BRUZZ - editie 1865 (8-11-2023) by bruzz.be

W EEKBLAD # 1865, EEN UITGAVE VAN VLAAMS- BRUSS ELS E MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 1 8 - 1050, ELSENE - AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

8 NOVEMBER 2023

In elke Brusselse straat een tattooshop

‘Tatoeages zĳn het nieuwe normaal’

Catherine Moureaux (PS) vecht voor haar overleven Politieke chaos in Molenbeek

Bier, naaktmodellen en kleurstiften Het succes achter Drink & Draw

8 NOVEMBER 2023

hoeven we niet 16 ‘Hier te verbergen wie we zĳn’

De Roma-gemeenschap in Brussel sluit de hoofdstad in haar hart

heb geen 43 ‘Ik mystieke bullshit

nodig om mĳ verbonden te voelen’

Melanie De Biasio onderneemt een spirituele reis op Il viaggio 05

EDITO

HET GESPREK Jan Busselen, Brussels parlementslid (PVDA)

IN BEELD Bart Dewaele

IN DE KIJKER ‘Maaltijdplatformen weigeren wet toe te passen’

KORT GESPREK Veerle Windels over veertig jaar modehuis Natan

BEELDCOLUMN Kim Duchateau

PORTRET De stoel van burgemeester Catherine Moureaux in Molenbeek wankelt

BIJGEDACHTE De strijd om de allochtone stem

BIG CITY Waarom zijn heel wat oude Brusselse huizen gebouwd zonder badkamer?

BEESTIG BRUSSEL De Europese bever komt weer boven water

COVERSTORY Een tattoo is niet langer marginaal

DE SLAAPKAMER van Theo

CULTUUR Wat maakt de Drink & Draw-trend zo succesvol?

NICK TRACHET Kizwan

SELECT Eat & Drink Au Repos de la Montagne Smalltalk Stefanie Claes De vĳf inzichten Rudy Trouvé

Een avondje uit met stiften en blikjes bier: de Drink & Drawtrend verovert nu ook Brussel.

| 3

2023

EET MEE!

Eet spaghetti en steun Brussel Helpt! Ga naar brusselhelpt.be en kies waar jij wil gaan eten. De spaghetti wordt verkocht aan €10 per portie. De volledige opbrengst gaat naar vzw Straatverplegers.

BESTEL NU

brusselhelpt.be Beeld: Victor Voets / Foto: Studio Beshart

8 NOVEMBER 2023

COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Tenenkrullend

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

“ In 2008 al pleitte François-Xavier de Donnea voor een hervorming naar Parĳs model”

Toute nation a le gouvernement qu’elle mérite. Ik moest spontaan denken aan de bekendste oneliner van de Franse anti-revolutionair Joseph de Maistre toen ik het portret van Catherine Moureaux en bij uitbreiding van de Molenbeekse politiek (zie p. 24) had gelezen. Tenenkrullend toch dat in een gemeente met zoveel problemen zoveel tijd wordt verknoeid met politiek gestook en gesteek van stokken in de wielen. Laten we een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen eens stilstaan bij het bestuur van de negentien baronieën. In 2008 al pleitte François-Xavier de Donnea (MR) op TV Brussel voor een hervorming naar Parijs model: de gemeenten blijven bestaan, maar alle strategische bevoegdheden worden overgeheveld naar het Gewest. Vooralsnog heeft niemand de moed gehad om voluit voor dat model te gaan. Zeker niet binnen de PS. Die levert niet alleen de burgemeester van Molenbeek, maar ook die van vijf andere gemeenten én de minister-president, Rudi Vervoort. Die wil wel een sterker Gewest, maar dan vooral ten koste van de gemeenschappen, niet ten koste van de gemeenten. Nu er druk wordt geschreven aan de partijprogramma’s voor de volgende verkiezingen moet iemand dat Parijse model daar misschien nog eens op tafel leggen.

« Toute nation a le gouvernement qu’elle mérite. » Cette citation du contre-révolutionnaire français Joseph de Maistre m’est venue à l’esprit après avoir lu le portrait de Catherine Moureaux, et par extension de la scène politique molenbeekoise (p. 24). Il est frustrant de voir qu’on gaspille tellement de temps à des jeux politiques dans une commune avec tant de problèmes poignants. Un an avant les élections communales, analysons l’administration des dix-neuf baronnies de Bruxelles. En 2008 déjà, François-Xavier de Donnea (MR) avait plaidé sur TV Brussel pour une réforme selon le modèle parisien : les communes continuent à exister, mais toutes les compétences stratégiques sont transférées à la Région. Jusqu’à présent, personne n’a encore eu le courage de défendre pleinement ce modèle. Encore moins du côté du PS, qui compte dans ses rangs la bourgmestre de Molenbeek mais aussi les bourgmestres de cinq autres communes et le ministre-président Rudi Vervoort. Ce dernier veut une Région plus forte, mais au détriment des communautés, et non des communes. À l’heure où les partis rédigent leurs programmes électoraux, ce serait bien que quelqu’un remette ce modèle parisien sur la table.

“Toute nation a le gouvernement qu’elle mérite.” I was spontaneously reminded of the most famous one-liner of French anti-revolutionary Joseph de Maistre when I read the piece on Catherine Moureaux and, by extension, on the politics of Molenbeek (see p. 24). Is it not mind-boggling that, in a municipality with so many problems, so much time is wasted on political in-fighting and squabbles. One year ahead of the municipal elections, let us reflect on the governance of the nineteen baronies. Back in 2008, François-Xavier de Donnea (MR) argued for a Paris-style reform on TV Brussel. The municipalities would continue to exist, but all strategic powers would be transferred to the Region. Nobody has yet had the courage to go that far and certainly not within the PS. That party not only supplies the mayor of Molenbeek, but also those of five other municipalities as well as the minister-president, Rudi Vervoort. He does want a stronger Region, but mainly at the expense of the communities, not the municipalities. Now that the parties are busy writing their manifestos for the elections next year, perhaps someone should put that Parisian model back on the table.

OPLAGE 55.000 exemplaren. ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Luana Difficile, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Charlotte Deprez, Mien De Winter, Anke Dirix, Tom Peeters, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

| 5

Het gesprek. Brussels parlementslid Jan Busselen

‘De PS voert al lang geen links beleid meer’ PVDA kan na de volgende verkiezingen een gamechanger zijn in Brussel, en wil op lokaal niveau haar verantwoordelijkheid opnemen. “In Molenbeek en Sint-Gillis zie ik mogelijkheden,” zegt Brussels parlementslid Jan Busselen. door Maarten Goethals en Steven Van Garsse foto’s Bart Dewaele

afspiegeling vormt van de sociale realiteit. Met Youssef Handichi en Francis Dagrin telt de PTB-fractie twee arbeiders, wat de discussies verrijkt, zeker als het gaat over de liberalisering van de arbeidsmarkt.” Maar u komt zelf niet echt uit een arbeidersmilieu. JAN BUSSELEN: Neen. Mijn vader is een tijd mijnwerker geweest, en militant bij PVDA. Ik ben ook deels opgegroeid rond het Vossenplein, dus ik vertoefde wel in die volkse milieus. Zelf studeerde ik jazzgitaar aan het conservatorium. Om die studies te betalen, ging ik tijdens de weekends in Zaventem vliegtuigen poetsen. Ook de socialisten zullen claimen de arbeiders en zware beroepen te vertegenwoordigen. BUSSELEN: Een vijftigtal jaar geleden klopte die uitspraak. Sinds de Teletubbie-generatie (Steve Stevaert, Johan Vande Lanotte, Frank Vandenbroucke en Patrick Janssens bij de toenmalige sp.a, red.) werd door privatiseren, dereguleren en besparen een kloof geslagen tussen de vakbondsvleugel en de intellectuele voormannen in het parlement. Dat leidt tot een vervreemding met de

achterban, die voor een deel naar Vlaams Belang trok. Hoe kĳkt u naar de vrĳage tussen Vooruit en de N-VA momenteel? BUSSELEN: Ik vind het pijnlijk. En dan zwijg ik nog over de uitschuivers van Conner Rousseau, over Molenbeek, over de Roma, over de Afrikaanse landen die geen asielzoekers willen opvangen. Dreigen om de geldkraan dicht te draaien … dat is niet alleen paternalistisch, hij creëert een klimaat van angst, waarmee hij niet links, maar rechts sterker maakt. Typisch linkse onderwerpen, zoals sociale ongelijkheid en het recht op wonen en opvang, laat hij dan weer ongemoeid. Een arbeider mag dan misschien dichter bĳ het werkvolk staan, daarom is hĳ of zĳ nog geen goed politicus, iemand die het spel beheerst en via wetgeving de situatie voor zĳn achterban verbetert. BUSSELEN: Daarom is diversiteit in een fractie belangrijk. Behalve arbeiders moeten ook juristen deel uitmaken van de ploeg, maar de strijd moet eveneens buiten het parlement gevoerd worden. Toen de non-profitsector zes maanden lang betogin-

▼

en groene golf, die een rode opmars camoufleerde. Zo kunnen de verkiezingen van mei 2019 omschreven worden. Een spectaculaire vooruitgang voor Ecolo-Groen, maar net zo goed voor PTB-PVDA. De communisten werden de vierde grootste formatie in het Brussels parlement: van vier naar tien zetels. Elf zelfs, als de Nederlandstalige gekozene voor PVDA erbij wordt gerekend. “Ja ik was verrast,” zegt PVDA-parlementslid Jan Busselen. “De partij hoopte toenmalig voorzitter Peter Mertens in het federaal parlement te krijgen, wat lukte. Maar ook in Vlaanderen en Brussel haalden we een verkiezingssucces.” Van de straat naar het parlement, en terug naar de straat. Zo klinkt het adagium van de partij. Ook Busselen, aanvankelijk een wat schuchter parlementslid, groeide door tot een deputé die in het plenum van de Lombardstraat perfect de PVDA-partijlijn vertolkt. “Zelfs al was ik langer actief in parlement en partij,” zegt Busselen over die periode, “ik heb toch veel geleerd. Namelijk dat het parlement, door het grote aantal juristen en gebrek aan andere profielen, niet echt een

31 SEPTEMBER 2022

| 7

BIO • Geboren in 1979 • Studeert in 2006 af als master of arts aan het Koninklijk Conservatorium Brussel • Werkt sinds 2011 bij PVDA, onder meer als fractiemedewerker in het parlement • Tot 2019 leerkracht jazzgitaar • Sinds 2019 Brussels parlementslid

▼

Het gesprek. Brussels parlementslid Jan Busselen

gen organiseerde voor de Brusselse kabinetten voor loonsverhoging, was de PVDA een megafoon voor die eisen. Gevolg? Minister Alain Maron maakte 57 miljoen euro vrij. Hoe goed ook een resolutietekst mag klinken, als een debat zich enkel in de commissies afspeelt, dan verandert dat bitter weinig. Dat verklaart waarom jonge parlementsleden afhaken, zelfs als die deel uitmaken van de meerderheid. Het gebrek aan impact resulteert in ontgoocheling en verbittering.

Frankrijk. Zo kan het openbaar vervoer goedkoper worden. Het is een manier om de grote spelers te laten bijdragen. De echte hefbomen zitten natuurlijk federaal. Excess profit ruling (een fiscaal gunstregime voor multinationals, red.) afschaffen en belastingkortingen voor multinationals schrappen kan tot acht miljard opleveren, maar Vivaldi wil of durft niet. Waar moet de regering het dan zoeken? Bij de werkende middenklasse.

“De betonblokken in Anderlecht voor Good Move waren desastreus: veel buurtbewoners waren op vakantie en wisten van niets”

De PS in Brussel rekruteert in populaire wĳken, en dat vertaalt zich in vertegenwoordigers van Turkse en Marokkaanse afkomst, doorgaans ook arbeiders. BUSSELEN: Zeker. De PS houdt stand, maar de partij voert al jaren geen linkse politiek meer. De energieprijzen, de voedselprijzen, de huurprijzen, de waterprijzen: die gaan allemaal de hoogte in. Dat kan u toch moeilĳk minister-president Rudi Vervoort (PS) aanwrĳven? BUSSELEN: Hij kan wel iets doen aan de vastgoedsector. Verplicht bij nieuwe grote projecten in Brussel om minstens een derde van de ruimte te voorzien voor sociale woningen. Of zorg voor een bindend huurrooster, met maximale huurprijzen, zodat gezinnen meer koopkracht overhouden en de overheid nadien minder moet uitgeven aan armoedebestrijding en sociale tarifering. Door de hoge huurprijzen verarmen mensen, die vervolgens aankloppen bij het OCMW. Ik noem dat plak- en pleisterwerk, allesbehalve een politiek coherent beleid. Een PVDA-beleid kost miljarden. Niet echt realistisch, gezien de krappe budgettaire context van het Gewest. BUSSELEN: De stedenbouwkundige lasten verhogen kan helpen, net als een verkeersbelasting invoeren voor bedrijven, zoals in

Is PVDA klaar om mee te besturen in Brussel? BUSSELEN: Op gemeentelijk vlak, zoals in Molenbeek en Sint-Gillis, zie ik openingen. Ook omdat de partij ervaring opdeed en goede relaties onderhoudt met het sociale middenveld, en soms met de administratie. Maar die ruimte wordt niet zo makkelijk afgegeven – dat is het monopolie van de PS, en ook steeds meer van Ecolo. En op gewestelĳk vlak? BUSSELEN: Dat hangt van de andere progressieven af, of die willen breken met het beleid van de afgelopen dertig jaar en de rekening niet wil doorschuiven naar de werkenden, maar dat is niet het geval. Er worden nu al besparingen aangekondigd, dat maakt het water diep, terwijl PVDA voor

meer investeringen in huisvesting en mobiliteit gaat. Als zweeppartĳ dus? BUSSELEN: Nee. We willen meebesturen, natuurlijk, maar enkel als het beleid een radicale breuk vormt met de politiek nu, door multinationals en grote vermogens te laten bijdragen. Waarom doet u aan politiek? BUSSELEN: Omdat ik een alternatief naar voren wil schuiven. Als dat niet gebeurt, vrees ik een samenleving die van crisis naar crisis evolueert, met als gevolg dat een groot deel van de bevolking oplossingen zoekt aan de rechterkant van het spectrum, en heil gaat zoeken bij autoritaire leiders. Zelfs het centrum neigt in die richting. Kijk naar president Macron in

“Conner Rousseau creëert een klimaat van angst, waarmee hĳ niet links, maar rechts sterker maakt. Typisch linkse onderwerpen laat hĳ ongemoeid”

8 NOVEMBER 2023

Jan Busselen: “Ik doe aan politiek omdat ik een alternatief naar voren wil schuiven. Als dat niet gebeurt, vrees ik een samenleving die van crisis naar crisis evolueert.”

| 9

BUSSELEN: Niemand wil meer files en verkeersonveiligheid: automobilisten niet, fietsers niet. Wat Schaarbeek betreft, weet ik met honderd procent zekerheid dat geen enkele van de PVDA-mandatarissen in de anti-Good-Move protesten meeliep. Daar werd ook toe opgeroepen op alle interne kanalen.

In Anderlecht speelde PVDA wel degelĳk een rol in het ophitsen van de gemoederen. Giovanni Bordonaro, voorzitter van de Brusselse afdeling, leek geweld tegen de bevoegde schepen, Susanne MüllerHübsch (Groen), zelfs aan te moedigen. BUSSELEN: Hij zei: ‘Dat gebeurt.’ Ik vind dat niet slim om te zeggen, maar het is iets anders dan oproepen tot haat en geweld. Dat doet de PVDA niet.

Frankrijk of Georges-Louis Bouchez (MR) bij ons. PVDA doet het niet slecht in de peilingen. Cynisch gesteld: de huidige crisissen komen jullie goed uit. BUSSELEN: Terwijl ik helemaal niet cynisch wil zijn. Hoe groter de crisis, hoe meer mensen aan de alarmbel trekken, hoe meer polarisatie. Als rechts aan de macht komt, dan gaat een aantal democratische rechten op de schop. Dat zie ik zelfs nu al gebeuren bij Vivaldi. Recht op opvang als alleenstaande man, recht op bed, bad, brood: het moet er allemaal aan geloven. Iedereen schijnt het normaal te vinden dat mensen op straat leven. Nee, dat is niet normaal. Over polariseren gesproken: PVDA pookte mee het debat over Good Move op. Door de kant te kiezen van de automobilist, en tegen de veranderingen. BUSSELEN: Wie ingrijpende maatregelen als een circulatieplan snel wil doorvoeren zonder bewoners te betrekken en in alternatieven te voorzien, creëert polarisatie. Er is een reden waarom Good Move beter werkte in Brussel-Stad dan in Kuregem of de Berenkuil in Schaarbeek. Enerzijds door de brede consultatieronde en het inzetten van honderden stewards, en door het plan

gaandeweg aan te passen. Anderzijds is het aanbod van openbaar vervoer in de Vijfhoek enorm sterk. De sprong wagen is dan minder groot dan in een buurt waar de plotse moeilijke onbereikbaarheid van de eigen woning boven op andere problemen komt: werkloosheid, gebrek aan veiligheid en nog tal van dagelijkse frustraties. Maar door Good Move in Schaarbeek en Anderlecht af te voeren, blĳven die straten verkeersonveilig en ongezond door de uitstoot van wagens.

