BRUZZ - editie 1821 (16-11-2022)

SAMEN LATEN WE BRUSSEL BEWEGEN

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Sara De Sloover, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Ellen Debackere, Emilia De Feyter, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

FR L’incident de jeudi, au cours duquel un homme a poignardé à mort un policier, soulève tellement de questions qu’on risque de tout mettre dans le même sac. Il y a la scène du meurtre : le quartier du Brabant où les habitants se plaignent depuis longtemps. Il y a les vic times : des policiers pour lesquels le syndicat réclame plus de personnel depuis des années, un meilleur salaire et, surtout, une position ferme contre les violences dont ils sont victimes. Et il y a l’auteur de l’attentat, tellement radi calisé qu’il n’était pas autorisé à côtoyer les autres prison niers, mais qui a été libéré, et, visiblement, pas suffisam ment suivi. L’attaque au couteau fatale n’aurait-elle pas eu lieu si l’homme avait été suivi de plus près, si le gouverne ment avait pris des mesures fermes contre les violences visant la police et si les problèmes du quartier du Brabant avaient été réglés ? Il s’agit là d’un aliéné qui a commis un meurtre arbitraire et d’une loi qui rend l’internement psy chiatrique plus difficile si le patient lui-même demande à être admis. Le chef de la police, Olivier Slosse, a déclaré à la VRT : « Si tout s’est passé comme il fallait (selon le sys tème), alors c’est le système lui-même qui est défaillant. » C’est un plaidoyer pour remédier à toutes les défaillances du système. Et surtout, ne tombons pas dans ce que nous savons si bien faire dans cette ville : crier au scandale, pour continuer ensuite à faire comme si de rien n’était.

Moord en brand

Het incident van donderdag, waarbij een man een agent doodstak, roept zoveel vragen op dat alles op een hoop dreigt te worden gegooid. Er is de plaats van de moord: de Brabantwijk waar de bewoners al langer klagen dat het er uit de hand loopt. Er zijn de slachtoffers: agenten voor wie de vakbond al jaren meer personeel, een beter loon én vooral een krachtdadig optreden tegen geweld tegenover politiemensen eist. En er is de dader, zo geradicaliseerd dat hij in de gevangenis niet met andere gevangenen mocht samenzitten, maar nadien wel werd vrijgelaten en dan – zo lijkt het toch – onvoldoende werd opgevolgd. We moeten ons durven af te vragen of de dodelijke steekpartij niet was gebeurd als de man wel was opgevolgd, de overheid wel krachtdadig optreedt tegen politiegeweld én de problemen in de Brabantwijk wel waren aangepakt. We spreken hier over een geesteszieke die een willekeurige agent vermoordde én over een wet die verplichte psychiatrische opname bemoeilijkt als de zieke zelf om een opname vraagt. Korps chef Olivier Slosse zei in De zevende dag. “Als in deze alles is gebeurd zoals het moet (volgens het systeem), dan is het systeem zelf fout.”

Laat dit een pleidooi zijn om álle systeemfouten aan te pakken. En vooral, laten we voor één keer niet vervallen in dat waarin we in deze stad zo goed zijn: moord en brand schreeuwen wanneer er iets gebeurt, om daarna weer over te gaan tot de orde van de dag.

EN Thursday’s incident where a man stabbed and killed a policeman raises many questions and there is a risk that we lose sight of the trees for the forest. There is the place where the murder took place: the Brabant neighbour hood whose residents long have been complaining. There are the victims: police officers whose union for years has been demanding more staff, better pay and, above all, tough action on violence against the police. There is the perpetra tor, radicalised enough not to be allowed to mix with other prisoners and yet released and, so it seems, inadequately monitored. Could the fatal stabbing have been avoided if the man had been followed up better, if the government had taken vigorous action on violence against the police and if the problems in the Brabant neighbourhood had been addressed? We are talking about someone who is mentally ill and who committed a random murder as well as a legal system that makes compulsory psychiatric admission more difficult if it is the patient themselves that asks to be admit ted. On VRT, chief of police Olivier Slosse said that “if everything was done the way the system says it should be done, then it is the system itself that is wrong.” Let this be a plea for dealing with ALL system errors and let us for once not fall into the trap we so often fall into in this city: scream ing blue murder as soon as something happens only then to go back to business as usual.

“Laat dit een pleidooi zijn om álle systeemfouten aan te pakken”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

‘We moeten veel meer investeren in daderhulp’

De nachtmerrie van elke magistraat, noemt Ine Van Wymersch de fatale steekpartij op politieagent Thomas Monjoie van de zone Brussel-Noord. De procureur des Konings van het parket Halle-Vilvoorde pleit ervoor om de strakke grenzen tussen gerecht en psychiatrie te overstijgen. “We moeten samen voor daders met psychische problemen zorgen.” door Eva Christiaens en Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Het is intussen drieënhalf jaar geleden dat Ine Van Wymersch haar badge bij het Brussels parket inruilde voor die van het parket Halle-Vilvoorde. De voormalige parketwoordvoerder is nu procureur des Konings van het Vlaams-Bra bantse arrondissement. Na de mesaanval in Brussel vorige donderdag, waarbij een agent van 29 stierf, nuanceert Van Wymersch de kritiek op het gerecht. Het is te eenvoudig om te zeggen dat de steekpartij vermeden had kunnen worden door dader Yassine M. (31) gedwongen op te nemen, zei ze zondag in De zevende dag. “Men had misschien een paar uur of een paar dagen kunnen winnen, maar men had niet kunnen uitsluiten dat dit soort feiten vroeg of laat zou gebeuren.”

Of we niet te vroeg aan het interview kunnen beginnen, vraagt Van Wymersch maandagochtend. Ervoor wil ze immers tijd vrijmaken voor de vragen waar haar eigen personeel mee zit na de dramatische gebeurtenissen. Dat zijn er best wel wat.

Wat leeft er vooral bij uw personeel?

INE VAN WYMERSCH: Wat hier gebeurd is, is de nachtmerrie voor ieder van ons. Wij nemen bijna dagelijks beslissingen over gedwongen opnames of misdrijven die gepleegd zijn door mensen met psychische problemen, en over de zogenoemde tikkende tijdbommen. Een magistraat beslist altijd naar best vermogen met de informatie die er op dat moment is. Het kan zijn dat een goede beslissing toch verkeerd uitdraait. En

het is niet omdat alle procedures gevolgd zijn, dat jij je niet meer verantwoordelijk voelt.

Het is natuurlijk niet de bedoeling dat die verantwoordelijkheid je verlamt. Het is belangrijk dat iedereen zijn job blijft doen. Dat komt nu in gevaar als men één schuldige wil aanwijzen. De nabestaanden hebben recht op een grondige analyse van wat er gebeurd is, maar het ene sluit het andere niet uit. We moeten wel nadenken of de procedures ons helpen om goede beslissingen te maken.

Het Brussels parket zei dat er geen gedwon gen opname mogelijk was, u zei van wel.

Hoezo?

VAN WYMERSCH: Theoretisch was het mogelijk, maar het was zinloos omdat hij zelf om hulp vroeg. In plaats van hem door een

Het gesprek. Procureur des Konings Ine Van Wymersch

BIO

• 42 jaar oud, woont in Overijse

• Studeerde rechten aan de KU Leuven, start in 2003 aan de balie van Brussel

• Wordt in 2011 jeugdmagistraat en woordvoerder bij het parket van Brussel

• Wordt in 2016 verkozen tot woordvoerder van het jaar, na de aanslagen van 22 maart

• Sinds 2019 procureur des Konings bij het parket Halle-Vilvoorde

Het gesprek. Procureur des Konings Ine Van Wymersch

onafhankelijke psychiater te laten onderzoeken, is hij naar een ziekenhuis gebracht waar zei dat hij hulp wou aanvaarden. Met een vrijheidsberoving konden we misschien een paar uur winnen. Als de behandelende arts in het psychiatrisch ziekenhuis zou zeggen dat het gedwongen kader onnodig is omdat de persoon bereidwillig is, vervalt dat hele kader zonder dat het parket verwittigd moet worden.

Er zijn geen individuele fouten gemaakt, maar we mogen het systeem wel in vraag stellen, zegt u. Wat moet er dan anders?

