‘Gebrek aan burgerzin’
Hondendrollen op straat 24
Brussels nachtleven nog steeds niet veilig 32
De levensinzichten van Rosa Butsi 44
Keramiek verovert de Brusselse kunstwereld
HUIS
Een gedeeld verleden in éen museum
Gratis ingang 7 dagen geopend
Woonexperte Raquel Rolnik fileert de Brusselse woonmarkt
Met de lente steekt ook de paringsdrift de kop op
Hoe Ani de Sovjet-praktijken in Georgië ontvluchtte
05
EDITO
10 IN BEELD Saskia Vanderstichele
12 IN DE KIJKER Wordt de metrotunnel onder het Noordstation via de treinsporen gegraven?
13 BEELDCOLUMN Kim Duchateau
14 EXPO Keramiek schudt zijn imago af van veredeld vaatwerk
20 BIJGEDACHTE PS zet parlement buitenspel in de discussie rond onverdoofd slachten
21 KORT GESPREK Mark Michiels van de Louis Paul Boonkring gaat in gesprek over extreemrechts
24 STADSLEVEN Alle gemeenten worstelen met hondenpoep
28 VOETBALCOLUMN Kiekendraad
29 BIG CITY Wat weten we over de Brusselse spooktrein uit WO II?
30 DE SLAAPKAMER van Vic
32 SAMENLEVING Artémise zet praatgroepen op voor slachtoffers van seksueel geweld
37 SELECT Luanda Casella dropt Elektra in een talentenshow Klein onderhoud BLUAI Eat & Drink Sum Sum De vijf inzichten Rosa Butsi
Voor onze vlot bereikbare nieuwe jezuïetenschool in Molenbeek zoeken wij
15 leerkrachten 1ste graad secundair onderwijs (A- & B-stroom) die samen als warm en gedreven team de school mee vormgeven.
Alle info op www.egied.be
Wij beschouwen diversiteit in ons schoolteam als een meerwaarde en moedigen je aan te solliciteren ongeacht je etnisch-culturele achtergrond, leeftijd, geloofsovertuiging, gender of beperking.
TYLA
BAD GYAL MASEGO BRIHANG
DISIZ MORGAN
STEEL PULSE
NUBYA GARCIA SWING
OSSEGHEM PARK - BRUSSELS
ODUMODUBLVCK
ADEKUNLE GOLD
ACTION BRONSON
FATOUMATA DIAWARA
CHARLOTTE ADIGÉRY & BOLIS PUPUL
ALPHA STEPPA & AWA FALL
ISEO & DODOSOUND SIDIKI DIABATÉ
BUSY SIGNAL
AND MANY MORE...
TEMS
JPEGMAFIA
STIKSTOF
ROMAIN VIRGO
FERRE GOLA
DIKKE
MONONEON
BIGA*RANX
CRISTALE
BRUZZ
Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65
ABONNEMENTEN
Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80
Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393
van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.
OPLAGE
55.000 exemplaren.
ADVERTEREN?
Marlies De Deygere 02-650.10.81
marlies.dedeygere@bruzz.be
DISTRIBUTIE
Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be
ALGEMENE DIRECTIE
Dirk De Clippeleir
COÖRDINATOR MAGAZINE
Maarten Goethals
ARTDIRECTOR
Heleen Rodiers
VORMGEVING
Ruth Plaizier
EINDREDACTIE
Karen De Becker, Kurt Snoekx
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER
Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jill Claes, Jasper Croonen, Charlotte Deprez, Guy Dermul, Mien De Winter, Ine D’Hauwers, Andy Furniere, Michiel Leen, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers)
VERTALING
Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer
FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE
Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Koen Cypers
Flageyplein 18, 1050 Elsene.
BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij
Printing Partners
Paal-Beringen
en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
MELD NIEUWS
Zelf nieuws gespot?
Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws
Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be
VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels
WWW.BRUZZ.BE
Coördinator Magazine
We need to talk about hondenpoep. Bijna één op de twee Brusselaars ergert zich mateloos aan hondeneigenaars die zonder blikken of blozen de uitwerpselen van hun trouwe viervoeter op straat laten liggen (p. 24). Om zoveel redenen valt dat gedrag te misprijzen en publiekelijk te veroordelen. Want in essentie gaat het om egoïstisch en asociaal gedrag. Niet van de hond, die ook maar zijn natuur volgt, maar van het baasje. In het weigeren een drol op te rapen met een zakje of een schepje, zit feitelijk een hele mens- en maatschappijvisie. Eentje met een stuitend gebrek aan respect voor de publieke ruimte en de medemens.
“In het weigeren om een drol op te rapen, zit een hele mens- en maatschappijvisie”
Het lijkt misschien een bourgeois-probleem, maar dat klopt niet. De ergernis over het fenomeen wordt breed gedeeld, en verschillende Brusselse gemeenten worstelen met de aanpak ervan.
De meeste efficiënte, want de meest directe, oplossing blijft nog steeds baasjes aanspreken. Inspelen op hun gêne, wijzen op hun verantwoordelijkheid. Maar dat vergt ballen; het kan al snel escaleren. Toch moet het gebeuren. Natuurlijk kampt Brussel met grotere problemen, maar zeg dat maar eens tegen iemand die net met zijn beste paar schoenen in een verse, zachte hondenvlaai trapte.
FR Il faut qu’on parle des crottes de chien. Quasiment un Bruxellois sur deux est agacé par les propriétaires de chien qui laissent sans scrupules les crottes de leur fidèle quadrupède dans la rue (p. 24). Ce type de comportement est à condamner car il s’agit par essence d’un comportement égoïste et asocial. Pas de la part du chien, qui ne fait que suivre sa nature, mais de son maître. Refuser de ramasser une crotte de chien à l’aide d’un sachet ou d’une pelle cache en réalité toute une vision de l’humanité et de la société, une vision marquée par le manque de respect pour l’espace public et ses semblables. Cela peut sembler un problème de bourgeois, mais c’est faux. L’agacement est omniprésent, et plusieurs communes de Bruxelles peinent à contrer le phénomène. La solution la plus efficace car la plus directe reste de s’adresser aux maîtres. Mais cela demande une certaine audace, la situation peut vite dégénérer. Il faut pourtant le faire. Bruxelles fait bien sûr face à de plus gros problèmes, mais difficile de dire cela à quelqu’un qui vient de marcher les pieds joints dans une crotte de chien toute fraîche.
EN We need to talk about dog poo. Nearly one in two residents in Brussels find dog owners who leave the faeces from their four-legged friends on the street without batting an eyelid (see page 24) upsetting. That short of behaviour should be frowned upon and publicly condemned for many reasons. Because in essence, it is selfish and anti-social. Not of the dog, which is just doing what is natural, but of the owner. The refusal to pick up a turd with a bag or a scoop reveals the way these dog owners view society, with a shocking lack of respect for the public space and fellow human beings. It may seem like a bourgeois problem, but it is not. This upsets most of us and several Brussels municipalities are struggling to find a solution. The most efficient one because the most direct solution remains talking to dog owners. Shaming them and pointing out their responsibility. But that takes balls and it can quickly escalate. But it has to happen. Brussels is, of course, facing bigger problems, but try telling that to someone who just stepped in a fresh, soft dog turd with their best pair of shoes.
‘Natuurlijk moet je de huurprijzen reguleren’
Wereldwijd nemen financiële spelers de woningmarkt over. De Braziliaanse professor en woonexperte Raquel Rolnik, die zonet een leerstoel van Citydev begon, waarschuwt voor de gevolgen daarvan: stijgende huurprijzen en een groeiende dakloosheid. “Die trend is ook in Brussel bezig.”
doorEva Christiaens en Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele
Met haar excentrieke bril, kleurige outfit en levendige optreden is Raquel Rolnik een verschijning waar je niet snel naast kijkt. Zo uitgesproken haar stijl, zo duidelijk is de professor en huisvestingsautoriteit ook als het over haar favoriete thema gaat: de financialisering – de toenemende invloed van financiële markten, financiële instellingen – van de huisvesting in onze steden. Het is een onderwerp waar ze zich een week lang live in verdiept in het kader van een gloednieuwe leerstoel bij Citydev. Rolnik, die naast academicus ook functies bij de VN en het stadsbestuur van São Paulo bekleedde, beperkt zich niet tot
droge analyses, maar neemt ook uitgesproken standpunten in over wat overheden vandaag zouden moeten doen. “Knip de link tussen de woonmarkt en financiële markten door.”
U bent hier nu twee dagen en had ook al heel wat gesprekken met Brusselse woonexperts. Wat zijn uw eerste indrukken?
RAQUEL ROLNIK: Vergeleken met andere Europese steden staat de woonsituatie hier nog niet zo hoog op de agenda. In Londen, Barcelona, Parijs en Amsterdam zijn woningen nog veel minder betaalbaar. Toch zit je ook hier ook met stijgende huurprijzen, met meer mensen die moeite hebben om die huren te betalen. Hier en daar zie ik in Brussel ook tekenen van wat we de
financialisering van de huisvesting noemen.
Wat is dat eigenlijk, financialisering van de huisvesting?
ROLNIK: We hebben in de wereld een grote hoeveelheid kapitaal waar we geen weg mee weten. Van grote bedrijven als Google of Apple, maar ook van overheidsfondsen, private pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen … Dat geld kan volledig vrij circuleren – niet zoals mensen, die botsen op immigratieregels – en het zoekt een parkeerplaats met intrest. Gebouwen en woningen zijn een van de favoriete parkings voor dat geld geworden, omdat ze in principe nooit verdwijnen en ze ook de beste garantie op leningen zijn,
• GeboreninSãoPauloin1956
• Studiesarchitectuuren stedenbouwinSãoPauloen New York
• HoofdplanningbijdestadSão Paulo(1989-1992)
• Nationaalsecretarisstedelijke programma’sBraziliaanse ministerie van Steden (2003-2007)
• VN-rapporteurvoor het rechtop adequatehuisvesting (2008-2014)
• Sinds2015professoraande universiteit van SãoPaulo
waardoor die financiële spelers nog groter kunnen worden. Daardoor moeten de bewoners van steden vandaag concurreren met het globale kapitaal. Guess who wins?
Waar ziet u die tekenen dat de woningmarkt in Brussel financialiseert?
ROLNIK: Wanneer ik een soort van gebouwen zie die er overal ter wereld hetzelfde uitzien, glazen torens bijvoorbeeld, die kantoren maar ook woningen kunnen bevatten. Het zijn producten die in de globale markten verkocht worden en er daarom overal hetzelfde uitzien. Of de opkomst van coliving of grote projecten voor studentenkamers. De komst van zulke grote commerciële huisbazen doet huurprijzen enorm stijgen. Daarnaast heeft een steeds groter aantal mensen moeite om een betaalbare woonst te vinden, vooral arbeiders.
Hoe is die financialisering ontstaan?
ROLNIK: We hebben een paradigmashift meegemaakt rond huisvesting, die begonnen is in de jaren 1970 in het Verenigd Koninkrijk en de VS. Daarvoor was huisvesting in de eerste plaats een deel van het sociale systeem. Gaandeweg verschoof het accent naar huisvesting als een financiële troef. In Wenen, Zweden, Denemarken en in het VK werd vroeger massaal geïnvesteerd in een openbaar huisvestingsbeleid, maar de erfenis daarvan wordt op veel plaatsen vernietigd. In de plaats kwam het geloof dat de markt voor betaalbare woningen voor iedereen zou zorgen. Al wat we nodig hadden was krediet voor iedereen om een woonst te kopen. Veertig jaar later zie je dat de middenklasse zo inderdaad iets kon kopen. Maar een heel groot deel van de bevolking valt buiten dat schema: de jonge generatie om te beginnen. Als je vandaag geen welgestelde familie hebt die je steunt, zal je nooit een krediet krijgen.
Is dat wel een probleem, dat jongeren niet kunnen kopen?
ROLNIK: Op zich niet, maar als er geen alternatief is wel. Iedereen moet het recht hebben op een veilige plaats om te wonen, zonder de dreiging dat je er uitgegooid kan worden. Ook als er iets onverwachts gebeurt in je leven. Het is trouwens geen wiskundig probleem, dat er te weinig huisvesting zou zijn voor te veel mensen.
In Brussel zie je vaker kleinere eigenaars, zijn we dan wel zo kwetsbaar?
ROLNIK: Het klopt dat het eigenaarschap hier traditioneel meer versnipperd is. Maar je ziet een globale trend naar geconcentreerd eigenaarschap, die commerciële verhuurders worden. Binnen de studentenhuisvesting is dat fenomeen heel duidelijk.
Hoe situeert u fenomenen als Airbnb en coliving daarin? In centrale wijken zet die praktijk vandaag druk op de huurmarkt.
ROLNIK: Airbnb is bij uitstek zo’n financiële speler, er zijn ook steeds meer bedrijven die heel veel woningen bezitten die ze verhuren via het platform. Airbnb vernietigt de huurmarkt, vooral in internationale steden die veel toeristen aantrekken zoals Brussel, Barcelona of New York. Lokale huurders die per maand betalen, concurreren met welstellende toeristen die hoge dagbedragen neertellen. We moeten Airbnb sterker reguleren. Dezelfde redenering geldt in grote lijnen voor coliving.
Als een gezin zijn spaargeld in een tweede huis stopt en dat verhuurt, is dat deel van de oplossing of van het probleem?
ROLNIK: Er zijn twee zaken: naast de overname van de grote financiële spelers is er ook een algemene ontmanteling van onze sociale zekerheid aan de gang. In België misschien minder dan elders,
“Als je geen welgestelde familie hebt die je steunt, zal je nooit een krediet krijgen”
maar toch. Het gevolg? Zodra ik maar de kans krijg om een tweede huis of studio te kopen om door te verhuren, dan doe ik dat. Want op die manier zorg ik voor de buffer waar de sociale zekerheid steeds minder voor zorgt. Die kleine verhuurders zijn dus deel van het probleem, maar ik verwijt ze het niet.
Brussel probeert de huurmarkt nu te reguleren. Sommigen vrezen dat kleine verhuurders dan zullen afhaken, omdat het te omslachtig wordt, waardoor je meer concentratie van eigendom krijgt.
Akkoord?
ROLNIK: (Maakt een wegwuivend gebaar) Huurprijzen reguleren heeft altijd veel weerstand opgeroepen, maar we hebben het echt nodig. In New York, the capital of capital, is er een huurregulering sinds de jaren 1970, die ervoor zorgt dat er nog steeds mensen uit de arbeidersklasse in New York kunnen wonen, ondanks alle gentrificatie. De huren zijn beperkt in Los Angeles, San Francisco en New York, en dat had toch geen catastrofale gevolgen? Het is natuurlijk geen magische oplossing voor alles. Als je het huisvestingsprobleem structureel wil aanpak-
Raquel Rolnik: “Vandaag is huisvesting een hoogst individuele kwestie. Als je geen woonst vindt, is het jouw probleem. Je moest maar slimmer zijn of harder werken.”