Schrĳver Joost Vandecasteele noemt de PVDA de ‘Partĳ van de Agressie’. BUSSELEN: Ik vind dat spijtig. Er is aan verschillende kanten veel woede. En PVDA komt op voor de werkende mens: de treinchauffeur of de thuisverpleegster die naar het werk moet met de auto, die lange dagen moet draaien en die bij het thuiskomen nog eens een half uur verliest op zoek naar een parkeerplaats. De betonblokken die in de zomer werden geplaatst om het verkeer om te leiden – een groot aantal buurtbewoners was toen op vakantie en wist van niets – waren op dat vlak desastreus. Voor alle duidelijkheid, ik zeg niet dat wij als partij een perfect parcours hebben gereden, maar het beleid moet erkennen dat sommige maatregelen heftige reacties oproepen, en dat past in een breder verhaal.

‘NOUS AVONS DÉJÀ UN POIDS POLITIQUE’

‘WE ARE ALREADY HAVING AN IMPACT ON POLICY’

Le PTB a le vent en poupe. Du côté néerlandophone du parlement bruxellois aussi, le parti marxiste a obtenu un élu. Jan Busselen passe en revue ses quatre années comme membre de l’opposition. Il croit que le PTB a d’ores et déjà pesé sur la politique, mais craint que les crises que nous avons connues poussent de plus en plus de gens dans les bras des partis autoritaires de droite. Selon lui, une politique sociale est nécessaire pour protéger le pouvoir d’achat, mais le PS n’agit pas assez. Une telle politique coûte de l’argent, certes, mais c’est aux grandes entreprises de contribuer.

PVDA/PTB’s is surfing a wave of success. The Marxist party even took one of the Dutchspeaking seats in the Brussels parliament. Jan Busselen looks back on the past four years as a member of the opposition. He believes PVDA/PTB already has been able to influence policy. But his fear is that the many crises increasingly will push people into the arms of the authoritarian right. That is why a social policy is crucial to protect purchasing power, something the PS is not pushing for hard enough. He concurs that a policy like that costs money but that needs to come from big companies.

In beeld. Bart Dewaele

8 NOVEMBER 2023

Bonkende beats Een meute muzikanten. Luidruchtige lawaaimakers. Rollende ritmes, bonkige bassen en bangelijke beats. Zondag vond BRUiTAL in de Bozar plaats, een feestje met trommelaars en met de Brusselse scholieren van Ibo de Buiteling en basisschool Nieuwland, onder leiding van Seppe Baeyens en Ilaria Orlandini. Bedoeling? De muzikale talenten en culturele invloeden van de kinderen vermengen met die van de knotsgekke muzikanten, die met een lange polonaise het gebouw helemaal inpalmden. De gekke en kleurrijke mutsen maakten het geheel alleen nog meer punk – nog zotter. MG

In de kijker.

‘Maaltĳdplatformen weigeren wet toe te passen’ Platformwerkers die de facto als een werknemer werken, moeten sinds dit jaar ook een arbeidscontract krijgen. Maar die wet blijft dode letter, klaagt de vakbond aan. door Kris Hendrickx Acht Europese maaltijdkoeriers fietsen deze week naar Brussel om hun werkomstandigheden en die van andere platformwerkers aan te klagen. In tal van landen kampen ze immers met dezelfde problemen: “We worden als zelfstandigen beschouwd,” laten de actievoerders weten. “We krijgen geen betaald verlof, geen sociale zekerheid of werkloosheidsuitkering. Zonder arbeidscontract kunnen we in één seconde ontslagen worden via een melding op onze telefoon, zonder dat we ons kunnen verdedigen.” De fietskoeriers, die onder de naam ‘La Grande Livraison’ reizen, klagen ook aan dat ze steeds langere trajecten moeten afleggen voor een krimpende vergoeding. In België bleek twee jaar geleden nog dat Deliverookoeriers per gewerkt uur slechts 9,2 euro verdienden, een heel stuk onder het minimumloon. Het bedrag ging ook nog eens in dalende lijn.

De timing van de actie is niet toevallig. Deze week overleggen de Europese Commissie, de Europese Raad en het Europees Parlement immers over een richtlijn die de platformeconomie aan banden moet leggen. Platformwerkers die de facto als een werknemer werken, zoals maaltijdkoeriers (die hun prijs niet bepalen, sancties krijgen van hun platform, etc.), zullen dan ook een echt arbeidscontract moeten ontvangen. De Europese Raad is voor een afgezwakte versie van de richtlijn, het Parlement voor een scherpere. De Europese plannen doen sterk denken aan een Belgische wet, die sinds 1 januari van dit jaar deels van kracht is. Ook die wet op de platformeconomie bepaalt immers dat platformwerkers onder bepaalde omstandigheden recht hebben op een echt arbeidscontract. “Alleen blijft die wet vandaag nog steeds dode letter,” betreurt Martin Willems van

United Freelancers, een tak van de christelijke vakbond. “Bij de platformen waar die ondergeschikte relatie het duidelijkst is, zoals bij maaltijdkoeriers Uber Eats en Deliveroo, leidde de wet nog tot niet één arbeidscontract voor een koerier. Die platformen weigeren gewoon om de wet toe te passen.”

Voldongen feiten Die handelswijze is voor Willems typisch voor de platformen. “Ze blijven zich zo lang mogelijk verzetten tegen regelingen die hun bewegingsvrijheid beperken. Op die manier hopen ze dat ze overheden voor voldongen feiten kunnen stellen omdat ze ondertussen verder kunnen groeien. “Kijk eens, jullie gaan de werkgelegenheid van duizenden mensen afnemen,” hoor je dan. We namen ook contact op met maaltijdplatform Deliveroo voor een reactie en kregen een erg bondig antwoord. “Deliveroo-

Waarom in het nieuws? De Europese Commissie, de Europese Raad en het Europees Parlement overleggen deze week over een richtlijn die de platformeconomie aan banden moet leggen. Over welk dossier gaat het? Al jaren is er onenigheid over het statuut van de maaltijdkoeriers: de werkgevers beschouwen hen als zelfstandigen, vakbonden vinden dat ze een echt arbeidscontract moeten krijgen.

8 NOVEMBER 2023

Kort gesprek. Modejournaliste Veerle Windels

koeriers vallen niet onder de criteria van de Belgische wet en zijn daarom ook geen werknemers,” laat woordvoerder Gian Luca Petrillo weten. Samen met drie koeriers stapte United Freelancers alvast naar de Commissie Arbeidsrelatie van de FOD Economie. Een uitspraak volgt eerstdaags. Los van die uitspraak vraagt de vakbond zich ook af wat de overheid doet om de wet te laten toepassen. “Uiteindelijk kan je niet van individuele koeriers verwachten dat ze tegen het platform dat hen werk geeft gaan procederen. Het is aan de staat om ervoor te zorgen dat de eigen wetten ook worden nageleefd.” We vroegen alvast aan de FOD Economie op welke manier de administratie de wet probeert af te dwingen, bijvoorbeeld via inspecties. Maandagnamiddag ontvingen we nog geen antwoord. Dat de Belgische wet geen effect heeft, moet ook een waarschuwing zijn voor de Europese instellingen die deze week over de nieuwe richtlijn gaan praten, vindt de vakbond. “Als het standpunt van de Europese Raad wordt gevolgd, dreigen we in een gelijkaardige situatie te belanden in heel Europa,” waarschuwt Willems. Een alternatief kan erin bestaan om de bewijslast om te draaien, zegt Willems. “Het Europees Parlement lanceerde een voorstel waarbij het aan de platformen is om aan te tonen dat een bepaalde persoon wel degelijk een echte zelfstandige is. Alleen is de Europese Raad daartegen.” Hoe dan ook moet de Europese richtlijn voor de vakbonden een stevige garantie bevatten dat de wet ook kan worden toegepast.

Deliveroo-proces Ondertussen komt ook de datum dichterbij van het Deliveroo-proces in Brussel. Op 16 en 17 november buigt de beroepsrechter zich over de vraag welk statuut de maaltijdkoeriers van het bedrijf moeten krijgen. Eind 2021 oordeelde een rechter al eens dat de Deliveroo-koeriers als zelfstandigen mogen werken, maar niet met de zogenoemde peer-to-peerformule (P2P), die ze een fors belastingvoordeel oplevert. Alle partijen gingen toen in beroep. Deliveroo omdat het wél aan P2P-statuut hecht, het arbeidsauditoraat, de RVA en de vakbonden omdat ze vinden dat de maaltijdkoeriers betaald moeten worden volgens de barema’s van de transportsector. De koeriers zouden daardoor zowat het dubbele verdienen.

‘Natan is een wereld op zich’ Modejournaliste Veerle Windels schreef een koffietafelboek over veertig jaar Natan. De titel, Edouard, eert niet alleen het merk, maar vooral oprichter en Brussels bekendste ontwerper Edouard Vermeulen.

Wat krĳgen we te zien in het boek? Een mix van oud en ongezien beeldmateriaal door elkaar. Verwacht geen chronologische tijdlijn, maar een echt kijkboek. Je leest ook over de twijfels die Edouard had tijdens zijn carrière. Ik ken geen enkele ontwerper die zichzelf zo in vraag durft te stellen en de lat toch hoog legt. En we brengen getuigenissen van mensen die hem goed kennen, zoals koningin Paola. Zij beseft goed dat ze in de beginjaren een grote rol heeft gespeeld voor Natan. Ze was op een eerste defilé aanwezig en heeft meteen drie jurken besteld. Hoe is het merk de voorbĳe veertig jaar veranderd? Het is net heel constant gebleven en dat is fijn. De stijl die Edouard uitdraagt, blijft klassiek, elegant en redelijk minimalistisch. Toch durft hij altijd te moderniseren. Hij weet zich goed te omringen met jonge mensen voor zijn shows, marketing en design. Bij zijn laatste couturedefilé in Parijs kwamen ze plots met juwelen van Christophe Coppens, die nu artistiek directeur is. Dat toont dat hij zich durft heruit te vinden. Op persoonlijk vlak vind ik dat hij losser in het leven staat dan toen ik hem voor het eerst interviewde, begin jaren 1990. Je voelt dat hij beter in zijn vel zit. Misschien maakt dat hem creatiever. Grote modetrends zal hĳ niet uitzetten. Hoe blĳft Natan vandaag relevant? Een jurk van Natan blijft voor veel vrouwen een beetje een droom. Je hoeft niet elke dag een prinses te zijn, maar soms kan je iets aantrekken om je voor één

“Koningin Paola beseft dat ze in de beginjaren een grote rol heeft gespeeld” dag zo te voelen. Edouard kleedt de vrouw en dringt niets op. Hij was en zal nooit een ontwerper zijn. Hij is een man die bezig is met esthetiek, of dat nu een interieur is of kleding. Tot nu toe is het ook een heel Belgisch verhaal. Iemand als Dries Van Noten heeft klanten over de hele wereld en zet tendensen uit. Over Edouard kan je dat minder zeggen, maar dat zegt niets over zijn talent. Hij is een wereld op zichzelf. Wie zijn winkel binnenkomt, kan zijn garderobe meteen aanvullen met kledingstukken die jaren meegaan. Dat tijdloze blijft relevant. Hoe belangrĳk blĳft Brussel voor het merk? Het is de plek waar alles begonnen is. Brussel was een openbaring toen Edouard er als 18-jarige uit Ieper toekwam. Hij begon als decorateur in de hal van een couturier in de Louizalaan en is er later jurken beginnen te maken. Vandaag wandelt hij nog altijd te voet van zijn huis naar kantoor. Brussel blijft zijn thuis. Dat heeft ook iets te maken met de elegantie van de hoofdstad. Die blijft toch een beetje het Parijs van België. EC

FESTIVAL DE THÉÂTRE TOUT PUBLIC

THEATRE THEATERFESTIVAL FESTIVAL FOR VOOR ALLE ALL AGES LEEFTIJDEN

OPROEP: GEEF JE MENING OVER HET TELEVISIENIEUWS VAN BRUZZ

BRUZZ IS DE MAX

Vind jij dat ook? En wat vind jij van het nieuwsaanbod op BRUZZ televisie? Kijk jij naar BRUZZ tv, via een televisietoestel of online? De Vlaamse regionale televisiezenders en BRUZZ voeren jaarlijks onderzoek naar de kwaliteit van hun nieuwsaanbod. Ga naar www.bruzz.be/onderzoek. Het onderzoek duurt 10 minuten. Dankjewel alvast voor je deelname!

Neem deel aan ons onderzoek en maak kans op een set draadloze oortjes (Happy Plugs).

PHOTO © TODD ANTONY

8 NOVEMBER 2023

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

| 15

Samenleving. In het spoor van een gesloten en verstoten gemeenschap

Florin en Sorin, zelf Roemeense Roma, zijn allebei bemiddelaar bij vzw Foyer. Hun boodschap voor Roma-ouders: “School is hét wapen tegen honger en discriminatie.”

8 NOVEMBER 2023

‘Brussel is een tolerante stad voor Roma’ “Kom eerst eens kijken hoe wij leven,” riepen Brusselse Roma na de stigmatiserende uitspraken van Conner Rousseau over hun gemeenschap. De Vooruit-voorzitter liet zich voorlopig nog niet zien of horen in Brussel. Daarom trok BRUZZ langs de drie belangrijkste groepen. “Hier hoeven we niet te verbergen wie we zijn.” door Tom Peeters foto’s Saskia Vanderstichele

| 17

Samenleving. In het spoor van een gesloten en verstoten gemeenschap

en derde van de Roma in België leeft in Brussel, en het merendeel van de Roma-families vindt zijn thuis in de wijken van de zogenoemde ‘arme sikkel’ net buiten de Vijfhoek: Anderlecht, Molenbeek, Sint-Joost en Schaarbeek. Zo ook Sorin Pavel (29). De Roemeen woont met zijn ouders, echtgenote en vier kinderen samen in één huis in Aumale, Anderlecht. Hij werkt voor het Brusselse integratiecentrum Foyer in Molenbeek, waar hij sinds vorig jaar als bemiddelaar de communicatie tussen Roma-families en publieke instanties faciliteert. Aan het kruispunt bij metrohalte Ribaucourt roert Sorin met de punt van zijn paraplu in een regenplas. “Normaal loopt

het nu vol met Roma, maar het slechte weer houdt iedereen binnen.” Voor hij zijn kantoor binnenstapt, maakt hij een snelle tussenstop bij een van zijn klanten in de buurt van de neogotische Sint-Remigiuskerk. Costin – zijn echte naam wil hij niet in het magazine en de Roemeense Roma wil ook niet op de foto – woont al twintig jaar in Brussel. Op de breedbeeldtelevisie in het kraaknette appartement speelt een video van een knisperend haardvuur. De koekjes op de weelderig gedekte eettafel smaken voortreffelijk. Costin deelt zijn verhaal over zijn jeugd waarin bedelen soms nodig was, maar vertelt ook over hoe hij op zijn zestiende begon te werken en vandaag de trotse eigenaar is van het appartement. “Ik weet dat onze reputatie

Bemiddelaar Mehmed op bezoek bij het gezin van Zlatka en Asen (hier met zijn zoon Rosein). Vandaag helpt Mehmed hen met een vraag over de kinderbijslag.

als Roma niet altijd even positief is. Maar zelf merk ik weinig van de vooroordelen. Voor wie zich aanpast is Brussel een tolerante stad.”

Bedelende pendelaars Roemenen vormen de grootste groep van de Brusselse Roma-bevolking. Ze kwamen voor het eerst in de jaren 1990 naar Brussel, en een tweede golf volgde na de overgang naar het nieuwe millennium. De ouders van Sorin behoorden tot de tweede groep, net als die van zijn neef Florin (28), ook een bemiddelaar bij de Foyer. Hun levenspaden blijken parallel te lopen. Ze zijn allebei opgegroeid in hetzelfde dorpje in het zuiden van Roemenië, en beiden voltooiden hun humaniora niet. Als tieners bedelden Sorin en Florin in Brussel op straat omdat hun ouders de taal niet spraken en indertijd nog niet mochten werken. “Als ik moest kiezen tussen bedelen of stelen, dan wist ik het wel,” zegt Sorin nu over die periode. Vandaag keuren ze bedelen stellig af. Geen haar op hun hoofd dat eraan denkt om het bij hun kinderen aan te moedigen. Het cliché wil dat van alle Roma-groepen de Roemenen de hardnekkigste bedelaars zijn. Sorin en Florin ontkennen dat niet, maar ze willen het probleem ook nuanceren. In de gemeenschappen en families die zij begeleiden, groeit langzaam het besef dat bedelen geen waardige manier van geld verdienen is. “Het komt al minder voor dan in het verleden. Ik ken bijna niemand die het nog doet,” beweert Sorin. Waarom lijkt dat dan niet zo, en al zeker niet in de Vijfhoek, waar ook kinderen worden ingeschakeld, terwijl dat sinds vorig jaar wettelijk verboden is? Florin: “Dat zijn geen Roemenen die de intentie hebben om in Brussel te blijven.” Pendelaars, zo noemt coördinator bij Foyer Koen Geurts die bedelaarspopulatie. Ze reizen van Boekarest naar België voor 20 euro, verblijven enkele weken of maanden, en vertrekken dan weer. Als ze in Roemenië al werk zouden hebben, moeten ze rondkomen met een gemiddeld maandsalaris van 300 of 400 euro, een bedrag dat ze in een week bij elkaar kunnen bedelen. “Het grote probleem is dat we die mensen niet kunnen begeleiden,” zegt Geurts. “We hebben geen informatie over hun verblijfplaats of we komen er pas achter wanneer het te laat is. Ze tonen nauwelijks interesse in begelei-

Het gezin van Zlatka en Asen (niet op de foto) in gesprek met bemiddelaar Mehmed. “Ik wil zo veel mogelijk werken, zodat mijn kinderen alles hebben wat nodig is om verder te integreren,” zegt Zlatka.

ding en wensen simpelweg met rust gelaten te worden. De meesten houden zich wel aan het verbod op bedelen voor minderjarigen.”

