BRUZZ - editie 1827 (11-01-2023)

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Bouke Schut

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Sophie Soukias, Kevin Van den Panhuyzen, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Andy Furniere, Nena Langloh, Jasmijn Post, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

Kristof Pitteurs,

FR Souhaitons-nous le meilleur pour la nouvelle année, cher.e.s lecteur.rice.s, et tentons de tenir nos bonnes résolutions. De notre côté, en 2023, nous voulons continuer à vous offrir des actualités et des histoires fortes depuis la capitale. Comme l’article à propos de Smartmove que vous trouverez dans ce magazine. Smartmove est l’application qui permettra de mettre en place le péage intelligent à Bruxelles, si jamais la Région bruxelloise veut – ou va – l’implémenter. Notre journaliste Steven Van Garsse a pu tester l’appli et a constaté qu’il s’agissait de bien plus qu’un simple péage kilométrique : Smartmove a aussi pour but de faire réfléchir l’utilisateur sur sa façon de se déplacer en ville et lui indique des alternatives. Entretemps, le déploiement du projet a été mis au réfrigérateur, car au niveau politique, le sujet est trop délicat. Encore plus après les nombreuses protestations contre le plan Good Move, le nouveau plan de mobilité bruxellois. Selon les experts, Smartmove sera remis sur la table lorsque la situation financière ou le problème de mobilité de la Région l’exigera. Mais comment faire en sorte que les Bruxellois soient prêts à l’adopter ? Voilà une question à laquelle l’on réfléchit d’ores et déjà.

Smart

Laten we elkaar bij het begin van dit nieuwe jaar maar het beste wensen, beste lezer, en laten we nog even vasthouden aan onze goede voornemens die we allemaal hebben gemaakt. Wij van onze kant willen in 2023 opnieuw uitpakken met straffe nieuws- en achtergrondverhalen uit de hoofdstad. Zoals het verhaal over Smartmove bijvoorbeeld dat u in dit magazine kan lezen. Smartmove is de app die de slimme kilometerheffing moet mogelijk maken. Die wil – of zal? – het Brussels Gewest ooit invoeren. BRUZZ-reporter Steven Van Garsse kon de app testen en stelde vast dat het meer is dan een kilometerheffing: Smartmove doet de gebruiker ook nadenken over de manier waarop hij zich verplaatst in de stad en wijst de weg naar alternatieven. Ondertussen is de uitrol van het project in de koelkast beland. Politiek ligt een slimme kilometerheffing te gevoelig. Nog meer trouwens na het protest tegen Good Move, het nieuwe mobiliteitsplan. Dat Smartmove ooit uit de koelkast wordt gehaald als de financiële toestand en/of het mobiliteitsprobleem van het gewest daarom vragen, is volgens specialisten zo goed als zeker. Maar hoe de Brusselaar zover krijgen dat hij meestapt in dit verhaal, dat is een vraag waarover ook zij zich nu al het hoofd breken.

EN As we enter another new year, let us all, dear readers, hope for the best for each other and let us all stick to the good intentions we have made, at least for a while. We, for our part, also intent to fill 2023 with great news and background stories from the capital. Like the story about Smartmove, which you can read about in this magazine. Smartmove is the app for the smart mileage charge which the Brussels region wants to, or will, introduce at some point. Over the past few weeks, BRUZZ reporter Steven Van Garsse has been able to test the app and found that it is more than just a mileage charge: Smartmove also makes users think about the way they travel in the city, pointing the way to alternatives.

Meanwhile, the project’s rollout has been put on hold since smart mileage charging is too politically sensitive and made even more so by the protests around Good Move, the new mobility plan. According to specialists, it is pretty much a given that Smartmove will be pulled out of the fridge one day (once the region’s financial situation and/or mobility problem demand it). The question of how to get the citizens of Brussels to go along with this gives them headaches already.

“Politiek ligt een slimme kilometerheffing gevoelig”

hoofdredacteur

‘Zes of meer blauwe burgemeesters, dat kan’

De gemeenten, die moeten niet per se blijven bestaan. En de MR, die vormt de laatste dam tegen extreemrechts in Franstalig België, en vermijdt zo een Vlaams scenario. Georges-Louis Bouchez mag dan nationaal voorzitter van de MR zijn, hij kent Brussel goed én heeft er zijn zinnen op gezet. “We hebben een heroveringsstrategie.”

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

We hebben met de hypervoorzitter van de MR afgesproken op de oude mijnsite van Bois du Cazier, de plek waar ooit 262 mijnwerkers het leven lieten bij de grootste mijnramp in de Belgische geschiedenis. Bouchez trapt er een nieuwjaarsronde af langs alle provincies, die donderdag ook Brussel aandoet. De afspraak is om 14 uur en rond 15 uur kunnen we de voorzitter eindelijk overhalen om te stoppen met handjes schudden. Om maar te zeggen: met de populariteit bij de eigen achterban zit het wel snor. En als het aan de voorzitter ligt, bezwijken straks ook de Brusselse kiezers. “Wij zijn niet de partij van de rijken, maar van de mensen die willen werken.”

U hakt vaak in op de PS, die u voor de armoede en stilstand in Brussel verant-

woordelijk maakt. Hoe zou de MR het tij dan willen keren?

GEORGES-LOUIS BOUCHEZ: Vooral met maatregelen rond tewerkstelling en de opleidingen die daarbij komen kijken. Het probleem in Brussel is niet dat er veel nationaliteiten leven, om even naar de uitspraken van Conner Rousseau te verwijzen, maar dat er een concentratie van werkloosheid is. Het probleem in Molenbeek is dat jongeren vinden dat je beter van drugstrafiek leeft dan van werk. En het cliëntelisme is er ook erg sterk.

De meeste werklozen hebben niets met drugstrafiek te maken.

BOUCHEZ: Sommige jongeren wel. En men denkt dat je hen kan helpen door buurthuizen, rolmodellen en vzw’s te financieren. Maar dat is de oplossing niet. Dat geld moet

naar opleiding gaan, naar activering op de arbeidsmarkt, naar individuele begeleiding van werkzoekenden.

Dat is er al. Er is Youth Guarantee, het jongerenbanenplan dat elke jongere een baan, opleiding of stage belooft binnen de zes maanden.

BOUCHEZ: Dat zijn plekken in vzw’s, op het gemeentehuis of een administratie, des gadgets. Het probleem van Brussel is vandaag dat het Gewest bestuurd wordt door mensen die geen enkel idee hebben van wat economie eigenlijk inhoudt. Kijk naar de Ecolo-fractie in het parlement. Dat zijn bijna allemaal mensen uit het verenigingsleven of de openbare dienst. Die weten niet wat het is om btw te betalen, ze hebben een te nauwe blik op de wereld. Het idee dat privéwerkgelegenheid rijkdom

Het gesprek. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez

•

•

•

•

•

•

•

•

Het gesprek. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez

genereert, die vervolgens kan verdeeld worden in de maatschappij, is verdwenen. De Gewestregering wil een voorverkooprecht voor huizen, ze beconcurreert de privésector soms, onder meer rond deelmobiliteit.

Waar wil de MR nog een koerswijziging?

BOUCHEZ: Er is ook een probleem met de politieke controle op een hele reeks structuren. Als je vandaag minister van Werk bent, sluit je een beheersovereenkomst af met Actiris, waarna die organisatie gewoon zelf beslist. Iedereen weet dat de baas van Actiris daardoor belangrijker is dan de minister van Werk. Er wordt hier ook maar met subsidies gestrooid, bijvoorbeeld voor jeugdhuizen. Dat is pure vriendjespolitiek, zonder enige vorm van evaluatie. In werkelijkheid is het een manier om kiezers aan zich te binden. De Brusselse politiek heeft geen respect voor de buitenlandse gemeenschappen in Brussel, die worden vooral als kiesvee beschouwd.

De complexiteit zit ook ingebakken in de structuur met negentien gemeenten. Moeten die op de schop?

BOUCHEZ: Sint-Joost is een gemeente van goed een vierkante kilometer. Dan moet je toch vragen stellen? We hebben veel meer coherentie nodig. Stedenbouw, mobiliteit, economie … dat moet allemaal uniformer. Je hebt nog een nabijheidsniveau nodig, maar moet dat een gemeente zijn, districten of eerder een arrondissement naar Frans model?

De MR zit bijna twintig jaar in de oppositie in Brussel. Waarom zou dat nu plots veranderen?

BOUCHEZ: Het verschil is dat we de voorbije drie tot vier jaar een echte strategie hebben ontwikkeld om Brussel te heroveren. We doen dat zowel op inhoudelijk vlak – in mijn speech daarnet ben ik lang op Brussel ingegaan – als op het terrein. Daarnaast

speelt ook onze alliantie met de Open VLD, die ons incontournable moet maken in Brussel. De Open VLD van Guy Vanhengel was een socialistische partij. Vanhengel stond zelfs op de lijst van Rudi Vervoort in Evere. Die tijd is voorbij.

Brussel is een stad van migranten, dat zie je veel minder op de liberale lijst dan op andere. Ook dat is toch een obstakel?

BOUCHEZ: Het programma, onze waarden, die veranderen we niet. Aan de neutraliteit van de staat wordt niet geraakt. Tegelijk klopt het dat we ons te weinig open hebben getoond en onze lijsten de bevolking niet genoeg vertegenwoordigden. Maar we gaan geen mensen halen, enkel omdat ze tot een gemeenschap behoren, zoals de PS, Ecolo of Les Engagés. Mensen als Hadja Lahbib of Bertin Mampaka komen voor ons programma.

Een ander obstakel is dat de MR vooral als een partij van de rijken wordt gezien in een gewest waar de armoede eerder toeneemt.

BOUCHEZ: We zijn niet de partij van de rijken, maar van de mensen die werken of willen werken. Het klopt dat Brussel sociologisch verandert, maar u moet ook eens kijken hoe de sociologie op onze congressen verandert. De MR stelt zich steeds meer open voor de volksklasse. De reden daarvoor is eenvoudig: ik kom zelf uit Bergen en heb zo’n volkse achtergrond.

Uw boezemvriend David Leisterh heeft al gezegd dat hij kandidaat minister-president is. Zal hij de lijst trekken bij de gewestverkiezingen? Leisterh had circa 2.000 stemmen bij de vorige verkiezingen, Alexia Bertrand 6.000.

BOUCHEZ: Daar kan ik nu nog niets over zeggen. De sterkte van de MR in Brussel is vooral het collectief en de lijsttrekker zal de persoon zijn die dat collectief het verst brengt.

Wanneer zullen de gewestverkiezingen een succes zijn voor u?

BOUCHEZ: Goeie vraag. (Denkt even na) Een heel groot succes als we de eerste partij worden, een goed resultaat als we tweede worden. We moeten in elk geval boven de twintig procent raken.

En voor de gemeenteraadsverkiezingen in de herfst? De MR verloor vorige keer vier van zijn zes burgemeesterssjerpen: Elsene, Koekelberg, Ganshoren en Molenbeek.

BOUCHEZ: We hebben het potentieel om opnieuw zes of zelfs meer burgemeesters te hebben. De beide Woluwes zijn gemeenten die sociologisch van ons zouden moeten zijn. In Schaarbeek kunnen we iets bewegen met Hadja Lahbib. Overal waar Défi of Les Engagés vandaag nog regeert, liggen er kansen voor ons. Zelfs Brussel-Stad kan interessant worden. Als Philippe Close minister-president zou worden, staat er niet meteen een opvolger klaar bij de PS, terwijl wij David Weytsman hebben.

“De Brusselse politiek heeft geen respect voor de buitenlandse gemeenschappen, die worden als kiesvee beschouwd”

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft een plan voor Brussel, met focus op tewerkstelling: “Het geld moet niet naar buurthuizen gaan, wel naar opleiding, activering op de arbeidsmarkt, individuele begeleiding van werkzoekenden.”

Met Alexia Bertrand verliest u een topvrouw in Brussel aan de Open VLD. Betreurt u die episode, want ze zette die stap deels uit onvrede met uw manier van doen?

BOUCHEZ: Ik heb nooit spijt in de politiek. En hebben we haar wel verloren? Ze blijft lid en ik heb nu vier MR-ministers. Dat ik Hadja Lahbib koos als minister van Buitenlandse Zaken was niet zozeer een persoonlijke keuze, maar ook een symbool, een signaal.

Welk symbool?

BOUCHEZ: Hadja Lahbib toont dat je ook uit een andere wereld naar de MR kan komen. Ze heeft een ongelofelijk parcours afgelegd. Haar vader kwam hier als mijnwerker aan en zij wordt minister van Buitenlandse Zaken. De boodschap is dat alles mogelijk is, wat ook je afkomst, godsdienst of thuisomstandigheden zijn. Als je maar werkt en de regels respecteert.

Extreemrechts heeft bijna geen gewicht in het Franstalige politieke landschap. Stuurt

u uw partij daarom meer naar rechts?

BOUCHEZ: Alle keuzes die ik maak zijn uit overtuiging. Maar als die overtuiging overeenkomt met een strategische kans, dan grijp ik ze inderdaad. In Brussel hebben

partijtjes als Parti Populaire, de Lijst Destexhe en La Droite samen zo’n zes procent gehaald. Bij de verkiezingen haalden we 16 procent en nu staan we in de peilingen op 22 procent. Dat zouden weleens die zes procent kunnen zijn, niet? De fout in Vlaanderen was net dat men daar een opening aan de rechterzijde heeft gelaten.

U fulmineerde tegen de hoofddoek van Ihsane Haouach, die regeringscommissaris bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen zou worden. En u viel de boerkini aan, terwijl die amper te zien is in Brussel. Dat voelt aan als een hondenfluitje: een manier om antimigratiekiezers te lokken met een boodschap die zich letterlijk genomen niet tegen migranten keert.

BOUCHEZ: Ik praat amper over migratie. Die voorbeelden gaan over iets anders: de neutraliteit van de staat.

Die boerkini heeft niets met neutraliteit van de staat te maken.

BOUCHEZ: Neen, maar die is een gevaar in een zwembad, net zoals zwemshorts. Feit is dat wie naar een ander land trekt zich voor een stuk moet integreren en assimileren. Ik ben echt bang voor een oprukkend communautarisme. Als er geen democraten opstaan die reageren, blijft er onvrede binnen de bevolking en zo creëer je extreemrechts. Ik (verbetert zich), wij van de MR zijn de laatste dam tegen extreemrechts. Het drama van Vlaanderen is dat de traditionele democratische partijen lang niet wilden praten over de neutraliteit van de staat, migratie en veiligheid. Zo hebben ze meegewerkt aan het succes van N-VA en Vlaams Belang.