“Vandaag moeten de bewoners van steden concurreren met het globale kapitaal. Guess who wins?”
ken, moet je de link tussen wonen en de financiële markt doorsnijden.
Hoe doe je dat?
ROLNIK: Coöperatieve vormen van wonen, zoals Community Land Trust, zijn veel minder kwetsbaar voor financialisering. Financiële actoren raken daar niet zomaar binnen. Uruguay stimuleert dat soort structuren al vijftig jaar en het werkt er goed. In het voormalige Joegoslavië werd huisvesting door vakbonden en coöperatieven georganiseerd en had iedereen een levenslang recht op een woonst. Mensen betaalden elke maand een soort bijdrage aan dat systeem, geen huur voor het appartement waar ze woonden. Niet alles was perfect, maar het principe is wel inspirerend.
Moet de overheid meer sociale woningen bouwen?
ROLNIK: Ja. Veel steden die met een grote huisvestingscrisis zitten, proberen dat. Op
veel plekken is die sociale huisvesting lang afgebouwd. Wenen is daarop een uitzondering. Hier was ze nooit echt zo talrijk, om te beginnen.
Behalve dan waar u deze dagen woont, in Watermaal-Bosvoorde. Kent u de tuinwijken daar?
ROLNIK: Ik ben er langsgereden, ja. Het is mooi om te zien dat er na de Eerste Wereldoorlog zo’n boom was van dit soort projecten. Die wilden niet enkel voor huisvesting zorgen, maar ook een soort gemeenschap creëren. Er zijn echte ontmoetingsplaatsen, gemeenschappelijke keukens … Vandaag is huisvesting een hoogst individuele kwestie. Als je geen woonst vindt, is het jouw probleem, jouw persoonlijke mislukking. Je moest maar slimmer zijn of harder werken.
Hoe ziet uw oplossing er nog uit?
ROLNIK: Het is belangrijk om te begrijpen dat huisvestingsbeleid niet enkel over bouwen gaat. Dat is een idee dat de bouwindustrie samen met de financiële sector heeft geïntroduceerd. Het gaat ook om toegang tot bestaande woningen, om regulering van de prijzen. Kijk ook hoeveel gebouwen halfleeg staan, omdat investeerders ze kochten.
Dat is hier onder meer het geval in de hoogste woontoren, Upsite.
ROLNIK: Die vastgoedontwikkelaar is waarschijnlijk heel tevreden, want hij heeft alles verkocht. De vraag is of we huisvestingsbeleid moeten voeren dat de ontwikkelaars gelukkig maakt? Of doen we het voor de bewoners?
Meer over deleerstoelopdewebsite van het Brussels StudiesInstitutewww.bsi.brussels/nl
FR Quand le prixdes loyers et le nombredesansabriaugmentent, ce n’est pasunhasard.«Ilfaut couper le lienentre le marchéimmobilier et les marchésfinanciers », ditlaprofesseureRachel Rolnic,quidénonceunphénomènemondial. L’experteenlogementbrésilienne,que l’on reconnaîtàseslunettesexcentriques et saprésence dynamique,entamesonprofessoratàCitydev.
EN Itisneitheraccidentalnorexceptionalwhen rentsriseandhomelessnessgrows.“Thatis why we need to cutthelinkbetweenthehousingmarket andfinancialmarkets,” says theeccentric BrazilianprofessorandhousingexpertRaquel Rolnik,whojuststartedasChairholder of the InteruniversityChair of theBrusselsStudies InstituteandCitydev.
In beeld door Saskia Vanderstichele
Een hele winter lang is er geboord en gegraven op het Flageyplein, maar vorige week was het dan zover: de eerste van 77 bijkomende bomen staan er. Ze moeten het grotendeels kale plein aangenamer maken, de biodiversiteit bevorderen en verkoeling bieden in een opwarmende stad. De meeste bezoekers van de zaterdagmarkt toonden zich blij verrast met het extra groen. De dame op de foto was sceptischer en vroeg zich af wat naaldbomen op een stadsplein verloren hebben. Het Gewest experimenteert met zuiderse parasoldennen, die beter tegen hitte bestand zijn. Daarnaast komen er vooral inheemse soorten, zoals eik, esdoorn, berk en beuk. KH
Metrotunnel onder Noordstation Ook bovengronds graven ligt op tafel
Er wordt bekeken of de metrotunnel onder het Noordstation niet met een ondergrondse boor, maar van bovenaf via de treinsporen kan worden gegraven.
Elk treinspoor perron per perron demonteren: minister Elke Van den Brandt (Groen) antwoordde het vorige dinsdag bijna terloops op vragen van Défi, PTB, N-VA, Ecolo en MR in de commissie mobiliteit. De partijen wilden een stand van zaken over de werken aan de metrotunnel onder het treinstation. Die liggen al een jaar stil door een onvoorziene waterlaag die maar niet weggepompt raakt. “Ondanks grote pompen was het niet mogelijk om het water voldoende weg te pompen,” zei Van den Brandt in het parlement. “Zo ontstaat er een soort zwembad dat zich snel vult, maar traag leegloopt.” Het water zit grotendeels vast tussen de steunmuren van de spoordijk en een laag klei, waar het moeilijk door kan sijpelen in de ondergrond. Het gaat dus niet echt om grondwater, maar om een laag water daarboven.
Een alternatieve werkwijze dringt zich op. Daarvoor dient bouwheer Beliris volgende week een gewijzigde vergunningsaanvraag in. Beliris is aan zet om een tijdelijke eindhalte voor metro 3 te bouwen onder Brussel-Noord. Tijdelijk, want
het is nog altijd de bedoeling om er later een langere metrolijn richting Evere van te maken. De nodige tunnel zou nu hoger aangelegd worden dan eerst gepland, liet Van den Brandt verstaan in het parlement, tot boven de lastige waterlaag en niet eronder. Maar dan, zei Van den Brandt, gaat “de techniek niet over het boren, maar de treinsporen per perron tijdelijk demonteren”.
Wordt er dan gekeken naar een bovengrondse graafmethode? “Die technische oplossing is ons zeker niet bekend,” reageerde commissievoorzitster Anne-Charlotte d’Ursel (MR) meteen. “Als de sporen ontmanteld moeten worden, zal het treinverkeer dan onderbroken moeten worden?” wilde parlementslid Isabelle Pauthier (Ecolo) weten. De nieuwe oplossing voorziet er inderdaad in dat er gegraven wordt waar er sporen liggen, bevestigde Van den Brandt, want het water zomaar wegpompen, zal niet werken. “We moeten rekening houden met de NMBS, die een kritieke schakel is van het mobiliteitsnet op nationaal niveau,” aldus de minister.
Van den Brandt sprak
weliswaar voorzichtig, toch gaf ze een stuk informatie prijs die bouwheer Beliris zelf nog niet bevestigt. “Wij zullen begin april een gewijzigde vergunningsaanvraag indienen. Tot dan blijft alle informatie over de voorgestelde technieken vertrouwelijk,” zegt Beliriswoordvoerster Elien De Swaef. In die wijzigingsvergunning gaat het alleen om nieuwe werkwijzen, zegt ze nog, niet om precieze budgetten of timing. “De planning wordt nog bestudeerd,” zegt De Swaef.
Geen
Net die onduidelijkheid veroorzaakte vorige maand al ongerustheid bij omwonenden. “Wij hopen dat we geen tweede Stalingrad worden,” lieten de handelaars uit de Brabantwijk toen verstaan, verwijzend naar de Stalingradlaan rond het Zuidpaleis. Daar loopt de werf voor de nieuwe metrohalte
Toots Thielemans grote vertraging op door instabiele ondergrond. Het gaat daar niet om problemen met grondwater, toch is ook daar beslist om van bovenuit te graven.
Moet dat ook aan het Noordstation? Dat voorstel is nog niet op de tafels van spoorwegbeheerder Infrabel of vervoersmaatschappij NMBS beland, zeggen hun woordvoerders. “Er is regelmatig constructief overleg met Beliris, dat bezig is met een studie. Wij wachten dus eerst op hun voorstel, zodat we de mogelijke impact voor het treinverkeer kunnen bestuderen,” zegt Frédéric Petit van Infrabel. “Wij wachten op een concreet voorstel,” zegt Dimitri Temmerman van NMBS, die het bovengrondse verhaal wel al had “horen waaien”.
Welke impact zo’n idee heeft op het drukste treinstation van het land, met 60.000 reizigers
© SASKIA VANDERSTICHELE
liggen de metrowerken al stil door een onvoorziene waterlaag die niet weggepompt raakt
60.000
reizigers telt Brussel-Noord elke dag. Dat maakt het tot het drukste treinstation van het land
per dag, valt nog af te wachten. Net door die grote impact wil Van den Brandt “vermijden dat we stappen overslaan om toch maar niet te veel tijd te verliezen,” zei ze in het parlement. “Daarom laat ik zulke zaken liever meermaals nagaan om er zeker van te zijn dat we het goed aanpakken.” De aangestelde studiebureaus konden bij onze redactie niet afzonderlijk reageren.
Timing onbekend
Volgens de originele planning had de metrotunnel onder het Noordstation volgend jaar klaar moeten zijn. Dat dat niet zal lukken, is inmiddels duidelijk, maar de exacte vertraging blijft onbekend. “We weten ook niet precies wanneer die analyses klaar zullen zijn,” zegt Elien De Swaef. “Die zijn bezig.” Federaal minister Karine Lalieux (PS), bevoegd voor Beliris, geeft geen bijkomende reactie.
“Je vraagt je af hoe men dit dossier aan het beheren is,” reageert de Brusselse N-VA. “Het ontbreekt aan elke sense of urgency en transparantie.” De partij MR vraagt dan weer een arbitragecommissie met experten om zich over het hele metrodossier te buigen, want ook aan het Zuidpaleis lopen de kosten en vertraging op. “Bouwbedrijven en stabiliteitsbureaus profiteren meer van dit project dan de gebruikers, dat is het drama,” zei Isabelle Pauthier in het parlement.
Minister Van den Brandt wil naar eigen zeggen geen timing vooropstellen om te vermijden dat ze die later zou moeten bijstellen. “Het hoeft geen betoog dat op deze manier het draagvlak bij de buurtbewoners en bij alle Brusselaars in het gedrang komt, ook voor nieuwe bouwprojecten,” erkent ze. “De MIVB en ik stellen alles in het werk om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen.” Bij de MIVB is de reactie kort. “Wij wachten nog op de nieuwe planning,” klinkt het.
EVA CHRISTIAENS
Keramiek schudde zijn imago af van veredeld vaatwerk. Vandaag vormt het een heuse kunststroming die vooral in Brussel floreert en die steeds meer critici, galeries en andere kunstenaars zoals Nick Cave intrigeert. “Keramiek vormt een tegengewicht voor de technologische revolutie.”
door Mien De WinterEen ochtend tijdens de lockdown in 2021. Zanger en getormenteerde ziel Nick Cave stapt uit bed en voelt een onverklaarbare drang om iets te maken uit klei. Hij weet zelfs meteen wat: een bloedrood beeldje van de duivel, symbool voor alle kwaad in de wereld. Wat destijds begon als een impuls, eindigt drie jaar later in een serie van zeventien keramieken figuurtjes die het leven van de duivel vertellen: van kind tot gezworen antichristus, vormelijk gebaseerd op de populaire Staffordshirefiguurtjes uit de achttiende eeuw, en qua grootte en opstelling ideaal om tegen de open haard te zetten als versiering. De reeks The Devil - A Life valt vanaf 5 april te zien in Elsene, in de kunstgalerie van Xavier Hufkens.
Cave, zelf een creatieve duivel-doet-al, had perfect ook gepast in Ceramic Brussels, de internationale kunstbeurs die in januari voor de eerste keer plaatsvond in Thurn & Taxis. Ceramic Brussels toonde het werk van meer dan zestig galeries, instellingen en belangrijke spelers in de keramiek, aldus de aankondiging. De beurs kreeg meteen dertienduizend bezoekers over de vloer –een gigantisch succes. Zelfs zonder Cave.
En als Cave ooit lessen wil volgen in La Cambre (‘ter Kameren’) zal hij zich moeten haasten voor de inschrijvingen. “Toen ik in 2006 startte met lesgeven, werd er gesproken over het sluiten van de werkplaats, de laatste plek in Franstalig België waar iemand dit ambacht nog kon studeren”, aldus Caroline Andrin, hoofd van de keramiekafdeling. Vandaag zitten de lessen propvol. “Met twintig leerlingen, verdeeld over de vijf studiejaren. Meer kan de infrastructuur voorlopig niet aan.”
Met andere woorden: is keramiek hot? The new kid in town? The next big thing in de kunst en in Brussels als hotspot voor nieuwe culture tendensen?
Ja, zegt Jean-Marc Dimanche volmondig. Hij is samen met Gilles Parmentier de
Nick Cave maakte tijdens de lockdown zeventien keramieken figuurtjes die het leven van de duivel vertellen. Vanaf 5 april zijn ze te zien in de kunstgalerie Xavier Hufkens.
NICK CAVE © COURTESY THE ARTIST AND XAVIER HUFKENS, BRUSSELS
oprichter van Ceramic Brussels. “Keramiek vormt een tegengewicht voor de technologische revolutie,” zegt Dimanche. “De mens wil weg van al die schermen en iets creëren met zijn handen. Tegenwoordig zie ik jonge mensen breien op de metro in Parijs, dat zou in de jaren 2000 nooit gebeurd zijn.”
Ja, zegt ook Jonas Moënne. De FransBelgische kunstenaar geeft les op de academie in Anderlecht, en was een van de drie Brusselse laureaten voor de Art Prize die op Ceramic Brussels uitgereikt werd. “De mensen die mijn lessen volgen, zoeken
“De mens wil weg van al die schermen en iets creëren met zijn handen”
Jean-Marc Dimanche Oprichter Ceramic Brussels
een vorm van onthaasting. Keramiek verplicht de kunstenaar om traag te gaan, het geeft betekenis aan de tijd. Zelf ben ik vooral begeesterd door de kracht van het vuur. Ik meng materies met elkaar en de vlam verenigt die tot een nieuw object. Ik vind het fascinerend: die overgang van natuur naar cultuur.”
Dus ergens mag het niet verbazen dat net Nick Cave – een kunstenaar die zichzelf altijd tracht opnieuw uit te vinden – precies nu met keramiek tentoonstelt. “Het is representatief voor de algemeen toegenomen interesse in het materiaal,” bevestigt Andrin. “Bovendien: zijn fascinatie voor beeld en fotografie, en kleur en schilderkunst komt erin samen. Ook de retour naar kitsch is momenteel de bon ton in de kunstwereld.”