VAN WYMERSCH: Er is nu geen dwingend kader om in dit soort situaties informatie uit te wisselen tussen parket, politie en de medische wereld. Zelfs als je een gedeeld beroepsgeheim toelaat, moet je nog geen informatie over die casus uitwisselen. Heel wat hulpverleners met wie ik spreek

weggestuurd? De oplossing zal geen eenmalig moment van uitwisseling zijn. Dit gaat om op een gemeenschappelijke manier voor iemand zorg te dragen. Daar moeten we naartoe. Het is niet de bedoe ling om lichtzinnige vrijheidsberovingen te doen waar geen rechter nog controle over heeft. We hebben nog altijd de mensen rechten. Het is niet omdat iemand zegt dat die een grondige haat koestert ten aanzien van de politie, dat die in de gevangenis kan vliegen.

De man radicaliseerde in de gevangenis en hij is niet de eerste. Toont dat niet een probleem in ons strafsysteem? Het lijkt geregeld extremisten te produceren.

VAN WYMERSCH: Los van radicalisme moet er enorm geïnvesteerd worden in daderhulp. Onze samenleving wordt pas veiliger als we ervoor zorgen dat mensen niet recidiveren.

willen niet per se gerechtelijke informatie. Zij willen de geestestoestand van de patiënt evalueren en dat kan ook zonder antecedenten. In dit geval ging het trouwens om delicate informatie van de Staatsveiligheid en het OCAD (het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanaly se, red.). Een politieagent zal dat niet zomaar aan een verpleegkundige in het ziekenhuis vertellen. Ik vraag me ook af wat die verpleegkundige daarmee moet aanvangen.

Hoe moet dat er dan precies uitzien, zo’n gemeenschappelijk pad tussen gerecht en psychiatrie? Ook de korpschef van de zone Noord vond dat de psychiatrische wereld, het gerecht en de politie niet genoeg met elkaar praten.

VAN WYMERSCH: Daarvoor moeten we verschillende casussen bekijken. Welke informatie was bij die gevallen zinvol om uit te wisselen en door welke blinde vlekken is die persoon zonder hulp

Alleen is het is niet eenvoudig om de samenleving ervan te overtuigen dat het zinvol is om belastinggeld te investeren in wat men, kort door de bocht, criminelen noemt. De geestelijke gezondheidszorg zit al met wachtlijsten. Dan is het moeilijk om voorrang te vragen voor daderhulp. Zolang de middelen beperkt zijn, zullen wij op de laatste plaats komen. Het perverse effect is dat onschuldige mensen het slachtoffer zullen worden.

Moet er dan een apart traject komen voor gevaarlijke delinquenten met geestelijke problemen?

VAN WYMERSCH: Dan zit je in het interneringsverhaal. België is niet de beste leerling op dat gebied, maar er zijn goede pistes. Dat vraagt om expertise van criminologen. Hoe kunnen we de samenleving tegen dit soort tikkende tijdbommen beschermen? Weten of iemand een tikkende tijdbom is, is al niet evident. Deze man had de afgelopen drie jaar

“Het is niet omdat iemand zegt dat die haat koestert ten aanzien van de politie, dat die in de gevangenis kan vliegen”

“Lichtzinnige vrijheidsberovingen doen waar geen rechter nog controle over heeft, dat is niet de bedoeling. We hebben nog altijd de mensenrechten”

Procureur des Konings Ine Van Wymersch: “De politiemensen weten dat bij Yassine M. geen sprake was van een misdrijf en dat wij hem dus niet konden opsluiten.”

klaarblijkelijk geen problemen gesteld. Dat betekent voor mij dat je niet zomaar kon voorspellen dat dit zou gebeuren.

Als dochter van een voormalige korpschef, Guido Van Wymersch, en hoofd van een parket hebt u een goed zicht op de relatie tussen gerecht en politie. Kon die communi catie tussen het gerecht en politie beter in gevallen als dit?

VAN WYMERSCH: Politie en parket werken 24/7 samen en dat gebeurt nog altijd goed. Natuurlijk heeft ieder zijn rol te vervullen. Voor de politie lijkt de missie geslaagd als iemand voorgeleid is voor de onderzoeks rechter. Nee, onze missie is collectief geslaagd als iemand geen feiten meer pleegt en gestraft wordt voor wat hij gedaan heeft, en de slachtoffers vergoed zijn. Dat leidt bij momenten tot pittige discussies, maar de dialoog is altijd open. Dat het korps van de zone Brussel-Noord nu gefrustreerd en boos is dat het parket die persoon niet van zijn vrijheid heeft beroofd, kan ik volledig

begrijpen. Ze zijn een collega verloren. Maar, van op afstand weten de politiemensen ook dat hier geen sprake was van een misdrijf en wij hem dus niet konden opsluiten.

Geeft u justitieminister Van Quickenborne dan gelijk dat de politievakbonden vandaag reageren op een opeenstapeling van frustraties?

VAN WYMERSCH: Wat de vakbonden drijft om zo polariserend te zijn, daar heb ik het raden naar. Het heeft geen zin om in een wij-zijtegenstelling te vervallen. We moeten ons nu vooral verbindend opstellen. De parketten hebben zeer veel respect voor het werk van politiemensen en de politie heeft dat ook ten aanzien van de magistraten met wie ze dagelijks werken. Zeggen dat daar een kloof is, is overdreven.

Politievakbond VSOA klaagt aan dat veel feiten van geweld tegen politiemensen geseponeerd worden.

VAN WYMERSCH: De vakbond gooit alles op een hoop. Er is wel degelijk nultolerantie voor opzettelijke, gerichte slagen en verwondingen tegen de politie. Als iemand zich afzet tegen een arrestatie en we spreken over weerspannigheid, krijg je een ander verhaal. Vergelijk het men een brandweerman die gewond raakt bij het blussen van een brand. Dat is anders dan een brandweerman die gewond raakt omdat iemand gericht een brandbom naar hem gooit.

Ik zeg daarmee niet dat we weerspannig heid of smaad tolereren. We moeten er wel voor zorgen dat we niet alle smaad vervolgen en daardoor geen zedendossiers meer op zitting kunnen krijgen. Bij ernstige of herhaalde weerspannigheid zullen wij ook dagvaarden en liefst via snelrecht. Dat er geen nultolerantie is, betekent niet dat we die feiten niet belangrijk vinden.

« C’EST LE CAUCHEMAR DE TOUT MAGISTRAT »

FR « Le cauchemar de tout magistrat », c’est ainsi qu’Ine Van Wymersch qualifie l’attaque mortelle au couteau d’un policier bruxellois la semaine passée. Selon la procureure du Roi de Hal-Vilvorde, la juridiction n’a pas commis d’erreur : « Un magistrat décide au mieux avec les informa tions disponibles sur le moment. » Au moment de la décision, il n’était pas pertinent d’interner de force Yassine M., dit-elle. Elle plaide plutôt pour un meilleur soutien aux délinquants en général. « Tant que les moyens pour la santé mentale sont limités, l’aide aux délinquants passera toujours après ».

“THIS IS EVERY MAGISTRATE’S NIGHTMARE”

EN Last week a police officer in Brussels was fatal ly stabbed. “This is every magistrate’s night mare,” says Ine Van Wymersch. The prosecutor of the Halle-Vilvoorde public prosecutor’s office denies that the court made mistakes. “A magistrate always makes a decision to the best of their ability on the basis of the information available at the time.” When that decision was made, it did not make any sense to admit Yassine M., the perpetrator. She instead argues for better offender support in general, not easy given the waiting lists. “As long as mental health resources are limited, offender support ends up last.”

In beeld. Saskia Vanderstichele

Kale Kanal

Neen, dit beeld toont geen in onbruik geraakte kerkruïne of rampscène na een gasexplosie. In werkelijkheid gaat het natuurlijk om de ingrijpende transforma tie van de voormalige Citroën-garage aan Sainctelette tot de cultuurpool Kanal. Voor die werken sneuvelen de tussenverdiepin gen in het showroomgebouw langs de kleine Ring, waardoor een monumentale en transparante ruimte ontstaat.

Anno 2022 lijkt daardoor even weer de jaren 1930, want de oude beelden van de showroom in aanbouw lijken verrassend goed op de bouwfase van vandaag. Op de afwerking van de nieuwe cultuurtempel is het nog even wachten, tot in 2024. KH

Brusselaar (M/V/X) van de week.