Schoolverzuim Een ander stereotype is het hardnekkige schoolverzuim bij Roma-kinderen. In de beginjaren was het absenteïsme alarmerend hoog in alle Roma-groepen. Florin behoort ook tot de groep schoolverlaters: hij stopte rond zijn zeventien. “Ik nam het besluit om te gaan werken om mijn verblijf in België te stabiliseren en omdat ik op dat moment al getrouwd was en een kind moest onderhouden.” Vandaag heeft hij geen spijt over zijn keuze, hij heeft zijn weg gevonden. Bij elk huisbezoek verkondigt hij wel steevast dezelfde boodschap: “School is hét wapen tegen honger en discriminatie.” Hun inspanningen en die van andere brugfiguren lonen, want het schoolverzuim bij kinderen uit Roma-families is teruggelopen. Vroeger moesten bemiddelaars van de Foyer achter ouders aanlopen om hun kinde-

ren in te schrijven op een school. Sorin: “Nu lopen ouders ons achterna: help ons, we zijn te laat, we vinden geen goede geschikte school meer.” Dat betekent niet dat het probleem van de baan is. Koen Geurts: “Roma zijn heel pragmatische mensen. Ze willen eerst dingen zien veranderen, om het dan pas te geloven. Van het idee dat onderwijs goed voor hen is, hebben de meeste Roma maar weinig gemerkt in Roemenië. Wie naar school ging, werd vaak gediscrimineerd op de arbeidsmarkt. Roma met een universitair

diploma die geen werk vonden, stonden op de Vossenmarkt antiek te verkopen. We hopen dat ze erin gaan geloven, zodra we hen daadwerkelijk kunnen laten zien dat ze kunnen profiteren van scholing. Dat proces is momenteel in volle gang, met steeds meer jongeren die hun middelbareschooldiploma behalen en werk vinden.”

Bulgaren in Schaarbeek Bulgaren zijn de tweede grootste Romagroep in Brussel. De Bulgaarse Roma worden

“Vroeger was er veel schoolverzuim, nu lopen ouders ons achterna en vragen ze om hulp om een geschikte school te vinden” Sorin Pavel Medewerker Foyer

Samenleving. In het spoor van een gesloten en verstoten gemeenschap

Een tentenkamp van Roma aan Thurn & Taxis in 2016. Expert Koen Geurts toen: “Dergelijke kampen zijn slecht voor het imago van de Roma die wel goed geïntegreerd zijn, en dat is in Brussel de meerderheid.”

gezien als de groep die zich het snelst settelt doordat ze kunnen terugvallen op een Turks netwerk voor werkgelegenheid. De meeste Bulgaarse Roma spreken immers Turks. Het nadeel van die afhankelijkheidsrelatie, aldus bemiddelaar Mehmed (39), is het risico op misbruik en uitbuiting. Een aanzienlijk deel van de begeleiding door Bulgaarse Roma-

bemiddelaars richt er zich daarom op de arbeidssituatie van hun cliënten te reguleren. Mehmed is onderweg naar Zlatka en Asen (allebei 34); de twee Bulgaarse Roma hebben een hulpvraag over de kinderbijslag voor hun drie schoolgaande kinderen. Op de eettafel in de kleine

“Ik weet dat onze reputatie als Roma niet altĳd even positief is. Maar zelf merk ik weinig van de vooroordelen” Costin Woont al twintig jaar in Brussel

woonkamer staan nootjes, koeken, cola en koffie. Terwijl andere Bulgaarse Roma het kleine en overmatig verwarmde appartement binnenstromen, ontpopt Mehmed zich als een voortreffelijke tolk. Waarom het gezin een jaar geleden naar Brussel verhuisde? “Voor de toekomst van de kinderen, omdat de scholen hier beter zijn,” antwoordt de vrouw. Zlatka werkt in een Turks restaurant en haar man rijdt voor een Turks bedrijf meubelen rond als vrachtwagenchauffeur. Wat deden ze in Bulgarije? “Vroeger woonden we in een dorp en werkten we seizoensgebonden in de landbouw. Het gebrek aan werk was een belangrijke factor voor de verhuizing. Brussel biedt Roma een compleet andere omgeving aan, waar we niet hoeven te verbergen wie we zijn. In ons vorige dorp

8 NOVEMBER 2023

De Syrische Dom Tamin Alchiori (34) werden we geconfronteerd met veel werkt voor het CRIPA, de gemeentedienst die discriminatie, met werkgevers die voortduzich het lot van nieuwkomers aantrekt. Een rend excuses gebruikten om ons geen werk bezoek samen met hem aan een Dom-famite geven.” En hoe valt de integratie mee? Goed, lie was uitgesloten, omdat het wantrouwen beweert Zlatka, al verloopt dat proces alsnog in de getraumatiseerde gemeenschap te hoofdzakelijk via de groot blijkt. Het kinderen. Zij leren Frans en integratieproces van de Nederlands op school. “Ik Syriërs verloopt ben bang dat ik te oud ben niettemin vlotter dan om een andere taal te leren. verhoopt, weet Alchiori. Ik heb er ook geen tijd voor. “Ze leren de taal Ik wil zo veel mogelijk en schrijven zich in werken, zodat mijn voor inburgeringscurkinderen alles hebben wat sussen. Veel Doms nodig is om verder te hebben werk integreren.” gevonden als Roma zijn oorspronkelijk Op een dag, in de zachte Uber-chauffeur, afkomstig uit India. Ze hebben armen van voorspoed tuinman of conciërge. zich in verschillende migragewiegd, hoopt het Jobs met een grote tiegolven gedurende enkele Bulgaarse gezin te kunnen zelfstandigheid honderden jaren verspreid vertrekken uit de lamentavinden ze erg over de hele wereld. In België belangrijk. Het bele flat die ze betrekken wonen naar schatting 35.000 schoolverzuim laat voor 700 euro per maand Roma. Exacte gegevens bemoedigende en die veel te krap is voor ontbreken, want Roma is een vooruitgang zien. De een gezin van vijf. etniciteit, geen nationaliteit. Er zijn in Brussel vermoedelijk eerste Doms zijn hier 12.000 Roma, voornamelijk uit sinds 2015. De eerste Roemenië en Bulgarije. Roma Getraumatiseerde generatie studeert dit uit Syrië – zogeheten Doms Syriërs schooljaar af aan de – vormen de derde grootste middelbare school. Na Roemenen en Bulgaren groep in de hoofdstad. Dat wordt erg zijn de Syrische Doms, interessant. Kunnen afkomstig van het Middenzij pioniers worden Oosten, de derde grootste voor hun gemeenschap?” Roma-groep in Brussel. Ze vluchtten De Foyer heeft vergelijkbare ervaringen voor de oorlog in hun thuisland, waar ze met Roma uit Syrië. Maar Koen Geurts, die door hun status als tweederangsburgers al twintig jaar aan opbouwwerk doet, weet nóg meer gevaar liepen dan andere Syriërs. ook hoe hard het trekken en duwen zal Naar schatting wonen in Brussel ongeveer blijven: “We zijn er nog lang niet. De Roma 1.500 Doms. Een aanzienlijk deel van hen komen van ver. Elk klein stapje vooruit is een vond een thuis in Anderlecht, met name in succes.” Kuregem.

Waar komen Roma vandaan?

BELEGGEN IN FYSIEK GOUD EN ZILVER

Zekerheid voor generaties La sécurité pour des générations ACHAT � VENTE OR & ARGENT

Gratis en vrijblijvende waardebepaling en advies

Estimation et conseils gratuits

The House_ adv Bruzz_1-4pag.indd 6

‘BRUXELLES EST UNE VILLE TOLÉRANTE POUR LES ROMS’ Un tiers des Roms de Belgique vivent à Bruxelles, et la majorité des familles Roms sont installées dans les quartiers d’Anderlecht, Molenbeek, Saint-Josse et Schaerbeek. Ils sont souvent victimes de préjugés, il suffit de penser aux propos récents du président du parti Vooruit, Conner Rousseau. « Je sais que notre réputation en tant que Roms n’est pas toujours très positive », dit Costin, un Rom de Roumanie. « Mais moi-même, je remarque peu ces préjugés. Si vous vous adaptez, Bruxelles est une ville très tolérante. » Sorin et Florin, qui travaillent à l’asbl Foyer, veulent mettre fin au cliché des groupes de Roms qui font la manche. Dans les communautés et les familles qu’ils accompagnent, on se rend compte que mendier n’est pas une façon digne de gagner sa vie. FR

‘BRUSSELS IS A TOLERANT CITY FOR ROMA’ A third of the Roma in Belgium live in Brussels, and the majority of Roma families have settled in Anderlecht, Molenbeek, SintJoost/Saint-Josse, or Schaarbeek/Schaerbeek. They often have to contend with prejudice, just think of the recent remarks of the leader of Vooruit, Conner Rousseau. “I know that our reputation as Roma is not always positive,” says Costin, a Romanian Roma. “But I myself don’t notice much of the prejudice. If you integrate, Brussels is a tolerant city.” Sorin and Florin, who work at the non-profit organisation Foyer, also wish to debunk the cliché of groups of begging Roma. The communities and families they support are slowly starting to understand that begging is not a dignified way of earning money. EN

The House Brussel/Bruxelles Keizerinlaan 68 68, Bd. de l’Impératrice +32 (0)2 514 01 70 info@the-house.be

INVESTIR DANS L’OR ET L’ ARGENT PHYSIQUES

AANKOOP � VERKOOP GOUD & ZILVER

| 21

www.the-house.be

familiebedrijf entreprise familiale

31/08/2023 16:08:55

Analyse. Hoe de burgemeester van Molenbeek vecht voor haar overleven

De kwestie Catherine Moureaux Het gaat van kwaad naar erger in Molenbeek. Ruim vijf jaar na haar eclatante verkiezingsoverwinning raakt burgemeester Catherine Moureaux (PS) er de controle kwijt en dreigt ze politiek geïsoleerd te raken.

e zijn een jaar voor de verkiezingen en Catherine Moureaux, burgemeester van Molenbeek, wankelt. Ze heeft een naam als een klok, is – via vader en moeder – gepokt en gemazeld in machtspartij PS en kreeg in 2018 een sterk mandaat van de kiezer. En toch dreigt ze de controle helemaal kwijt te raken. Hoe is dat kunnen gebeuren? Flashback naar de verkiezingsavond in oktober 2018. Tegen de verwachtingen in haalt de PS een klinkende overwinning. Uittredend burgemeester Françoise Schepmans (MR) bijt in het zand. PS-lijsttrekker Moureaux haalt meer voorkeurstemmen, PS-SP.A wordt de grootste partij. Het levert iconische beelden op van een stralende Catherine Moureaux die door een joelende bevolking op een auto wordt gehesen. Het was minister van Staat Philippe Moureaux die zijn dochter uit Schaarbeek had laten overkomen voor een wissel van de macht. Sinds 1992 hield Philippe Moureaux zelf als burgemeester de gemeente strak in het gareel, tot hij in 2012 door de MR werd gewipt. Het was een vernedering die hij niet snel zou vergeten. Maar hij kon zijn gram halen. Catherine Moureaux kon burgemeester worden. Dat mocht haar vader nog net meemaken. Enkele maanden later zou hij overlijden aan een slepende ziekte.

De feestroes is niet van lange duur. Moureaux kiest voor vier schepenen zonder enige bestuurservaring. Voor Moureaux moeten ze de vernieuwing inluiden. Maar velen zien, met de schepenen, het aloude cliëntelisme weer helemaal opflakkeren. Al snel zou er een parfum de scandale ontstaan. De oppositie zit op vinkenslag. Het kleinste incident gaat meteen een eigen leven leiden. Het gaat om kleinere schandaaltjes die wel vaker de Brusselse gemeentepolitiek kruiden en koren op de molen zijn van de oppositie, maar die in razendsnel tempo afbreuk doen van het beeld van “stabiliteit en vernieuwing” die Moureaux had verkondigd bij de afkondiging van het bestuursakkoord. Het is het blad Médor, gespecialiseerd in onderzoeksjournalistiek, dat de kat de bel aanbindt met enkele verhalen over de nieuwe schepenen. Zo bleek Abdellah Achaoui zich royaal te laten betalen als voorzitter van de jeugdploeg van Union, en had hij duizenden euro’s cash afgehaald met de bankkaart van de jeugdploeg. Hij ontkent eerst, maar zou nadien moeten toegeven. Hij neemt ontslag uit de vzw École Des Jeunes van Union Sint-Gillis. Het parket onderzoekt de zaak. Schepen Ahmed Gjanaj had dan weer een kilometerslang tapijt gelegd om de handelaars van de Gentsesteenweg te ondersteunen, maar hij was vergeten dat hier een

openbare aanbesteding voor nodig was. Kostprijs 27.500 euro. Later loopt het mis met de gemeentelijke vzw Molenbeek sport, waar die andere schepen, Jamal Azaoum, voorzitter van is. De vzw wordt in 2021 veroordeeld tot dwangsommen omdat sportterreinen in de gemeente niet correct werden toebedeeld. Azaoum moet ontslag nemen uit de vzw. Moureaux behoudt het vertrouwen in de drie schepenen. Met PS-fractieleider Jamal Ikazban loopt het eind vorig jaar verkeerd. Ikazban is niet alleen stemmenkampioen in de gemeente, hij was ook lang de poulain van Philippe Moureaux. Hij moest echter met lede ogen aanzien hoe vader Moureaux zijn dochter naar de gemeente haalde en Ikazban met een lepe truc aan de kant schoof. Dat ging zo. Philippe Moureaux liet op een bestuursvergadering de kandidatuur van dochter Moureaux als lijsttrekker met handopsteking gebeuren, tegen alle gebruiken in. Niemand durfde in te gaan tegen de nestor van de PS, zelfs Ikazban niet. Hij moest zich schikken en zou de tweede viool moeten gaan spelen in de gemeente. In ruil mocht hij voluit gaan als parlementslid. Maar bij de verhoging van de opcentiemen vorig jaar – de gemeente zit in financieel slechte papieren – gaat Ikazban lijnrecht in tegen het schepencollege. Hij verliest het fractievoorzitterschap. Sindsdien komt hij

▼

door Steven Van Garsse

31 SEPTEMBER 2022

Catherine Moureaux kreeg al te maken met enkele schandalen rond haar schepenen, en ze clasht met haar eigen administratie.

| 25

▼

Analyse. Hoe Catherine Moureaux vecht voor haar overleven

“Dat ze een vrouw is, speelt duidelĳk in haar nadeel. Van een man zal je zeggen: die stĳl staat voor sterk leiderschap, bĳ een vrouw klinkt het dan snel dat ze dominant is Socialistisch partĳlid

nauwelijks nog naar de gemeenteraad. Wat niet betekent dat hij ook echt weg is uit de Molenbeekse politiek. Zijn schaduw blijft boven het schepencollege hangen. “Alle moeilijkheden binnen de gemeente hebben daar mee te maken,” analyseert een liberale cabinetard. “De PS in Molenbeek is hopeloos verdeeld in clans, en Catherine Moureaux krijgt de partij niet op één lijn. Ikazban wou eigenlijk burgemeester worden, maar dat is hem niet gegund.” Dat er een strijd om de macht woedt binnen de PS ontkent ook een ervaren socialistisch gemeenteraadslid niet. “Iedereen wil burgemeester worden,” zucht ze.