«

SIX BOURGMESTRES BLEUS OU PLUS, C’EST POSSIBLE »

FR Les communes ne doivent pas nécessairement perdurer. Quant au MR, il forme le dernier bastion contre l’extrême droite en Belgique francophone, évitant ainsi un scénario flamand. Georges-Louis Bouchez a beau être le président national du MR, il connaît bien Bruxelles et a jeté son dévolu sur elle. « Nous avons une stratégie de reconquête. » Ce jeudi, le MR se réunit à Bruxelles pour ses vœux du Nouvel An. Le président, très confiant, voit son parti y progresser en 2024. Le MR premier, avec 6 ou 7 bourgmestres bleus à la place de 2, c’est possible, selon lui.

‘SIX BLUE MAYORS, OR MORE: IT’S WITHIN REACH’

EN There is no real need to keep the municipalities, and MR is the last dam against the far-right in French-speaking Belgium thus avoiding a Flemish scenario. Georges-Louis Bouchez may be national chairman of the MR, but he knows Brussels well and has his sights set on it. “We have a strategy for victory,” he says.

This Thursday, the MR is gathering in Brussels for its New Year’s event. The chairman is already brimming with confidence and is convinced that his party will do well in 2024. Becoming the largest party would be a great result, coming second a good one. Six or seven blue mayors instead of the current two, that would be perfect.”

In beeld. Saskia Vanderstichele

Flaneren

Het is druk in de stad en dat merken ook de handelaars. De eerste koopjesweek begint volgens hen positief en correct. Dat hopen ze terecht, want na twee moeilijke jaren is alle extra cashflow welkom. De kortingen lopen bij sommigen al op tot vijftig of zeventig procent om de grote overschotten de deur uit te krijgen. Aan het volk zal het niet liggen, maar erg veel winkelzakjes hebben de shoppers nog niet vast. Misschien leiden crisistijden dan toch tot wat terughoudendheid. Al is thuiszitten duidelijk niet het antwoord. Flaneren lijkt helemaal terug. EC

In de kijker.

Een kleiner Autosalon in een krimpende markt

Zaterdag gaat de honderdste editie van het Autosalon van start, na twee jaar afwezigheid door de coronapandemie. Het moet een feestelijke editie worden, alhoewel 2022 een rampjaar was voor de auto-industrie in België.

door Kevin Van den Panhuyzen

Het Autosalon keert terug naar de Heizel, maar wel in kleinere vorm dan de vorige edities. De autobeurs palmt nog maar zes in plaats van tien Heizelpaleizen in. Organisator Febiac verwacht dan ook minder bezoekers dan anders. “Wij doen het met minder oppervlakte, omdat er gelijktijdig nog twee andere beurzen lopen. We kunnen niet meer volk ontvangen,” zegt Gabriel Goddoy, communicatiedirecteur van de sectorfederatie. “Het wordt een compactere editie, maar met veel beleving. Na twee jaar pandemie is er bij onze leden veel interesse in een autosalon. Op deze editie zal 95 procent van de markt aanwezig zijn.”

Bij de meer dan vijftig aanwezige constructeurs ligt de nadruk steeds meer op elektrisch rijden. “Ongeveer de helft van de tentoongestelde modellen beschikt over een of andere vorm van elektrische motor,” zegt Goddoy.

Het aantal nieuwe elektrische auto’s is vorig jaar fors gestegen, maar het zijn vooral bedrijven die de weg naar de doorgaans veel duurdere elektrische modellen vinden. Particulieren kiezen meer voor zelfopladende hybride modellen. Die voertuigen zijn niet afhankelijk van de openbare laadinfrastructuur. Die schiet volgens Febiac vooral in Brussel tekort. Vandaag zijn er iets meer dan 2.300 publieke laadpunten in Brussel. Dat moeten er volgens een plan van de Brusselse regering 22.000 worden tegen 2035, dan mogen voertuigen met verbrandingsmotoren niet meer in Brussel rondrijden. “Dat staat absoluut niet in verhouding met de elektrificatie van de vloot. Als we dat plan zien, geeft het ons dat de indruk dat de regering de auto niet meer wil in Brussel.”

Voor de elektrische auto was 2022 een goed jaar, maar voor de Belgische auto-indus-

trie in het algemeen was het een rampjaar. Met maar 366.000 nieuwe wagens, een daling voor het derde jaar op rij, zakte de Belgische autoverkoop naar het laagste peil sinds 1995. “Door de pandemie was er een gebrek aan halfgeleiders en andere onderdelen, dat leidde tot problemen met de productie en leveringen,” verklaart Goddoy. Wel steeg het aantal nieuwe inschrijvingen opnieuw in het laatste trimester. “De logistieke problemen zijn opgelost. We verwachten dat 2023 een goed jaar zal worden, beter dan 2022.”

Fietsers tellen

Toch is het zo dat het aantal inschrijvingen van nieuwe personenwagens in Brussel al iets langer een dalende trend kent. In 2015 waren er 82.000 nieuw ingeschreven auto’s in

In het nieuws omdat Het Autosalon gaat zaterdag van start, de eerste editie sinds 2020

Over welk dossier gaat het? De voorbije jaren waren niet goed voor de autoverkoop, vooral in Brussel is er een dalende tendens

© PHOTONEWS

Brussel, in 2021 ging het nog om 50.000. Febiac houdt er rekening mee dat het wagenpark in heel het land – het gaat om ongeveer zes miljoen auto’s, waarvan minder dan een half miljoen in Brussel – tegen 2030 weleens lichtjes zou kunnen krimpen.

Tegelijkertijd zitten andere vervoersmodi dan de privéwagen in de lift. Deelautobedrijf Cambio blijft groeien en het aantal fietsers stijgt jaar na jaar. In 2021 registreerden de fietstelpalen in het gewest twintig procent meer fietsers dan het jaar voordien. Ook in 2022 reden beduidend meer fietsers langs de telpalen. “Dat is goed, maar al bij al blijft het aandeel verplaatsingen met de fiets relatief beperkt in Brussel, al komt men van ver,” licht professor en mobiliteitsexpert Dirk Lauwers (UGent/UAntwerpen) toe. “Er is wel een steeds grotere groep mensen die alternatieven voor de auto wil bekijken.” Dat D’Ieteren, de invoerder van de Volkswagen­merken, dit jaar een grote Elsense autoshowroom omtoverde tot een fietswinkel onder de merknaam Lucien is misschien wel tekenend. Daar worden opvallend veel longtails verkocht, fietsen waarmee je twee tot drie kinderen kan vervoeren. D’Ieteren stelt trouwens enkele fietsen tentoon op het Autosalon.

Good Move

“We zien wel tendensen die wijzen op een modale verschuiving, maar de strijd om wie welke plek krijgt in de openbare ruimte is allesbehalve gestreden,” oordeelt Lauwers. Dat toont bijvoorbeeld het verzet tegen Good Move in onder meer Schaarbeek en Anderlecht aan. Met circulatieplannen en minder parkeerplaatsen moet het gewestelijke mobiliteitsplan autogebruik ontmoedigen. “De ene straat na de andere wordt afgesloten. Die initiatieven geven de indruk dat men van de stad het platteland wil maken,” meent Gabriel Goddoy van Febiac.

“Naarmate er minder faciliteiten zijn voor de auto wordt het minder vanzelfsprekend en minder aantrekkelijk om de auto te gebruiken,” verdedigt professor Lauwers de filosofie achter Good Move. Het protest tegen dat plan toont volgens hem wel aan dat het belang van de auto niet onderschat mag worden. “Alhoewel het autobezit in Brussel laag is (een op de twee Brusselse gezinnen bezit geen wagen, red.), is er zeker nog een groep mensen die de auto belangrijk vindt. Daar mogen wij ons niet op miskijken. Als Brussel van autostad naar fietsers­ en voetgangersstad vervelt, zal dat nog een pijnlijk en moeilijk proces worden.”

Kort gesprek. Stijn Van Den Abeele

‘Onlangs waren er zelfs niet genoeg matrassen voor alle gedetineerden’

Een paradijs voor gedetineerden was de gevangenis van Sint-Gillis nooit. Maar vandaag is de situatie extra nijpend, ziet Stijn Van Den Abeele, regiovoorzitter van de vakbond VSOA gevangenissen.

Wat is vandaag het probleem in Sint-Gillis?

Er is gewoon te weinig personeel. Een deel van de gevangenen (ruim honderd mensen, red.) is naar de nieuwe gevangenis van Haren verhuisd, mét een deel van het personeel dat we nu missen. Die situatie komt boven op het feit dat er een aantal mensen kon muteren naar een andere gevangenis waar ze wilden werken. Ten slotte zijn enkele andere collega’s thuis omdat ze ziek zijn of een werkongeval hadden.

Het gaat om tientallen cipiers. Zijn die echt ziek of ontevreden ziek?

Ik ben geen dokter. Maar als mensen al vier jaar om een overplaatsing vragen en dan nu de huidige prijzen van de diesel erbovenop krijgen voor hun werktraject, kan ik begrijpen dat ze al eens thuis blijven en zo besparen.

Wat is de impact op de gevangenen?

Veiligheid gaat voor alles, dus worden er vaak activiteiten geschrapt, ze kunnen bijvoorbeeld geen bezoek krijgen, de bib komt niet meer rond of de lessen vallen weg. De wandelingen, die normaal twee uur duren, kunnen er ook aan geloven.

Stel je voor dat je 24 uur per dag in een kleine cel zit met één of twee mensen voor wie je niet gekozen hebt. Dat leidt allemaal tot stress. Toen ik er onlangs was, waren alle activiteiten geschrapt

en werd er flink op de deuren gestampt. Er is ook geen systeem wanneer wat wordt afgeschaft, de gedetineerden weten niet wat wanneer geschrapt zal worden. Als je het vooraf weet, kan je je er nog wat op instellen.

Welke oplossing moet er komen? Sint­Gillis moet van het label arresthuis (voor mensen in voorarrest, red.) af. Dat statuut zorgt ervoor dat niemand kan geweigerd worden, terwijl een echte strafinrichting een vast maximumaantal gedetineerden heeft.

De gevangenis is gebouwd voor een vijfhonderdtal mensen, maar er zitten er vandaag ruim achthonderd. En voor de gedeeltelijke verhuizing naar Haren waren dat er zelfs ruim negenhonderd. Er waren zelfs geen matrassen genoeg om bij te leggen in de cellen! Op termijn moet Haren gedeeltelijk zo’n arresthuis worden. KH

“De gevangenis is gebouwd voor een vijfhonderdtal mensen, nu zitten er ruim achthonderd”

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

Sport. Boutique fitness boomt in Brussel

‘Iedereen kent elkaar, dat motiveert’

Boutique fitness kwam in 2020 uit het buitenland overgewaaid naar Brussel: sindsdien openden zes clubs de deuren. Tijdens intensieve groepslessen begeleiden personal trainers de leden. Door de hoge prijzen is het concept vooral bij de midden- en hogere klasse in trek. “Ik betaal 150 euro per maand, maar ik sport wel elke dag.”

door Nena Langloh foto’s Saskia Vanderstichele

Sport. Boutique fitness boomt in Brussel

Bij deze stand pomp je veertig seconden. Als het niet goed lukt, kun je je knieën op de grond houden. Na het geluidssignaal vertrek je naar de volgende stand.” In sneltempo legt El Foloma, hoofdtrainer en mede-eigenaar van F45 Brussel, de zestien oefeningen uit. Op drie schermen aan de muur beelden virtuele figuurtjes de oefeningen in een eindeloze lus uit.

Het is woensdagavond en dus staat cardio op het programma bij F45. Veertien leden, evenveel vrouwen als mannen, zijn naar de fitnessstudio in de Ravensteingalerij afgezakt om 45 minuten te zweten. De cardioworkouts volgen het principe van HIIT, of High Intensity Interval Training: veertig seconden een intensieve inspanning leveren, afgewisseld met twintig seconden

rust. Behalve pompen krijgen de leden ook roeien, squats, burpees en gewichten heffen voorgeschoteld.

Na de briefing kiest iedereen een plek uit en wordt de volumeknop voor de opzwepende muziek opengedraaid. Een pieptoon geeft het startschot en de hele training lang zal die blijven klinken om het begin en het einde van een set aan te geven. Een kale veertiger springt vastberaden en met volle concentratie over een rode horde. Niet alleen hij neemt de oefening bloedserieus, bij iedereen ligt de aandacht vanaf nu enkel nog op hun lichaam.

Spiegels heeft de club niet, want die zouden kunnen afleiden. Ze blijken niet nodig: naast Foloma houdt ook personal trainer en eigenaar Annelies Van de Walle een oogje in het zeil. Wie een verkeerde houding aanneemt bij een oefening,

corrigeren ze. Links achteraan trekt een vrouw in een rood T-shirt een sprintje. Van de Walle loopt energiek mee en moedigt haar aan.

Van ‘s morgens tot ‘s avonds

F45 is een van de zes boutiquefitnessclubs in Brussel. Die clubs hebben vaak een kleinere oppervlakte en bieden groepslessen aan waarbij coaches de leden begeleiden en waar alle lichaamsdelen aan bod komen. De lessen beginnen vroeg ’s ochtends en lopen tot laat in de avond, zodat leden flexibiliteit krijgen om sport in hun dag in te passen.

Sinds 2020 schieten de boutiquefitnessstudio’s als paddenstoelen uit de grond. Behalve F45 is er ook nog Squad op de Louizalaan, Envolve-Gym en AKV Move in Etterbeek, The Family Club in Schaarbeek en – de allereerste en populairste – Animo Studios in Elsene. Alle zes zijn ze nog geen drie jaar oud.

“Boutique fitness kent een enorme opmars,” bevestigt Eric Vandenabeele, algemeen directeur van de Belgische fitnessfederatie Fitness.be. “Mensen willen een kwaliteitsvollere benadering van fitness. Boutique fitness biedt hen een grote slaagkans op resultaten.” De coronacrisis heeft er volgens Vandenabeele ook iets mee te maken: “Toen is het besef gekomen dat een gezonde levensstijl cruciaal is voor een fysiek en mentaal welzijn.”

In de hoofdstad zijn de clubs relatief nieuw, in het buitenland bestaat het concept al langer. Zo is F45 een Australische keten, die wereldwijd in 65 landen vestigingen heeft. De studio in Brussel is de eerste in België. “Ik kwam voor het eerst in aanraking met F45 in Suzhou in China,” zegt eigenaar Annelies Van de Walle. Hoofdtrainer El Foloma was toen manager van de Chinese club en Van de Walle lid. De twee werden een koppel en verhuisden naar België. “We wilden hier een F45 openen omdat we in de studio in Suzhou behalve mooie vriendschappen ook levensveranderende resultaten hadden gezien.”

