BRUZZ - editie 1831 (8-02-2023)

‘Voor ik een bom drop, moet de rust terugkeren’

Christophe Slagmuylder is nieuwe baas Bozar

Wanneer de mezen

’s avonds fluiten

Wat lichtvervuiling doet met stadsfauna

De nacht leeft

Tegenwind voor de Fuse, maar Brussel blijft een dansstad

‘Als ik groot ben, wil ik bankier worden’

Vluchtelingen over wie ze willen zijn

DJ LYCOX

LANDER & ADRIAAN

VANYFOX (MOONSHINE)

SAN FARAFINA (MOONSHINE)

PIERRE KWENDERS (MOONSHINE)

OPROEP: WORD LID VAN DE ALGEMENE VERGADERING VAN BRUZZ

BRUZZ IS DE MAX

Vind jij dat ook? En wil je graag meedenken over het beleid en de toekomst van BRUZZ?

De Vlaams-Brusselse Media is op zoek naar zes nieuwe leden van de Algemene Vergadering. Dat is het hoogste bestuursorgaan van de vzw. Bekijk wat dat precies wil zeggen en hoe je je kandidaat kan stellen op www.BRUZZ.be/AV

BRUZZ is het mediamerk van de Vlaams-Brusselse media. BRUZZ is een magazine, een radiozender (FM 98.8), een televisiezender en een website. BRUZZ is ook actief via de app en verschillende social media kanalen. Je kan BRUZZ ook kennen van De Week van BRUZZ (elke zaterdagmiddag op één), VRT Max, VRT.NWS en Auvio. BRUZZ brengt nieuws, cultuur en verhalen uit de hoofdstad.

Dit gezelschap wandelde door Brussel op zoek naar lichtvervuiling.

FEBRUARY

TUE 07 FEB SOLD OUT Lous and The Yakuza

THU 09 FEB YellowStraps

WED 15 FEB FREE

KEYCHANGE PRESENTS Tawiah & The Hanged Man

THU 16 FEB Togo All Stars

FRI 17 FEB

Acid Arab

SUN 19 FEB

Preoccupations

TUE 21 FEB

KT Tunstall

THU 23 FEB Judith Kiddo

SAT 25 FEB Rhodes

SUN 26 FEB

ELIZA

MARCH

WED 01 MAR On & On: José James Sings Erykah Badu

TUE 07 MAR

COCA-COLA SESSIONS Ramkot

THU 09 MAR Rumbaristas

THU 09 FEB

YellowStraps

THU 09 MAR

DOUBLE BILL Arashi + Dahl, Dalen & Sovik

→ at Les Ateliers Claus

SAT 11 MAR FREE SOUND TRACK SPECIAL ADJA, Ão, Bobbi Lu, The Christian Club

FRI 17 MAR

DOUBLE BILL John McEntire & Sam Prekop + So Sner

SAT 18 MAR

COCA-COLA SESSIONS OLIVIA

TUE 21 MAR Olivia Dean

THU 23 MAR EXTRA CONCERT Jakomo

SAT 25 MAR Coely

FRI 31 MAR

COCA-COLA SESSIONS Berre

APRIL

SAT 01 APR

LISTEN! Tsar B

SUN 02 APR

The Comet Is Coming

MON 24 APR

Fenne Lily

SAT 29 APR Badi

VR 17 FEB

Een portret van een stad, opgebouwd rond het onwaarschijnlijke leven van een Berliner die werkte als orkestregisseur bij de Berliner Philharmoniker. Met Chantal Pattyn in een glansrijke bijrol.

KAAITHEATER.BE

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Bouke Schut

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Kevin Van den Panhuyzen, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Ellen Debackere, Emilia De Feyter, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Brussel danst nog

Met de tijdelijke sluiting van danstempel Fuse droegen de meest pessimistische denkers onder ons al het volledige Brusselse nachtleven ten grave. Le temps où Bruxelles bruxelait zou nooit meer terugkomen. Voor ons het signaal om ons nog eens vol overgave in dat nachtleven te storten. En wat blijkt: er wordt nog altijd gedanst, evenveel zelfs als in het liedje van Brel. Tenminste, dat vermoeden we, want zo oud zijn we nu ook weer niet. Alleen gebeurt dat vandaag veel verspreider en lang niet alleen meer in clubs en discotheken. Leegstaande warenhuizen, restaurants na sluitingsuur, een tot ontmoetingsruimte omgevormd bankkantoor: overal wordt er wel gedanst. Nog meer dan voor corona trouwens. Maar net dat maakt het Brusselse uitgaansleven ook kwetsbaar: de meeste van die feesten hebben een tijdelijk karakter én qua regelgeving bevinden die zich in een nog grijzere zone dan de permanente clubs.

Begrijpelijk dat de sector zenuwachtig wordt. Want als de discussie rond Fuse één ding duidelijk maakte, is het wel dat er dringend een grondige bezinning nodig is over de toekomst van het Brusselse nachtleven. Welk nachtleven willen we nog als hoofdstad van Europa, en vooral, hoe verzoenen we dat met de nachtrust en het levenscomfort van de bewoners?

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

FR Avec la fermeture temporaire du temple de la danse le Fuse, les plus pessimistes d’entre nous enterraient déjà la nuit bruxelloise. Le temps où Bruxelles bruxellait ne reviendrait jamais. L’occasion de nous jeter à corps perdu dans cette vie nocturne une dernière fois. Et il s’avère que les gens dansent toujours, autant que dans le texte de Brel. Du moins, on le suppose, car on n’est pas si vieux quand même. Mais, aujourd’hui, cela se fait de façon plus dispersée et pas exclusivement dans les discothèques. De grands entrepôts vides, des restaurants après la fermeture, une agence bancaire transformée en lieu de rencontre : on danse partout. Encore plus qu’avant le covid, d’ailleurs. Et c’est justement ce qui fragilise la vie nocturne bruxelloise : la plupart de ces soirées ont un caractère temporaire et, en termes de réglementation, elles ont lieu dans une zone encore plus grise que les boîtes de nuit. On comprend que le secteur soit inquiet. Car si le débat autour du Fuse a fait ressortir une chose, c’est qu’il est urgent de se pencher sur l’avenir de la nuit bruxelloise. Quelle vie nocturne voulons-nous en tant que capitale de l’Europe et comment concilier cela avec le repos nocturne et la qualité de vie des habitants ?

EN As the dance temple Fuse closed for the time being, the most pessimistic among us already said good-bye to the entire Brussels nightlife scene. Le temps où Bruxelles bruxelait would never return. A reason for us to explore the nightlife. And guess what? It seems people are still dancing, just as much as in Brel’s lyrics. At least we suspect so, because we are not quite that old. It is just that now it is more spread out and does not take place only in the nightclubs. Empty department stores, restaurants after closing time, a bank branch converted into a meeting place; people are dancing everywhere and even more than they did before the pandemic. But that is precisely what makes Brussels nightlife vulnerable: most of these parties are temporary in nature, the rules that surround them are in an even greyer zone than the permanent clubs. It is hardly surprising that the industry is getting nervous. Because if the discussion around Fuse made one thing clear, it is that we urgently need to reflect thoroughly on the future of Brussels nightlife. What kind of nightlife do we still want for the capital of Europe, and above all, how do we do it without disturbing local residents too much?

“Overal wordt er wel gedanst. Nog meer dan voor corona trouwens”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Christophe Slagmuylder, de nieuwe Bozar-directeur

‘Voor ik een bom drop, moet de rust terugkeren’

“Ook bij Bozar wil ik radicale keuzes maken,” zegt Christophe Slagmuylder, die zopas aan de slag ging als directeur van het kunstencentrum, in opvolging van de onverwacht overleden Sophie Lauwers. “Maar eerst moeten de rust en het vertrouwen binnen dit huis terugkeren.”

door

Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

Slagmuylder is net terug uit Wenen, waar hij nog tot juni intendant is van de prestigieuze Wiener Festwochen. Vandaag is het officieel zijn eerste werkdag bij Bozar. “Ik ga beide de komende maanden combineren,” vertelt hij, terwijl we plaatsnemen in het pas gerestaureerde Koninklijk Salon. “Ik heb de komende festivaleditie in Wenen nog volledig geprogrammeerd en vond het niet fair om het team en de kunstenaars midden in de voorbereiding in de steek te laten. Maar in mijn hoofd zit ik vooral bij Bozar.”

Waarom wilde u directeur van Bozar worden?

CHRISTOPHE SLAGMUYLDER: Het was een ongelofelijke opportuniteit. Ik heb meer dan twintig jaar kunstenfestivals geleid, eerst het Kunstenfestivaldesarts in Brussel en dan de

Wiener Festwochen. Een fantastische ervaring, maar als ik me nog verder wilde ontwikkelen, moest ik een huis gaan leiden, geen festival meer. Een festival is per definitie iets vluchtigs, een event. Het is vuurwerk, je creëert iets voor een korte periode, alles gebeurt op dat moment en dan verdwijnt het weer. In een huis kan je een langetermijnvisie uitdenken.

Bozar was een soort evidentie voor mij, ik heb altijd in de multidisciplinaire cultuurwereld gewerkt. Ik vond dus dat ik mijn kans moest wagen.

Met deze aanstelling keert u ook terug naar Brussel. Speelde dat mee?

SLAGMUYLDER: Ja, het was fijn om een buitenlandse ervaring te hebben, maar ik vond het ook belangrijk om terug naar Brussel te komen. Door enkele jaren uit de stad weg te zijn, ben ik pas echt gaan

beseffen hoe uniek Brussel is. De afwezigheid van één dominante identiteit maakt deze stad geweldig interessant.

Wenen is een mooie stad, maar tamelijk monocultureel. In Brussel vind je een mozaïek van culturen en talen, maar geen enkele is echt dominant zoals dat in Londen of Parijs wel het geval is. Daardoor is het voor veel mensen makkelijk om zich hier thuis te voelen, ze kunnen hun eigen parcours en culturele background makkelijk vormgeven. Op mijn goeie dagen vind ik dat fantastisch, op mijn slechte vraag ik me af waarom alles zo ingewikkeld is. Maar het maakt veel mogelijk.

U bent een echt ketje, waar in Brussel speelde uw jeugd zich af?

SLAGMUYLDER: Mijn vader is geboren is de Beenhouwersstraat in het centrum, met hem sprak ik vooral Nederlands, met mijn ▼

BIO

• 55 jaar

• Groeide op in Anderlecht

• Studeerde kunstgeschiedenis aan de ULB

• Werkte van 2002 tot 2018 voor Kunstenfestivaldesarts, vanaf 2007 als directeur

• Werd begin 2019 intendant van de Wiener Festwochen, waar hij zijn laatste editie in juni afrondt

• Is sinds begin februari directeur van Bozar

• Woont in Molenbeek

Het gesprek. Christophe Slagmuylder, de nieuwe Bozar-directeur

moeder Frans. Zelf ben ik opgegroeid in Anderlecht, een gemeente waar alles rond het voetbal draaide. Mij zei het niets. Ik was meer geïnteresseerd in kunst en cultuur.

Werd dat ook gestimuleerd in uw gezin?

SLAGMUYLDER: Neen, in mijn familie was cultuur helemaal niet aanwezig. Mijn ouders waren niet tegen, ze begrepen het niet helemaal.

Het was vooral onder invloed van enkele leraren op school dat ik geboeid raakte, vooral door dans en beeldende kunst, vandaag nog steeds mijn twee grote liefdes.

Daarom pleit ik voor kunsteducatie op school. Mijn parcours is het bewijs dat niet

gen is een grotere, officiële instelling, net als Bozar

Ik heb ervaring opgedaan op het vlak van cultuurpolitiek, representatie en sponsoring. En inhoudelijk kreeg ik er de kans om tentoonstellingen te maken en muziek te programmeren, wat ik voorheen minder had gedaan.

U wordt in Wenen opgevolgd door Milo Rau. Eerder was ook uw mentor Frie Leysen er kort aan de slag. Het lijkt erop of het bestuur een boontje heeft voor mensen die in België gewerkt hebben. Is het omdat ze flink aan de boom durven te schudden en risicovol programmeren?

alles in deze maatschappij wordt bepaald door je familiale achtergrond. Je kan je eigen traject zoeken. Wat veel indruk gemaakt heeft op mij, is de tentoonstelling BerlijnBrussel, over het Duitse expressionisme, die ik hier, in het Paleis voor Schone Kunsten, zag toen ik zeventien was. Voor die tijd was ik al gefascineerd door de dans van Anne Teresa De Keersmaeker. Mijn eerste Rosas-voorstelling beleefde ik in het Centrum voor Amateurkunsten in Anderlecht. Daarna heb ik alles van haar gezien, wel drie keer.

Hoe is het werken in de Weense cultuursector u bevallen? Hebt u er zaken geleerd die goed van pas komen bij Bozar?

SLAGMUYLDER: Wenen is een stad die houdt van cultuur en daar dan ook royaal de middelen voor vrijmaakt. Lastig is de politieke invloed, niet zozeer op de inhoud, wel op de organisatie. Er zijn allerlei verplichtingen, vaste afspraken met verschillende partners en die zijn niet allemaal even transparant. En er is weinig overleg tussen de cultuurhuizen.

Maar het is heel interessant geweest voor mij. Het Kunstenfestivaldesarts, waar ik vandaan kwam, was een klein en alternatief model. De Festwochen daarente-

SLAGMUYLDER: Ik geloof niet dat het toeval is, ik denk dat onze manier van denken, van programmeren tamelijk geavanceerd is. Ik wil niet negatief zijn over Wenen, maar de context is er een stuk conservatiever dan hier. Het is wel aan het veranderen en daarom kijken ze uit naar modellen die interessant kunnen zijn voor hun instelling.

U vertrekt een jaar voor het einde van uw mandaat. Is het u in die tijd gelukt om die instelling in beweging te zetten, de programmering open te gooien?

SLAGMUYLDER: Het is te kort geweest. Er waren bovendien twee coronajaren bij. Voor een aantal projecten is het zeker gelukt, voor andere minder. De opera Lulu van Alban Berg wordt al dit jaar geregisseerd door een jonge Kaapverdische choreografe

die voor het eerst een opera regisseert. Daar ben ik heel blij mee.

Is het uw bedoeling om ook in Bozar aan de boom te gaan schudden?

SLAGMUYLDER: De laatste jaren zijn om verschillende redenen niet evident geweest voor de mensen die hier werken. Mijn eerste opdracht is dan ook het vertrouwen herstellen. Voor ik een bom drop, moet eerst de rust zijn teruggekeerd. En ik kan het niet alleen, ik wil een bom gooien samen met een sterke ploeg, die begrijpt waarom.

Uw voorgangster Sophie Lauwers stond bekend als bruggenbouwer en zachte kracht. Haar voorganger Paul Dujardin was meer het type hyperactieve, autoritaire manager, wat regelmatig op protest stuitte bij het personeel. Hoe bent u als leider?

“Als ik me nog verder wilde ontwikkelen moest ik een huis gaan leiden, geen festival meer”

“De afwezigheid van één dominante identiteit maakt Brussel geweldig interessant”

SLAGMUYLDER: Moeilijk te zeggen, wellicht zit ik ergens tussen de twee. Ik kan goed luisteren en ben een teamspeler. Maar er moeten natuurlijk ook eindbeslissingen genomen worden. Ik voel dat iedereen daarop aan het wachten is, op iemand die de knopen doorhakt.