Het klassieke keramiek kent iedereen: vazen, kopjes en borden. Later maakte het zijn intrede in de designwereld met meer decoratieve, verfijnde objecten. De kunst-
Kunstenaar Jonas Moënne. Op de foto rechts zijn werk ‘Les Kakis de Monique’.
© GEOFFREY FRITSCH“Ik verwerk klei van de werken in de Stalingradlaan, samen met porseleinen afval van het Brusselse atelier Frisbee”
Jonas Moënne
Kunstenaar
wereld daarentegen hield de boot lang af, want zag keramiek toch vooral als een ‘vrouwenhobby’ – een gemeenzame term in het wereldje. Maar dankzij pioniers zoals de Belgische Johan Creten verovert het langzaam een plaats aan het pantheon. “Het gaat om werkelijke kunst,” zegt ook Dimanche. Kunst, als in: een uiting van een dieperliggende visie, die – eenmaal gematerialiseerd – de blik van de toeschouwer vangt, ontreddert, fascineert, moeilijk nog maar loslaat.
Op Ceramic Brussels konden bezoekers bijvoorbeeld een mythische, in goud en zwart bewerkte buffel zien, of sjamaanachtige figuren, even groot als een normale mens, of een zilveren skelet dat aan de muur hing – de dood als een soort blinkend concept. Of, zoals Dimanche het weldadig verwoordt: “Keramiek levert diverse kunst op: van bruut tot kleurrijk, van muurstukken tot barok of mozaïek, alles kan.”
Dimanche: “Kunstenaars gebruikten keramiek vroeger vooral om schetsen voor hun bronzen beelden in uit te werken, het werd niet als nobel materiaal beschouwd. Dat veranderde voor het eerst met Picasso, die op latere leeftijd voor de charmes van keramiek viel. Met zijn expositie in 1948 van meer dan honderd beschilderde objecten, schalen en schotels – momenteel een selectie van te zien in het Royal Delft
Museum – introduceerde hij keramiek in de kunstwereld.”
De associatie met vaatwerk roept nog een ander idee op: dat van kwetsbaarheid. “Iedereen liet al eens een bord vallen, dat uit elkaar barstte. Daarom zien velen keramiek als fragiel.” Maar dat klopt volgens Dimanche niet. “Tegen bronzen figuren kan natuurlijk niets op. Maar tegelijk vinden we nog steeds goed bewaarde keramieken stukken terug uit de oudheid. Het kan dus de tand des tijds doorstaan.”
Van keramist naar artiest
Speelde lange tijd ook in het nadeel: de geslotenheid van het wereldje. Waar andere kunstvormen de wereld wilden veroveren, werd keramiek traditioneel enkel getoond in gespecialiseerde galeries en biënnales, zegt Andrin. Iets dus voor de fijnproevers. “Het bleef daardoor erg afgesloten van andere tendensen en ontwikkelingen.”
Daarom heeft Andrin van La Cambre naar eigen zeggen “bewust” de deuren geopend voor andere departementen. “Om uit die kleine wereld te kunnen treden.”
Daarnaast richtte ze ook European Ceramic Art & Research Team (Ecart) op, een netwerk van scholen in Europa. Die internationale samenwerking helpt niet alleen bij de uitwisseling van kennis en kunde, het zorgt ook voor extra interesse in
de opleiding. “Ik ben nog opgeleid als keramist, de huidige generatie wordt gevormd als artiest. Dat is een fundamenteel verschil. Studenten denken over de grenzen van het medium heen en leren niet enkel keramiek te maken, maar ook te reflecteren in hun werk over de wereld van vandaag.”
Kunstenaar en Brusselaar Antoine Moulinard is een goed voorbeeld van die vernieuwde aanpak. Hij sleepte op Ceramic Brussels een prijs in de wacht met zijn project ‘L’effet du Logis’, een interieur uit keramiek dat een safe space vormt voor vijf bekende figuren uit de folklore: een fee, een vampier, een weerwolf, een heks en – ook hier blijkbaar – een duivel. “Met mijn kunstwerk wil ik kritisch nadenken over hun rol,” zegt Moulinard. “In hoeverre hebben ze zeggenschap over wat ze zijn? Velen zien ze enkel als de slechterik, maar klopt dat wel? Wie zijn die figuren echt? Ik maak hiermee de parallel naar de lgbtqia+ wereld die nog vaak moet strijden om aanvaard te worden.”
De keuze om te werken met keramiek ontstond eerder per toeval voor Moulinard. “Na een mislukte stage in de modewereld koos ik voor de eerste beste stage die nog beschikbaar was. Ik kwam terecht bij Emile Degorce-Dumas, een geniale plastisch kunstenaar en keramist.” Moulinard spreekt, ondanks het lukrake
© JOSÉPHINE DESMENEZvan de ontmoeting, over een revelatie. En vooral het maakproces intrigeerde, zegt hij. “Wat in de voormiddag nog een stuk klei was, verandert tegen de namiddag in een afgewerkt product.”
Wie daarentegen snel wil gaan, zal hoogstwaarschijnlijk mislukken. “Het hele proces neemt wel wat tijd in beslag: van boetseren tot drogen, van een eerste keer
bestaan van het homohuwelijk te vieren, maak ik momenteel liefdesgedichten in keramiek in opdracht van de Stad Brussel. Ik verwerk klei van de werken in de Stalingradlaan, samen met porseleinen afval van het Brusselse atelier Frisbee. Het zal mijn eerste werk in de publieke ruimte worden. Twintig jaar geleden zou zo’n bestelling minder evident geweest zijn, al
“Vandaag zitten onze lessen propvol. Met twintig leerlingen, verdeeld over de vijf studiejaren”
Caroline Andrin Hoofd keramiekafdeling La Cambre
bakken tot kleuren en email aanbrengen.”
Vooral dat laatste noemt Moulinard “een creatief proces waar veel technische kennis bij komt te kijken”. Dan wordt het beeld een laatste keer gebakken op hoge temperatuur.
Bescheiden budgetten
In de ogenschijnlijke eenvoud van keramiek ligt volgens Andrin ook de aantrekkingskracht bij het grote publiek. Een pak klei kopen in een hobbywinkel, en iedereen kan beginnen. “Vooral tijdens de lockdowns ging het hard. Toch vergt het best wat oefening om tot een mooi stuk te komen. Ik ben dan ook niet verwonderd het vol staat met ovens en draaischijven op de tweedehandsmarkt.”
Voor Jonas Moënne, een opkomende naam, is de band met keramiek geen modefenomeen, maar diep persoonlijk. Hij groeide op in de Franse Alpen en zijn overgrootvader verkocht klei als een bron van inkomsten. “Van het een kwam bijna onvermijdelijk het ander. Ik ben een man van de aarde, niet van de stad.” Zijn band met de natuur is erg tastbaar in zijn werk ‘Les filles de Tara’, in de oven gebakken minuscule nestjes van de metselwesp. “Ik had niet verwacht dat de nestjes de hoge temperaturen van 1.000 à 1.200 graden zouden overleven, maar het lukte toch. De natuur is in dit werk de kunstenaar, ik ben de vakman die het afwerkt.”
Moënne kwam desondanks toch in Brussel terecht, en werkt nu vooral veel met recupmaterialen. “Om het twintigjarige
blijven de budgetten voor keramiek, in vergelijk met andere kunstvormen, eerder bescheiden.”
Ter vergelijking: op Ceramic Brussels werd een historisch werk van Johan Creten voor meer dan 65.000 euro verkocht. Een mooi bedrag, maar eerder bescheiden in vergelijking met de miljoenen die geboden worden voor de Vlaamse Meesters. Volgens een rapport van Artprice steeg de prijs van hedendaags keramiek afgelopen tien jaar amper, wat uitzonderlijk is op de kunstmarkt. Werk kopen van bijvoorbeeld de Brit Grayson Perry – die in 2003 de Turner Prize won – kan vanaf 200 euro tot 1.300 euro.
FR La céramique s’est débarrassée de son image de vaisselle raffinée. Elle constitue aujourd’hui un vrai mouvement artistique qui prospère particulièrement à Bruxelles et intrigue de plus en plus de critiques, de galeries et d’autres artistes, comme Nick Cave. « La céramique est un contrepoids à la révolution technologique. Les gens veulent s’éloigner des écrans et créer quelque chose de leurs mains. Je vois des jeunes tricoter dans le métro à Paris, chose impensable il y a vingt ans », dit Jean-Marc Dimanche, cofondateur de Ceramic Brussels.
Overvolle klassen, internationale beurzen, meer maatschappelijke waardering, lichtjes hogere verkoopsprijzen, lovende critici, her en der projectsubsidies: keramiek doet het goed, en lijkt meer dan ooit de wind in de zeilen. Maar wat brengt de toekomst?
“Ik ben optimistisch,” zegt Dimanche. “De sector zit nog maar aan het begin van de golf. In de scholen studeert momenteel een nieuwe generatie af die de komende vijftig jaar van zich zal laten horen. Ook de materialen en de ovens in de scholen zijn intussen aangepast aan de nieuwe instroom. Kijk, ik volg de scène al een kwarteeuw en soms gebeurt het nog dat ik voor een stuk sta waarvan ik amper kan geloven dat het om keramiek gaat. Tot ik het aanraak.”
Toch kent die toekomst één grote uitdaging – en die uitdaging ligt net in de essentie van het vak: de materialen. In het makingsproces. “Op het eerste gezicht lijkt keramiek een ecologische manier van werken, onder andere door het gebruik van klei,” zegt Andrin. “Maar toch één kanttekening daarbij: het bakken op hoge temperatuur vergt veel energie. Daarnaast worden toxische stoffen gebruikt voor het glazuren van de stukken, en sommige kleuren zoals kobaltblauw worden gemijnd in Afrika, waar kinderarbeid aan te pas komt. De sector en de kunstenaars moeten bij die realiteit stil staan. Dat valt onder hun verantwoordelijkheid.”
De reeks The devil – a life van Nick Cave is vanaf 5 april te zien in Elsene, in de kunstgalerie van Xavier Hufkens. Lees er meer over in BRUZZ Select van de maand april.
EN Ceramics has rid itself of the image as refined tableware. It has transformed itself into a veritable art movement, in particular in Brussels, and is intriguing more and more critics, galleries, and artists such as Nick Cave. “Ceramics are a counterweight to the technological revolution,” says Jean-Marc Dimanche, co-founder of Ceramic Brussels. “Many want to look up from their screens and create something with their hands. Nowadays I see young people knitting on the metro in Paris, that would never have happened 20 years ago.”
Expo Keramiek verovert de Brusselse kunstwereld
Een oase om te leren, te groeien en te stralen in het hart van Brussel!
De Hoofdstedelijke Basisschool De Zennestraal opende haar deuren op 1 september 2023 in de vijfhoek van Brussel. Onze school startte met drie klassen en zal geleidelijk aan uitgroeien tot een voltallige basisschool.
We zijn een kleinschalige, familiale school met aandacht voor de eigenheid van elk kind. We vormen een verlengstuk van de thuisomgeving en zien onze ouders als belangrijke partners om samen school mee te maken.
We werken vanuit een ontwikkelingsgerichte bril, we doen sterke ervaringen op met onze kinderen en gaan hiermee verder aan de slag in onze klassen.
Als school maken we duurzame keuzes en zetten we meertaligheid in als troef! We groeien geleidelijk aan verder uit en zoeken enthousiaste collega’s om ons fantastisch team te versterken!
Zennestraat 82, 1000 Brussel sec.dezennestraal@brucity.education dezennestraal.brussel.be dezennestraal
Steven Van Garsse
Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel
“De PS is, laten we hopen, meer dan een partij van moslims”
Het zit er weer bovenarms op in de Brusselse regering. Donderdag stond de langverwachte codex voor het dierenwelzijn op de agenda van de ministerraad. Tot een goedkeuring kwam het niet. Niet dat de PS het niet eens is met de tekst. Die is al twee keer goedgekeurd.
Maar minister-president Rudi Vervoort, of moeten we zeggen PS-voorzitter Ahmed Laaouej, wil niet dat de tekst naar het parlement gaat. Er bestaat dan immers het risico dat er een amendement komt, bijvoorbeeld van oppositiepartijen MR of N-VA, om in de codex het verbod op onverdoofd slachten in te schrijven. De PS heeft haar rekening gemaakt. De kans dat zo’n amendement het haalt, is tamelijk groot. Om dat te begrijpen moeten we terug naar juni 2022. Toen al werd er gestemd over zo’n verbod. Op enkele stemmen na haalde dat het niet. Het betekende een overwinning voor de PS, maar het had tegelijk ook een hoogst ongemakkelijk kantje.
Voor het eerst in ons land was er een stemming over een belangrijk ethisch onderwerp met in de verschillende regio’s van ons land een andere uitkomst. Vlaanderen en Wallonië, waar nota bene dezelfde meerderheid aan de macht is als in Brussel, hebben wel een verbod op onverdoofd slachten goedgekeurd.
De PS verwees nogal makkelijk naar de andere bevolkingssamenstelling om dat wezenlijke verschil in
wetgeving te verantwoorden. Maar de Brusselse PS gaf daarmee vooral toe dat ze de moslimbevolking niet voor het hoofd heeft willen stoten en dat religie voorrang krijgt. Het is een opmerkelijke wending in de geschiedenis van de ooit heel vrijzinnige PS.
Vrijheid van godsdienst
Maar terug naar de regeringscrisis. Vandaag zijn we 2024, en is de situatie anders dan in 2022. En wel om drie redenen.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft onlangs geoordeeld dat een verbod op onverdoofd slachten niet in strijd is met de vrijheid van godsdienst. Het is proportioneel en gerechtvaardigd. Eerder zeiden Europees Hof van Justitie en het Grondwettelijk Hof al hetzelfde. Er waren in 2022 ook parlementsleden die zich onthouden hebben of tegen een verbod hebben gestemd omdat ze vonden dat het verbod op onverdoofd slachten
Een verbod op onverdoofd slachten is er wel in Vlaanderen en Wallonië, maar niet in Brussel. © SS
ingebed moest zijn in een ruimere codex voor dierenwelzijn. Die is er nu. En dan zijn er nogal wat parlementsleden vervangen door andere, bij de verschillende partijen. Omdat elk parlementslid in principe vrij kan stemmen over een eventueel verbod op onverdoofd slachten, kan een finaal resultaat zeker in het voordeel van de dierenrechten kantelen.