Squad op de Louizalaan is dan weer geïnspireerd op boutiqueclubs uit de Verenigde Staten. Oprichtster Elodie Michiels werkte vier jaar in de VS, waar ze het concept leerde kennen. “Ik was eigenlijk helemaal niet zo sportief, maar dankzij de boutiquefitnessstudio’s ben ik dat wel geworden,” zegt ze. “In België bestond het niet en ik wilde zoiets lanceren om mensen

Bij boutique fitness komen alle lichaamsdelen aan bod, en volgen coaches de leden van nabij op.

op een laagdrempelige en leuke manier aan het sporten te krijgen.”

Bij Animo Studios in Elsene klinkt een gelijkaardig verhaal: bezielers Antoine Derom en Alexandre de Vaucleroy studeerden in de VS, waar ze in de grote steden bijna om elke hoek een boutiquefitnessstudio vonden. Terug in België zagen ze dat het concept nog niet bestond, dus openden ze een eigen studio.

Trendy

Animo Studios ligt in de Vleurgatsesteenweg, op een steenworp van het bruisende Flageyplein. Alles aan de club straalt ‘trendy’ uit: op de vitrine prijkt het modieuze logo, de vloer is bekleed met lichtgrijze betonnen tegels en grote planten fleuren het strakke, bijna steriele, interieur op. De bakstenen muren zijn witgeverfd, in de receptie staan twee grote zuilen van beton en de buizenconstructie aan het plafond is blootgelegd.

We stappen op een woensdagavond binnen in de studio. Wat meteen opvalt, is dat het wemelt van de jongvolwassenen. Twee vrouwen van vermoedelijk niet ouder dan 28 melden zich aan bij de receptie. Met

hun modieuze kledij gaan ze bijna naadloos over in hun omgeving. De receptioniste controleert hun online­inschrijving en geeft hen een witte handdoek.

Aansluitend aan de receptie ligt de bar. Bezoekers kunnen er kiezen uit een uitgebreid assortiment van proteïneshakes, kokoswater, koffie en thee. De producten zijn van Belgische makelij en zonder suiker, vertelt Alex Sosa, de manager van de club. Aan een tafeltje tokkelt een jongeman op zijn Macbook. Door de boxen weergalmt ‘Sorry’ van Justin Bieber.

Begin 2020 zag deze studio het levenslicht. Na amper een maand moest de club

vanwege de coronacrisis anderhalf jaar sluiten. Leden vinden verliep door die crisis moeizaam, maar vandaag is de fitnessstudio zonder twijfel de populairste boutiquefitnessclub in Brussel.

Met zijn vierhonderd vierkante meter is de studio bovendien veruit de grootste. Waar F45 het doet met één sobere zaal met sportmatten op de grond, heeft Animo Studios behalve de receptie – annex bar –drie sportzalen. Iedere zaal richt zich op een van de drie trainingsprogramma’s die de studio aanbiedt: boven ligt de Train­zaal voor cardio met 30 plaatsen, achteraan beneden liggen de Move­zaal voor yoga en

Elkaar aanmoedigen en samen tot een resultaat komen: tijdens de lessen heerst er een familiale sfeer, high fives op het einde zijn verplicht.

“De meeste beginners hebben weinig ervaring met sport, maar dat is niet erg. De coaches leren de oefeningen aan”

Santo Galasso Cofounder Envolve-Gym

Sport. Boutique fitness boomt in Brussel

pilates voor 23 personen en de Ride-zaal voor indoor cycling met 45 hometrainers.

150 euro per maand

Aan al die kwaliteit die boutique fitness belooft, hangt een behoorlijk prijskaartje. De abonnementsprijzen in de Brusselse clubs schommelen tussen 150 en 200 euro per maand, voor tien beurten betaalt een lid doorgaans 170 à 200 euro. Die bedragen liggen bijna tien keer hoger dan bij een traditionele fitness als Basic-Fit of Jims. Daar zijn tarieven van 20 euro per maand eerder gangbaar.

Toch houdt dat mensen niet tegen om zich in te schrijven. Bij F45 ziet Van de Walle bijna dagelijks nieuwe leden. “Vorige week hadden we er op één dag zelfs tien,” zegt ze, en ook de 21 lessen raken bij Animo

Studios elke dag volzet. Volgens Sosa trekt de studio zo’n vier- tot vijfhonderd bezoekers per dag. Dat is na een half uur in de studio wel duidelijk: als dertig mensen een zaal verlaten, staat de volgende lading klaar Door dat grote succes opent Animo Studios binnenkort een tweede vestiging in Ukkel.

De boutiquefitnessclubs zijn trouwens niet vergelijkbaar met de traditionele, goedkopere centra. “Bij een traditionele fitness ligt de focus op individueel sporten,” zegt Marc Theeboom, professor Sportsociologie (VUB). “Boutique fitness gooit het over een andere boeg door in te zetten op een gemeenschapsgevoel. Op de websites zie je vaak woorden als ‘community’ terugkomen. Het is een wij-verhaal, geen ik-verhaal.”

Hoe dat zich in de lessen vertaalt? De trainers van F45 kennen naar eigen zeggen alle voornamen en de achtergrond van hun

leden. Tijdens de lessen heerst er een familiale sfeer, high fives op het einde zijn verplicht. ‘First timers’ bij Animo Studios krijgen een aparte briefing voor de les en de coaches nemen de tijd om na de les met de leden te spreken. “Juist daarom kunnen de trainers gericht werken aan de doelen van hun leden. Bovendien beleven ze het sporten samen en zijn leden daardoor gemotiveerd om regelmatig terug te komen,” zegt expert Theeboom. “Bij een traditionele fitness hangt veel af van zelfdiscipline.”

Voor Mario (24), student vertaler aan de ULB, is dat groepsgevoel de belangrijkste reden waarom hij drie keer per week naar F45 komt. “De prijzen zijn hoog, dat klopt, maar ik haal er alles uit omdat ik blijf gaan. Iedereen kent elkaar, dat motiveert,” zegt hij. “Bij een traditionele fitness heb je dat niet. Dan blijf je betalen voor iets dat je niet gebruikt.”

Marc

Professor sportsociologie

Françoise, een gespierde vrouw van 49, stapte over van Basic-Fit naar F45. “Ik kom hier al een jaar elke dag sporten,” zegt ze. “De coaches stippelen een training uit die heel het lichaam traint. Geen enkele les is dezelfde. Bij Basic-Fit deed ik altijd dezelfde bewegingen, dat verveelt snel.”

“Boutique fitness gooit het over een andere boeg dan gewone fitness door in te zetten op een gemeenschapsgevoel”

Theeboom

Annelies Van de Walle en El Foloma van F45. Ze leerden boutique fitness kennen in China.

Een kwaliteitsvol lesaanbod met gecertificeerde coaches is key bij boutique fitness. In Envolve-Gym doen de coaches vanaf januari een screeningtest op de leden, om eventuele zwakke schakels in het lichaam te signaleren. Of F45 gebruikt technologische snufjes: nieuwe leden krijgen bijvoorbeeld een bodyscan en een hartslagmeter voor tijdens de lessen.

Kwaliteit betekent voor Animo Studios en Squad ook luxe. Zo heeft Squad een samenwerking met luxecosmeticamerk Sisley en leden kunnen de producten gratis in de club gebruiken. “Het is onmogelijk om lagere prijzen te vragen voor de kwaliteit die we aanbieden,” zegt Michiels van Squad. Hetzelfde klinkt bij de andere studio’s.

“De hoge prijzen trekken natuurlijk een cliënteel van de middenklasse of hogere klasse aan,” zegt sportsocioloog Theeboom. Het gros van de klanten bij de Brusselse studio’s heeft dan ook een druk werkleven en de economische middelen om zulke hoge bedragen neer te leggen.

Democratisering

De leeftijden variëren dan weer van club tot club. Animo Studios richt zich op een jong profiel van 25- tot 35-jarigen, bij Squad ligt de leeftijd tussen 25 en 45. Envolve-Gym en

F45 zien voornamelijk veertigers over de vloer komen, hoewel die laatste sinds kort meer studenten aantrekt. Vooral bij vrouwen is boutique fitness populair.

Een topatleet hoeft u voor boutique fitness niet te zijn. “De meeste beginners hebben weinig ervaring met sport, maar dat is niet erg. De coaches leren de oefeningen aan,” zegt Santo Galasso van Envolve-Gym. Wie wel een andere sport uitoefent, kan zijn conditie verbeteren.

Theeboom vindt de evolutie positief: “Het breidt het fitnessaanbod uit, mensen kunnen

kiezen wat bij hen past. Door de laagdrempeligheid en het groepsgevoel beginnen mensen die nog niet met sport in aanraking kwamen, toch te sporten.”

Toch hoopt de professor dat boutique fitness juist om die reden gedemocratiseerd wordt, zodat een publiek met beperktere financiën ook van de voordelen kan genieten. “Andere aanbieders zouden bijvoorbeeld een lightversie kunnen opzetten of gemeenten kunnen infrastructuren voor zulke programma’s gratis beschikbaar maken.”

« ON SE MOTIVE ENTRE NOUS »

FR Fitness Boutique fut importé à Bruxelles en 2020 : depuis, six clubs y ont ouvert leurs portes. Les sessions intensives sont encadrées par des coachs personnels. Les prix étant élevés, le concept prend surtout auprès des classes moyennes et privilégiées. « Je paie 150 € par mois mais je m’entraîne chaque jour. » « Fitness Boutique est en plein essor », dit Eric Vandenabeele, directeur général de la fédération belge de fitness Fitness.be. « Les gens aspirent à une approche plus qualitative du fitness. Avec Fitness Boutique, ils ont de grandes chances d’obtenir des résultats, et depuis le covid, ils ont conscience qu’un mode de vie sain agit aussi bien sur la santé physique que mentale. »

‘WE ALL MOTIVATE EACH OTHER’

EN Since Boutique Fitness came to Brussels in 2020, six clubs have opened their doors.

Personal trainers facilitate intensive group classes. As monthly contribution is pricey, the concept is primarily popular among middle- and upper classes. «I pay 150 euros a month, but I exercise every day.»

«Boutique fitness is booming,» says Eric Vandenabeele, general manager of the Belgian fitness federation Fitness.be. «People want a more qualitative approach to fitness. Boutique fitness offers them a great success rate for results.» The pandemic also played a role, according to Vandenabeele: «It made people realise that a healthy lifestyle is crucial for physical and mental well-being.»

Animo Studios in Elsene richt zich op een jong profiel van 25- tot 35-jarigen.

Win for life, verlies voor Brussel

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Die dekselse Brusselse regering toch. Het jaar is nog maar net begonnen of daar is het eerste schandaaltje al. Want wat blijkt: Brusselse topambtenaren mogen ook na afloop van hun tienjarige mandaat het hoogste salaris behouden tot aan hun pensioen. In andere landsdelen vallen die ambtenaren terug op hun vorige functie met bijhorende loonschaal. Maar niet zo in Brussel. Win for life werd de regeling in Le Soir genoemd, de krant die de zaak vrijdag aan het licht bracht. Met een gegarandeerd brutoloon van zo’n 8.600 euro per maand tot aan het pensioen, is dat niet eens zo ver van de waarheid.

Toegegeven, de regeling werd niet door deze regering bedacht, maar door de regering die Brussel tussen 2009 en 2014 bestuurde, met toen nog staatssecretaris Bruno De Lille (Groen) bevoegd voor Openbaar Ambt. Wel is het de huidige regering die een oplossing moest bedenken voor twee goedbetaalde topambtenaren, van wie het mandaat was afgelopen.

En dat deed ze op bijzonder creatieve manier. Peter Michiels, die directeur-generaal van Brussel Economie en Werkgelegenheid was, mocht Pierre Verbeeren opvolgen als Oekraïne-coördinator.

Voor Arlette Verkruyssen, voormalig directeur van Brussel Huisvesting, werd zelfs een functie uitgevonden. Zij werd direc-

teur binnen Brussel Synergie “met een rol van regionale coördinatie”.

Een postje uitvinden is op zich al schadelijk voor de perceptie. Maar er is meer. Die twee topambtenaren zijn immers politiek benoemd. Zo was Peter Michiels adjunct-kabinetschef van Brussels minister Jos Chabert (CD&V). Arlette Verkruyssen was dan weer kabinetsmedewerker van Guy Vanhengel (Open VLD). Door deze ex-kabinetards een win for life te geven, wordt minstens de indruk gewekt dat ministers hun politieke personeel goed in de watten leggen. Michiels en Verkruyssen zijn geen uitzonderingen. Ook elders aan de administratieve top wemelt het van de ex-kabinetards. Frederic Fontaine, topman van Net Brussel werkte voor Éveline Huytenbroeck (Ecolo), Benjamin Cadranel van Citydev deed dat voor Charles Picqué (PS), Christina Amboldi van Actiris voor Bernard Clerfayt (Défi), Dirk De Smedt van Brussel Fiscaliteit voor Guy Vanhengel (Open VLD), Antoine de Borman van Perspective.Brussels voor Benoît Cerexhe (CDH), Bety Waknine van Urban Brussels voor Rudi Vervoort (PS), enzovoort enzoverder. Zeker, er zijn tegenwoordig onafhankelijke evaluatiecommissies die de kandidaten screenen. Maar wonder boven wonder zijn het toch haast altijd de kabi-

netsmedewerkers van de regerende partijen die als beste kandidaat boven komen drijven. En mocht er toch een probleem zijn, dan kan en mag de regering de bevindingen van de commissie nog altijd overrulen.

Een voorbeeldje? Arlette Verkruyssen, van wie het tweede mandaat eind maart 2022 afliep, kreeg van zo’n onafhankelijke evaluatiecommissie een ongunstige evaluatie. Een kwalificatie die ze aanvocht en die de regering, die het laatste woord heeft, vervolgens heeft omgezet in een gunstige beoordeling.

En gelukkig voor haar, want “de mandaatperiodes waarvoor een ongunstige evaluatie werd verkregen, komen niet in aanmerking voor de berekening van de weddeschaal”, staat er te lezen in Artikel 479 van het besluit dat de bezoldigingen van de Brusselse ambtenaren regelt.

Lees: met een ongunstige evaluatie zou Verkruyssen het hoge loon niet hebben mogen behouden. Maar omdat de regering de beslissing van de commissie overrulede, mag dat nu wel.

Dat dit alles geen fraai beeld geeft van de politiek, hoeft geen betoog. Minister van Openbaar Ambt Sven Gatz belooft op Twitter “recht te trekken wat krom was”. Het win for life-systeem gaat op de schop. Hoe de hervorming zal verlopen, wil het kabinet nog niet kwijt.

Of het vertrouwen in de politiek in het algemeen en de Brusselse regering in het bijzonder daarmee kan herwonnen worden, is nog maar de vraag. Een reputatie komt te voet en gaat te paard, zoals het spreekwoord luidt. En begin 2023, is dat een paard in volle galop.