Als leider moet je vertrouwen geven aan je ploeg en de gemeenschappelijke doelstellingen duidelijk maken: waar willen we naartoe, waarom en wat zijn onze prioriteiten?

Bozar is heel complex, met veel departementen die elk veel expertise hebben, maar nu te veel op zichzelf staan. Heel logisch, want er was lang geen algemene directie. Er is meer focus nodig, we moeten op zoek naar een soepele manier van samenwerken.

Tijdens corona pleitte u voor minderen, kunstenaars moesten minder reizen, minder produceren, duurzamer werken. Ook elders klonk die roep. Is er sindsdien iets wezenlijks veranderd in de cultuurwereld?

SLAGMUYLDER: Ik vrees van niet. Iedereen heeft zoveel projecten moeten afblazen dat, toen het eenmaal weer kon, men er weer volop tegenaan ging.

Misschien is er wel meer bewustwording, maar heeft men nog niet gevonden hoe dat om te zetten in de praktijk. Onze maatschappij is er een van events, van exclusiviteit, alleen hier en slechts één keer Voor het festival in Wenen lieten we kunstenaars uit China overvliegen voor twee optredens. Op dat vlak moeten we zeker een shift maken. Als je iets produceert, zou je

dat samen met partners moeten doen, zodat het project lokaal ingebed en duurzamer wordt. Je kan de aanwezigheid van kunstenaars optimaliseren door hen ook workshops te laten geven en te laten samenwerken met universiteiten. Nu ik een huis ga leiden, hoop ik daar makkelijker werk van te kunnen maken.

Het aantal producties bij Bozar ligt hoog en het spectrum is heel breed. Ziet het publiek door de bomen nog wel altijd het bos?

SLAGMUYLDER: Ik denk dat het verkeerd zou zijn om het aantal disciplines te reduceren. Dat maakt Bozar juist zo uniek, dat je er terechtkunt voor een fantastisch concert, maar ook voor een geweldige tentoonstelling of een kwalitatief debat. Maar er is wel meer cohesie, meer coherentie nodig.

Nog even over het publiek. Dat is momenteel geen echte afspiegeling van de superdiversiteit in Brussel.

SLAGMUYLDER: Een van onze belangrijkste opdrachten is zeker om dit huis te democratiseren. Er is al een aanbod waarmee we groepen willen bereiken voor wie de drempel soms te hoog is. Misschien moet dat nog zichtbaarder worden.

Waar moet Bozar over zes jaar staan, aan het eind van dit mandaat?

SLAGMUYLDER: Het moet een huis zijn dat zich bewust is van zijn geschiedenis. Dit gebouw is geen white cube, het is niet Kanal. Hier zie je de twintigste eeuw, België. En dat verleden moet je niet verstoppen. Maar tegelijkertijd moet het ook absoluut een huis zijn van vandaag.

« BOZAR DOIT AUSSI ÊTRE CONSCIENT DE SON HISTOIRE »

FR Le Bruxellois Christophe Slagmuylder est le nouveau directeur de Bozar, succédant à Sophie Lauwers, décédée en mai. Il fera la navette entre Bruxelles et Vienne jusqu’à la fin juin car il est encore l’intendant des Wiener Festwochen. C’est en habitant à Vienne qu’il s’est rendu compte de la particularité de Bruxelles. « Le manque d’une identité dominante rend cette ville très intéressante. » Il veut faire de Bozar une institution culturelle consciente de son histoire. « Ce passé, il ne faut pas le cacher. Mais il faut aussi absolument que ce soit une institution du présent. »

’BOZAR SHOULD BE A HOUSE AWARE OF ITS HISTORY’

EN The Brussels native Christophe Slagmuylder has just started as director of arts centre Bozar. Over the coming months, Slagmuylder will commute between Brussels and Vienna, where he is intendant of the Wiener Festwochen until the end of June. Having spent several years in Vienna helped him realise how unique Brussels is, he says. “The lack of a singular, dominant identity makes this city wonderfully interesting.” He wants to turn Bozar into a house that is aware of its history. “You shouldn’t hide that past. But at the same time, it should also absolutely be a house of today.”

Christophe Slagmuylder begon net als nieuwe directeur van Bozar: “Dit moet een huis zijn dat zich bewust is van zijn geschiedenis.”

In beeld. Bart Dewaele

Vogelvlucht

Duiven, meeuwen, een zwaan en zelfs een enkele aalscholver. Aan stadsvogels geen gebrek toen onze fotograaf afdrukte ter hoogte van het monument aan de Arbeid. Met name voor de kokmeeuwen is het kanaal een belangrijke pleisterplek. ’s Nachts overnachten ze er met duizenden, om dan overdag uit te waaieren over de stad, op zoek naar voedsel.

Het beeld mag dan vredig lijken, er zit ook een dreigend kantje aan. Afgelopen week werden vier dode kokmeeuwen ontdekt in drie verschillende Brusselse gemeenten. Het verdict: vogelgriep, een ziekte die een echte ravage kan aanrichten in vogelpopulaties. Neen, we zijn niet enigen met viruszorgen. KH

In de kijker.

Vergrijzingsgolf op komst: ‘Meer armoede en cultureel diverser’

In Brussel zal de vergrijzing armer en diverser zijn dan elders. Tegelijk lopen de woonzorgcentra leeg. Minister Alain Maron (Ecolo) wil de sector hervormen, maar vooral ook werk maken van alternatieven. door Kevin Van den Panhuyzen

In tegenstelling tot de andere gewesten kende Brussel de voorbije jaren een verjonging, maar daar zit een einde aan te komen. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn. Het aandeel 65-plussers schommelt al even rond dertien procent van de totale Brusselse bevolking, in absolute cijfers stijgt het aantal ouderen al sinds 2010.

Volgens de bevolkingsvooruitzichten zal die toename de komende jaren aanhouden en komt er een boom van 85-plussers vanaf 2030. “Brussel zal geconfronteerd worden met vergrijzing, maar daarnaast stellen we vast dat het profiel van de Brusselse senioren verandert door de tijd,” zegt Dalia Fele, auteur van het rapport. “Het gaat om een bevolkingsgroep die steeds meer armoede kent en die cultureel diverser wordt.”

Het aantal 65-plussers dat zorg uitstelt om financiële redenen ligt in Brussel twee keer hoger dan in de rest van het land. In Brussel stijgt het aantal mensen met een inkomensgarantie voor ouderen jaar na jaar, terwijl de nationale cijfers stabiel blijven. Ook het aantal Brusselse 65-plussers met een buitenlandse nationaliteit of oorsprong blijft stijgen. “We verwachten dat de culturele diversiteit nog fors zal toenemen.”

Die culturele diversiteit is volgens onderzoekster Dalia Fele een van de redenen waarom de Brusselse woonzorgcentra met een structurele onderbezetting kampen. Van de 15.245 bedden in de 135 Brusselse woonzorgcentra staan er ruim 3.500 leeg. “De bezettingsgraad daalde de laatste jaren nog sterker door de oversterfte tijdens de coronacrisis, maar de dalende trend was al voor de crisis aan de gang,” aldus Fele.

“Woonzorgcentra zijn financieel minder toegankelijk geworden. In sommige wijken bedraagt de gemiddelde maandprijs meer dan 2.000 euro en dat is voor veel mensen onbetaalbaar. Daarnaast denken we dat de culturele diversiteit een rol speelt. Mensen met andere origines voelen zich minder aangetrokken door woonzorgcentra.”

Thuiszorg

“In de mediterrane landen gaat men anders om met ouderen,” vult Brussels minister Alain Maron (Ecolo), binnen de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) bevoegd voor Gezondheid en Welzijn, aan. Alhoewel de aandacht de voorbije jaren vooral naar woonzorgcentra leek te gaan, onder meer door het Orpea-schandaal en rapporten over wantoestanden in rusthuizen tijdens de

In het nieuws omdat Het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn stelt deze week een nieuw rapport voor over de vergrijzing in Brussel. Daaruit blijkt dat de oudere bevolking armer en diverser zal zijn dan vandaag.

Over welk dossier gaat het?

Woonzorgcentra kampen met lege bedden en in sommige gevallen met een slecht imago. Alain Maron wil de sector hervormen, maar ook alternatieve woon- en zorgstructuren ontwikkelen.

coronacrisis, wil de minister meer inzetten op alternatieven voor het woonzorgcentrum. Zo kijkt hij onder meer naar de socialeserviceresidentie, de gesubsidieerde versie van de privéassistentiewoningen. “Die zijn er wel in Brussel, maar ze zijn voornamelijk verspreid over het zuidoosten, in de rijkere gemeenten. Het zijn vaak dure voorzieningen met prijzen tot 3.500 euro voor een kleine studio,” aldus Fele.

Het OCMW van Molenbeek opende vorig jaar een eerste socialeserviceresidentie met een dertigtal kamers. Bewoners kunnen er rekenen op een verpleegkundige permanentie, en gemeenschappelijke ruimten als een bibliotheek moeten isolement tegengaan. Iriscare financierde de bouw en ook de jaarlijkse werkingskosten van 350.000 euro worden betaald door het Gewest, al bestaat er in Brussel nog geen wetgevend kader voor socialeserviceresidenties.

Maron: “Dit is het eerste echte project waarmee we experimenteren. We hebben twee miljoen euro vrijgemaakt voor de ontwikkeling van drie gelijkaardige projecten. Met de sociodemografische ontwikkelingen in het achterhoofd denken we dat dit interessante woonstructuren zijn, met een betere toegang tot sociale en medische begeleiding, zonder in een woonzorgcentrum te moeten zitten. Ook thuiszorg blijven we versterken, gezien het feit dat ouderen steeds vaker wensen om langer thuis te blijven.”

Hervormingsplan

Voor de rusthuissector zelf heeft Maron een hervormingsplan klaar dat de kwaliteit ten goede moet komen. Door de structureel lege bedden te schrappen, wil hij de daarmee gepaarde gaande, onbenutte budgetten, 15 miljoen euro, investeren in extra personeel. “Zodra het plan in werking treedt, zullen de woonzorgcentra vooral extra begeleidend personeel kunnen aannemen. Daarnaast willen we dat woonzorgcentra meer openstaan voor de buitenwereld en buurtverenigingen. Een woonzorgcentrum mag geen fort meer zijn. Het zijn plekken om in te leven, niet om in te sterven.”

Behalve strengere kwaliteitsnormen komen er meer sancties. De hervorming kreeg al heel wat kritiek van rusthuisfederaties die vinden dat het plan de privéwoonzorgcentra benadeelt, maar daar is Maron het niet mee eens. “De overheid neemt de zaken weer in handen. Na de rapporten die in het kader van de coronacrisis verschenen zijn, was dat hoog tijd.”

Kort gesprek. Waldo Galle

Als eerste Vlaamse universiteit voert de VUB een nieuw plichtvak in voor alle studenten ingenieur-architect: circulair bouwen. VUBprofessor Waldo Galle legt uit wat de winst is van circulariteit in de bouw.

Waarom staat de VUB erop dat alle studenten de principes van circulair bouwen onder de knie hebben?

Als we bouwen, zetten we veel materialen in. In de stad zie je vaak transporten van bouwafval en van nieuwe materialen. Die hebben een grote impact op het milieu. Circulair bouwen gaat over materiaalstromen sluiten of vertragen. Het betekent dat je dingen ontwerpt die demonteerbaar zijn, zodat ze achteraf hergebruikt kunnen worden en dat je werkt met hernieuwbare materialen.

Ook betekent het dat je bestaande gebouwen een heel lange levensduur geeft. Als je delen van gebouwen kan behouden, bespaar je veel op afval en heb je geen nieuwe materialen nodig. Zo ga je de uitputting van de grondstoffen en de uitstoot van CO2 tegen. Het doel is om de impact op het milieu te verlagen.

Waar staat Brussel op het vlak van circulair bouwen?

Bij grote projecten stuurt Leefmilieu Brussel tegenwoordig aan op het behoud van de skeletstructuur. Als je door de stad loopt, zie je overal betongeraamtes. Vroeger zouden die gewoon zijn afgebroken en vervangen. In die zin is Brussel een voorloper op het vlak van circulariteit. Een mooi voorbeeld is de nieuwe Victoria­toren, de vroegere IBM­toren aan de Kruidtuin. Die werd niet gesloopt en heropgebouwd. Neen, de hele structuur is behouden.

Bij de WTC­torens heeft men wel het grootste deel van de structuur moeten afbreken, maar het beton werd gerecycleerd tot nieuw beton, wat ook een vorm van circulariteit is. Bij de Philips­toren in het centrum werden dan weer stalen profielen van de gevel en blauwe hardsteen gerecupereerd en hergebruikt in het gebouw.

Circulair bouwen is nu nog duurder dan een klassieke bouw. Is dat een grote drempel?

Het klopt dat het duurder is, maar de prijs is maar één aspect. Er spelen voor opdrachtgevers ook andere argumenten mee, zoals beschikbaarheid van materialen en zekerheid over de leveringen. Door de mondiale crisissen is de logistiek van de bouw wereldwijd verstoord. Zo hapert de invoer van staal en hout uit Rusland en Oekraïne. Vandaag wordt dan ook steeds vaker gekeken: welke materialen hebben we al of kunnen we van een ander project recupereren? HUB

“Als je delen van gebouwen kan behouden, bespaar je veel op afval”

‘Brussel is voorloper op het vlak van circulair bouwen’

Van 16 tot en met 19 februari kan je weer naar het schitterende Bright Festival. Dat is het lichtfestival van Brussel. Je kan er drie routes volgen. Op weg kom je langs een dertigtal indrukwekkende, artistieke lichtinstallaties.

Dit jaar krijgt het Bright Festival een art-nouveautintje. Er is ook een erg interessant nevenprogramma op verrassende plekken en in een aantal Brusselse musea. Zin in enkele betoverende avondwandelingen in Brussel? Dan is het Bright Festival een lumineus idee.

Het Bright Festival vindt dit jaar plaats 16 tot en met 19 februari. Het worden vier heerlijke winteravonden in Brussel. Je kan kiezen tussen drie parcours. Net als bij de vorige editie is er een route in de Europese wijk en een in de Koningswijk. Nieuw is de Schaarbeekroute. Die loopt langs het Lehonplein en de Louis Bertrandlaan. Op de routes staan ronduit schitterende lichtwerken opgesteld. Van monumentaal, over immersief tot licht poëtisch. In totaal gaat het om zo’n dertig nieuwe lichtinstallaties. Allemaal het werk van gerenommeerde artiesten uit binnen- en buitenland.

Dit jaar krijgt het Bright Festival een art-nouveautintje. Dat heeft te maken met Art Nouveau Brussels 2023, het jaar van de art nouveau in onze hoofdstad. De spots van het festival worden gericht op het rijke architectuurerfgoed uit de art-nouveauperiode.