Dat de Parti Socialiste, met haar weigering om de dierencodex goed te keuren, het parlement buitenspel zet, is in feite ongezien voor een partij die de democratie hoog in het vaandel draagt. Dat de partij een regeringsbeslissing afblokt uit schrik voor een parlementaire
stemming is al helemaal onbegrijpelijk. Het is niet alleen een zwaktebod, Ahmed Laaouejs redenering is ook kortzichtig.
Gevaarlijke gok
Één, de volgende legislatuur komt het verbod op onverdoofd slachten sowieso weer op het bord van regering of parlement. En twee: het is nog maar de vraag of kiezen voor het onverdoofd slachten, maar tegelijk tegen een codex voor dierenwelzijn, een electoraal lonende strategie is. De PS is, laten we hopen, meer dan een partij van moslims. Net zo goed kan deze houding een deel van het PS-electoraat afstoten.
Door deze openlijke weigering om de codex voor dierenwelzijn goed te keuren, belandt het onverdoofd slachten als vanzelf in de kiescampagne. Voor een partij die kan scoren met koopkracht en gelijke kansen is dat een gevaarlijke gok.
Kort gesprek Mark Michiels van Brusselse Louis Paul Boonkring
‘We leggen de verborgen kant van extreemrechts bloot’
‘Extreemrechts, nee bedankt’, een campagne die eind jaren 1990 werd opgezet om de opmars van het Vlaams Blok in Brussel te stuiten, is helemaal terug van weg geweest.
De Louis Paul Boonkring zal in aanloop van de verkiezingen op markten en andere publieke plaatsen het gesprek aangaan met de kiezers en hen ervan proberen te overtuigen om niet voor extreemrechts te stemmen.
We geloven dat extreemrechts een gevaar is voor onze samenleving, en al zeker in een superdiverse stad als Brussel,” stelt Mark Michiels (Louis Paul Boonkring). “We begrijpen dat mensen soms genoeg hebben van de problemen – want die zijn er wel degelijk –maar ze willen soms voor de simpele oplossingen gaan. Met die mensen willen we de dialoog aangaan. We tonen dat extreemrechts een verborgen kant heeft. Het Vlaams Belang is erg geslepen en probeert zich salonfähig te maken, maar daardoor weten veel mensen niet waar ze echt voor staan.
Jullie hebben een krant gemaakt en geven vormingen hierover, zodat wie wil hierbij kan aansluiten, maar in Brussel gaan jullie zelf op pad. Is extreemrechts hier een probleem? We horen dat het Vlaams Belang met het Franstalige extreemrechtse Chez Nous een afspraak heeft gemaakt, zodat het Vlaams Belang het terrein voor zich heeft in Brussel. En dat ze een tweetalige campagne zal voeren, om Franstaligen voor zich te winnen. Dus, ja, ik denk dat we ons ook in Brussel zorgen moeten maken. We riskeren in een patsituatie te komen zoals in 1999 toen commissaris Johan Demol op kwam en de Brusselse instellingen dreigde te blokkeren.
Wie willen jullie bereiken?
We mikken op de tussengroep, niet op de hardliners. Mensen die nog twijfelen. We denken dat Covid bewezen heeft dat mensen nood hebben aan solidariteit en verbondenheid en openstaan voor dialoog. We doen dat niet met het vingertje, maar we luisteren en gaan vervolgens het gesprek aan.
Is zo’n gesprek op de markt geen druppel op een hete plaat?
We horen dat ook: dit haalt niets uit, je kan het Vlaams Belang maar beter mee later regeren, maar dan moet je maar naar Italië kijken om te zien wat er gebeurt. Daar worden elke maand wetten gestemd die de democratie ondermijnen. Anderzijds zie je in Duitsland grote manifestaties tegen extreemrechts. Het verzet bewijst er wel degelijk zijn nut.
Vlaams Belang heeft ook al meteen parlementaire vragen gesteld over onze actie, in een erg intimiderende stijl. Wat toont dat deze actie hen wel degelijk dwars zit. SVG
Het begin van de lente, dat betekent ook: kattentijd. Goed mogelijk dat je in deze periode uit je slaap gehouden wordt door het aanhoudende, klaaglijke gejank van katten in een nabije tuin of park. Maar wat is kattentijd nu eigenlijk?
door Michiel Leen“Mijn vrouw en mijn kat zijn allebei krols, het valt me moeilijk ze rustig te houden,” zong Jan De Wilde al in zijn ‘Lentelied’. Met het botten van de bomen maakt de paringsdrift zich meester van onze katten.
“Bij seksueel intacte katten gaan de hormonen opspelen,” zegt ‘katviseur’ Benjamin Jacobs. “Kattinnen maken zich op om seksueel bejegend te worden door de katers. Ze zetten urinesporen uit om katers te lokken. Ook de katers gaan ‘sproeien’, om wijfjes en concurrenten te waarschuwen.”
De nachtelijke Katzenjammer die zo typerend is voor dit seizoen, is het werk van krolse vrouwtjeskatten. “Ze weten met zichzelf geen blijf en lokken met hun gejank de mannetjes.”
Ben je zelf baasje van een huiskat, dan hou je ze in deze periode best een beetje extra in de gaten. “Normaliter is je kat gesteriliseerd of gecastreerd en zal ze dus niet het typische krolse gedrag vertonen. Als je een buitenkat hebt, hou er dan wel rekening mee dat de nachtelijke uitstapjes van de seksueel actieve katten tot meer territoriumconflicten kunnen leiden. Je kat kan dus thuiskomen met schrammen of wondjes. Meestal zonder veel erg.”
“Bij de overgang van winter naar zomer worden katten sowieso actiever,” gaat Jacobs verder. “Of ze nu gecastreerd zijn of niet maakt niet veel uit. Katten zijn hoofdzakelijk schemerdieren, die het actiefst zijn bij zonsopgang- en ondergang. Als het vroeger licht wordt en langer licht blijft, zullen ze meer activiteit vertonen dan tijdens de donkere wintermaanden.”
Is je vrouwtjeskat niet gesteriliseerd, dan zul je wel rekening moeten houden
• De kat is een van de oudste huisdieren van de mens. Een volwassen kat weegt 4 à 5 kilo
• Een op de vijf Brusselse huishoudens heeft minstens één kat. Daarmee laten ze honden (8% van de Brusselse gezinnen heeft er een) ver achter zich qua populariteit
• Het stripfiguurtje ‘Le Chat’ van Philippe Geluck maakte zijn debuut in Le Soir in 1983
met de kans op ‘gezinsuitbreiding’. De draagtijd van een kat bedraagt zo’n 65 dagen en een nestje bestaat meestal uit drie of vier kittens. Als je bedenkt dat een huiskat meerdere nestjes per jaar kan baren, dan begrijp je ook dat instanties er alles aan doen om de (zwerf)kattenpopulatie onder controle te houden. ‘Kattentijd’ is ook voor de asielen een drukke periode.
“Elk voorjaar worden er in Brussel nieuwe kittens geboren, en verloren katten gevonden in asielen,” zegt Ludivine Nolf van Veeweyde. “Het is erg moeilijk voor ons om de herkomst van die katten te achterhalen en hun eigenaren te vinden, omdat 95 procent van die katten niet geïdentificeerd is met een microchip. De meerderheid van de katteneigenaren is wat dat betreft niet wettelijk in orde. Zodra het mooi weer wordt, de dagen langer worden, gaan de katten wandelen en de omgeving ontdekken, wat resulteert in dekkingen en geboortes in mei-juni. Tel daar nog bij dat baasjes op vakantie gaan, en alle asielen zijn tegen de zomer verzadigd. Elke zomer hebben we te maken met tien tot vijftien verzoeken voor achtergelaten katten per dag, die we moeten afwijzen wegens ruimtegebrek. Dat kan allemaal voorkomen worden. Onze boodschap is dan ook: laat je katten steriliseren of castreren en identificeren door je dierenarts. Verschillende gemeenten bieden hiervoor financiële steun.”
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel
Hondenpoep op straat stoort zowat elke Brusselaar, maar de aanpak staat niet overal even hoog op de prioriteitenlijst. De Stad Brussel zet sinds kort wel in op specifieke vuilnisbakken voor de viezigheid.
Na een testfase koopt de stad er vijftig nieuwe aan. “De strijd tegen hondenpoep is vooral een zaak van opvoeding.”
door Andy Furniere illustraties Delphine FrantzenHondenpoep op Brusselse stoepen, het is een strontvervelend probleem, dat heel wat frustraties uitlokt. Ook bij hondeneigenaren zelf, zo blijkt wanneer we Charlotte Liborius aanspreken tijdens haar wandeling met hondje Vigo – genoemd naar acteur Viggo Mortensen –langs de vijvers van Elsene. “Ikzelf ga nooit de deur uit zonder dit,” zegt ze, zwaaiend met een hondenpoepzakje, “maar dat geldt duidelijk niet voor iedereen, want er liggen overal in Brussel drollen.”
Liborius woont al twaalf jaar in Brussel, maar kan vergelijken met de situatie in haar geboorteland Denemarken. “Daar heb je dit probleem veel minder. Ik kom zelf uit de buurt van Kopenhagen, waar je gratis zakjes kan krijgen, maar ik vind niet dat de belastingbetaler daarvoor moet opdraaien. Wie zich een hond kan veroorloven, moet ook zulke zakjes kunnen aanschaffen. Ik denk dat het vooral een zaak is van opvoeding. Je laat toch ook je kind niet zomaar zijn gevoeg doen op straat om vervolgens door
te lopen. Mensen moeten bovendien beseffen dat hondenpoep niet enkel smerig is, maar dat het ook ziektes kan verspreiden naar andere dieren.”
De Brusselse dierenartsenpraktijk Vetocambre bevestigt dat via hondenuitwerpselen infectieziekten ook op mensen kunnen worden overgedragen, als er rechtstreeks contact is. Denk bij zulke ziekteverwekkers vooral aan bacteriën, virussen en parasieten. Bijkomend onderzoek leert dat hondenpoep onder meer besmet kan zijn met de parasiet Giardia. Die kan ernstige maagdarmklachten veroorzaken bij honden en andere dieren, maar kan ook voor jonge kinderen gevaarlijk zijn.
De ergernis van Liborius wordt breed gedeeld in Brussel, zo blijkt uit een enquête bij ongeveer 3.000 inwoners, reizigers en bezoekers in het Brussels gewest, uitgevoerd in 2022 in het kader van de gewestelijke clean.brusselsstrategie. Gevraagd naar ‘de vijf vormen van onreinheid die u het meest storen’ in Brusselse straten, vinkt bijna de helft (48 procent) van de respondenten het vakje ‘Hondenpoep’ mee aan.
Toch zet het Gewest met clean.brussels voorlopig geen specifieke actie op tegen deze specifieke vorm van vervuiling. Adel Lassouli, woordvoerder van Net Brussel, laat weten dat dat op dit moment geen prioriteit is en dat er gefocust wordt op de problemen met vuilniszakken en sluikstorten. Zo houdt Net Brussel van 20 maart tot 27 mei een campagne tegen vuilniszakken die buiten het wettelijke kader op straat worden achtergelaten. Die zogenaamde netheidstriatlon combineert communicatie-, sensibiliserings- en bestraffingsacties. Een tweede netheidstriatlon, gericht op sluikstorten, is al gepland voor het najaar.
Op gemeentelijk niveau neemt de strijd tegen hondenpoep heel verschillende vormen aan. Op de website van de gemeente Ukkel zijn relatief eenvoudig de plaatsen met hondentoiletten, verdelers van gratis hondenpoepzakjes en palen voor hondenpoep te vinden. Die palen bieden hondenpoepzakjes aan en een vuilnisbak die zodanig is ontworpen dat er enkel hondenpoepzakjes in kunnen
worden gegooid. Netheidsinspecteurs kunnen hondeneigenaars eraan herinneren dat ze volgens het politiereglement verplicht zijn om minstens één zakje bij zich te hebben en om de uitwerpselen van hun hond op te rapen. Al is eigenaars op heterdaad betrappen allesbehalve evident.
De Stad Brussel onderhoudt zeventig hondentoiletten, maar zet sinds kort ook in op specifieke vuilnisbakken voor de viezigheid. “Na een succesvolle testfase met tien van die vuilnisbakken, hebben we er nu vijftig nieuwe aangeschaft,” zegt schepen van Openbare Netheid Zoubida Jellab. “De bedoeling is om ze op termijn bij ieder hondentoilet te plaatsen en mogelijk ook in parken.” Bijkomende actie was nodig, volgens Jellab, die een toename ziet van het probleem. “Dat komt misschien omdat na de uitbraak van covid meer mensen een hond hebben genomen.”
De ernst van de problematiek verschilt wel per buurt. “In Neder-Over-Heembeek en Laken is het erger dan in het centrum.” Mensen signaleren ook geregeld de overlast. “Niet iedere dag misschien, maar iedere week loopt er wel een klacht binnen over hondenpoep.”
In de eerder vermelde enquête van het Gewest stelde 8 procent van de respondenten dat ze ooit al een probleem met hondenpoep hadden gemeld. Als een overtreding wordt vastgesteld in BrusselStad, kan dat leiden tot een boete van 200 euro.
In tegenstelling tot in Ukkel zijn er in de Brussel-Stad geen gratis zakjes te krijgen. “Er zouden er toch nooit genoeg zijn,” zegt Jellab. “Mensen nemen er veel mee, waardoor de verdelers altijd snel leeg
raken. Die zakjes kosten niet veel, je moet als hondeneigenaar je verantwoordelijkheid nemen. Een hond is geen pop, die dieren hebben nu eenmaal bepaalde noden.”
Ook in Anderlecht zijn geen gratis zakjes te vinden, maar daar is het bestuur nog een stap verder gegaan, door alle hondentoiletten in de gemeente te verwijderen. “Die hondentoiletten veroorzaakten een verrommeling van de openbare ruimte, waar we al met voldoende uitdagingen kampen,” zegt Stijn D’Hollander, kabinetschef van schepen van Onderhoud van Openbare Ruimte Susanne Müller-Hübsch (Groen). “Bovendien is het een fictie om te verwachten van honden dat ze zich als mensen gaan gedragen en wachten tot ze een hondentoilet hebben om hun gevoeg te doen. Daarnaast werd de aanwezigheid van zo’n hondentoilet als een aanmoediging gezien om daar de hondendrollen te laten liggen. Het is een weinig valoriserende taak als gemeentewerker om dergelijke sites te onderhouden.”
Volgens D’Hollander gebruiken veel hondeneigenaars ook parken en boomspiegels als een soort openbare toilet-
ruimte voor hun viervoeters. “Ze denken misschien dat het een goede bemesting vormt. Je kan je voorstellen wat er gebeurt als onderhoudsmedewerkers dan bijvoorbeeld het gras maaien. Dat zijn absoluut geen waardige werkomstandigheden. Mensen moeten beseffen dat ze met dergelijke laisser-faire echt iemands dag volledig kunnen verpesten.”