Iwein Scheer

Een van de beste cafés ter wereld is het levenswerk van een Brusselaar in Oostende. Iwein Scheer staat op zijn 82ste al 58 jaar achter de toog in ’t Kroegske in de SintPaulusstraat, vlak bij het station. ’t Kroegske is een klein café waar je meteen aan de toog staat wanneer je de deur opendoet. Binnen is dan meestal een gemeenschappelijke conversatie aan de gang tussen de stamgas ten, die omgeven worden door boekenkasten, affiches, foto’s, curiosa en kunstwerken van Renée Lodewijckx, Scheers vrouw en compagnon in het café sinds hun memora bele huwelijk in 2018.

Op de achtergrond klinkt Klara Continuo, tussen de kranten ligt elke week de nieuwe BRUZZ, en tussen de aankondigingen van een op handen zijnde wafelenbak, hangt ook de uitnodiging voor de Spaghettislag van BRUZZ, waar ’t Kroegske al voor de vijfde

keer aan deelneemt, ook al verwisselde Scheer Brussel in 1962 al definitief voor Oostende. ’t Kroegske is, zoals Lodewijckx zegt, een beetje zijn living, maar naar Brussel komt Scheer nog regelmatig. “De mozaïek van Brussel is zo gevarieerd en boeiend dat ik de stad nog altijd in mijn hart draag. We komen er nog minstens één keer per maand, bijvoorbeeld om naar het Klarafestival of het Kunstenfestival te gaan, of deel te nemen aan een architectuurwandeling.”

Verderf aan de voordeur Scheer woonde als jongeling zowel in Dilbeek, Sint-Gillis, Zellik, Schaarbeek, Molenbeek als Haren, en ging naar de middelbare school in het Sint-Jan Berch manscollege. Maar zijn opvoeding was streng. “Volgens mijn ouders begon het

verderf aan de voordeur. Ik mocht op een bepaald ogenblik zelfs niet naar het koor van de school omdat dat zogezegd een slechte invloed had. Op mijn achttiende ging ik stiekem naar Expo 58 en naar de film. In Leuven haalde ik nog een kandidaatsdiploma burgerlijk ingenieur, maar ik ben blij dat ik daar niet verder in gegaan ben, want ik denk dat ik een vakidioot geworden zou zijn. Na een laatste jaar in Brussel als magazijnier ben ik op mijn 22ste in Oostende ‘het seizoen’ komen doen en ben ik blijven hangen. Ik was portier en kelner tot in 1964 ’t Kroegske over te nemen was. Via de horeca heb ik de sociale vaardigheden ontwikkeld die ik anders niet zou gehad hebben.”

Die sociale vaardigheden waren zo groot dat Scheer een levende legende werd in de kuststad. ’t Kroegske werd en bleef het epicentrum van een hechte sociale gemeen

In het nieuws omdat Brusselaar in Oostende Iwein Scheer maakt al voor de vijfde keer spaghetti voor Brussel Helpt. Over welk dossier gaat het?

De Grote Brussel Helpt-Spaghettislag zamelt geld in voor vzw Kinumai, die de stad rolstoeltoegan kelijker wil maken.

De spaghettislag die BRUZZ organiseert vindt weerklank tot in Oostende. De spaghetti wordt daar geserveerd door de legendarische cafébaas van ’t Kroegske, Iwein Scheer, die zich zestig jaar na zijn vertrek uit de hoofdstad nog altijd Brusselaar noemt.

door Michaël Bellon

schap en heel wat culturele initiatieven zoals de Sint-Paulusfeesten, die sinds begin jaren zeventig uitgroeiden tot een groot stadsfesti val. “Ik heb het geluk gehad de juiste man op de juiste plaats te zijn geweest om samen met andere mensen de cultuur in Oostende wakker te maken. Nu heb je Theater aan Zee, Kaap en de Grote Post, maar tot tien jaar geleden was hier niet eens een theaterzaal. Met twee vrienden heb ik nog een tijd Theiater opengehouden, waar iedereen die naam had in de kleinkunst heeft opgetreden, zoals Raymond van het Groenewoud en Johan Verminnen. In de jaren negentig hebben we een vzw gesticht om jeugdtheater naar Oostende te halen. Als jongeren- en later als praatcafé heeft ’t Kroegske ook veel mensen de normen van hun thuis doen inwisselen voor eigen normen, en financiële impulsen voor andere creatieve, of sociale.”

Tedere anarchist

Als mogelijke Brusselse pendant van ’t Kroegske komt De Dolle Mol van vroeger misschien nog het meest in de buurt. Toen het legendarische café in de Schildknaapstraat veertien jaar geleden na een lange sluiting weer openging, gebeurde dat niet toevallig dankzij een kraakactie die in ’t Kroegske werd opgezet – een van de vele acties die Scheer mee heeft ondernomen. “Ik omschrijf mezelf als een tedere anarchist. Ik stel dingen graag in vraag op een ludieke, speelse manier.”

In Oostende kennen Scheer en Lodewijckx intussen zoveel mensen dat ze in Brussel iets meer tijd hebben voor elkaar, al lopen ze hier ook bekende geestesgenoten als dichter Jan Ducheyne tegen het lijf, of Filip Jans van café Monk, net als Scheer spaghetti-specialist. “Vroeger at je bijna alleen in Italiaanse restaurants spaghetti. Ik heb spaghetti in Oos tende min of meer op de kaart gezet als cafégerecht. Dertig à veertig jaar lang hebben verschillende generaties hier spaghetti gegeten, soms tegen heug en meug (lacht).”

Nu wordt er in ’t Kroegske alleen nog gegeten als er kip-, couscous-, wafel-, of paling in ’t groen-festijnen zijn. En tijdens de spaghettislag van BRUZZ. “Wij doen die altijd op zondag zodat mensen die op zaterdag in Brussel gaan, daarna nog naar hier kunnen komen,” zegt Lodewijckx. “We willen er minstens honderd verkopen, maar daar zitten we altijd over.”

Brussel Helpt Spaghettislag, zaterdag 26/11 (en zondag 27/11 in ’t Kroegske). Bestel je spaghetti via brusselhelpt.be

‘Praten met elkaar om de kloof te dichten’

Hoe kunnen we in deze fel gepolariseerde wereld toch met elkaar blijven praten? Het is het uitgangspunt van een origineel initiatief in het Brussels parlement van het collectief ‘Etre d’accord de ne pas être d’accord’, inclusief Andalusische dans en muziek. Danielle Perez legt uit.

Waar gaat het over?

Van 14 tot 16 november gaan het col lectief en het Brussels parlement aan de slag met 450 Brusselse leerlingen, zo wel Nederlandstalig als Franstalig, met de vraag: is de tijdgeest van Cordoba vandaag nog mogelijk?

Wat was er zo bijzonder aan de Cordoba-periode?

Het verwijst naar de Andalusische stad Cordoba van de elfde eeuw. Drie eeu wen lang heerste er een culturele en wetenschappelijke hoogconjunctuur, maar het was tegelijk – zonder het te willen idealiseren – uniek in het vreed zaam samenleven van de drie monothe istische godsdiensten: islam, jodendom en christendom.

De Frans-Israëlische schrijver en soci aal werker Edgar Laloum heeft er een heel programma rond gebouwd met Arabische en Sefardische gedichten, muziek, en dans. Dan volgt een debat over die periode, met de vraag welke lessen we uit de Cordoba-periode kun nen trekken voor onze samenleving. Dat brengen we naar Brussel, voor leer lingen van het vijfde en zesde secun dair. Voor het Nederlandstalige gedeel te werken we samen met de Foyer. Ook is er een avond voor het grote publiek.

Hoe hoopt u de geesten in Brussel dichter bij elkaar te brengen? We geloven dat cultuur een formidabele weg is om mensen bij elkaar te brengen over onderwerpen die wederzijdse boosheid veroorzaken. Niet vanuit naï

viteit, maar als een gelegenheid om el kaar te zien, met elkaar te spreken, en te luisteren, iedereen vanuit zijn eigen ge voeligheden, over controversiële onder werpen. Zeker in het diverse Brussel van vandaag is dat belangrijk omdat we an ders opgesloten riskeren te blijven in het eigen gelijk. Je ziet de ander als je vijand, je kent hem niet. Terwijl je, als je met el kaar praat, ziet dat er veel meer is wat ons bindt dan wat ons verdeelt.