Naast de lichtinstallaties zijn er museumnocturnes, concerten en rondleidingen. Zo kan je Brussel op een bijzondere manier ‘by night’ beleven. De vier avonden van het Bright Festival lopen telkens van 19u tot 23u. Check zeker de website voor het programma. Alle info vind je op www.brightfestival.brussels

#BRIGHTFESTIVAL

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

Samenleving. Een duik in het Brusselse nachtleven

Dansen doen Brusselaars niet alleen in discotheken, ook in restaurants zoals Le Conteur, wordt er gefeest.

‘In Brussel dansen mensen overal’

Restaurants die dj’s inhuren. Feesten en clubs in oude warenhuizen en andere verlaten ruimtes. Terwijl een traditionele discotheek als de Fuse de wind van voren krijgt, ontstaan alternatieve locaties en concepten. “Mensen zien steeds meer in hoe belangrijk het nachtleven is voor de stad.”

door Annelies Bontjes foto’s Ivan Put

Samenleving. Een duik in het Brusselse nachtleven

> 21.30 uur, Vorst.

Restaurant L’Altitude in Vorst is volgeboekt deze zaterdagavond. Millennials proosten met natuurwijn en prikken in grote schalen eten die op de tafels staan. Hun gesprekken worden overstemd door de elektronische muziek van de Brussels-Portugese dj Antilope, die bekend is van clubs in Berlijn tot Lissabon, maar vanavond midden in dit kleine restaurant achter een draaitafel staat. Slim Kinnou (31) en zijn vijf vrienden, een mix van Brusselaars en Tunesiërs, bewegen vanuit hun stoel mee op de muziek. “Vroeger gingen we vaak naar clubs als C12 of Fuse, maar we worden oud,” lacht hij. “We willen in het weekend gewoon goed eten, lekkere wijn drinken en een beetje dansen. Daarom zijn we hier.”

Brussel is altijd een dansstad geweest, zegt Alya Dirix (28), coördinator van de Brusselse Nachtraad. “Er is niet één bepaalde wijk waar het nachtleven plaatsvindt. Er zijn honderden organisatoren die verspreid over het hele gewest van alles organiseren. Dát is juist wat Brussel uniek maakt: mensen dansen overal.”

Volgens Dirix is die diversiteit van het aanbod versterkt door de pandemie. “Dat moedigde mensen aan om creatief na te denken en zich opnieuw uit te vinden. Zo ontstonden er meer openluchtconcerten, dagfestivals en pop-upevenementen. Die trend heeft zich doorgezet.”

En dat trekt publiek aan. Uit cijfers blijkt dat het nachtleven voor toeristen nu de

vierde reden is om Brussel te bezoeken, zegt Dirix. Toch valt er nog genoeg te winnen, denkt ze. “Vooral op het gebied van veiligheid, inclusiviteit en mobiliteit. Het is onze taak als Nachtraad om daarop toe te zien.”

Volgens de Brusselse dj Koen Galle (39) wijken mensen uit naar alternatieve plekken om te dansen, omdat er eigenlijk te weinig ruimte is. “Maar het is ook de reden dat het nachtleven in Brussel zo boeiend en rijk is: collectieven hebben nauw contact omdat ze plekken moeten delen. Zo inspireren ze elkaar.” Er zijn veel feesten die terugkomen op een andere locatie, zoals Cat Club dat al eens werd georganiseerd in een oude Carrefour-supermarkt aan de Anspachlaan en een botsautobaan in Anderlecht. Een ander voorbeeld is Reset, een oud bankgebouw dat over drie jaar wordt gerenoveerd, maar nu gebruikt wordt als creatieve open space met exposities, vintage markten en feesten.

De eerste keer dat Galle als achttienjarige vanuit het Vlaams-Brabantse Opwijk naar Brussel kwam om uit te gaan, vergeet hij nooit meer. “We gingen naar de Fuse omdat een vriend van mij daar mocht draaien. Het was een speciale ervaring. Je voelde: hier gebeurt het.” Jarenlang was Fuse de enige club waar elektronische muziek werd gedraaid. Dat veranderde geleidelijk, onder meer met de komst van party’s in K-nal en in de Mirano en later met de opening van C12. “Lange tijd was Brussel een kleine speler, maar de stad maakte toen een inhaalbeweging. Ineens waren er verschillende plekken waar mensen elektronische muziek konden draaien, waardoor er meer jong talent naar de stad kwam, zowel Belgisch als internationaal.”

> 23 uur, Centrum.

Waar het feest in L’Altitude rustig op gang kwam, is het even verderop al volledig losgebarsten. In restaurant Le Conteur, om de hoek bij de Grote Markt, dansen de gasten rond de tafels of staan op stoelen. “Rock your body right. Backstreet’s back, alright,” zingen ze. Eigenaar Roi Zini (38) maakt soepel een praatje met zijn gasten, tapt drankjes en regelt via zijn telefoon de muziek, een mix van top 40-muziek en Israëlische en Arabische nummers.

De Israëlische Zini opende zijn restaurant eind 2019. Hij wilde de vibe uit Tel Aviv naar Brussel brengen: Midden-Oosters eten met intense smaken, een donkere plek en luide muziek. “De avond begint rustig en vanaf 22

In restaurant Le Conteur wordt tussen de tafels gedanst. “Op zaterdag is het hier altijd een gekkenhuis,” zegt eigenaar Roi Zini.

uur gaat het geluid steeds harder,” zegt Zini. Hij moet zijn best doen om boven het lawaai uit te komen. “We doen dit elke avond, maar op zaterdag is het altijd een gekkenhuis. Meestal gaan we door tot middernacht.” Zini heeft plannen om binnen zes maanden boven zijn restaurant een club te openen. “Dan kan het feest nog langer doorgaan.”

Zijn concept slaat in ieder geval deze zaterdagavond goed aan. Op een paar mensen na, wordt er door iedereen gefeest. “Het eten was goed, maar ik kom hier echt om te dansen,” zegt de Brusselse modeontwerper Elise Viste (34), terwijl een vriendin haar glas witte wijn bijschenkt. “In een club is het vaak druk en zijn de mannen handtastelijk. Hier is het heel anders. De sfeer is relaxed. Iedereen danst met elkaar. Brussel zou veel meer plekken als deze moeten hebben.”

Het Brusselse nachtleven verandert snel en speelt zich op veel verschillende plekken af. Soms is het voor feestgangers best zoeken

naar waar ze allemaal terechtkunnen. Daar willen muziekliefhebbers Olivia Hallet (27) en Charles Choveaux (24) iets aan doen met hun Instagram-pagina Brussels Calling. Wekelijks posten ze story’s met een overzicht van alle plekken en feesten die er georganiseerd worden in de stad. Choveaux: “We zijn begonnen net na de pandemie in september 2021, omdat er ineens zoveel feesten werden georganiseerd. We wilden iets doen om de clubs te helpen, maar we

hadden niet verwacht dat het zo’n succes zou worden.” De pagina heeft inmiddels ruim 16.000 volgers.

Het tweetal gaat zelf ook graag naar feesten. Hallet: “Ik vind het uitgaansleven hier heel cool omdat het zo divers en open-minded is. Brussel heeft veel te bieden, zoals een rock- of jazzconcert, feesten met melodische techno of drum-’nbass of R&B. Je vindt hier alles.” Wel betreuren ze beiden dat de ruimte beperkt

L’Altitude in Vorst combineert goed eten, lekkere wijn drinken en een beetje – of meer – dansen.

“De sfeer is relaxed. Iedereen danst met elkaar. Brussel zou veel meer plekken als deze moeten hebben”

Elise Viste Proeft de sfeer in Le Conteur

Samenleving. Een duik in het Brusselse nachtleven

is. Choveaux: “Het is moeilijk om nieuwe plekken te vinden omdat er altijd wel een buur is die klaagt of regels die tegenwerken. Dat is jammer, want het uitgaansleven is bepalend voor de muzikale ontwikkeling van België.”

> 00.30 uur, Centrum.

Terwijl er in Le Conteur uitbundig wordt gefeest, is het nog rustig in C12, in de Horta Galerij onder Brussel-Centraal. Half één ‘s nachts is vroeg voor deze club. In een van de twee ruimtes staan enkele tientallen mensen op de dansvloer. De technobeats zijn te hard om te praten, maar echt gedanst wordt er ook niet. In de rokersruimte neemt Sarah Lauwers (25) een slok uit haar

bierflesje. Naast haar werk als interieurontwerper staat ze soms ook in C12 achter de bar, maar vanavond is ze er puur om zelf te dansen. “Ik vind het een fijne plek omdat ik me hier op mijn gemak voel,” zegt ze. “Er zijn geen VIP-tafels of mensen die flessen wodka bestellen. Iedereen is gelijk, dat voelt heel veilig.”

C12 doet z’n best om die reputatie van safe space hoog te houden. Alle feestgangers krijgen bij de ingang uitleg over de regels die er gelden: iedereen gaat respectvol met elkaar om, je raakt niemand aan zonder daarvoor toestemming te hebben en te dronken mensen worden niet binnengelaten. Als er toch iets vervelends gebeurt, kunnen mensen de hele nacht terecht bij een speciale balie. Vannacht staat Elliott Laub (35) achter de helpdesk.

“We vangen bezoekers op als ze zich niet goed voelen of als ze worden lastiggevallen,” legt hij uit. “Soms moeten we ook mensen uit de club zetten.”

Veiligheid is heel belangrijk in het nachtleven, zegt Mathieu Serra (30), medeeigenaar van C12. “Dat is ook lange tijd de reden geweest dat we geen pre­saletickets verkochten. Als mensen al een kaartje hebben, kunnen ze de wachtrij overslaan en denken ze dat ze alles kunnen maken. Maar wij willen het recht behouden om mensen te weigeren als ze zich niet goed gedragen.” Serra zegt dat dat geregeld gebeurt. “Gemiddeld zetten we elk weekend twee tot tien mensen eruit. Met de jaren wordt het wel minder. We creëren een groep mensen die het concept snapt. Het is belangrijk dat iedereen zich goed voelt.”

Serra groeide op in Brussel. Het nachtleven was altijd een groot deel van zijn leven. “Dit is de Europese hoofdstad, dus de mix van verschillende mensen is hier enorm. En dan bedoel ik niet toeristen die voor een weekend komen, hier wónen diverse mensen. Die diversiteit moeten we vieren.” Hij maakt zich zorgen over de Fuse, die vorige maand nog dreigde te sluiten (na klachten van een buurman over lawaai) en nu als compromis nog twee nachten per

“Als zo’n symbolische plek als Fuse door de klacht van één iemand kan sluiten, dan kan dat ook met andere plekken gebeuren”

Alya Dirix Brusselse Nachtraad

Het maandelijkse ‘Afrobase’ in de Mirano is een van de populairste feesten in de club.

De Mirano.

week open mag blijven. “Het is oneerlijk voor Fuse, dat vinden wij allemaal.”

Ook Dirix van de Brusselse Nachtraad maakt zich zorgen over de situatie van Fuse. “Wat daar nu gebeurt, zien wij als een bedreiging voor de hele sector. Als zo’n symbolische plek als Fuse door de klacht van één iemand kan sluiten, dan kan dat ook met andere plekken gebeuren.” Ze voelt zich strijdbaar. “Er is nu een momentum om door te pakken. Mensen zien steeds meer in hoe belangrijk het nachtleven is voor de stad.”

> 2 uur, Sint-Joost-ten-Node.

Voor de ingang van club Mirano in Sint-Joost-ten-Node staat een lange rij. De teller van de beveiliger staat op een kleine zeshonderd bezoekers, maar dat getal zal over een paar uur naar verwachting zijn verdubbeld. Het maandelijkse ‘Afrobase’ is een van de populairste feesten in de club, zeer geliefd onder de Afrikaanse gemeenschap in Brussel. Binnen worden gasten verwelkomd door glamour en spektakel. Er is een gang met gouden muren die uitmondt bij een cocktailbar. Drank wordt geserveerd in bakken met vuurwerk. Achter de bar begint het dansgedeelte met laserlichten, een ronddraaiend podium en dansers op stelten.

Op de eerste verdieping is een VIP-lounge. Daar kijkt Tychique Muland (24), danser, dj en student rechten, uit over de dansende menigte. Straks voegt hij zich bij hen, maar eerst drinkt hij hier een drankje met zijn vriendin. Ze zijn bevriend met de dj. “Dit is mijn lievelingsfeest,” zegt Muland, die geregeld in de club te vinden is. Hij vindt dat Brussel meer plekken zoals Mirano nodig heeft. “Technomuziek vind ik saai, dat is veel te eentonig. Het enige dat mensen op die feesten doen, is een beetje

« À BRUXELLES, LES GENS DANSENT PARTOUT »

FR Des restos qui engagent un DJ pour un soir, des fêtes et des boîtes de nuit dans des anciens entrepôts et autres espaces abandonnés. Alors qu’une discothèque traditionnelle comme le Fuse est menacée, les concepts alternatifs poussent comme des champignons. « La vie nocturne ne se concentre pas dans un seul quartier », dit Alya Dirix, coordinatrice du Conseil bruxellois de la Nuit. La nightlife est la quatrième raison des touristes pour visiter Bruxelles, dit Dirix. Même s’il y a des choses à améliorer. « Surtout en matière de sécurité, d’inclusion et de mobilité. »

springen. Dat is niet dansen zoals we hier doen.”

Dansen. Dat is ook precies de reden waarom een groepje van drie vriendinnen even verderop in Mirano is vanavond, zeggen ze. Ze dragen glittermake-up en korte topjes. “We zijn hier om het einde van de examenperiode te vieren,” zegt een van hen. “Afrobase is het beste feest omdat ze echt muziek draaien om te dansen,” zegt een ander. Voorlopig gaan ze nog lang niet naar huis, hun plan is te feesten tot de eerste metro uitrijdt.

’PEOPLE DANCE EVERYWHERE IN BRUSSELS’

EN Restaurants hiring DJs, parties and clubs in old department stores and other abandoned spaces: more and more alternative venues and concepts emerge. «Brussels has always been a dance city,» says Alya Dirix (28), coordinator of the Brussels Night Council. «There is not one particular neighbourhood for nightlife, that’s precisely what makes Brussels unique. People are dancing everywhere.» Figures show that nightlife is now the fourth reason for tourists to visit Brussels, says Dirix. But she also sees growth potential. «Especially in terms of safety, inclusiveness and mobility.»

De Mirano.

Verzonken kosten

De kostprijs van de nieuwe metrolijn 3 is in alle stilte met nog eens 400 miljoen euro gestegen. Volgens de regering is het te laat om nog te stoppen, maar is dat wel zo?

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Het was niet eens voorpaginanieuws, toen vorige week bekend raakte dat de kostprijs van de nieuwe, nog te bouwen metrolijn 3 stijgt van 2,25 naar 2,65 miljard euro. Gepruts achter de komma, moet de Brusselaar gedacht hebben, maar het gaat wel degelijk om 400 miljoen euro extra. 400.000.000 euro. In één klap erbij, door de inflatie. Ook de oppositie bleef stil. De voornaamste kritiek kwam zelfs van regeringslid Sven Gatz (Open VLD) – notoir voorstander van de metro, maar ook minister van Begroting. Hij zei dat Brussel het schuldenplafond bereikt heeft, maar voegde er in één adem aan toe dat ook het point of no return bereikt is. “Nu de stekker uit de werken trekken, zou een financiële aderlating zijn voor het Gewest.”

