‘Ik weet niet of ik Doucheflux nog eens zou oprichten’ Laurent d’Ursel kijkt in eigen boezem
‘Eigenaars,
Een martelmoord en wachtrijen bij de dealer
De cocaïnehandel teistert de Marollen
Ode aan de moeder van de progressieve rock Film over Delia Derbyshire in de AB
en zelfs tweeverdieners’
Voedselbanken en OCMW’s zien nieuwe gezichten
Heb je foto’s van je familie of wijk in Brussel ouder dan 20 jaar? Of wil je graag vrijwilliger worden bij de Erfgoedbank Brussel? Stuur een e-mail naar erfgoedbank@vgc.be
Foto: Erfgoedbank Ganshoren, collectie Geert Vermeire (1958)
BRUZZ
Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65
ABONNEMENTEN
Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80
Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393
van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.
OPLAGE
55.000 exemplaren.
ADVERTEREN?
Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be
DISTRIBUTIE
Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be
ALGEMENE DIRECTIE
Dirk De Clippeleir
HOOFDREDACTIE
Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)
COÖRDINATOR MAGAZINE
Kris Hendrickx
CULTUUR & UIT
Gerd Hendrickx
ART DIRECTOR
Heleen Rodiers
VORMGEVING
Ruth Plaizier
EINDREDACTIE
Karen De Becker, Bouke Schut
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER
Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Ellen Debackere, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)
VERTALING
Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones
FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE
Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs
Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners
Paal-Beringen
en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
Zelf nieuws gespot?
Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws
Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be
VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels
FR Des nuits à – 10 °C et à chaque fois qu’on tourne la vanne du radiateur, on entend le compte en banque qui se vide. Dans les appartements humides, les gens doivent choisir : manger ou se chauffer. Les queues devant les banques alimentaires et CPAS n’ont jamais été aussi longues. Désormais, Bruxelles compte de nouveaux pauvres : des familles à double revenu ou des indépendants à bout financièrement à cause de leurs factures d’énergie. Le régulateur de l’énergie Brugel constate, le gouvernement colmate. Un travail de plombier depuis que le slogan de Jean-Luc Dehaene - « on ne résout les problèmes que lorsqu’ils se manifestent »est devenu le fil rouge en politique. À côté de ça, il y a les sondages mensuels. Qu’est-il advenu de ‘Gouverner, c’est prévoir ?’. Il y a dix ans, on nous avait prévenus des conséquences de la libéralisation du marché de l’énergie. Personne n’aurait pu prévoir la crise énergétique actuelle. Se dire qu’on aurait pu faire ci ou ça n’aide guère les gens qui grelottent dans leur appartement, mais tout de même… Et si le secteur de l’énergie n’avait pas été libéralisé ? Et si on avait fait de grands pas vers l’énergie renouvelable il y a dix ans ? Et si gouverner avait été davantage prévoir ?
Nachten bij min 10 en bij elke draai aan de verwarmingsknop hoor je je rekening leeglopen. In vochtige appartementen is het kiezen: eten of verwarmen; de rijen voor de voedselbank en het OCMW waren nog nooit zo lang.
Brussel krijgt er een nieuwe groep armen bij: tweeverdieners en zelfstandigen, door de energierekeningen de financiële afgrond in geduwd.
De energieregulator Brugel kan niet meer doen dan toekijken, de overheid niet meer dan gaten dichten. Het is loodgieterswerk dat sinds Dehaenes adagio “We lossen problemen pas op wanneer ze zich stellen”, de politieke leidraad is geworden. Dat en de maandelijkse peilingen door marktonderzoekers. Wat is er geworden van “Gouverner, c’est prévoir”?
Nochtans werd al tien jaar geleden gewaarschuwd voor de liberalisering van de energiemarkt, die er kwam dankzij slim lobbywerk. Uiteraard had niemand toen de energiecrisis van vandaag kunnen voorspellen. Uiteraard heb je niets aan een wat als-verhaal wanneer je vandaag zit te klappertanden van de kou, maar toch ... Wat als de energiesector niet geliberaliseerd was? Wat als we – zowel overheid als bevolking – tien jaar geleden al grote stappen hadden gezet naar hernieuwbare energie? Wat als gouverner wat meer prévoir was geweest?
EN Nights of 10 below freezing and every turn on the radiator knob makes you hear your bill go up. Those living in damp flats are forced to choose between heating or eating while the queues to food banks and CPAS have never been longer. Brussels is seeing new faces of poor: energy bills pushes households with two earners as well as self-employed people into the financial abyss.
The energy regulator Brugel passively observes, the government plug gaps. This kind of plaster politics, along the lines of Dehaene’s adage “we solve problems only once they arise”, seem to guide all our politicians. What has become of “to govern is to foresee?”.
However, there were warnings about energy market liberalisation, which came about a decade ago thanks to clever lobbying. Back then, nobody could have predicted today’s energy crisis, of course. “What Ifs” are of no use when you are shivering with cold right now, but still: What if the energy sector had not been liberalised? What if we – both the governments and the public – had taken big steps towards renewable energy, ten years ago? What if our leaders had shown some more foresight?
“Wat is er geworden van ‘Gouverner, c’est prévoir’?”
Kristof Pitteurs, hoofdredacteur
Het aantal dak- en thuislozen in de stad neemt zienderogen toe. Voor Laurent d’Ursel, bezieler van daklozencentrum Doucheflux, is er maar één echte oplossing: huisvesting. “Met het inzicht dat ik vandaag heb, weet ik niet of ik Doucheflux destijds zou hebben gelanceerd. Douches zijn depannage.”
door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele
Met de tomeloze energie en onverzettelijkheid die hem eigen zijn, waagde Laurent d’Ursel, toen nog leraar Frans en artiest, zich in 2011 aan een ambitieus sociaal project: een dagcentrum, waar dak- en thuislozen terecht zouden kunnen voor een douche, een wasbeurt voor hun kleren, een locker.
Mede dankzij de steun van velen lukte het hem om een gebouw te vinden en het project op poten te zetten. Doucheflux in Anderlecht is nu vijf jaar open en krijgt vanaf volgend jaar ook een structurele Vlaamse subsidie. Het initiatief blijkt een groot succes. Dagelijks komen er zo’n honderd mensen langs voor een douche, die nog steeds 1 euro
kost. “Neen, we hebben de prijs niet verhoogd, hoewel onze energiefactuur verdrievoudigd is. We laten de mensen in extreme armoede daar niet voor betalen.”
Doucheflux is in korte tijd uitgegroeid tot veel meer dan de douches alleen. Klopt de naam nog wel?
LAURENT D’URSEL: Dat wordt inderdaad een beetje problematisch. De douches, wasbeurten en kluisjes staan nog steeds centraal, maar er is zoveel bijgekomen: de psychosociale dienst, de medische begeleiding, de straatrondes, plus alle activiteiten die we organiseren om de mensen die hier komen hun waardigheid terug te geven. Behalve ons magazine en
radioprogramma is er nu ook yoga, zwemmen, breien, tekenen, paardentherapie en nog veel meer.
Sinds corona zijn jullie ook met huisvesting bezig.
D’URSEL: Klopt, tijdens de pandemie organiseerden wij tijdelijke opvang, voornamelijk voor vrouwen, in de jeugdherberg van Jes in Molenbeek. We constateerden dat die vrouwen daarna niet terug wilden naar de straat. Een flink aantal kon ook doorstromen naar een vaste woonst.
Het heeft ons een heel nieuw inzicht gegeven, namelijk dat een kamer met eigen sanitair de minimumvoorwaarde is om weer
• Woont al bijna veertig jaar in Sint-Gillis
• Opleiding als econoom en filosoof
• Kunstenaar
• Werkte als leraar Frans
• Oprichter van betogingscollectief Manifestement
• Oprichter en onbezoldigd codirecteur van Doucheflux
• Secretaris van de Vakbond der Giganten
een toekomstproject te kunnen maken. Het is de ideale tussenstap naar een duurzame woning.
Jullie willen hiermee doorgaan, hoe concreet is dat al?
D’URSEL: Na corona hebben we de transitopvang kunnen voortzetten in een hotel in Vorst. De financiering loopt tot in april, maar we hebben goede hoop op verlenging. Ook beschikken we, dankzij een privésponsor, over een gebouw vlak bij de Vismarkt waar we twaalf transitwoningen hebben ingericht.
De personen die we onderdak geven, worden intensief begeleid. Het is geen evidente overstap: van de straat naar een woning. Je moet leren wat een factuur is, waarvoor een vuilnisbak dient, je moet leren je buren te respecteren. Zonder begeleiding zouden velen na twee dagen weer op straat leven.
In januari krijgen we een officiële erkenning als operator van Housing First, maar in de praktijk zijn we daar nu al mee bezig.
Huisvesting is dus de oplossing. Hoe komt het dat u dat nu pas inziet?
D’URSEL: We hebben destijds een grote vergissing begaan en het heeft jaren geduurd voor we die vergissing inzagen. We gingen ervan uit dat er altijd mensen op straat zouden leven, dat het een fataliteit is. Als je die overtuiging hebt, ben je vooral bekommerd om: waar slapen ze, hebben ze te eten, komt er een verpleger langs? Doucheflux is in die context geboren. Maar douches zijn geen oplossing, het is depannage op zeer korte termijn.
Bovendien kost wat we nu doen een bom geld, alleen al voor dit gebouw was het twee miljoen euro. Met het inzicht dat ik vandaag heb, weet ik niet of ik Doucheflux zou hebben gelanceerd. Ik zou al mijn energie gestoken hebben in huisvesting, dat is de sleutel.
Ook preventie is essentieel. Je moet ervoor zorgen dat mensen niet op straat belanden. Zodra ze op straat terechtkomen, onttakelen ze in een recordtempo, hun levensverwachting is 48 jaar. En het vraagt enorm veel tijd en middelen om hen weer op de rails te krijgen, een krankzinnige verspilling. Uit een ULB-studie die er op ons verzoek kwam, blijkt dat een persoon op straat 40.000 euro per jaar kost, ongeveer evenveel als zijn herhuisvesting.
U bent niet de enige organisatie die die vergissing maakte?
D’URSEL: Met zijn allen hebben we het probleem verkeerd aangepakt. Neem Bruss’Help, de gewestelijke organisatie die sinds een paar jaar de hulp aan thuislozen coördineert. In de raad van bestuur zat eerst geen vertegenwoordiger van staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou. Niemand had eraan gedacht. Wij zijn maandenlang elke dinsdag gaan betogen voor hun kantoor, tot er in juni uiteindelijk een vertegenwoordiger van Huisvesting bijkwam.
Wat vindt u van het beleid van de Brusselse regering?
D’URSEL: Deze regering is de eerste van de drie die ik al meemaakte die de complexe problematiek begrijpt. Alain Maron en Nawal Ben Hamou spreken met kennis van zaken. Maar ze hebben niet altijd vrij spel, ze zitten in een coalitie. Maron heeft het budget voor de strijd tegen thuisloosheid
wel kunnen verdubbelen, maar op het vlak van huisvesting gebeurt er niet genoeg. Dat is ook een verwijt aan de socialehuisvestingsmaatschappijen, die te weinig woningen gebouwd hebben of woningen hebben laten verkrotten.
Ook gebeurt er te weinig tegen leegstand. Het is de cultus van het privé-eigendom. Voor grote projectontwikkelaars wordt de rode loper uitgerold. De huren gaan de hoogte in en mensen in armoede kunnen die niet meer betalen. Dat is een verantwoordelijkheid van de politiek. Waarom zijn de huren niet gereguleerd? Waarom wordt de verhuurder niet belast?
Intussen rijst het aantal dak- en thuislozen in Brussel de pan uit.
D’URSEL: De stijging is inderdaad explosief. Bij de vorige telling kwam men uit op 5.313 thuislozen. Deze lente komen er nieuwe cijfers. Ik heb al menige weddenschap afgesloten dat het er deze keer minstens zevenduizend zullen zijn. Onverdraaglijk.
“Ik hou niet van het woord daklozen. Daarmee reduceer je deze mensen tot een probleem, een mislukking”
“Op een dag liep ik in New York de metro uit en botste ik op een ‘homeless’ met wie ik aan de praat raakte. Toen is mijn frank gevallen: dit is iemand zoals u en ik”
Vorige week werd Doucheflux door de Vlaamse regering erkend als vereniging waar armen het woord nemen. Een belangrijke erkenning?
D’URSEL: Ja, sinds onze start in 2011 vinden we het belangrijk om armen het woord te geven. Daarom was er van in het begin een magazine, een radioprogramma, en organiseerden we betogingen.
Hun het woord geven is echter niet genoeg, er moet ook naar hen geluisterd worden en ze moeten antwoord krijgen. Die strijd voer ik met onze Vakbond der giganten, een drukkingsgroep die we drie jaar geleden hebben opgericht. Ja, ik noem hen Giganten oftewel Geweldige Individuen in Gigantische Armoede, maar Niet zonder Trots In het Frans zijn het voor mij les Immenses, Individus dans une Merde Matérielle Enorme, non Sans Exigences. Ik hou niet van het woord daklozen. Daarmee reduceer je deze mensen tot een probleem, een mislukking.
Vorig jaar organiseerde de vakbond een zomeruniversiteit op de VUB. Zopas verscheen het boek daarover, met het verslag.
Met de vakbond houden jullie lange gesprekken. Hoe inspireren de giganten u?
D’URSEL: We zien elkaar wekelijks drie uur, één keer zelfs op kerstdag. In het begin waren we met vijf, zes, nu komen er telkens dertig tot vijftig giganten. Het zijn mensen met papieren, mensen zonder papieren, die op straat leven of geleefd hebben. Elke keer steek ik er iets van op, het
is de grootste politiek-menselijke ervaring uit mijn leven.
Hebt u nog tijd voor uw artistieke werk? D’URSEL: Nauwelijks. En ook niet voor het plan dat ik al dertig jaar heb om het ultieme Franse taalleerboek te schrijven. Ik heb nu wel net samen met een vrouw die in het transithotel verblijft een expositie gemaakt die eind deze week opent in het Museum voor Spontane Kunst.
Bij Doucheflux werken ondertussen dertig betaalde medewerkers en honderdtwintig vrijwilligers. U noemt zich ‘vrijwillig codirecteur’.
D’URSEL: Klopt, ik doe dit werk al elf jaar onbetaald. Ik ben vrijwilliger en ben er trots op. Kwatongen zeggen: omdat hij het zich kan permitteren.
Kunt u het zich permitteren? Waarvan leeft u?
D’URSEL: Van de verhuur van mijn appartementen.
D’URSEL: Zeven, het mijne inbegrepen. Drie ervan zijn verhuurd via een sociaalverhuurkantoor. De huurprijs van de overige heb ik bewust niet geïndexeerd.
Waar haalt u al elf jaar die tomeloze energie vandaan, vanwaar uw engagement?
D’URSEL: Ik heb inderdaad veel energie, te veel volgens sommigen. Maar dat is vooral chemisch. Ik neem antidepressiva nadat ik vier depressies heb gehad.