Behalve parken zijn er nog andere typische plekken waar hondeneigenaars drollen laten liggen, zo geeft Habib Bentouhami aan. Hij werkt al 22 jaar voor Net Brussel, eerst als straatveger, nu als ploegbaas van schoonmakers in de Vijfhoek. Volgens Bentouhami is de situatie door de jaren heen erg verbeterd en zijn uiteraard ook de methodes om schoon te maken veranderd. De traditionele schep en borstel worden nog altijd gebruikt, maar vandaag worden er afvalzuigers ingezet, waarmee de hondenpoep gemakkelijker kan verwijderd worden. “Zeker op grasperkjes in het midden van brede straten heb je heel wat
Hondenpoep kan de parasiet Giardia dragen, die gevaarlijk kan zijn voor jonge kinderen
opkuiswerk. De Carton de Wiartlaan in Jette bijvoorbeeld en de daaraangelegen Broustinlaan in Ganshoren.” Ook geeft Bentouhami aan dat gemeenten het niet altijd kunnen bolwerken om de hondentoiletten te onderhouden. “Daarvoor moeten we geregeld bijspringen.”
De gemeente Anderlecht zette enkele jaren geleden een postercampagne op tegen de problematiek, maar vertrouwt vandaag op stadswachters voor de nodige bewustmakingsacties in wijken waar zich meer problemen voordoen. Overtreders krijgen een GAS-boete, die kan oplopen tot 350 euro. “Wij rekenen in de eerste plaats op de verantwoordelijkheidszin van het individu, stellen geen gratis zakjes of speciale vuilnisbakken ter beschikking,” zegt Stijn D’Hollander. “Dat wil niet zeggen dat we de waarde niet inzien van zulke maatregelen, maar wij zitten in een budgettair bijzonder uitdagende situatie. We vinden niet dat de weinige publieke middelen die we hebben moeten gaan naar wat wettelijk tot de plichten behoort van hondeneigenaars.”
Die ene viezerik
Specifieke acties, op het vlak van bewustmaking en infrastructuur, zullen
de grote meerderheid van de burgers alleen maar overtuigen als hun omgeving in het algemeen proper genoeg is. “Dit is een verhaal van sociale normen,” zegt Frank Van Overwalle, sociaal psycholoog aan de VUB. “Volgens de theorie van de cognitieve dissonantie zullen mensen in een vuile omgeving het niet erg vinden om iets verkeerds te doen, want het voelt alsof dat gedrag toch toegestaan is in die context. In een propere omgeving zullen ze zich daarentegen op de vingers gekeken voelen. Je zult altijd mensen hebben die zich afzetten tegen de norm, maar de meeste mensen willen toch niet als die ene viezerik gezien worden door vuil achter te laten in een nette straat.”
Het voorbeeld van een grote opruimoperatie jaren geleden in New York toont aan dat je met netheid een hele kettingreactie in gang kunt zetten, zoals ook de brokenwindowstheorie zegt. “Andere immorele daden, zoals diefstallen, verminderden dan ook.” Kleine acties, dus ook de strijd tegen hondenpoep, kunnen met andere woorden ook helpen om de veiligheidssituatie te verbeteren. “Als je aan de ene kant de misdaad in Brussel probeert te bestrijden, maar aan de andere kant het vuil laat
liggen, dan klopt er iets niet. Door de context van burgers op te schonen, maak je duidelijk dat van hen wordt verwacht dat ze zich goed gedragen in deze omgeving.” Van Overwalle legt de link met het actieplan om de situatie in en rond het Zuidstation te verbeteren. “Het is belangrijk dat er, behalve een eigen politiecommissariaat, ook een beter beheer van de netheid is.”
Van Overwalle heeft enkele tips klaar voor overheden. “Het lijkt me een goed idee om wijk per wijk te werken, te zorgen dat een bepaalde wijk echt heel proper raakt, zodat je er een stevig respect voor de omgeving opbouwt. Behalve preventie moeten nadien repressieve acties volgen, moet je goed controleren, maar dat zou het laatste deel van je strategie moeten zijn.”
Bij bewustmakingsacties is het belangrijk om aan te geven hoe de meerderheid zich gedraagt. Het is bewezen dat de boodschap in hotelkamers dat ’75 procent van onze gasten handdoeken een tweede keer gebruikt en het milieu daarmee spaart’ succesvoller is dan een algemene vraag om het milieu te ontzien.
Als geërgerde burger is beleefd blijven tegenover overtreders cruciaal om hen tot andere gedachten te brengen. “Als je fanatiek met het vingertje zwaait, geef je hen een excuus om je te negeren, want dan ben je maar een moraliserende ambetanterik. Door niet aan te vallen en vriendelijk te vragen om te doen wat iedereen moet doen, laat je hen beseffen dat ze niet goed bezig zijn,” geeft Van Overwalle nog mee.
FR Selon une enquête récente, pour la plupart des Bruxellois, les crottes de chien sont une des pires formes de saletés dans la rue. Mais ce n’est pas une priorité pour la Région et l’approche diffère selon les communes. Anderlecht, par exemple, a supprimé toutes ses toilettes pour chiens. « Elles encombraient la voie publique », dit Stijn D’Hollander, chef de cabinet responsable de l’entretien des espaces publics à Anderlecht. « En outre, les chiens ne se comportent pas comme des humains qui attendent de trouver des toilettes pour faire leurs besoins. »
EN A recent survey shows that half of the people walking around Brussels consider dog poo to be one of the worst sorts of rubbish on the streets. But it is not a priority for the Region and the approach in tackling it varies widely among municipalities. Anderlecht, for example, recently removed all its dog toilets. “They were cluttering the public space,” says Stijn D’Hollander, head of cabinet for Public Space at Anderlecht. “You cannot expect dogs to be like humans and wait until they have a dog toilet to do their business.”
VUB KINDERUNIVERSITEIT
Leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar bouwden coole robots en hoorapparaten op de Kinderuniversiteit van de VUB. Ontdek de reportage op BRUZZKet.be en op TikTok
Luckas Vander Taelen heeft
deze week Peter de Caluwe te gast, de operadirecteur van De Munt.
Donderdag na BRUZZ 24
Alle partijen, programma’s en kandidaten voor Brussel handig gebundeld op één plaats.
Surf naar brusselkiest.be, voor achtergrond, analyses en duiding
KIEKENDRAAD Een raadsel: tussen het vak in de tribune waar ik zit en het naburige is eind vorig seizoen tegen de bestaande roestige rood-zwarte ijzeren schutting een extra omheining gebricoleerd, bestaande uit een soort kiekendraad. Op het waarom daarvan kon niemand mij een plausibel antwoord geven. Het betreft geen vak van het ‘andere’ kamp. Het probleem is dat het mij en vele anderen het zicht ontneemt op het doel, wat uitermate vervelend is, vermits het doel bereiken toch het doel is van het hele spelletje, de plek van de waarheid, de crime scene. In antwoord op mijn klachtmail naar het secretariaat schreef men: “Wij bekijken dit intern en laten u zo snel mogelijk iets weten.” Het betreft hier kennelijk de soortgelijke snelheid van onze verdediging. Het krakkemikkige hek staat er nog steeds en niets heeft men mij snel laten weten. Deze wat futiele anekdote kan je als een metafoor lezen voor de club en hoe die bestierd wordt. Geen communicatie, overbodige beslissingen en gebricoleerde handelingen, een trein der traagheid die niet weet welk sportief spoor te kiezen. In de loop van het seizoen is het spelniveau achteruit gedonderd. Een vracht geleende ondermaatse importspelers en drie trainers later, is men er nog steeds niet in geslaagd een ploeg te kneden. In tegenstelling tot onze rechtstreekse concurrenten in deze afvallingsrace. Tijdens de winterstop stond Molenbeek nog zij aan zij met KV Mechelen, dat met een tijdige, exquise trainerswissel en één welgerichte aankoop maar net de Champions’ Play-offs gemist heeft. RWDM ontbeert misschien de nodige intrinsieke spelerskwaliteit voor eerste klasse, maar dat hoeft niet te beletten dat een ontbrekende cohesie gesmeed kan worden door een begenadigde, geslepen coach, zoals die van vorig seizoen, die de baan moest ruimen voor twee afdankertjes uit de buitenlandse competitie. Bruno Irles hield het welgeteld vijf matchen vol. Degradatiespecialist CEO Ganaye kan maar beter in één ruk door vooral zichzelf ontslaan, want na Nancy en Oostende voegt hij nu naar alle waarschijnlijkheid ook Racing White Duivenkot Molenbeek aan zijn palmares toe. Eerder werd ook de geblesseerde Moussa Sissako afgedankt omdat die in het truitje van zijn broer, speler van concurrent Kortrijk, een foto van zijn revalidatie gepost had. In feite geeft het management toe dat het een miskoop gedaan heeft, een van de velen, en nu de spreekwoordelijke stok gevonden heeft om zijn loon niet langer hoeven uit te betalen, een aanfluiting. De directie en haar broodheer Textor hebben als een kip zonder kop een gammel huis gebricoleerd, met veel kiekendraad maar weinig branie. Financieel houdt het geschuif en gesjacher met kapitalen niet op, daarin zijn ze de primus. Volgend seizoen wellicht in tweede klasse. Bravo. (GD)
Met Union, RWDM en Anderlecht telt Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’, een nieuwe column, focust BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Volgende week komt Anderlecht aan de beurt.
Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Phil uit Anderlecht.
Het is 2 september 1944. De volgende dag zal Brussel bevrijd worden van de Duitse bezetting. Dat voelen de Duitsers aankomen, dus proberen ze nog een allerlaatste grote deportatie te organiseren. In de gevangenis van Sint-Gillis zitten nog om en bij de 1.400 politieke gevangenen opgesloten en die willen de Duitse bezetters zo snel mogelijk nog naar een concentratiekamp krijgen.
De Duitsers ontruimen ‘s ochtends vroeg de gevangenis van Sint-Gillis en laten vanuit het goederenstation BrusselZuid een trein vertrekken naar het Duitse kamp Neuengamme met de 1.400 gevangenen aan boord. Die staan bij elkaar gepropt, rechtop in een konvooi van 32 beestenwagons. Het is een snikhete zomerdag en in de wagons is er weinig lucht of degelijk sanitair.
Stel je vraag en stem op BRUZZ.be
Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity
De machinist en het spoorwegpersoneel proberen de boel opzettelijk te vertragen, want ook zij weten dat de geallieerden in aantocht zijn en dat het maar een kwestie van uren is voordat Brussel weer vrij
is. Door de trein op te houden, hopen ze nog een duizendtal mensen op de valreep te redden van hun deportatie naar een concentratiekamp. De trein vertrekt pas laat in de namiddag, en er volgen nog meer interventies om te beletten dat de trein op zijn bestemming aankomt.
Slakkengang
Onderweg ontstaan er zogezegd ‘technische problemen’ en moet de trein met een slakkengang voort. Om middernacht, acht uur na het effectieve vertrek in Brussel, is de trein nog niet eens voorbij Mechelen. De trein zal zelfs nooit op Duitse bodem raken. Tijdens het traject slaat de machinist een andere weg in. De Duitsers weten even niet meer waar de trein zich bevindt, waardoor ze hem de naam ‘Spooktrein’ geven. Uiteindelijk komt de trein tot stilstand omdat verzetsmensen het spoor onbruikbaar maken. De enige optie is rechtsomkeert maken. De spooktrein zet zijn nachtelijke tocht weer in naar Brussel. De rit eindigt tijdens de
vroege ochtenduren in het Anderlechtse station KleinEiland/Petite-Île. Die dag, op 3 september 1944, naderen de geallieerden Brussel. De Duitse treinbewakers geven op en slaan op de vlucht. Ze zetten de deuren van de wagons open. Veel gevangenen sluipen de trein uit. Er wordt afgesproken dat de overige gedeporteerden vrijgelaten worden, in ruil voor een humane behandeling van de achtergebleven gewonde Duitsers in Brusselse ziekenhuizen.
De moedige vertragingsmanoeuvres van de machinist, het spoorwegpersoneel en andere verzetsmensen hebben tachtig jaar geleden de dood van zo’n duizend mensen kunnen voorkomen op de laatste dag van de Duitse bezetting in Brussel.
Zo werd de Spooktrein hét symbool van dappere weerstand door het spoorwegpersoneel en een van de meest succesvolle operaties van het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.
JILL CLAES/LUANA DIFFICILE
Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Vic (12) die alleen met zijn ouders in Laken woont. “Ofwel word ik standupcomedian ofwel leerkracht kleuteronderwijs.”
door Ine D’Hauwers foto Saskia Vanderstichele
Ik zie verschillende soorten edelstenen, verzamel je die?
Ja, op elke plek die ik bezoek, probeer ik er eentje mee te nemen of te kopen. Die leg ik in mijn kamer en verplaats ik af en toe. Zo raak ik de inrichting nooit beu. Ik heb er in alle groottes en kleuren, maar mijn favoriet is de amethist, een paarskleurige die staat voor innerlijke rust.
Ben je daar veel mee bezig?
Toch wel. Ik heb hier infoboekjes liggen waar ik regelmatig in kijk. Van elke steen die hier ligt kan ik je de naam en de kracht geven.
Wat zijn je hobby’s?
Elke woensdag ga ik naar de hiphop-dansles. Vrijdagavond ga ik zwemmen, dat doe ik intussen al acht jaar. En op zaterdag volg ik musical.
Welke talen spreek je?
Nederlands. Engels leer ik op school, net zoals Frans, en omdat ik dat laatste echt moeilijk vind, volg ik elke maandagavond bijles.
Waar ga je naar school?
Kunsthumaniora Brussel in Bockstael. Momenteel zit ik in het eerste middelbaar. Ik krijg nu nog algemene vakken, maar vanaf het derde jaar zal de focus meer naar kunstvakken gaan.
Wat wil je later worden?
Ik heb twee opties: of ik stop met studeren na het middelbaar en word stand-upcomedian, of ik ga voor leerkracht kleuteronderwijs.
Welk vak vind je minder leuk?
Frans vind ik een moeilijke taal. Ook wiskunde ligt me niet. Dat zijn vakken waarbij ik actie mis.
Waar ben je trots op?
Tijdens de nationale feestdag in 2022 was ik een van de vijftig helden die via de tribune de parade mochten volgen. Ik heb dat jaar vrijwilligerswerk gedaan in het kinderdagverblijf waar mijn mama werkt.
Hoe is het contact met je buren?
Al mijn buren spreken Frans, ik heb daar niet veel contact mee. In mijn straat is er maar één leeftijdsgenoot.