Een riskante redenering, die in de psychologie bekendstaat als de ‘sunk cost fallacy’: de neiging om een project toch voort te zetten omdat er al geld, moeite en tijd in is geïnvesteerd. Zo pompte men jarenlang miljoenen euro’s in de verlieslatende Concordevliegtuigen, net omdat er al veel geld in gestopt was. Rationeler zou zijn om na te gaan of het project nog de moeite waard is, en de verliezen te beperken als dat niet zo is.

Wat bijvoorbeeld als metrolijn 3 nog eens een miljard extra zal kosten? Is die lijn dat wel waard en zo neen, kun je er dan niet beter nu mee stoppen?

Dat er nog extra kosten aankomen, staat buiten kijf. Zo zijn er

een klein jaar geleden technische problemen opgedoken onder het Zuidpaleis, waar ingenieurs een tunnel willen graven om het nieuwe metrostation Toots Thielemans met Anneessens te verbinden. In tegenstelling tot eerdere berichten is er nog altijd geen oplossing afgeklopt, wat weinig goeds belooft. Ook tussen Noordstation en Bordet, waar een nieuwe tunnel komt, kan de zompige ondergrond de ingenieurs parten spelen, en net als in Amsterdam verzakkingen, vertragingen en extra kosten veroorzaken. Daarnaast zijn die werken pas voorzien voor binnen vijf, zes of zelfs tien jaar. Die inflatie moet dus nog in rekening worden gebracht.

Daartegenover staat dat de al gemaakte kosten al bij al beperkt zijn. Zo is voor het gedeelte tussen halte Albert en het Noordstation 160 miljoen euro uitgegeven, vooral dan aan metrohalte Toots Thielemans. Voor het stuk tussen Noordstation en Bordet, waarvoor nog geen bouwvergunning is, is al 80 miljoen euro gespendeerd, voornamelijk aan studies.

Kunnen we er dan maar beter nu mee stoppen, of moeten we toch doorgaan? Het antwoord is niet eenduidig. Voor het stuk tussen Albert en Noord is het point of no return wel degelijk bereikt. Het metrostation Toots Thielemans niet verbinden met de rest van het net, zou waanzin zijn. Daarenboven zijn de contracten met de aannemers getekend, waar­

door ze schadevergoedingen zullen eisen.

Voor de nog te graven tunnel tussen Noordstation en Bordet ligt dat anders. Daar is nog geen contract getekend en zouden ‘enkel’ het studiewerk en de werken aan het Noordstation, dat men al metroklaar aan het maken is, verloren zijn – samen goed voor 80 miljoen euro.

Toch kan men ook dat deel niet zomaar stoppen. Enerzijds omdat er wel degelijk nood is aan een betere verbinding naar Schaarbeek en Evere. Maar anderzijds ook omdat een metro tussen Albert en Noord pas echt zin heeft als je daarna kan doorreizen naar Schaarbeek en Evere. Als je dat tweede deel niet graaft, heb je maar een heel kort en duur stukje metro, en moet iedereen in Albert of Noord weer overstappen op de tram, wat een achteruitgang is tegenover vandaag. Dat men zo snel aan Toots Thielemans begonnen is, is dan ook geen toeval. Op het einde van de vorige legislatuur stelden Groen en Ecolo zich namelijk ernstige vragen bij het kostelijke project. De vorige regering vreesde dan ook dat de hele metro geannuleerd zou worden en leverde nog snel voor de verkiezingen de vergunning af. De strategie lukte: de (voorbereidende) werken begonnen kort na de verkiezingen en Elke Van den Brandt (Groen), die zich tijdens de verkiezingen expliciet als pro­metro had uitgesproken, werd minister van Mobiliteit.

Maar nu de kosten maar blijven oplopen, wordt langzaamaan duidelijk dat de Brusselse politici in een patstelling zijn geraakt. Stoppen ze met metro 3, dan verliezen ze. Maar doen ze ermee door, dan verliezen ze nog meer. Hoog tijd in elk geval voor een ernstig debat.

“Stoppen ze met metro 3, dan verliezen ze. Doen ze ermee door, dan verliezen ze nog meer”

De kostprijs van de nieuwe, nog te bouwen metrolijn 3 stijgt nog maar eens: van 2,25 naar 2,65 miljard euro.

Waarom sloot de prachtige cinema Variétés?

Het was een van de grootste bioscopen van het centrum, met een scherm waardoor het leek alsof de kijker in de film zat.

Max Wyckaert en Luana Difficile zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Ludo uit Zemst. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City ­ verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

De Mechelsestraat, een onopvallende zijstraat van de Adolphe Maxlaan en in die straat: een groot grijs en net zo onopvallend gebouw. Toch schuilt er achter die lange kale gevel een van de grootste cinemazalen van de vorige eeuw. In 1937 opende hier Cinema Variétés.

Vandaag is de ingang afgesloten met grote houten panelen, maar daarachter gaat een grote inkomhal schuil. Een glazen hokje is duidelijk het loket waar bezoekers kaartjes konden kopen, een ronde houten wand deed dienst als vestiaire. Jammer genoeg is de hele ruimte in verval. Van de art-deco-inrichting blijft zo goed als niets meer over. Maar met wat inbeelding is nog te zien wat

De stadsvos maakt niet graag ruzie

Bestaat er een fascinerender stadsdier dan de vos?

In Brussel gedijt de soort prima. “Of hij echt slim is? Anders zou zo’n groot dier hier nooit overleven.”

Een collega zag er vorige week nog een: een stadsvos die doodgemoedereerd de Alsembergsesteenweg overstak in Sint-Gillis, netjes op het zebrapad.

Uitzonderlijk kan je dat bezwaarlijk nog noemen. De voorbije maand alleen al liepen 34 waarnemingen van vossen binnen op waarnemingen.be.

het geweest is en vandaag nog had kunnen zijn. Twee trappenhallen leiden naar de gigantische cinemazaal, waar ook concerten plaatsvonden. Dat kon op een halfronde scene voorin, die gebouwd werd op een draaiend plateau. De zaal is ongeveer zo groot als de Henry Le Boeufzaal van Bozar en heeft ook een erg hoog plafond. Dat plafond heeft de vorm van een cirkel en is helemaal uit glas gemaakt. Het initiële plan was om die open te schuiven op mooie zomeravonden, maar zo simpel was het niet. Het moest handmatig gebeuren en blijkbaar kon dat maar één keer uitgetest worden, want na die ene poging ging het systeem kapot. Na de film konden bezoekers iets eten in de foyer op de eerste verdieping, waar een restaurant was en plaats voor een orkest.

Cinerama

Cinema Variétés was een van de vele bioscopen van het centrum.

Begin 20ste eeuw schoten op de centrale lanen de cinemazalen als paddenstoelen uit de grond. Tussen de vele bistrots, cafés en schouwburgen had de Brusselaar een andere vorm van vertier ontdekt. Naar de film gaan werd zo populair dat de cinema’s zelfs geen concurrentie waren voor elkaar. De Scala, Eldorado op het De Brouckèreplein, Cinema Métropole, Kursaal en Astor in de Nieuwstraat, de Miravaux, Plaza en Variétés in

De tijden dat de vos een schuw beest was, dat zich hoogstens in de buitenwijken waagde, liggen al ver achter ons. Vossen komen vandaag ook voor in de Vijfhoek en gedragen zich soms zo tam dat het wel huisdieren lijken. Enkele jaren geleden zagen we met eigen ogen een zwaarlijvige vos wachten aan een huis in Oudergem. “Uit dat raam krijgt hij regelmatig een worst toegeworpen,” wist een vriend die vlakbij woont.

“De grootste verandering voor de vossen in Brussel dateert al van

Het lijkt erop dat vossen steeds tammer worden.

© SHUTTERSTOCK

A La Carte

Deze week is professor

Philippe Van Parijs te gast bij

Luckas Vander Taelen in A La Carte.

Op BRUZZ tv, donderdag vanaf 18.30 uur

en rond de Adolphe Maxlaan. Maar met de opkomst van de televisie in de jaren 1950 kregen de bioscopen het moeilijk. Mensen bleven graag thuis om gezellig naar hun eigen scherm te kijken. Bioscopen probeerden zich te onderscheiden met nieuwe snufjes. Cinema Variétés deed dat door het projectiescherm om te vormen tot een Cinerama: een filmvorm waardoor het als kijker lijkt dat je midden in de film zit. Een voorloper van de Imax. Ook

dat was geen succes. Na twee jaar werd het weer afgebroken. Ook de jaren nadien bleven de cijfers van de zaal dalen. In 1983 sloot Cinema Variétés definitief. Sinds dan staat het gebouw leeg, ondanks het enorme potentieel. Dat zag ook de vzw Bruxelles Laique in, die jaarlijks het Vrijheidsfestival organiseren. Zij zijn de gelukzakken die het pand konden opkopen en er nu een nieuwe culturele hotspot van willen maken. LD

Herbeleef de Week van de Belgische Hiphop Herbekijk alle sessies met onder anderen Yellowstraps, Blu Samu, Cedje, Lyna en Bryan MG op ons Youtube-kanaal.

youtube.com/bruzz

de jaren 1970 en 1980,” zo weet bioloog Olivier Beck van Leefmilieu Brussel. “Plattelandsvossen begonnen zich toen aan te passen aan de stad, waar ze meer voedsel vinden. Buiten de stad bleven ze op kogelafstand van de mens, hier gedroegen ze zich steeds tammer. Het lijkt erop dat die evolutie blijft voortduren. Zo tonen veel Londense vossen zich nog een stuk makker dan het gedrag dat we hier doorgaans zien.”

Dat de vos zo goed overleeft in de complexe stad, wijst op een flinke portie intelligentie. “Vossen

weten goed wanneer ze waar moeten zijn voor voedsel,” zegt Beck. Een collega beaamt. “Onze vos in Neder-Over-Heembeek weet perfect op welke dag we de vuilniszakken buitenzetten.”

Bioloog Beck wijst erop dat vossen erg goed zijn in het omzeilen van gevaren. “Een van hun strategieën is conflictvermijding. Zo zijn ze groter dan een kat, maar vallen ze die normaal niet aan.”

KH

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Spot de voorwerpen

De leerlingen van basisschool Carolus Magnus stopten drie verborgen voorwerpen in hun filmpje voor Klas in de Kijker. Zoek ze en win filmtickets.

Meer info op BRUZZKet.be

Cinema Variétés in 1986, drie jaar na de sluiting. Het staat nog altijd leeg.

Migratie. Portretten

’Ooit wil ik conducteur in de tram of de metro worden’

Als er over vluchtelingen of asielzoekers wordt gesproken, dan gaat het vooral over de miserabele omstandigheden waarin ze moeten leven. Maar wie zijn de mensen die schuilgaan onder dat label?

BRUZZ zocht hen op en liet hen hun verhaal vertellen.

door Annelies Bontjes foto's Tessa Kraan

Nasratullah Ghazikhil houdt van feesten en dansen, lezen en de bergen: "Ik hoorde dat er hier ook bergen zijn, daar wil ik met mijn kinderen naartoe."

Ik ben iemand die graag met andere mensen is. In Afghanistan organiseerde ik regelmatig etentjes voor vrienden en dan maakte ik kip met groenten en veel kruiden. Ik hou ook van feestjes en dansen. Het liefst luister ik naar pastho/ Indiase muziek. Als ik alleen ben, lees ik graag boeken over andere culturen. Ik las bijvoorbeeld in een boek over België dat Belgen van reizen houden."

"Vroeger werkte ik als politieagent. Ik zou hier het liefst ook voor de overheid werken. Als alles mogelijk is, dan zou ik graag conducteur willen worden in het openbaar vervoer. In de tram of metro komen veel mensen samen, dus dan heb je veel gesprekken. Daarvoor moet ik wel eerst Frans leren spreken."

"Ik moest mijn vrouw en kinderen, drie jongens en een meisje, achterlaten in Afghanistan. Als we weer samen zijn, wil ik ze graag een keer meenemen naar Parijs. Volgens mij heb je daar veel mooie parken en gebouwen, die zou ik weleens willen zien."

Nasratullah

Ghazikhil (28)

Komt uit Afghanistan, we spraken hem aan Klein Kasteeltje

"Toen we nog samen waren, gingen we in de weekenden vaak met het gezin naar de bergen. Ik heb gehoord dat er hier ook bergen zijn, dus misschien kunnen we dat later weer samen doen. Ook zou ik mijn kinderen hier naar school willen sturen. Zij zijn de reden dat ik in België ben: ik heb geen goed leven, ik wil dat zij het beter hebben.”

“Mijn kinderen zijn de reden dat ik in België ben: ik heb geen goed leven, ik wil dat zij het beter hebben“

Migratie. Portretten

Ik slaap met een groep Burundezen in een kraakpand. Om ons goed te organiseren, besloten we een verkiezing te houden. Ik ben toen verkozen tot leider omdat ik veel ervaring heb met dingen organiseren. Nu regel ik vergaderingen en hou ik de administratie bij. Ik heb een lijst met 289 namen en telefoonnummers. Nieuwe mensen moeten zich eerst bij mij aanmelden. Ik heb ook een schoonmaakrooster opgesteld, zodat het hier netjes blijft. Hygiëne is heel belangrijk want anders worden we ziek. Als er eten is, dan delen we dat eerlijk met z’n allen."

(56)

Komt uit Burundi, we spraken hem aan de Paleizenstraat

"In Burundi werkte ik als mensenrechtenadvocaat. Ik loop daar nu gevaar vanwege mijn werk, dus ik kan niet terug. Burundi is voor niemand een veilig land. Mijn prioriteit is nu dan ook om een veilige plek te vinden en om gezond te blijven. Voor mij is dat het allerbelangrijkste in het leven."

"Vroeger deed ik graag aan voetbal, maar daar ben ik een beetje te oud voor. Ik hou van lezen, het liefst over rechten want ik wil me graag blijven ontwikkelen. In Burundi heb ik vijf kinderen. Die mis ik wel, maar we hebben gelukkig veel contact."

"België respecteert mensenrechten, daarom hou ik van dit land. Het liefst zou ik hier ook graag aan het werk gaan als advocaat. Ik wil verder blijven leren en die kennis gebruiken om anderen te helpen.”

“In Burundi werkte ik als mensenrechtenadvocaat. Ik loop daar gevaar vanwege mijn werk, ik kan niet terug“

Ernest Bimenyimane

Ernest Bimenyimane: "Mijn prioriteit is om een veilige plek te vinden en om gezond te blijven. Dat is het allerbelangrijkste in het leven."

Moïse Niyongoma (22)

Komt uit Burundi, we spraken hem aan Pacheco

“Als kind was ik heel introvert. Ik had geen vrienden en ook geen hechte band met mijn ouders. Ik voelde me vaak eenzaam en had graag wat hulp gehad, maar die was er niet. In Afrika praat je niet over mentale problemen. Psychologen zijn daar bijna niet. Ik wist vaak geen woorden te geven aan alles wat ik voelde. Die woorden heb ik inmiddels geleerd door poëzie. Ik vind het geweldig als mensen hun gevoel zo goed kunnen uitdrukken op papier."