Mijn engagement? Ik denk dat het begonnen is toen ik als student in New York woonde. Op een dag liep ik de metro uit en botste ik op een homeless met wie ik aan de praat raakte. Toen is mijn frank gevallen: dit is iemand zoals u en ik.
Ik maak sindsdien geen enkel onderscheid tussen giganten en anderen. De meeste mensen doen dat wel. En ze meten met twee maten en twee gewichten. Je zag het met de vluchtelingen uit Oekraïne. Voor hen kon plots alles. Waarom? Omdat men hen niet beschouwt als gigant, de mislukkeling op zijn karton.
Die onrechtvaardigheid boeit me mateloos, het is bijna een drug. Eigenlijk denk ik dat ik in een ander leven zelf een gigant was.
FR Depuis la pandémie, le centre Doucheflux à Anderlecht, qui accueille les sans-abri et leur offre une douche, le lavage de leurs vêtements et un accompagnement médical et psychosocial, s’occupe aussi de logement. Pour Laurent d’Ursel, fondateur de Doucheflux, le logement est la seule vraie solution au problème des sans-abri. « Les douches, c’est du dépannage », dit-il. « On a commis une grande erreur à l’époque. On est partis du principe qu’il y aurait toujours des gens qui vivraient dans la rue, que c’était une fatalité. »
EN Doucheflux, the centre in Anderlecht where homeless people are welcome to have a shower, wash their clothes and get medical and psychosocial counselling, also deals with housing since the start of the pandemic. For Laurent d’Ursel, the founder of Doucheflux, housing is the only real solution to the homeless problem. “Showers are just plasters,” he says. “We made a big mistake back then. We took for granted that people would always live on the streets. If you think like that, you mostly concern yourself with where do they sleep, do they have food, can a nurse come along? ”
Het was u wellicht ontgaan, maar Brussel heeft er een nieuw park bij. Tussen metrostations Beekkant en Ossegem ligt het Park Ouest. Op termijn komt hier een nieuwe stadswijk met onder meer woningen, een park en mogelijk ook een subtropisch zwembad. Omdat het nog lang niet zover is, wordt in afwachting al een tijdelijk park ingericht. Dat gebeurt door vzw Toestand, samen met de buurtbewoners. “En die boot,” horen we u vragen, “is dat een uit de kluiten gewassen stuk sluikafval?” Neen hoor, het gaat om een van de eerste speeltuigen in het nagelnieuwe park.
Park Ouest is open van woensdag tot en met zaterdag, tussen 10 uur en 16.30 uur. KH
Brusselaar (M/V/X) van de week.
Op het WK in Qatar heeft Bilal El Khannouss nog niet op het veld gestaan, maar met Marokko lijkt de ex-jeugdspeler van Anderlecht wel de juiste ploeg te hebben gekozen. Fans genoeg in Brussel.
door Eva ChristiaensBilal El Khannouss is vandaag 18. Hij bracht zijn jeugd door tussen Strombeek-Bever en Anderlecht, maar de voorbije drie jaar vooral in Limburg. De Anderlechtse jeugdploeg liet hij in 2019 achter voor Racing Genk, waar hij uitgroeide tot middenvelder in het eerste elftal. “Op de rand van een doorbraak,” schreven sportjournalisten aan het begin van dit seizoen, maar El Khannouss kwam pas echt in het nieuws door zijn deelname aan het WK Voetbal in Qatar. Een gesprek met Belgisch bondscoach Roberto Martinez was daarvoor niet nodig. De middenvelder had zelf al gekozen voor de nationale ploeg van zijn grootouders: Marokko. “Een gevoelskeuze,” zei hij. Hij is de jongste speler in de selectie.
Spelen deed El Khannouss in Qatar nog niet, maar vanaf de bank zag hij zijn team doorstoten naar de halve finale, nu woensdag tegen Frankrijk. “De andere spelers hebben meer ervaring en samen zijn ze een
goede ploeg. Als hij toch eens kan spelen, zoveel te beter,” zegt zijn moeder Karima Ben Aissa telefonisch vanuit Qatar. “Zo niet zal hij er wel van profiteren om samen te kunnen trainen met spelers van een hoger niveau uit de hele wereld. Dat is belangrijk.”
De Marokkaanse ploeg lijkt wel de revelatie van dit WK. Voor het eerst stoot een Arabisch land door naar de kwart- en daarna halve finales van de wereldbeker. Als enige Afrikaanse overblijver hebben ze ook de Afrikaanse landen achter zich. En dat ruim de helft van de ploeg in het buitenland is geboren, geeft hen brede steun van de Marokkaanse diaspora. De voorbije overwinningen van Marokko brachten in Brussel al honderden feestende fans op de been, drie keer met rellen tot gevolg.
El Khannouss’ ouders zijn afkomstig uit Brussel, maar verhuisden als twintigers naar Strombeek, in de Vlaamse rand. Bilal ging naar de lagere school in Laken en speelde
vanaf zijn negende bij de Anderlechtse jeugd. Hij heeft nog altijd vooral vrienden en familie in Brussel. Nonkel Ahmed El Khannouss (ex-Les Engagés) maakte zelfs naam als voormalig schepen in Molenbeek. Vandaag is hij er nog lid van de gemeenteraad.
“Zijn meeste fans wonen zeker in Brussel,” vertelt zijn moeder. “Hij krijgt nu wel steun van de Genk-supporters, maar als zestienjarige op internaat had hij weinig tijd om vrienden te maken. Het was school, trainen en naar huis.” Het deed zijn moeder dat eerste jaar zoveel pijn dat ze het jaar nadien zelf naar Genk besloot te verhuizen.
“We kregen een appartement van de club, waar ik tijdens de week mee verbleef. Ik pendelde elke dag honderd kilometer heen en terug naar mijn werk, maar ik vond het een plezier. We waren samen en ik had alles onder controle,” zegt ze lachend.
Bij Anderlecht heeft hij zeker wel vrienden gemaakt, zegt Jean Kindermans van
In het nieuws omdat
Bilal El Khannouss speelt woensdag met de Marokkaanse nationale ploeg de halve finale op het WK voetbal in Qatar. Hij groeide op tussen Strombeek, Laken en de jeugdploeg van Anderlecht
Over welk dossier gaat het?
Bilal El Khannouss verruilde Anderlecht drie jaar geleden voor Racing Genk, waar hij middenvelder is in de eerste ploeg. Zijn grootste fans wonen volgens zijn entourage nog altijd in Brussel
de jeugdopleiding daar. “Bilal was een vrolijke jongen en technisch enorm getalenteerd. Hij speelde lange tijd een jaar hoger, maar ook bij zijn eigen leeftijd had hij een sterke lichting,” zegt Kindermans. El Khannouss deelde het jeugdveld nog met Mario Stroeykens (RSCA) en Roméo Lavia (Southampton). “Hij heeft veel vrienden van zijn leeftijd en ouder behouden. Ik denk dat de Anderlecht-supporters tijdens dit WK zijn eerste supporters zijn,” zegt Kindermans.
Andere fans vind je bij zaalvoetbalcentrum Fitfive in Laken, waar El Khannouss regelmatig speelt met vrienden. “Bilal is niet veranderd sinds hij prof werd. Hij blijft een harde werker, altijd goedgezind. En wanneer hij thuis is, komt hij in Brussel gewoon verder voetballen om zich te ontspannen,” zegt medewerker Achraf Ati Allah. El Khannouss kwam er als kind al trainen met vriendjes. “Ik heb maar twee zonen en ik zou hen nooit op straat laten spelen,” benadrukt zijn moeder Ben Aissa. Al kon je haar jongste zoon weleens tegenkomen op de pleintjes van Strombeek en Neder-Over-Heembeek. Drie jaar geleden figureerde hij nog in de kortfilm STRMBK van een Grimbergse politie-inspecteur, over de moeilijke relatie tussen de politie en jongeren op straat. De film had een preventie-opdracht. “Bilal is zelf een zeer respectvolle jongen,” zegt Ati Allah.
Een puur Brussels sprookje kan je El Khannouss niet noemen. Op zijn vijftiende verruilde hij Anderlecht voor Genk. “De filosofie van de club past bij mij: offensief voetbal met veel druk,” zei hij daarover eerder aan HLN. “Je zou je dan als club boos of verraden kunnen voelen, maar wij niet. Bilal koos gewoon voor een ander project,” zegt Kindermans. “Zo zijn er veel jeugdspelers van wie je uiteindelijk niets meer hoort, maar enkelen schoppen het tot international. Daar kunnen wij alleen maar blij om zijn.”
El Khannouss heeft nog een contract tot eind 2026 bij Genk. Hij droomt groot, het liefst van Real Madrid, zei hij aan HLN. Zijn eerstvolgende Belgische match staat al met stip op de Brusselse kalender. Op 21 december speelt hij tégen Anderlecht. “Dan zijn we weer 90 minuten elkaars tegenstander,” zegt Kindermans. Voor het zover is, gunt paars-wit hem alle ervaring op het WK. “Jonge spelers steunen elkaar. Wie nog met Bilal gespeeld heeft, is blij dat hij iets unieks meemaakt. Dat is het ook: wat Marokko nu presteert, is onvoorstelbaar.”
Tot negenhonderd asielzoekers leven in erbarmelijke omstandigheden in een kraakpand in Schaarbeek. “De federale overheid is verplicht te helpen maar kiest weg te kijken,” zegt advocate Marie Doutrepont (Progress Lawyers Network).
Wat is het profiel van de bewoners in de Paleizenstraat?
Voor 98 procent gaat het om asielzoekers met tijdelijke verblijfspapieren. De Belgische staat is dus verplicht om ze onderdak te bieden, maar doet dat niet. Er wonen vrijwel uitsluitend mannen, die uit landen als Afghanistan, Burundi, Rwanda, Syrië en Palestina komen.
Met welke problemen kampen die mensen?
Waar te beginnen? Ze missen niet enkel het Bed-Bad-Brood waar ze recht op hebben, maar ook de juridische, sociale en medische omkadering waarin voorzien is voor asielzoekers. Daarnaast zijn de levensomstandigheden barslecht. De verwarming werkt niet of maar af en toe, het water is niet drinkbaar, de douches zijn koud, er zijn amper toiletten en veel mensen slapen op karton op de grond.
Dat leidt tot medische problemen? Ja, uit een screening blijkt dat de grote meerderheid schurft heeft en er zijn ook gevallen van tuberculose gesignaleerd. Veel aandoeningen waar deze mensen mee kampen vragen een strikte hygiëne, regelmatig douchen, je kleren wassen op 90 graden en afstand houden. Maar dat kan hier niet.
Wat zijn de perspectieven voor de bewoners?
Dat blijft onduidelijk. Juridisch haalden we wel al een aantal overwinningen. Zo
legde de arbeidsrechtbank de Belgische staat dwangsommen op. Dat vonnis werd deze week nog maar betekend. De federale staat en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V) willen dit gewoon niet oplossen. De staat vecht de veroordelingen zelfs niet aan, maar trekt de schouders op. Dat is je reinste minachting van de scheiding der machten.
De Moor ontkent dat en stelt dat ze net hard werkt om opvangplaatsen bij te creëren. Waarom zou ze laten aanmodderen? Is het niet gewoon een kwestie van plaats- en personeelsgebrek?
De motieven zijn waarschijnlijk electoraal, stoer overkomen als het over migratie gaat. En er is wel degelijk plaats. Een rusthuis in Molenbeek liet ons bijvoorbeeld weten dat het veertig ongebruikte bedden heeft, mét personeel. Het volstaat om die plaatsen op te vorderen en te financieren, dat geld is er ook. Maar daar komt geen reactie op. KH
“De staat trekt de schouders op als hij veroordeeld wordt”
‘De regering wil geen oplossing voor de dakloze asielzoekers’
Muren vol vocht, maar de verwarming gaat niet aan, omdat er geen geld is. De impact van de energiecrisis laat zich in steeds meer domeinen voelen. Vooral bij de OCMW’s en de voedselbanken duiken nieuwe gezichten op.
Voedselbank Tabita in Laken: de voedselpakketten liggen klaar. Het aantal aanvragen om hulp blijft door de energiecrisis stijgen.
De wachtrij aan voedselbank Tabita in Laken reikt donderdagmiddag tot aan de straat. Een voor een krijgen de wachtenden een nummertje dat in willekeurige volgorde zal worden afgeroepen. Zo vermijdt André Vandeput (74) – al twaalf jaar medeorganisator van de voedselbank – dat zich al in de vroege uurtjes een wachtrij zou vormen.
“Wij zijn altijd al een spiegel van de problemen in de wereld geweest. Eerst hadden we hier Brazilianen, dan Armeniërs en vandaag vooral Oekraïners,” vertelt Vandeput. “Door de stijgende energieprijzen zien we de laatste weken niet alleen méér mensen om hulp vragen; het gaat ook om een ander publiek. Elke week krijgen we minstens tien nieuwe aanvragen.” De
vicevoorzitter van de voedselbanken regio Brussel-Brabant, Luc Rogge, bevestigt dat het aantal aanvragen blijft stijgen.
Wie dat het best ziet, is Sylvia Cutaia (49), die als vrijwilliger al tien jaar de taak op zich neemt om te selecteren wie bij Tabita recht heeft op een voedselpakket. “Voordien kregen we vaak mensen zonder papieren, of recenter Oekraïners over de vloer. Sinds kort zien we dat die groep steeds vaker wordt aangevuld door Belgen en gepensioneerden. Zelfs mensen die een inkomen hebben – of dat nu uit werk of via een uitkering is – komen vandaag langs. We bekijken geval per geval, maar de selectie is erg moeilijk. Ik zie zowel mannen als vrouwen huilen.”
Ergens vooraan in de rij staan Mireille Goossens (68) en Viviane Van Eys (79) geduldig te wachten. De vriendinnen
bezoeken al een tweetal jaar samen de voedselbanken, maar sinds enkele maanden gaan ze ook samen eten bij Restos du Coeur. Ze zijn de enige bezoekers die met naam en toenaam willen getuigen – de anderen blijven uit schaamte liever anoniem. “De laatste maanden voel ik de crisis echt hard,” vertelt de Molenbeekse Goossens. “Uit noodzaak recupereer ik het water uit mijn bad om in de wc te gebruiken. Er zijn dagen dat ik de verwarming niet meer aanzet, en als ik het doe, dan is dat op maximaal 19 graden.”
“Naar de Restos du Coeur gaan we nog maar een paar maanden,” vult Van Eys uit Anderlecht aan. Ze legt haar hand even onder het been van haar vriendin om het warm te krijgen. “Omdat de facturen maar bleven stijgen, gaan we daarheen voor voedselpakketten én om er te eten. De huur, energiekosten, dokterskosten en dan nog eens eten: het wordt te veel voor ons pensioentje. Ik heb een zoon, maar ik ben er trots op dat ik hem niet om hulp moet vragen.”
Niet enkel de voedselbanken zien een toeloop van mensen in nood. Ook bij de OCMW’s staat de telefoon roodgloeiend. Door de energiecrisis kreeg het OCMW van de Stad Brussel in november drie keer zoveel aanvragen in vergelijking met dezelfde maand de jaren voordien. Zonder de cijfers voor december al te kennen, kreeg het OCMW dit jaar al 1.966 hulpaanvragen, terwijl dat er 980 waren voor heel 2020.