Wat zou je veranderen in Brussel als jij de burgemeester was?
Ik zou meer speelstraten invoeren, zodat kinderen op een veilige manier met elkaar kunnen spelen zonder dat er ongelukken optreden.
Wat is je lievelingsplek in Brussel?
We gaan veel naar Thurn & Taxis. Daar eet ik graag in het restaurant Gare Maritime, dat bestaat uit verschillende kraampjes. Via je gsm kan je een gerecht bestellen dat je na twintig minuten kan ophalen.
Heb je een huisdier?
Niet meer. Tot vorig jaar had ik een dwergkonijntje, maar dat is op 19 december overleden, op mijn verjaardag. We hebben haar moeten laten inslapen omdat ze erg ziek was.
Ben je gelovig?
Ik geloof dat God bestaat, heb mijn plechtige communie gedaan, maar ben niet mee met de Bijbelse verhalen.
Naar welke muziek luister je graag?
Vooral naar Nederlandstalige uptempo muziek. Ik kijk erg op naar Metejoor. Mijn vrienden luisteren meestal naar Engelstalige muziek, maar daar hou ik niet zo van.
Volg je de actualiteit?
Af en toe kijk ik naar het journaal of volg ik nieuwswebsites als vrtnws.be of BRUZZ. be. Ook via het TikTok-account van Karrewiet leer ik bij over de actualiteit.
Wat is een leuk boek dat je las?
Boeken lees ik echt niet graag. Pas wanneer de leerkracht een boekopdracht uitdeelt, zal ik een boek uitkiezen en lezen.
Reeks nalezen?
Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer
FR Chaque semaine, BRUZZ rend visite à un enfant de Bruxelles dans sa chambre à coucher. C’est au tour de Vic, 12 ans, de Laeken. Il est en première secondaire à l’école artistique Kunsthumaniora Brussel, croit que Dieu existe et est triste que son lapin nain est mort le jour de son anniversaire, l’année passée.
“Mijn dwergkonijntje overleed op mijn verjaardag”
EN Every week, BRUZZ takes a look inside the bedroom of a child living in Brussels. This week we talk to Vic, 12, from Laken/Laeken. He is in the first year of secondary school at the Kunsthumaniora Brussel. He believes God exists and mourns his dwarf bunny who died on his birthday last year.
Maïté Meeûs, drijvende kracht achter Balance Ton Bar en Artémise: “Het nachtleven is een bron van plezier, maar voor velen is het ook nog steeds een bron van geweld en gevaar.”
Samenleving
Artémise zet praatgroepen op voor slachtoffers van seksueel geweld
‘Er is amper iets veranderd in het nachtleven sinds
Eind 2021 kwamen vrouwen massaal op straat na getuigenissen van seksueel geweld in het Brusselse nachtleven. Dat leidde tot zelforganisaties zoals
Balance Ton Bar en een overdaad aan beloofde maatregelen. Is uitgaan sindsdien veiliger geworden? “Care Teams zijn niet dé oplossing, ze zijn eerder een doekje voor het bloeden.”
door Charlotte Deprez foto’s Ivan PutIn het najaar van 2021 ontstond Balance Ton Bar als reactie op alarmerende getuigenissen van vrouwen die slachtoffer waren geworden van seksueel grensoverschrijdend gedrag in het Brusselse nachtleven. Maïté Meeûs, de drijvende kracht achter de beweging, deelde de getuigenissen op Instagram, wat een lawine veroorzaakte aan reacties van clubs, bars en politieke instanties.
Meeûs heeft intussen Artémise opgericht, een vereniging voor slachtoffers van seksueel geweld. Die vzw zal gratis praatgroepen organiseren onder begeleiding van psychologen. Op woensdag 27 maart vindt een infosessie plaats, de eerste sessie is gepland voor begin april.
Die inspanningen zijn nodig, want volgens Meeûs is er sinds de oprichting van haar Instagram-account in de praktijk nog maar weinig veranderd, vertelt ze. Met haar kritiek viseert ze zowel het Brussels Gewest, dat in december 2021 met een
actieplan en een budget van 610.000 euro kwam, als de Stad Brussel, die in februari 2022 een noodplan met maar liefst 77 maatregelen voorstelde. “Maar het blijft bij plannen,” zegt ze.
Verschillende maatregelen hadden betrekking op sensibilisering. Zo verspreidde het Brussels Gewest stickers met informatie over de beschikbare hulpdiensten en over wat mensen kunnen doen als ze geconfronteerd worden met situaties van seksuele intimidatie of geweld. “Maar zoals aan elke campagne kwam er ook aan deze een einde,” klinkt het op het kabinet van staatssecretaris voor Gelijke Kansen Nawal Ben Hamou (PS). Al zijn er nog toekomstplannen. Zo komen er dit jaar bijvoorbeeld bewustmakingsdisplays in de Brusselse taxi’s.
Opleiding horecapersoneel
Een cruciale maatregel was het opleiden van het horecapersoneel. Het Brussels Gewest investeerde daarom in een gratis
online training. Toch merkt Meeûs dat veel personeel nog geen opleiding genoot, afgaande op de getuigenissen van vrouwen over bepaalde etablissementen, die telkens opnieuw geciteerd worden als onveilig en te mijden, en die terug te vinden zijn op het Instagram-account van Balance Ton Bar. De Stad Brussel ging nog een stapje verder en maakte trainingen voor onder meer nachtwakers verplicht. In het plan staat dat de maatregelen bindend zijn, en dat er een sanctie kan volgen als die niet worden nageleefd. Zo kan er besloten worden om geen vergunning te geven, en kunnen etablissementen een boete krijgen. “Maar ik ken alvast geen enkel etablissement dat zo’n sanctie kreeg,” zegt Meeûs. De Stad Brussel reageerde niet op de vraag of dat klopt. Wel kon het bestuur meegeven dat meer dan 170 mensen een opleiding hebben gevolgd. En meer dan 200 uitgaansplekken en collectieven hebben ‘advies’ gekregen over hoe ze grensoverschrijdend gedrag kunnen bestrijden.
Bij de politie zouden eveneens maatregelen genomen worden. Zo verplichtte de Stad Brussel een eendaagse opleiding over de omgang met slachtoffers van seksuele intimidatie en geweld. Ondertussen kregen ongeveer 300 agenten zo’n training. Hoeveel er nog zullen volgen, is onduidelijk.
Volgens Meeûs, die boogt op ervaring, worden veel beloofde maatregelen geen werkelijkheid. “Het is nochtans absoluut noodzakelijk dat alle plannen en suggesties, die in overleg met de vrijwilligerssector werden opgesteld, ook echt worden uitgevoerd. Het nachtleven is een bron van plezier, maar voor velen blijft het ook nog steeds een bron van geweld en gevaar.”
Op de vraag hoeveel van de 77 maatregelen effectief werden uitgevoerd, kon of wilde de Stad Brussel geen reactie geven.
Rotte appels?
“Iedereen weet dat er bepaalde bars zijn die je best mijdt,” zegt de 31-jarige Berenice. Ze
“Als bars en clubs het al moeilijk hebben om financieel te overleven, dan is harm reduction zeker geen prioriteit”
Pauline Draps
Harm
reduction manager bij Brussels By Night Federationgroeide op in Brussel en gaat er al uit sinds ze zestien was. “Voor alle duidelijkheid: ik hou van Brussel en ik voel me vaak wel veilig, maar ik ga ook niet meer naar plekken waar ik me onveilig voel. Het is op een manier absurd om te zeggen, maar je leert onbewust welke wegen je moet nemen om naar huis te gaan, en welke bars een echte no-go zijn.”
Zoals zoveel Brusselse vrouwen heeft Berenice een waslijst aan negatieve ervaringen te delen, van catcalling tot fysiek geweld, van achtervolgingen tot
Berenice heeft vijftien jaar ervaring met het Brusselse nachtleven: “Het is absurd, maar je leert onbewust welke wegen je moet nemen om naar huis te gaan, en welke bars een echte no-go zijn.”
straatintimidatie. “Ik was ooit in een dansbar waar iemand me had aangeraakt. Toen ik daar iets van zei, greep die man me bij de keel.”
Volgens Berenice is er in clubs wel wat veranderd sinds Balance Ton Bar, met Awareness Teams, die mensen aanspreken voor ze binnengaan, en Care Teams, die op de vloer een oogje in het zeil houden. “Maar in bars en danscafés merk ik geen verschil. Als ik een nacht wil gaan dansen zonder lastiggevallen te worden, ga ik naar een club als C12.”
In cafés zijn klanten afhankelijk van het bewustzijn van individuen, vertelt Berenice. “Maar dat is, helaas, niet structureel. Ook bars moeten veiligheid even serieus gaan nemen.” Ze stelt voor om bijvoorbeeld de security bij danscafés ook bepaalde regels mee te geven, zoals in onder meer C12 wordt gedaan. “Ook binnen is er controle nodig, maar misschien kan je alvast de toiletpersoon opleiden, die is sowieso al aanwezig.”
Bars moeilijker dan clubs
Het blijft inderdaad moeilijker om de veiligheid te garanderen in bars, zegt ook harm reduction manager bij Brussels By Night Federation (BBNF) Pauline Draps. BBNF is een van de verenigingen die trainingen voor horecapersoneel aanbieden, maar helpt ook uitgaansplekken om protocollen en een beleid op te stellen. “We hebben al veel etablissementen geholpen, en dat heeft een impact, maar nog onvoldoende. Bij clubs gaat dat iets makkelijker dan bij cafés, onder andere omdat die beter kunnen controleren wie er naar binnen kan.”
Clubs hebben daarnaast een ander publiek, legt Draps uit. Klanten kiezen eerder bewust voor de club, omdat ze van de muziek, het programma of de locatie houden. Ze blijven er ook langer, omdat ze een ticket moeten kopen. Bij een bar komen meer mensen even langs. Bovendien willen niet alle uitgaansgelegenheden evenveel
investeren in preventieve maatregelen. “Het is moeilijk om te werken met mensen die niet met ons willen werken. En dan is er ook nog het grote personeelsverloop”, zegt Draps. Al benadrukt ze wel dat de Stad Brussel veel initiatieven neemt. “In andere gemeenten is dat veel minder het geval.”
Care Teams niet de oplossing
BBNF geeft trainingen, maar zet met het project ‘We Care’ ook Care Teams op, die ingeschakeld kunnen worden op evenementen in Brussel. Zo’n team treedt op tegen discriminerend en grensoverschrijdend gedrag door de slachtoffers te steunen en indien nodig in te grijpen. De bedoeling is dat iedereen hen kan aanspreken.
Het Brussels Gewest financierde het project een jaar lang. Ondertussen is die ondersteuning afgelopen. “Dat maakt het moeilijker om trainingen te geven en Care Teams uit te sturen,” geeft Draps mee. Al is er wel nog steun voor andere initiatieven, zegt Mathieu Nguyen, woordvoerder van staatssecretaris Ben Hamou. “Zo financieren we bijvoorbeeld Collectif Osmose voor een bedrag van 30.000 euro per jaar, en dat voor een periode van drie jaar. En dan is er nog het netwerk Safe Ta Night, dat we op dezelfde manier ondersteunen. Beide organisaties bieden trainingen aan.”
Volgens Draps is het belangrijk om vzw’s structureel te ondersteunen, en te blijven inzetten op initiatieven als Care Teams. Al zijn die laatste niet dé oplossing, beseft ze. “Care Teams dragen bij tot het veiligheidsgevoel van het publiek, maar clubs en bars vertrouwen er vaak op alsof ze de enige oplossing zijn. Maar een Care Team is, bij gebrek aan andere maatregelen, eerder een doekje voor het bloeden.”
Collectieven en plekken moeten zelf stappen ondernemen om het uitgaansleven veiliger te maken, zegt Draps. En dat bij verschillende actoren in dat nachtleven. “Het is een ecosysteem, waarin niet alleen het publiek, maar ook de artiesten, het personeel en de eigenaars van de locatie een rol spelen.”
De manier waarop het publiek zich gedraagt, is een weerspiegeling van hoe het personeel, de beveiliging, de artiesten en de locatie zich gedragen, vervolgt Draps. “De aanwezigheid van queer of vrouwelijke artiesten heeft bijvoorbeeld een impact op het publiek. En elektronische muziek kan een impact hebben op de inclusiviteit, al
geldt dat niet voor elke locatie. Sommige clubs in Brussel blijven moeilijk te bereiken.”
Draps wijst daarnaast op de politieke verantwoordelijkheid om uitgaansgelegenheden te ondersteunen. “Want als bars en clubs het al moeilijk hebben om financieel te overleven, dan is harm reduction zeker geen prioriteit.”
Meer nazorg, minder preventie
De grootste vooruitgang die sinds 2021 is geboekt, is te vinden in de slachtofferhulp, zegt Maïté Meeûs. Zo werd het Brusselse Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) –een crisiscentrum in het UMC Sint-Pieter, waar slachtoffers van seksueel geweld terechtkunnen – uitgebreid. Het ZSG biedt zowel medische als psychologische zorg
aan, en probeert ook biologische sporen vast te stellen voor mogelijk onderzoek door de politie.
Een positieve evolutie, maar dan gaat het natuurlijk al over nazorg. Preventieve maatregelen gaan minder snel. “Daar moeten we over blijven spreken. Het publieke debat kan ervoor zorgen dat etablissementen bepaalde maatregelen nemen. Ze willen niet geshamed worden”, zegt Meeûs.
Dat beaamt Draps. “Het probleem was op een bepaald moment heel zichtbaar. Maar de aandacht verdween mettertijd, terwijl het om een voortdurende strijd gaat, die een coherente aanpak vereist. Balance Ton Bar is zoals elke sociale strijd: veel geld en snelle oplossingen werken niet, een structurele aanpak werkt wel.”
FR Fin 2021, les femmes manifestaient en masse après des témoignages de harcèlement sexuel issus de la vie nocturne bruxelloise, créant dans la foulée des organisations comme Balance Ton Bar et des promesses de changement. Mais la vie nocturne estelle devenue plus sûre ? « Pas vraiment », explique Maïté Meeûs. « De nombreuses mesures promises par les politiques ne sont pas entrées en vigueur et les amendes se font attendre. » La force motrice derrière Balance Ton Bar a créé Artémise, une asbl qui organisera, dès le mois d’avril, des groupes de discussion pour les victimes de violences sexuelles.
EN Bodytekst samenvatting
EN Women took to the streets en masse in late 2021 after testimonies of sexual violence in the Brussels nightlife. This led to initiatives like Balance Ton Bar, and an array of promises. But did this make going out safer? “Sadly, very little has changed in practice,” says Maïté Meeûs. “Many of the measures that politicians promised remain unfulfilled and nobody is ever fined.” Meeûs, the driving force behind Balance Ton Bar, recently set up Artémise, a non-profit organisation that from April will organise free discussion groups for victims of sexual violence.