Memuna Mansaray

Komt uit Sierra Leone, we spraken haar aan Pacheco

“In Sierra Leone had ik een handel in tweedehandskleding. Afgedankte kleding werd geïmporteerd in grote plastic zakken en daar zocht ik dan de mooiste stukken uit die ik doorverkocht. Niet in een winkel zoals je die hier ziet, die hebben we daar niet. Het was meer een soort marktkraam, een grote tafel. Ik had daar veel plezier in, want ik hou van mode. Misschien kan ik in België ook wel zoiets opzetten."

"Voordat ik naar België kwam, verbleef ik een tijdje in Griekenland. Daar werkte ik als huishoudelijke hulp bij gezinnen in huis. Ik vond het mooi werk, ik kan goed schoonmaken. Alleen, de mensen in Griekenland behandelden me heel slecht en daarom kon ik er niet blijven. Hier is het beter, de mensen zijn aardiger. Ik zou hier graag weer werken als huishoudelijke hulp, maar ik sta ook open voor ander werk. Ik ben iemand die heel flexibel is, ik pas me graag aan."

“In mijn vrije tijd doe ik graag aan sport. Dat is belangrijk om gezond te blijven. Ik hou van hardlopen, ook al ben ik er niet zo goed in. En verder hou ik van studeren. Ik wil graag naar school om Nederlands en Frans te leren. Ik weet alleen nog niet hoe ik dat moet aanpakken. Maar dat komt vast wel goed, ik ben hier pas net.”

"Ik zit hier natuurlijk in een moeilijke situatie, maar toch ben ik dankbaar voor de dingen die ik wel heb. Ik heb eten en familie en veel anderen hebben dat niet. Ik probeer me te richten op het positieve. Soms zien mensen alleen maar het slechte, maar als je tijd neemt om stil te staan en te reflecteren dan zie je wat je allemaal wel hebt."

"Later als ik groot ben, wil ik graag bankier worden. Als kind zag ik mezelf altijd al bij een bank werken. Dat komt door mijn opa, hij was gouverneur van de nationale bank van Burundi. Hij had een heel goede baan en werd door iedereen gerespecteerd. Hij is mijn voorbeeld. Ik heb al een bachelor bedrijfskunde gedaan in Congo, hopelijk kan ik hier nog een master volgen. En misschien dat ik zelf ooit poëzie wil schrijven. Maar daar ben ik nu nog niet aan toe.”

"Later wil ik graag bankier worden en poëzie schrijven“

▼

“Mijn droom is een eigen winkel met tweedehandskledij“

(34)

De slaapkamer. Fabio

Fabio is veertien, woont in SintLambrechts-Woluwe en gaat naar de Europese school. Hij tekent zelf manga: "Mijn droom is om beroemd te worden met mijn tekeningen."

‘In elke manga zit een boodschap waar je iets van leert’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een ket in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij de veertienjarige Fabio in Sint-Lambrechts-Woluwe. Hij is Italiaans, gaat naar de Europese school en spreekt vier talen. Een carrière als linguïst ambieert Fabio niet, want je vindt hem vooral terug aan zijn tekentafel om manga’s te tekenen.

door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Hoe komt het dat je zo goed Engels spreekt?

Zo goed ben ik niet in Engels hoor. Het is mijn derde taal, want ik ben Italiaans en spreek ook Frans als moedertaal. Op school (EEB2, de Europese School in Woluwe, red.) is Engels wel mijn tweede taal en ik leer ook Spaans op school.

Vind je het leuk dat je zoveel talen spreekt?

Ik denk dat het iets goeds is aan België. Er is zo’n mix van culturen. Als je bijvoorbeeld een Japanner ontmoet, kan je Engels spreken. Er is geen limiet.

Jij leest én tekent manga’s. Waarom doe je dat graag?

De verhalen en de personages zijn leuk. Ik ben ook geïnspireerd door de mangaka, dat is de artiest die ze tekent. De auteurs van 'Dragon Ball super', Akira Toriyama en Toyotarou, zijn een bron van inspiratie voor mij. Ik hou van de stijl en hoe die verschilt per auteur.

Zijn je vrienden geïnteresseerd in manga?

Ja. Manga's (boeken) en anime (tekenfilms) zijn populair. Ik vind dat Japan, waar manga is uitgevonden, een interessante cultuur heeft. Ik leer al een beetje Japans op Duolingo. Ik wil er later naartoe. Dan zou ik er graag meteen een maand willen blijven.

Wat wil je na je studies doen?

Ik wil sowieso manga blijven tekenen, voor mijn plezier. Ik heb

mijn eigen YouTube kanaal (@ftart21). Een andere YouTuber heeft me onlangs gecontacteerd om een manga te tekenen voor hem. Toch is dat niet de manier waarop ik mijn toekomst zie. Ik zie mezelf meer als een zakenman in de economie.

Wat is je grootste droom? Beroemd worden met mijn tekeningen. Door mijn eigen verhaal te creëren en uit te tekenen.

Maar je kiest voor zakenman. Niet omdat ik per se geld wil, maar ik zou graag iemand beroemd willen worden en niet arm zijn. Ik wil een goed leven leiden. In de economische sector heb ik veel mogelijkheden.

Woon je graag in Brussel?

Ja. Er zijn hier zo veel leuke dingen om te doen. (Kijkt naar het regenachtige weer buiten) Maar ik zou ook wel graag naar een iets zonnigere plek willen gaan.

Wat zou je willen veranderen?

Er is veel vervuiling. Ik zou het gedrag van de mensen willen veranderen. Neem Greta Thunberg, haar manier van denken is echt nuttig. We zouden allemaal zo moeten denken.

Is zij een voorbeeld voor je?

Ja. Ze onderneemt actie. Ik heb haar ooit ontmoet in Brussel. Toen ik haar sprak, merkte ik dat ze heel goed wist wat ze wilde doen. Ze was zich bewust van wat ze doormaakte om haar doel te bereiken.

Denk je dat je iets kunt veranderen met manga?

Met tekeningen kan je altijd een boodschap achterlaten. Met de uitdrukkingen, met wat het verhaal vertelt. In alle manga's zit er iets om te leren, dingen waarvan de auteur wil dat je ze weet.

Zit er dan in elke manga een boodschap?

Ja. De boodschap van 'Blue Lock' is om zelfverzekerder te worden. 'Dragon Ball' vertelt je hoe je alleen moet vechten en niet altijd op je vrienden kan terugvallen om je te helpen. 'My Hero Academia' vertelt je dat je alles kan, zelfs als het je eerst niet lukt. Er is altijd een boodschap.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer

Naar een idee van de Volkskrant

« CHAQUE MANGA VOUS APPREND QUELQUE CHOSE »

FR Fabio Thomas, 14 ans, vit à Woluwe-Saint-Lambert. Il est Italien, parle quatre langues et va à l’École européenne. Greta Thunberg est un exemple pour lui, mais il ne compte pas suivre sa vie en tant qu’activiste. Il rêve de créer son propre manga, car les mangas aussi peuvent changer les choses.

« Chaque manga contient un message dont on peut tirer une leçon. »

EN Every week, BRUZZ visits a guy or a gal in Brussels to see how they live. This week, it's the turn of 14-year-old Fabio Thomas in SintLambrechts-Woluwe. He is Italian, speaks four languages and attends the European school. Ideally, he would like to create and draw his own manga story, because he can change the world a bit that way. His role model is Greta Thunberg.

“Toen ik Greta Thunberg sprak in Brussel, merkte ik dat ze heel goed wist wat ze wilde doen"

'EVERY MANGA HAS SOMETHING NEW TO TEACH YOU'

Milieu. De stad baadt in het (teveel aan) licht

Brussel zkt sterrenhemel

Koolmezen die hun ochtendriedeltje bij valavond zingen of vliegende herten die van hun taken afgehouden worden. Het overmatige en ondoordachte gebruik van artificieel licht brengt de Brusselse fauna en flora alsmaar meer in de war. Toch is lichtvervuiling geen onoplosbaar probleem.

door Ellen Debackere

Bart Dewaele

Het is al donker wanneer we op een koude woensdagavond aansluiten bij een avondwandeling van kunstencentrum Recyclart in Sint-Jans-Molenbeek. Nu ja, echt donker is het niet, leren we snel. Met het initiatief wil Recyclart de gevolgen van lichtvervuiling op de stad aan de kaak stellen. Tijdens een korte wandeling gaan we daarom met een dertigtal deelnemers op zoek naar de laatste donkere plekken in Brussel. Die blijken erg moeilijk te vinden.

“Dit is een van de meest storende voorbeelden van lichtvervuiling,” zegt kunstenares Alona Rodeh, die de wandeling begeleidt, en lid is van de ‘International Dark Sky Association’, terwijl ze naar een straatlamp aan de overkant van het kanaal wijst. “De lamp flikkert. Het is een defect dat we vaker zien, maar dat niet snel wordt gemeld. Reparatie laat vaak op zich wachten.” Flikkerende lichten zijn vooral voor mensen lastig, klinkt het. Voor een mensenbrein is het vermoeiend om de verandering in prikkels voortdurend te verwerken. Voor dieren hangt dat af van de soort: sommige dieren storen zich er niet

aan, andere hebben dan weer wel last van flikkering.

We lopen nog even door tot aan de Ninoofsepoort, een van de donkerste plekken die we in de buurt kunnen vinden. “Zelfs hier zien we de sterrenhemel amper. We houden de wandeling kort omdat we hier gewoonweg geen donkere plekken vinden,” aldus Rodeh. “Dat is problematisch.”

Lichtvervuiling vormt een probleem op verschillende manieren, zo blijkt. Zowel de mens als veel dieren hebben een lichtgevoelig orgaan, de zogenoemde pijnappelklier, dat het hormoon melatonine produceert. Dat hormoon regelt het slaapritme. Bij blootstelling aan blauwachtig licht – dat kan zowel uit zonlicht of uit kunstlicht afkomstig zijn –wordt de productie van melatonine geremd. Neemt het licht af, dan bereidt ons lichaam zich voor op de nacht.

“Kunstlicht ontregelt dat ritme,” vertelt Daan Dekeukeleire, bioloog bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en medebegeleider van de wandeling. “Als ik ’s avonds van mijn werk in Brussel naar het station wandel, dan hoor ik de merels en koolmezen zingen in het park, terwijl dat hun ochtendzang zou moeten zijn. Ze zijn zo in de war

dat ze ook op andere momenten zingen. Het meest bekende voorbeeld zijn wellicht de nachtvlinders of motten die door een lichtbron worden aangetrokken. Daar kunnen ze ernstig van gedesoriënteerd raken. Bovendien zijn ze op dat moment kwetsbaarder tegenover roofdieren. Dat is een probleem, want nachtvlinders zijn belangrijke bestuivers.”

Er zijn nog meer voorbeelden van Brusselse fauna en flora die afzien door een ondoordacht beleid rond lichtgebruik, zegt VUB-bioloog Bram Vanschoenwinkel. “De lichtvervuiling in alle grootsteden is wellicht vergelijkbaar, daar doet Brussel het niet anders dan andere steden. We zien wel verschil met het platteland. Eigenlijk vinden we in heel West-Europa erg moeilijk plekken waar het nog echt donker is. In Brussel zijn de meest donkere plekken dan bijvoorbeeld het Zoniënwoud of het Laarbeekbos.”

Een van de meest iconische soorten van het Zoniënwoud is het vliegend hert. “Ook dat is een dier dat ’s nachts door licht wordt aangetrokken,” aldus Vanschoenwinkel.

“Veel nachtactieve insecten raken door licht geobsedeerd, omdat ze zich normaal gezien voor hun oriëntatie richten op de maan en de

foto’s

Milieu. De stad baadt in het (teveel aan) licht

sterren. Of ze gebruiken licht om een partner te vinden. In het zuiden van Brussel vinden we zo twee soorten glimwormen. Die kevertjes geven ’s nachts licht om een partner te vinden. Door allerlei vormen van lichtvervuiling raken zij in de war en vinden ze niet langer een partner. Daarom doen ze het momenteel zo slecht.”

Ook slechtvalken in Brussel pasten zich aan. Normaal gezien jagen zij overdag op duiven. “Door het vele straatlicht zijn ze ook ’s nachts beginnen te jagen, bijvoorbeeld op trekvogels,” klinkt het. “Dat is geen goed nieuws voor de dieren die zich voordien ’s nachts veilig waanden.”

Volgens Ben Van der Wijden, departementshoofd Biodiversiteit bij Leefmilieu Brussel, is het vooral de versnippering van de natuurgebieden van dieren die we in het oog moeten houden. Brussel bezit een aantal

Natura 2000-gebieden, maar nachtdieren moeten van het ene naar het andere gebied kunnen gaan. “We hebben als het ware een netwerk van duisternis nodig. Maar net als een steenweg door een bos, leidt ook verlichting tot versnippering. Dat is een grote uitdaging in de ecologie. Bovendien heeft verlichting impact op de nevenliggende gebieden. Een steenweg met witte verlichting naast een natuurgebied trekt insecten aan.

Daardoor wordt het gebied ernaast minder rijk aan voedsel. Dieren die bang zijn voor licht, krijgen dan honger, terwijl er voor andere dieren een all you can eat-situatie ontstaat.”

Lagere lampen

“Dit is het beste voorbeeld van overbelichting,” zegt kunstenares Rodeh wanneer we opnieuw in de richting van het kanaal lopen. Ze wijst naar een lantaarnpaal met meerdere lampen die alle richtingen uitschijnen. “De mensen die hier wonen hebben gordijnen nodig om het straatlicht tegen te houden.” Licht heeft immers ook impact op de mens, legt Dekeukeleire uit. “Een teveel heeft negatieve effecten op onze slaap. Bovendien doet men momenteel onderzoek naar het verband tussen lichtvervuiling enerzijds, en depressie en borstkanker anderzijds. Er werden al bewijzen voor gevonden.”

“Brussel is een gigantische lichtvlek,” zegt Stijn Vanderheiden van de werkgroep Lichtvervuiling van de Vereniging voor Sterrenkunde. “Dat heeft onder andere te maken met een aantal grote monumenten en gebouwen die verlicht worden en de luchthaven van Zaventem die vlakbij ligt. De straatverlichting is bovendien vaak nog niet zo goed uitgerust. Dikwijls gaat het om veel en ondoordacht gebruik van licht. Zo zien we straatlampen die helemaal niet geschikt zijn waarvoor ze zouden moeten dienen, waarbij ze te hoog staan of licht naar alle kanten sturen in plaats van alleen naar beneden. We hebben veel lichtverspilling.”

Er zijn wel oplossingen, geven de biologen aan. Zo zouden we enkel moeten verlichten wanneer het echt nodig is, klinkt het. “We moeten nagaan waar het voor de veiligheid absoluut noodzakelijk is. Ook de lichten doven na een bepaald uur helpt. Daarnaast kunnen we de intensiteit van de verlichting verminderen. Lichten moeten niet altijd zo fel zijn dat we er een boek onder kunnen lezen.”

Daarnaast pleiten de wetenschappers ervoor rekening te houden met de kleur van

“Eigenlijk vinden we in heel West-Europa erg moeilijk plekken waar het nog echt donker is”

Bram Vanschoenwinke Bioloog (VUB)

het licht. “De meer oranje en rode kleuren zijn doorgaans beter voor dieren omdat die meer op de sterren en de maan lijken, dan bijvoorbeeld het blauwe licht van de zon.”

