wanneer ze zijn taxi instapt … en hem niet herkent. Brusselaar Senez bewees met Keeper sterk te zijn in herkenbaar sociaal drama en bevestigde met Nos batailles. Volgt nu de doorbraak? (NR)

UNE PART MANQUANTE BE, dir.: Guillaume Senez, act.: Romain Duris, Judith Chemla, release: 20/11

Here is looking at you, kid EN/ There are two types of people who are looking forward to Here. Those who hope Robert Zemeckis will pull another Forrest Gump out of his sleeve and those who were moved by Richard McGuire’s graphic novel about the futility of man and the majesty of time. Here shows one place, yesterday, today, and tomorrow. (NR) HERE US, dir.: Robert Zemeckis, act.: Tom Hanks, Robin Wright, release: 27/11

Portrait d’une ville

FR/ Le festival du cinéma méditerranéen Cinemamed s’ouvre avec BXL. Un film réalisé par l’écrivain et ex-chorégraphe Ish Ait Hamou, aux côtés de son frère Monir. BXL commence légèrement pour aboutir sur des sujets plus sérieux : les relations fraternelles, les violences policières, les opportunités anéanties, et cette ville souvent incomprise. (NR)

CINEMAMED 28/11 > 6/12, cinemamed.be

Coup de cœur

Niels Ruëll writes about film

Hats off to the BAFF

Are there more ﬁlm festivals in Brussels than the rest of the country? In any case, there are a lot of them. It is not easy for the smaller organisations to attract attention in the shadow of crowd-pleasers like Anima, Pink Screens, or the BIFFF. Therefore, not only should we mention that the Brussels Art Film Festival (BAFF) this year is presenting a great programme. We simply must say it.

The BAFF started in the 1970s when ISELP, the Institut Supérieur pour l’Etude du Langage Plastique, treated Brussels to open-air screenings of films about art in the Egmont Park. Today, it is an indoor, full-fledged festival with films that are enjoyable and understandable even for someone without an art degree.

THANK GOD FOR BANANAS

For instance, I am counting down to Ernest Cole: Lost and Found, a documentary about the South African photographer who was the ﬁrst to share the horror of Apartheid with the world and who paid far too heavy a price for it.

After Lumumba and the James Baldwin film I Am Not Your Negro, director Raoul Peck always gets my attention. Peaches Goes Bananas also seems rather juicy. Not because it is a portrait of the Canadian queen of the electropunk scene who so convincingly sang “Fuck the pain away” but because director Marie Losier has previously amazed with catchy, poetic film portraits of musicians like Alan Vega from Suicide, Tony Conrad, and Genesis P-Orridge. Closer to home, we find Thank God for the Gift: the definitive documentary about Jan Hoet, the charismatic art pope who used stunts and passionate speeches to warm up Belgium for contemporary art. BAFF all over the place. BRUSSELS ART FILM FESTIVAL 13 > 17/11, various locations, baffestival.be

Body horror ﬁlm ‘The Substance’ looks beyond appearances

The monstrosity of beauty ideals

EN Director Coralie Fargeat looks at the beauty ideals that devour women skin and bone and deploys Demi Moore, Margaret Qualley, and a vivid imagination to help her in her mission. It won’t get more outrageous – or more intense and substantive, for that matter – than The Substance in the cinemas of Brussels this autumn.

Text Niels Ruëll

There is no need to speculate where The Substance might be playing at your local cinema. It will be the theatre that people walk out of, unless they are running while screaming, vomiting, or fainting. Or at least, that is what the media are saying in places where the French director Coralie Fargeat’s English-language ﬁlm is already showing. Watching an exuberant bloodbath, a birth through the spinal cord, regurgitating a woman’s breast, devouring a chicken leg by drilling it through your navel, or ten other grotesque tableaux does take strong constitution. But those stories about fainting viewers are in fact misleading. The Substance is a shocker but not a gratuitous one. The Substance has substance.

Fargeat makes her point virtuously, plastically, and hilariously in this feminist body horror ﬁlm that won the Cannes Festival’s screenplay award, and it is a point that concerns everyone. She depicts the insanity and desperation of the violence that insane beauty ideals inﬂict on women using plenty of humour, symbolism, and graphic violence.

ing. The question that never left her is, why is it that we live in a world that traps women in these thoughts?

The French director debuted in 2017 with Revenge, a colourful, excessive rape-andrevenge ﬁlm that gaped at a naked Kevin Janssens the way ﬁlms for decades had been gaping at naked women. As she approached 40, she was overwhelmed by dark thoughts. Even though she studied political science as a feminist, she was crushed by the thought that her life was over because she would never again please, love, watch, or be admired. “I was absolutely convinced that I would be worth nothing once I had reached a certain age. Just as I was convinced that a younger I was worth nothing if I was not slim and had a perfect body. Insane, isn’t it?” she writes in her director’s statement.