In de andere Brusselse OCMW’s is dezelfde trend te zien. In Anderlecht registreren ze dubbel zoveel berichten en telefoontjes. “De aanvragers zijn vaak in paniek als ze contact opnemen. Mensen krijgen energiefacturen die zo hoog zijn als hun huur. De helft van de nieuwe aanvragers krijgt geen leefloon: het gaat om mensen met een salaris, een werkloosheids- of ziekte-uitkering. We krijgen zelfstandigen over de vloer die de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen en hebben zelfs al ambtenaren geïnformeerd die hun maandelijkse energierekening niet meer kunnen betalen. Die mensen komen niet in aanmerking voor een sociaal tarief of een ander sociaal recht. Vaak gaat het om alleenstaande moeders of vaders.”
“We zien meer vragen naar informatie binnenkomen, maar ook meer gezinnen die in financiële problemen raken,” zegt ook Jan Willems van OCMW Stad-Brussel. “We zijn voor een aantal gemeenten in de fase van de
eerste, jaarlijkse energieafrekening beland, waardoor het probleem zich nog meer stelt. Ook wij zien een ‘nieuw publiek’: zelfs loontrekkenden en eigenaars komen langs. Het gaat vaak om burgers die nooit hadden gedacht dat ze op een dag naar het OCMW zouden moeten gaan. De duurdere energiefactuur speelt de grootste rol.”
In het OCMW van Schaarbeek duurt het intussen bijna twee maanden vooraleer iemand aan een afspraak raakt. “Al zijn we altijd beschikbaar voor erg dringende gevallen,” zegt Jean-Michel Kabamba van OCMW Schaarbeek. “Het is ontzettend druk. We zien ook veel mensen uit de middenklasse komen. Soms zelfs gezinnen met twee inkomens die het moeilijk krijgen als ze een afrekening van pakweg 5.000 euro krijgen. We helpen niet noodzakelijkerwijs met geld. Soms verlenen we ook advies of komen we met een afbetalingsplan.”
Aicha* (61) is zo iemand die nooit had gedacht op een dag naar het OCMW te moeten gaan. Met haar 65-jarige partner en twee kinderen van 24 en 26 jaar oud woont ze in haar eigen huis in Neder-Over-Heembeek. Haar echtgenoot is sinds twee jaar op
pensioen. Aicha zelf werkte als verpleegster in een rusthuis, maar viel sinds kort terug op een ziekte-uitkering. De oudste zoon werkt.
“Gisteren ging ik voor de allereerste keer in mijn leven naar het OCMW,” vertelt Aicha. “Ik was er echt niet goed van. Ik heb nooit problemen gehad, altijd alles correct betaald en altijd gewerkt. Maar nu ik een ziekte-uitkering heb en mijn man op pensioen is, en ik een zoon heb die niet werkt, kon ik niet anders. Het is een energiefactuur van meer dan 2.300 euro en het voorstel om maandelijks 400 euro voorschot te betalen, die de
emmer deden overlopen. Dat kunnen we niet betalen. Ik vond het aartsmoeilijk om hulp te vragen. Of ze ons kunnen helpen, weet ik nog niet. Maar het is toch niet normaal dat zelfs de middenklasse haar facturen niet meer kan betalen?”
Cijfers over de stijging van armoede in het Brussels gewest zijn er nog niet, zegt het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel. Maar dat die stijging er is, daar
Bij de voedselbank Tabita in Laken zien ze niet alleen meer mensen, maar ook een ander publiek opduiken: “Elke week krijgen we minstens tien nieuwe aanvragen.”“We zijn echt in paniek over de energiefactuur waardoor we de verwarming maximaal twintig minuten aanzetten”
Florence Woont in een huurappartement
twijfelen onderzoekers Anke Verbeke en Marion Englert niet aan. Voor Brusselaars komen stijgingen in de energiefactuur bovendien doorgaans harder aan.
“Brusselse gezinnen worden gemiddeld meer onder druk gezet omdat er sowieso al meer armoede is en de huisvestingskosten er bovendien hoger liggen dan in andere gewesten. Daarnaast consumeren heel wat woningen in Brussel veel energie en zijn ze moeilijk te verwarmen,” aldus Verbeke en Englert. “De buffer van de Brusselaars is gewoonweg lager. Dat geldt zeker voor de oudsten: 13 procent van de Brusselse 65-plussers ontvangt bijvoorbeeld een inkomensgarantie voor ouderen, dat is drie keer zoveel als in Vlaanderen.”
“Nog vóór de explosie van de energieprijzen kende al ruim 26,5 procent van de Brusselse bevolking een vorm van energiearmoede,” klinkt het. “Deze crisis zal bepaalde groepen niet enkel dieper raken, maar zal ook in de breedte uitzwermen. Ook mensen met een kleine buffer worden nu geraakt.”
De energiecrisis veroorzaakt niet enkel betalingsproblemen, mensen kunnen er ook ziek van worden. Dat merken ze bij de groene ambulance, een dienst van Leefmilieu Brussel die de gezondheidsproblemen veroorzaakt door vocht en schimmels in woningen aanpakt. De groene ambulance wordt ingeschakeld op doktersaanvraag. “Een stijging in het aantal aanvragen zien we nog niet,” zegt diensthoofd Sandrine Bladt. “We merken wel heel duidelijk dat mensen hun verwarming niet meer durven aan te zetten. Vochtige woningen worden daardoor nog vochtiger. Ondanks de crisis zouden we moeten blijven verwarmen. Ik verwacht deze winter echt een rampscenario voor sommige mensen.”
Voor Florence* (37), haar 49-jarige partner en hun vierjarige dochtertje brak dat rampscenario al aan. Al acht jaar wonen ze in een huurappartement in het Brussels gewest, maar sinds drie jaar
kampen ze met enorme vochtproblemen. “Mijn man heeft de ene bronchitis na de andere, ik heb vorig jaar zeven keer een sinusitis gehad en mijn dochtertje heeft huidproblemen. De dokter liet de groene ambulance langskomen.”
“Het verdict is dat de muren vol vocht en schimmel zitten en dat we moeten verwarmen. Ik ben diëtiste en mijn partner werkt in de evenementensector, maar onze financiële situatie is ingewikkeld. Over dat verwarmen hebben we twee keer nagedacht: we kennen de prijzen immers. We zijn zo in paniek over de factuur dat we de verwarming maximaal twintig minuten aanzetten. Maar zo blijven de muren vol vocht zitten. Omdat de oorzaak niet duidelijk is, wil de eigenaar niet tussenbeide komen. Ik denk dat er niets anders opzit dan een nieuwe plek te zoeken.”
Hoewel er nog geen cijfers beschikbaar zijn, lieten gerechtsdeurwaarders in september al weten een nieuw profiel van de schuldenaar te zien. “Daar waar ze vroeger vooral
gezinnen ontmoetten die door tegenslag of ongeluk grote schulden hadden, zien ze nu tweeverdieners die de fel gestegen kosten van het leven niet kunnen behappen. De lagere middenklasse en de zelfstandigen komen in beeld,” stond in een persbericht.
“De energiecrisis is vooral een koopkrachtcrisis,” verklaart VUB-socioloog Christophe Vanroelen. “De indexaanpassingen zullen – met vertraging – een groot stuk van het koopkrachtverlies goedmaken, maar dat geldt niet voor iedereen. In Brussel zijn er meer mensen die uit de boot vallen. Hebben mensen door een bepaalde administratieve kronkel het sociaal tarief niet gekregen? Is hun woning dermate slecht geïsoleerd? De index blijft een erg gemiddelde aanpassing.”
Of de armoede daadwerkelijk toeneemt, daarvoor moeten we nog even afwachten, waarschuwt Vanroelen. “Vandaag zien we dat het risico om in armoede te belanden in 2020 – te midden van de covidcrisis – gedaald is dankzij overheidssteun. We zitten nu midden in een schrijnende situatie, maar het is evenzeer mogelijk dat we in 2024 tot dezelfde conclusie komen wat dit jaar betreft: dat de armoede niet steeg dankzij sterke overheidsinvesteringen.”
Huisdokters zien van de besparingen op verwarming voorlopig nog geen weerslag op de fysieke gezondheid, klinkt het bij de Brusselse Huisartsenkring. “Zelfs mensen die het ogenschijnlijk goed leken te hebben, blijken nu op de kleine dingen te moeten letten. Het is de angst die nu vooral speelt. Voor de mentale gezondheid heeft dat wél gevolgen.”
*Aicha en Florence zijn schuilnamen
FR Des murs pleins d’humidité, mais pas assez d’argent pour chauffer sa maison. L’impact de la crise énergétique se fait ressentir à de nombreux niveaux, et devient de plus en plus visible dans les files d’attente des CPAS et des banques alimentaires. Ces organismes voient un nouveau public arriver. De plus en plus, la classe moyenne bruxelloise est touchée par les factures d’énergie élevées. Selon des experts, les familles bruxelloises sont plus touchées car la pauvreté est plus présente dans la capitale et les frais liés au logement sont plus élevés que dans les autres régions.
EN Walls covered in moisture, but no money to heat the house. The impact of the energy crisis is making itself felt in more and more. The consequences are increasingly becoming especially evident in the queue at the Brussels CPAS and at the food banks. Support agencies are not only getting more requests for help, but there are also categories of people they have never seen before. Increasingly, the middle classes too are being hit. According to experts, Brussels families on average are put under more pressure, since the poverty rate is already higher here, as well as housing costs.
“Ook mensen die een inkomen hebben, komen langs. De selectie is erg moeilijk. Ik zie zowel mannen als vrouwen huilen”
Sylvia Cutaia Vrijwilliger bij voedselbank Tabita
De nachten worden koud. Heel koud. En er slapen opnieuw heel wat vluchtelingen in Brussel op straat. Ook minderjarigen.
Steven Van Garsse
Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel
Die honderd tot tweehonderd vluchtelingen overnachten in nissen dicht tegen de gevels of ergens verstopt in stations, maar ze zijn ook open en bloot te zien. Aan het Klein Kasteeltje op een ijskoude brug boven het kanaal proberen tientallen Afghanen in geïmproviseerde tentjes te over leven. Daar zijn minderjarigen bij.
In twee grote kraakpanden in Woluwe en Schaarbeek hebben nog eens 1.500 asielzoekers hun matjes en slaapzakken gespreid. Er breken ziektes uit, de hulp verleners raken er nog moeilijk binnen.
Het is weinig fraais wat er in de hoofdstad van Europa gebeurt. En het is verlopen zoals gevreesd door de ngo’s die zich inzetten voor de asielzoekers. De over heid weet namelijk al meer dan een jaar dat er zich een opvang crisis zou aandienen. Een maand geleden waarschuwde Samuso cial nog dat er, met de winter in aantocht, een humanitaire ramp dreigt. Het was toen nog uiterst zacht weer. Blijkbaar konden de beleidsmakers zich moeilijk ver plaatsen in een periode wanneer het vriest dat het kraakt.
Het is, we kunnen het niet an ders zeggen, een schande.
Een deel van het probleem heeft, zoals vaker in ons klein land, te maken met bevoegdheidskwes ties, met daarbij al weken gekib bel. De federale regering moet opvang verlenen aan asielzoe
kers, maar voor daklozen is het Brussels Gewest in charge. De Brusselse gemeenten, die nog het meest last ondervinden van de opvangcrisis, dringen al we ken aan op een oplossing. En zo wordt er politiek heen en weer geschermd boven de hoofden van de koukleumende asielzoe kers.
Er is nu wel een akkoord in de maak tussen Brussel en de fede rale regering. Brussel zal een deel van de asielzoekers tegen betaling opvangen, misschien ook in hotels, maar of het zal volstaan, is nog maar de vraag. De hulpverleners geven aan dat de vluchtelingenstroom hele maal nog niet gestopt is. Het bee tje extra opvang dat er de laatste weken is bijgekomen, is meteen weer vol.
In de wandelgangen valt te ho ren dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V), samen met Fedasil, de opvangcrisis wel degelijk pro beert te bezweren, maar ze krijgt daarbij niet altijd de nodige steun binnen de federale rege ring. Zelfs de PS, die met Defen sie zou kunnen helpen, of pre mier Alexander De Croo (Open VLD) kijkt er liever van weg, zo klinkt het.
En misschien komt dat CD&V niet eens zo slecht uit – zo vreemd lopen soms de politieke strategieën, want iedereen kan zien dat de partijvoorzitter Sam my Madhi een harde koers wil
uitzetten, waarbij de asielzoe kers op straat niet meteen de grootste prioriteit zijn.
Tegelijk is het ook een bood schap naar de rest van de we reld, waarbij gehoopt wordt dat de schrikbarende verhalen over de opvangcrisis in ons land een ontradend effect zullen hebben op de asielstroom. Bij CD&V ontkennen ze dat dit soort cyni sche politiek gevoerd wordt, maar het valt op hoe Nicole de Moor vaak zegt dat ze zich be wust is van de nijpende situatie, maar daar meteen aan toevoegt dat België al heel veel doet in vergelijking met andere landen, waardoor haar bezorgdheid minder oprecht lijkt.
Het is het drama van de CD&V die probeert electoraal garen te spinnen bij een post op Asiel en Migratie, zoals dat in de vorige legislaturen vaak gerendeerd heeft bij de verkiezingen. Een hard asielbeleid loont, zo wijst de geschiedenis uit. Maar CD&V heeft ook altijd de mens in het midden gezet van haar beleid, en kan ook niet anders dan zien dat wat er zich nu in de Brussel se straten afspeelt niet meer menselijk is.
De Moor werd aan de start van haar staatsecretariaat aange kondigd als de ‘warme Thatcher van Vlaanderen’. Het is dat dub bel spoor – streng maar humaan – dat CD&V nu uitprobeert, maar op een bepaald moment moet de beleidsverantwoorde lijkheid het halen op electoraal gewin. De federale regering heeft humane en wettelijke ver plichtingen. Ze kan er maar be ter voor zorgen dat ze die na komt.
“Er wordt politiek heen en weer geschermd boven de hoofden van de koukleumende asielzoekers”
Op een ijskoude brug over het kanaal proberen tientallen Afghanen in geïmproviseerde tentjes te overleven.
De Marollen, dat is de voddenmarkt, duur antiek en pintjes bij het ontbijt. Maar dit jaar zijn dat ook verschillende schietpartijen en een martelmoord. Wat is er aan de hand in de sympathieke volkswijk? “De problemen begonnen toen er vaste verkooppunten voor cocaïne kwamen.”
door
Bram Van Renterghem foto’s Ivan PutHet is woensdagvoormiddag en druk als altijd op de vlooienmarkt. Kopers bedingen een prijs, daklozen zitten met blikken Schultenbräu en een geldbeker rond de bankautomaat. In de straatjes rond het Vossenplein wachten moeders op het smalle voetpad tot de schoolbel rinkelt. De snackbars stromen vol.