Is het niet goedgelovig om te hopen dat dit spanningen tussen bijvoorbeeld moslims en joden kan oplossen?

Een oplossing komt hier niet mee, en neen, we rekenen niet op de Nobelprijs voor de Vrede (lachje), maar ons credo is wel dat wat er ook gebeurt, we moeten blijven praten en luisteren. Alleen zo kunnen we samen met elkaar verder. SVG

Op 16 november om 19 uur vindt een afsluitend publieksmoment plaats in het Brussels parlement met muziek, gedichten en een debat.

Kort gesprek. Danielle Perez

“Cultuur is een formidabele weg om mensen bij elkaar te brengen”

brusselhelpt.be

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

Mobiliteit. Hoe had Brussel Good Move wel moeten aanpakken?

‘Doe alle moeite van de wereld om iedereen aan tafel te krijgen’

Nieuwe mobiliteitsplannen gaan altijd gepaard met verzet, leert de geschiedenis ons. Maar in Brussel leidt de ontvlambare situatie in sommige gemeenten tot het terugschroeven van het gewestelijke Good Move-plan. Wat had Brussel kunnen doen om dat te verhinderen?

door Ellen Debackere foto’s Kevin Van den Panhuyzen

Op heel wat plekken is het verzet tegen Good Move, het gewestelijke mobiliteitsplan, tot een kookpunt gekomen. Door het verzet, en de emotionele en soms ronduit agressieve sfeer die ermee gepaard gaat, raakten enkele circulatieplannen in het slop.

Aan analyses geen tekort, maar zelden wordt de vraag gesteld wat Brussel had kunnen doen om de afbrokkeling van de mobiliteitsplannen te voorkomen. “Meer inspraak voor de pendelaars die naar hun werk moeten dat zich niet in de 15-minu tenstad bevindt,” klinkt het vaak. Maar het kabinet van minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) beweert dat er sterk werd ingezet op informatie en dialoog. Waarom volstond dat niet?

“Het is heel belangrijk om een onder scheid te maken tussen communicatie en participatie,” zegt Cato Léonard, experte groepspsychologie en burgerparticipatie. Léonard is onder meer medeoprichtster van de G1000, een platform voor democrati sche innovatie. “Communiceren doe je om te informeren, om te zeggen wat er staat te gebeuren. Bij participatie vraag je om actie.”

Zelf heeft Léonard de indruk dat er in Brussel naar aanloop van de circulatieplan nen erg veel participatie is geweest, maar dat de methodologie misschien anders kon. “Participatie kan in alle gradaties. Je kan mensen uitnodigen aan de hand van flyers of ander materiaal: dat heeft Brussel gedaan. Maar die extra stap – waarbij je participatie echt in praktijk brengt, en de nodige mensen aan tafel krijgt – werd niet

Mobiliteit. Hoe had Brussel Good Move wel moeten aanpakken?

gezet. Er was enkel een vorm van vrijblijven de participatie, namelijk de boodschap ‘jij mag komen’. Het andere uiterste is echter: ‘wij willen dat je erbij bent’. Met vrijblijvende participatie alleen raak je er niet.”

Hoe had Brussel nog meer mensen rond de tekentafel kunnen krijgen? “Vooraf kan je in kaart brengen wie je er allemaal bij wil,” zegt Léonard. “Mensen van alle leeftijden bijvoorbeeld, of uit alle wijken. Handelaars, maar ook moeders met kinderen en mensen die met de auto naar het werk moeten. Vervolgens moet je alle moeite van de wereld doen om hen aan tafel te krijgen. Dat kan door loting, maar je kan ook kijken door wie deze mensen vertegenwoordigd worden. Dan kan een organisator bellen naar onder meer de Foyer vzw, MolenGeek, het Huis van het Kind of de culturele organisaties. Tot slot is het de kunst om de dialoog te beginnen tussen die verschillende groepen.”

Volgens Léonard bestaat de kans dat de burgers die participeerden, te vaak uit dezelf de groepen van de samenleving kwamen; dat enkel de goed geïnformeerde burgers erop afkwamen. “Het is niet makkelijk om iedereen te overtuigen. Maar door inspraak worden mensen wel minder snel boos.”

Complex Brussel

Echte participatie dus, en geen vrijblijvende versie ervan. Vormde dat ook in Gent de sleutel tot succes? Op 3 april 2017 werd in Gent een circulatieplan ingevoerd dat een groot deel van de stad autoluw maakte. Initieel klonk het protest erg luid. Toenmalig en huidig Gents schepen voor Mobiliteit Filip Watteeuw (Groen) kreeg te maken met een storm aan verwijten en kreeg zelfs doodsbe dreigingen. Maar dit jaar blies het Gentse circulatieplan zijn vijfde kaarsje uit.

“Het ging er eerst ook erg ruw aan toe,” vertelt Watteeuw. “Er ging nochtans een lange periode aan vooraf. De eerste aankon

diging vond plaats in oktober 2014. Daarna volgden infomomenten, debatavonden en noem maar op. Die lange periode tussen de aankondiging en de implementatie was goed. Het was ook goed dat het plan uiteindelijk in het voorjaar begon, aan het begin van de paasvakantie. Dan beginnen de dagen te lengen. In het najaar, met kortere dagen en slechter weer, had dat moeilijker gelegen.”

“Ondanks de erg lange aanloop met veel informatiecampagnes via allerlei mogelijke middelen waren er toch mensen die bij de start van het circulatieplan in 2017 beweer den dat ze van niets wisten. Of plots zeiden ze dat ze de kans niet hadden gekregen om hun zegje te doen. Ik ben van mening dat iedereen zijn kans moet grijpen. Ik vond dat we die kans in Gent geboden hadden en dat we door moesten zetten met de plannen.”

Maar hoe raakten de gemoederen dan bedaard? “Na een aantal maanden passen mensen zich aan,” aldus Watteeuw. “Ze vinden nieuwe oplossingen, ook al dachten ze dat het nooit zou lukken. Naarmate de mensen de voordelen zien, wordt de groep tegenstanders ook kleiner.”

Watteeuw verwijst ook naar de specifici teit van Brussel, waar een gewestelijk goedgekeurd plan door de gemeenten moet worden uitgevoerd. Het creëert een situatie waarin gemeentelijke meerderheden een plan moeten uitvoeren waar ze misschien minder achter staan. “Gent is minder complex. Wij hadden een coalitie met drie partijen en er was eensgezindheid over het plan. Ook de voormalige burgemeester (Daniël Termont van de sp.a, red.) sprak steeds zijn steun uit wanneer het moeilijk werd. Dat was erg belangrijk.”

Ook de rol van de oppositie is van belang, meent Watteeuw. “Bij ons was dat de N-VA en die heeft het zeer hard gespeeld – dat mag – maar zij hebben nooit opgeroe pen tot geweld. Een oppositie die ophitst en aanzet tot geweld, vind ik onverantwoord.

Daarmee ondergraaf je alle democratische rechtsgang. Dat is niet gebeurd in Gent. Tot mijn verbazing heb ik gemerkt dat men in Brussel wel startte met een aantal plannen, maar erg snel is teruggekrabbeld bij weerstand. Een burgemeester zoals die van Anderlecht had op een van die zware momenten de straat moeten opgaan en in discussie moeten treden met wie de verkeersfilters afbrak.”

Dat valt ook VUB-politicoloog Dave Sinardet op. “Belangrijk in dergelijke zaken is dat je even moet doorbijten en niet te snel mag toegeven. Dat is de eerste fout die gemaakt is: de gemeentebesturen hebben eigenlijk geweld gelegitimeerd en dat is gevaarlijk. Er zijn een aantal onruststokers en de gemeenten zeggen: als jullie geweld gebruiken, passen we het plan aan.”

Volgens Sinardet had Brussel de situatie anders kunnen aanpakken door zich niet meteen te laten overrompelen. “Ze hadden beter voorbereid kunnen zijn op het protest, want we hebben het al gezien in andere steden. Wellicht werd dat een beetje onderschat. Bovendien is het niet de juiste houding om wie geweld gebruikt gelijk te geven.”