FAUSTIAN STING

Every woman she knows has at some point struggled with an eating disorder or violated herself in some other way to meet the impossible ideal image of being perfect, sexy, smiling, thin, young, and beautiful. She has herself experienced frustration at every stage of life. First she was dissatisﬁed with breasts and buttocks, and when that phase was over, the ﬁrst wrinkles started appear-

The Substance recounts the annihilation of Elisabeth Sparkle, an aging Hollywood star who even ends up losing her fitness programme on television to younger talent. An undaunted portrayal with plenty of nude scenes, attention to her body and age, and a brutal transformation into a monstrous creature, place the jaded Demi Moore back in the limelight. The actress who, at the end of the last century, was Hollywood’s number one thanks to films like Indecent Proposal, A Few Good Men, and Ghost would even have a chance at a first-time Oscar nomination. Her Elisabeth Sparkle grabs a Brat-coloured rejuvenating substance in the film. Sue, played by the equally intrepid Margaret Qualley, is born from her spinal cord. Sue becomes a celebrity in no time with her body that lends itself perfectly to shameless hyper-sexualisation. The Faustian sting comes when Elisabeth and Sue must remember that they are one and the same and must switch bodies every other week or else face a gruesome acceleration of the ageing and deterioration process.

FILMING FOR THE BODY

Tyrannised, mocked, diluted, and destroyed; in The Substance, the female body is tested to the extreme. Fargeat thinks in symbols and sees this as an explicit depiction of the violence society inﬂicts on women by mercilessly discarding them once they no longer conform to absurd ideals of beauty. Not that it lets you overthink it. The Substance is more raw, unpolished, nightmarish depiction of existential fears and accentuation of a grotesque, misogynistic, and cruel reality, more deliciously rancid

body horror than political pamphlet or feminist essay. Fargeat does the opposite of what intellectual cinema does. “I ﬁlm for the body, not for the head,” she told the Dutch newspaper de Volkskrant

In doing so, she hints at Alfred Hitchcock’s Vertigo, Stanley Kubrick’s The Shining, places herself in the tradition of body-horror legends David Cronenberg and John Carpenter, and steals stuff from Oscar Wilde’s story The Picture of Dorian Gray with the provocative-satirical venom with which Paul Verhoeven made the infamous Showgirls pole-dance. But her look and drive are feminist.

Like a Julia Ducournau who won the Golden Palm with Titane or a Rose Glass who grotesquely derailed her erotic queer noir Love Lies Bleeding, Fargeat ﬁnds freedom in the horror genre to go full-on for artistic expression. Through disturbing entertainment, ambiguous fun, and lustful excess, she also makes a political and personal statement about the extremity with which women’s bodies are viewed or no longer viewed.

Whether you dare to face the gore or not, this is one of the ﬁlms of the autumn.

The Substance will hit the Brussels cinemas on 6/11 DE MONSTERLIJKE LELIJKHEID VAN

SCHOONHEIDSIDEALEN

NL/ Met de hulp van Demi Moore, Margaret Qualley en een rijke verbeelding expliciteert filmregisseur Coralie Fargeat hoe krankzinnige schoonheidsidealen vrouwen met huid en haar opvreten. Wanstaltiger én intenser dan de feministische bodyhorrorfilm The substance wordt het deze herfst niet in de cinema.

LA MONSTRUOSITÉ DES IDÉAUX DE BEAUTÉ

FR/ Avec le soutien de Demi Moore, Margaret Qualley et une imagination débordante, la réalisatrice Coralie Fargeat dévoile comment les idéaux de beauté consument littéralement les femmes. Vous ne trouverez pas au cinéma cet automne plus intense et plus monstrueux que The Substance, un film de body horror féministe.

KRITICOS \ ARTIST

AGNESKENA \ PHOTOGRAPHER

ROSIE \ PODCASTER

ROSSISTISCHE PODCAST

AXELLE & YACINE \ ARCHITECTS OSTUDUO

TSHIMUNDU & SARAH \ CONTENT CREATOR & PHOTOGRAPHER

BEREN \ ILLUSTRATOR

UNTOLD ASIAN STORIES \ COMMUNITY

YEMA. VISUALS \ GRAPHIC DESIGNER

Photographer Heleen Rodiers pauses for a moment in the city with her ﬁlm camera

Speed is the key. It is one of those Sundays when the sun fails to appear from behind the clouds. The weather invites you to spend an afternoon on the sofa, but I have something else in mind. Brussels recently added a new tram line. Number 10 whizzes from the Military Hospital in Neder-Over-Heembeek all the way to Churchill in Ukkel/Uccle. I feel like exploring the new route to the north-east. From the hospital, tram line 10 passes a new bus depot before diving into the green at breakneck speed. I try to take a photo of the Solvay buildings, but speed is the key. Before I know it, the chemical giant’s site is behind me.

Eat & Drink

5 x Focaccia

FR Appréciée pour sa texture moelleuse et ses saveurs franches, la focaccia s’impose désormais comme une spécialité incontournable aux quatre coins du monde. Bruxelles compris.