Tom Peeters is journalist en geeft Nederlandse les aan nieuwe en anderstalige Brusselaars in het volwassenenonderwijs. Tweewekelijks schrijft hij over hoe in zijn klas de wereld samenkomt. door
Een mail van Ani. Ze was het artikel over Patrick tegengekomen – de politicus uit mijn klas die uit Nigeria was gevlucht voor het geweld van zijn politieke tegenstanders. De kleine Georgische zat in mijn allereerste klas. Een droomstudent: intelligent, vlot, gemotiveerd en oprecht begaan met mijn klasmanagement, dat als beginnend leerkracht frequent in het honderd liep.
Een van de meevallers aan lesgeven aan volwassenen is dat je aan het einde van de rit met de studenten op café mag. “Je bent te zacht,” had Ani me toevertrouwd in Café Bebo, de vertrouwde honk van leerkrachten van Lethas op het Rouppeplein. Ik gaf volgens haar de belhamels te veel vrij spel.
hand over straat te kunnen lopen, maar verder: ach. Er leek meer aan de hand, alleen was dit caféterras wellicht niet de juiste plek.
Nu mailt Ani over de ware toedracht van haar vlucht. Het is een verbijsterend verslag, in het Engels neergepend, over rondvliegende kogels, over politiek en gender, en met als waarschuwende laatste zin: “De erfgenamen van de Sovjet-mentaliteit doden, executeren en ruïneren nog steeds, zelfs in de 21e eeuw, de levens van mensen.”
Uiteindelijk vluchtte ze naar Brussel, waar haar ouders intussen ook verblijven, nadat ook zij werden bedreigd. “Anders waren ze nu dood,” schrijft Ani.
“‘Je bent te zacht,’ had een leerling me laatst toevertrouwd”
Ani had haar partner Elene meegebracht. Een intelligente vrouw met een verfijnde stijl en werkzaam in de Europese wijk. Een holebikoppel uit Georgië: het bracht vanzelfsprekende gedachten naar boven over de redenen van hun vertrek uit de vroegere Sovjet-republiek die berucht is voor haar diepgewortelde LGBTQ-fobie. Maar de vrouwen lieten niet in hun kaarten kijken. Dat het deugd deed, ja, om in Brussel wél hand in
Ze beschrijft hoe ze vijf jaar geleden bij oppositieprotesten in hoofdstad Tbilisi bij het parlement, gericht tegen de groeiende invloed van Rusland in Georgië, bijna haar leven verloor. “Toen ik het parlementsgebouw verliet, werd ik geslagen en vergiftigd door traangas van de special forces. Er werd meerdere kogels op mij afgevuurd.”
Toen Ani zich kandidaat stelde voor de gemeenteraadsverkiezingen, bleven de bedreigingen aanhouden. Naast haar politieke overtuiging was ook haar seksuele geaardheid een struikelblok.
Niet elke student in het volwassenenonderwijs in Brussel is een vluchteling met een vreselijk verhaal. Gelukkig maar. Maar wat wel een constante is: als leerkracht kun je hun verhalen niet zomaar van hun gezichten aflezen. Ondanks de last van pijnlijke herinneringen in hun rugzak tonen ze zich sterk en weerbaar. Ze komen steeds weer met de glimlach naar de les. Voor nogal wat onder hen is de klas een veilige haven vol gelijkgestemden, en hun leerkracht een tijdelijke kapitein van hun nieuwe bestaan. Zoals een collega onlangs zei: “We betekenen soms meer voor die mensen dan we denken.”
Aan de telefoon vraag ik Ani, die inmiddels erkend is als politiek vluchteling, toestemming om over haar verhaal te schrijven. “Doe gerust, ik heb geen reden meer om bang te zijn. In april hervat ik de Nederlandse les. Zien we elkaar dan weer op school?”
Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column
‘De Griekse tragedies nog relevant? Met veel moeite’
In Elektra unbound kruist Luanda Casella een Griekse tragedie met komedie, social media, popcultuur, een talentenshow en YouTubetutorials. Zo vertelt ze een vormelijk uitdagend en inhoudelijk actueel verhaal over onze online aandachtseconomie, alwetende algoritmes, toxische (artistieke) relaties en trauma-exploitatie.
door Michaël Bellon
In de Griekse tragedie Oresteia treurt Elektra de hele tijd. Haar vader Agamemnon dreigt haar zus Iphigeneia te vermoorden, waardoor haar moeder Klytaimnestra hem vermoordt en zij op haar beurt door Elektra’s broer Orestes wordt gedood. Maar Elektra zelf doet dus niet veel meer dan klagen.
Toch gaan in Elektra unbound drie acteurs middels een auditie voor een talentenjacht tot het uiterste om de rol van Elektra te krijgen van de toxische regisseur Lua – gespeeld door regisseur Luanda Casella – en haar assistent Lucius – gespeeld door Lucius Romeo-Fromm. Van dat vijftal personages blijkt er echter niemand echt gezond te functioneren.
“NTGent stelde aan een aantal makers de vraag om iets met een Griekse tragedie te doen,” zegt NTGent-huisartiest Luanda Casella. “Vermits ik toch graag sample en mix, wilde ik me er wel aan wagen. We benaderen de tragedie als een format, waarvoor je drie acteurs nodig hebt, een koor, en een soort van openbaring of goddelijke interventie. Die elementen zitten alle drie in Elektra unbound.”
Casella vond het met name interessant om de tekst voor dat koor te schrijven. “Omdat ik in mijn werk meestal gebruikmaak van tekstprojecties om rechtstreeks met het publiek te communiceren en een extra laag commentaar toe te voegen. Om het koor als verteller de auditie te laten begeleiden, haalde ik inspiratie uit het boek Psychopolitics van filosoof Byung-Chul Han. Hij schrijft dat social media de surveillancemaatschappij overbodig maken. Door het prijsgeven van onze privacy laten we onszelf controleren en uitbuiten in ruil voor een beetje aandacht. Naar analogie van het koor in de Griekse tragedie is het koor in onze voorstelling een alomtegenwoordige politieke stem,
onzichtbaar maar alwetend, en sturend als een algoritme.”
De Grieken wisten het al Zoals Casella in Short of lying (2018) het format van een TED Talk, in KillJoy Quiz (2020) het format van een quiz, en in Ferox tempus (2022) het format van een videospel binnenstebuiten keert, speelt ze hier dus met het format van een auditie voor een talentenshow. Casella: “Typisch daaraan is dat de mensen die daarvoor gecast worden een bepaald karaktertype toebedeeld krijgen, waar ze in de loop van het programma niet meer van kunnen loskomen. Als je ‘de Puerto Ricaan’ bent die
“Social media maken de surveillancemaatschappij overbodig. We laten ons uitbuiten in ruil voor een beetje aandacht”
veel van zijn moeder houdt, dan overdrijven ze dat aspect en blijft die associatie van het begin tot het eind van het programma aan je plakken. Dat past bij het personage van Elektra, die in de Oresteia ook heel eendimensionaal blijft. Zij is het product van een disfunctionele familie, die gerechtigheid probeert te krijgen door te doden. De vader vermoordt de zus, de moeder de vader, en de broer de moeder. Uiteindelijk blijft de broer gespaard, en over Elektra praat niemand meer. Zij is typisch het meisje zonder agency. Ze mag uitvoerig klagen, maar echt subversief zijn, zit er niet in.”
Spreken van een ‘feministische’ versie van deze tragedie vindt Casella evenwel nogal weinigzeggend. “Griekse tragedies zijn zo patriarchaal dat het sowieso een simpele oefening is om er een ‘feministische’ versie van te maken. Ook het idee dat de Grieken het allemaal al wisten en dat hun teksten altijd superrelevant zullen blijven, is behoorlijk overtrokken. Er zitten een aantal fundamentele zaken in, maar je moet erg veel moeite doen om zo’n tekst van 2.500 jaar oud relevant te maken voor onze totaal veranderde samenleving.”
Wel kunnen we spreken van een humoristische versie van de tragedie. “Het verdriet van Elektra wordt bijna komisch.
Luanda Casella speelt in Elektra unbound met het format van de talentenshow, en met de bijbehorende typecasting. “Elektra mag uitvoerig klagen, maar echt subversief zijn, zit er niet in.”
Daarom hebben we ook veel theorie over camp (melodrama als komisch genre, red.) gelezen. Over hoe camp het leven of een emotie zo opblaast dat het tot een explosie komt.”
Ontwapenende lach
Waarom werkt komedie zo goed wanneer ze in de buurt komt van tragedie? “Zowel wanneer we lachen als wanneer iets ons
FR Dans Elektra Unbound, l’artiste résidente du NTGent Luanda Casella entrecroise tragédie grecque et comédie, réseaux sociaux, culture pop, concours de talents et tutos YouTube, pour raconter une histoire stimulante par sa forme et actuelle par son contenu, autour de notre économie de la présence en ligne, des algorithmes omniscients, des relations toxiques et de l’exploitation des traumas. « L’idée que les Grecs savaient déjà tout et que leurs textes resteront toujours pertinents est plutôt exagérée. Remettre au goût du jour un texte vieux de 2 500 ans demande beaucoup d’efforts. »
raakt, stellen we ons open. Als verteltechniek speelt de tragikomedie daarop in. Komedie werkt goed wanneer we zelf ook een beetje lijden. Een komische overdrijving helpt de bron van een conflict te herkennen. Hoe meer ik met humor werk, hoe meer ik de kracht ervan voel om het over moeilijke dingen te hebben.”
In Elektra unbound zit dus een campy, tragikomische auditie voor een talentenjacht, maar ook een soort musical. Casella: “We zingen niet, maar de muziek is heel aanwezig. Pablo (Casella) componeerde voor de geprojecteerde tekst van het koor muziek die elke lettergreep volgt. Met kinetische typografie laten we die tekstprojectie synchroon met de compositie in beweging komen. Elk personage heeft ook een eigen herkenbaar leidmotief, dat bij zijn persoonlijkheid past.”
In de drie personages van de kandidaat-Elektra’s zit dus bewust niet veel evolutie. Maar ze putten wel enige eigenheid uit de popcultuur, social media, YouTube en het universum van influencers. “Elke acteur deed zelf onderzoek. Bavo (Buys) heeft veel interviews met junkies en kindsterren bekeken. Abigail (Gypens) focuste op de exploitatie en cultivering van schoonheid om aandacht te krijgen. Emma (Van Ammel) onderzocht fanfiction van fans die online eigen inhoud toevoegen aan bestaande succesvolle fictie.”
Luanda Casella’s Elektra unbound speelt op 27 en 28/3 in de KVS BOL, kvs.be
EN In Elektra Unbound, NTGent house artist Luanda Casella (KillJoy Quiz, Short of Lying, Ferox Tempus) crosses Greek tragedy with comedy, social media, pop culture, a talent show, and YouTube tutorials to tell a formally challenging and substantively topical story about our attention economy, omniscient algorithms, toxic relationships, and trauma exploitation. “The idea that the Greeks had it all worked out, and that their texts will always be relevant, is a massive overstatement. It takes a lot of effort to make a 2,500-yearold text relevant today.”
Met blackwave. doet hij uitzinnige massa’s deinen op schuimende hiphopbeats, maar solo vaart Willem Ardui een intiemere koers. Op Oevers, het album waarmee de singersongwriter de trossen van zijn solocarrière losgooit, fluistert hij zijn Nederlandstalige zanglijnen als een teder lentebriesje dat je oor streelt. De wriemelende elektronica waarmee hij aanmeert, is dan weer bijwijlen even uitdagend als het klankpalet van de Britse producer James Blake.
WILLEM ARDUI 30/3, Ancienne Belgique, abconcerts.be
Dj, producer en kunstenaar Mika Oki groeide op in Parijs, maar woont sinds 2015 in Brussel. Haar moeder is Spaans en Frans, haar vader is een Japanse freejazztrompettist. Oki werkt met licht en geluid, en verdiept zich in elektro-akoestische muziek. Het perfecte vertrekpunt voor het eerbetoon dat ze brengt aan Ryuichi Sakamoto, de componist, pianist en producer uit Tokio die precies één jaar geleden overleed.
MIKA OKI PLAYS RYUICHI SAKAMOTO 28/3, Bozar, bozar.be
“Drive boy dive boy / Dirty numb angel boy”: je herkent Underworlds ‘Born slippy .NUXX’ van bij de eerste synthtonen, maar het is pas wanneer Karl Hyde die eerste woorden zingt, dat de song echt begint. En wanneer de hamerende snaredrum dan invalt, is het hek helemaal van de dam. Bijna dertig jaar nadat de Britse band doorbrak dankzij de film Trainspotting en zijn album dubnobasswithmyheadman, dealt hij nog steeds in meedogenloze technobeats. (TZ)
UNDERWORLD 29/3, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be
Na alle immersieve avonturen die Brussel al te slikken kreeg, landt nu ook “de toekomst van entertainment” in de stad. Lucky us! Blijkbaar staat zo’n museum van de toekomst voor een ervaring waar wij niet langer toeschouwer zijn, maar held in onze eigen zelfontdekkingsreis, inclusief “holografische show.” En wij maar denken dat kunst ons voorbij onze eigen reflectie kan laten kijken. Onze BS-detector gaat in het rood, maar ontdek (het vooral voor) jezelf!
EXPLORE THE TRUE YOU 2/4 > ..., Museum of Infinite Realities, Instagram: themuseumofinfiniterealities
Alice Gallery heeft een neus voor kleine en grote explosies van kleur, verleidelijke vormen en radicaal hedendaagse beeldspraak. Het werk van de Brusselse Française Aurélie Gravas past perfect in dat plaatje. Haar muzikale werk – dat ze met haar band GRAVAS ten gehore zal brengen op de vernissage van haar nieuwe tentoonstelling – past dan weer op een plaatje, dat in februari volgend jaar zal uitkomen.
AURÉLIE GRAVAS: A FAN AS A RISING SUN 28/3 > 27/4, Alice Gallery, alicebxl.com
Met The nature of the game, met video’s van (ondanks alles) spelende kinderen van over de hele wereld, toverde Francis Alÿs in 2022 het Belgische paviljoen op de Biënnale van Venetië om tot een koesterruimte. Bij Bozar toont de gereputeerde Britse fotojournalist Paddy Dowling ook beelden van kinderen, maar kinderen die te veel hebben gezien en geleden. Wegkijken is niet toegestaan. (KS)
PADDY DOWLING: VAN WANHOOP NAAR HOOP – KINDEREN VOORBIJ GEWAPEND CONFLICT > 28/4, Bozar, bozar.be
Na een kostuumfilm en drie sociaal-politieke drama’s over de arbeidsmarkt die Fransen vermorzelt, is regisseur-scenarist Stéphane Brizé gaan uitwaaien aan de Bretonse kust. Een beroemde acteur worstelt er met een vervaarlijke dip tot hij plots al zijn aandacht aan een oude vlam kan schenken. Wat als ze nooit uiteengegaan waren? De weemoedige romance ontroert vooral door het samenspel van Guillaume Canet en de Italiaanse zonnestraal Alba Rohrwacher.