Voormalig

Maar Gent is Brussel niet en circulatie plannen kunnen niet zonder meer gekopieerd worden, stelt VUB-planoloog Kobe Boussauw. “Of zo’n plan werkt, hangt in grote mate af van de context. In grootstede lijke omgevingen is het vaak iets moeilijker. Circulatieplannen in regionale steden waar al een fietscultuur aanwezig was, kwamen al vroeger en met minder commotie tot stand. De troef van Brussel is dan weer dat het openbaar vervoer er erg sterk is.”

“Brussel kan zich doorgaand verkeer niet langer permitteren. Dat is de doodsteek van de stad

Max van den Berg

Nederlands politicus

“Het is moeilijk om te zeggen hoe het beter had kunnen aangepakt worden, want het blijft voor een stuk trial-and-error. Belangrijk is een stapsgewijze evolutie naar een verkeer dat minder schadelijk is, maar dat moet samengaan met een soort educatief proces. Een deel van de bevolking is te weinig geïnformeerd over de nefaste gevolgen van autoverkeer in de stad. Het zou een verschil kunnen maken indien men daar in het onderwijs meer de nadruk op legt.”

Voor sociaal psycholoog Frank Van Overwalle (VUB) blijft informatie het heikele punt. “Ik snap dat in Brussel de politieke conflicten – en het niet overeenstemmen van het gewestelijke en het lokale niveau –problemen kunnen opleveren, maar die conflicten ontstaan enkel als de mensen ook ontevreden zijn. Dan grijpen politici dat aan. Een breed draagvlak creëer je alleen door iedereen goed te betrekken. Maar nu is het best dat iedereen even afkoelt en op zoek gaat naar de common ground. Wat was het oorspronkelijke plan en staat iedereen daar nog achter? Een van de basisideeën is een veiligere omgeving. Het is kwestie van de mensen te doen inzien dat er in de uitwer king wel een fout kan zitten, maar dat ze ook weer achter de beginselen gaan staan.”

Daarbij is het van belang dat de burgers die geen extreem standpunt innemen ook aan het woord komen, zegt communicatie wetenschapper en specialist in de wisselwerking tussen digitale media en samenleving, Jo Pierson (VUB/Universiteit Hasselt). “Wat je erg vaak in dit soort debatten ziet, is dat een grote meerderheid het misschien wel een goede oplossing vindt, maar dat die meerderheid niet aan het woord komt.”

“Bovendien verloopt een groot deel van het publieke debat steeds meer via digitale media, waar het gepaard gaat met veel polarisatie. Ook sociale media stimuleren die polarisatie en worden de megafoon van de mensen die hard roepen. Dat maakt het niet makkelijker. Brussel had de gevoeligheden beter moeten capteren. Het is belangrijk om voelsprieten in de gemeenschap te hebben en niet enkel via de media te spelen.”

Met humor

En de handhaving? Tijdens sabotageacties was de politie vaker afwezig dan aanwezig, zeggen sommigen. Had Brussel hier een verschil kunnen maken? “Dat is moeilijk om te beoordelen,” zegt Watteeuw vanuit Gent. “Maar ook hier speelt de politiek een grote rol. Als de politie duidelijke signalen krijgt,

voert zij de richtlijnen uit. Geeft de politiek diffuse signalen, dan wordt het moeilijker. In Gent hebben wij eerst gewerkt met stewards die overal stonden uit te leggen wat de bedoeling was van een opstelling. Geen makkelijke taak en daarom was de politie altijd in de buurt voor mocht het fout lopen.”

“Het beste is om een gemoedelijke toon aan te houden,” zegt Max van den Berg, voormalig Nederlands politicus (PvdA) en wethouder (het Nederlandse equivalent voor een schepen, red.) in Groningen. Hij woonde van 1999 tot 2007 in Brussel en stond aan de wieg van het circulatieplan dat in 1977 in Groningen in gebruik werd genomen. Het was revolutionair, maar het kon initieel ook op veel kritiek rekenen.

“Laat mensen beseffen dat er ergere dingen in het leven zijn en kom hen met humor tegemoet. Zeg hen dat het een goed besluit is, ook al gaan ze er niet meteen mee akkoord. Maar als ze er blijven doorheen rijden, moet je hen wel verbaliseren. Ze moeten beseffen dat ze in een rechtsstaat leven. De ruime meerderheid snapt dat wel.”

“Eigenlijk is het een kwestie van geduld opdat mensen de voordelen inzien. Belang rijk is dat Brussel de voordelen beter in de verf zet en stimuleert. Laat de maatschappe lijke figuren met verstand aan het woord en blijf in gesprek gaan. Maar geef niet te veel toe. Het kan zijn dat je een bepaald straatje waar het scheefloopt even moet aanpassen, maar aan de grote principes moet je vasthouden. Brusselaars moeten zich er bewust van zijn dat dit niet iets typisch voor hen is: het is een bredere trend om grote steden leefbaarder te maken. Brussel kan zich doorgaand verkeer niet langer permitte ren. Dat is de doodsteek van de stad.”

NE SERT À RIEN DE COMPTER SUR LA BONNE VOLONTÉ »

FR À Bruxelles, la situation tendue dans cer taines communes amène à revoir à la baisse le plan régional Good Move. Bruxelles aurait-elle pu empêcher cela ? Selon les experts, il importe de ne pas se limiter à une participation « volontaire ». Bruxelles aurait pu investir davantage dans la recherche active de profils sociaux divers pour par ticiper au débat. De plus, les communes ont aban donné les projets dès les premières résistances. Selon les experts, les gens s’adaptent avec le temps. Enfin, la police peut jouer un rôle de sou tien dans la mise en œuvre des plans en question.

Filip Watteeuw Schepen in Gent

“COUNTING ON PEOPLE’S GOOD WILL WON’T GET YOU THERE”

EN History tells us that new plans for mobility always are accompanied by resistance. But in Brussels, the incendiary context means that some municipalities are scaling back the regional Good Move plan. How could Brussels have prevented this? Experts say it is important not to keep participation merely “voluntary”. Brussels could have put more effort into actively finding as many people as possi ble from different groups in society and let them par ticipate in the debate. Municipalities also gave up on plans too soon when they came across resistance. According to experts, people adapt over time.

“In Gent begon het plan in de paasvakantie. In het najaar, met kortere dagen en slechter weer, had dat moeilijker gelegen”

Wie protesteert tegen Good Move voelt zich vaak niet gehoord. “Met vrij blijvende participa tie alleen raak je er niet,” zegt psycho loge Cato Léonard. “Je moet duidelijk maken: ‘we willen dat jij bij het over leg bent’.”

« IL

1 Ancienne Belgique

Reserveer jouw plaats aan tafel op een van de 53 locaties via brusselhelpt.be

X B V H Steenstraat 11, 1000 Brussel

2 ARC - Action et Recherche Culturelles x B V H Verenigingstraat 20, 1000 Brussel

3 Beeldenstorm vzw X B V H Bergensesteenweg 145, 1600 Sint-Pieters-Leeuw

4 Beenhouwerij Patrick & Els X B V H Korte Wolvenstraat 27, 1070 Anderlecht

5 Brik - Student in Brussel X B V H Zavelput 20, 1000 Brussel

6 Brussels Ouderenplatform X B V H Zaterdagplein 6, 1000 Brussel

7 De Brusselse Jeugdhuizen X B V H Kardinaal Mercierplein 28, 1090 Jette

8 Doucheflux X B V H Veeartsenstraat 84, 1070 Anderlecht

9 GC De Kriekelaar X B V H Gallaitstraat 78, 1030 Schaarbeek

10 GC De Linde X B V H Kortenbachstraat 7, 1130 Brussel

11 GC De Markten X B V H Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel

12 GC De Rinck X B V H Dapperheidsplein 7, 1070 Anderlecht

13 GC De Zeyp X B V H Zeypstraat 47, 1083 Ganshoren

14 GC Den Dam

X B V H Waversesteenweg 1741, 1160 Oudergem

15 GC Elzenhof X B V H Kroonlaan 12, 1050 Elsene

16 GC Het Huys X B V H Egide Van Ophemstraat 46, Ukkel

17 GC Kontakt - ‘t Koetshuis X B V H Orbanlaan 54, Sint-Pieters-Woluwe

18 GC Nekkersdal

19 GC Op-Weule

X B V H Emile Bockstaellaan 107, 1020 Laken

X B V H Sint-Lambertusstraat 11, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe

20 GC Ten Weyngaert X B V H Bondgenotenstraat 54, 1190 Vorst

21 Het Anker

X B V H Marcqstraat 25, 1000 Brussel

22 Het Huis van de Mens X B V H Sainctelettesquare 17, 1000 Brussel

23 Indiandribble X B V H Square Sainctelette 4, 1000 Brussel

24 Kabinet Pascal Smet X B V H Koning Albert ll-laan 37, 12de verdieping

25 Koerdisch Instituut vzw X B V H Bonneelsstraat 16, 1210 Sint-Joost-ten-Node

26 KVS X B V H Arduinkaai 7, 1000 Brussel

27 LaMAB X B VH Rue de l’association 14, 1000 Brussel

28 Les Chandeliers X B V H Kandelaarsstraat 27b, 1000 Brussel 29 Maenhoudthoeve X B V H Polder 33 bus A, 8460 Oudenburg

30 Muntpunt

X B V H Munt 6, 1000 Brussel

31 Passa Porta X B V H Antoine Dansaertstraat 46, 1000 Brussel 32 ProVeg X B V H Jubelfeestlaan Park T&T, 1080 Sint-Jans-Molenbeek

33 Social Ecology Education Fund X B V H Médoristraat 83, 1020 Brussel 34 t Kroegske X B V H Sint-Paulusstraat 80, 8400 Oostende 35 Taverne Ter Linden X B V H Leopold I-straat 329, 1090 Jette 36 Upliving The Brewery X B V H Vrijheidslaan 27, 1081 Koekelberg 37 Vrijetijdspunt Comenius X B V H Dapperenstraat 20, 1081 Koekelberg 38 Walvis X B V H Antoine Dansaertstraat 209, 1000 Brussel

Pool is cool

Kabinet minister Dalle

Habitat Groupé Tivoli

Cinema Palace

Brusselse Brandweer

Dirk Mariman

B V H Rue de la Petite Île 14, 1070 Anderlecht

B V H Koolstraat 35, 1000 Brussel

B V H Andrée De Jongstraat 6, 1020 Brussel

B VH Rue Jules Van Praet 28, 1000 Brussel

B V H Avenue de l’Héliport 11, 1000 Brussel

B VH Justus Lipsiusstraat

X = Rolstoeltoegankelijk

B = bolognese / V = veggie / H = halal

Emir Kir zet de Brusselse PS op stelten

Het heeft de machtsstrijd binnen de lokale afdeling alleen maar op scherp gesteld. Een aantal sche penen wil met de PS in zee voor de volgende verkiezingen, maar dan zonder burgemeester Emir Kir. Schepen Philippe Boiketé zou in dat scenario de lijst kun nen trekken.

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Een vergadering van de lokale PS-afdeling in Sint-Joost-tenNode, La Ligue Ouvrière, moest vorige week worden afgeblazen na geduw en getrek en scheld partijen, allemaal onder het oog van de camera. Er zijn een tiental klachten ingediend bij de tucht commissie van de Brusselse PS. Voorzitter Ahmed Laaouej grijpt nu in en plaatst de lokale afde ling onder curatele. Het incident is meer dan een ak kefietje, omdat er nogal wat van afhangt. Het burgemeesterschap van Emir Kir van Sint-Joost bij voorbeeld. Die is bijna drie jaar geleden door de PS uit de partij gezet nadat hij zoete broodjes had gebakken met Turkse MHP-burgemeesters (van ex treemrechtse nationalistische signatuur).

Half januari loopt de uitslui tingsperiode af en kan Emir Kir in principe weer bij de PS aan boord komen. Daar zijn ook po gingen toe ondernomen en Emir Kir stemde als parlementslid in de Kamer vaak loyaal mee met de PS, maar de vicevoorzitter van de Brusselse PS, Martin Ca sier, maakte aan die speculaties enkele weken geleden een eind. Wat hem betreft kan Emir Kir niet terug naar de PS.

Maar Kir, goed voor 3.900 stem men in zijn gemeente, heeft nog heel wat getrouwen binnen de lokale afdeling, onder wie de OCMW-voorzitter en lokaal PS-voorzitter Luc Frémal, die met een burgemeesterslijst ver der willen. Daarmee is het schis ma binnen de PS van Sint-Joost compleet.

Het conflict, en hoe dat te be zweren, is alvast een belangrijke testcase voor voorzitter Ahmed Laaouej. Hij werd in 2019 nipt verkozen in een striemende voorzittersstrijd met aan beide kanten heel wat top-PS’ers. Het was Rachid Madrane-Catherine Moureaux-Karine Lalieux ver sus Ahmed Laaouej-Philippe Close-Rudi Vervoort. Laaouej won, maar de partij bleef hope loos verdeeld achter. De grote uitdaging van Laaouej was om de partij weer op één lijn te krij gen. De vraag is of hem dat ge lukt is.

Corona heeft de taak van voor zitter Laaouej zeker niet makke lijk gemaakt. Hij kon de Brussel se afdelingen moeilijk bezoeken, om eenheid in de verdeeldheid te creëren. En hij werd ook niet ge holpen door de nationale PS, waarmee hij een tijd op ram koers lag. Dat PS-voorzitter Paul Magnette niet hem, maar Karine Lalieux een federale

post gaf, heeft hij moeilijk kun nen verkroppen. De relatie tus sen de nationale PS en de Brusselse regionale afdeling lijkt ook vandaag maar koeltjes. De surprise zit soms in het de tail. Lokaal PS-voorzitter in Sint-Joost Frémal liet weten dat Marc Uyttendaele als advocaat in de arm is genomen om de cu ratele-beslissing van Laaouej aan te vechten. Op zich is dat niet zo verwonderlijk: Uytten daele trad al vaker op voor Emir Kir, en nam het zelfs voorzichtig voor Kir op toen die werd uitge sloten uit de partij in 2020.

Maar dat Uyttendaele, zij het als advocaat, de Brusselse PS-voor zitter Laaouej voor de burgerlij ke rechter wil, doet toch de wenkbrauwen fronsen. Uytten daele is gepokt en gemazeld bin nen de Parti Socialiste.

Bovendien zijn er vandaag bij de top van de Brusselse PS wel meer tenoren die vinden dat Emir Kir genoeg geboet heeft en maar beter weer aan boord kan komen. Dat is overigens ook niet wars van enig opportunisme. De PS kan de stemmen van Kir, 18.500 bij de laatste Kamerver kiezingen, goed gebruiken. En zo dreigt het lokale schisma in Sint-Joost regionale allures te krijgen.

Het is daarom ook uitkijken naar de (vervroegde) verkiezin gen in maart, wanneer de voor zitters van alle afdelingen, nati onaal en regionaal, gekozen moeten worden. Dat wordt de échte test voor voorzitter Ahmed Laaouej. Want er zitten zeker andere Brusselse PS’ers op vin kenslag.

minister

“De PS kan de stemmen van Kir, 18.500 bij de laatste Kamerverkiezingen, goed gebruiken”

Steven Van Garsse

Verkiezingen zijn er pas over twee jaar, maar op de plekken waar de spanningen al lang sluimeren, komen ze nu wel heel plots aan de oppervlakte.

Emir Kir, burgemeester van Sint-Joost, werd bijna drie jaar geleden uit de PS gezet.

Big City.

Wat weten we over de geheime codetaal Bargoens?

omdat ook boeven het taaltje spraken.

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Herman uit Jette. Volg ook de Instagrampagina voor Luana’s Big City verhaal op donderdag.

Wie graag echt Brussels wil ho ren, moet in de Marollen zijn. Maar vooral daar werd er tot de twintigste eeuw nog een ander taaltje gesproken, dat leek op het Nederlands, maar toch onver staanbaar was: het Bargoens.

Dat niet iedereen Bargoens kon verstaan, was net de bedoeling van wie het sprak. Bargoens is geen dialect, dat is gekoppeld aan de streek van herkomst.