Veel Brusselse straten die onlangs ledverlichting kregen, worden vandaag feller belicht dan voordien. Toch geeft Brussels netbeheerder Sibelga aan pogingen te ondernemen om lichtvervuiling tegen te gaan. “Zowel voor het welzijn van de burgers als voor het behoud van de biodiversiteit, maken wij ons zorgen om lichtvervuiling,” laat woordvoerster Serena Galeone weten.

Sibelga probeert de lichtvervuiling naar eigen zeggen op drie manieren tegen te gaan. “De huidige trend in woonwijken is om de straatverlichting lager te hangen, maar ook minder krachtig te maken. Wel plaatsen we ze in grotere aantallen en aan weerszijden van de weg. Hierdoor kan de bovenkant van de gevels donker blijven. Daarnaast kiezen we vaker voor een warme, witte kleur van verlichting. Bovendien zijn ongeveer 10.000 van de 87.500 lichtpunten die Sibelga beheert, al uitgerust met leds. Die zijn 50 procent zuiniger dan de huidige lampen. We kunnen ze tussen 22 uur en 6 uur dimmen, behalve op plekken waar voetgangers oversteken of waar er veel verkeer is.”

Over de voor- en nadelen van ledlampen op lichtvervuiling bestaat evenwel discussie. “Een voordeel is dat je ze meer kan aanpassen: dimmen of een andere kleur,” zegt Dekeukeleire. “Het gevaar is dat ze goedkoper zijn en dat mensen niet altijd genoeg stilstaan bij het gebruik. Ze denken een oude natriumlamp snel te vervangen door vijf ledlampen, want ze vervuilen minder, maar plots is er dan wel veel meer licht.”

“Als we dan toch leds moeten installeren, moeten we kijken naar de golflengtes waar dieren het minst last van hebben,” zegt Vanschoenwinkel. “Aan de VUB werken biologen en ingenieurs samen aan een onderzoek naar de leds die de kleinste impact op insecten hebben. Welke flikkering is het vervelendst? Welke golflengtes zijn het aangenaamst? Insecten vormen immers de basis van de voedselketen en vertellen ons veel over de toestand van ons milieu.”

Geen verliezers

Het probleem van de lichtvervuiling werd in het jongste regeerakkoord opgenomen. “De eerste stappen voor een oplossing worden stilaan gezet,” zegt Ben Van der Wijden van Leefmilieu Brussel. “Van de EU hebben we

inmiddels financiering gekregen om op zoek te gaan naar een systeem voor monitoring. We moeten meer kunnen meten: wij doen nu inspanningen in het publieke domein om minder te verlichten, maar we weten niet wat bijvoorbeeld de privésector doet.”

Het grootste tegenargument om lichten te dimmen is volgens Van der Wijden het veiligheidsaspect. “Dat is heel belangrijk in dit debat en er zit ook een genderaspect aan. Vrouwen ervaren donkerte doorgaans als onveiliger. Daarbovenop is er het culturele aspect: licht wordt vaak ervaren als een symbool van welvaart. Burgerparticipatie is dus zeker nodig in dit debat.”

Van der Wijden ziet wel dat heel wat mensen geïnteresseerd zijn in lichtvervuiling. Van de vele milieu-uitdagingen lijkt dit het thema te zijn dat mensen verenigt, en niet polariseert.

Dat denkt ook de Amerikaan Bill Green (28), die in zijn vrije tijd in Brussel aan

LA LUMIÈRE NE DOIT PAS TOUJOURS ÊTRE ALLUMÉE

FR Des mésanges qui chantent leur air du matin à la tombée de la nuit ou des coléoptères qui n’arrivent plus à remplir leur mission. La faute à l’utilisation trop abondante et non réfléchie de lumière artificielle. Mais la pollution lumineuse n’est pas un problème insoluble. Il suffirait d’utiliser l’éclairage uniquement lorsque c’est nécessaire, d’en diminuer l’intensité et de réfléchir à sa couleur. Voilà en tout cas un défi qui semble réunir plutôt que de polariser.

stoepastronomie doet, waarbij hij een telescoop opzet in een stadswijk puur voor het plezier of het bijleren. Hij richtte er de groep ‘BXLunatics’ voor op. Ook hij neemt deel aan de wandeling. “Deze wandeling is een schitterend initiatief. Meer dan honderd jaar geleden kon je de Melkweg hier nog zien. Door alle verlichting is dat niet meer mogelijk. We proberen de sterrenhemel terug te krijgen en gebruiken daarvoor de astronomie. Mensen zijn erg geïnteresseerd. Soms zien we de kraters op Venus of de manen van Jupiter. De strijd tegen lichtvervuiling is een pure win-winsituatie. Overheden kunnen besparen op energie en de gezondheid van mens en dier verbetert erdoor. Hier zijn geen verliezers.”

Om te weten hoeveel lichthinder aanwezig is in België, start vanaf 12 februari het stertelproject Saving Private Orion. Info via www.armandpien.be/saving-private-orion

IT SHOULD NOT BE LIGHT ALL THE TIME

EN Birds singing their morning song at dusk or stag beetle that won’t fulfill their role anymore. The excessive and ill-considered use of artificial light is increasingly disrupting Brussels’ fauna and flora, but light pollution is not an insoluble problem. We should only use artificial light when we really need it. Turning off the lights after a certain hour also helps. We could reduce the intensity and colour of thelighting. Of the many environmental challenges, this seems to be the one that unites rather than polarises.

“Brussel is een gigantische lichtvlek,” zegt Stijn Vanderheiden van de Vereniging voor Sterrenkunde.

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

Bij een Indiër aan de Zuidlaan lagen van die lange groene peulen in een kist. Ik had ze ook al gezien bij andere Indiërs in Schaarbeek, maar ik was er tot nu toe in een wijde boog omheen gelopen. Er stond ook niet veel uitleg bij. Zelfs geen prijs. En ze zien er ook niet altijd fris uit, met bruine toppen en plekken … Meer trommelstok dan groente.

Deze week moest ik mijn stoute schoenen wel aantrekken, want een huisgenoot had er een portie van gekocht. Ze waren tot dertig centimeter lang en lederachtig buigzaam.

Het blijken peulen te zijn van de Moringa oleifera, een boom van het Indische subcontinent. De moringa, die door botanici in een eigen familie is ingedeeld, wordt tot tien meter hoog en heeft samengestelde bladeren. De boom bloeit heel het jaar door.

Deze boom blijkt een bijzonder nuttige plant: bladeren, bloemen en vruchten worden gegeten in curry’s, de zaden bevatten een olie (ben olie) die gebruikt wordt in cosmetica, maar even goed in sla. Van de wortels wordt een

kruiderij gemaakt die zou smaken als mierikswortel (tegenwoordig gebruikt men liever het modieuze wasabi). Een gom uit de schors heeft ook nog nut in de textielindustrie. Zo’n ‘geschenk van God’ kan niet anders dan overladen worden met gezondheidsclaims, te veel om op te noemen.

In sommige talen benoemt men de boom als ‘mierikswortelboom’ of, door de vorm van de vruchtpeulen, ‘drumstick tree’

Daar stond ik dan met mijn trommelstokken in de keuken. “Ze smaken naar asperges,” las ik ergens. Op het net vond ik recepten, meestal op zijn Indisch, met veel kruiden en specerijen, waarbij ik mij afvraag hoe je ooit nog de fijne smaak van asperges zou herkennen.

Je hoort ze ook te schillen zoals asperges: de harde vezels weghalen en dan eerst tien minuten koken. Dat deed ik, maar dan niet met kruiden en specerijen. Ik vreesde het ergste en het bleek ook waar: alhoewel

met een frisse en groentige smaak, zaten de peulen nog vol stugge vezels. De recepten die je ziet op het net zijn dan ook voor ‘jonge’ peulen, van zo’n zes à acht centimeter lang. Deze waren véél langer en dus al wat rijper.

Helemaal rijpe peulen zijn bruin en dan is de schil oneetbaar. Maar je kunt er de vruchtjes uithalen, waarvan ik trouwens een apart zakje had gekregen. Ze zien er erg bijzonder uit: een bolletje met een blaadje errond. Ik beet er in een paar en kreeg een sterke smaak van zoet en erg bitter, speekselopwekkend.

Al bij al meer iets voor nostalgische Indiërs, vrees ik.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

“Ik vreesde het ergste en het bleek ook waar: de peulen zaten nog vol stugge vezels”

naar het

De Flagey Piano Days vieren hun tiende editie met enkele namen met wereldfaam. Maar tussen kleppers als Abdullah Ibrahim, Jonathan Fournel en Boris Giltburg eist ook jong talent een stuk van de verjaardagstaart op, zoals de Turkse neoklassieke revelatie Büsra Kayikçi.

door Tom Zonderman

‘Ik streef

minimale, in mijn leven én in mijn muziek’

Festival. Büsra Kayikçi geeft Flagey Piano Days een blauwe toets

In 2021 bracht Büsra Kayikçi de single ‘Bring the light’ uit. Op zich geen wereldschokkende gebeurtenis, maar wel dat dat gebeurde bij Deutsche Grammophon. In het 125-jarige bestaan van het vermaarde Duitse klassiekemuzieklabel was ze pas de eerste Turkse artieste die werk bij hen uitbracht. “Ik was groot nieuws in Turkije,” glimlacht de pianiste al zoomend vanuit Istanbul. “Plots kreeg ik héél véél interviewaanvragen.” Op zich is dat verbazend, want het is niet dat Turkije geen klassieke pianisten heeft met wereldfaam, laat staan dat er niet naar klassieke muziek wordt geluisterd. “Chopin, Bach, Mozart zijn net zo ingeburgerd als in het Westen,” knikt

Kayikci. “We hebben ook gewoon conservatoria waar klassiek gedoceerd wordt.”

Dat conservatorium bleek voor Kayikci, die op haar negende piano begon te spelen aan de muziekschool, uiteindelijk toch niet weggelegd. “Ik kom uit een conservatieve moslimfamilie, een toekomst als professionele muzikante werd niet aangemoedigd. Mijn moeder heeft me wel altijd gesteund en nooit iets aangetrokken van de commentaren van anderen, maar mijn ouders wilden toch dat ik een opleiding volgde met financiële zekerheid. Tijdens de pandemie hebben we ook gezien hoe fragiel het statuut van muzikant was.” En dus studeerde Kayikci architectuur aan de universiteit. “Ik teken en

schilder ook, ik had het romantische idee dat ik daar bij die studies ook veel mee bezig zou zijn. Maar dan kwam ik face to face met de realiteit aan de unief.” (Lacht) Kayikci werkte een tijd als interieurarchitect, een periode waarin ze zich realiseerde dat ze geen deel van die industrie wilde zijn. Na de geboorte van haar eerste kind nam ze een lange break. Ze besliste dat ze haar eigen ideeën wilde laten rijpen zonder deel uit te maken van een groter geheel. Ze begon met een kleine studio, waar ze piano- en tekenles gaf en haar eigen schilderwerk voortzette. Aan de faculteit architectuur doceerde ze het vak schetsen. In 2018 ‘verraste’ ze zichzelf en schreef ze zelf haar eerste composities.

Rock the Kaäba

“Toen ik begon met componeren, wist ik niet hoe dat moest, ik had daar nooit een opleiding of workshop voor gevolgd,” vertelt ze. “Ik ging te werk zoals bij architectuur: eerst doe je een studie om de plek te begrijpen en de functie waarvoor het ontwerp moet dienen, hoe de mensen de ruimte zullen gebruiken. Als je dan een concept uitwerkt, begin je met kleine schetsen. Zo heb ik dat ook met stukjes sound aangepakt.” Haar eerste album doopte ze niet voor niets Eskizler, Turks voor ‘schetsen’. “Schilderen en tekenen helpt me bij het componeren,” vertelt Kayikci. “Elke keer als ik vastzit, trek ik naar mijn schildersatelier. Na een paar dagen keer ik dan herboren terug naar mijn compositie.” Schilderen en muziek houden elkaar intussen in evenwicht. “Vorig jaar las ik een boek waarin beschreven werd hoe kleur en geluid een bepaalde frequentie hebben. Tijdens het schilderen draait het voor mij ook niet om vormen, ik focus mij vooral op kleuren.” Op Kayikci’s Instagram-pagina is te zien hoe de kleur blauw een constante is in haar aquarellen en gouaches. Haar tweede album heette ook Bluets. “Ik woon dicht bij de zee, water heeft me altijd gefascineerd. Natuurlijk is water niet blauw, het is het licht dat op een bepaalde manier breekt dat de zee haar kleur geeft.” De veranderde kleurschakeringen weerspiegelen de emoties die haar muziek oproept.

Ondanks dat Kayikci zich niet bezighoudt met vormen, duiken er veel kubussen op in haar werk. Pixels noemt ze ze, de bouwstenen van één groot beeld, zoals ze ook haar muziek opbouwt. Een terugkerend vierkant in haar werk stelt de Kaäba in de Grote Moskee in Mekka voor. “Ik ben er in 2017 voor het eerst geweest. Voor mij was

“Ik kom uit een conservatieve moslimfamilie, een toekomst als professionele muzikante werd er niet aangemoedigd”

Voor Büşra Kayıkçı is de zee altijd belangrijk geweest: “Ik ben geobsedeerd door de kleur blauw.”

dat ground zero, ik dacht er aan het verleden noch aan de toekomst, alsof je alles uitvaagt en opnieuw begint. Ik had ook heel weinig spullen mee, het deed me nadenken over onze obsessie met het materiële.”

De afbeelding van de zwarte kubus reflecteert voor haar dat verlangen naar minimalisme, in haar leven, maar ook in haar muziek. “Toen ik architectuur studeerde, wilde ik de muziekschool opgeven,” vertelt Kayikci. “Mijn lerares heeft toen de klassieke muziek even opzijgezet om me te laten kennismaken met filmmuziek, en dan vooral minimale composities, zoals het werk van Michael Nyman voor The piano van Jane Campion. Dat genre was nieuw voor mij.”

Films nemen vandaag een belangrijke plek in in de ideeënstroom van Kayikci. Ze roemt het kleurenspel van de Russische regisseur Andrej Tarkovski en de landschappen van de Turkse Gouden Palmwinnaar Nuri Bilge Ceylan. Vorig jaar releaste ze de ep Quatre petites mélodies. De eerste compositie daarop heet ‘On Krzysztof Kieslowski’, naar de Poolse filmregisseur. “Tijdens de lockdowns heb ik de tijd genomen om me in het werk van uiteenlopende artiesten te verdiepen, waaronder het werk van Kieslowski.” Van zijn film Trois couleurs: bleu (alweer: blauw) was ze drie dagen knock­out. “Ik was verpletterd door een gevoel van melancholie. Componeren heeft me geholpen om daar uit te breken.”