Hardleers en cassant Wat zeker speelt in die strijd om de macht is dat Moureaux van buitenaf geparachuteerd is. Bij veel lokale socialisten leeft het gevoel dat ze de gemeente onvoldoende kent. Verder is er ook heel wat te doen over haar stijl. Ze komt hardleers over. Haar karakter lijkt een mix van haar moeder, voormalig politica Françoise Dupuis, en haar vader. Nieuw is die vaststelling niet. Al bij haar aanstelling ging het in de pers over haar cassante, wat intimiderende stijl. Ze ontkende dat toen niet, maar zei altijd rekening te houden met de persoon tegenover wie ze zit. “Als het iemand is die zich niet kan verdedigen, zal ik me niet hard opstellen,” repliceerde ze toen. Intimi zeggen dat ze wel een vriendelijke kant heeft, en dat ze slachtoffer is van haar imago. “Dat ze een vrouw is, speelt duidelijk in haar nadeel. Van een man zal je zeggen: die stijl staat voor sterk leiderschap, bij een vrouw klinkt het dan snel dat ze dominant is,” zegt een socialistisch medestander. Toch sleept ze die al dan niet vermeende autoritaire stijl al van in het begin van haar burgemeesterschap mee. “Moureaux kwam hier aan in een territoire conquis,” zegt de

liberale cabinetard. “Ze heeft de dynastie Moureaux willen herstellen. Ze dacht: ik ga hier besturen zoals mijn vader, maar intussen is er veel water naar de zee gevloeid. We zijn in een andere periode, een autoritair bestuur zoals Philippe Moureaux dat hanteerde, wordt niet meer gepikt.” “Ze is zeer bazig en autoritair, zoals haar vader. Maar dan zonder het gezag, de ervaring, en het netwerk,” vat een ex-schepen het dan weer samen. Je kan kwaad worden met gezag, en op die manier je lijnen uitzetten, maar je kan ook kwaad worden uit onmacht. Het is dan als een kat in het nauw. Die gaat rare sprongen maken. Dat is wat hier lijkt te gebeuren. Politiek is een koelbloedig spel. De vraag is of Moureaux dat wel in de vingers heeft. Het onweer situeert zich ook op een ander front. De gemeente zit financieel op haar tandvlees, terwijl de uitdagingen enorm zijn. “Dat is een slecht gesternte om uit een politieke crisis te raken,” zegt de ex-schepen. “Als er geld is, kan je projecten beloven, of mensen aanwerven. Dat is nu nauwelijks mogelijk.” Begin oktober bereiken de spanningen binnen de PS een dieptepunt. Volgens een artikel in La Capitale, gebaseerd op anonieme getuigenissen die we niet bevestigd kregen, werden de socialistische schepenen op kantoor geroepen bij Catherine Moureaux om het ontslag te bespreken

van een medewerker van de groendienst. Schepen Abdellah Achaoui bleef de man steunen, er zou een woordenwisseling zijn ontstaan waarbij Achaoui geroepen zou hebben: “Mocht uw vader nog leven, dan was dit nooit gebeurd.” Het deed bij Moureaux alle duivels ontbinden. Ze zou Achaoui fysiek naar buiten hebben gewerkt, waarop de schepen prompt naar de dokter stapte om ‘vaststellingen’ te laten doen. Moureaux zegt dat het verhaal uit de lucht is gegrepen, dreigde naar de rechter te stappen tegen onbekenden wegens smaad. Achaoui weigert elke commentaar. De waakzaamheidscommissie van de Brusselse PS buigt zich over de zaak. Waar of niet, de zaak is erg vervelend voor Moureaux. Dat ze nu ook met Achaoui, die aanvankelijk in haar kamp zat, op ramkoers zit, is veelbetekenend. Tegelijk clasht ze geregeld met de

“Misschien zal ze zich bezinnen en een meer verbindende rol zoeken, om samen met de PS-schepenen naar de kiezer te trekken” Liberale cabinetard

8 NOVEMBER 2023 © BELGA

PS-lijsttrekker Catherine Moureaux wordt in 2018 verkozen tot burgemeester van Molenbeek. Het levert iconische beelden op.

administratie. Volgens sommigen komt dat omdat die gepolitiseerd is, en zo – met de steun van de oppositie – het schepencollege het leven zuur maakt, maar daar zijn weinig aanwijzingen voor. Zo nam Marijke Aelbrecht ontslag als gemeentesecretaris ad interim. “Ik ken Aelbrecht als een ambtenaar pur sang,” zegt de ex-schepen. “Iemand die alles doet voor het openbaar ambt. Zoals zich opofferen om gemeentesecretaris te worden ad interim. Als zelfs zo iemand opstapt, dan is er wel wat aan de hand.”

Toxische sfeer Enkele maanden eerder, net voor de zomer, was de vertrouwensbreuk met de administratie al compleet. Een nota van het directiecomité van de gemeente (met onder meer de gemeentesecretaris, gemeenteontvanger en de hr-directer) werd door een schepen omschreven als ‘een putsch’, “terwijl het taken zijn die ons wettelijk zijn gegeven,” zo klonk het in een open brief van vijf leden van dat directiecomité. Het moet een unicum zijn in de geschiedenis van de negentien baronieën dat de top van de gemeenteadministratie in opstand komt tegen het zittende schepencollege. In nauwelijks verhulde termen wordt het schepencollege ervan beschuldigd de administratie op een intimiderende manier te behandelen, waarbij geroepen wordt en geen enkel respect wordt betuigd voor het

werk van de ambtenaren. Wat later verzamelt de RTBF getuigenissen van personeelsleden over burgemeester Moureaux die neus aan neus tegen ambtenaren schreeuwt. Vakbonden spreken van een ‘toxische sfeer’ waarbij schepenen rechtstreeks orders geven aan de lagere ambtenaren en waar wettelijke procedures niet gerespecteerd worden. Zo lijkt het Moureaux, al drie weken niet meer aanwezig geweest op het gemeentehuis, op alle fronten tegen te zitten. Binnen haar eigen lijst, met de administratie, en dat in de wetenschap dat ze wellicht ook niet de volledige steun heeft van bovenaf, bij de

Brusselse PS. Daarvoor moeten we terug naar de voorzittersverkiezingen in 2019. Toen stond ze, samen met Karine Lalieux en Rachid Madrane, lijnrecht tegenover Ahmed Laaouej. Die laatste haalde het nipt en werd de sterke man van de Brusselse PS. Laaouej zegt dat binnen de PS iedereen weer op één lijn zit. Hij is opnieuw bevestigd als voorzitter van de PS, maar net zo goed heeft hij niet veel zin om zijn aartsrivaal van toen uit de nood te helpen. Tegelijk krijgt Laaouej in het algemeen ook het verwijt te weinig voeling te hebben met de lokale afdelingen. Het feit dat de waakzaamheidscommissie van de PS het conflict moet oplossen, en dat Laaouej niet zelf persoonlijk naar Molenbeek is afgezakt kan daar een symptoom van zijn. “Catherine Moureaux leeft in onmin met Laaouej, met Ikazban, en nu ook met mensen die haar aanvankelijk steunden,” vat de liberale kabinetsmedewerker het samen. “Ze heeft een strategische fout gemaakt door van bij het begin niet een meer consensuele houding aan te nemen. Ze ging zich daarentegen als een dwingeland gedragen, op zoek naar het conflict. Het kan een strategie zijn, maar ik geloof niet dat dat de juiste is.” “Misschien zal ze zich bezinnen, en het geweer van schouder veranderen en nu op zoek gaan naar een meer verbindende rol, om samen schouder aan schouder met de PS-schepenen naar de kiezer te trekken.” Daar lijkt het in ieder geval op. Bij de socialistische schepenen of gemeenteraadsleden valt geen onvertogen woord te horen over Moureaux. Ze doen er liever er het zwijgen toe. “We werken voort,” zegt een schepen ferm. “De rest is van geen belang.”

LA BOURGMESTRE DE MOLENBEEK SE BAT POUR SA SURVIE

THE MAYOR OF MOLENBEEK IS FIGHTING FOR HER SURVIVAL

Nous sommes à un an des élections et Catherine Moureaux, bourgmestre de Molenbeek, vacille. Une plainte interne a été déposée suite à un conflit entre elle et un échevin, elle est en plein bras de fer avec son administration et il y a du grabuge au sein de sa fraction. Tout ça alors que les défis à surmonter pour Molenbeek sont énormes : la trésorerie de la commune est au plus bas et la population paie le prix des luttes de pouvoir. Comment a-t-on pu en arriver là ? Est-ce lié à son style, ou cela va-t-il plus loin ?

The elections are one year away and Catherine Moureaux, mayor of Molenbeek, is faltering. There is a pending internal complaint about a conflict between her and an alderman, she is fighting with the administration, and things are rumbling within her political group. At the same time, the challenges are enormous, the municipality is running out of money, and the population is paying the price for the power struggle. How did it come to this? Is it to do with her style, or is there something else going on?

| 27

Bijgedachte.

Liberaal en buitenlandse roots? De MR zoekt u De campagne van de MR draait op volle toeren. Vast van plan om de verkiezingen van juni volgend jaar in Brussel te winnen en eindelĳk, na twintig jaar, uit die vervelende oppositierol te raken.

Steven Van Garsse Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Een parlement, een gemeenteraad, kan moeilĳk anders dan de afspiegeling zĳn van de bevolking”

Het is een strijd op vele fronten. Ook aan de basis, bij de militanten en in de volkse wijken van Brussel. De MR is er vast van overtuigd dat er bij heel wat mensen met buitenlandse roots liberale stemmen te rapen vallen: bij zelfstandige ondernemers bijvoorbeeld. Daar valt zeker wat voor te zeggen. Uit vroeger onderzoek blijkt inderdaad dat ideologische breuklijnen ook dwars door de diverse gemeenschappen gaan. Neen, mensen met Marokkaanse of Turkse roots zijn niet allemaal links. Alleen valt dat niet uit het verkiezingsresultaat af te lezen. Het zijn vooral PS en PTB die met de Marokkaanse en Turkse stemmen gaan lopen.

Boezemvriend Bouchez Dus ging Brussels MR-voorzitter David Leisterh de boer op. Hij kon al Schaarbeeks zwaargewicht Sadik Köksal binnenhalen nadat MR-voorzitter en Leisterhs boezemvriend Georges-Louis Bouchez met Hadja Lahbib al een meestertransfer had gerealiseerd. Lahbib werd minister van Buitenlandse Zaken en is kandidaat-burgemeester in Schaarbeek. Enkele jaren geleden stapte Bertin Mampaka al over van het toenmalige CDH naar de MR. En op het laatste congres van de MR waren er weer heel wat nieuwe gezichten met Turkse en Marokkaanse roots. Een van de opmerkelijke figuren op het MR-congres was Safa

Akyol. Hij is niet alleen de voormalige rechterhand van burgemeester van Sint-Joost Emir Kir, maar was ook militant voor de AKP tijdens de verkiezingscampagne van de Turkse president Erdogan. Akyol is nog geen lid van de MR, maar de kans is groot dat hij het wordt. “Ik ben niet tegen of voor Erdogan,” zegt hij vandaag, “maar tegen Good Move,” zo bereidt hij zijn komst voor. Goed gevonden, maar of hij wegkomt met dit retorische trucje is zeer de vraag. Zijn aanwezigheid leidt alvast tot onrust bij de traditionele MR-kopstukken. De Brusselse politiek heeft heel wat ervaring met dit soort van verruimingspolitiek, die op zich alleen maar aan te moedigen valt. Een parlement, een gemeenteraad, kan moeilijk anders dan de afspiegeling zijn van de bevolking. Anders ontstaat er een democratisch deficit. De Brusselse PS heeft dat lang geleden al begrepen. Voor iemand als wijlen Philippe Moureaux was dat meer dan een opportunistisch gegeven. Hij geloofde echt dat door de banden aan te halen met de Marokkaanse of Turkse gemeenschap de democratie er wel bij zou varen. De PS heeft altijd stevig geïnvesteerd in politieke vorming. De verruiming was geen bevlieging, maar een gestaag proces. De PS maakte met andere woorden niet de fout die Les Engagés gemaakt heeft, of beter de CDH van Joëlle Milquet. Die partij heeft in ijltempo allochtonen op

topposities gezet voor snelle electorale winst. Het communautarisme was geboren. Maar de partijlijn ging verwateren en de spreidstand tussen waar de gekozenen voor stonden en de CDH werd steeds groter. Het heeft de partij met een kater opgezadeld, en veel van de CDH-politici met buitenlandse roots hebben Les Engagés de rug toegekeerd. Een van hen is nu zelfs minister in de regering van Recep Tayyip Erdogan.

Lessen uit het verleden Maar ook bij de PS blijft het soms dansen op een slappe koord. Zoals die ene keer in de jaren 2000 toen de Brusselse PS de bal mis sloeg over de Armeense genocide, en vond dat het aan historici was om uit te maken of er in 1915 nu een volkerenmoord had plaatsgevonden of niet. De PS liep hiermee het Turkse credo achterna. Het bleef bij die ene keer, maar met voormalig PS-boegbeeld Emir Kir liep het uiteindelijk toch mis toen hij Turkse extreemrechtse burgemeesters uitnodigde. Hij werd uit de partij werd gezet, wat de PS veel schade kan berokkenen in 2024. Er zijn dus wel wat lessen te trekken uit het verleden. Een partij verbreden moet goed doordacht zijn of er vallen brokken. En het blijft altijd schipperen tussen de principes en de macht. Tussen het partijprogramma en het streven naar een ruim plebisciet om dat programma uit te voeren. En als het over buitenlands beleid gaat, of over ethische thema’s, kan dat tot verscheurende situaties leiden. MR-voorzitter David Leisterh weet dus waar hij aan begint.

8,NOVEMBER 2023

| 29

Brussels MR-voorzitter David Leisterh gaat de boer op om nieuwe gezichten aan te trekken, in de hoop dat zijn partij uit de oppositierol raakt. © BART DEWAELE

Big City.

Waarom zĳn heel wat oude Brusselse huizen gebouwd zonder badkamer? In oude Brusselse huizen vind je de badkamer meestal in een aanbouw aan de achtergevel. Waar wasten ze zich vroeger dan? Max Wyckaert en Luana Difficile zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Henri uit Laken. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag? Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Plonzen in het zwembad van Sint-Joost, is ook een beetje plonzen in de Brusselse geschiedenis. Niet alleen is het gebouw een prachtig staaltje oude Brusselse architectuur, het was vroeger ook meer dan een zwembad. Op de verdiepingen vond je er afzonderlijke baden en douches. Dit was immers een van de openbare badhuizen, voor de Brusselaars zonder badkamer. Vroeger wasten mensen zich in kuipen die in de kamer, keuken of kelder stonden. Vóór de huizen aangesloten waren op de waterleiding moest die kuip emmer per emmer gevuld worden. Met

de uitbouw van de watervoorziening en de aanleg van de riolering, openden er zich nieuwe mogelijkheden. Gedurende de negentiende eeuw werden hier en daar badhuizen gebouwd. Le Bain Royal, vlak bij de Congreskolom, is daar een voorbeeld van. In een rijhuis, omgebouwd door een rijke Brusselaar, vond je zelfs therapeutische baden, een binnentuin waar je kon gaan rusten en een café. Daar kon de rijke Brusselse bevolking naartoe om zich te verzorgen, maar wat dan met de arbeidersklasse? Door de industrialisering nam de bevolking toe, woonden mensen steeds dichter op elkaar en rivieren zoals de Zenne waren door die opkomende verstedelijking, volledig vervuild geraakt. Die levensomstandigheden waren een bron voor epidemieën. Ook dat was nefast voor de economie. Dus moesten er ook voor de ar-

beidersklasse badhuizen komen. Daar was Les Bain Economiques in de Marollen een voorbeeld van. Maar niet veel later kwam het besef dat badhuizen niet de beste en meest hygiënische oplossing waren voor grote groepen mensen, en werd er begonnen met de bouw van stortbaden. Dat waren paviljoenen met ruimtes met douches. Er konden meer mensen ontvangen worden, het

Beestig Brussel.

De Europese bever komt weer boven water Het grootste knaagdier van Europa laat zich niet snel zien, maar knaagsporen verraden dat de bever zich schuilhoudt bĳ de Eikenhofvĳver in WatermaalBosvoorde. Het natuurreservaat van de Verdronken Kinderen ligt min of meer verzonken in het Zoniënwoud. De kleine vallei bestaat uit drie vijvers, verbonden via de

Karregatbeek. Rondom een van die vijvers, zijn knaagsporen van de Europese bever teruggevonden. Opvallend, want sinds 1848 was de bever helemaal verdwenen uit

België. Intussen is hij weer alom tegenwoordig in Wallonië en ook in Vlaanderen is hij aan een stevige opmars bezig. “Vermoedelijk zal Brussel die trend volgen, want bevers hebben maar weinig nodig,” zegt Kristijn Swinnen van Natuurpunt. “Permanent water en houtige vegetatie zijn zowat de enige voorwaarden. Tijdens de zomer eten ze ook grassen, kruiden en riet, maar tijdens de winter schakelen ze volledig over op houtige gewassen, waarvan ze de schors opeten.”

De kans is groot dat de Europese bever zich ook in Brussel permanent vestigt. © SHUTTERSTOCK

8 NOVEMBER 2023 | 31

| MEER BRUZZ |

Melina

Leticia Sere blaast met galerie Grafik haar buurt nieuw leven in en laat met Kidical Mass kinderen proeven van hoe zalig fietsen in de stad is. Ze is te gast bij Melina voor een gesprek. Donderdag na BRUZZ 24 Le Bain Royal vlak bij de Congreskolom was een bekend badhuis voor de rijke Brusselse bevolking.

was hygiënischer en goedkoper. Vooral in de volkse wijken kwamen er dergelijke paviljoenen. Om het goedkoop en efficiënt te houden, kreeg iedereen er een kwartier om zich te wassen. Inclusief aan- en uitkleden.