“Er wordt minstens de indruk gewekt dat de ministers hun politieke personeel goed in de watten leggen”

De win for life-regeling voor Brusselse topambtenaren zet kwaad bloed. Minister van Openbaar Ambt Sven Gatz (Open VLD) belooft de situatie recht te zetten, maar de reputatieschade is groot.

De Brusselse regering start het jaar met een schandaaltje rond het salaris van topambtenaren. Minister van Openbaar Ambt Sven Gatz (Open VLD) zegt recht te zullen zetten wat krom was.

Big City.

Is witloof Brussels? ��

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Andy uit Nederland. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Witloof, dat kleine witte kropje, verafschuwd door kinderen om zijn licht bittere smaak, maar omarmd door menig hobbykok die weet dat een gebraiseerd stukje van het witte goud geen tafelgast onberoerd laat. Een Brussels streekproduct, maar over de ontstaansgeschiedenis doen de wildste verhalen de ronde. Mythisch is het verhaal van een boer uit Kortenberg, die in 1830 zijn cichoreiwortels in een donkere kelder verstopte voor de Nederlandse vijand en er later toevallig witte scheuten op ontdekte – wit lof, vandaar: witloof. Van die legende bestaan verschillende versies met telkens een andere reden waarom de cichorei verstopt moest worden.

Waarschijnlijker is het verhaal over ene Franciscus Breziers, die begin negentiende eeuw hoofd-

tuinier was in wat nu de Botanique is. Om de kruidtuin herop te bouwen na de Belgische revolutie, kweekte hij er groenten en fruit voor verkoop. Zo ging Breziers in de champignonkelders van de botanische tuinen aan de slag met capucienenbaard, de oervorm van ons witloof. Al in de zeventiende eeuw werd dat gekweekt door de wortels ervan met aarde en stro af te dekken en in het donker te laten schieten: het zogenoemde forceren. Rond 1835 slaagde Breziers erin om de losbladige capucienenbaard te kruisen met het toen zeer populaire koffiecichorei, dat massaal geteeld werd als vervangproduct voor koffie. Maar pas in de jaren 1860 kreeg dat witloof min of meer zijn huidige vorm met vaste krop.

Niet veel later kwam de commerciële witloofteelt op gang. Eerst in Schaarbeek en Evere, daarna ook in de oostelijke en noordelijke rand van Brussel. Gedurende decennia doken her en der in het Brusselse winterlandschap typische kleine heuvels op van gegolfd plaatijzer, waaronder het witloof met behulp van een ther-

mosifon – een verwarmingstoestel – werd geforceerd. Dat duurde tot vlak voor de Eerste Wereldoorlog, toen door bodemmoeheid en verstedelijking steeds meer witlooftelers uitweken naar andere dorpen via de spoorwegen. Zo werd de driehoek Brussel-Leuven-Mechelen het epicentrum van de witloofteelt, van waaruit heel Europa werd bevoorraad.

De hitsige heggenmus voelt de lente al

Vogelliefhebbers spitsen deze dagen de oren: zingt de heggenmus al? Die hitsige en polyamoureuze tuinliefhebber is de eerste voorbode van de lente.

Vogels die in de stad overwinteren, die zijn er genoeg. Maar als zo’n gevederde stadsbewoner al in januari of februari gaat zingen, dan is de kans groot dat

het om de heggenmus gaat. Het beestje houdt van dicht struikgewas en hagen, en is dan ook een vogel die zich vooral in stedelijke tuinen thuis voelt. “In

Laken, waar ik woon, is de dichtheid bijvoorbeeld erg groot,” merkte bioloog Mathias Engelbeen van Leefmilieu Brussel. “Het lijkt soms alsof er in elke tuin wel een heggenmus zingt. Die hoge dichtheden vind je enkel in onze streken. In Zwitserland moet je al boven de 1.000 meter om heggenmussen te spotten. En in Griekenland springen ze een halve meter hoog als ze een exemplaar zien.”

De vroege zang van de heggenmus betekent dat de vogel heel goed aanvoelt wanneer de dagen

De heggenmus houdt van dicht struikgewas en hagen, en dus van stedelijke tuinen.

© SHUTTERSTOCK

Beestig Brussel.

‘Endives de Bruxelles’, ‘Brussels chicory’ of ‘Brüsseler Chicorée’, zo is witloof in andere talen bekend. Hoe Brussels is het?

BRUZZ

Al in 1890 trokken vrachtwagenkonvooien naar de Parijse Hallen. Later tjokten speciale witlooftreinen vanuit Haren richting Frankrijk, Nederland, Zwitserland en Duitsland. Per vliegtuig vlogen de kropjes naar Amerika en per stoomboot gingen ze het Kanaal over naar Engeland. De laatste Brusselse witloofboer

overleed in 2018. De benaming ‘Brussels grondwitloof’ verwijst dan ook niet naar Brussel, maar duidt op een specifieke manier van telen – niet in water, maar in volle grond en onder een deklaag. Vooral in Vlaams-Brabant vind je nog telers van echt grondwitloof, onontbeerlijk in elke geslaagde chicon gratin. A table! MW

Geniet met een beperkt budget

Wil je nog kunnen genieten van het leven, ondanks een beperkter budget? Wij geven tips voor een plezant Brussel zonder dat het veel geld hoeft te kosten.

BRUZZ On a Budget, vanaf 9 januari op je radio

Coolste plekken

Welke plekken mag je als toerist –maar ook als Brusselaar – zeker niet missen in Brussel? Die vraag stelde BRUZZKet aan de Brusselse ketjes.

Hun antwoord ontdek je op BRUZZKet.be/coolsteplek

beginnen te lengen. “Dat is het startschot voor de zang, die bij het afbakenen van het territorium hoort,” weet Engelbeen. “De heggenmus gaat vervolgens erg vroeg broeden, soms al vanaf maart.”

Tijdens de paarperiode houden de kleine vogels niet van half werk. De koppels hebben dan één à twee keer per uur geslachtsverkeer en dat tien dagen na elkaar, zo weet Natuurpunt. Opmerkelijk ook: een koppel heggenmussen tolereert vaak een tweede mannetje rond het

nest, het zogenaamde bèta-mannetje. Dat slaagt er doorgaans in om ook te paren met het vrouwtje en neemt zelfs een deel van de broedzorg over Al dat paren resulteert twee keer per jaar in een nest met turquoise eitjes. “Het nest is doorgaans zo goed verstopt in dicht struikgewas, dat de eieren niet gecamoufleerd moeten zijn,” vertelt Engelbeen. KH

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

A La Carte Vlaams minister voor Brussel Benjamin Dalle (CD&V) is te gast bij Luckas Vander Taelen in de eerste A La Carte van 2023.

BRUZZ tv, donderdag vanaf 18.30u

Witloof telen gebeurde lange tijd in familieverband. De wortels werden warm gehouden onder metalen golfplaten en stro om ze te ‘forceren’.

Fotograaf onbekend, 19201960.

Collectie Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG)

‘Met de SUV door de spits, dat tikt aan’

Smartmove, of het Brusselse rekeningrijden, zit momenteel in de politieke koelkast, maar er is wel een grote testfase bezig. We kropen in de huid van drie verschillende gebruikers en zagen meteen de voordelen, maar ook de obstakels. Voor de overheid is het een gedroomd instrument om grip te krijgen op de stedelijke mobiliteit, maar zal de Brusselaar het ook voor lief nemen?

door Steven Van Garsse foto’s Bart Dewaele

Het was een onbeduidend zinnetje in het regeerakkoord van 2019: de Brusselse regering kondigt een intelligente kilometerheffing aan die de vaste autobelastingen moet afschaffen en zo het gebruik van de auto belast, en niet het bezit ervan. Samen met de andere gewesten als het kan, zonder als het moet.

Het is vandaag duidelijk dat Vlaanderen en Wallonië niet van die heffing willen weten. De Raad van State bevestigde wel dat Brussel ze op eigen houtje kan invoeren, en de regering keurde het principe en de tarieven zelfs in eerste lezing goed. Maar sindsdien is Smartmove, zoals het ondertussen is gaan heten, ondanks forse subsidies van de Europese Unie, in de politieke koelkast beland. De PS wil de sprong niet wagen, en ook minister van Fiscaliteit Sven Gatz (Open VLD) heeft al aangegeven dat het niet meer voor deze legislatuur zal zijn.

De administratie van het Brussels Gewest zat intussen niet stil. De hele Smartmoveomgeving is zo goed als klaar: een simpele app en extra ANPR-camera’s maken dat het Brusselse rekeningrijden na goedkeuring door regering en parlement gewoon kan worden ingevoerd. Maar zover is het dus nog niet.

Voelbaar in de portemonnee

“We zijn het nu aan het testen,” zegt Dirk De Smedt, directeur van Brussel Fiscaliteit en geestelijke vader van Smartmove. “We zijn gestart met een tiental ontwikkelaars, daarna kwamen daar de friends & family bij. Nu willen we het aantal testers opdrijven van 5.000 naar 50.000 tegen het eind van de legislatuur.”

Om goed te begrijpen wat Smartmove doet met het mobiliteitsgedrag van ons allen, zijn we, met BRUZZ, zelf als tester aan de slag gegaan. Omdat Smartmove rekening houdt met verschillende factoren: het tijdstip

waarop je rijdt, de plek waar je rijdt, de fiscale pk van de wagen en de afstand, kropen we in de huid van drie profielen en stippelden we drie routes uit.

De effecten zijn tamelijk ingrijpend. De app zet je meteen aan om na te denken: elke rit is voelbaar in de portemonnee, die voor ons als tester, gelukkig slechts virtueel is.

“En precies dat is de bedoeling,” zegt De Smedt. “We hebben altijd gedacht dat we het mobiliteitsvraagstuk in een stedelijke omgeving konden oplossen met een uitbreiding van het openbaar vervoer en met extra fietspaden. Vandaag zien we dat dat zo niet lukt.”

Dus moet de overheid sturend kunnen optreden, vindt De Smedt, zodat meer mensen de stap van auto naar openbaar vervoer of fiets zetten. “De filosofie is simpel. Een kilometer doe je te voet, voor vijf kilometer neem je de fiets. En als je verder wil kan je met het openbaar vervoer. Wie boodschappen moet doen, kan perfect de auto nemen.”

Mobiliteit. Rekeningrijden met Smartmove getest

GETEST

Onze redacteur, Steven Van Garsse, meette zich drie profielen aan. Smartmove houdt immers rekening met verschillende factoren:

> het tijdstip

> de plek

> de fiscale pk van de wagen

> de afstand

Van Grimbergen naar Schaarbeek

Een jonge VRT-medewerker woont in de schaduw van de abdij van Grimbergen en rijdt elke dag met zijn kleine stadsauto naar de Reyerslaan. Omdat hij de Ring neemt, rijdt hij nauwelijks door Brussel. Bovendien komt hij net voor 10 uur in de Smartmove-zone aan. Dat drukt de kosten aanzienlijk. Hij moet voor de rit naar de VRT uiteindelijk 0,60 euro betalen: voor minder dan ongeveer 1,5 euro per dag kan hij nog steeds dagelijks naar en van Brussel pendelen, tenminste als hij voldoende buiten de spits rijdt en Brussel niet doorkruist. Hij woont in Vlaanderen, dus moet daarnaast wel nog de jaarlijkse autobelasting betalen.

Van Evere naar Oudergem

Een chirurg uit Evere die niet ver van het gemeentehuis woont, rijdt met een SUV elke dag naar het Chirecziekenhuis in Oudergem. Smartmove rekent haar 7,57 euro aan: 6 euro als startkosten en 1,57 euro voor de rit. Ze moet ’s avonds uiteraard terug naar huis: dus voor ongeveer 15 euro per dag kan ze, in volle spits, van Evere naar Oudergem pendelen. Op jaarbasis betekent dat circa 3.000 euro. Maar omdat ze in Brussel woont, moet ze geen dure autobelasting betalen, in haar geval zo’n duizend euro per jaar.

Van Sint-Gillis naar Sint-Joost

Een gepensioneerde uit Sint-Gillis, die aan het park van Vorst woont, wil een boekenkastje brengen naar zijn dochter die op kot zit aan de Armand Steurssquare in SintJoost. Hij verkiest dat buiten de spits te doen. Hij rijdt met een middelgrote break. Smartmove rekent hem voor de rit 1,14 euro aan: 0,75 euro als startkosten en 0,39 euro voor de rit. Voor ongeveer 2 euro kan hij dus op een doordeweekse dag van Sint-Gillis naar Sint-Joost en terug. Hij hoeft, omdat hij in Brussel woont, ook geen autobelasting te betalen.

Mobiliteit. Rekeningrijden met Smartmove getest

Er is een tweede belangrijke reden: Smartmove moet ook geld in het laatje brengen, zo’n 500 miljoen euro, Dat geld kan dan in de uitbreiding van het openbaar vervoer worden gestoken.

Het zit op beleidsvlak dus allemaal heel logisch in elkaar: met Smartmove betaal je per rit. Als compensatie wordt de jaarlijkse en de eenmalige autobelasting afgeschaft. In ruil komen er minder files, meer openbaar vervoer en fietspaden, kortom een leefbare stad.

En toch zijn de aanpassingen voor de automobilist niet te onderschatten, zo blijkt uit onze test. Wat zijn onze ervaringen? De app zit, vooreerst, slim in elkaar. Het moedigt de gebruiker aan om alle

geraken, maar de auto lijkt dan toch vaak de makkelijkste oplossing, zeker als het regent bijvoorbeeld.

Alleen zijn daar natuurlijk ook die Smartmove-kosten aan verbonden. Voor 3 euro voor een ritje heen en terug zullen niet veel automobilisten terugdeinzen, maar voor 15 euro per werkdag, zullen ze misschien toch eens nadenken.

En daarmee komen we bij het belangrijkste punt. Wat doen die extra kosten met het gedrag? Het effect is ongetwijfeld heel erg sturend. Toen we bijvoorbeeld in de huid van een pendelaar uit Grimbergen kropen (zie kader p.27) merkten we meteen hoe tevreden we waren dat de gps ons via de Ring rond Brussel stuurde. Meer Ringkilo-

mobiliteitsactoren te bekijken alvorens naar de bestemming te rijden. Het is een soort routeplanner die we ook kennen van Google of andere apps die veel opties geven, met de duur, de afstand, de geschatte kosten en ook de milieukosten. In de Smartmove-app zit bijvoorbeeld ook de geschatte zoektijd naar een parkeerplaats verrekend .

Op termijn zou dat een echte Mobility as a service-app moeten worden, waarmee je ook meteen een ticket voor het openbaar vervoer kan kopen. Het succes van de app, zo onderstreept De Smedt, staat of valt met gebruiksgemak. Maar wat de app dus vooral doet is de multimodaliteit stimuleren, met de auto als één van de vele opties.