Popsterrenstatus

In de wereld van de neoklassiek is Kayikci niet de enige die strijdt om boven het

maaiveld uit te steken. “Soms voelt het alsof we allemaal in dezelfde rondjes draaien,” beseft ze. Vorige zomer stopte ze met luisteren naar het genre waarin ze zichzelf waagt. Ze zocht verbreding in traditionele Turkse muziek en muziek uit het Midden­Oosten, onder meer van de Tunesische oedspeler Anouar Brahem. Op haar album Bluets bewees ze dat elektronica goed samengaat met haar intieme pianotoetsen. Nochtans staan de sterren goed voor Kayikci. Haar release bij Deutsche Grammaphon gaf haar een internationale boost, en intussen zit ze ook bij Manners McDade, een Britse uitgeverij die onder meer Nils Frahm, de Berlijnse posterboy van de minimale pianomuziek, vertegenwoordigt. Ze toert door Europa en werkte al samen met het New York Theatre Ballet. Lonkt de popster­

TOUCHES NÉOCLASSIQUES

renstatus? Vorig jaar deelde ze op een festival in Duitsland de affiche met popgroepen als London Grammar en Kings of Convenience. Aan die laatste was ze als tienjarige verslingerd. “Tijdens de laatste song van mijn set zag ik hun frontman, Erlend Øye, plots in het publiek staan. Ik kon mijn vreugde niet onderdrukken en heb naar hem gezwaaid. (Lacht) Gelukkig had ik hem niet eerder zien staan, anders was ik wellicht te zenuwachtig geweest om verder te spelen. Ik heb hem na de show ontmoet, en sindsdien zijn we vrienden.”

De Flagey Piano Days lopen van 8 tot 12 februari in Flagey, meer info op www.flagey.be. Het concert van Büsra Kayikçi werd net voor dit magazine in druk ging helaas afgelast door de gevolgen van de aardbeving in Turkije en Syrië

FR La pianiste néoclassique Büsra Kayikçi était la première artiste turque à sortir des œuvres sous le label de musique classique Deutsche Grammophon. Entre-temps, elle est dans la même maison de disques que le visage de la musique minimaliste au piano Nils Frahms, et elle tourne en Europe. Elle a pourtant choisi une formation d’architecture et a commencé à travailler comme architecte d’intérieur avant de composer sa propre musique. Lors de la dixième édition des Flagey Piano Days, elle se pose, avec ses mélodies mélancoliques, parmi des grands noms comme Abdullah Ibrahim, Jonathan Fournel et Boris Giltburg

NEOCLASSICAL KEYS

EN The Neoclassical pianist Büsra Kayikçi was the first Turkish artist to release work on Deutsche Grammophon, the renowned German label for classical music. She has now also joined the same publishing house as Nils Frahm, poster boy of minimalistic piano music, and tours Europe. But before she started composing music, Kayikçi studied architecture and worked as an interior designer. At the tenth edition of Flagey Piano Days, she nestles her melancholic piano keys between such luminaries as Abdullah Ibrahim, Jonathan Fournel and Boris Giltburg. “I compose like an architect.”

Graciela Iturbide Lignes d’ombre Schaduwlijnen

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZKLASSIEK

DOWNTOWN

Schots en scheef

“We won’t sell you an experience larger than life or the musical equivalent of Disneyland,” beloven de organisatoren van het Schiev-festival. Wat biedt dit muzikale avant-gardefestijn dan wel? Een hoop artiesten die ‘schots’ en ‘scheef ’ op hun borst getatoeëerd hebben, zoals de Cigvë, Mihalis Shammas en Linus Vandewolken, die zich respectievelijk met elektroakoestische klanken, ‘devotional ambient’ en pastorale folk bezighouden.

SCHIEV 10 > 12/2, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

Zon met een spatje regen

Putje winter een album droppen dat Zomer in Nederland heet, Roos Rebergen weet hoe ze de wisselvalligheden van het leven moet evoceren. De songs rijpten tijdens de lockdowns, terwijl de Neder-Belgische voor haar vorige plaat haar geluk nog ging beproeven in de VS. Voor het rauwe geluid bij haar overpeinzingen en observaties liet ze zich dan weer inspireren door de Britse singer-songwriter PJ Harvey.

ROOSBEEF 12/2, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Bruggenbouwer

Niemand die de oed, de elfsnarige Arabische luit, zo van zijn traditionele rol losweekte als Dhafer Youssef. De bekroonde Tunesische muzikant en zanger zoekt al twee decennia lang een verbinding tussen Oost en West, Noord en Zuid via de brug genaamd jazz. Naar Brussel komt Youssef met zijn nieuwe album Streets of minarets, waarop hij zijn heerlijke fusion afkruidt met jazzgrootheden als Herbie Hancock en Marcus Miller. (TZ)

DHAFER YOUSSEF 8/2, 20.30, Bozar, www.bozar.be

Chiaroschuro

Sandrine Piau schildert met haar stem als een ware caravaggist. Het licht en donker dat de Italiaanse schilder op doeken als Het offer van Isaak of De Emmaüsgangers in penseelstreken vat, drukt de sopraan met haar stembanden uit. Het krieken van de dag, het gitzwart van de nacht ... Piau speelt voortdurend met lichtschakeringen. Met Ensemble Contraste als begeleiders, past dit totaalplaatje helemaal. (JC)

SANDRINE PIAU & ENSEMBLE CONTRASTE 8/2, 20.00, De Munt, www.lamonnaiedemunt.be

Poëzie in de kamer

Tien jaar geleden volgde de Hongaarse zangeres Veronika Harcsa de vrije improvisatieklas van componist en pianist Kris Defoort aan het Brusselse conservatorium, sindsdien werken ze samen. Ze brachten een album uit waarop ze poëzie en jazz mixten. De nieuwe, op improvisaties gebaseerde liedcyclus Pieces of peace voegt cello, klarinet, elektrische gitaar en een extra portie speelsheid toe. Kamermuziek met jazzvibe, quoi (TP)

VERONIKA HARCSA & KRIS DEFOORT 11/2, 22.15, Flagey, www.flagey.be

Appl’tje eitje

In 2018 dook Benjamin Appl diep in het oeuvre van Johann Sebastian op zijn album Bach. “Muziek waarmee hij is grootgebracht, die er altijd is geweest,” klonk het. Na al die tijd is de liefde allerminst bekoeld, want in Bozar kiest de bariton opnieuw voor die nimmer teleurstellende kerkmuziek. Met zijn warme timbre en heldere dictie legt Appl mooi de betekenis en de emoties in ’s mans cantate-aria’s en passiestukken bloot. (JC)

BENJAMIN APPL & ENSEMBLE MASQUES 11/2, 20.00, Bozar, www.bozar.be

EXPOFILMPODIUM

Kleurenpracht

De portretten van de Ghanese artiest EmmanueI Taku zijn een lust voor het oog. Hij schildert licht geabstraheerde zwarte lichamen als dansers, iconen, superhelden en halfgod(inn)en in kleurrijke kleding. Daarbij wendt hij ook zijn passie voor textiel en patronen aan en gebruikt hij met speciale technieken zijde, glasvezel en andere fijne materialen om zijn werk letterlijk van extra lagen te voorzien. (MB)

NEW PAINTINGS 16/2 > 18/3, Maruani Mercier, www.maruanimercier.com

Strijdsters

Oriana is de eerste Belgische solotentoonstelling van de Puerto Ricaanse kunstenares Beatriz Santiago Muñoz. Zij presenteert een audiovisuele installatie met meerdere schermen doorheen het gebouw, gebaseerd op de roman Les guérillères uit 1969 van de feministische auteur Monique Wittig. In deze roman bevraagt zij heteronormatieve genderrollen en binaire tegenstellingen. (MB)

ORIANA 11/2 > 7/5, argos, www.argosarts.org

Jeugd, verbeeld

Tijdens het PhotoBrussels Festival verbeeldt deze groepsexpo in Sint-Gillis de fase waarin hormonen opspelen en je te groot bent om nog mee te spelen maar nog te klein om al echt mee te tellen. Amélien Ledouppe en Rami Hara bevragen de identiteit van adolescenten en doorbreken stereotypes. Het grootstedelijke beeld van jonge rappers en basketters steekt af tegen de landelijke portretten van Romain Cavallin. (TP)

YOUTH > 12/3, CC Le Jacques Franck, lejacquesfranck.be

Het verdriet van Kiev

Tijdens de Bridges Films Days vertoont Bozar de interessantste films uit Oekraïne, Georgië en omstreken. De Russische invasie van Oekraïne is uiteraard geen reden om met die gewoonte te breken. Christina Tynkevych viel met haar sombere debuut How is Katia? in de prijzen op het Festival van Locarno. Ze vertelt over een alleenstaande moeder in Kiev die een onnoemelijke groot verdriet moet verwerken.

BRIDGES FILM DAYS 8 > 12/2, Bozar, www.bozar.be

Waanzinnig talent

The chapel, de speelfilm van Dominique Derrudere, kruipt in het hoofd van een pianovirtuoos die met de andere finalisten van de Koningin Elisabethwedstrijd in afzondering moet. Psychologische oorlogsvoering, een obsessieve moeder en duistere jeugdtrauma’s brengen haar op het randje van de waanzin. Kan ze met een streep Rachmaninov haar demonen het zwijgen opleggen?

THE CHAPEL dir.: Dominique Deruddere, act.: Taeke Nicolaï, Kevin Janssens, Ruth Becquart

Made in Korea

De 25-jarige, rebelse Freddie gaat in Zuid-Korea op zoek naar haar biologische ouders. De ervaring stuurt haar leven een onverwachte richting uit. De FransCambodjaanse regisseur en co-scenarist Davy Chou snijdt thema’s als identiteit en adoptie ongebruikelijk genuanceerd aan. Een geweldige vertolking van beeldend kunstenaar Park Ji-min blaast de mooie film leven in. (NR)

RETOUR A SEOUL dir.: Davy Chou, act.: Park Ji-min, Louis-Do De Lencquesaing

Zon op het ijs

Cirque du Soleil trekt de ijzers aan om voor het eerst in zijn bestaan het ijs op te gaan. In een spekgladde en berecoole show gaat heldin Crystal zelfverzekerd op avontuur temidden van straffe visuele effecten, door de lucht zwevende acrobaten en extreem getalenteerde freestyleschaatsers. De in 2022 overleden Belgische Cirque du Soleil-regisseur Franco Dragone zou trots zijn.

CRYSTAL 9 > 12/2, Paleis 12, www.palais12.com

In nevelen

Vania Vaneau studeerde eerst dans in haar geboorteland Brazilië, kwam nadien ook naar Brussel om zich verder aan P.A.R.T.S. te bekwamen en werd intussen bekroond met haar eerdere creatie Blanc. In Nebula, dat een ecofeministische inslag heeft, duikt ze solo op tussen de nevelen van een zwartgeblakerd landschap van steenkool, klei en edelgesteente. Wat is de kracht van het lichaam in een postapocalyptische context?

NEBULA 9 & 10/2, La Rafinnerie, www.kaaitheater.be

Cocteau, Glass, Ménard

In de roman Les enfants terribles van Jean Cocteau dagen Paul en zijn zus Elisabeth elkaar uit met niet altijd even onschuldige puberale spelletjes. De verfilming door Jean-Pierre Melville uit 1950 inspireerde componist Philip Glass en choreografe Susan Marshall tot een opera, opnieuw bewerkt door de Franse regisseur en performer Phia Ménard. (MB)

LES ENFANTS TERRIBLES 10 & 11/2, Théâtre National, www.theatrenational.be, www.kaaitheater.be

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Cover up

5X2 TICKETS, BRONKS, 12+, 17/2

In de Bronks-productie Cover up volgen we de belevenissen van The Hounds of Love, een losgeslagen Kate Bush-coverband die geleidelijk zijn grip op de realiteit verliest. Mail ‘Bush’

Roosbeef

3X2 TICKETS, AB, 12/2

Roosbeef, de band rond Roos Rebergen, is terug en wel met Sjoerd Bruil als nieuwe gitarist. Vooraf: Lucky Fonz III, die als geen ander woordkunst laat rijmen met zelfspot. Mail ‘roosbeef’

The Making of Berlin

5X2 TICKETS, WESTRAND, 17/2

The making of Berlin is zowel een portret van een stad als van een man die werkte als orkestregisseur bij de Berliner Philharmoniker. Toneelgroep Berlin vermengt documentaire met theater (in het kader van Kaaitheater on tour). Mail ‘Berlin’

Eat

Dit wonderbaarlijke en fijne adresje zet de bentobox in de schijnwerpers, de lunchboxen vol Japanse verfijning.

We zouden het onszelf nooit vergeven hebben mochten we deze parel onontdekt hebben gelaten. Niko-Niko opende al in 2019, maar het is nooit te laat om gemiste kansen in te halen. Bij de start was Niko-Niko – in de taal Kawabata is dat een onomatopee die een lach nabootst, iets als ‘Hahaha’ dus – alleen een afhaalrestaurant. Sinds enkele maanden is er plaats voor twaalf man om ter plekke te eten. En de ervaring is een genot. Alle lof daarvoor voor Nicolas Gauthier, een filmregisseur die zich op de Japanse keuken heeft gestort, en voor Fumi Congan, een grafisch ontwerpster die met hem in zee is gegaan.

Het paar investeerde in een kleine ruimte die het midden houdt tussen een toonbank voor afhaalgerechten en een konbini, zoals de buurtwinkels uit het land van de rijzende zon heten. Door de sobere inrichting schitteren de kleuren van de Japanse producten en grote potten met bulkproducten (kombu, gedroogde shiitakes, panko …) uitgestald in functionele rekken nog meer.

Een fresco van Sander Vermeulen geeft het plafond een poëtisch tintje, streetfoodkrukjes van Ishinomaki Laboratory en tafels van Ateliers J&J – op twee stappen van het restaurant – maken de sfeer helemaal af. Een bentobox staat voor gezellig, thuis bereid familie-eten. Nicolas Gauthier koos ervoor

om een brede waaier aan bereidingen te serveren, zonder de vrije strenge regels van de Japanse keuken te schenden. Die filosofie vertaalt zich in een menu met drie mogelijkheden: vlees, vis of veggie.

Niko-Niko

•••••

Alsembergsesteenweg 104, Sint-Gillis, 0472-70.13.38. www.niko-niko.be di > vr 11.30 > 15.00, vr ook 19 > 21 30

Wij kiezen voor de groenteschotel (16 euro), en een misosoep (4,50 euro). Deze misoshuri is zo smakelijk dat er geen twijfel over bestaat dat we met een huisgemaakte dashi-bouillon te maken hebben, het ideale troosteten. De bento heeft dan weer de allures van een waar landschap, met een mix van bietensalade – met koolrabi, wakame, ingemaakte komkommer en een misodressing – en gebakken pompoen met teriyakisaus. Op een klein bordje: daikon, waarvan de kleur doet denken aan citroen, broederlijk naast ingemaakte aubergine. In het midden ligt een uitzonderlijk lekkere sushirijst, op smaak gebracht met wortelen, sesam, shiitakes, onder een laagje gefrituurde yuba (tofuvel) en gekonfijt in zoete soja. Dit is een plek om meer dan eens terug te komen.