Texte Michel Verlinden

Saskia Vanderstichele

1. Monomaniaque

La focaccia, emblème de la gastronomie ligure (région littorale du nord-ouest de l’Italie), trouve ses racines dans les villages côtiers du pays. Ce pain plat, dont le nom dériverait du latin « focus », désignant le foyer où l’on cuisait autrefois, est une véritable icône de la cuisine méditerranéenne. Sa texture souple et aérée est obtenue grâce à une pâte levée composée de farine de blé, d’eau, de sel, et, surtout, d’une solide quantité d’huile d’olive. Chaque région d’Italie l’interprète à sa manière : la Ligurie la préfère simplement saupoudrée de sel et de romarin, tandis qu’en Apulie, elle se pare de tomates fraîches. D’autres régions ont développé leurs propres interprétations, comme la focaccia barese (qui comprend notamment de la pomme de terre) en Apulie ou la schiacciata en Toscane qui est souvent plus ﬁne et plus croustillante que la focaccia classique (la Toscane fait aussi valoir une version sucrée, la schiacciata all’uva préparée avec des raisins noirs et traditionnellement dégustée pendant la saison des vendanges.

À l’instar de la pizza, dans des proportions moindres, la focaccia s’exporte bien, ce sandwich italien est en train de conquérir la planète. Pour preuve, Bruxelles vient de faire place à sa première focacceria: Scopa, un concept qui arrive de Liège. Quand on y débarque un midi, on remarque que l’endroit attire du monde, les clients se succédant les uns après les autres. Le décor ? Il évoque une osteria typique avec son comptoir en bois, ses tables effet marbre et ses murs carrelés. La carte égrène une petite vingtaine de focacce (entre 8 et 12€), passant de « Asso » (mortadelle, grains de pistache et stracciatella) à « Vegan » (crème d’artichaut, courgettes,

aubergines, tomates séchées). Notre choix ?

La « Roma » qui panache porchetta, roquette, pecorino et tomates séchées. L’efﬁcacité est bien présente – on attend quelques minutes seulement pour recevoir le pain – et la générosité est au rendez-vous – impossible de terminer ce sandwich vendu au prix de 10 euros. Les ingrédients ? Ils sont corrects. De la charcuterie, certes industrielle, mais plutôt haut de gamme. On regrette juste un pain qui pourrait être plus huileux.

SCOPA •••

5 rue Jourdan, Saint-Gilles, Instagram : scopa_focacceria

Photos

3. Pérouse

Une dizaine de couverts forestois font la ﬁerté de cette épicerie fourrée jusqu’à la garde. L’adresse s’improvise table sans façon sur le temps de midi. Originaire de Pérouse, Giulia Bevilacqua fait mouche avec des recettes excluant la sophistication, à l’instar de ses rigatoni al pomodoro. Amateur de focaccia ? Ne surtout pas rater sa trop savoureuse version avec des ballekes.

MANGIASEMPRE ••••

196 rue des Alliés, Forest, Instagram : mangiasempre_bxl

4. Gourmet

Des allures de cocktail bar branché et de resto trendy dissimulent la nature sobre de cette enseigne saint-gilloise qui propose de nombreuses spécialités italiennes inspirées. On aime l’entrée qui repose sur des morceaux de focaccia proposés avec de la mousse de ricotta, des zestes de citron, de la marjolaine et des anchois de Cantabrie. À la fois sapide, croustillant et intense.

CIPIACE ••••

49A Parvis de Saint-Gilles, Saint-Gilles, cipiace.be

2. Napoli

Sara Lenzi, une jeune Napolitaine débarquée à Bruxelles, s’est mis en tête de diffuser du bonheur au cœur d’un quartier « gris », celui de la Gare du Midi. Elle propose une excellente focaccia au levain dont la garniture change tous les jours. En général, il s’agit d’un pesto maison (à la mizuna, par exemple), d’un légume et d’une charcuterie (mention pour le carpaccio maison).

ENTRE NOUS ••••

29 rue de Mérode, Saint-Gilles, entrenousbxl.com

5. Bon matin

Régis Recour est un fou du bon pain. Mais pas que. Ce boulanger exerce sa créativité dans une boutique-atelier de 100m2 sur deux niveaux. Si elles ne sont malheureusement pas toujours au menu du jour, ses focaccias à la ﬁgue fraîche, à l’huile de ﬁgue, au gorgonzola et au jambon Cotto di Gioia de Stefano Bettella sont irrésistibles.

MATINAL ••••

6 rue Franz Merjay, Ixelles, matinal.be

Streetlife

Photographer Agneskena scours the streets of Brussels for fashion kings and queens

BLACKMOON

“I like to explore my style through my emotions. I am a giant film buff, I especially like horror and sci-fi movies. I have always been attracted to the style of the bad guys in these types of (animation) films or cartoons. They have had a great influence on my sense of style. But the greatest influence is la sapologie. As I am Congolese, I have always been surrounded by that art of dressing up in Congo. Seeing uncles and aunts dressed in all black, rare Yohji Yamamoto designs has been so instrumental to the way I approach clothes today. I also have my own design studio called BLACKMOON: ATELIER11. It is a space where I can create garments that testify to my love for great design and pay homage to the influences that have made me who I am to the world today.”