Auto is snelst

Bij de ritjes die wij getest hebben, viel het op dat de auto, volgens de app, toch wel vaak de snelste manier is om op bestemming te geraken (zonder de files gerekend), en dat het soms ontbreekt aan een goeie openbarevervoersconnectie. De step wordt dan soms gesuggereerd om sneller aan een halte te

meters betekent immers een korter traject in de Smartmove-zone en bijgevolg een minder gepeperde rekening.

Of neem nu een gepensioneerde Brusselaar die een kastje wil verhuizen van Sint-Gillis naar Sint-Joost. Die zal dat nog sneller dan vandaag buiten de spits doen, omdat het dan echt wel veel goedkoper is. En wie een auto koopt, weet dat een forse bolide veel duurdere ritten zal opleveren dan de bescheiden stadswagen. De chirurg uit ons voorbeeld, die dagelijks 15 euro neertelt, zal misschien minder geneigd zijn om bij een

volgende aankoop voor een SUV te gaan.

Logisch allemaal, en de overheid heeft alvast het enorme voordeel dat ze een grotere grip krijgt op de mobiliteit in de stad. Dirk De Smedt: “Smartmove is hierin ongelooflijk flexibel. Wij hebben nu voor drie tarieven gekozen, in de spits, buiten de spits, en ’s nachts en tijdens het weekend, maar je kan de tarifering ook geografisch bepalen: de tunnels duurder maken, of net goedkoper, of op wijkniveau circulatieplannen maken. En als die vastlopen, kan je meteen aanpassen, zonder ingrepen op het terrein, zoals vandaag gebeurt.”

De vraag blijft natuurlijk of de Brusselaar dit allemaal voor lief neemt. We zagen met Good Move dat met enkele knips hele wijken op stelten werden gezet. Die lokale circulatieplannen zijn klein bier vergeleken met Smartmove, dat een hele mobiliteitsomslag teweeg zal brengen. Dat is misschien goed

“De filosofie is simpel. Een kilometer doe je te voet, voor vijf kilometer neem je de fiets. En verder kan met het openbaar vervoer”

Dirk De Smedt Directeur Brussel Fiscaliteit

“Het is vreemd dat mensen misbaar maken over de privacy, terwijl ze permanent hun data delen met de mondiale techbedrijven”

Dirk De Smedt Directeur Brussel Fiscaliteit

ANPR-camera’s moeten nagaan of de smartphone niet zomaar wordt uitgezet door wie de Smartmove-app gebruikt.

voor overheid en het algemeen belang, maar daarom is de burger nog niet overtuigd. En daarmee komt het draagvlak misschien nog als belangrijkste uitdaging om Smartmove te laten slagen.

Een partij als PTB-PVDA ziet de bui al hangen en voert hard campagne tegen Smartmove dat, zo schreven ze nog net voor de Kerstvakantie, “een nieuwe tegenslag zal zijn voor werknemers die geen alternatief hebben voor hun auto en die nu al zwaar getroffen worden door de huidige koopkrachtcrisis”. Het doet denken aan Vlaams Belang dat in de vorige legislatuur de plannen voor rekeningrijden in Vlaanderen deed kelderen.

PTB-PVDA gelooft ook dat de digitale analfabeten, mensen zonder smartphone, als eerste het slachtoffer zullen zijn. Nochtans is het Brussels Gewest van plan om ook On Board Units aan te bieden, zodat de automobilist geen smartphone nodig heeft, en ook niet langer moet nadenken of de app nu draait of niet tijdens de rit.

Privacy

En dan is er de privacy. We voelden ons tijdens de ritjes wel bekeken. Niet alleen worden die ritten opgenomen, er zijn ook overal ANPR-camera’s. Die moeten nagaan of de smartphone niet en stoemelings is uitgezet, om wat euro’s te sparen. Veel zal dat niet uithalen, zegt Dirk De Smedt, want

dankzij Artificial Intelligence kan de app snel weten of de automobilist er de kantjes vanaf probeert te lopen.

En zo lijkt big brother nooit veraf. Dirk De Smedt vindt de discussie over de privacy van Smartmove achterhaald. “Het is vreemd dat mensen hier misbaar over maken, terwijl ze permanent hun data delen met de mondiale techbedrijven. Daarnaast hebben we ook gezorgd voor een privacy by design. Het systeem zit zo in elkaar dat we als overheid geen inzage krijgen in de ritten. We kennen alleen het bedrag per gereden rit.”

Alles samen genomen lijkt de app zeker een goed beleidsinstrument om het mobiliteitsgedrag te veranderen en de stad autoluwer te maken. Jammer genoeg ontbrak precies dat laatste in onze testervaring. We zagen dat de kosten per rit fel konden oplopen, maar omdat Smartmove vandaag virtueel is, konden we het effect op het verkeer niet meten.

Hoe moet het nu verder? De Smedt is ervan overtuigd dat de vraag niet is of Smartmove er komt, maar wanneer. “Als directeur moet ik waken over de centen van de overheid. Door de elektrificatie van het wagenpark, die sneller komt dan voorspeld, zal de overheid miljarden aan accijnzen verliezen (op brandstof). In Europa gaat het over 400 miljard euro, in België over 8 miljard. Die inkomsten moeten hoe dan ook gecompenseerd worden.”

“We kunnen daarbij als Brusselaar pionier zijn. We zijn een mooi labo, beperkt qua schaal en met internationale exposure. Waarom het dan niet als eerste doen? En dan kunnen we er echt de vruchten van plukken.”

Ook gelooft Dirk De Smedt dat Smartmove, nu de app helemaal klaar is, makkelijk exporteerbaar is naar andere landen. “Er is heel veel interesse van andere steden. Smartmove heeft veel voordelen: het is in vergelijking met andere systemen spotgoedkoop, snel in te voeren, en ongelooflijk flexibel. We kijken of het niet zinvol zou zijn om ons product, in afwachting van een implementatie in Brussel, aan te bieden aan andere geïnteresseerden. Zo kunnen we het, zonder budgettaire impact, technologisch op niveau houden.”

SMARTMOVE TESTÉ

FR Une grande phase de test de Smartmove, le péage intelligent à Bruxelles, a été lancée. BRUZZ est rentré dans la peau de trois utilisateurs au profil différent. Pour le gouvernement, il s’agit de l’outil idéal pour prendre en main la mobilité urbaine, car les personnes qui circulent beaucoup, paient plus. « La philosophie est simple. Si vous devez faire 1 kilomètre, vous le faites à pied. Si vous devez faire 5 kilomètres, vous le faites à vélo. Et si vous devez aller encore plus loin, vous prenez les transports publics. Pour les courses, il est parfaitement possible de prendre la voiture », dit Dirk De Smedt, directeur de Bruxelles Fiscalité. L’appli fait réfléchir : chaque trajet se ressent directement dans le portefeuille.

SMARTMOVE IS BEING TESTED

EN Smartmove, the Brussels road pricing scheme, is in a major testing phase. BRUZZ put itself in the shoes of three different users to test how much each user would pay. To the government, this is a dream tool that should sort out urban mobility as those who drive a lot will pay more. “The philosophy is simple. If you need to travel 1 km, you walk; for, say, 5 km you take the bike. If you need to travel further, you use public transport. When you go shopping, the car is perfect,” says Dirk De Smedt, director of Brussel Fiscaliteit. Having done the test, it became clear how profound the effects are. The app makes you think immediately: you feel each ride in your wallet (which was only virtual for the testers, fortunately.)

De slaapkamer. Amalia

Amalia is twaalf en woont in Anderlecht. Ze houdt van dansen en wil auditie doen bij de Koninklijke Balletschool in Antwerpen.

‘Ik ben een Brusselaar, geen Vlaming’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat de twaalfjarige Amalia in Anderlecht. Ze is het enige meisje in een gezin met drie broers en ook de enige échte Brusselaar. Dat zegt ze zelf tenminste.

door Jasmijn Post foto Saskia Vanderstichele

Je houdt ook van dansen. Waar doe je dat?

Ik dans ballet en hedendaagse dans bij P.A.R.T.S. Dit voorjaar wil ik nog auditie doen bij de Koninklijke Balletschool in Antwerpen.

Blijf je in Brussel wonen later?

Misschien wil ik na de balletschool wel teruggaan naar P.A.R.T.S. Daar ben ik tenslotte begonnen. Je kunt daar ook verder studeren en dansen. En daarna kan ik misschien bij de compagnie gaan dansen … Dat lijkt me heel leuk.

Wat vind je eigenlijk van Brussel?

Ik vind het een supermooie stad, er zijn heel veel verschillende culturen.

Voel jij je meer een Brusselaar of een Vlaming?

Soms gaat het er in de klas over waar iedereen vandaan komt. In onze klas zijn onder meer Fransen en Duitsers. Maar als de juf begint over Vlamingen, dan zeg ik: ‘Juf ik wil écht geen Vlaming zijn!’ Waarom? Omdat ik dan meteen denk aan mensen die op het platteland wonen.

Ben je geboren in Brussel?

Ik wel, maar de rest niet. Mijn ouders komen uit Antwerpen en Aalst. Ze hebben een paar jaar in

Brazilië gewoond, daarna aan de zee en nu hier. Mijn broers zeggen altijd tegen me dat ze ook Brusselaar willen zijn, maar dan zeg ik dat ze hier niet zijn geboren.

Krijg je als enige échte Brusselaar ook vaker gelijk als het gaat over Brussel? Nee. Ze zijn ouder en soms weten ze meer.

Hoe is het om drie oudere broers te hebben?

Soms is het leuk, maar soms kunnen ze echt irritant zijn. Ze zijn te beschermend. Ze willen bijvoorbeeld niet dat ik alleen met de metro naar school ga. Maar het is tegelijkertijd ook heel leuk om te weten dat ze me altijd zullen beschermen.

Wat hoop je dat er nooit zal veranderen in Brussel?

Ik hoop dat alle culturen blijven en er nog steeds zoveel verschillende mensen zijn. Er was een mijnheer die heeft gezegd dat hij zich in Brussel in een ander land voelt …

De socialististische politicus Conner Rousseau.

Ja. Je hoort hier heel veel verschillende talen: Frans, Engels, Marokkaans Arabisch. Dat is juist zo leuk aan Brussel. Dat is wat Brussel is.

Heeft ook iedereen evenveel te zeggen in de stad?

Er zijn volgens mij veel mensen die vinden dat Belgen meer te zeggen hebben. Wat ik ook vreemd vind, is dat niet iedereen als Belg wordt gezien. Toen er voetbal was – België tegen Marokko – hebben mensen na afloop dingen gedaan die niet mochten. Dan hoorde je dat de Marokkanen het gedaan hadden, maar waarschijnlijk zijn het Belgische mensen die hier zijn geboren. Dat zijn dan toch gewoon Belgen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

« JE SUIS BRUXELLOISE, PAS FLAMANDE »

FR Amalia, 12 ans, habite à Anderlecht et est la seule fille d’une fratrie de quatre enfants. Et selon elle, elle est aussi la seule vraie Bruxelloise. « Car je suis née ici. Mes parents viennent d’Anvers et d’Alost. Ils ont vécu quelques années au Brésil, puis à la mer et maintenant, on est ici. Mes frères me disent qu’ils veulent aussi être bruxellois, mais je leur réponds qu’ils ne sont pas nés ici. »

FLEMING'

EN Amalia is 12 and lives in Anderlecht. She is the only girl in a family with three brothers. She is also the only real "Brusselaar" - or so she claims. "My parents are from Antwerp and Aalst. They lived in Brazil for a few years, after which they moved to the coast. Now we live here. My brothers always say to me they too want to be Brusselaars, too. I tell them they were not born here." Amalia dreams about becoming a ballet dancer.

“Je hoort hier heel veel verschillende talen. Dat is zo leuk aan Brussel. Dat is wat Brussel is“

'I AM A BRUSSELAAR, NOT A

Bart van Aken verliet Gent om in Brussel een ‘andere’ boekhandel, met focus op muziek te openen: “Het voelt als thuiskomen.”

Trend. De opmars van brede boekhandels

Meer dan leesvoer op de plank

Snuisteren in lp-bakken, van een koffie nippen, planten kopen of een concert bijwonen, dan doe je vandaag toch gewoon in de boekhandel? Ook Brussel telt steeds meer ‘bredere’ boekenwinkels, waar de uitbaters vooral een ontmoetingsplek willen creëren. “Ik gruw van winkels waar je enkel in stilte tussen boeken kunt lopen.”

Wie het nieuwe BXL Central binnenwandelt, ziet meteen de collectie lp’s die centraal staat en zo de aandacht opeist. In hoge kasten lopen muziek en literatuur in elkaar over: boeken en platen van allround woordsmeden zoals Nick Cave en Patti Smith staan er broederlijk naast elkaar.

BXL Central is het nieuwe paradepaardje van Bart van Aken, die bijna twintig jaar lang in Gent de bekende boekhandel Paard van Troje openhield. Daar verkocht hij behalve boeken ook in beperkte mate platen. “Hier doe ik zowat het omgekeerde,” zegt hij. De focus op muziek is niet onlogisch, want BXL Central bevindt zich in een ruimte van platenlabel PIAS. De uitgelezen boekenselectie bestaat vooral uit auteurs die Van Aken zelf goed vindt, en dat zijn steeds vaker vrouwelijke schrijvers, zoals Sally Rooney –van onder meer Normal people.

“Het voelt als thuiskomen,” herhaalt Van Aken enkele keren. In de jaren 1990 werkte

hij een tijd voor PIAS en hij stond eerst achter de toonbank in een platenzaak, vooraleer de boekenwereld in te duiken. Intussen woont hij al enkele jaren in Lennik, in de brede rand rond Brussel. “Ik ben wat teleurgesteld in de evolutie van Gent in de laatste tien jaar,” zegt hij, terwijl hij zijn woorden wikt. “Het is een dure stad geworden, vooral voor de blanke hogere middenklasse. Dat begon benauwd aan te voelen, werkte negatief in op mijn creativiteit. Het was tijd om de fakkel door te geven. Ik vind Brussel boeiender, samenwerkingen opzetten gaat hier gemakkelijker en er hangt een vibe die nieuwe opportuniteiten stimuleert, ook op politiek gebied.”

Wie dat wil, kan in BXL Central een koffie drinken, naast een piano waar Nick Cave nog op heeft gespeeld. “Een café versterkt de sfeer, zo is er altijd leven in de winkel,” zegt Van Aken. “Ik gruw van winkels waar je enkel in stilte tussen boeken kunt lopen.” Daarom plant Van Aken ook concerten, in een zaal in de kelderruimte voor zo’n

honderd man. “En we willen hier maandelijks afterwork-feestjes geven op vrijdag, met videoclips op de achtergrond, een concept dat in de Verenigde Staten populair is.” Ook filmvertoningen staan op de planning.