MICHEL VERLINDEN

Smalltalk. In café Au Soleil met multitalent Ella Salvador Dalemans

‘Zorgzaamheid is belangrijk in mijn werk’

Elke week permitteren we ons wat smalltalk met een Brusselse artiest, en met Ella Salvador Dalemans is het makkelijk babbelen. Of het nu over keramiek of eten gaat, deze schrijver, muzikant en veelzijdig kunstenaar heeft over uiteenlopende zaken wat te zeggen. door Michaël Bellon foto Ivan Put

“Ken je The School of Life? Dat is een organisatie die therapeutische tools maakt waar je lacherig over kan doen, maar dat eigenlijk heel goed materiaal is. Ik heb er een boek ‘Know Yourself’-kaarten van gekocht. Het lijkt op een spelletje, maar op die kaarten staan vragen die je jezelf eigenlijk echt niet wilt stellen. Af en toe trekken mijn vriend en ik een kaart. Op de vraag waar ik mezelf in mijn professionele leven binnen tien jaar zie staan, was mijn antwoord dat ik graag zou hebben dat alles waar ik mee bezig ben dan zou zijn samengekomen in één grote, artistieke praktijk.”

Aan het woord is schrijver, performer en muzikant Ella Salvador Dalemans, die we spreken in het goede oude café-op-de-hoek Au Soleil. Dat was de eerste plek waar ze zich helemaal thuisvoelde toen ze drie jaar geleden in Brussel kwam wonen. Ella wandelt ook graag in de straten rond de Kolenmarkt, en tegenover Au Soleil is de Herboristerie Moderne, waar ze ook geregeld komt. Want behalve met poëzie schrijven, kunst maken, liedjes componeren en spelen (onder meer bij de band monokimono), en evenementen organiseren (zoals bij het makerscollectief Hyster-x), is Ella ook bezig met geneeskracht en voeding. Het zijn dus al die elementen die ze graag samen zou brengen. “Belangrijk daarbij is ook dat zorgzaamheid in al die dingen centraal staat. In wat ik schrijf, in wat ik maak en organiseer, in mijn feminisme, of in mijn omgang met voeding: in alles probeer ik een helende kracht te vinden. Dat zit in mijn persoonlijkheid.” Wat dat concreet betekent, kom je voor een stuk te weten op Valentijnsavond,

wanneer Ella niet alleen zelf een aantal muzieknummers met eigen teksten over deugddoende liefde brengt, maar ook een aantal andere artiesten (Gülce Padem, Zindzi Tillot, Anne Ballon en Zora The Hooker) cureert op de avond De pauw en de waterman in Zinnema, waar ze na een eerdere residentie nu ook artistiek medewerker is.

Meer weten over Ella Salvador Dalemans? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De pauw en de waterman, Ella Salvador Dalemans en anderen, 14/2, 20.00, Zinnema, www.zinnema.be

De vijf inzichten. Lee Fields

‘Doe alles altijd zo goed mogelijk’

Lee Fields heeft op zijn 72e een nieuw album uit en is op tournee in Europa. De levende legende van de Amerikaanse soul heeft er een carrière van meer dan vijftig jaar op zitten en is even lang getrouwd met zijn Christine. Tijd om de kneepjes van de eeuwige liefde van hem te leren.

door

Michaël Bellon

Vind een houvast

Het eerste wat mensen zouden moeten doen is een stabiele houvast vinden in het leven. Iets waar ze op kunnen varen in stormige tijden met veel problemen en onzekerheden. Voor mij is geloof zo’n houvast. Ik vind stabiliteit bij de tien geboden. Welke godsdienst je ook aanhangt, hou er aan vast. Want in tijden waarin zoveel andere dingen op losse schroeven komen te staan dat je er door de sterke getijdengolven door weggespoeld dreigt te worden, is een godsdienst iets onveranderlijks.

Wees eerlijk met elkaar

Als twee mensen een relatie hebben en niet eerlijk zijn met elkaar, dan zal die relatie niet werken. Ik kan het zeggen na 54 jaar met dezelfde vrouw: je moet eerlijk zijn met elkaar.

Hou vol en doe je best

In alles wat je doet, of het nu je liefdesleven of je werk betreft: doe alles altijd zo goed mogelijk. Als je je werk op de best mogelijke manier doet, dan heb je ook de meeste kans dat er andere opdrachten en mogelijkheden zullen volgen.

Toon medeleven

Liefde is duurzaam en wordt sterker als je medeleven en interesse in elkaars gevoelsleven toont.

Zeg geen kwetsende dingen

Achteraf kan je altijd nog “sorry” zeggen – en dat moet je ook doen – maar eens je iemand iets kwetsend hebt gezegd, kan je het niet echt meer terugnemen en ongedaan maken. Wees dus heel voorzichtig met wat je zegt tegen degenen die je liefhebt.

Lee Fields speelt op 13 februari om 19.30 in de Botanique, www.botanique.be, Sentimental fool is uit bij Daptone Records

A POETIC AND PASSIONATE CHOREOGRAPHY ABOUT HUMANITY

Fanny Guéret - RTBF

De vzw Warlandis met 90 kamers, 3 kamers kortverblijf, 19 assistentiewoningen en een lokaal dienstencentrum gaat over tot aanwerving van (m/v/x):

Ergotherapeuten

Verpleegkundigen dag

Zorgkundigen

De volledige functiebeschrijving kan je via e-mail bekomen.

Aanbod: • goede arbeids- en loonsvoorwaarden • dynamische omgeving met fijne collega’s.

Interesse in een boeiende job bij een modern woonzorgcentrum in de regio Jette (nabij Brussel)? Aarzel niet en stuur snel jouw cv en motivatiebrief naar vzw Warlandis, Odon Warlandlaan 209, 1090 Jette of stuur een e-mail naar personeel@warlandis.be

Tips en tricks voor je carrière? Lees het op

regiotalent.be/carrieretips

DB780502B3

PROJECTLEIDER OPENBAARDOMEIN (DESKUNDIGE) CLUSTERRUIMTE

Aanlegwervingsreservevan2jaar•voltijdsofdeeltijds• contractueel•B1-B3

Alsdeskundige(coördinator)binnenhetteamInfrastructuurdraagjebij aaneenefficiënteneffectiefgebruikvandegemeentelijkemiddelen conformdewettelijkebepalingenenafspraken.Daarbijgarandeerje eenvlottewerkingvandeorganisatie.Jewerktinteamverbandenzorgt ervoordatiedereentoegangheefttotdeinformatiedienoodzakelijkis omzijntaakoptimaaltekunnenrealiseren.Jeverzorgtdecommunicatiestroomnaardeburgerenanderebelanghebbenden.

Jebeschiktoverofweleenbachelordiploma,ofweleendiplomavan hethogeronderwijsvanééncyclusofdaarmeegelijkgesteldonderwijs. Jebentinteger,respecteertdeontologischeprincipesenbrengtdiein depraktijk.

Jewerktrespectvolenconstructiefsamen. Jedraagtdewaardenennormenvanhetgeïntegreerdebestuuruitin jedagelijksewerk.

Jehandeltinhetbelangvanhetlokaalbestuurenzijninwoners. Jestimuleertdesamenwerkingbinnenjeentiteit,werkgroepenof projectgroepenenneemtverantwoordelijkheidvoorjewerk.

Jereageertvriendelijk,adequaatencorrectopvragenvanbelanghebbenden.

Wijbiedeneen voltijdseofdeeltijdsecontractuelebetrekkingvooronbepaalde duur,eenbasisweddevan min.2.883,19eurobruto (voltijdsetewerkstelling)en talvan extralegalevoordelen

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefmetrecentcven eenkopievanjouwdiplomatenlaatsteop woensdag8februari2023om12uur:

E-MAIL: vacatures@kampenhout.be

POST: collegevanburgemeesterenschepenen, Gemeentehuisstraat16,1910Kampenhout

PERSOONLIJKEAFGIFTE: teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

vacatures@kampenhout.be

www.kampenhout.be/vacatures

VERPLEEGKUNDIGE CLUSTERZORG

Onbepaaldeduur•voltijdsofdeeltijds•contractueel• IFICCat.14/14b

AlsverpleegkundigeindeclusterZorgstaje,samenmetjouwcollega’s, invoordeondersteuningvandebegeleiding,dezorgenhetcomfort vandebewonersinwoonzorgcentrumMolenstee.Datdoejevanuit eenwarme,menselijkekijkopdezorgvoorouderen.Jehelptonze bewonerszodatzijzichmentaalenfysiekgoedvoeleninhetwoonzorgcentrumenhoudtdaarbijrekeningmetdenodigehygiëneenprivacy.

Jebeschiktovereenattestalsverpleegkundige(visumverpleegkundige).

Jebeschiktovereendiplomavoorhogerberoepsonderwijs(hbo) ZiekenhuisverpleegkundeofeenprofessionelebachelorVerpleegkundige. Jebentklantvriendelijkenvoertjewerknauwgezetenresultaatgerichtuit.

Jebentleergierigenpunctueelenbeschiktovereengrote verantwoordelijkheidszin.

JehebteengoedekennisvanhetNederlands,opgelegddoordewetten ophetgebruikdertaleninbestuurszaken. Jeslaagtvoordeselectieprocedure.

Wijbiedeneen voltijdseofdeeltijdsecontractuelebetrekkingvooronbepaalde duur,eenbasisweddevan min.3.122,55euro (IFICCat.14)/min.2.887,02euro (IFICCat.14b)brutopermaand(indienergeenanciënniteitovergenomen wordt)entalvan extralegalevoordelen.

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefmetrecentcven eenkopievanjouwdiplomatenlaatsteop woensdag1februari2023om12uur:

VIAE-MAIL: vacatures@kampenhout.be

PERPOST: t.a.v.hetvastbureau, Dorpsstraat9,1910Kampenhout

VIAPERSOONLIJKEAFGIFTE: teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

Aanlegwervingsreservevan2jaar•voltijdsofdeeltijds• contractueel•C1-C3

AlsadministratiefmedewerkervanclusterRuimtestajeinvoordeadministratieveondersteuningvanhetteambijlopendedossiers.Jebereidt informatieveengoedtekeurenagendapuntenendossiersvoorhetcollege vanburgemeesterenschepenenvoor.Jeinformeertenverwijstdiverse actorenopeenoptimalemanierdoor.Jezorgtervoordatiedereentoegang heefttotdeinformatiedienoodzakelijkisomzijntaakoptimaaltekunnen realiserenenverzorgtdecommunicatiestroomnaardeburgerenandere belanghebbenden.

Jebeschiktovereendiplomasecundair(ofdaarmeegelijkgesteld)onderwijs. Jehebtrelevantekennisenbentvertrouwdmetdeinhoudvanhetdecreet lokaalbestuur.

Jehebteengoedzichtopdewerkingenbredecontextvaneenlokaalbestuur. Jebeschiktoversterkeadministratieveenorganisatorischekwaliteiten. Jebeschiktoverdevaardighedenommeteencomputerendemoderne communicatiemiddelen,zoalsinternetene-mail,tewerken.

Jekentdeproceduresdiegevolgdmoetenwordenenpastdiekennisin deeigenwerkomgevingtoe.

Jehebtbasiskennisvandewerkmiddelenen-methodiekenomeenopdracht toteengoedeindetebrengen.

Wijbiedeneen voltijdseofdeeltijdsecontractuelebetrekkingvooronbepaalde duur,eenbasisweddevan min.2.258,22eurobruto (voltijdsetewerkstelling)en talvan extralegalevoordelen

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefmetrecentcven eenkopievanjouwdiplomatenlaatsteop woensdag8februari2023om12uur:

E-MAIL: vacatures@kampenhout.be

POST: collegevanburgemeesterenschepenen, Gemeentehuisstraat16,1910Kampenhout

PERSOONLIJKEAFGIFTE: teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

016659935

Interrand is de afvalintercommunale die instaat voor de afvalinzameling aan huis en baat de recyclageparken uit van Hoeilaart, Overijse en Tervuren. Bij Interrand ligt de nadruk op maximaal vermijden en recycleren van afval om zo veel als mogelijk afval te voorkomen.

Voor versterking van het team zoekt Interrand een:

Deskundige projectmanagement en boekhouding

Jouw taken

- Als deskundige projectmanagement:

W initieer en volg je diverse projecten op (bv: diftar, sluikstort, textiel, asbest,…);

W ondersteun je de directie met het opvolgen van subsidiedossiers omtrent diverse, afvalgerelateerde onderwerpen zoals bvb. afvalbeheer, recyclageparken, …;

W volg je audits op.

- Als deskundige boekhouding sta je in voor de opvolging van de dagelijkse boekhouding (opleiding wordt voorzien).

W Je staat in voor het inboeken van de facturen.

W Opmaken en opvolgen van uitgaande facturen.

W Je verwerkt de bankverrichtingen.

Jouw profiel

- Je beschikt over een bachelordiploma of een diploma hoger onderwijs van één cyclus of daarmee gelijkgesteld onderwijs

- Je hebt affiniteit met cijfers en je hebt een analytisch inzicht.

- Kennis van boekhouding is geen voorwaarde maar is wel een pluspunt (een opleiding wordt voorzien).

Upkot zoekt coach.

- Je werkt gestructureerd en nauwkeurig.

- Je bent Nederlandstalig en vertrouwd met werken op een pc (Outlook, Excel, Word).

- Interrand staat open zowel voor veelbelovende starters als voor ervaren routiniers.

Ons aanbod

- Contractuele tewerkstelling: je krijgt een contract van 6 maanden. Na deze 6 maanden krijg je, na gunstige evaluatie, een contract onbepaalde duur aangeboden.

- Een verloning in salarisschaal B1-B3: het bruto geïndexeerd maandsalaris bedraagt minimum € 2.883,19 (B1 - 0 jaar anciënniteit) en maximum € 4.858,09 (B3- 23 jaar anciënniteit).

- Nuttige werkervaring kan in aanmerking worden genomen.

- Bijkomende extralegale voordelen zoals maaltijdcheques, fietsvergoeding, gratis woon-werkverkeer met het openbaar vervoer, hospitalisatieverzekering (na 6 maanden), groepsverzekering, GSD-V voordelen en ecocheques.

- Een gunstige werk- en vakantieregeling.

- Een job met veel afwisseling in een maatschappelijk relevante en uitdagende omgeving.

- Bovenop de stabiele werkomgeving kom je terecht in een kleine organisatie met een goede, positieve en familiale werksfeer.

Interesse?

Mail je motivatiebrief en uitgebreid cv ten laatste op 28 februari 2023 naar info@interrand.be Bij een overtal van kandidaten kan een preselectie plaatsvinden op basis van motivatiebrief en cv.

Meer jobs op jouw maat? Laad je CV op!

regiotalent.be

Op

Wij zoeken voor de dienst Facilitair Beheer en de dienst thuiszorg:

Poetsmedewerker

gebouwen

Jij zorgt voor alle onderhoudstaken met betrekking tot de netheid, de gezondheid en de veiligheid van de gemeentelijke lokalen en werkplaatsen.

Poetsmedewerker

Thuiszorg

Je staat in voor het onderhoud van de leefruimten van de cliënt en zorgt ervoor dat je hun woning spik en span kan achterlaten.

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 60 of via personeelsdienst@overijse.be.

Meer info?

Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs. Solliciteren voor beide vacatures kan tot en met 21 februari 2023.

www.overijse.be/jobs

DB779976A3

“Ben jij een freak als het om orde en netheid gaat? Kom dan ons team versterken!”

MYRIAM, POETMEDEWERKER