Niks doet vermoeden dat deze straten de jongste maanden het decor vormen voor zware geweldsdelicten. Zo werd in maart Yassine C. gemarteld in een pand in de Visitandinenstraat, vlak bij het cultureel centrum De Brigittinen. De man werd bewerkt met een heet strijkijzer, ook op de
genitaliën, en overleed aan de gevolgen van de folterpraktijken. Over het motief hangt nog veel mist. In tegenstelling tot eerdere berichten zou het geen vergelding zijn voor een ’kwijtgeraakte’ lading cocaïne. Wel houdt de zaak verband met drugs en was de man zelf verslaafd. Minstens vijf verdachten werden aangehouden. Op dit moment is het onduidelijk hoeveel van hen nog in de cel zitten – omdat het onderzoek nog loopt, wil het parket er niks over kwijt.
De martelmoord volgde op een schietincident in de Wasserijstraat, eind 2021, waarbij een man werd neergeschoten. Ook die zaak is drugsgerelateerd. In oktober van dit jaar werden dan weer twee wagens in brand
gestoken aan het politiecommisariaat in de Marollen. En op 17 november werd de buurt opgeschrikt toen twee mannen met oorlogswapens – een kalasjnikov en een M16 – schoten losten op een derde persoon. Dat gebeurde in de Krakeelstraat, die evenwijdig loopt met de Wasserijstraat, in de lage Marollen. Een bewakingscamera legde de beelden vast, die viraal gingen op sociale media.
Wat niet op beeld staat, is hoe de toegesnelde politie eerst zelf eerst onder schot werd gehouden, maar later de twee vluchtende
mannen toch kon oppakken. Het gaat om een man van negentien en een van vijfentwintig. Ook deze zaak is gelinkt aan drugs. Ook hier hetzelfde mantra bij politie en parket: “Het onderzoek loopt, verder kunnen we niets zeggen.”
Wel wil de politie – uitzonderlijk – toelichting geven over wat er in het algemeen in de Marollen aan de hand is. Kris Verborgh is hoofdinspecteur van de lokale recherche van centrum-Brussel. Samen met zijn team is hij gestationeerd in het wijkcommissariaat van de Marollen.
“Deze wijk is altijd wat roerig geweest, maar het zware geweld dat we nu zien, zagen we vroeger niet,” zegt Verborgh. Dat
geweld heeft in de eerste plaats te maken met cocaïne en crack – een afgeleide, rookbare variant van cocaïne die als zeer verslavend geldt.
“De problemen in de Marollen zijn een maand of vier geleden toegenomen toen een drugsnetwerk twee vaste verkoopppunten voor cocaïne in de wijk installeerde,” zegt Verborgh. De verkooppunten bevinden zich in de buurt van het Vossenplein, en worden in shiften bemand.
“Vroeger bestonden zulke vaste verkooppunten al voor cannabis, maar dat bracht relatief weinig overlast met zich mee. Elders waren er wel vaste verkooppunten voor cocaïne al en dat concept is nu
overgewaaid naar de Marollen,” zegt Verborgh.
De pakjes cocaïne zijn heel klein: in plaats van de gebruikelijke 0,8 of 0,9 gram, gaat het om pakjes van 0,15 à 0,20 gram, waar je 15 euro in plaats van 50 euro voor betaalt. Cocaïne is zo heel toegankelijk, ook voor daklozen, de belangrijkste doelgroep. De cocaïne wordt soms gesnoven, maar vaker door de gebruikers met ammoniak tot crack verwerkt. “Al verkopen die dealers ook zelf al klaargemaakte crack,” aldus Verborgh. “Daklozen gaan soms meerdere keren per dag langs dat verkooppunt, als ze
15 euro bijeen gebedeld hebben. Ze gebruiken ook vlakbij, in de portieken van de appartementsblokken, waar ze soms ook hun gevoeg doen. Dat veroorzaakt veel overlast.”
Tijdens onze wandeling door de Marollen lijkt het met die overlast eerder mee te vallen, al vertekent een stevige plensbui wellicht het beeld. In café Chaff aan het Vossenplein zijn ze op de hoogte van de overlast, maar tillen ze er niet zo zwaar aan. “De daklozen komen soms
observeren,” zegt Verborgh. “Daarom bedreigen ze buurtbewoners en komen ze soms agressief uit de hoek. ‘We weten in welk appartement je woont’, ‘je moet zwijgen’ – dat soort dingen. Soms beschadigen ze zelfs toegangsdeuren, om hen te intimideren. Dat ervaren de bewoners als enorm storend. En ook al is er nog geen fysiek geweld gebruikt tegen hen, bang zijn ze wel. Die omerta in de wijk is er dus niet uit sympathie voor de verkopers, maar puur uit schrik.”
meerderjarigen, minderjarigen, sans-papiers ... maar wel allemaal dealers.”
Toch is de vijver nog niet leeggevist. “Als we iemand oppakken, staat er een uur later alweer iemand anders,” aldus Verborgh.
Over het extreme geweld, waarvan de schietpartij met oorlogswapens en de martelmoord uitwassen zijn, kan Verborgh niet veel kwijt, maar het zouden de gevolgen van een territoriumstrijd zijn. Daarbij gaat het niet om een conflict tussen de twee verkooppunten, maar om een vete met nog een ander netwerk, dat zich bedreigd voelt op z’n grondgebied. En dat gaat gepaard met zwaar geweld.
bedelen op de terrassen, of wisselen hier hun kleingeld voor briefjes, want dat is het enige wat de dealers aanvaarden,” zegt uitbater Thomas Carlon. Volgens hem zijn het in de Marollen vooral blanke ‘Belgo Belges’ die crack gebruiken, in tegenstelling tot wijken in Anderlecht en Molenbeek, waar crack veeleer door nieuwkomers gebruikt wordt.
Zelf heeft hij eerder begrip voor hun precaire situatie, dan dat hij er zich aan stoort. “We zijn hier in de Marollen. Drugsgebruik is hier altijd al courant geweest. Vroeger was het heroïne, nu is dat crack – op zich maakt dat niet veel verschil.”
Ook in een boekhandel wat verderop stoort het de uitbater niet echt. Een klant in de winkel werkt toevallig naast zo’n vast verkooppunt. “Soms staat er echt een rij daklozen bij de dealer aan te schuiven,” zegt ze. “Het wordt steeds minder discreet. Maar dat zie je niet enkel hier. Ook in de metrostations wordt tegenwoordig openlijk gebruikt.” De overlast door de gebruikers is dus hoogstens hinderlijk. Bij de dealers ligt dat al anders. “Doordat ze de hele dag op dezelfde plek staan, zijn ze kwetsbaar, bijvoorbeeld voor mensen die hen vanaf het balkon
De dealers komen uit de wijk zelf en vormen een afspiegeling van de lokale jeugd. “Ze willen het snelle geld, maar ook gewoon erbij horen,” zegt Verborgh. Door de in oktober opgerichte taskforce, waarbij de politie zich exclusief op de wijken kan richten en de administratieve zaken even kan parkeren, hebben ze al heel wat dealers kunnen oppakken. In goed twee maanden tijd heeft de politie 97 arrestaties verricht. 75 personen werden ter beschikking gesteld van de procureur en momenteel worden er twintig mensen vastgehouden. “Dat zijn
FR Une fusillade avec des armes d’assaut et un meurtre par torture ont secoué les Marolles. La police locale Bruxelles Capitale-Ixelles a dû mettre en place une task force spéciale. « Les problèmes ont commencé par deux points de vente fixe de cocaïne », dit l’inspecteur en chef de la police locale, Kris Verborgh. « Les dealers sont vulnérables, et menacent à leur tour les habitants du quartier. » Les incidents résultent d’un conflit avec un réseau de vente de drogues voisin.
“Op wijkniveau komen wij gelukkig zeer zelden zware wapens tegen. Voor ons is het nog maar de tweede of de derde keer. In Anderlecht of Molenbeek is er vaker geweld, maar dat staat niet in verband met wat er in de Marollen gebeurt,” zegt Verborgh. Zijn team, dat vlakbij was, pakte trouwens de twee schietende mannen op.
Rest de vraag of de politieaanpak werkt. Zeker, er zijn al 97 mensen opgepakt, maar het blijft onrustig in de wijk. “We zijn natuurlijk nog maar twee maanden bezig,” zegt Verborgh. “De dealers worden nerveus en zien hun inkomsten bedreigd, waardoor ze zich aanpassen.” Dat verloopt niet zonder slag of stoot, wat een deel van de onrust verklaart. “Maar uiteindelijk zullen al die arrestaties ertoe leiden dat de wijken weer leefbaarder worden. En dat is de hele opzet.”
EN Shootings with war weapons and a torture murder has rocked the Marolles. The local police for Brussels Capital-Elsene have set up a task force to deal with the problems.
“This all started when they set up two fixed sales points for cocaine,” says Kris Verborgh, chief inspector of the local criminal investigation department. “It makes the dealers vulnerable, which in turn threatens local residents.” The serious acts of violence stem from a conflict with a neighbouring drug gang.
“Als we een dealer oppakken, staat er een uur later alweer iemand anders”
Kris Verborgh Hoofdinspecteur
Big City.
Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Mira uit BrusselStad. Volg ook de Instagram pagina voor Luana’s Big City-verhaal op donderdag.
Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity
Beestig Brussel.
Ettekeis of Brusselse kaas is een harde kaas, die na rijping weer zachter wordt. Qua textuur wat vergelijkbaar met Camembert: zacht vanbinnen en met een glazige korst aan de buitenkant. Ettekeis werd waarschijnlijk al sinds 1683 gemaakt door Brabantse boeren uit de Zennevallei. ‘Cloet-caes’ heette het toen nog, naar de bolle vorm ervan. Het was toen vooral armemensenkost, want met een klein beetje kaas kon je een heel brood beleggen. Zo straf smaakte die. Bijzonder aan ettekeis is dat het geen grammetje vet bevat. Het wordt dan ook gemaakt van afgeroomde melk op kamertemperatuur, waaraan stremsel wordt toegevoegd. Zo ontstaat een vas-
te massa, de wrongel, die men in neteldoeken schept en laat uitlekken. Zodra alle wei uit de wrongel is gelekt, kneedt men die tot bolletjes om ze tot slot te laten drogen. Dat gebeurt traditioneel op een laag stro, tot de kaas et (‘hard’ in het Brussels) is. Vandaar de naam: ettekeis De pure ettekeis was vooral populair in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw Liefhebbers vandaag zijn daarom vaak oudere Brusselaars, die het eten met een kop sterke zwarte koffie erbij of een lekkere geuze. Vandaag vind je ettekeis meer terug als ingrediënt van de pottekeis, een mengeling van ettekeis, platte kaas en geuze, zoals de inwoners van de Marollen het vroeger bereidden.
De laatste Ettekeis mag dan wel Brusselse kaas heten, hij werd nooit in Brussel zelf gemaakt, wel bij ambachtelijke kaasmakers in de Rand. Tot vijftien jaar geleden. In 2008 stopte de laatste am-
bachtelijke ettekeismaker, toen de familie Vander Gucht definitief de deuren van haar kaasmakerij in Zuun (een deelgemeente van Sint-Pieters-Leeuw) dichttrok. Meteen het einde van de Brusselse kaas als erkend streekproduct. Andere ambachtelijke kaasmakers, zoals de Wambeekhoeve in Ternat of het Lubbeekse De Ster, gingen nog even door, maar stopten rond dezelfde periode. De ettekeis verkocht niet meer zoals vroeger
Dan zit je eindelijk onder een dekentje op de sofa en trippelt er toch wel een muis voorbij ... De huismuis vindt deze dagen vlot de weg naar binnen.
Er zijn van die weken dat de beestjes gewoon spontaan komen solliciteren voor deze rubriek. Deze week paradeerde er plots een muis over de vloer on-
der onze werkplek. Het dier hield even halt – ‘m’as-tu vu?’ – om dan met een langzame haast onder de verwarming te verdwijnen.
De verschijning blijkt deze dagen geen alleenstaand geval. Nogal wat mensen signaleren muizen in huis, vooral vanaf de avond. Toeval is dat niet. De beestjes –we hebben het hier over de huismuis of mus musculus – kiezen in deze periode van het jaar voor warmere plekken waar ze bovendien toegang hebben tot voedsel. En dan is zo’n mensenhuis of -redactie een prima plek. Steden zijn voor de huismuis doorgaans een erg gunstige omgeving. “De buitentemperatuurligt er wat hoger en het wemelt er
De huismuis zoekt warmere plekken in deze tijd van het jaar en duikt daardoor vaker binnen op.
Het is een van de oudste kazen van bij ons, stinkt geweldig en smaakt heel zout: ettekeis, al eeuwen dé Brusselse ‘stinkkeis’.
Sinds kort wordt Brusselse kaas alleen nog gemaakt in het Luikse Herve, bij fromagerie Terre de Fromages, het vroegere Herve Société. De grootste kaasmaker van Wallonië produceert jaarlijks enkele tientallen tonnen ettekeis Een groot deel daarvan is te vinden in de supermarkten. Al proeven kenners meteen het verschil met de ettekeis uit de kaaswinkel. In Herve bestaan immers twee productielijnen. Het basisproduct blijft dezelfde schepkaas,
gemaakt volgens traditioneel recept en met afgeroomde melk, maar een deel van de ettekeis belandt rechtstreeks in plastic potjes voor de supermarkten. Een ander deel blijft onverpakt en krijgt een lichte korst door het drogen. Die gerijptere versie van de Brusselse kaas is bestemd voor de kaashandel. Stinken doet de ettekeis vandaag dus veel minder, maar wees gerust: u weet meteen wat u in handen heeft als het papiertje eraf gaat. MW
Met vijf centrale gasten kijkt Bram naar het afgelopen jaar. Enkele kernwoorden: de energiecrisis, het klimaat, de zeges van Union en Good Move.
Vanaf 19 december, elke middag om 12u op BRUZZ radio
Onze mascotte Pinda heeft heel wat studietips te geef zodat je vlot door die examens fietst!
Pinda’s studietips op BRUZZKet.be en op TikTok
van de huizen met voedselvoorraden,” zegt bioloog Mathias Engelbeen van Leefmilieu Brussel. Oude huizen zoals er in Brussel veel zijn, bieden daarbij extra voordelen: onder een plankenvloer of op een vals plafond bevindt zich vaak een zee van ruimte, waar mensen niet snel aan kunnen. Diezelfde huizen hebben wel vaker kleine kieren of doorgangen, die een muis desnoods wat breder knaagt. Muizen kunnen ziektes verspreiden, vooral via de uitwerpselen. Voedsel goed afsluiten en een kat
aanschaffen is dan aangeraden. De muizen vangen en ze ergens in de natuur uitzetten kan ook. Al geeft Engelbeen een waarschuwing mee: “Je moet ze zeker 500 tot 1.000 meter wegbrengen, want ze kunnen zich goed oriënteren. Mijn tante deed ooit de test door wat nagellak te smeren op een muis die ze best wel ver bracht. Even later zag ze die gewoon weer in huis.” KH
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel
Op woensdag 21 december kan je tijdens de Warmathon rond het Koning Boudewijnstadion de enige echte BRUZZ mutsen winnen.