Deze taal werd naast het dialect gesproken, door bepaalde groe peringen, in specifieke omstan digheden.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

De subgroepen die het Bargoens gebruikten waren onder meer handelaars, daklozen, landlo pers, foorkramers en woonwa genbewoners. De connotatie van dieventaal kreeg het Bargoens

Enerzijds was het een manier om zich te onderscheiden van de do minante cultuur en om de groep sidentiteit te versterken. Ander zijds was het een tactische keuze om zich onverstaanbaar te ma ken, bij wie niet tot de groepering behoorde.

De Bargoense woordenschat leek meestal Nederlandstalig. Maar de woorden waren vervormd, ontleend uit een andere taal of dialect, of klonken als een Ne derlandstalig woord, terwijl ze geen link hadden met de oor spronkelijke betekenis. Welke woorden vervangen wer den, verschilde van de groep die het sprak en de reden waarom. Soms was dat beroepsjargon, maar meestal waren het termen die anderen in de sociale context niet mochten verstaan. Op verschillende plaatsen in de lage landen werd een vorm van Bargoens gesproken. De woor denschat werd gekleurd door an dere talen en dialecten uit de

streek. Het Brusselse Bargoens, dat vooral in de Marollen gespro ken werd, had zelfs een eigen naam: Bergades. Hierin zijn be paalde woorden uit het Frans en uit het Brusselse dialect te her kennen. Zo werd er naar een politieagent verwezen als een ‘granderik’. Ru ziemaken kreeg het woord ‘boei en’, mogelijk van s’embrouiller in het Frans. Soms werden Fransta lige woorden verkort, zoals trot toir dat ‘toir’ werd en légume ‘gumme’

De huissteekmug blijft maar prikken

Hoe dat nu mogelijk is, muggen in november? Verschillende – krabbende – collega’s vroegen het zich af tijdens de redactievergadering.

Merkte u het ook al? Terwijl we nu al midden november schrij ven, zijn we nog steeds niet ver lost van het gezoem van muggen in de slaapkamer. Waren mug

gen dan geen zomerfenomeen?

Het fenomeen van steekmuggen in de late herfst is nieuw en toch ook weer niet. Maar voor we ons nader verklaren, moeten we hier

even verduidelijken over welke van de ruim driehonderd Belgi sche muggensoorten we het pre cies hebben. Het gaat ons om de huissteekmug (Culex pipiens mo lestus), een ondersoort die zich vooral voedt met grote zoogdie ren en vaak in de buurt van de mens vertoeft. Het is diezelfde mug die je in de Brusselse metro aantreft, of in woonhuizen dus. Meldingen over huissteekmug gen in de herfst zijn nieuws, om dat het langzaam erg laat wordt om ze buiten nog op te merken. “Dat er nog zoveel zijn heeft ze

De milde temperaturen houden de steekmug langer actief.

© SHUTTERSTOCK

Mensen gebruikten het Bargoens als ze wilden dat buitenstaanders hen niet konden verstaan.

Verdwenen

Hoewel het Bargoens een taaltje op zich lijkt, is het technisch ge zien geen volledige taal, omdat het geen grammatica kent. Het bestond voornamelijk uit losse zinnen. Taalkundigen zijn er zich pas laat voor beginnen te interes seren. De eerste studies over de woordenschat waren eerder praktisch, om te ‘dieventaal’ te kunnen ontcijferen. Later heb ben taalkundigen wel woorden lijsten van het Bargoens neerge schreven, maar hoe die lijsten tot

stand zijn gekomen, is niet altijd duidelijk.

Om nu nog een praatje te slaan met sprekers van het Bargoens is het te laat. Er zijn zo goed als geen mensen meer die het taaltje nog machtig zijn. Sommige woorden zijn wel opgenomen in het dialect, zoals travakken, mok ke of bink. Maar hoe een Bar goens gesprek echt geklonken heeft, zullen we nooit meer kun nen achterhalen. Waardoor het mysterieuze kantje ervan alvast wel blijft bestaan. LD

MEER BRUZZ

Maak mee het nieuws

Zit je klas vol verhalenvertellers, meningen en ideeën? Dan ben je de leerkracht van een klas vol geboren reporters en zijn wij op zoek naar jou!

Alle info op BRUZZKet.be/KLIK

ker te maken met de milde tem peraturen en de relatief vochtige periode die we achter de rug heb ben,” zegt entomoloog Wouter Dekoninck van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuur wetenschappen.

Toch speelt er nog iets anders. “De herfst is de periode waarin vrouwtjesmuggen (enkel zij prik ken, red.) een plek opzoeken om te overwinteren,” legt Dekoninck uit. “Je vindt ze dan in kelders, zolders, maar eveneens in slaap kamers, waar ze ook hun bloed maaltijd vinden. Ook de forsere

grote steekmug (Culiseta annula ta) probeert nu trouwens zo’n plek te vinden.” Extra lastig: als de huissteekmug een warme plek vindt, blijft die vaak in de winter actief, inclusief prikgedrag. Waarom die beesten zo irritant moeten zoemen, wou u nog we ten? De vrouwelijke dieren trek ken op die manier de aandacht van hun mannelijke soortgeno ten. Het risico op een welgemikte mep nemen ze erbij. KH

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Het muziekfestival Fifty Lab slaat z’n tenten weer op op meerdere locaties. Verschillende artiesten maken hun opwachting op je radio!

Luister naar Gunnar vanaf 16u op BRUZZ radio

Brussel Helpt Neem op zaterdag 26 november 2022 deel aan de Grote Brussel Helpt Spaghettislag, ten voordele van vzw Kinumai.

Alle info via brusselhelpt.be

BRUZZ Radio

In de Marollen werd tot de twintigste eeuw ook Bargoens gesproken, en niet alleen door dieven.

‘Het wordt een harde winter voor de asielzoekers’

Deze week gaat het winterplan in. Dat moet daklozen beschermen tegen de kou en de regen, maar voor duizenden asielzoekers dreigt de straat. “Er komt extra opvang, maar dat is een druppel op een hete plaat,” zegt Magali Pratte van Samusocial.

door Steven Van Garsse foto’s Bart Dewaele

Tegen eind dit jaar zullen er zesduizend asielzoekers zijn zonder opvang. Dat is een schatting van Fedasil, dat instaat voor de opvang van asielzoekers. Een groot deel belandt op straat, in Brussel, dat door zijn centrale ligging nog altijd het gros van de dakloze asielzoekers telt.

Hoe is het zo ver kunnen komen? Dat vraagt ook Magali Pratte van Samusocial zich af. Ze is er opdrachthouder voor asiel en migratie. De dienst probeert zo goed en zo kwaad als het kan de asielzoekers die geen opvang krijgen van Fedasil onderdak te bieden. Maar de situatie wordt alsmaar nijpender, en niets wijst op een snelle verbetering.

“Vandaag zijn er in ons land naar schatting vier- tot vijfduizend asielzoekers, alleenstaande mannen, die geen opvang hebben,” zegt Pratte. “Ze leven op straat, in kraakpanden of op de sofa bij vrienden. Dat

is al een jaar zo. Fedasil schat dat het er eind dit jaar zesduizend zullen zijn. Volgens de wet hebben zij allemaal recht op opvang, dat wil ik toch even onderstrepen, maar de federale overheid kan hen dat niet bezorgen. Ze wordt daar ook voor veroordeeld.”

Sinds wanneer is de situatie zo urgent geworden?

MAGALI PRATTE: Alleenstaande mannen met een lopende asielaanvraag kregen al langer geen plaats meer in de opvang. Toen in september de gezinnen voorrang kregen, werd het voor hen nog nijpender. Vandaag zitten we in een situatie dat ook gezinnen met kinderen, en daar zijn soms baby’s bij, niet meer opgevangen kunnen worden en op straat moeten overnachten. Ook voor alleenstaande vrouwen is opvang niet meer gegarandeerd.

Het zegt veel over ons normbesef. Dat alleenstaande mannen maanden zonder

perspectief op straat leven, zijn we als normaal gaan beschouwen.

Hoe gaan de ploegen van Samusocial daarmee om?

PRATTE: Op sommige dagen gaat het, maar er zijn dagen dat het pompen of verzuipen is. Het is onvoorspelbaar. ’s Ochtends weten we hoeveel mensen zich willen inschrijven maar pas om 18 uur horen we hoeveel opvang plekken we moeten vinden, terwijl we goed weten dat er eigenlijk nergens plaats is.