Aparte badkamers Het duurde dus wel even voor elk huis een eigen badkamer had.

Rond 1900 begonnen de rijkeren badkamers in hun huizen te voorzien, meestal in een stuk dat werd aangebouwd aan de achtergevel, waardoor de badkamer te betreden was via de overloop. Maar het is pas in de jaren 1950 en al helemaal de jaren 1960, dat een aparte badkamer de norm werd. En daarmee dus ook het recht om zelf te kiezen of je je 15 of 45 minuten inzeept. LD

BRUZZ is de MAX

Kijk jij naar BRUZZ tv, op televisie of online? Geef je mening over onze nieuwsprogramma’s en maak kans op een set draadloze oortjes. Ga naar BRUZZ.be/onderzoek

Dat het zo lang geduurd heeft vooraleer er opnieuw bevers opdoken in Brussel, betekent waarschijnlijk dat er zich obstakels op de waterlopen bevinden. “Bevers verplaatsen zich al zwemmend voort. Het gebeurt dat er bijvoorbeeld een rooster in de waterloop zit, waardoor ze een weg moeten oversteken en zo worden aangereden.” Dat gebeurde waarschijnlijk vorig jaar in Laken, toen daar een overleden exemplaar werd teruggevonden. Of de bevers zich effectief gevestigd hebben aan de Eikenhofvij-

ver, valt nog even af te wachten. “Als dat zo is, zullen er de komende weken nog meer sporen opduiken. Denk aan een burcht, dammetjes, afgeknaagde bomen ... Een doortrekkend dier blijft niet langer dan een paar dagen ter plaatse. Als er weldra nieuwe sporen opduiken, kunnen we er dus van uitgaan dat hij zich daar permanent gevestigd heeft.” AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Schrijf je in voor KLIK

Word KLIK-correspondent met je klas en maak mee het nieuws. Schrijf je voor 24 november in en ontdek de media van binnenuit. Meer info op BRUZZKet.be/klik

Ingrid Spinnoy werkt als piercer bij Cleopatra Ink. Ze heeft een dertigtal tattoos. “De eerste liet ik plaatsen op mijn zestiende.”

8 NOVEMBER 2023

| 33

Reportage. Aantal tattooshops in Brussel gaat in stijgende lijn

‘Zelfs gezichtstattoos schrikken mensen niet langer af’ In Brussel schieten de tattooshops als paddenstoelen uit de grond: in tien jaar tijd vervijfvoudigde het aantal van 26 naar 127. En dat zijn alleen de geregistreerde zaken. Veel Brusselaars laten ook door vrienden thuis tatoeages zetten. “Vroeger was een tattoo marginaal, nu is het algemeen aanvaard.”

“

alloweenactie: tweede tattoo en piercing gratis.” Een bord voor Cleopatra Ink, een tattooshop in de Dansaertstraat die in april de deuren opende, probeert klanten te lokken. De winkel bevindt zich op de hoek met de Nieuwe Graanmarkt. Aan de ramen hangt een grote banner met foto’s van kleurrijke tattoos. Wie binnengaat, ziet ‘All you need is tattoo’ in grote roze en blauwe neonlichten aan de muur, en zeteltjes waar klanten een koffie kunnen drinken terwijl ze wachten. Wat verder: ‘You think it, we ink it.’ De talrijke zwarte lampionnen met daarop lachende pompoenen, zwarte stoffen spinnen en plastic skeletten wakkeren de Halloweensfeer aan. Popmuziek weerklinkt door de boxen. Matisse en zijn vriendin Kaitlyn laten vandaag een ‘matching’ tattoo zetten. “Vorige week lieten we het ontwerp uitwerken. We zijn naar andere studio’s geweest, maar

vonden niemand die ons idee juist kon vertalen,” zegt Matisse. Het ontwerp is gebaseerd op de persoonlijke tarotkaarten van het koppel. Dat zijn spirituele kaarten die iemands talenten tonen, maar ook uitdagingen in het leven. “Ik ben niet zo spiritueel ingesteld, maar Kaitlyn wel,” zegt Matisse. “Ik vind het vooral esthetisch, zeker met het zwaard.” Matisse mag plaatsnemen in de stoel, strategisch opgesteld aan het raam. Nieuwsgierige voorbijgangers kunnen de tattooartiest zo aan het werk zien en misschien geïnspireerd raken om er zelf een te laten zetten.

Niet tevreden? Nieuwe tattoo “Ik heb nog geen minuut stilgezeten,” zegt de 53-jarige Ingrid Spinnoy, die als piercer werkt bij Cleopatra Ink. De Halloweenactie lijkt goed te werken. Vooral neus- en helix-piercings, in het kraakbeen van het oor, doen het goed. “Vroeger werd je bestempeld als

marginaal als je tattoos of piercings zette,” zegt Spinnoy. “Nu is het heel normaal geworden. Zelfs van mijn gezichtstattoos kijken mensen minder en minder op.” Ze heeft een dertigtal inkttekeningen op haar lichaam, de eerste liet ze op haar zestiende zetten. “En het is zeker niet gedaan,” benadrukt ze. Cleopatra Ink is een keten van studio’s, in 2014 in Turkije opgericht. Intussen telt de keten meer dan honderd winkels, ook in de VS, Spanje, Finland en Duitsland. In maart opende nog een filiaal in Antwerpen. Op het etalageraam de belofte dat dit de beste tattooshop is. De verschillende trofeeën die uitgestald staan, moeten daarvoor in een oogopslag het bewijs leveren. “Als klanten met klachten komen, word ik meteen door het hoofdkantoor op de vingers getikt,” zegt de 35-jarige Turkse zaakvoerder Harun Tan. “De grote controle leidt tot betere kwaliteit. Niet tevreden? Dan krijgt de klant gratis een nieuwe tattoo.” Zeven maanden na de

▼

door Charlotte Deprez foto’s Saskia Vanderstichele

▼

Reportage. Aantal tattooshops in Brussel gaat in stijgende lijn

opening heeft Cleopatra Ink al bijna zevenhonderd recensies op Google, op enkele na allemaal vijf sterren. Voor hij bij Cleopatra Ink begon, had Tan geen ervaring in de tattoowereld. Meer nog: hij had zelf nog geen tatoeages. Nu prijkt op zijn linkerarm een volledige sleeve. “Ik had enkele kledingwinkels in Turkije, een totaal andere branche dus.” Hij is van plan zijn winkels in Turkije te sluiten en voltijds in België te wonen. “Als alles goed blijft draaien, overweeg ik om een winkel te openen in Gent of Brugge. De tatoeage-industrie staat nog maar aan het begin van haar opkomst.”

Concurrentie neemt toe Cleopatra Ink is slechts een van de vele tattooshops die in tien jaar in Brussel de deuren openden. In 2013 stond de teller nog op 26, maar dat aantal is vandaag gestegen tot 127, bijna vijf keer zoveel, zo blijkt uit

“Mensen gaan soms naar tattooshops zoals ze naar een kapper gaan, maar dat is iets helemaal anders” Ana Tatoeëert bĳ Mystical Bodies

cijfers van de FOD Economie. Ook hub.brussels, de gewestelijke dienst die beginnende zelfstandigen ondersteunt, noteert een gelijkaardige stijging. De vele tattoobeurzen en -evenementen tonen net zo goed de populariteit aan. Volgend weekend – van 10 tot 12 november – vindt in Thurn & Taxis de International Brussels Tattoo Convention plaats. De

David Sabbe van tattooshop Mystical Bodies “Toen ik begon, was er hier en daar een shop, nu zie je er bijna op elke hoek van de straat een.”

organisatie verwacht duizenden bezoekers, en meer dan vierhonderd artiesten van over de hele wereld. Behalve tatoeagesessies en standjes van speciaalzaken zijn er ook concerten, tentoonstellingen en andere activiteiten. “Tattooshops schieten als paddenstoelen uit de grond,” merkt David Sabbe (48) op. Vijf jaar geleden werd hij eigenaar van Mystical Bodies, sinds 1999 een bekende piercing- en tattooshop in het hart van Brussel. Tot voor kort lag de winkel op de Kiekenmarkt, in maart verhuisde hij naar een nieuwe locatie in de Auguste Ortsstraat. “Toen ik begon, was er hier en daar een shop, nu zie je er bijna op elke hoek van de straat een.” Toch blijft het volgens Sabbe rendabel. “Ja, de concurrentie neemt toe, maar ook de vraag blijft sterk groeien, niet iedereen kan het altijd bolwerken. En ook, meer shops betekent een breder gamma aan stijlen. Geometrisch, dotwork, tribal, zwartwit, kleur: noem maar op, voor elk wat wils.”

Twĳfels De twintigjarige Mélanie Vande Perre stapt de shop binnen. “Kom maar mee,” zegt Ana Pluviaud (24) – artiestennaam Saturne – een collega van Sabbe, die enkele maanden geleden bij Mystical Bodies begon. Ana toont het ontwerp dat ze al klaar heeft. Op het gezicht van de jonge vrouw verschijnt een glimlach. “Volledig wat ik in gedachten had.” Ana plaatst de stencil op de arm van haar klant: de afdruk van het ontwerp, waarover de artiest tekent. “Wat vind je ervan?” Mélanie lijkt te twijfelen. Is iets meer naar rechts, of iets meer naar boven niet beter? Er wordt nog even met het ontwerp geschoven tot iedereen tevreden is. Een uurtje later prijkt op de bovenarm van Mélanie een met fijne lijnen getekende kat. “Ik stel altijd veel vragen aan de klant om er zeker van te zijn dat ze achteraf geen spijt krijgen van het ontwerp, de grootte of de

8 NOVEMBER 2023

plaats,” vertelt Ana. Dat beaamt collega Sara (28), die al negen jaar bij Mystical Bodies werkt. “Vaak zijn onze klanten tussen 18 en 20 jaar, een periode waarin smaken drastisch kunnen veranderen. Dan komen ze later terug, met de vraag om een nieuwe tekening over een eerder ontwerp te tatoeëren.” De perceptie rond tattoos is verbeterd, stellen ze allebei vast, maar toch benadrukken ze dat geïnteresseerden eerst goed moeten nadenken. “Klanten gaan soms naar tattooshops zoals ze naar een kapper gaan of een nieuw paar schoenen kopen, maar dat is iets helemaal anders,” zegt Ana. Sara merkt dat veel jongeren nog te lichtzinnig omspringen met hun keuzes. “Ze vragen vaak om tatoeages op hun nek, gezicht en handen. Het lijkt erop dat ze niet volledig begrijpen wat de impact is van een tekening op zo’n opvallende plek, vooral voor hun professionele leven. Daarom durf ik het soms af te raden. Dan stel ik voor om een ander deel van het lichaam te overwegen.”

Doe-het-zelfkits En dan is er nog een andere tendens: jongeren die thuis of bij vrienden zelf de tekeningen op hun lichaam zetten. Dat kan onder meer met online beschikbare en betaalbare sets. Een snelle zoekopdracht op het internet leert dat bol.com een zeventigtal tattookits verkoopt, de goedkoopste voor net geen 50 euro. Ook zijn er talloze websites gespecialiseerd in de verkoop van tattoosets, met allerlei accessoires, zoals rubberen lichaamsdelen, om op te oefenen. Een koninklijk besluit uit 2005 verbiedt nochtans om tatoeages te plaatsen als je geen erkenningsnummer hebt. Toch gebeurt het: de 24-jarige Jill begon drie jaar geleden met een zogenoemde stick and poke bij vrienden tekeningen te zetten. Met die methode steekt een tatoeëerder een met inkt gevulde naald meermaals in de huid. “Ik had een set gekregen van mijn zus en ondertussen zette ik al acht tattoos.” Professionele shops worden soms als een te grote stap gezien, merkt ze op. Die stick and poke is dan gemakkelijker voor wie een tattoo wil proberen. “Ik krijg de vraag vooral van vrienden die nog geen tattoos hebben, maar wel nieuwsgierig zijn. Ze vinden het vaak te eng en te duur om naar een tattooshop te gaan.” De prijzen voor tattoos kunnen sterk variëren. Bij Cleopatra Ink bedraagt de startprijs 75 euro, maar een volledige sleeve kan tegen de 4.000 euro kosten.

| 35

Mélanie liet net een tattoo van een met fijne lijnen getekende kat zetten. “Volledig wat ik in gedachten had,” zegt ze.

Ook Linde (24) zet tattoos bij zichzelf en vrienden, een veertigtal intussen. “Ik ben ermee begonnen op mijn zestiende. Sinds vier maanden gebruik ik een tattoo gun – een elektrisch apparaat dat professionele tatoeëerders gebruiken – omdat ik graag grotere tatoeages wil zetten. Met een stick and poke duurt dat erg lang.” Linde kocht haar tattoo gun online en leerde, zo vertelt ze, heel wat via instructievideo’s op YouTube. De sector zelf wijst op de gevaren van die tendens. “Een erkende artiest moet eerst een examen doen om een certificaat te krijgen, Dat is vooral belangrijk op het vlak van hygiëne en sterilisatie,” zegt David Sabbe van Mystical Bodies. “Als de behandeling niet correct gebeurt, bestaat het risico op infecties en zelfs op het oplopen van bepaalde virussen, zoals hiv.”

Bovendien zijn er regels over de inkt die gebruikt mag worden. De Europese normen zijn heel streng. Wie online inkt koopt, kent niet altijd de herkomst van de gebruikte producenten en hun samenstelling. Dat beseffen Jill en Linde. “Het is daarom heel belangrijk om bij elke sessie schoon en steriel materiaal te gebruiken, zoals naalden en scheermesjes,” zegt Linde. Jill vraagt haar vrienden 2 euro, waarmee ze elke keer nieuwe naalden koopt. “Ik probeer zoveel mogelijk een steriele ruimte te garanderen, al weet ik dat het alsnog fout kan lopen, en dat benadruk ik ook telkens.” De tattooartiest van Cleopatra Ink is stilaan klaar met de nieuwe tekening op de binnenarm van Matisse. “Ik heb al een vaag idee voor mijn volgende,” zegt hij. “Een groter design op mijn rug. Alleen zoek ik nog een passende artiest. En het nodige geld.”

‘SE FAIRE TATOUER N’A PLUS RIEN DE MARGINAL’

‘TATTOOS ARE MUCH MORE NORMAL THESE DAYS’

Les salons de tatouage ont le vent en poupe à Bruxelles. En dix ans, ils sont passés de 26 à 127. Alors qu’avant, les tatouages étaient souvent considérés comme ‘marginaux’, ils sont devenus plutôt grand public. Cleopatra Ink, un de ces salons, offre même des actions Halloween pour attirer les clients. La concurrence entre salons augmente, mais la demande continue de croître. Selon David Sabbe de Mystical Bodies, un salon existant depuis 1999, cela continue pourtant à être rentable. Le tatouage à la maison est aussi tendance «mais sans environnement stérile, il y a un risque d’infections ».

Over the last decade, the number of tattoo parlours has grown fivefold, from 26 to 127. While tattoos often were looked down on, they have now become much more socially acceptable. Cleopatra Ink, one of the parlours, even offers Halloween promotions to attract customers. Although competition is increasing, demand also continues to grow. “There is much more diversity in styles now,” David Sabbe of Mystical Bodies, which has been around since 1999, says. Tattooing at home is an emerging trend among young people, “but if the environment is not sterile, you risk infections,” tattoo artists warn.

De slaapkamer. Theo

Theo is 12 en woont in Ukkel. Hij houdt van Lego, wiskunde en van voetbal. Hij spiegelt zich aan Kevin De Bruyne: "Hij denkt niet alleen aan winnen, hij vindt het gewoon leuk om voetbal te spelen."

8 NOVEMBER 2023

| 37

‘Later wil ik Lego-ingenieur worden en mĳn eigen sets ontwerpen’ Elke week gaat BRUZZ op bezoek bĳ een kind in Brussel in zĳn of haar slaapkamer. Deze week is dat bĳ Theo (12) uit Ukkel. Theo’s kamer verraadt meteen zĳn droom: carrière maken bĳ Lego. “Als ik naar een bouwwerk kĳk, weet ik meteen met welke blokjes het is opgebouwd.” door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele

Wow, je hebt een gigantische Lego-verzameling. Vroeger had ik bijna geen speelgoed, ik vond er niks aan. Daarom heeft mama me een paar jaar geleden meegenomen naar een speelgoedwinkel in de buurt, op zoek naar iets wat ik wel leuk zou vinden. Daar heb ik mijn allereerste Lego-set gekocht, een wit ruimteschip. Sindsdien speel ik er eigenlijk de hele tijd mee. Wat vind je het leukste, bouwen of spelen? Bouwen, denk ik. Intussen ben ik er best goed in geworden, over die grote witte boot daar (wijst) heb ik zo’n twee uur gedaan. Ik hoop er zelfs later mijn job van te kunnen maken, want ik wil Legoingenieur worden. Wat doet een Lego-ingenieur? De juiste dozen ontwikkelen, tekeningen maken met 3D-apps en die omzetten naar sets ... Maar ik denk dat die app ook een beetje je hoofd moet zijn. Als ik naar een bouwwerk kijk, weet ik meteen met welke blokjes het is opgebouwd. Natuurlijk moet ik nog heel veel leren. Na het middelbaar wil ik in Denemarken ingenieursstudies volgen, want daar is het hoofdkantoor van Lego. Je weet wat je wil. Ja, ik ben er ook zeker van dat die studies mij zullen liggen. Ik teken graag en mijn lievelingsvakken zijn integrated science en wiskunde. Allemaal dingen die belangrijk zijn om ingenieur te worden.