Kom naar de BRUZZ-bus aan het Koning Boudewijnstadion
Kolonialisme. Bijzondere Kamercommissie rondt werkzaamheden af
In het federaal parlement rondt de Bijzondere Kamercommissie koloniaal verleden haar werkzaamheden stilaan af. Maar of er nu wel of geen excuses komen, dat is voor de Congolezen in de Brusselse Matongewijk niet de hoofdvraag. Liever willen ze echte acties tot verzoening. “Als jij mijn telefoon steelt en je zegt alleen sorry, heb ik mijn telefoon nog niet terug.” door Eva Christiaens foto’s Saskia Vanderstichele
In de Waversesteenweg past Clarisse Kapinga Kabasele in een stoffenwinkel een gele hoed van glimmende wax. “Om naar de kerk te gaan of om me eens op te kleden,” glundert ze. Ze komt uit Diest voor wat boodschappen in de Matongewijk en springt hier binnen bij haar goede vriendin Lydie, de uitbaatster van de stoffenzaak. De vrouwen kletsen druk tegen elkaar en de rest van de klanten. “Elke dag horen wij hier nog verhalen van discriminatie van Congolezen,” vertelt de verkoopster. “Ze krijgen geen papieren of vinden geen werk, dat horen we vaak genoeg.”
Onder meer die weerkerende ervaringen van racisme waren in de zomer van 2020 de aanleiding voor de oprichting van een Bijzondere Kamercommissie rond ons koloniaal verleden. De dood van George
Floyd in de VS had in de weken daarvoor een wereldwijde protestgolf aangewakkerd, die ook in Brussel bijna tienduizend betogers samenbracht aan het Poelaertplein.
Het federaal parlement besloot een commissie in te stellen om aan waarheidsbevinding te doen rond ons koloniale verleden. Haar tweede opdracht was verzoenen. Na tweeënhalf jaar is die Kamercommissie nu bijna klaar met een finaal rapport. Liefst nog voor de jaarwisseling wil voorzitter Wouter De Vriendt (Groen) de ruim honderd aanbevelingen daarin laten stemmen. Een van de voorstellen zijn excuses van ons land ten aanzien van de oud-kolonies Congo, Rwanda en Burundi. Maar zelfs binnen de meerderheid is er onenigheid of zulke excuses nodig zijn. Herstelbetalingen zijn al van de baan wegens “te complex”.
“Natuurlijk zijn er excuses nodig, maar niet zomaar verbaal. We hebben een sterk signaal nodig van België aan ons land. Ik weet niet meteen wat, maar doe iets. Ook al ben ik geboren na de onafhankelijkheid, wij blijven de pijn en vernedering van onze ouders en grootouders voelen,” zegt Kapinga.
“Wat zijn wij met excuses? Als jij mijn telefoon steelt en je zegt alleen maar ‘sorry’, dan heb ik mijn telefoon nog niet terug,” zegt Behanzin Kikunga. Hij werkt als patissier in Aalst en komt in Elsene een hele hoop pakjes naar zijn geboorteland Congo sturen. “Ik hoop dat er in de toekomst een gelijke samenwerking tussen België en Congo kan komen, want vandaag is Congo nog altijd niet echt onafhankelijk. Niet van België, maar zeker ook niet van andere landen.”
“Dat er nu gevraagd wordt naar extra verhalen over de kolonisatie, vind ik het ergste,” zegt coördinator Aline Nyirahumure van Kuumba, het VlaamsAfrikaanse huis in de Matongewijk.
Zowel Kikunga als Clarisse Kapinga vraagt liever goede ontwikkelingssteun van België dan verbale excuses. “We hebben alle kennis en middelen die nodig zijn om te ontwikkelen, maar we moeten vertrekken vanuit chaos en corruptie. Dat is niet de fout van België, maar België zou ons wel kunnen helpen,” vindt Kapinga uit de stoffenwinkel.
In de 126 aanbevelingen verwijst maar een minderheid naar een vernieuwde samenwerking met de ex-kolonies. Het grote deel van de adviezen gaat over het verleden. Zo raadt
niet verder,” zegt Nyirahumure. Dat de kennis over de koloniale periode bij de brede bevolking omhoog kan, weet ze wel. “Wij komen in onze workshops nog altijd mensen tegen die geen enkele kennis hebben over de kolonisatie. Senioren, maar ook jongeren,” vertelt Nyirahumure. Het gaat om deelnemers die niet weten welke landen België gekoloniseerd heeft of die vragen of er niet ook heel wat goede dingen zijn gebeurd door de kolonialen. “Ze weten dan bijvoorbeeld niet dat die wegen zijn aangelegd door onbetaalde werkkrachten of dat er kinderen van hun ouders zijn weggenomen,” zegt Nyirahumure.
de commissie aan om bijkomende archieven te bewaren, te inventariseren en te digitaliseren, en om koloniale standbeelden in de publieke ruimte “minstens van contextualisering te voorzien”. De Vriendt vraagt verder om nieuwe mondelinge getuigenissen over de koloniale periode. Onder meer de geschiedenis van zwart racisme is volgens het rapport nog onvoldoende uitgeklaard, maar ook de rol van Belgische bedrijven in de economische uitbuiting van Congo.
“Dat er nu gevraagd wordt naar extra verhalen over de kolonisatie, vind ik het ergste,” zegt coördinator Aline Nyirahumure van Kuumba, het Vlaams-Afrikaanse huis in de Matongewijk. Nyirahumure is van Rwandese afkomst. “Hebben zij de voorbije twee jaar dan niemand uit de diaspora gehoord? Genoeg zaken tonen aan dat hedendaags racisme stoelt op gewoontes die in de koloniale tijd normaal waren.” Ze verwijst naar oudere Belgen die het n-woord gebruiken of terugkerende vooroordelen over Afrikanen. “Dat ze altijd te laat zouden komen, bijvoorbeeld.”
“Als je de geschiedenisboeken blijft herlezen, staan we binnen twintig jaar nog
In gesprekken met de Afrikaanse gemeenschappen onderling gaat het dan weer vaker over discriminatie, merkt ze. “Dan horen we dikwijls vooral negatieve verhalen rond racisme. Wij willen die gesprekken gefundeerder voeren. Hoe krijgen we een breder standpunt in het verhaal en hoe kunnen we dekolonisatie positief benaderen? Dat vraagt om wederzijds begrip.”
Ze weet zelf niet meer goed wat te verwachten van de Kamercommissie, zegt ze
nu. “In het begin was ik positief, maar ik zie weinig vooruitgang in de gesprekken. Wij verwachten eigenlijk meer actie. Hoe zorg je voor aandacht voor discriminatie op school? Hoe zorg je ervoor dat kinderen gelijkwaardig kunnen opgroeien? Nu lijkt bemiddeling en bewustmaking wel de laatste optie die op tafel ligt,” betreurt Nyirahumure. “Het is niet dat ik geen hoop meer heb, maar ik weet niet meer wat de juiste piste kan zijn.”
Het verwoordt meteen de teneur waarin de hele commissie zich lijkt te bevinden. Na tweeënhalf jaar overleg heeft het parlement nog altijd geen akkoord bereikt over mogelijke wegen naar verzoening. De partijen Open VLD, MR en hun oppositiecollega’s van N-VA en Vlaams Belang moeten in elk geval niet weten van excuses aan de oud-kolonies. Vlaams Belang ziet “nog geen rechtstreeks verband tussen de kolonisatie en hedendaagse racisme,”
zei hun vertegen-
“Ik hoop dat er een gelijke samenwerking tussen België en Congo kan komen, want vandaag is Congo nog altijd niet echt onafhankelijk”
Behanzin KikungaAline Nyirahumure, hier met enkele medewerkers van Kuumba, het Vlaams-Afrikaanse huis: “Wij willen de gesprekken gefundeerder voeren.”
“Natuurlijk zijn er excuses nodig, maar niet zomaar verbaal. We hebben een sterk signaal nodig van België aan ons land. Ik weet niet meteen wat, maar doe iets”
Clarisse Kapinga Kabasele
“Ik
woordiger in de commissie onlangs. En dan spelen er nog bevoegdheidsvragen. Voor heel wat voorstellen is de federale overheid afhankelijk van de deelstaten of lokale besturen. Zo wordt meer aandacht gevraagd voor het koloniale verleden op school, maar het is aan de gemeenschappen om dat onderwijs vorm te geven. In Vlaanderen is de partij N-VA, die de ministers van Onderwijs en Cultuur levert, alvast afkerig van federale ideeën rond academisch onderzoek, lessenpakketten of bewustmaking rond racisme. De toekomst van koloniale beelden op straat moet dan weer door steden en gemeenten worden bekeken.
“Het zou jammer zijn dat wij ons uit al te veel schroom zouden beperken tot federale bevoegdheden,” vindt commissievoorzitter Wouter De Vriendt. “Wij hebben als parlement een pioniersrol in Europa. Er zijn grote verwachtingen bij de publieke opinie, ook in het buitenland. Mislukken is eigenlijk geen optie,” zegt hij. De Vriendt noemt het in een “zodanig gepolariseerd thema bijna onmogelijk om voor iedereen goed te doen”. “Mijn oproep blijft om op zoek te gaan naar wat ons bindt,” zegt hij. “Wij hebben meer dan twee jaar ernstig werk verricht. Wie nu nog mordicus de eigen partijlijn blijft volgen, zal het mogen komen uitleggen.”
“Je kan natuurlijk allebei je armen kruisen en niets doen, maar zo schieten we niet op,” vindt ook Marie-Jeanne Aponga. Ze staat achter de toog van een piepklein eetkraampje in de Matongegalerij. “Ik wil vooral dat België en Congo blijven samenwerken,” zegt Aponga, die in de jaren 1990 naar hier emigreerde. Twee van haar kinderen wonen nog in Congo. “Ik heb liever
dat de Belgen in ons komen investeren, dan andere landen.”
Het duurt niet lang of de Congolezen die we ontmoeten verplaatsen het gespreksonderwerp naar het oplaaiende conflict in het oosten van hun land. Op de grens met Rwanda en Oeganda zijn honderdduizenden mensen op de vlucht voor rebellen, die volgens de Verenigde Naties steun krijgen van het Rwandese regime. Een echt antwoord van België of de internationale gemeenschap kwam er nog niet, klagen zij aan.
“Als de Belgische staat zich wil verontschuldigen voor de kolonisatie, dan moet dat niet in woorden, maar eerst en vooral door
die oorlog mee te stoppen,” vindt Wilson Antonio Luis Da Cunha, bijgenaamd Babu, die een Afrikaanse kledingwinkel uitbaat in de galerij. Hij is zelf in Angola geboren, maar heeft nog familie in het oosten van Congo. “Wij lijden elke dag,” zegt hij.
De Kamercommissie laat de hedendaagse samenwerking tussen België en de oud-kolonies grotendeels onbesproken. “De eenvoudige reden is dat dat niet tot onze opdracht behoorde,” zegt De Vriendt daarover. Volgens Aline Nyirahumure hoeft dat ondertussen geen verzoening binnen België uit te sluiten. “Ik had gehoopt op meer middelen voor bemiddeling, kennisverbreding en sensibilisering in scholen,” zegt de coördinatrice van Kuumba. “Misschien is het voorlopig nog aan de gewone actievoerder om dat te blijven proberen.”
FR Au Parlement fédéral, la Commission spéciale ‘Congo – Passé colonial’ fera bientôt voter son rapport final. Il contient plus de cent recommandations, dont la formulation d’excuses de la Belgique envers les anciennes colonies du Congo, Rwanda et Burundi. Pour beaucoup de Belges noirs du quartier Matongé à Bruxelles, ce n’est pas ce qui prime. Ils veulent une réelle réconciliation. « On veut un signal fort, aussi via l’aide à la coopération », dit Clarisse Kapinga. « La médiation et la sensibilisation semblent être la dernière des priorités », dit Aline Nyirahumure de la maison flamande-africaine Kuumba. « À l’heure actuelle, c’est toujours le boulot des activistes. »
EN The Special Parliamentary Committee on the Colonial Past in the Federal Parlament is quietly finalising its work. The final report comes with over 100 recommendations. One proposal is apologies from our country towards the former colonies of Congo, Rwanda and Burundi. That is not the main concern for black Belgians in the Matonge neighbourhood. What they want is true reconciliation.
“ We need a strong signal, including through development aid,” says Clarisse Kapinga. “Mediation and awareness-raising seem to be the last thing on their minds,” says Aline Nyirahumure of the FlemishAfrican house Kuumba.
Soufyane is dertien en woont in Molenbeek. Hij bokst vier keer per week in de club van zijn vader, met wie hij ook een interesse in geschiedenis deelt.
Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer bij de dertienjarige Soufyane uit Sint-Jans-Molenbeek. “Ik weet nog niet wat ik wil worden, maar zou wel graag Latijn kennen, om spreuken op oude gebouwen te kunnen ontcijferen en goed te leren spreken.”
door Max Wyckaert foto Saskia VandersticheleMet wie woon je hier?
We wonen hier met z’n zessen: mijn papa, stiefmoeder, broer Imrane (12) en zussen Maeva (14) en Lilha (17). Ik deel mijn kamer met Imrane en een van mijn zussen, als zij niet bij hun vader zijn.
Stel dat er een deur zit in je hoofd en je die opendoet. Wat zou je daar dan achter zien?
Ik denk mijn familie en hoe die gelukkig is. Mijn familie is belangrijk voor mij. Ik geniet ervan om samen dingen te doen, zoals zwemmen, naar de cinema gaan, wandelen en sporten.
Soms ga ik met mijn vrienden basketten of voetballen op het veldje aan de Dansaertstraat. Ik boks vier keer per week in de club van mijn vader. Hij is Marokkaans kampioen geweest en was twee keer derde op het WK. In 2016 heb ik een trofee gewonnen, maar dat is al lang geleden.
Wil je professioneel bokser worden?
Nee, dat is niet zo mijn ding. Ik weet nog niet wat ik wil worden. Volgend jaar zou ik graag Latijn doen.
Waarom wil je Latijn doen?
Omdat je er goed door leert spreken. Op vakantie in een ander land zou ik dan de Latijnse spreuken op de gebouwen kunnen lezen. Mijn vader en ik houden van geschiedenis en alles wat oud is, zoals de piramides.
Ik zie de Koran liggen. Lees je daar veel in?
Eerst las ik een kortere versie van de Koran, maar lees nu in de grote. In het Frans, want ik ken geen Arabisch. Ik begrijp het wel en kan het een beetje spreken, maar lees het nog niet zo vlot. Er staan veel mooie verhalen in de Koran.
Denk je soms na over wat er is na de dood?
Ik heb gelezen dat er een paradijs is. Als je goed geleefd hebt, kom je daar terecht, geloof ik. In het beste geval in de zevende hemel.
Wat is ‘goed leven’ volgens jou? Niet roken of drinken, anderen respecteren en mensen helpen.
Heb je dat al gedaan?