Die activiteiten moeten mensen helpen om de weg te vinden naar BXL Central, want de winkel ligt wat verstopt in de rustige buurt vlak bij het Stripmuseum. “Daarom moest ik een tijd nadenken voordat ik inging op de uitnodiging van PIAS. Maar ik besefte meer en meer dat ik niet in een winkelstraat wilde werken, maar in een kalme plek voor meerwaardezoekers.”

De verschillende activiteiten hebben ook financiële voordelen: niet alle eieren liggen in dezelfde mand en de winstmarge op horeca-activiteiten ligt hoger dan bij de verkoop van vinylplaten en boeken. Percentages geeft Van Aken liever niet, maar zijn eigen marge voor boeken is in ieder geval hoger dan die voor nieuwkomers, een voordeel van zijn jarenlange ervaring in de boekenwereld.

door Andy Furniere foto’s Saskia Vanderstichele

Trend.

De opmars van brede boekhandels

“Dat maakt het gemakkelijker om te concurreren met grote ketens. Als kleinere speler kun je ook flexibeler inspelen op veranderingen in de markt en je merkt dat meer mensen, zeker jongeren, liever naar lokale winkels gaan met een fijne sfeer. Toch is het voor nieuwkomers in de boekenwereld, met lagere winstmarges, niet eenvoudig om een onafhankelijke boekhandel op te starten.”

Vertragen

Replica in Molenbeek is zo’n andere nieuwkomer. Zaakvoerder Maren Vandenhende was eerder al actief in de literatuurwereld. Sinds ongeveer een jaar combineert Replica de verkoop van Nederlands­ en Engelstalige boeken met een koffiebar. “Onze winstmarge op boeken ligt tussen de dertig en veertig procent, voor onze horecaactiviteiten is dat tachtig tot negentig procent. Maar omdat boeken duurder zijn, zijn ze verantwoordelijk voor een groter deel van onze omzet, zo’n zeventig procent,” zegt ze. Dat financiële aspect was niet de hoofdreden voor de koffiebar. “Ik ben zelf gesteld op plaatsen waar ik kan vertragen en tot mezelf komen. Onze buurt had boven­

dien nood aan een plek voor ontmoetingen.” Gemakkelijk is het wel allesbehalve. “Combineren is boeiend, maar ook keihard werken.”

Zo’n half jaar eerder dan Replica, midden 2021, opende Tram{e} de deuren in Vorst. In deze boekhandel met café zijn sociale binding en cohesie de toverwoorden. Een maatschappelijke missie die in lijn ligt met de vorige loopbaan van oprichter Frédéric Treffel. Hij werkte een twintigtal jaar als maatschappelijk werker, vaak met jonge slachtoffers en plegers van geweld. Jongeren met een zware rugzak kunnen nu ook terecht in Tram{e}, om bijvoorbeeld in het café of in de tuin een handje te helpen en zo op een ongedwongen manier hun vaardigheden te ontwikkelen.

“De winkel is ingericht als een soort woonkamer, zodat mensen zich thuis voelen en er gemakkelijk ontmoetingen plaatsvinden,” zegt Treffel. In die ‘woonkamer’ zijn er regelmatig activiteiten, zoals vernissages, leesclubs, concerten en lezingen, en schuiven mensen aan aan de centrale tafel om samen te werken. Artistieke projecten liggen Treffel, zelf kunstenaar, nauw aan het hart.

En dat samenwerken loont: toen Chiara Aquino Benitez haar eerste roman Si on est une femme convenable uitbracht, was ze gebaat bij de bundeling van krachten in Tram{e}. “Frédéric gaf me raad, een lokale illustrator maakte de cover en een videomaker uit de buurt draaide een promotiefilmpje,” legt ze uit.

“Een café versterkt de sfeer, zo is er altijd leven in de winkel”

Bart van Aken Uitbater BXL Central

Frédéric Treffel van Tram{e} in Vorst: “De winkel is ingericht als een woonkamer, zodat mensen zich thuis voelen.”

De verkoop van boeken mag dan niet de absolute prioriteit zijn van Tram{e}, er ligt wel een uitgekiende selectie. “Bijna uitsluitend romans, met ruime aandacht voor fictie die op een originele manier kijkt naar de toekomst,” zegt Treffel. “Ik ben ervan overtuigd dat fictie helpt om een beter zicht te krijgen op de werkelijkheid en om oplossingen te bedenken voor reële uitdagingen.” Zestig procent van de boeken is gekozen door Treffel, de andere veertig door het cliënteel. “Ik wil die percentages nog omdraaien. We zijn echt een boekhandel voor de wijk.” Op dit moment is het aanbod vooral Franstalig, met alleen Nederlandstalige jeugdboeken, maar het doel is om volledig tweetalig te worden.

Tram{e} was een inspiratiebron voor Els De Clercq, die vorig jaar in oktober in Anderlecht de boekhandel Herbes Folles opende. Er is een kleine caféhoek, maar je kunt er ook planten kopen. “Ik wil een plek creëren waar mensen uit de buurt elkaar kunnen ontmoeten,” echoot De Clercq uitspraken van verschillende collega’s. De keuze voor een boekhandel vloeit enerzijds voort uit een behoefte die ze zag in haar buurt, de Sint-Guidowijk. “Het is hier Sint-Gillis niet,” glimlacht ze. Anderzijds past het ook bij haar voorgaande traject, van haar studies Romaanse literatuur tot haar werk rond alfabetisering van volwassenen. Herbes Folles biedt ook een vitrine aan creaties van lokale artiesten.

Muziekselectie

Ook We Insist! Boutique zet lokale artiesten uitdrukkelijk in het uitstalraam. De winkel, opgestart in de Marollen in april vorig jaar, verkoopt platen en merchandise van lokale bands. De muziekselectie, die veel breder gaat dan Brussel, biedt een doorsnede van de gevarieerde smaak van uitbaters Joël Parmentier – als dj ReeDoo meer dan thuis in de muziekwereld – en Marc El Khadem. El Khadem werkte gedurende vijftien jaar bij boekhandel Tropismes, als specialist humane wetenschappen. “Maar het is niet zo dat we elk apart over die twee domeinen beslissen, we doen alles samen, zodat ons aanbod een mix is van onze voorkeuren.” Een café is er niet, maar regelmatige activiteiten versterken de dynamiek. In de kelderruimte is plaats voor expo’s.

Die bredere aanpak is trouwens al vele jaren te zien bij Piola Libri in de Europese wijk. In dat instituut voor de Italiaanse gemeenschap kun je iets eten of drinken en

allerhande culturele evenementen bijwonen. Vorig jaar kwam er in Sint-Gillis een klein zusje van Piola Libri bij: Piola Piccola. Hoewel ze tot dezelfde famiglia behoren, zijn ze erg verschillend, legt medeoprichter Alessandro Giannella uit. In tegenstelling tot Piola Libri, verkoopt Piola Piccola enkel tweedehandsboeken. “We geven een tweede leven aan boeken die anders dreigen weggesmeten te worden.” Omdat het moeilijk is om alleen te draaien op tweedehandsboeken, kwam er een café bij. “Geen restaurant zoals in Piola Libri, we schenken artisanale koffie en wijn, belangrijke componenten van de Italiaanse cultuur natuurlijk. Het gaat er bij ons ook iets familialer aan toe.” Behalve Italiaanse boeken, vind je er ook leesvoer in het Frans, Engels en Nederlands.

Het concept van de brede boekhandel blijkt een echte trend, al blijven sommige ondernemers de meer traditionele koers

varen, zoals Pierre Demoulin. In dezelfde straat als Piola Piccola, de Fortstraat, opende hij drie jaar geleden boekhandel Novembre, met – zowaar – enkel boeken. Novembre heeft een breed aanbod, met een zekere focus op sociale en politieke thema’s en een uitgebreide verzameling essaybundels. “Ik heb overwogen om een caféhoek te installeren, maar ik vreesde dat die de aandacht zou wegtrekken van de boeken. Ik ben misschien een beetje een purist (lacht).”

“We organiseren geregeld evenementen, maar die draaien altijd om boeken.” Of hij financiële nadelen ondervindt van zijn strikte focus? “In deze economisch zware periode zie je dat meer mensen koffies blijven drinken dan ze boeken blijven kopen. Tegelijkertijd blijft de boekhandel een geliefde plek om te ontsnappen aan het gejaagde levensritme en duiken er steeds meer kleine boekenwinkels op. In onze straat liggen er al drie kort bij elkaar.”

LA NOUVELLE LIBRAIRIE S’ÉPANOUIT

FR Il y a de plus en plus de librairies élargies à Bruxelles, où l’on peut aussi fouiller dans des bacs à disques, siroter un café, acheter des plantes ou encore profiter d’un concert. La combinaison est intensive mais a ses avantages financiers, et insuffle davantage de vie à travers les étagères. « J’ai horreur des magasins où vous devez vous faufiler en silence entre les livres », dit Bart van Aken, qui vient d’ouvrir BXL Central, dans un local du label PIAS. D’autres exemples sont à signaler : Replica à Molenbeek, Tram{e} à Forest ou les Herbes Folles à Anderlecht.

NEW BOOKSTORE GOES BIG

EN More and more independent multi-purpose bookstores in Brussels pop up: besides books, you can also browse LP bins, have a coffee, buy plants or listen to a concert. Although this combining is hard work, it offers financial benefits and bring liveliness the shops. “I abhor shops where all you can do is walk around among books in silence,” says Bart van Aken, who has just opened BXL Central, in a space owned by record label PIAS. But there are other ones too: Replica in Molenbeek, Tram{e} in Forest or Herbes Folles in Anderlecht.

BXL Central is een boekhandel nieuwe stijl: de bakken met elpees staan centraal.

Trachet.

Fonio

De Wereldvoedselorganisatie

FAO heeft 2023 uitgeroepen tot Internationaal jaar van de giersten (Year of Millets). Dat die naam in het meervoud wordt vermeld, toont al aan dat we voor een ingewikkeld jaar zitten.

deze tijden van klimaatverstoring.

stond altijd symbool

Gierst, mil of millet is een verzamelnaam voor een grote groep granen. Net zoals rijst of tarwe behoren ze tot de Grassenfamilie (Poaceae), maar er bestaan wel érg veel granen die wij gierst noemen. De Engelstalige Wikipedia lijst er meer dan twintig op, die groeien in landen als de VS, in Afrika, India en verder tot in Japan. In de Povlakte in Italië kweekt men sinds mensenheugenis gierst en zelfs in centraal-Rusland is het een graansoort. Over welke gierst het daarbij gaat, is niet duidelijk. Ook teff, dat modieuze graan, is eigenlijk een gierst.

Ik toog naar de Afrikaanse winkel – er zijn er hier wel wat in de buurt – en vroeg naar millet. De winkelier wees me twee pakjes aan, met telkens een andere soort zaadjes. Ik koos er één, waar ‘Fonio’ op stond. Het kostte 3,50 euro voor 400 gram. Niet echt goedkoop.

volgende ‘superfood’ is, vooral op Nederlandse websites. Men probeert waarschijnlijk de hype rond teff te herhalen. Het pak uit de winkel draagt een adres in Purmerend. De zaadjes zouden uit Guinée (Conakry) komen.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Het idee om een internationaal jaar te wijden aan de kleine korreltjes kwam van India, waar gierst steeds belangrijker wordt in de voeding. Omdat het planten zijn die zéér makkelijk groeien en droogteresistent blijken, krijgen ze aandacht in

Fonio is een Afrikaanse gierst, Digitaria exilis. Hij draagt de kleinste zaadjes van alle gierstsoorten en komt van oorsprong uit West-Afrika. Men teelt dit graan al zevenduizend jaar. Het stond altijd symbool voor armemensenvoedsel en koloniaal sprak men van ‘hongerrijst’. De plant rijpt fenomenaal snel: van zaad tot oogst in zes tot acht weken. Fonio zou pas in 2018 door Europa zijn erkend als geschikt voor de voeding, maar dat hield de Afrikaanse mama’s niet tegen om het vóór dat jaar al stoemelings te importeren.

Je merkt meteen dat er allerhande avonturiers op het product zijn gesprongen. Op het net lijkt het wel alsof fonio het

Ik vond instructies en bracht twee koppen water aan de kook, waarin ik één kop fonio stortte. Vier minuten koken moest genoeg zijn, en dan nog enkele minuten laten rusten. Na de voorgeschreven tijd bleek al het water opgenomen. Ik vond in mijn pannetje sneeuwwitte bolletjes die wel wat aan elkaar plakten. Aangename aanblik.

De smaak was als rijst, máár … ik merkte de storende geur van geosmine, de gevreesde modder- of kurksmaak van zoetwatervissen en wijnflessen. Slechte bewaring? Slechte verwerking? Ik hoop dat dit mankement niet van het originele product komt, want verder was het met fonio wel aangenaam kennismaken.

Nick Trachet Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Fonio

voor armemensenvoedsel”

BRUZZ GIDST U DOOR DE CULTURELE AGENDA

‘Moet ik de Boy George van de jazz nog zijn?’

Op de albums Surrender en Cracks versmolt de Noorse saxofonist Bendik Giske twee identiteiten: de queer artiest en de jazzmuzikant. Het Brussels Jazz Festival, dat dit jaar extra focust op genderdiversiteit, zet zijn unieke persoonlijkheid en performance in de spots. “Mijn concerten zijn geen eenrichtingsverkeer, maar een gedeelde fysieke ervaring.” door Tom Peeters

© BRUNO DES TOMBES

Jazz. Queer saxofonist Bendik Giske houdt jazzgemeenschap spiegel voor

Vreemd toch, dat de jazzwereld zo lang geen diversiteit in genders en seksuele voorkeuren toeliet, terwijl diezelfde jazzwereld pocht over zijn open muzikale vizier. Ondertussen bewees de popwereld dat het ook anders kon. “Het is een vraag die me altijd heeft beziggehouden,” zegt Bendik Giske (41) als we hem de paradox voorleggen. “Wetende dat jazz afstamt van de Afro-Amerikaanse ervaring en bij uitstek een emancipatorisch genre is waarmee artiesten zich vaak hebben afgezet tegen de maatschappij en hun voorgangers, is dat inderdaad een bizarre vaststelling. Tegelijk heb ik altijd geloofd dat jazz niet in een vaste, permanente staat verkeert. Er zijn nog veel versies van jazz to come.”

Giske belichaamt daar alvast één van. Voor zijn unieke soloperformances brengt hij extra microfoons aan op zijn huid en zijn instrument om geen geluiden verloren te

laten gaan. Elke levensfase was belangrijk voor zijn ontwikkeling, zegt hij. Tijdens zijn kindertijd in Bali leerde hij spelenderwijs de circular breathing-techniek die hij nu op zijn saxofoonspel toepast. Tijdens zijn opleiding in Kopenhagen, waar hij als enige jazzmuzikant openlijk gay was, overviel hem een zekere schroom die hij pas veel later, al dansend in de clubs van Berlijn, van zich af zou werpen.