Wat is integrated science? Een wetenschapsvak zoals fysica, biologie en chemie, maar dan samen. Ik ga naar de Europese school in Elsene, dus onze vakken zijn soms wat anders dan die op een gewone school. Zĳn er nog meer verschillen? Soms krijgen we les in het Engels, maar het grootste verschil is, denk ik, het eten. Dat is zó lekker! Er zitten ongeveer drieduizend leerlingen op onze school en de koks maken iedere dag verse maaltijden voor iedereen. Zelfs het brood is zelfgemaakt en we krijgen ook dessert. Je bent tweetalig opgevoed. Ja. Mijn vader is Franstalig, met mama spreek ik Nederlands. Hoe is dat? Soms een beetje ingewikkeld. Ik krijg wiskundeles in het Nederlands, maar als papa mij helpt met huiswerk spreken we Frans. In mijn hoofd bereken ik dan alles in de ene taal, maar de oplossing moet ik vertalen waardoor het soms wat langer duurt of waardoor ik fouten maak. Maar er zijn ook veel voordelen: ik ben sterk tijdens de Franse les en in Brussel is het sowieso handig om tweetalig te zijn. Ik zie posters van Hazard, Lukaku, De Bruyne … Ben je fan? Ja, vooral van De Bruyne. Hij denkt niet alleen aan winnen, maar vindt het gewoon leuk om voetbal te spelen. Je zal hem niet

gauw over het veld zien dribbelen om op z’n eentje een goal te scoren, hij is een teamspeler. Ben je dat zelf ook? Dat probeer ik. Samenwerken in een teamsport is belangrijk, want je leert veel van elkaar. Ik speel voetbal bij FC Moreda in Ukkel en was bijvoorbeeld niet zo goed in dribbelen. Mijn vriend, die aanvaller is, kon dat wel heel goed en heeft me een paar tips gegeven. Nu lukt het al veel beter. Als we wedstrijden spelen met een sterk team vind ik het dus zeker niet erg om de bal door te geven. Maar als ik merk dat ik de beste speler ben op het veld, durf ik er wel voor te gaan.

“Er zitten ongeveer drieduizend leerlingen op onze school en het eten is er erg lekker”

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘JE VEUX DEVENIR INGÉNIEUR CHEZ LEGO’

‘I WANT TO BECOME A LEGO ENGINEER’

Théo, 12 ans, habite avec ses parents à Uccle. Sa chambre ressemble à un musée Lego miniature. Théo fréquente l’École Européenne d’Ixelles, mais plus tard, il voudrait suivre une formation d’ingénieur au Danemark pour ensuite travailler au siège social de Lego. Théo aime aussi dessiner, jouer au tennis et au foot. « Dans les sports collectifs, on apprend beaucoup les uns des autres. »

Theo (12) lives with his parents in Ukkel/Uccle and his bedroom looks like a miniature Lego museum. Right now, he attends the European School in Elsene/Ixelles but later on, he wants to study engineering in Denmark. If all goes according to plan, he will then immediately start working at the Lego headquarters. Theo also enjoys drawing, tennis, and football. “In team sports, working together is important.”

Cultuur. Wat maakt de Drink & Draw-trend zo succesvol?

Met een biertje in de hand je innerlijke Picasso ontdekken Met een groep samenkomen op een grasplein of in een atelier, en stiften, penselen en tekenskills bovenhalen met een blikje bier of exclusief wijntje in de hand: het concept van Drink & Draw komt overgewaaid uit New York en verovert in sneltempo nu ook Brussel. “De drankjes helpen me over mijn drempelvrees heen.” door Mien De Winter foto’s Saskia Vanderstichele

Frans, Nederlands en Engels, en dan gaan de handen uit de mouwen voor deze editie van Drink & Draw, een maandelijkse activiteit georganiseerd door boekhandel en galerie Grafik. Annaïs Berx (25) en Pluk Van Brempt (25), huisgenoten en allebei architect, komen vooral naar de Drink & Draw om zich te ontspannen. “We tekenen beroepshalve elke dag, maar dan vooral op de iPad, en veel concretere zaken. Hier wil ik meer mijn fantasie gebruiken,” zegt Annaïs. Pluk moet nog even wennen aan het tekenen met stiften. “Normaal werk ik met houtskool, de stiften geven me een beetje het gevoel alsof ik weer in de kleuterklas zit.” Al tekenend focust iedereen vooral op zijn eigen blad, al schept het ook een soort verbondenheid om samen te tekenen, in de buitenlucht. “Het is inspirerend om te zien

wat iedereen maakt,” zegt Pluk. Net daarin ligt ook de essentie van Drink & Draw: op een gemoedelijke, ongedwongen manier creatief bezig zijn, met een drankje bij de hand. De trend is komen overwaaien uit Amerika, waar tekenaars al langer samenkomen op café om te tekenen en hun werk en inzichten met elkaar te delen. Het inspireerde Leticia Sere van Grafik vijf jaar geleden om het concept ook in Brussel te lanceren. “Tekenen is soms eenzaam, de meeste illustratoren werken thuis. Hier komt de community samen om elkaar te ontmoeten en te ontspannen. En er zijn geen regels, tenzij: iedereen is welkom en deelnemen is gratis.”

Brunch en naaktmodellen De toenemende vraag naar tekenlessen zorgt ervoor dat het aanbod aan Drink & Draw-

▼

en zonnige woensdagavond in Schaarbeek. Op een grasplein aan het begin van de Louis Bertrandlaan staat een lange houten tafel met stoelen opgesteld. Stiften en vellen papier worden klaargelegd en illustratrice Lucile Van Laecken kijkt nog even in het rond. Ze denkt na over de tekenopdracht die ze straks wil geven aan de groep. Van Laecken tekent zelf graag dieren, haar figuren staan onder meer op de blikjes van Brussels Beer Project. “Teken mij een beer die een videogame speelt op een klein toilet,” luidt Van Laeckens opdracht wanneer de tafel een dertigtal, vooral jonge mensen rond zich heeft verzameld en laatkomers zich een plek op het gras hebben toegeëigend. Er wordt door het bonte gezelschap gegniffeld om de komische scène, wat heen en weer gesproken in het

31 SEPTEMBER 2022

| 39

Een avondje Drink & Draw bij Grafik in Schaarbeek: “Er zijn geen regels, tenzij: iedereen is welkom en deelnemen is gratis.”

▼

Cultuur. Wat maakt de Drink & Draw-trend zo succesvol?

activiteiten in Brussel in relatief korte tijd fors is gegroeid. Er zijn de Drink & Draws bij Grafik, maar ook Art & Wine (door Atelier Bonjour in Elsene) en Art‘n’Joy. “This time we will paint a funny cat,” valt te lezen op de Instagram-pagina van die laatste organisatie over haar volgende activiteit. Ook GC Elzenhof in Elsene organiseerde al iets soortgelijks. En dan zijn er nog de vele varianten van drinken en tekenen: met naaktmodellen (georganiseerd door creative workspace Palazzo), met brunch (Paintly) en zelfs in donkere kamers met lichtgevende verf (The Sister Brussels Café). De Mexicaanse artieste Maricela del Rio maakte van het concept zelfs haar hoofdactiviteit. In haar kleine, gezellige atelier vlak bij Flagey, waar haar kleurrijke werken de witte muren breken, organiseert ze luxueuze Paint & Wine-sessies. Zelf lijkt Del Rio zo weggelopen uit een schilderij van Frida Kahlo, met haar indringende blik en lange zwarte haren in een strakke lage paardenstaart. Ze begeleidt iedereen persoonlijk, zodat deelnemers naar huis kunnen met een kwaliteitsvol werk, mooi genoeg om op te hangen. “Daarom voorzie ik ook kwalitatieve materialen,” vertelt ze. “Het canvas is van Antwerpse makelij en honderd procent katoen, de acrylverf is van de beste kwaliteit – van Sennelier of Amsterdam – en wordt gemengd op glazen paletten, dat oogt veel strakker.” Aan dat exclusieve karakter hangt dan ook een prijskaartje vast: een sessie van drie uur kost 78 euro (100 euro voor wie liever champagne drinkt). Toch schrikt dat duidelijk niet af. De Roemeense Ioana Beleiu (37) nam zelfs een abonnement. Ze werkt momenteel aan een groot canvas dat ze in haar woonkamer wil ophangen. Beleiu, in het dagelijkse leven external service provider voor de Europese Commissie, kende het concept eerst niet, tot ze een voucher gaf aan een vriendin. “Het was een cadeau voor haar verjaardag, waarop

ik mezelf mee heb uitgenodigd,” lacht ze. Zelf is ze naar eigen zeggen niet het meest creatieve type, maar al na de eerste sessie bleek ze helemaal verkocht, zowel aan het concept als aan het schilderen zelf. “Ik vind het superontspannend en vergeet de tijd als ik bezig ben.” Bij Del Rio werken deelnemers ook zelfgekozen taferelen uit. Tijdens de sessie die wij bijwonen, wordt er gewerkt aan een schilderij met felroze bloemen, een scène van twee in zee badende vrouwen, en een tafereel van een kat die in de spiegel kijkt. De deelnemers – zoals Ioana Beleiu, allemaal jonge vrouwen – zitten aan een vierkante tafel, gedrapeerd met een wit tafelkleed dat al verfspatten vertoont. Naast de vazen met kleurrijke bloemen springen vooral de grote glazen rode wijn in het oog. Ze blijken een goede sfeermaker. Wanneer gevraagd wordt of ze bijgevuld moeten worden, wordt er spontaan gegiecheld: “Is dat een retorische vraag?”

Een Paint & Winesessie bij kunstenaar Maricela del Rio: “Of de glazen moeten worden bijgevuld? Is dat een retorische vraag?”

De muze aanroepen Wijn en tekenen horen voor Del Rio onlosmakelijk bij elkaar. “Als ik schilder, heb ik altijd een glas wijn bij de hand.” Vlak voor de coronacrisis had ze haar atelier in de Vlaamsesteenweg. “Daar sprongen mensen soms binnen terwijl ik aan het werk was en vroegen dan ook om een glas. Toen ik ook nog eens vragen begon te krijgen naar schilderlessen, vielen de puzzelstukken in elkaar en besloot ik Paint & Wine-experiences te organiseren.” De wijn blijkt alvast de remmingen bij de deelnemers weg te nemen. “Ik voel me zelfzekerder,” vertelt Beleiu. “De drankjes helpen me over mijn drempelvrees heen en nemen de stress weg.” Heel anders gaat het eraan toe op de Drink & Draw van Grafik, waar geen dure wijnen worden geserveerd, maar deelnemers gewoon van blikjes bier of frisdrank drinken. Alcohol wordt hier duidelijk niet ingezet om

“Tekenen is een eenzame bezigheid. Op de Drink & Draws komt de community samen om elkaar te ontmoeten en te ontspannen” Leticia Sere Eigenaar boekhandel-galerie Grafik en organisator Drink & Draw

de muze te aanroepen. “Ik voorzie drankjes om een wat gemoedelijkere sfeer te creëren, een beetje zoals op café,” zegt Leticia Sere. Toch komen sommigen ook enkel om de dorst te lessen. Op de stoep staat een groepje te keuvelen, blikjes in de hand. Storyboardartiest Koen Saelemaekers heeft even genoeg van het tekenen. “Ik heb net drie dagen een opleiding storyboarding gegeven – het visueel uitwerken van een verhaallijn in schetsen – en dat was erg intensief. Vanavond kom ik gewoon de sfeer opsnuiven.”

Volle tekenacademie De Drink & Draw van Grafik begint stilaan uit zijn voegen te barsten. “Voor de wintermaanden moet ik op zoek naar binnenlocaties,” zegt Sere. In het verleden organiseerde ze al sessies in het Stripmuseum, op het Anima Festival in Flagey en in LaVallée in Molenbeek, met telkens een honderdtal aanwezigen. “Nu de tekenacademie vol zit, krijg ik ook steeds vaker de vraag naar tekenlessen. Maar dat is niet de bedoeling van de Drink & Draws. Die zijn vrijblijvender, en vooral bedoeld om een ontspannen sfeer te creëren die goesting geeft om aan de slag te gaan.”

8 NOVEMBER 2023

| 41

“Het was een emotioneel traject voor mij om opnieuw te schilderen. Vroeger studeerde ik aan de kunstacademie, maar daar moest ik mee stoppen door een ongeval.” Dat ze na vijf jaar voor het eerst weer iets op papier zet, doet haar zichtbaar iets. “Ik besef nu dat ik mezelf de afgelopen tijd volledig heb weggecijferd. Ik was vergeten hoe graag ik dit doe. Dit is een boost voor mijn zelfvertrouwen.”

Buurten

“Ik was vergeten hoe graag ik dit doe. Dit is een boost voor mĳn zelfvertrouwen” Raluca Pavelescu Deelnemer aan een Paint & Wine-sessie van Maricela del Rio

Ook Del Rio had niet verwacht dat haar Paint & Wine-sessies zo’n succes zouden kennen. Naast particulieren vinden ook bedrijven steeds vaker de weg naar haar atelier. “Collega’s vinden het leuk om elkaars werk te zien en het is een ontspannende activiteit na een dag vol intensieve vergaderingen.” Buurvrouwen Kathleen Henrotte (56) en Raluca Pavelescu (36) plannen alvast om terug te keren voor een tweede sessie. “Ik kan niet geloven dat ik dit gemaakt heb. Dit was de eerste keer in mijn leven dat ik een schildersborstel vastnam, en ik ben trots als een pauw op het eindresultaat,” glundert Henrotte. Pavelescu neemt geëmotioneerd het zeezicht dat ze schilderde in zich op.

Terug naar Schaarbeek. Lucile Van Laecken lanceert een nieuwe opdracht: “Teken een duif die een pak frieten eet op de Grote Markt van Brussel.” Rana Ucar (23) en Marta Bergmane (23), allebei studenten business aan de KU Leuven, hebben duidelijk minder tekenervaring en modderen wat aan. Bergmane analyseert de tekening die ze net maakte, en is kritisch: “Het perspectief zit helemaal verkeerd. Ik had het anders moeten aanpakken want nu zit er geen dieptezicht in de tekening.” Ze laat het echter niet aan haar hart komen. “Ik heb al veel tips gekregen van de tekenaars naast me aan tafel, ik wil bijleren, zodat ik op de volgende sessie betere tekeningen maak.” Ucar komt dan weer vooral voor het sociale aspect. “Ik woon hier vlakbij en vind het een leuke manier om nieuwe mensen uit de buurt te leren kennen.” Terwijl haar duif niet veel progressie maakt, worden filosofische gesprekken ingezet met de tekenaars rond haar, over het leven, over Brussel en over de politiek. Het tekenen zelf lijkt voor Ucar eerder bijzaak. Al is het op dat moment misschien wel de belangrijkste bijzaak.

LE DRINK & DRAW EST TENDANCE

DRINK & DRAW IS TRENDING

Se réunir en groupe sur une pelouse ou dans un atelier et sortir les marqueurs, pinceaux ou autres outils de dessin avec une canette de bière ou un verre de vin à la main, voilà l’essence de la tendance Drink & Draw, qui nous vient des États-Unis et qui est en train de conquérir Bruxelles. Leticia Sere de la librairie-galerie Grafik a lancé le concept à Bruxelles il y a cinq ans. « Dessiner est parfois une activité solitaire. Mais ici, la communauté peut se réunir afin de se rencontrer et de se détendre ensemble. » Les séances Paint & Wine de la Mexicaine Maricela del Rio attirent aussi beaucoup de visiteurs. Certains y viennent pour le côté social, d’autres pour améliorer leurs compétences.

Getting together with a group on a green square or in a studio, and getting out pens, brushes, and drawing skills with a can of beer or exclusive wine in hand: that is the essence of the Drink & Draw trend that has come over from the United States and is now rapidly winning over Brussels. Five years ago, Leticia Sere of bookshop cum gallery Grafik launched the concept in the city. “Drawing can be lonely. This concept allows the community to come together to meet and relax.” Mexican Maricela del Rio’s Paint & Wine sessions are also attracting a crowd. For some participants, the social aspect matters most, while others hope to improve their drawing or painting skills.

Trachet.