HORS SAISON FR, dir.: Stéphane Brizé, act.: Guillaume Canet, Alba Rohrwacher
In het huis van zijn norse vader verzamelen vrienden en familie voor de verjaardag van een jonge kunstenaar. Het zou zijn laatste kunnen zijn, want kanker heeft zijn lichaam uitgeput. De kracht van dit ingetogen, intieme drama van de Mexicaanse Lila Avilés is dat het weigert te somberen. Het perspectief is dat van de zevenjarige dochter van de stervende. Soms begrijpt ze er helemaal niets van, soms alles.
TÓTEM MX, dir.: Lila Avilés, act.: Naíma Sentíes, Monserrat Marañón
Met Origin waagt Ava DuVernay (Selma, When they see us) zich onvervaard aan het populariseren van een pittige these: kijk niet uitsluitend naar huidskleur of institutioneel racisme als je Amerika wilt begrijpen, weet wat een kastenstelsel is. Ze baseert zich op Caste. The origins of our discontents, een door Oprah Winfrey en Obama geprezen non-fictieboek van journaliste en Pulitzer Prize-winnares Isabel Wilkerson. (NR) ORIGIN US, dir.: Ava DuVernay, act.: Aunjanue Ellis-Taylor, Jon Bernthal, Vera Farmiga
‘Ik smelt elke keer als ik een lapsteel hoor’
“Everybody wants something, everybody wants to stand out,” zingt Cath(erine) Smet in ‘My kinda woman’, het nummer dat Save it for later, de debuutplaat van BLUAI, opgeruimd op gang zwengelt. Het Waaslandse trio sprong er twee jaar geleden alvast uit toen het een hattrick scoorde door zowel De Nieuwe Lichting, Humo’s Rock Rally én Sound Track te winnen.
Er gaat een warme gloed uit van ‘My kinda woman’, BLUAI boort op Save it for later een onvermoede ader americana aan die door onze contreien stroomt. De groep puurt er een sound uit die het midden houdt tussen de intieme indiefolk van Phoebe Bridgers en de alternatieve country van Waxahatchee, compleet met pedalsteelgitaren en banjo’s. “Er gaat iets authentieks uit van dat genre, het heeft iets heel warms,” zegt Cath Smet. “Ik smelt elke keer als ik een lapsteel hoor. Zelfs Gorki gebruikte dat instrument.”
‘My kinda woman’, dat Smet zingt met tedere maar vastberaden stem, gaat over haarzelf. “Het is een nummer over zelfliefde en mezelf aanvaarden. Ik vond dat een boodschap die ik aan mezelf moest geven én aan anderen.” “I used to think I was a boy but I grew out of it,” diept Smet dat onderwerp nog verder uit in ‘Worms’. “Ik was als kind in de war. Wat wil ik nu zijn, een jongen of een meisje? En wat hoort er bij welk geslacht? Wat is mijn rol? Het frustrerende was ook dat mijn omgeving in mijn plaats oordeelde, onbewust, maar dat raakt je wel. Toen werd er over gender ook nog lang niet zo open gepraat als nu. Er werd veel meer zwart-wit gedacht, en dat deed ik zelf ook.”
In ‘Keeping up with the boys’ zingt Smet over hoe ze altijd haar broers en neven achternaliep. “Dat waren de personen met wie ik opgroeide, die waren en zijn heel belangrijk voor mij. Uiteindelijk heb ik kunnen begrijpen waar ik als queer persoon thuishoor. Al blijft dat wel gewoon een ongoing ding. Als ik me volgens de normen van de maatschappij niet volledig een vrouw of een man voel, hoe druk ik mij dan uit?”
Soms voelde ze zich een “bad apple carrying spots”, klinkt het in ‘Ceiling stars’, maar gedachten neerschrijven in songs, bood een uitweg. “Ik ben altijd superslecht geweest in een dagboek bijhouden, maar met liedjes lukt het wel om dingen te ordenen.” Zo kan je de titel van de plaat ook interpreteren. “Dit zijn bundels van herinneringen en belevenissen die ik voor altijd heb, ik kan er op elk moment naar terugkeren.”
TOM ZONDERMANHet album Save it for later is uit bij Unday. BLUAI speelt live in de Ancienne Belgique op 29/3, abconcerts.be
10 > 12.04.24
DEHORS EST BLANC
Tumbleweed
11 > 13.04.24
Léa Dubois
Select Aanraders van de week
Mette Ingvartsen: Rush
Wie het werk van choreografe Mette Ingvartsen kent, is ook bekend met dat van performer Manon Santkin, die samen met Ingvartsen afstudeerde aan P.A.R.T.S. en de afgelopen twintig jaar meewerkte aan tien van haar creaties. Samen herbekijken ze het materiaal en de partituren van die vroegere voorstellingen, en geven ze een nieuwe vorm aan die rushes door er verhalen aan vast te knopen en te reflecteren op het plezier van het optreden.
METTE INGVARTSEN: RUSH 27 & 28/3, La Raffinerie/ Charleroi Danse, kaaitheater.be
Tot eind maart loopt in La Raffinerie het Festival Legs, dat in het teken staat van dans. Daar is onder meer de Belgische première te zien van Hmadcha, waarin de Marokkaanse choreograaf Taoufiq Izeddiou definitief afrekent met de pandemie. Door terug te keren naar de collectieve kracht (en trance) van de soefibroederschap van derwisjen, die eind zeventiende eeuw werd opgericht door Sidi Ali Ben Hamdouche.
TAOUFIQ IZEDDIOU: HMADCHA 30/3, La Raffinerie / Charleroi Danse, charleroi-danse.be
Les Halles de Schaerbeek 22a, rue Royale Ste-Marie 1030 BXL reservation@halles.be|+32 (0)2 218 21 07
Met Shelly Shonk Fiffit mikt regisseur Benjamin Abel Meirhaeghe op ogen en oren. Hij rijdt de James Webb Space Telescope, of toch een replica daarvan, binnen en gunt ons zo een blik in de diepten van de kosmos. De Italiaanse componist Caterina Barbieri zorgt daarbij voor een geestverruimende soundtrack, en dan staan er ook nog acht performers op de scene, onder wie Fumiyo Ikeda, Eurudike De Beul en Malique Fye. (MB)
BENJAMIN ABEL MEIRHAEGHE / TONEELHUIS: SHELLY SHONK FIFFIT 30/3, KVS BOL, kvs.be
Hoe stop je de narratieve kracht van de literatuur in iets wat zo abstract is als muziek? Liszt en Strauss draaiden er hun hand niet voor om. De eerste kwam oorspronkelijk met zijn programmatische Préludes op de proppen, de tweede nam enkele jaren later het stokje over met zijn iconische Tondichtungen. Wie na het concert met de Britse pianist Benjamin Grosvenor graag nog een grens tussen kunsttakken oversteekt, mag gratis naar de nocturne van de surrealisme-expo Histoire de ne pas rire. OPRL, LETONJA & GROSVENOR 28/3, Bozar, bozar.be
Wie in januari oplettend naar Maestro Degand heeft gekeken, was al opgevallen dat Michael Schønwandt regelmatig in Brussel vertoeft om voor het Belgian National Orchestra op de bok te kruipen. Ook dit seizoen komt de aimabele Deense dirigent op visite, met violist Sergej Khachatryan, winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd 2005. Samen brengen ze werk van Prokofjev, Goebaidoelina en Bruch.
BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA, SCHØNWANDT & KHACHATRYAN 29/3, Bozar, bozar.be
De paastijd, dat is het lijden van Christus. Elk jaar opnieuw spelen daarom de passies een hoofdrol vol tragiek, met als resultaat muziekprogramma’s waar geen verrassingen in zitten. Het Vlaams Radiokoor durft gelukkig wel nog onverwacht uit de hoek te komen, en kiest opgewektere partituren van Johann Sebastian Bach. Zijn Oster-Oratorium viert met jubelende stemmen en galmende kopers de lengende dagen en de ontluikende lente. (JC)
BACH: OSTER-ORATORIUM 2/4, Flagey, flagey.be
OPRL, Letonja & Grosvenor
Als pan-Aziatische eettent met een speels randje draagt Sum Sum de handtekening van Yum Yum, een Antwerpse groep die in Brussel al bekendheid geniet met La Taqueria. Leuk en nostalgisch.
Sum Sum in Elsene is een toevoeging aan de andere wereldkeukenconcepten Sumac, Fugu, Tio ... van Yum Yum, een Antwerpse groep, opgericht door foodondernemer Raphael Helsmoortel, en is afgestemd op een studentenpubliek.
De locatie voldoet aan de hedendaagse verwachtingen met een Instagram-waardig interieur. Van de open keuken achter een theatrale toonbank tot een muur vol perfect uitgelijnde maneki neko’s – de gelukskatten met de opgeheven poot – en de algehele in rood gedrenkte sfeer, nog versterkt door rode en gouden Chinese
5x2 tickets, UGC-bioscopen
Met onze vouchers voor UGC De Brouckère en UGC Gulden Vlies kan je zelf een film uit hun aanbod kiezen. Mail ‘UGC’
lantaarns: het is een setting die uitnodigt tot het maken van food porn
Toen we er op een zondagavond heen trokken, werd ons wantrouwen meteen gewekt. Het menu is namelijk een allegaartje: van dimsum (van 7 tot 18,50 euro) over Japanse bowls (16,90 euro) en het Koreaanse rijstgerecht bibimbap (17,50 euro) tot verschillende bao-broodjes (7,90 tot 8,50 euro).
Wat eveneens argwaan wekte, waren de teleurstellende bierselectie (Tsingtao voor 3,80 euro, maar ook Stella Artois, Asahi en Jupiler 0.0) en de karakterloze wijnkaart (een chenin blanc van Buitengewoon voor 24 euro per fles of een Mabis Neropasso, die tegen 32 euro per fles bedrieglijk verleidelijk is). Er restte ons niets anders dan de cocktails te proberen. Helaas had de Hibiskiss (12 euro) niet veel meer te bieden
5x2 tickets, Bozar, tot en met 16/6
Bozar viert een eeuw surrealisme met een imposante expo rond binnen- en buitenlandse meesters. Mail ‘Surrealisme’
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
dan een overdaad aan suiker.
Desondanks verraste de keuken. Allereerst met de steamed mix (18,50 euro), die 24 dimsum presenteert met een perfecte textuur en een breed smaakpalet, van een uitstekende combinatie van jalapeño en yuzu tot het rundvlees met citroenmelisse en munt.
Als hoofdgerecht maakte de vegetarische versie van de Japanse noedels (16,90 euro) vooral indruk dankzij de met miso bereide en uitzonderlijk malse aubergines. Een ander hoogtepunt was de bibimbap, die zowel pittig als zoet was.
De bediening, ten slotte, was niet uiterst nauwgezet – het is en blijft een streetfoodrestaurant –, maar toch was het personeel charmant en welwillend te noemen.
TEKST: MICHEL VERLINDEN
FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE
5x2 tickets, in de Brusselse zalen vanaf 3/4
Deze sluwe en guitige misdaadkomedie uit Argentinië is de verrassing van de maand. Mail ‘Delincuentes’
Rosa Butsi is het muzikale project van singer-songwriter Roos Denayer. Luisteren naar haar muziek voelt als wakker worden met de zon op je gezicht. Op haar debuutplaat Fruitful days staan alleen maar mooie nummers, al moedigt Denayer haar luisteraar aan om heel af en toe ook met 80% tevreden te zijn.
door Michaël Bellon
“Wat men niet wijzigen kan, moet men aanvaarden” Deze spreuk hangt, tussen heel wat andere, in het toilet van mijn oma en heeft me al vaak geholpen om vrede te nemen met uitgemaakte situaties waar ik niet achter stond of die ik anders had willen zien. Probeer zaken waar niets aan te doen is, zoals slecht weer, los te laten.
“Alles van waarde is weerloos”
Dit is een zinnetje uit het gedicht ‘De zeer oude zingt’ van de Nederlandse dichter Lucebert. Ik heb het leren kennen, omdat het in het groot geschreven staat op de gevel van Trefpunt, een café en concertzaal in Gent. Voor mij betekent het dat de allermooiste dingen, de dingen die er echt toe doen, de grootste kracht bezitten, net door hun fragiliteit. Daarom moeten we ze zo hard koesteren.
Vlij je neer naast de lege agenda van je kat Onze kat Mimino wordt thuis als een prinses behandeld. Wanneer ik met hem naast of op mij een dutje kan doen, lukt het beter om mijn gedachten uit te schakelen en de to-dolijstjes aan de kant te schuiven. We krijgen soms zoveel op ons bord. Wanneer ik me dan neerleg naast Mimino’s lege agenda en zorgeloosheid werkt dat inspirerend.
80% is ook oké
Alles hoeft niet altijd 100% in orde te zijn. Ik ben nogal perfectionistisch en kan me heel erg verliezen in details. Daardoor kruipt er soms veel te veel tijd in onnozele kleinigheden die geen verschil maken, terwijl ik beter dutjes zou doen met mijn kat.
Zie het vierde inzicht
Fruitful days is uit bij Polymoon, Rosa Butsi speelt op 31/3 in de Ancienne Belgique, abconcerts.be
financieel-administratief verantwoordelijke
Ben jij sterk in cijfers en werk je graag en goed met een team?
Voel jij je goed in Brussel en heb je ervaring in/sterke affiniteit met sociale economie en de sector welzijn?
Wens je een job waarin je kan ondernemen en ondersteunen in de verdere uitbouw van onze unie?
…dan word jij wellicht de nieuwe collega in ons ambitieuze en enthousiaste team!
Bekijk al onze boeiende vacatures op jouwstijl.be
Wist je dat wij ook vacatures hebben voor:
-referentieverpleegkundigen wond- & stomazorg GGZ & dementie palliatieve zorg & oncologie verpleegtechnische zorgen diabetes -verpleegkundigen zorgopstart -verpleegpostverpleegkundigen -adjunct hoofdverpleegkundigen -stagementoren -nachtverpleegkundigen
Meer info of solliciteren?
016/31 79 28 solliciteren@wgkvlb.be DB114892C4
Dienst
Doe effe
“Le canal, je le kiffe clean!”