“In Berlijn zag ik voor het eerst een dragqueen saxofoon spelen. Ik dacht: hoe komt het dat ik zoiets nooit eerder gezien heb? Ik vroeg me af of ik andere homo’s kende die saxofoon spelen. Die waren er, maar het waren solisten die hun kennis via de jazztraditie hadden meegekregen. Het saxofoonspel van T-word, de drag in kwestie, was technisch misschien niet top, maar ze vertelde wel een krachtig verhaal.” Het deed Giske denken aan hoe muziek in Bali werd beleefd, als onderdeel van een danscultuur

en een groter verhaal.

“In het epos Ramayana, een hoeksteen van het hindoeïsme, drukken karakters hun identiteit en hun onderlinge verschillen uit via kostuums, dans en muziek. Het fascineerde me als kind en het leerde me dat een verhaal obscuur, fantasierijk of abstract kon zijn, maar vooral dat het vertolkt en gedeeld kon worden.”

In Europa werd Giske geconfronteerd met dansvloermuziek van een heel andere strekking. “Music for the jilted generation van The Prodigy was een grote invloed. Thema’s uit die plaat blijven sporen nalaten in mijn werk.” Uit de mond van een mainstream jazzmuzikant klinkt dat misschien verrassend, maar voor wie vertrouwd is met de stuwende bewegingen die Giske zijn sax inblaast, is het volkomen logisch.

“In de Berlijnse clubs trof ik een grenzeloosheid en een gemeenschapsgevoel aan die niet bestonden in Noorwegen. Ik ontdekte de dansvloer als plek waar je tegelijk performer en observator kon zijn, terwijl je voortdurend moest improviseren. Van die dialoog wilde ik deel uitmaken.”

Muzikanten en ‘vocalisten’

Toch was het geen sinecure om op Surrender, Giske’s solodebuut uit 2019, meteen zo open en expliciet te zijn. De titel verwijst naar het onderwerpende aspect van (homo) seksuele gemeenschap. Ook Cruising, een van de tracks uit zijn jongste plaat Cracks, spreekt boekdelen. “Het vergde moed om te springen, er was altijd een stemmetje in mijn hoofd dat vroeg of het allemaal wel goed was voor mijn reputatie. Mijn grote voordeel was dat ik me zonder publiek heb kunnen ontwikkelen. Het nadeel was dat ik geen voorbeelden had: er waren geen (gay jazz) idolen om naar op te kijken. Tegenwoordig bieden artiesten luisteraars veel meer perspectieven aan.”

Dat is ooit anders geweest. “Tijdens mijn studies in Noorwegen was er op veertig studenten één vrouwelijke instrumentalist. Later in Kopenhagen was de ‘grap’ dat er muzikanten en vocalisten bestonden, waarbij muzikanten uitsluitend mannen waren. Gelukkig vond een shift plaats die nu ook zijn vruchten begint af te werpen, maar je komt als jonge vrouw natuurlijk nog steeds terecht in een door mannen gedomineerde wereld met veel blinde vlekken.”

Tijden van verandering zijn volgens Giske sowieso de interessantste. Het verschil tussen hem en andere jazzmuzikanten, die

Saxofonist

Bendik Giske brengt jazz en queercultuur bij elkaar

een beroep deden op de circular breathing-techniek, was dat zijn collega’s ermee kennismaakten vanuit een jazzcontext. “Maar waar je het aanleert maakt in feite niet uit. Ik vergelijk het met fietsen: dat

Augmented storytelling

Giske koos uiteindelijk voor jazz omdat het zijn liefde voor improvisatie verzoende met emancipatorische aspecten en storytelling. “Er waren bovendien al die geweldige persoonlijkheden, Miles Davis op kop. Zo’n

luisterervaring aan die niet bestaat in de akoestische wereld. Door micro’s vlak bij de kleppen van mijn sax en mijn vingers vlak bij mijn strottenhoofd op mijn hals te plaatsen, maak ik sommige (stillere) geluiden dominanter.”

Daarmee opent Giske een heel nieuw geluidsspectrum dat live deel uitmaakt van een unieke performance. “Mijn concerten zijn geen eenrichtingsverkeer, maar een gedeelde fysieke ervaring, beïnvloed door de clubcultuur, waarin je tegelijk gever en nemer bent en in het beste geval in extase raakt door een haast rituele herhaling van

canon is nodig om techniek en kennis te verwerven.”

We vragen de saxofonist of de jazz een Boy George nodig heeft. “Moet ik de Boy George van de jazz nog zijn?” herhaalt hij lachend. “Maar ik deel je observatie. Het verbijstert me dat de progressie die elders gemaakt is, hier lange tijd afwezig bleef.”

Met zijn speciale microfoon-set-up heeft hij bovendien een intrigerend verlengstuk gevonden voor zijn identiteit als queer persoon. “Ze is veel meer gericht op beweging dan op harmonische of ritmische complexiteit. Eigenlijk bied ik een augmented

Nouvelles facettes du jazz

FR Sur les albums Surrender et Cracks, le saxophoniste norvégien Bendik Giske fusionne deux identités : celle d’artiste queer et celle de musicien jazz. Pendant sa formation à Copenhague, où il était le seul musicien jazz ouvertement gay, il fut pris d’un mal-être dont il ne se débarrasserait que bien plus tard, dans les boîtes de nuit de Berlin. Ces sorties allaient le former. En plaçant des micros aussi bien sur son instrument que sur son corps, il crée un son nouveau basé davantage sur le mouvement que sur la complexité harmonique et rythmique. Le 14 janvier, il jouera à Flagey à l’occasion du Brussels Jazz Festival.

klanken. Een Indische chef-kok zei me ooit dat er veel shortcuts zijn in de Indische keuken, maar dat je de ui nooit mag stresseren: die moet je langzaam stoven om tot het beste resultaat te komen. Een levenswijsheid die je kan doortrekken naar zowat alle processen waarin je tot een diepere betekenis wil komen.”

Surrender en Cracks zijn uit op Smalltown Supersound. Bendik Giske speelt op zaterdag 14 januari op het Brussels Jazz Festival in Flagey, www.flagey.be

Many versions of jazz to come

EN On his albums Surrender and Cracks, Norwegian saxophonist Bendik Giske blends two identities: the queer artist and the jazz musician. During his studies in Copenhagen, where he turned out to be the only openly gay jazz-musician, an unease overtook him which he overcame once he discovered clubs in Berlin. Those experiences helped shape his work. By applying microphones on his instrument as well as on his body, Giske creates a new sound which is based on motion instead of harmonic or rhythmic complexity. On 14 January Giske performs at the Brussels Jazz Festival on Flagey.

“In Berlijn zag ik voor het eerst een dragqueen saxofoon spelen. Ik dacht: hoe komt het dat ik zoiets nooit eerder gezien heb?”

verleer je ook nooit.”

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZ EXPOFILM

Vrouw zonder make-up

Wat de Duitse fotograaf Peter Lindbergh denkt van de Kardashian-filtersaus die influencers op Instagram over zich heen gieten, kunnen we hem helaas niet meer vragen. Hij overleed in 2019. Wellicht gruwde de pleitbezorger van natuurlijke schoonheid ervan. In de jaren 1980 zorgde hij nog voor een revolutie in de modefotografie: in mooi zwart-wit en natuurlijk licht is elk beeld een ode aan de vrouw (HR)

UNTOLD STORIES > 14/5, Vanderborght gebouw, peterlindbergh-brussels.com

Tragische vrolijkheid

In de gekke tafereeltjes van de Antwerpse Nel Aerts (1987) gaan een lach en een traan hand in hand. In haar tekeningen, collages, sculpturen, films en textielwerken toont ze een heel eigen, herkenbare beeldtaal: abstracte vormen in vaak vrolijke snoepkleuren met figuratieve elementen. Met solo’s in binnen- en buitenland is Aerts na tien jaar kunstenaarsschap een naam om rekening mee te houden. (HR)

NEL AERTS 13/1 > 17/2, Nino Mier Gallery, www.miergallery.com

Dromenvangers

Geen beter moment voor het boetseren van nieuwe dromen en het laten rijpen van beloften dan het aansnijden van een nieuw jaar. De Brusselse beeldend kunstenaar Delphine Somers en haar Franse collega Camille Bertagna hangen hun dromenvangers op bij het onvolprezen Sterput, waar ze luchtkastelen bij elkaar borstelen in een even kleurrijk als absurdistisch, verwrongen als ontwrichtend universum. (TZ)

RÊVES RAMASSÉS 12/1 > 19/2, Sterput, www.sterput.org

Baas in eigen buik

Blandine Lenoir (landgenoot van Audrey Diwan, L’événement) toont dat je ook een abortusfilm kan regisseren die niet benauwt maar bevrijdt. In het landelijke Frankrijk van 1974 engageert Annie, arbeidster in een matrassenfabriek en moeder van twee, zich voor een actiegroep die vrouwen clandestien helpt om een zwangerschap zo zacht en veilig mogelijk af te breken. Een ode aan activisme en solidariteit.

ANNIE COLERE dir.: Blandine Lenoir, act.: Laure Calamy, Zita Hanrot, India Hair

Bij de beesten af

Waterlopen vol Chinese wolhandkrabben. Een spiritist brengt een vrouw in contact met haar overleden huisdier. Seks met een paard is levensgevaarlijk, zoöfielen verdienen meer begrip. Wat die zaken met elkaar te maken hebben? Ze komen alle drie aan bod in films uit het nieuwe programma van Cinema Nova: Animal Alienation. Mis zeker het met de Zilveren Beer bekroonde Everything will be OK van Rithy Panh niet.

CINEMA NOVA: ANIMAL ALIENATION 12.1 > 26.2, www.nova-cinema.org

(Anti-)thriller in Tahiti

Niet iedereen lust de radicale, formalistische cinema van Albert Serra. Pacifiction is half paranoïde tropenthriller, half exotische postkaart en honderd procent een onvergetelijke koortsdroom. Benoît Magimel speelt de Hoge Commissaris van Tahiti. Eerst wimpelt hij het gerucht af dat er kernonderzeeërs voor de kust liggen, maar vervolgens doorziet hij dat er iets niet pluis is zijn Verrottend Paradijs. (NR)

PACIFICTION dir.: Albert Serra, act.: Benoît Magimel, Pahoa Mahagafanau

Een dodelijke blik

“Elle a les yeux revolver / Elle a le regard qui tue,” zong Marc Lavoine op zijn debuut in 1985. Het leverde de Franse zanger een supersterrenstatus op in zijn thuisland, en ook hier is hij graag gezien. De chansonnier staat bekend om zijn duetten, onder meer met de Franse actrice Virginie Ledoyen en de popster Clara Luciani, die twee dagen eerder in Vorst Nationaal optreedt. Geen reden om niet samen op het podium te verschijnen.

MARC LAVOINE 13/1, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be

Met dank aan Fatboy Slim

De Blackout Sessions van Atelier 210 trappen het jaar op gang met The iron pot cooker, de eerste en enige lp van de Amerikaanse activiste en zangeres Camille Yarbrough. Het funkfeest uit 1975 verdween in de plooien van de muziekgeschiedenis, maar groeide dankzij Fatboy Slim, die het nummer Take yo’ praise van Camille Yarbrough samplede voor zijn wereldhit Praise you, uit tot een cultklassieker.

BLACKOUT SESSION: CAMILLE YARBROUGH 17/1, 20.00, Atelier 210, www.atelier210.be

Rock-’n-rollromanticus

De AB zet 2023 in met Larry Lockes documentaire over Willy DeVille, de singer-songwriter die in de jaren 1970 en ’80 zijn eigen, unieke “Spanish americana” uit punk, cajun en blues distilleerde. Met onder meer ‘Spanish stroll’ en ‘Demasiado corazón’ zong hij zich de eeuwigheid in. DeVille, een rock-’n-rollromanticus pur sang, werd in 2009 geveld door kanker. (TZ)

HEAVEN STOOD STILL: THE INCARNATIONS OF WILLY DEVILLE 17/1, 19.30, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

MARC LAVOINE

UNTOLD STORIES

ANNIE COLERE

Het restaurant van hotel JAM blijft zoeken naar de juiste formule. Nadat er eerder plaats werd gemaakt voor een Italiaanse kantine en Joli Jam, een concept van Ma Jolie, trekt het nu de Aziatische streetfoodkaart.

In tegenstelling tot Londen heeft Brussel geen liefdesrelatie met hotelrestaurants, die maar moeilijk van de grond komen in de hoofdstad. JAM zal dat alvast niet tegenspreken. Sinds enkele jaren probeert het etablissement verschillende concepten uit, zonder veel succes. We hebben ze allemaal getest, van de pizza’s van Vincenzo Marino tot de oesters van Ma Jolie, en geen enkele van hen stelde teleur.

Onverschrokken schuift de plek nu een nieuwe pion naar voor: Kaiju. We gingen er op een avond langs. In het vrij donkere decor creëerden rode neonlichten een stedelijke sfeer, een onwaarschijnlijke maar verleidelijk ogend samengaan van een Aziatische rosse buurt vermengd met constructivistische vormen. De vrij ver uit elkaar staande tafels bevorderden de intimiteit.

De kaart van Kaiju is geënt op een “sharing food experience” en vrij democratisch (geen enkel gerecht kost meer dan 15 euro). Je vindt er onder andere bao’s, bowls en noedels op terug. Enkele creaties zijn een omweg waard. We genoten van een smaakvolle kimchi van witloof (6 euro) – in een tijd waarin lokale producten hot zijn, kan je de pogingen om ingrediënten uit de korte

Kaiju •••••

Charleroise steenweg 132, Sint-Gillis, 02-537.10.05, ma > zo 19 > 22.00

keten te herinterpreteren alleen maar toejuichen. Het gerecht had een pittig kantje. De BU RA TA (10,50 euro), waarbij Italiaanse kaas een trip maakte door hem te combineren met sesam, zwarte radijs, nori en sojasaus, bleek ook geslaagd. Helaas was de rest van de maaltijd niet naar wens – net als de bediening, die zeer vriendelijk is, maar overweldigd door de gang van zaken. De Bao Veggie (6,50 euro) deed het met zachte aubergine met jonge uien, augurken en koriander. Een goeie combi, maar de koud geserveerde bao stelde teleur. Hetzelfde gold voor de Satay Bowl (14 euro), waarbij de garnering tekortschoot. Zonder groenten konden de witte rijst en de met pindasaus overgoten balletjes van varkensvlees ons enthousiasme niet wekken.