Kizwan Nick Trachet Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Met terpentĳn maakt men al sinds mensenheugenis een warme drank”

Wonen op unieke locaties

Hebben jullie ooit gehoord van de terpentijnboom? Dat is een van die typische boompjes van het oosten van de Middellandse zee. Het is een plant die vermeld wordt in het Oude Testament en waar we het woord terpentijn van hebben geërfd. Maar de terpentijn die men in de Brico verkoopt, komt niet (meer) van dit boompje, maar van de harsen van de zeeden, zoals die groeit in de Landes in Frankrijk. Dit terzijde. De échte terpentijnboom (Pistacia terebinthus) behoort tot de pruikenboomfamilie (Anacardiaceae), net als de cashewnoot en de pistache. Je hoort trouwens in de wetenschappelijke naam Pistacia dat onze terpentijnboom tot hetzelfde genus behoort als het fameuze borrelnootje. De terpentijn wordt al sinds duizenden jaren aangeplant. De meeste bomen vindt men vandaag in het oosten van Anatolië, Koerdisch gebied. Waar men deze terpentijn, het hars van de boom voor gebruikt? Als geurstof in wierook, parfums en dergelijke. Ook als kauwgom. Maar men maakt er al sinds mensenheugenis een warme

Bierbeek

www.GrootPark.be

drank mee. Die noemt men dan Koerdische koffie, kizwan in het Koerdisch, in het Turks heeft men het over menengiç kahvesi. Het is mogelijk dat dit drankje al bestond lang voor de koffie uit Arabië werd ingevoerd. Een lezer met een Koerdische vriendin bracht mij op het spoor van dit drankje: “Koerdische koffie (kizwan/qewzan) is geen koffie zoals wij hem kennen, maar veeleer een cafeïnevrij aftreksel van de kizwan-vruchtjes. Ze worden gemalen en tot een pikzwarte pasta gemengd. Deze pasta, die in winkels hier te koop is (met vruchtjes erin – niet bijzonder lekker eigenlijk) wordt verhit met toevoeging van melk, zoals we een Turkse koffie maken. En nadien verkrijg je de Koerdische koffie die dus cafeïnevrij is, in een mengsel van melk: de menengiç koffie. Nogal speciaal.” Ik heb snel de tram naar Schaarbeek genomen en een bekende Turkse supermarkt afgezocht, en ja hoor, daar had je menengiç kahvesi. Niet in

Vilvoorde

www.KanaalPark.be

pastavorm, maar als droog poeder, industrieel gemaakt in een moderne verpakking. Er was al melkpoeder bij. De instructies: doe een kopje koud water in een cezve (een traditioneel Turks koffiekannetje, spreek uit als djezve) en voeg een eetlepel poeder toe. Breng aan de kook. Haal de eerste schuimkop eraf en doe in je kopje. Laat opnieuw koken en schenk dan uit. Het resultaat is een notig smakend drankje, maar de al toegevoegde koffieroom in het pakje verstomt de ware smaak. Het loont de moeite om het échte spul eens te zoeken. Oh, wat ben ik blij nog eens een botanische ontdekking te hebben gedaan!

Meer Trachet? Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Leuven

www.DijleDelta.be

SELECT

8  14 / 11

B R U Z Z G I D S T U D O O R D E C U LT U R E L E AG E N DA

‘Ik vreesde dat ik nooit meer zou kunnen zingen’ De voorbije jaren schoolde Melanie De Biasio zich om tot werfleider, waarna ze het stof uit haar longen ging blazen in Italië. Het verslag van die fysieke maar vooral spirituele reis vertaalde de intussen weer in Brussel neergestreken zangeres en muzikante in de bezwerende klanklandschappen van haar nieuwe album Il viaggio. door Tom Zonderman

Ambient. Melanie De Biasio vindt zichzelf opnieuw uit in Italië

k heb letterlijk op een bouwwerf geleefd,” zegt Melanie De Biasio over haar eerder beperkte aanwezigheid op het muziektoneel de voorbije jaren. Haar vorige album, Lilies, dateert van 2017. Corona was ook voor haar een stoorzender, maar de Brusselse zangeres en fluitiste was vooral druk in de weer met het oprichten van L’Alba, een kunstenaarsresidentie in haar geboortestad Charleroi. Ze had daartoe een oud pand gekocht uit 1877, dat ooit nog het Italiaanse consulaat huisvestte. “Omdat mijn budget beperkt was, besloot ik om zelf maar de werf te coördineren. Ik had geen idee hoe ik dat moest aanpakken, ik heb veel al doende geleerd: verwarming installeren, elektriciteit vernieuwen, budgetten beheren, boekhouding, alles wat bij een verbouwing komt kijken. Keihard gewerkt, vooral. Eén goede raad: blijf nooit slapen op een werf. (Lacht) Al dat stof, die toxische producten, ik was bang dat ik nooit meer mijn stem zou kunnen gebruiken.” De Biasio begon met een specifieke motivatie aan L’Alba: nadat ze hun hart en ziel hebben uitgestort in een project, zegt ze, hebben artiesten rust nodig, zowel fysiek als mentaal, een periode waarin ze niet moeten creëren of brainstormen. “Ik heb zelf lang naar zo’n plek gezocht waar je tussen creaties door op adem kan komen, een vacuüm waarin je een leegte kan voelen die je uiteindelijk opnieuw voedt. Tevergeefs. Uit noodzaak heb ik er dan zelf één geschapen.” Alba betekent ‘zonsopgang’ of ‘dageraad’ in het Italiaans. Het is niet verrassend De Biasio’s meest gekoesterde tijdstip van de dag. “Het is echt magisch wanneer de nacht langzaam wordt uitgewuifd door het licht aan de horizon. Het geeft mij het soort energie waardoor het lijkt alsof ik alles aankan, je voelt op dat moment niets anders dan hoop. En tegelijk is er ook niets, want alles is nog donker. Maar ik hou van de

Melanie De Biasio: “Il viaggio gaat over herinneren. Je conversaties met je grootouders, de glimlach van een kind, de bergen, het water.”

schemering, alles lijkt te vibreren, je voelt de dingen tot leven komen.”

Bidden zonder knielen Die spanning tussen donker en licht, tussen verleden en toekomst, tussen leven en wedergeboorte heeft De Biasio ook opgezocht op haar nieuwe album Il viaggio, een atmosferische, ambientachtige plaat waarin op pad gaan om jezelf opnieuw uit te vinden de rode draad vormt. De vonk kwam van de tweejaarlijkse kunstenhappening Europalia, dat in 2021 met het thema ‘Trains & Tracks’ focuste op migratie. Het festival nodigde De Biasio uit om een werk te maken over Italiaanse gastarbeiders die naar onze contreien spoorden om hun geluk te beproeven, zoals de ouders van haar vader dat ooit deden.

“Na al dat stof en ploeteren op de bouwwerf, wilde ik opnieuw zorgeloos zingen, dansen en lachen”

De Biasio raakte geïnspireerd. Ze wilde een reis maken met de verwonderde blik van een kind dat zijn oor te luisteren legt op de treinsporen, zoals ze zelf ooit deed. Met opnameapparatuur en een oude camera trok ze naar het dorpje Lettomanoppello in het Majella-gebergte in de regio Abruzzo. “Ik wilde ergens naartoe gaan waar niemand me kende, waar ik slechts een schaduw kon zijn, waar ik mezelf kon bevrijden van taal, verhalen, mythen,” zegt ze. Ze belandde er in een oude kerk, San Liberatore a Maiella, waar ze haar stem herontdekte. Ze liet zich leiden door geluiden van rivieren, de wind, honden, vogels. En ze ontmoette Ciccopeppe, een oude Italiaan die ooit naar België getrokken was met zijn ouders, maar nadat iedereen overleden was aan mijnwerkerslong, naar zijn geboortegrond was teruggekeerd. In zijn getaande stem, die op Il viaggio het nummer ‘Lay your ear to the rail’ inleidt, hoorde De Biasio “een echo van de hele mensheid, de geschiedenis van de wereld. Ook die van mij.” Vanuit Lettomanoppello reisde de zangeres naar de Dolomieten, waar haar familie vandaan komt en waar ze als kind idyllische zomers beleefde. Ze kwam er terecht in het huis van haar grootmoeder en nam er ‘Nonnarina’ op, een teder herinneringslied gecomponeerd ter ere van haar en gezongen in haar moedertaal, het Italiaans. Ook ‘Mi ricordo di te’ gaat over de lijnen van

“

het verleden die tot in het heden reiken. “Il viaggio gaat over herinneren. Je conversaties met je grootouders, de glimlach van een kind, de bergen, het water. Ik ben een stadsmens, maar als kind was de natuur mijn speelterrein. Misschien wilde ik na al dat stof en ploeteren op de bouwwerf gewoon opnieuw zorgeloos zingen, dansen en lachen.” Dat ze nu voor het eerst in het Italiaans zingt, vindt De Biasio niet symbolisch. “Ik deed dat al mijn hele leven, alleen had ik het nooit aan iemand laten horen.” Italiaans is voor De Biasio de taal van de herinnering, van de wortels, van de aarding. Wanneer ze het Engels hanteert, zoals in haar samenwerking met de Amerikaanse dichter en activist Gil Helmick, wordt ze spiritueler. “We never kneel to pray” is een mantra die in verschillende songs op Il viaggio opduikt. “Je hoeft niet te knielen om te bidden, bidden kan voor mij ook een goed glas wijn zijn, een geweldige kus, de geur van een vreemdeling, thee en eieren bij het ontbijt. Ik heb geen mystieke bullshit nodig om me verbonden te voelen.”

Zwartgeblakerd Met haar impressionistische, uitgerekte klanklandschappen – de broeierige, muzikale sfumato van ‘The chaos azure’ en ‘Alba’, klokt af op twintig minuten – stuurt De Biasio steeds verder weg van het jazzidioom waar ze na haar debuut No deal in 2013 willen nillens mee geassocieerd werd. “Ik probeer daar niet te veel over na te denken,” schokschoudert ze. “Ik wil gewoon het geluid recreëren dat ik hoor in mijn hoofd. Maar mensen hebben nu eenmaal labels

nodig om dingen makkelijker te begrijpen.” Ze onderstreept dat deze plaat vooral een unieke samenwerking is met de Brusselse multi-instrumentalist Pascal Paulus, die met zijn eigen project bààn al ervaring heeft met “soundtracks voor onbestaande films.” De kiem voor die filmische feel komt niet uit de lucht gevallen, in 2016 toonde De Biasio haar liefde voor improvisatie-achtige muziek met ‘Blackened cities’, een soundscape van 25 minuten over de schaduwkant van steden als Charleroi, New York en Tokio. “Mijn manager heeft mij toen voor een ultimatum gesteld: als je dit releaset, houd ik ermee op. (Lacht) Ik héb het uitgebracht, ik wilde tonen hoe belangrijk de organische kant van muziek voor mij is.” De Biasio vertelt enthousiast hoe Arno haar in contact bracht met Stephan Vanfleteren, in wiens foto van de industriestad aan de Samber ze de perfecte weerspiegeling zag van het gevecht tussen licht en donker dat ze in haar song wilde verklanken. “Bleek dat Stephan tijdens het werken aan zijn boek over Charleroi naar mijn muziek luisterde, dat kon geen toeval zijn,” grijnst ze. Die strijd brengt ons terug bij L’Alba, dat dieper onder haar huid is gekropen dan ze dacht. “Het was wellicht de moeilijkste periode uit mijn leven. Twee jaar lang heb ik niet gezongen, alleen maar gewerkt. Daarom moest ik die reis maken en op zoek gaan naar wie ik was, naar de zangeres in mij, de muzikante. Het was een diepe impuls, een drang om te leven, om te overleven.” Il viaggio is uit bĳ Pias. Melanie De Biasio brengt haar album live in Bozar op 11/11 (20.30), www.bozar.be

Un voyage spirituel

A spiritual journey

Pendant plusieurs années, Melanie De Biasio s’est occupée de la résidence artistique L’Alba à Charleroi, un projet pour lequel elle s’est transformée en cheffe de chantier et a même vécu pendant un certain temps sur ce chantier. Pour sortir la poussière de ses poumons, elle a fait un périple en Italie en quête des origines des parents de son père, qui avait émigré en Belgique à l’époque à la recherche d’une meilleure vie. Le compte rendu de ce voyage physique, mais surtout, aussi, spirituel, la chanteuse et flûtiste bruxelloise l’a traduit en longs paysages sonores envoûtants sur son dernier et troisième album Il Viaggio. « Après toute la poussière du chantier, je voulais à nouveau chanter, danser et rire de façon insouciante. »

Melanie De Biasio spent the past few years working on the artist residency project L’Alba in Charleroi. To do this, she retrained as a site manager and lived on site for a while during the construction. Once her work was completed, she went to Italy for some fresh air and to search for the roots of her father’s parents, who emigrated to Belgium in the hope of a better life. The Brussels-based singer and flautist offers us an account of that physical but, more than anything, spiritual journey in the elongated, conjuring soundscapes of her new, third album Il viaggio. “After all that dust on the construction site, I wanted to sing, dance, and laugh again without a care,” De Biasio says.

12 — 16.12.2023

PLONGER Sarah Devaux / Cie Menteuses

2023

PARTICIPEZ!

Participez au Plus Grand Souper de Spaghettis du Monde le samedi 25 novembre. Préparez des spaghettis pour vos amis et voisins, ou allez manger des spaghettis chez quelqu’un dans votre quartier et soutenez ainsi Brussel Helpt Les recettes de Brussel Helpt 2023 seront inégralement reversées à Infirmiers de Rue.

Inscrivez-vous sur

brusselhelpt.be Statue: Tom Frantzen / Photo: Studio Beshart

8 NOVEMBER 2023

Select. Wat te doen deze week?

ART & LIT

ISRAËL VAN DORSTEN

FILM

ANSELM – DAS RAUSCHEN DER ZEIT

POP & JAZZ

JOHNNY JEWEL

Godenkind

Het geluid van de tĳd

Juweeltjes van scores

Eind 2019 verliet Israël van Dorsten de boerderij waar hij met zijn broers en zussen opgesloten zat, stapte een kroeg in en vertelde het ontluisterende verhaal over de heerschappij van een vader die zichzelf messias waande in een verdorven wereld. De kinderen van Ruinerwold werden wereldnieuws, en Van Dorsten schreef er het boek Wij waren, ik ben over. Bij deBuren worden de resterende pieren uit zijn neus gepeuterd.

In de musea van Rijsel en Voorlinden kan je momenteel de monumentale werken van Anselm Kiefer aanschouwen. Voor een portret van de grote Duitse kunstenaar die gulzig en groots verwijst naar geschiedenis, mythologie, literatuur en de tragiek van het nazisme hoef je het zo ver niet te zoeken. De bioscopen vertonen in 3D een film van Wim Wenders met de veelzeggende titel Anselm – Das Rauschen der Zeit.

Aftitelingsadepten zullen de naam Johnny Jewel vast kennen: de Amerikaanse muzikant en componist voorzag films als Drive van Nicolas Winding Refn en Lost river van Ryan Gosling met zijn uitgerekte synthpoplandschappen van een atmosferische klankband. Ook Fien Troch ontdekte in Jewel een soort indieversie van Angelo Badalamenti, en liet hem unheimische soundtracks bij elkaar borstelen voor haar films Home en Holly.

JE MAG ME ALLES VRAGEN: ISRAËL VAN DORSTEN 9/11, 17.30, deBuren, www.deburen.eu

ANSELM – DAS RAUSCHEN DER ZEIT dir.: Wim Wenders

JOHNNY JEWEL 9/11, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Leve Lauwaert

Niet vergeten

Bereid zelf je stoemp

Tien jaar geleden overleed met Dirk Lauwaert een van de origineelste stemmen in de Belgische kunstkritiek. Lauwaert, als docent jarenlang verbonden aan het RITS en Sint-Lukas, schreef vanuit een grote liefde over film, fotografie, mode en beeldende kunst. Twee boeken blazen zijn oeuvre nieuw leven in: het autobiografische Zelfportret en Dirk Lauwaert. Selected writings, 1983-2008.

Godvergeten zou bijna doen vergeten dat er ook priesters waren die voor de goede zaak streden. Zoals de Franse Abbé Pierre. Hij schonk zijn erfenis aan de armen, hielp joden aan de nazi’s ontsnappen, steunde de Palestijnen, en werd een volksheld met zijn tomeloze inzet voor daklozen en verschoppelingen. Benjamin Lavernhe zet de man con brio neer in een stevige biopic.

Met Make Your Own Stoemp! geeft steunpunt voor artiest en muzieksector Vi.be jonge programmatoren carte blanche om hun eigen concertavonden in elkaar te boksen. Zo verenigt Ange-Vanessa Nsanzineza op Wapenstilstand de r&b van Mahina met de gnawa van de Brussels-Marokkaanse Imane Guemssy & Tiganwa en de exotische schijven van dj Femifè. Lekker!