Ja, ik help soms klasgenoten met hun huiswerk voor wiskunde, daar ben ik goed in. Ik heb al eens geld en eten gegeven aan een dakloze in het centrum. Ik had croissants gekocht en zag een magere man op straat slapen. Hij leek honger te hebben en ik heb een van mijn croissants naast hem gelegd.
Je woont in Molenbeek, met welke beelden zou je de stad beschrijven?
Hier in Molenbeek heeft iedereen een auto. Elke dag zijn er files. Het is oké om een auto te hebben als je moet gaan werken, maar hier zijn mensen die de auto nemen om er dan enkel mee rond te rijden. Ook is het hier vuil en er zijn mensen die n’importe quoi doen.
N’importe quoi?
Roken, drinken, stelen. Jongeren doen hier soms dingen kapot. Waarom? Omdat ze het moeilijk hebben thuis. Gelukkig kom ik er niet mee in aanraking. Als ik het zie gebeuren, ga ik weg.
Zou je iets willen veranderen aan je leven?
Ik zou rijk willen zijn, om wat geld aan mijn familie te kunnen geven. Zelf zou ik dan kleren kopen, op vakantie gaan en een nieuw huis kopen. We hebben wel geld hoor en we leven goed, maar we zijn niet zo rijk. We eten niet in chique restaurants. Gelukkig kookt mijn stiefmoeder heel lekker. Mijn lievelingsgerecht? Mac and cheese!
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant
FR Soufyane, 13 ans, partage sa chambre avec son petit frère et une de ses deux sœurs à Molenbeek. « Ici, il y a parfois des gens qui font n’importe quoi, mais je reste loin d’eux. » Soufyane aimerait commencer à étudier le latin l’année prochaine, et s’il pouvait changer une chose à sa vie, il aimerait être riche pour pouvoir donner un peu d’argent à sa famille.
EN Soufyane is 13 and shares his room with his younger brother and one of his sisters in Molenbeek. "Sometimes, people walking around here are up to no good, but I stay away from that." Soufyane would like to do Latin next year so he can decipher spells on ancient buildings. If he could change anything about his life, he would want to be rich and be able to give his family a bit of money.
“Goed leven is voor mij anderen respecteren en mensen helpen"
'IF I HAD A LOT OF MONEY, I WOULD GIVE IT TO MY FAMILY'
Het standbeeld Man van Atlantis van Luk Van Soom moet plaatsruimen bij de heraanleg van de Gulden Vlieslaan. “Dat voelt als een slag in het gezicht,” zegt de kunstenaar.
Standbeelden met ‘te weinig allure’, seksistische stripmuren, werken met een koloniale laag … Heel wat kunst in de openbare ruimte wordt verguisd, met aanvallen uit verschillende hoeken. Wat moeten we dan doen met ‘foute’ kunst in de stad?
Alsof hij een slag in het gezicht had gekregen. Zo voelde beeldhouwer Luk Van Soom zich toen hij vorige maand vernam dat zijn bronzen beeld Man van Atlantis plaats moet ruimen bij de heraanleg van de Gulden Vlieslaan. Staatssecretaris Pascal Smet stelde in het Brussels parlement dat de lokale handelaars een prestigieuzer werk willen. De kwestie veroorzaakte een stroom aan reacties, zowel voor als tegen de arme bezoeker uit de verzonken stad.
Voor een goed begrip: de Man van Atlantis wordt enkel verplaatst. “Hij belandt niet op de schroothoop,” zegt Smets woordvoerder Damiaan De Jonge. Hij benadrukt dat de beslissing genomen is in het kader van de gehele transformatie van deze zone. “Aan dit grote project werkten veel experts mee, er
was overleg met buurtbewoners, en er vond een openbaar onderzoek plaats.”
“Ik zou me ook gekwetst voelen, want elke creatie is als een kind voor een kunstenaar,” zegt beeldhouwer Tom Frantzen. Hij heeft ervaring met gepolariseerde reacties. Zo was zijn standbeeld van Jacques Brel op het Oud Korenhuisplein het onderwerp van strijd tussen buurtcomités. Tegenstanders noemden het niets meer dan een karikatuur. Het beeld bleef staan en groeide uit tot een magneet voor toeristen die tuk zijn op een selfie met ‘Le Grand Jacques’.
Kritiek op kunst in de publieke ruimte draait dikwijls om esthetische meningsverschillen, maar vaak spelen ook politieke gevoeligheden een rol, zoals bij Frantzens standbeeld van schilder Pieter Bruegel de Oude. De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) schonk het in 2002 aan de Stad
Brussel, maar opeenvolgende schepenen wezen het ‘Vlaamse geschenk’ af, en door communautair getouwtrek duurde het twaalf jaar voordat het aan de Kapellekerk geplaatst werd.
Het op dit moment meest controversiële beeld van Frantzen staat bij het AfricaMuseum en dateert van 1996. Voor de honderdste verjaardag van de koloniale tentoonstelling in Tervuren maakte hij The Congo, I Presume? waarin Leopold II wordt afgebeeld te midden van een groep Congolese krijgers en verschillende dieren. In 2020 werd het beeld van Leopold II beklad met rode verf door aanhangers van de Black Lives Matterbeweging.
“Toen ik gevraagd werd om dat werk te maken, waren de geesten nog niet gerijpt. Ook ik ben een kind van mijn tijd, maar ik weigerde om Leopold II de hemel in te
Kunst. Wat moet er gebeuren met verguisd werk in de openbare ruimte?door Andy Furniere foto’s Bart Dewaele
prijzen. Ik wilde een antikoloniaal werk maken, maar dat kon toen enkel met subtiele ingrepen.” Destijds moest hij vechten om de krijgers te mogen afbeelden met afgehakte voeten, als verwijzing naar hun vrijheidsberoving. Andere vingerwijzingen: de pauw als symbool voor de hoogmoed van de koning, de leeuw en de olifant kijken minachtend weg van Leopold II, de satirische titel … Hij begrijpt dat koloniale kritiek vandaag best explicieter is, en heeft concrete voorstellen. “Ik zou het beeld van Leopold II 45 graden willen kantelen, zodat het lijkt alsof hij valt, en de titel veranderen in De val van de koning.” Verrassend genoeg kon de kunstenaar het bekladden met rode verf wel waarderen. “Het had iets van popart,” glimlacht hij. “Ik sta daar voor open, al zou ik het rood verven wel graag zelf doen.”
Het meest omstreden beeld van Leopold II staat nog altijd op het Troonplein, tot
woede van dekolonisatieactivisten, zoals de Brusselse kunstenares en onderzoekster Laura Nsengiyumva. Nsengiyumva was lid van de werkgroep rond de dekolonisatie van de Brusselse openbare ruimte, die aanbeveelt om dit standbeeld ofwel te verwijderen, ofwel om te smelten tot een antikoloniaal kunstwerk. De suggestie om het om te smelten is gebaseerd op haar werk PeoPL, in 2018 vertoond op Nuit Blanche: een
levensgrote replica in ijs van het beeld, dat langzaam wegsmelt.
“Vroeger stak ik altijd mijn middelvinger op als ik het beeld passeerde,” zegt ze. “Nu wend ik me af, ik kan het zicht niet meer verdragen.” Volgens haar moet Leopold II verdwijnen om een gat te vullen – een gat in de kennis over het koloniale tijdperk.
Ook de Brusselse stripmuren zijn onderwerp van debat, zeker nu de feministische actiegroep Noms Peut-Être seksistische en racistische elementen aanklaagde. Op Oh! Lieve Hemel bijvoorbeeld, bij het Justitiepaleis, loeren twee agenten naar de enige gekleurde man en de enige vrouw – die ook topless is. “Het bagatelliseert seksisme en racisme binnen de politie,” zegt Agnès* van Noms Peut-Être. “Terwijl de politie haar werkwijzen rond met name gendergerelateerd en seksueel geweld dringend moet aanpassen om te voorkomen dat slachtoffers zich een tweede keer slachtoffer voelen als ze naar de politie stappen. Is deze stripmuur nog ‘grappig’ als je de cijfers kent rond slecht onthaal en het seponeren van zaken?”
De Stad Brussel investeert in QR-codes voor context, maar dat vindt de groep onvoldoende. Ze vraagt ook direct leesbare informatie en een twaalftal muurschilderingen – de meest aanstootgevende, zoals Oh! Lieve Hemel – willen ze verwijderd zien. “En vervangen door een andere afbeelding. We stellen voor om een foto van verwijderde fresco’s te behouden, en een uitleg te plaatsen waarom.”
Ook De Kleine Robbe in het Bruparck in Laken staat op de lijst ‘te verwijderen’ van Noms Peut-Être. Omdat het enige vrouwelijke personage – juffrouw Cijfer, met kort rokje – “geseksualiseerd wordt en stereotiep is neergezet” en door de manier waarop andere personages naar haar kijken. Striptekenaar Janry – nom de plume van Jean-Richard Geurts – verantwoordelijk voor de in 1996 geplaatste fresco, reageert met gemengde
Kunst. Wat moet er gebeuren met verguisd werk in de openbare ruimte?
De feministische actiegroep Noms Peut-Être klaagt de stripmuur Oh! Lieve Hemel aan wegens seksisme en racisme.
“Kunst in de publieke ruimte mag geen aparte categorie zijn”
Hans De Wolf Kunstwetenschapper
gevoelens. “Ik begrijp het, en van mij mogen ze de stripmuur weghalen als een grote groep er zich door aangevallen voelt. Ik wil niemand pijn doen met mijn werk.” Tegelijk wijst hij op het gevaar van overdreven, verkrampte reacties en van een cancelcultuur. “Je moet juffrouw Cijfer zien als de fantasie van een jongetje, dat zoals zoveel jongetjes verliefd wordt op een lerares.”
Uit onderzoek van Noms Peut-Être blijkt dat 85 procent van de helden op de muren mannen zijn, wat ook geldt voor 93 procent van de tekenaars. “Om dat onevenwicht recht te trekken, vragen we om voorlopig enkel stripmuren van vrouwelijke artiesten te plaatsen,” zegt Agnès. “Zorg ook voor een meerderheid aan vrouwelijke personages, die geen stereotiepe rol hebben.”
De laatste vijf Brusselse stripmuren zijn alvast van een vrouwelijke hand, waaronder Vandergoten in Laken van de Brusselse striptekenares Émilie Plateau. Vandergoten toont een levendige buurt. “Ik heb erop gelet dat de afgebeelde buurtbewoners cultureel divers zijn en dat de vrouwen, lichtjes in de meerderheid, niet stereotiep zijn voorgesteld,” zegt ze. “Zo nam ik heel bewust een voetballend meisje op.”
Burgergroeperingen kijken steeds meer met een kritisch oog naar de kunst in de stad. “Een positief teken van een gezonde democratie,” vindt Hans De Wolf, professor kunstwetenschappen en esthetica aan de VUB, en curator. Hij gaat echter niet akkoord met het bekladden van kunstwerken en eisen om ze te vernietigen of verwijderen. “Dat doet me denken aan wraakoefeningen voor snelle, maar tijdelijke genoegdoening,” zegt hij. “Ik vind het veel constructiever om nieuwe kunstwerken te plaatsen naast de oude, met contextualisering, en om meer in te zetten op educatie over het verleden.”
De Wolf ziet een belangrijke rol weggelegd voor politici. “Natuurlijk moet Pascal Smet zich moeien met het wel of niet behouden van de Man van Atlantis. Het is de plicht van politici om zorg te dragen voor de uitstraling van de publieke ruimte. Ze moeten zich daarbij wel laten bijstaan door deskundigen en de lokale gemeenschap betrekken.”
De Wolf heeft het erg moeilijk met wat hij de parallelle markt noemt van kunst in de openbare ruimte, gedomineerd door kunstenaars die zich daarin specialiseren. “Dat zijn meestal geen kunstenaars die alles in vraag stellen en als het ware tot hun werk
komen na een zware tocht door de woestijn. Hun werk stelt vaak helemaal niks in vraag, en is enkel entertainment. Kunst in de openbare ruimte mag geen aparte categorie zijn. Het moet gewoon kunst zijn, innovatief en drager van nieuwe inzichten.”
In hoeverre speelt bijvoorbeeld het Comité voor kunst in de Stad (CKS) van de Stad Brussel zijn rol? Het CKS geeft al sinds 1996 advies over de aankoop, installatie en restauratie van kunstwerken in de stad. “Ik denk dat er geen betere weg is dan gebruik te maken van commissies van experten, maar elke commissie zal maar zo goed zijn als de experten die erin zitten. Er hoeft maar één manipulatief karakter in te zitten, dat iedereen naar zijn hand zet, en de commissie zal niet goed functioneren. Maar daarvoor is het systeem op zich natuurlijk niet slecht.” De Wolf spreekt geen waardeoordeel uit over
de werking van specifieke comités, zoals het CKS. “Om de heel eenvoudige reden dat ik daar niet bij zit en niet weet hoe zij precies evalueren,” zegt hij. De Wolf leidt uit de resultaten van het beleid af dat er ruimte is voor verbetering. “Zulke comités zouden zich beter bezinnen over de beslissingen die ze nemen, en hoe ze die nemen.”
Concreet is De Wolf een koele minnaar van streetart, zoals graffitikunst, die steeds vaker in opdracht gebeurt. Al scheert hij niet alle werken over één kam. “Ik zie vooral veel streetart met een vluchtige impact, al blijft ze jammer genoeg wel lang aan de muren kleven.” Waar hij in Brussel wel van geniet? “Men heeft goed werk geleverd met de kunst in de metro’s. Daar vind je een mooie doorsnede van relevante kunstenaars.”
* Volledige naam bekend bij de redactie
FR Les œuvres d’art dans l’espace public sont de plus en plus sujettes à débat. Pensons par exemple à la controverse autour de ‘L’Homme de l’Atlantide’ qui disparaîtra suite au réaménagement de l’avenue de la Toison d’Or par manque d’allure. À côté de l’appréciation esthétique, les sensibilités politiques ont leur rôle à jouer. Un groupe d’action féministe demande d’enlever certaines fresques murales à cause d’éléments ‘sexistes et racistes’ et les activistes de la décolonisation exigent eux-aussi l’enlèvement de certaines œuvres, à commencer par la statue de Léopold II sur la Place du Trône.
EN Art in public spaces is increasingly subject to debate. Just think of the controversy around the Man of Atlantis sculpture, which will be removed as part of the redevelopment of Avenue de la Toison d’Or because it allegedly lacks allure. Quite apart from aesthetic disagreements, political sensitivities often play a role. A feminist action group is calling for the removal of certain walls covered in comics because of sexist and racist elements and decolonisation activists are also demanding the removal of works, starting with the statue of Leopold II at Place du Trône.