Tot slot is de selectie van natuurlijke wijnen veel te beperkt, vooral voor rode wijnen, die allemaal uit het zuiden (Côtes-du-Rhône) of zuidwesten (Cahors) van Frankrijk komen. Qua drankmogelijkheden laat dit veel te wensen over.

MICHEL VERLINDEN

Eat & Drink. Kaiju

© SASKIA VANDERSTICHELE

Smalltalk. Met actrice Aminata Demba in café Colignon

‘Ik zou me nog geen Brusselaar noemen’

Deze week mogen we smalltalken met Antwerpse Brusselaar Aminata Demba, in het even gezellige als toepasselijk genaamde Café Colignon op het Colignonplein in Schaarbeek. Ze vertelt over stadsverschillen en haar projecten.

door

Michaël Bellon foto Ivan Put

“In Antwerpen had ik zo mijn koffiezaken waar ik soms kwam werken. Toen ik in Brussel kwam wonen, ben ik gaan zoeken naar plekjes waar ik het gezellig zou vinden. Zo ben ik vrij snel hier beland.”

Actrice Aminata Demba is geboren en getogen Antwerpenaar. Ze woont sinds 2020 op de Haachtsesteenweg, niet ver van het Josaphatpark. “Ik zou me nog geen Brusselaar noemen. Toen bleek dat ik nog niet in mijn nieuwe appartement in Antwerpen kon intrekken, wilde ik uit mijn comfortzone komen. Ik had in Antwerpen mijn familie en vrienden, mijn yoga en het zwembad. Maar ik heb graag nieuwe prikkels en voelde bijna fysiek dat ik weg moest uit die cocon.”

Demba kende Brussel voordien vooral via de cultuurhuizen waar ze al speelde, zoals Bozar, KVS en Bronks. Verder had ze hier voor de verhuis weinig contacten. Door corona en haar werk in de rest van Vlaanderen heeft ze de laatste maanden pas de gelegenheid gehad om de stad te ontdekken.

“Hier leven is nog iets anders dan hier komen werken. Ik kwam wel goed terecht op een appartement in een herenhuis van twee architecten met kinderen waar ik soms op babysit. Ik leef niet geïsoleerd: de Haachtsesteenweg is een zeer drukke en uitdagende straat waar veel gebeurt. (Lacht) Ik vind het een goede zaak dat ik word geconfronteerd met die stedelijke realiteit van de Noordwijk, waar ik in Antwerpen van was afgeschermd. Langs de andere kant leer ik met het rustige park om de hoek een totaal ander Brussel kennen. Je hebt hier veel aangename hubs waarvan mensen die buiten Brussel wonen, en die de stad alleen van de media kennen, geen notie hebben.” Demba merkt dat dat

negatieve beeld hardnekkig kan zijn. “Verschillende mensen in Vlaanderen vinden het vreemd dat ik deze stap zette, ik kan hen moeilijk duidelijk maken dat deze stad meer is dan de stereotypen. Ook als ze langskomen, raken ze moeilijk voorbij het verkeer, het ‘onveiligheidsgevoel’ en de chaos.”

Met het uitdagen van stereotypen en het verkennen van nieuwe gebieden heeft Aminata Demba dan weer weinig problemen. Ook op professioneel vlak niet. Dat blijkt snel als we verder praten over haar nieuwe theaterplannen, die voor de nabije toekomst twee jeugdvoorstellingen omvat-

ten: Feed me, please!, over sociale media (voor Bronks en Theater Antigone) en BAZAR, over angsten (voor Laika, dat de komende vijf jaar een artistieke thuis wordt voor Demba.)

Feed me, please!, 13 & 14/1, 20.00, Bronks www.bronks.be

Longread?

Meer weten over Aminata Demba? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten.

Yves Petry

‘Sapiens kan geen kant meer uit’

Over hebben en zijn

“We hebben geen dak boven ons hoofd. We hebben geen huis op aarde. We hebben niets. We hebben nooit iets gehad. We kunnen niets hebben. Hebben is een schijnbegrip, een conceptuele illusie, een werkwoord zonder referent. Hebben bestaat niet. Niemand heeft. We kunnen hooguit zijn. Hooguit. De vraag is wat.”

Over obstakels tussen droom en daad

“Wie weet is dat een extra reden waarom zoveel mensen terugschrikken voor de moord die ze diep in hun hart maar wat graag zouden plegen: ze zien er vanaf, niet enkel uit angst voor de straf of uit morele reserve, maar ook – en misschien nog wel het meest – vanwege de opgave die het is om aan moord een betekenis te geven die bij anderen respect kan afdwingen.”

Over het ik

“Zelfs al zou het ik maar een illusie zijn, zoals velen graag beweren, dan is het nog altijd de meest complexe illusie van het heelal.”

Over de mensheid

“Wat stelt het vlammetje van het ik nog voor nu de mensheid als geheel aan het opbranden is? Sapiens kan geen kant meer uit. Overal komt hij zichzelf tegen. Overal zit mens. Laat je aansteken door de koorts van deze terminale tijd, besef dat er geen ontkomen meer is aan de menselijke ubiquiteit, en je betreedt als vanzelf het domein van de ultieme dingen. Daar is geen bijzondere zielskracht voor nodig. Geen wereldverachting, geen existentiële moed, geen sublieme inzichten. Je hoeft niet langer door te dringen tot de grondeloosheid van het zelf.”

Over ons

“Ik wil niet sentimenteel doen. Ik wil niet slijmen. Maar soms weet het me nog steeds te raken – grijpt het me aan, stemt het me dankbaar, bezorgt het me zelfs een vleugje kippenvel – dat wij, de levenden, in feite zoveel werkelijker zijn dan wat voor ideeën we van onszelf en van elkaar ook mogen hebben.”

Overal zit mens. Een moordfantasie, Yves Petry Das Mag, 250 blz., 22,99 euro

Yves Petry is schrijver van een inmiddels fors oeuvre. Voor onderstaande inzichten ging hij te rade bij Kasper Kind, het hoofdpersonage uit zijn roman Overal zit mens.

door Michaël Bellon

VACATURE SEIZOENSMEDEWERKER

Mutualistisch raadgevers (m/v/x) waaronder ook voor ons mobiel kantoor

VACATURE SEIZOENSMEDEWERKER

VACATURE SEIZOENSMEDEWERKER

Provinciedomein Huizingen

Provinciedomein Huizingen

Provinciedomein Huizingen

Jobomschrijving: als mutualistisch raadgever wordt u tewerkgesteld in de arrondissementen Vilvoorde, Leuven en Liedekerke volgens de noden van de sector. U zal instaan voor het onthaal, informeren en adviseren van de leden in een van onze kantoren of het mobiel kantoor. U zal eveneens de terugbetaling van gezondheidszorgverstrekkingen en diverse administratieve taken uitvoeren.

Een uitgebreide opleiding is voorzien op de werkvloer en zal doorgaan in ons opleidingscentrum in hartje Brussel.

Profiel: u volbracht het hoger secundair onderwijs en bent sociaal vaardig. Een administratief gerichte vorming op HOKT-niveau is een pluspunt. U hebt goede noties van het Frans en bent bereid de inspanning te leveren om de toepasselijke regelgeving te assimileren.

De mutualistisch raadgever wordt in functie van de noden tewerkgesteld in een van onze agentschappen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en regio’s Vilvoorde, Leuven en Liedekerke + het mobiel kantoor (voor deze bent u in het bezit van een rijbewijs B).

Wij bieden een marktconform loon, tewerkstelling in een 35-urenweek, een goede balans tussen werk en privé, maaltijdcheques, eindejaarspremie en groeps- en hospitalisatieverzekering.

Interesse?

Richt uw kandidatuur en CV met vermelding van de referentie “Raadgever” of “Raadgever Mobimut” (ook voor mobiel kantoor) aan Solidaris Brabant, directie Human Resources, Zuidstraat 111, 1000 Brussel of per mail : jobs.bra@solidaris.be.

voor 6 maanden, van april tot eind september?

in een groene werkomgeving?

Zoek je een job...

Zoek je een job...

met veel variatie?

voor 6 maanden, van april tot eind september?

voor 6 maanden, van april tot eind september?

in een groene werkomgeving?

in een groene werkomgeving?

met veel variatie?

met veel variatie?

waarbij je dagelijks in contact staat met mensen?

waarbij je dagelijks in contact staat met mensen?

waarbij je samenwerkt met fijne collega’s?

waarbij je samenwerkt met fijne collega’s?

Kom werken als seizoensmedewerker in het provinciedomein van Huizingen!

Kom werken als seizoensmedewerker in het provinciedomein van Huizingen!

Solliciteer via website van 2 tot 16 januari www.vlaamsbrabant.be/seizoenswerk-huizingen

Solliciteer via website van 2 tot 16 januari www.vlaamsbrabant.be/seizoenswerk-huizingen

Op zoek naar een job met pit?

een projectleider facilitair beheer

• Je staat in voor het coördineren en organiseren van projecten.

• Je beheerst de administratieve opvolging van projecten.

• Je zorgt voor een goede samenwerking met alle betrokkenen (studiebureaus, aannemers,…).

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs Solliciteren kan tot en met 30 januari 2023.

www.overijse.be/jobs “Een

DB777631L2

www.solidaris-brabant.be

Toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen

Solidaris Brabant geniet het vertrouwen van meer dan 629.000 leden. Wij zoeken voor spoedige aanwerving voor regio’s Vilvoorde, Leuven, Liedekerke:

COÖRDINATOR

Start 02/23

Nederlands

beginners: schrijf je in via het Huis van het Nederlands. gevorderden: schrijf online in

Andere Talen Frans, Engels, Duits, Spaans, Italiaans en Grieks Bekijk ons aanbod en schrijf je online in.

Professionele taalcursussen Nederlands, Frans, Engels. Bekijk ons aanbod en schrijf je online in.

ICT@home

Bekijk ons aanbod en schrijf je online in.

Nog niet overtuigd? Kom naar onze online infosessie op woensdag 18 januari van 18u00 tot 20u00

Néerlandais

Débutants : inscrivez-vous via Huis van het Nederlands. Avancés: inscrivezvous en ligne.

Autres langues Français, anglais, allemand, espagnol, italien et grec. Consultez notre offre et inscrivez-vous en ligne.

Cours de langue professionnelle Néerlandais, français, anglais. Consultez notre offre et inscrivez-vous en ligne.

ICT@home

Consultez notre offre et inscrivez-vous en ligne.

Pas encore convaincu? Assistez à notre session d’information en ligne du mercredi 18 janvier 18-20h.

Dutch Beginners: enrol via the Huis van het Nederlands.

Advanced: enrol online

Other languages French, English, German, Spanish, Italian and Greek Check out our offer and enrol online.

Professional language courses Dutch, French, English. Check out our offer and enrol online.

ICT@home Check out our offer and enrol online.

cvosemper.be

Not convinced yet? Attend our online information session on Wednesday, 18 January, from 18:00 to 20:00. altijd (bij)leren

Lokaal bestuur Kampenhout is op zoek naar:

Zaalwachter (technisch assistent)

Team Vrije Tijd, cluster Mens

Aanleg wervingsreserve van 2 jaar, voltijds of deeltijds, contractueel, D1-D3

Functie:

Het team Vrije tijd staat in voor de organisatie van sportieve en socioculturele evenementen op het openbaar domein en/of in de gemeentelijke vrijetijdsaccommodatie

Je zal hoofdzakelijk (maar niet uitsluitend) tewerkgesteld geworden in de Sport- en Cultuurcentrum van Berg en sporthal van Kampenhout.

Profiel:

•Je weet van aanpakken en neemt initiatief; • Je werkt graag volgens vastgelegde procedures en beheerst goede werkmethodieken; • Je werkt in een team en voert de genomen beslissingen loyaal uit; • Je bent klantvriendelijk en voert uw werk nauwgezet en resultaatgericht uit; • • Je bent punctueel en komt afspraken en regels na; • Je kan je flexibel opstellen, zowel qua takenpakket als uurrooster; • Je voldoet aan de vereiste kennis van het Nederlands.

Wij bieden:

•Een voltijdse of deeltijdse contractuele betrekking voor onbepaalde duur.

•De basiswedde bedraagt minimum € 2.122,43 bruto (bij een voltijdse tewerkstelling).

•Tal van extralegale voordelen.

Heb je interesse?

Stuur ons dan zeker voor woensdag 11 januari 2023 om 12 uur jouw motivatiebrief, een recent cv en een uittreksel uit het strafregister:

•bij voorkeur per mail naar vacatures@kampenhout.be;

•per post college van burgemeester en schepenen, Gemeentehuisstraat 16 te 1910 Kampenhout (poststempel geldt als bewijs);

•via persoonlijke afgifte aan het team Personeelszaken tegen ontvangstbewijs (Dorpsstraat 9, 1910 Kampenhout).

inzake klimaatverandering, energietransitie en luchtkwaliteit.

Het doel ? 47% minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 in vergelijking met 2005. Dat wil zeggen: de klimaatverandering verzachten en aanpassingsmaatregelen voorstellen, de vervuiling verminderen en zorgen voor een rechtvaardige en inclusieve transitie tegenover energiearmoede.

Hoe ? 337 maatregelen in alle sectoren (bouw, mobiliteit, voedsel, energie, enz.), waaronder meer dan 200 nieuwe acties.

Onze firma, gevestigd in Anderlecht heeft een familiaal karakter. We gaan van het principe uit dat de workload compatibel is met een goed humeur, een goede samenwerking onder de teams en de geest van wederzijdse hulp.

Alles is aanwezig om je werk te doen in een familiale en professionele sfeer.

Het voorgestelde contract is voltijds van onbepaalde duur. U werkt 38 uur per week, vanaf 8u.30.

Ben je op zoek naar een nieuwe uitdaging binnen een jong, dynamisch en ambitieus bedrijf?

Twijfel dan niet langer en solliciteer via mail naar stephane.scarset@dentalpromotion.be

De weerhouden kandidaten zullen telefonisch gecontacteerd worden om een afspraak vast te leggen.

UW MENING INTERESSEERT ONS !

U wordt uitgenodigd om actief deel te nemen aan het openbaar onderzoek over dit ontwerpplan en het bijhorende milieu-effectenrapport tot uiterlijk 17 februari 2023 via :

R Onze vragenlijst online : leefmilieu.brussels/klimaatplan

R Uw opmerkingen per e-mail : klimaatplan@leefmilieu.brussels

R Uw opmerkingen met de post (Leefmilieu Brussel, departement Planning Lucht-Klimaat-Energie, Havenlaan 86C/3000, 1000 Brussel).

Het programma kan worden geraadpleegd :

R Op de website leefmilieu.brussels/klimaatplan

R In de 19 gemeenten van het Gewest of aan het onthaal van Leefmilieu Brussel (tijdens de kantooruren, Havenlaan 86C/3000, 1000 Brussel)

Vind een leuke job in jouw buurt.