EEN AVOND ROND DIRK LAUWAERT 9/11, 20.00, Passa Porta Bookshop, www.passaportabookshop.be

L’ABBÉ PIERRE – UNE VIE DE COMBATS dir.: Frédéric Tellier, act.: Benjamin Lavernhe, Emmanuelle Bercot, Michel Vuillermoz

ANGE-VANESSA MAKES STOEMP!: MAHINA, IMANE GUEMSSY & TIGANWA, FEMIFÈ 11/11, 20.00, Muntpunt Café, www.stoemplive.be

Diepgeworteld

Bĳ de pinken

Veerkracht op een beat

De Canadese Parisienne Kapwani Kiwanga soleerde al in Centre Pompidou, werd twee keer genomineerd voor een BAFTA, won de Marcel Duchamp-prijs, is dit jaar een van de Guggenheim Fellows en vult in 2024 het Canadese paviljoen op de Biënnale van Venetië. In Bozar verknoopt ze via het vloerkleed Rootwork de art nouveau, de Plantentuin van Meise en de wortels van die botanische rijkdom met elkaar. (KS)

Voor de 22e keer maakt Pink Screens van november dé queermaand voor cinefielen. Het festival propageert “cinema die het scherm en de normen doet exploderen, binariteiten deconstrueert en trots verwoordt.” Die omschrijving slaat zowel op de feministische, campy koortstrip Conann van Bertrand Mandico, als op Estibaliz Urresola Solagurens 20.000 especies de abejas, over een zoekend, achtjarig meisje. (NR)

Wie brokken wil maken in de dance, belandt vroeg of laat in Berlijn. Zo verging het ook de Peruaanse Sofia Kourtesis, die vorige maand debuteerde met Madres, een emotionele houseplaat over haar moeders longkanker, de neurochirurg die haar succesvol opereerde en het niet-aflatende activisme in het land dat ze als tiener ontvluchtte. Kortom, een eerbetoon aan veerkracht verpakt in euforische beats en soundscapes. (TZ)

MEET THE ARTIST: KAPWANI KIWANGA 9/11, 19.00 (expo: 10/11 > 10/3), Bozar, www.bozar.be

PINK SCREENS 9 > 18/11, verschillende locaties, pinkscreens.org

BRAINDANCE: SOFIA KOURTESIS 11/11, 22.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

| WIN! | Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Micromégas 5X2 TICKETS, LES BRIGITTINES, 11/11

Tijdens de Next Opera Days verwelkomt Les Brigittines een operabewerking van Voltaires klassieke novelle Micromégas. De buitenaardse reus Micromégas landt op aarde en stelt het menselijke wereldbeeld humoristisch en kritisch in vraag. Mail ‘Micromégas’

Bill Viola 3X2 TICKETS, LA BOVERIE, > 28/4

La Boverie in Luik wijdt een tentoonstelling aan de Amerikaanse videokunstpionier Bill Viola. Zijn technisch verbluffende werken zijn even groots als intiem, even complex als toegankelijk, even spectaculair als menselijk. Mail ‘Viola’

Film naar keuze 5X2 TICKETS, UGC-BIOSCOPEN

Met onze vouchers voor UGC De Brouckère en UGC Gulden Vlies kan je zelf een film uit hun aanbod kiezen. Zoals Het smelt, Saw X of Killers of the flower moon. Mail ‘UGC’

Eat & Drink. Au Repos de la Montagne Op zoek naar een plek om het lawaai en de drukte te vergeten? Dan is Au Repos de la Montagne, waar duivenposters de muren nog sieren en comfortfood op het bord verschĳnt, zeker een aanrader. Au Repos de la Montagne kijkt uit over het Sint-Jobsplein en heeft werkelijk alles om ieders hart te veroveren: een naam als een klok, een prachtig en authentiek interieur en een fantastische locatie. Nochtans trappelt het restaurant al enige tijd ter plaatse, de steeds wisselende eigenaars waren nooit echt succesvol. Vandaag lijkt het roer volledig omgegooid. De nieuwe ploeg straalt veel vertrouwen uit en heeft ongeveer alle hoeken van de Brusselse horeca gezien. Chef-kok Benjamin Rauwel verdiende zijn sporen achter het fornuis van het geliefde Ivresse, Pierre Antoine Duhayon is de voormalige manager van Le Dillens, en op het palmares van Pascal Kasongo staan onder meer Café Flora en Château Moderne. Het trio is zo verstandig geweest om niet te veel te veranderen aan wat eens een duivensportcafé was, ze beperkten zich tot wat opsmukwerk hier en daar. Tegels in een dambordpatroon, rode lambriseringen, oude reclameborden in email, een vogelkooi die aan het plafond hangt ... Wie hier binnenstapt, komt in een teletijdmachine terecht. Die geest waart ook rond in de keuken, met een vrije kleine menukaart – drie voorgerechten, vier hoofdgerechten en drie desserts. ‘Nostalgisch’ en ‘gul’ zijn de codewoorden. Dat de deuren al vanaf 17.00

uur openen voor een aperitief is een bewijs van de gemoedelijke sfeer. Proef bijvoorbeeld een erg goede pils van Dupont (2,90 euro voor 25 cl) of een bio-Zinnebir (4,10 euro voor 25 cl) en bestel er een sneetje terrine de campagne bij (10 euro) of lekkere varkensrillettes (8 euro). Het zijn de ideale voorafjes om de wereld bij te verbeteren en te blijven zitten voor een avond vol lekkers. De toast met champignons (11 euro) als voorgerecht werd geserveerd op een dik stuk zuurdesembrood, AU REPOS DE met lookboter die LA MONTAGNE het geheel lekker smeuïg maakt. Voor het hoofdgeBerg van Sint-Job recht kozen we de 39, Ukkel, met Comté 02-347.72.58, gegratineerde Facebook: bloemkool (19 AuReposDeLaeuro). De grote Montagne, portie van deze di > vr 16 > 23.00, klassieker, za 12 > 23.00 onovertroffen in al zijn eenvoud, met verse frietjes en salade in een grote kom – net als bij grootmoeder thuis – kregen we niet helemaal op. Gelukkig draait het niet alleen om het verleden: de wijnkaart met natuurwijnen bewijst dat. Onze keuze viel op La Réserve de l’Alouette (40 euro), een voortreffelijke pinot noir. MICHEL VERLINDEN

••••

Wegwijs in nieuws, feiten en opinies

15 > 17.11.23 LE CRI DU BOMBYX Gorillas cie

by Ars Musica

WAT JE WEL / NIET HOORT / ZIET OVER DE OORLOG IN OEKRAÏNE

Discover three contemporary operas in Brussels

NEXT OPERA DAYS 04-18 nov 2023

Een nerveuze en opstandige wirwar van touwen. Een schreeuw, gelijk woorden gemaakt van vele materialen. Le Cri du Bombyx is een performance-ervaring op de grens van luchtcircus, een beeldend kunstinstallatie en een geluidscreatie.

De media bepalen ons beeld van het internationale conflict. Een goede reden om die rol kritisch te bekijken. Peter Verlinden (voormalig VRT-journalist) en prof. dr. Ria Laenen (docent Russische, OostEuropese en internationale politiek aan KU Leuven) nemen die handschoen op. Wanneer 14 november 2023 om 18u Waar Odisee campus Brussel (Gebouw Hermes 3, Warmoesberg 43) Wees erbij Schrijf je in

Les Halles de Schaerbeek 22a, rue Royale Ste-Marie 1030 BXL reservation@halles.be|+32 (0)2 218 21 07

8 NOVEMBER 2023

Smalltalk. Met theatermaker Stefanie Claes in Le Cirio

‘In Le Cirio heb ik veel familieverhalen gehoord’ Achter de smalltalk met Stefanie Claes in Le Cirio gaat een groter verhaal schuil. Een verhaal dat ze op het Export/Import-festival presenteert: de woordeloze solovoorstelling Ravensbrück, genoemd naar het Duitse kamp waar haar oma tĳdens de Tweede Wereldoorlog gevangenzat. door Michaël Bellon foto Ivan Put

Stefanie Claes heeft jaren in Brussel gewoond, tijdens en na haar studentenjaren aan het RITCS. “Ik heb nooit de voeling met de stad verloren,” vertelt ze in Le Cirio. “Ook de link met BRONKS is er altijd geweest. De jaren dat ik hier gestudeerd heb, waren heel intens, op een heel positieve manier. Ik heb op korte tijd veel geleerd. Tijdens mijn opleiding plastische kunsten in Gent kon ik nog ongemerkt meedrijven met de stroom. Maar tijdens zo’n theateropleiding in een kleine klas moet je jezelf tonen, leer je wat je wel en niet kan, en wie je bent. Ik had fijne klasgenoten, bij wie ik kon thuiskomen.” Toch is Stefanie Claes heel erg op zichzelf als theatermaker. Ze behoort tot het kunstenaarscollectief Lucinda Ra, maar heeft nooit in een echt gezelschap gespeeld – al maakte ze wel een aantal voorstellingen met haar zus Barbara, en werkte ze voor Omertà samen met Bernard Van Eeghem. Haar vorige stuk, Mia Kermis, was ook een solo en werd geselecteerd voor het TheaterFestival 2020. “Ik werk graag alleen,” zegt Claes, “en bij Lucinda Ra kan dat binnen een soort familie met andere theatermakers, beeldend kunstenaars en muzikanten.” Op café gaan was voor Claes al tijdens haar studies geen prioriteit. “Het hoorde er wat bij, maar ik was meestal snel weg. Maar met Le Cirio heb ik wel een band. Wanneer mijn mama tijdens mijn studies op bezoek kwam, gingen we meestal naar een museum en daarna kwamen we altijd hiernaartoe. En dan vertelde ze steevast verhalen over mijn opa, die hier dikwijls kwam. Hij woonde in het Leuvense, maar nam vaak de auto naar Brussel, waar hij een groot netwerk had. Le

Cirio is dus een plek waar ik veel familieverhalen heb gehoord, veel meer dan thuis.” De publieke huiskamer van het café maakte iets los. Maar over een ander, groter familieverhaal werd minder gezegd. Dat van de vrouw van de opa die vaak in Le Cirio zat: als jonge vrouw werd Claes’ grootmoeder tijdens de Tweede Wereldoorlog met haar ouders opgesloten in kamp Ravensbrück. Een ervaring die Claes naar een nieuwe voorstelling vertaalde.

Stefanie Claes presenteert Ravensbrück op 12/11 (12.30 & 17.30) in La montagne magique tĳdens het Export/Import-festival, www.bronks.be

Longread? Meer weten over Stefanie Claes? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

| 51

‘Er valt niet te ontsnappen aan jezelf’ Pas étonnés de se trouver ensemble naar aanleiding van een dubbelconcert in de AB: Die Anarchistische Abentunterhaltung (DAAU) én cultheld Rudy Trouvé. Die laatste geeft hier ook nog eens gratis vĳf inzichten weg. door Michaël Bellon Alles is al gedaan, maar niet door jou Er wordt dikwijls gezegd dat alles al eens gedaan is, en misschien klopt dat ook voor een groot deel, maar het is de persoonlijke invulling die uiteindelijk het verschil maakt. Wat je er van jezelf in steekt, maakt dat iets toch weer ‘nieuw’ wordt. Elke mens is en denkt anders. Stop op tĳd en regelmatig Misschien is dit een evidentie, maar veel creatieve mensen hebben het er moeilijk mee. Omdat ze te vaak denken dat ze nog dingen moeten veranderen of kunnen verbeteren. Maar soms ben je gewoon te moe om iets nog goed te kunnen inschatten. Schrijf de ideeën die je nog hebt gewoon neer om ze op een ander moment uit te werken. Werk aan meerdere dingen tegelĳk Dat zorgt ervoor dat je je niet eindeloos blindstaart op één ding en je uiteindelijk in details gaat verdwalen. Bij mij zijn er altijd een aantal verschillende nummers in de maak. Neem regelmatig afstand Letterlijk en figuurlijk. Als je schildert, hang de doeken dan ergens op om ze te bekijken, en geef ze de kans om te groeien. Je kan niet altijd meteen weten of iets al dan niet goed is. Zeker als iets waarde heeft als ‘verhaal’, moet er tijd overheen gaan om dat te beoordelen. Een nummer kan soms snel geschreven zijn, maar je kan pas na een tijd zeggen of het een blijver is. Eerst werken, dan oordelen. De hel zĳn niet de anderen (naar “L’enfer, c’est les autres” van Jean-Paul Sartre) De hel, dat ben je zelf. Aan het oog, het oordeel en het gezeur van anderen kan je altijd ontsnappen als je dat wilt, maar aan jezelf en het gezeur in je hoofd niet. Je zit nu eenmaal opgescheept met jezelf. Voor mij geldt dus eerder: l’enfer, c’est moi. DAAU trok de studio in met Rudy Trouvé en kwam er weer uit met het album Musik für animierten Tonspurfilm, dat op 8/11 (19.00) wordt voorgesteld in de Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

De vijf inzichten. Rudy Trouvé

Van 17 tot 23 november 2023

> 4 THEMADAGEN > MEER DAN 30 EVENEMENTEN

17.11 > Dag van de ondernemer in samenwerking met UCM, UNIZO en BECI

21.11 > Themadag ‘Circulaire economie’

20.11 > Themadag ‘Handelszaken en duurzame voeding’

22.11 > Themadag ‘Sociaal en democratisch ondernemerschap’

23.11 > Closing Day MEER INFO: SHIFTINGECONOMY.BRUSSELS Een evenement georganiseerd door

...in samenwerking met

2023

JOIN US!

Join the World’s Greatest Spaghetti Fest on Saturday 25th November. Make spaghetti for your friends and neighbours, or enjoy a spaghetti at someone’s place and support Brussel Helpt. All the fundraising goes directly to Infirmiers de Rue.

brusselhelpt.be Statue: Armand Cattier / Photo: Studio Beshart

Gezocht ERFPACHTER Hof van Melijn

De gemeente Tervuren is op zoek naar een DYNAMISCHE UITBATER voor een horecazaak met kunstenaarsateliers in het Hof van Melijn.

Het Hof van Melijn is een historisch gebouw in het levendige centrum van Tervuren. Het pand is deels ingericht als taverne en deels als ateliers voor kunstenaars. Als kandidaat kan je jouw voorstel tot eigen ontwikkeling indienen waarbij je rekening houdt met een aantal voorwaarden. Zo moeten de functies horeca en verhuur van ateliers aan kunstenaars terug te vinden zijn in jouw voorstel. Als erfpachter wordt er ook van jou verwacht dat je het pand op lange termijn beheert als een voorzichtig en redelijk persoon. Indien nodig doe je investeringen in het pand. Jouw profiel: • Je hebt sterke sociale vaardigheden; • Je zoekt op een creatieve manier naar een geschikte horecafunctie die verenigbaar is met het historisch pand, de lokale context van Tervuren én de omliggende woonomgeving; • Je hebt inzicht in de financiële implicaties die de erfpachtuitbating met zich meebrengt; • Je hebt interesse om ateliers te verhuren en samen te werken met (lokale) kunstenaars; • Ervaring in de horeca is mooi meegenomen. Interesse? Vraag dan meteen de leidraad op. Hierin staat uitgelegd welke voorwaarden bij de erfpacht horen, wat het verloop van de procedure zal zijn en welke criteria gehanteerd worden bij de beoordeling. Je kan de leidraad ten laatste op 26 november 2023 opvragen, via een mail naar: helene.germeau@tervuren.be. Jouw voorstel verwachten we ten laatste op 18 december 2023.

DB619829H9

DB104033K3

Bij welk bedrijf pas jij het best? Doe de test!

Vragen? Contacteer de dienst overheidsopdrachten en patrimoniumbeheer op 02 766 52 52.

regiotalent.be

DB103625J3

Balieverkoop en kansentarief voor Spaghettislag Brussel Helpt Dakloosheid de wereld de wereld uit helpen door spaghetti te eten? Dat kan nu ook zonder je in te schrĳven op de website van Brussel Helpt. Op zaterdag 25 november organiseert BRUZZ de vĳfde editie van De Grootste Spaghettislag ter Wereld. Voor het eerst kan je spaghetti ook reserveren en betalen aan de balie van Muntpunt, de deelnemende Brusselse Gemeenschapscentra en het Brussels Ouderenplatform (BoP). Vlaams minister van Brussel en Armoedebestrĳding Benjamin Dalle (CD&V) juicht dat toe: “De digitale evolutie zet zich ook in Brussel in een sneltreinvaart voort, maar nog lang niet alle Brusselaars zĳn mee. Daarom is het goed dat Brussel Helpt kiest voor een laagdrempelige en toegankelĳke aanpak. Ook wie niet op de digitale trein zit, moet op eenvoudige wĳze

een spaghetti kunnen reserveren én het goede doel steunen.” 2 EURO IPV 10 De balieverkoop kwam er ook mede dankzĳ Paspartoe. Voor Brusselaars met een Paspartoe tegen kansentarief kost een portie spaghetti aan de balie 2 euro in plaats van 10 euro. Ans Persoons, Brussels staatssecretaris en VGC-collegelid bevoegd voor Cultuur en Gemeenschapscentra, vindt dat belangrĳk: “De Grootste Spaghettislag is ook een bĳzonder verbindend en gezellig evenement waaraan elke Brusselaar moet kunnen deelnemen. De Grootste Spaghettislag ter Wereld is vanaf nu ook de meest solidaire!” De opbrengst van Brussel Helpt gaat dit jaar integraal naar de vzw Straatverplegers.

t k e e w k l e Bruss , n e t n e l a t e uniek ! e r t ê t u e non p En Actiris laat ze groeien

Brusselaars hebben iets extra. Onze stad leert ons doorzetten, geduld hebben, onderhandelen… In verschillende talen zelfs! Maar hoe maak je daar het meeste van? Van een nieuw cv tot een job die bij je past… Bij Actiris krijg je een persoonlijke begeleiding bij elke stap op je weg naar werk.