Actrice en cineaste Caroline Catz kruipt in The Myths And Legendary Tapes in de huid van elektronicacomponist Delia Derbyshire. Die ‘Moeder van de Progressieve Rock’ kreeg pas de voorbije jaren erkenning voor haar pionierswerk dat ooit werd getriggerd in Brussel. door Tom Peeters
Met een bezoek aan Expo 58 kreeg de interesse die de jonge Delia Derbyshire (1937-2001) al op jonge leeftijd koesterde voor experimentele geluiden een enorme boost. In het door Le Corbusier ontworpen Philips-paviljoen was ze getuige van Edgard Varèses compositie Poème Electronique. De dialoog tussen avant-gardistisch geluid en innovatieve architectuur, een totaalspektakel waarvoor 425 luidsprekers nodig waren, maakte een diepe indruk op de toen 21-jarige Britse.
“Misschien was die trip naar Brussel wel de trigger om de elektronische geluidstapijten te maken waar veel artiesten en bands later hun voordeel mee zouden doen,” zegt actrice en cineaste Caroline Catz. Je kan Catz kennen van haar rol als DI in de politieserie DCI
Banks. Voor Delia Derbyshire: The Myths And Legendary Tapes kroop ze in de huid van de non-conformistische geluidspionier Derbyshire, die pas na haar dood erkenning kreeg.
Zowel The Chemical Brothers, Orbital en Portishead als hedendaagse ensembles als Kronos Quartet gingen met haar erfenis aan
de slag. Intussen wordt Derbyshire zelfs geroemd als ‘Moeder van de Progressieve Rock’ omdat Pink Floyd ooit op studiobezoek kwam. Ze stuurde de groep door naar collega Peter Zinovieff die hen vertrouwd maakte met de befaamde VCS3-synthesiser. Het resultaat is te horen op The Dark Side Of The Moon. Recenter doken samples van haar werk op bij Luke Vibert, Meat Beat Manifesto, Die Antwoord, Madlib en Rosalía’s producer El Guincho.
“Delia was een natuurtalent: ze had eerst wiskunde en daarna muziek gestudeerd,” vertelt Katz. “De carrièreadviseur van Cambridge University sloeg tilt toen ze zei dat ze die twee wilde combineren. Aan de hand van de groove-modulatie op een elpee leidde ze af welk instrument waar gespeeld werd en legde ze de naald van de pick-up precies op de plek waar de trombones of de strijkers invielen.”
Die kennis was slechts een opstapje naar het ultieme doel. “Delia wilde geluiden creëren die nooit eerder in de wereld hadden bestaan. Dat kon volgens haar alleen maar bij de
Radiophonic Workshop van de BBC, de enige plek waar met tapemanipulatie geëxperimenteerd werd. Eigenlijk mocht ze er maar drie maanden aan de slag blijven toen ze er in 1962 begon, want ‘luisteren naar die veel te hoge elektronische frequenties zou nefast kunnen zijn voor je brein en je gek kunnen maken’ (lacht).”
Dat is niet eens zo gek: haar openingsthema bij de populaire BBC-sciencefictionreeks Doctor Who had inderdaad wel bijzondere effecten, ook op Catz. Derbyshire maakte het in een wereld zonder synthesizers, met natuurlijke geluidsbronnen en elektronische oscillatoren. “Het werd haar bekendste werk en de soundtrack van mijn kindertijd,” zegt Catz, die zich vooral herinnert hoe doodsbenauwd ze van de muziek werd. “Net als al mijn leeftijdsgenootjes verstopte ik me achter de sofa, zo angstaanjagend was het. In vergelijking me de muziek vond ik de serie zelf altijd wat teleurstellen.”
Catz vroeg zich af waar de kracht vandaan kwam waarmee de componiste een hele generatie de stuipen op het lijf joeg. “Zelf verwees Delia in interviews naar de Duitse luchtbombardementen die ze als driejarig kind meemaakte in Coventry. Het alarm dat ze hoorde op weg naar de schuilkelders omschreef ze als haar eerste ervaring met elektronische muziek. Als kind weet je niet wat het precies betekent, maar de urgentie ervan voel je wel. Het lijkt alsof dat trauma haar werk mee heeft getekend. Ook de Latijnse gezangen die ze hoorde in de mis en waar ze geen woord van begreep, hadden een invloed op haar latere geluidsexperiment. De zoektocht naar het onbekende schrikte haar nooit af.”
Dat Derbyshire opgroeide in een wereld waarin vrouwen amper gewaardeerd werden voor hun creatieve werk liet ontegensprekelijk sporen na. “Haar ambitie was te groot voor haar tijd. Toen ze ging solliciteren bij Decca Records – nog voor haar BBC-carrière – kreeg ze te horen dat er geen vrouwen in de opnamestudio toegelaten waren. Ze mocht alleen ‘secretaressewerk’ doen, maar dat weigerde ze, natuurlijk.”
Leden van de Radiophonic Workshop werden bovendien niet beschouwd als muzikanten, of componisten. “De vakbonden waren tegen. Ze konden geen individueel auteurschap opeisen. Ondanks hun baanbrekende werk bleven het ‘studiotechnici’. Toen Delia aanvoelde dat de Workshop meer en meer een anoniem toeleveringsbedrijf werd voor radio- en tv-programma’s, zocht ze haar heil in andere projecten.”
“Ze zei altijd een postfeministe te zijn nog voor het feminisme was uitgevonden, en dat ze haar creativiteit pas ten volle kon aanspreken als de mannen in maatpak het gebouw verlaten hadden. Uiteindelijk stapte ze in 1973 op bij de BBC om een leven in de luwte te leiden op het platteland. Ja, ze dronk en was soms depressief, maar haar privéleven was complex.”
Tegelijk blijven er veel gaten in haar parcours. Zelfs voor mensen uit haar omgeving is ze altijd een enigma gebleven. In haar film probeert Katz daarom niet alleen de muziek in leven te houden, maar
cineaste duidt op studioprojecten als Unit Delta Plus en Kaleidophon, en albums als Electric Storm maakte met de band White Noise, haar baanbrekende David Vorhaus. “Of luister naar het verbluffende ‘The Dance from Noah’ – 153 bpm – dat ze in 1971 creëerde door te knippen en te plakken met magneetband. “Mensen dachten dat het een hoax was, maar ik heb de tapes met mijn eigen ogen gezien!”
Het tij lijkt echter gekeerd. Intussen zijn in haar geboortestad een straat en een festival
ook de mythe. “Conventionele biopics slagen er vaak niet in om tot de essentie van het creatieve proces van een artiest door te dringen. Daarom koos ik voor een subjectieve aanpak. Ik wilde dezelfde technieken gebruiken waarmee Delia haar muziek had vormgegeven. ”
Dat Derbyshire pas elf jaar na haar dood de credits voor het Doctor Who-thema zou krijgen, blijft Catz verbijsteren. “Was ze een man geweest, dan zou haar werk nooit zo lang onder de radar zijn gebleven.” De
FR Jusqu’il y a peu, l’œuvre révolutionnaire de la compositrice de musique électronique britannique Delia Derbyshire (1937-2001), représentante du célèbre BBC Radiophonic Workshop, fut reléguée aux oubliettes. Ce n’est que dix ans après sa mort qu’elle fut créditée pour sa bande-son glaçante de la série sci-fi Doctor Who. Dans The Myths And Legendary Tapes, l’actrice et cinéaste Caroline Catz explore de façon subjective son parcours cahoteux qui, malgré la résistance de l’esprit du temps et de ses propres démons, trouve sa voie et quitte les marges.
naar haar genoemd, kwam ze samen met enkele onderbelichte generatiegenotes aan bod in de uitstekende docu Sisters with Transistors en maakte Cosey Fanni Tutti (zie ook Throbbing Gristle) voor de soundtrack van The Myths And Legendary Tapes avontuurlijke nieuwe soundscapes met lost tapes uit haar archief.
Delia Derbyshire: The Myths And Legendary Tapes 15/12, 20.00, AB Salon, www.abconcerts.be
EN The pioneering work of British electronic music composer Delia Derbyshire (1937-2001), exponent of the famed BBC Radiophonic Workshop, had long been forgotten. It was only a decade after her death that she was credited for her chilling theme to the popular science fiction series Doctor Who. These days, her legacy is appreciated. In The Myths And Legendary Tapes, actress and filmmaker Caroline Catz subjectively explores her bumpy trail that is finding its way out of marginality despite opposition from the zeitgeist and her own demons.
“Was ze een man geweest, dan zou het werk van Derbyshire werk nooit zo lang onder de radar zijn gebleven”
Caroline Catz Cineaste
Op 15 mei 1982 stond de Nederlandstalige cold wave van Aroma di Amore in de finale van Humo’s Rock Rally in de AB, waar hun allerlaatste (!) show zopas opgewaardeerd werd van de Club naar de Box. Hun vinylbox De Zwarte Doos, met de drie lp’s, drie 12-inches en debuut-7 inch uit de jaren 1980, verklankt de toenmalige crisisgeest. Live laten ze nog een laatste keer de jonge hond in hen los.
AROMA DI AMORE 14/12, 20.00, AB, www.abconcerts.be
Pianist Tigran Hamasyan was in zijn jeugd fan van Black Sabbath, Meshuggah en Tool, maar zijn inventieve jazzcomposities grijpen steevast terug naar zijn Armeense folkroots. Samen met contrabassist Marc Karapetian en drummer Arthur Hnatek brengt hij in Flagey stukken uit The Call Within, waarop hij legendes uit zijn vaderland opdiept. Al speelt hij misschien ook iets uit StandArt, zijn recente plaat met jazzstandards.
TIGRAN HAMASYAN TRIO 16/12, 20.15, Flagey, www.flagey.be
Angèles homecomingconcerten zouden de laatste van haar Nonante-Cinq Tour worden, maar intussen zijn nieuwe shows aangekondigd in Noord-Amerika, Londen en Amsterdam en kreeg haar tweede studioalbum een feestelijke, zij het wat risicoloze upgrade, inclusief single ‘Amour, Haine et Danger’ en een orkestrale versie van ‘Démons’, haar duet met Damso, die misschien ook in Vorst wel meedoet. (TP)
ANGÈLE 19 > 22/12, 20.00, Vorst Nationaal, www.vorst-nationaal.be
We worden om de oren geslagen met filmmuziekconcerten: Brussels Philharmonic deed Singing in the Rain, Prima La Musica ging aan de slag met de soundtrack van Onze Natuur. Dit keer kiest het Belgian National Orchestra voor The Great Escape. Wat hebben die drie gemeen? Dirk Brossé, muziekdirecteur van Film Fest Gent, op de bok. Ook het militaire marsthema van Elmer Bernstein is ongetwijfeld een kolf naar zijn hand.
THE GREAT ESCAPE 15/12, 19.30, nationalorchestra.be
Zomerse zeedagen lijken heel ver weg, maar we kunnen ons hart ophalen aan Claude Debussy’s verklanking van de golven in La Mer. Een iconisch stuk waarmee hij de fundamenten voor het modernisme legde en vele componisten na hem inspireerde. Het Brusselse ensemble Oxalys brengt de kleurrijke oceaanschildering in dialoog met de werken van drie thalassofiele componisten uit eigen land: Benoît Mernier, Kris Defoort en de betreurde Philippe Boesmans. OXALYS 16/12, 20.00, Les Brigittines, bozar.be
Een jubelende terugkeer in een intieme setting. Voormalig muziekdirecteur van de Munt Antonio Pappano staat in het kader van de 250ste (!) verjaardag van het symfonieorkest van de opera eenmalig opnieuw op de bok. Maar niet voor de volledige muziekmacht, want Pappano koos voor de ingetogen orkestratie van Schuberts Winterreise om tot in de fijnste details met de klankkleuren te kunnen spelen. (JC)
SIR ANTONIO PAPPANO & IAN BOSTRIDGE 19/12, 20.00, Muntschouwburg, demunt.be
Hors les muren! is het gezamenlijke initiatief van de kunst- en cultuurcentra Wiels, Brass en het Huis van Culturen van Sint-Gillis. Met ID presenteert het drie projecten rond vooroordelen. Homelands van de Iraakse kunstenaar Ali Al-Kawaz met een ouderen uit Vorst. De interactieve kaart Tribunal des Préjugés die vzw Nighthawks van Brussel maakte om de stad anders te ontdekken, en de interactieve installatie I Tube.
ID 7/12 > 8/1, Wiels & wijkantenne, www.horslesmuren.be
Het kunstencentrum That’s What X Said in de Blaesstraat presenteert een fototentoonstelling waarin de Brusselse fotografe Agneskena een hele reeks mannen van kleur uit onze Westerse maatschappij portretteert. De expo is een reflectie op de verwachtingen, vooroordelen en stereotypen waarmee ook haar modellen nog altijd te maken hebben en die een invloed hebben op hun lichaam, geest en relaties.
AGNESKENA, IS THAT YOUR BROTHER? 2/12 > 22/1, That’s What X Said,thatswhatxsaid.com
Renée Demeester (1927-2022) was een Belgische kunstenares die voor haar abstracte landschappen geïnspireerd werd door de natuur van Congo, weilanden van het Pajottenland, architectuur van Brussel en de open horizon van de Noordzee. Demeester overleed in april, net toen het René Magritte Museum in Jette haar eerste kunstenaarsmonografie voorbereidde. (MB)
RENÉE DEMEESTER, ABSTRACTE LANDSCHAPPEN 26/11 > 3/9, René Magritte Museum - Museum voor Abstracte Kunst, magrittemuseum.be
Jeanne Dielman, 23, Quai du Commerce, 1080 Bruxelles is de beste film aller tijden. De baanbrekende, formalistische, feministische film van de Brusselse Chantal Akerman kwam als winnaar uit de verkiezing die het Britse filmtijdschrift Sight & Sound om de tien jaar organiseert. De Brusselse bioscopen programmeren de film opnieuw. Cinema Galeries bijt zaterdag de spits af, later volgen Palace, Cineflagey en Cinematek.
JEANNE DIELMAN, 23, QUAI DU COMMERCE, 1080 BRUXELLES BE, dir.: Chantal Akerman
Na 13 jaar komt Titanic-regisseur James Cameron met een opvolger voor de blauwste en financieel meest succesrijke film ooit: Avatar. In deze eerste sequel doet de mens een nieuwe poging om natuurmaan Pandora te koloniseren. Na’vi Jake Sully en Neytiri vluchten en duiken onder bij een watervolk met een andere cultuur. Qua filmtechnologie ligt Cameron 13 jaar voor op de concurrentie. Je weet niet waar eerst gekeken.
AVATAR: THE WAY OF WATER US, dir.: James Cameron, act.: Sam Worthington, Zoe Saldaña,
’t Is een tikje frustrerend om naar De acht bergen te kijken: na afloop wil je onmiddellijk de bergschoenen aantrekken en de bergen ingaan. Om maar te zeggen dat Charlotte Vandermeersch en Felix van Groeningenen een erg mooie film hebben geregisseerd over de vriendschap tussen stadsjongen Pietro en bergjongen Bruno, gebaseerd op de gekoesterde roman van Paolo Cognetti. (NR)
DE ACHT BERGEN BE, dir. Charlotte Vandermeersch, Felix van Groeningen, act.: Alessandro Borghi, Luca Marinelli
Milø Slayers maakt deel uit van het Brusselse hiphop-dansgezelschap Slayers en studeerde tot 2020 ‘kunst en choreografie’ aan ISAC in Brussel. In zijn solodebuut laat Slayers hiphop samensmelten met hedendaagse dans en onderzoekt hij de grens tussen mens en monster, of misschien beter gezegd tussen het ‘normale’ lichaam en een lichaam dat als monsterlijk wordt ervaren.
MILØ SLAYERS, MONSTRARE ET/OU MONERE 14&15/12, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be
Tupac Amaru Shakur, alias 2Pac, alias Makaveli, omgekomen op 25-jarige leeftijd bij een aanslag, is wellicht de meest besproken rapper uit de geschiedenis. In KVS gaan regisseur Junior Mthombeni, muzikant Cesar Janssens, schrijver Fikry El Azzouzi en performers Gloria Boateng, Andie Dushime, Junior Akwety, Alex Akuete en Zediam met zijn verhaal aan de haal in een als talentenjacht vermomde muzikale voorstelling.
JR.CE.SA.R / NNT & KVS, WHO’S TUPAC? 16 > 22/12, KVS, www.kvs.be
Het platform Ne Mosquito Pas maakt op de scène plaats voor podiumkunstenaars en hun eigen mislukkingen. Geschrapte scènes, weggegooide ideeën en geflopte carrièreplannen fungeren als voedingsbodem voor korte soloperformances van een aantal makers die dit keer worden gehost door Rosie Sommers en Micha Goldberg. (MB)
NE MOSQUITO PAS, GERMAN STAATSTHEATER (WORK-IN-PROGRESS) 16.12, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
10 STUKS
Met de gids Brussels 2023 heb je 100 hoogtepunten uit het komende culturele jaar in zakformaat. Geselecteerd door tien journalisten, onder wie onze eigen Michaël Bellon. Mail ‘cultuurgids’
Eat & Drink. Jacq’s
Groot nieuws: Brussel heeft zijn eerste toastery. Op de kaart van deze bevlogen snackbar staan heerlijke ‘grilled cheese’ sandwiches, rechtstreeks uit de Verenigde Staten.
5X2 TICKETS, KAAITHEATER, 20/12
Met Ambient Theatre Fury zetten Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms hun artistiek onderzoek verder naar de relatie tussen digitalisering en subjectiviteit in crisis. Mail ‘ambient’
Met zijn grote ramen die uitkomen op de Livornostraat en Defacqzstraat ziet Jacq’s eruit als een diner in Amerikaanse stijl. Van achteren gezien lijken de gasten op personages uit een schilderij van Hopper, op onwaarschijnlijke wijze in Brussel beland.
Binnen bevat de inrichting Europese elementen: een toonbank in International Klein Blue, een bank in tadelakt en een brocantemeubel uit de jaren vijftig. De metalen tafels, houten krukken en een menubord aan de muur zetten dan weer de Angelsaksische homemade-snackbarsfeer voort.
onze contreien uitgekeken werd naar een dergelijke plek: enkele dagen na de opening is de zaak al stormenderhand veroverd door een behoorlijk jong cliënteel.
Met de kerstvakantie in aantocht heb je geen excuus meer om dat bioscoopbezoek uit te stellen. Bij UGC De Brouckère en UGC Gulden Vlies kijk je met onze voucher een film naar keuze. Mail ‘UGC’
We vermoeden dat oprichters Joséphine Bonnigal en Valentine Stouffs ochtendmensen zijn, aangezien de deuren al om 7.30 uur openen. Als ontbijt hebben ze birchermuesli (€6), brioches (van €5 voor de geboterde versie tot €8 voor die met ‘peanut butter jelly’) en ook een Engelse muffin geserveerd met ‘sausage patty’, cheddar, ei en barbecuesaus (€8). Maar je komt vooral naar hier voor een specialiteit die in de Verenigde Staten heel populair is: de ‘grilled cheese’, een sandwich die lijkt op een croque-monsieur maar nog lekkerder is.
Wanneer je tijdens de lunch bij Jacq’s binnenwandelt, besef je meteen dat er in
Defacqzstraat 24, Brussel-Stad, www.jacqstoastery.com, ma > vr 7.30 > 16.00
za 8.30 > 15.00
Aan de toonbank bestellen we drie broodjes, de porchetta (€10), de mushroom melt (€10) en de pastrami (€14) - vegetariërs kunnen kiezen voor een ‘seasonal veggie’ (€10). De broodjes worden geserveerd op een mooie schotel met salade en optionele dips (€1,50 of €2) en zien er zeer aanlokkelijk uit. En ze zijn niet gewoon lekker, ze zijn echt heerlijk én artisanaal bereid – ze worden gemaakt door Romina Bux, de uitstekende zuurdesembakker.
Om nog maar te zwijgen van de gekozen producten, zoals de kazen van Julien Hazard en de groenten van Terroirist, een coöperatie van kleine producenten. In de mond zijn de smaken geweldig, met name het broodje pastrami met zijn mosterdtoetsen, dat je doopt in een klein glaasje ‘gravy’, een onweerstaanbare vleesjus die net zo smaakt als thuis.
MICHEL VERLINDEN
Come sip some hot drinks, come dance on our doorstep. A mythical evening is here for you.
beursschouwburg.be
Smalltalk. Theaterduo Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms in Le Cirio
Voor koffie en smalltalk zitten we deze week in het prestigieuze decor van Le Cirio, goed beschut tegen de inflatie van kaneelgeur en kiwijenever op de aanpalende kerstmarkt. In het gezelschap van een onafscheidelijk theaterduo.
door
Michaël Bellon foto Ivan PutIn hun nieuwe theaterperformance Ambient Theatre Fury, nog net voor het eindejaarsreces te zien in de Kaaistudio’s, zetten Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms twee personages neer die het nogal moeilijk hebben om tot een echte ontmoeting te komen. Maar wees gerust, met Le Cirio kozen Jäger en Ooms voor levend erfgoed waar menselijke contacten al meer dan een eeuw centraal staan, en zelf ontbreekt het de twee niet aan authentieke uitstraling, contactbereidheid, sociale vaardigheden en focus. Sinds de dag dat de Brusselaars elkaar ontmoetten als masterstudenten Drama in Gent heeft hun creatieve samenwerkrelatie al zeker vijf beklijvende producties opgeleverd, en ze zijn ze duidelijk nog niet uitgepraat of uitgekeken op elkaar.
De smalltalk beperkt zich tot de mededeling dat Jäger net naar de kapper is geweest en Ooms naar de fitness. Uitgaan en dansen doen ze ook vaak, maar dan komt het gesprek al snel op theaterbezoek. “Ook dat doen we samen,” aldus Jäger. “Meestal wel één of twee voorstellingen per week. Dat blijft een genot, en natuurlijk ook een goede leerschool.” Ooms: “Sommige theatermakers willen niet te veel naar stukken van anderen gaan kijken, omdat ze met hun eigen ding bezig zijn, anderen gaan net veel kijken, omdat je ook van een slecht stuk iets kan leren. Wij behoren eerder tot de tweede groep, al kijken we toch vooral om de uitzonderlijke ervaring die theater je als mens kan bezorgen en die je denken en je voelen kan openen.”
En hoe zit het met de verhouding goede stukken/slechte stukken? “Dat gaat in golven. Sommige maanden lijkt het minder en dan steken er plots weer stukken
bovenuit,” zegt Jäger. “Zeker in Brussel heb je een combinatie van werk dat je echt wil zien omdat je het kent, en stukken waarvoor je eerder toevallig een ticket koopt, zoals Maille van Dorothée Munyaneza onlangs, dat ik een van de beste voorstellingen vond die ik dit jaar heb gezien,” vult Ooms aan.
Ook in het vervolg van ons gesprek zal het opvallen dat Ooms en Jäger sommige zinnen bijna samen uitspreken. Ze vervolledigen elkaars woorden, of droppen er tussenzinnen, verduidelijkingen en nuances tussen.
Hebben we hier te maken met één theaterbrein? Of clasht het ook geregeld?
Ambient Theatre Fury, Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms/CAMPO, 20>22.12, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be
Meer weten over Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk
De vijf inzichten. Axelle Red
Met haar nieuwe plaat The Christmas Album, en haar concerttournee ‘A Very Special Christmas’ brengt Axelle Red ons in de kerstsfeer. Voor ons voegt de zingende kerstvrouw daar nog vijf wijsheden aan toe.
door Michaël Bellon
Blijf dicht bij de natuur Negentien jaar geleden verhuisde ik naar een boerderij aan de rand van Brussel. Wij hebben ook de stad nodig, maar ik zou nooit meer ver van de natuur kunnen wonen. Hier hebben we dieren, maak ik elke dag een lange wandeling met mijn hond en kijk ik met verwondering naar de natuur die heel veel dingen ‘logisch’ maakt. .
Wees dankbaar
Wie geen ‘dank u’ kan zeggen, kent volgens mij ook geen geluk. Er zijn mensen die zeggen dankbaarheid belangrijk te vinden, maar nooit ‘dank u’ zeggen. Je moet het wel echt voelen, want er zijn net zo goed mensen die heel veel ‘dank u’ zeggen, maar er niet zijn als jij hen eens nodig hebt.
Zoek de balans voor je gezondheid Gezondheid is belangrijk voor jezelf, maar ook voor anderen. Sommige mensen worden vervelende kwasten omdat ze verkeerd eten of te veel drinken. Ook kinderen kampen met gezondheidsproblemen. Je kan je kinderen ook te véél koekjes geven. Er is nog te weinig kennis over en aandacht voor gezondheid. Ook bij beleidsmensen. We moeten niet dogmatisch of ascetisch zijn. Het gaat om de juiste balans.
Leer elke dag iets bij, maar stel dingen ook in vraag Sommige mensen lezen in een maand tien boeken, maar stellen er zich niet zoveel vragen bij. Na een tijdje weten ze niet meer wat ze gelezen hebben. Probeer logisch te redeneren zoals een kind, en vragen te stellen. Boerenverstand of kinderverstand maakt je vrij. Het kan ook voorkomen dat je angstig wordt en begint te denken dat iedereen liegt.
Geef jezelf een schouderklopje Wees niet te hard voor jezelf. Zo heb ik een hekel aan eigen-generatiehaters. Mensen van de oudere generatie die zeggen hoe goed de huidige generatie het doet en hoe zij zelf alles hebben kapotgemaakt. Dan denk ik: ‘Spreek voor jezelf.’ In elke generatie zijn er mensen die goede dingen doen waarmee een andere generatie gediend is. Een beetje focus op wat we goed doen, geeft moed om verder te gaan.
The Christmas Album is uit bij Universal, Axelle Red staat op 17/12 in het Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be
• GC Ten Weyngaert
• GC De Markten
• GC Elzenhof
• GC De Kriekelaar
• GC Het Huys
• Taverne Ter Linden
• KVS
• Brik
• GC De Zeyp
• Vrijetijdspunt Comenius
• GC De Rinck
• GC Op-Weule
• Kabinet minister Smet
• t Kroegske Oostende
• GC Den Dam
• GC Kontakt & 't Koetshuis
• LaMAB
• GC De Linde
• Muntpunt
• Les Chandeliers
• CaféWalvis
• Action et Recherche Culturelles
• Koerdisch Instituut
• Ancienne Belgique
• Het Anker
• Maenhoudthoeve
• Beenhouwerij Patrick & Els
• De Brusselse Jeugdhuizen
• Parckfarm&ProVeg
• Upliving The Brewery
• Doucheflux
• Beeldenstorm vzw + Huisvandemens + deMensnu
• Indiandribble
• Social Ecology Education Fund
• Passa Porta
• Brandweer Brussel
• Cinema Palace
• Habitat Groupé Tivoli
• Pool is cool
• Kabinet minister Dalle
• Mr. Chill & Mr. Flu y
• vzw 11i
• Loeuvrette company
• Saïd & Copains
• Dirk's Rolstoel Spaghetti
• Anna's spaghetti
• Jan & Charlotte
• Zenne kine de la Senne
• Inge & Yves
• Capital
• de Maes'kes
• Lepoutre pasta emporium
• Tom's Diner
• Salu & de kost
• Kabinet minister Van den Brandt
• Raad Vlaamse
Gemeenschapscommissie
• Lieve Vandermot
• VUB
• EMG
• EhB & Sodexo
•
• 3E
•
•
•
David Seffer – Kinumai vzw
Alles
Het voorgestelde contract is voltijds van onbepaalde duur. U werkt 38 uur per week, vanaf 8u.30.
‘Uw auto, uw vrijheid’ is u altijd verteld. En als uw auto wegdoen nu eens de échte vrijheid was?
Doe uw auto weg en maak gebruik van de Brussel’Air-premie!
Een premie van 500 tot 900 euro, afhankelijk van uw profiel, om u gemakkelijk en gratis in Brussel te verplaatsen.
Een mobiliteitsbudget dat ‘à la carte’ kan worden besteed onder een reeks van mobiliteitsalternatieven: MIVB-abonnement, Villo!-abonnement, fietsbudget, taxi’s, Cambio of Poppy autodelen,...
Meer info: www.brusselairpremie.brussels
Omdat het veranderen van de manier waarop u zich verplaatst een echte uitdaging kan zijn, kunt u zich laten bijstaan door onze Mobiliteitscoach Die begeleidt u bij uw mobiliteitskeuzes in functie van uw behoeften en de trajecten die u aflegt. Een volledig gratis dienst! www.mobilitycoach.brussels / 02 808 48 11
Wij zijn op zoek naar een koppel huishouders/conciërges voor onze klant wiens hoofdverblijf gelegen is in Eigenbrakel (Waals-Brabant - België); Zij zullen verantwoordelijk zijn voor het beheer en het algemene onderhoud van het eigendom. Positie zo snel mogelijk in te vullen. Vast contract (40u/w) met huisvesting (vrijstaand huis)
Minimaal 3 jaar ervaring in een soortgelijke omgeving
Veelzijdig, autonoom, discreet en betrouwbaar
Het vermogen om prioriteiten te stellen en problemen op te lossen in verband met de goede werking van een eigendom
Goede kookkunsten
Verantwoordelijkheidsgevoel en klantgerichtheid
Frans, Engels en/of Nederlands spreken is een pluspunt
Rijbewijs vereist voor het koppel
Begijntjesbad”:
• Poets en onderhoud, • Begeleiding van bezoekers/onthaal, • Toezicht aan het zwembad.
Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.
Redder worden, maar niet het juiste diploma? Wij zorgen gratis voor je opleiding. Meer info?
Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs
Solliciteren kan tot en met 10 januari 2023.
www.overijse.be/jobs
Wij zoekenvoor het gemeentelijk zwembad “het
Op zoek naar een job met pit? een technisch assistent zwembad poetsBEGIJNTJESBAD
Kijk eens verder dan de rand als je nieuwe medewerkers zoekt. Brussel barst van het talent, dat kan passen binnen je bedrijf. Zo dichtbij en zoveel diverse kandidaten met een open blik. Interesse? Actiris en VDAB staan klaar voor een match waar toekomst in zit.
EEN JOB,
C’EST AUSSI UN JOB.
RekruterenBinnenDeRing.be