Donderdag twee weken geleden, was de ergste nacht tot nu toe. Het was koud, het regende. We zaten met tal van gezinnen, sommige met baby’s, en slechts een handvol plaatsen. Onze ploeg ter plaatse zag de gezinnen naar hen toelopen in de hoop dat ze een plekje konden krijgen. Er was een jongen van vijftien die net een hartoperatie achter de rug had. En dan moeten wij kiezen. Het gezin met een baby?

Samenleving. Magali Pratte (Samusocial) over de opvangcrisis

BIO

• Geboren in Doornik

• Woont in Brussel

• Studeert vertaler-tolk en demografie en ontwikkeling, en later migratie en bescherming van vluchtelingen

• Werkt een tijd bij de christelijke mutualiteit (ontwikkelings samenwerking) en later bij Minor-Ndako

• Van 2014 tot 2018 actief in alfabetisering

• Doet van 2018 tot 2021 ontwikkelingssamenwerking in de Dominicaanse Republiek

• Sinds april 2022 opdrachthouder asiel en migratie bij Samusocial

Samenleving. Magali Pratte (Samusocial) over de opvangcrisis

Of de jongen? Dat is hartverscheurend. En we weten intussen dat het einde niet in zicht is: de asielzoekers blijven toestromen en de winter staat voor de deur.

Waar overnachten asielzoekers meestal?

PRATTE: Onze mobiele equipes treffen hen vooral aan Pacheco, aan Klein Kasteeltje en voor de humanitaire hub aan Thurn & Taxis (waar alleen dagopvang is, red.), waar er elke nacht 150 slapen. Het is de plek waar ngo’s de kartonnen tentjes hadden geïnstalleerd die burgemeester Philippe Close heeft laten weghalen. Daardoor lijkt het misschien alsof ze er niet meer zijn, maar ze slapen wel degelijk nog buiten.

Wat zegt dat?

PRATTE: Als asielzoekers zonder meer op straat slapen, wordt het geduld. Zodra het iet of wat op een kamp begint te lijken, wordt er hard opgetreden.

Is dat niet begrijpelijk vanuit het perspec tief van de burgemeester?

PRATTE: Vorige week konden onze equipes zien hoe de politie van de Stad Brussel meer dan honderd asielzoekers die op de brug over het kanaal aan het Klein Kasteeltje onder geïmproviseerde zeildoeken slapen, vrij hardhandig ontzette. Vervolgens lieten ze hen enkele meters verder op de brug wel toe, maar dan op het grondgebied van Molenbeek (in een andere politiezone, red.). Het is een anekdote die de absurditeit van de opvang crisis van vandaag aantoont.

Hoe is het met de dakloze asielzoekers gesteld?

PRATTE: Ze begrijpen er niets van. Ze hebben recht op opvang, maar zelfs als ze op straat slapen, mag dat op een deel van de brug wel, en op het andere niet.

Voor de rest gaat het natuurlijk niet goed met hen. Wie vier maanden op straat leeft,

en dat is zowat de gemiddelde wachttijd voor een plekje, krijgt gezondheidsproblemen.

Schurft bijvoorbeeld, door lang in dezelfde kleren te slapen.

Je kan zeggen dat jonge en fitte mannen dat nog wel even uithouden, maar ook zij verzwakken na een tijd. Ze hebben geen uitzicht op verbetering en gaan ook psy chisch achteruit. Die mentale gezondheid is een steeds groter probleem. Vergeet niet dat ze vaak al een traumatische reis achter de rug hebben.

Dat is de rekening die we als maatschap pij moeten maken. Of ze nu asiel krijgen of

niet, ze zullen maanden moeten recupere ren van hun leven op straat. Of in het ergste geval belanden ze in de chronische dakloosheid. De kosten voor onze samenle ving zijn veel groter dan hen nu opvang te geven.

Wat minder geweten is, is dat er ook meer en meer Oekraïners zonder opvang vallen. Belanden zij ook op straat?

PRATTE: Ik wil eerst even zeggen dat de opvanggezinnen de redding zijn geweest voor de huisvesting van Oekraïense vluchte lingen. Zonder dat zaten we met duizenden Oekraïners op straat.

Maar ook voor de opvanggezinnen wordt het zwaar, er zouden er nieuwe moeten worden gevonden, en de dispatching van Fedasil werkt niet naar behoren. Om te

antwoorden op je vraag, ja, er belanden nu ook Oekraïners op straat. Er komen nog elke dag gemiddeld honderd Oekraïense vluchtelingen aan in België, meestal in het Zuidstation. Velen kunnen terecht bij families, want er is een hecht netwerk van Oekraïners in België. Maar voor enkele tientallen per dag is er geen opvang. Ook daar springt Samusocial bij, maar de plaatsen zijn beperkt.

Enkele weken geleden sloten staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) en Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) een akkoord over de creatie van 1.200 extra plaatsen. Hoe staat het daarmee?

PRATTE: Zeshonderd plaatsen waren er al, maar die zal Fedasil nu dankzij het akkoord

“De mentale gezondheid is een groot probleem. Vergeet niet dat ze vaak een traumatische reis achter de rug hebben”

“De situatie zegt veel over ons normbesef. Dat alleenstaande mannen maanden zonder perspectief op straat leven, zijn we als normaal gaan beschouwen”

Magali Pratte in een vroeger rust huis in Molenbeek, waar vandaag Oekraïense vluch telingen en asiel zoekers opgevan gen worden.

PRATTE: Onze opdracht is noodopvang organiseren. We zoeken oplossingen voor de mensen op straat.

Voor de rest geloof ik dat migratie van alle tijden is. Vluchtelingen zijn er altijd geweest en zullen er altijd zijn. Maar als dat jaar in jaar uit in ons land opvangcrisissen geeft als deze, moeten we nadenken hoe we daar beter op kunnen anticiperen. Er is ook de vraag over de eerlijke verdeling van de noodopvang over ons land, en daarmee de medewerking van alle actoren : federaal, gewesten en gemeenten. Brussel kan dit niet alleen dragen.

U heeft in weeshuizen gewerkt in CentraalAmerika, aan ontwikkelingssamenwerking gedaan, in de inburgering gewerkt, u bent voogd van niet-begeleide minderjarigen. Wat vindt u het moeilijkste aan uw baan vandaag?

financieren. Daar komen nog eens zeshonderd plaatsen bij voor humanitaire winteropvang, die nieuw gecreëerd worden. Dat zijn tijdelijke plaatsen tot eind juni.

Samusocial zal een deel uitbaten, in bestaande gebouwen. We werven daar personeel voor aan. Ook zijn we op zoek naar nieuwe gebouwen, maar dat neemt tijd. Er is een akkoord nodig met de eigenaar, met de brandweer.

Daarmee doet Brussel zijn deel?

PRATTE: Zeker, maar laat het duidelijk zijn: het is een druppel op een hete plaat. De geplande opvang zal in enkele dagen weer vol zitten. Er is massaal veel bijkomende opvang nodig. We zijn daarom voorstander om plaatsen te openen in hotels. Er is personeel, er is de infrastructuur. Dan kan het snel gaan. In 2015 is de opvangcrisis op die manier voor een stuk aangepakt.

De federale regering is er resoluut tegen gekant, ook eerste minister Alexander Decroo (Open VLD).

PRATTE: Dat is juist. De regering is bang voor het beeld dat dat zou geven, zowel bij de publieke opinie als bij de asielzoekers zelf. De federale overheid gelooft dat asielopvang in hotels een aanzuigeffect veroorzaakt, terwijl daar geen wetenschappelijke evidentie

voor is. Als iemand uit zijn land wil vertrekken, vertrekt die. Punt. We zijn dat stadium ook al ver voorbij. We zitten in een noodsitu atie. Ik kan me niet voorstellen dat mensen liever hebben dat asielzoekers op straat leven dan in een hotel.

Begrijpt u dat sommigen zeggen dat er een limiet is van ‘s lands draagkracht? België is zeker niet de slechtste leerling van Europa als het aankomt op asiel verlenen.

PRATTE: De massa mensen die we moeten helpen. Je zag deze opvangcrisis zo op ons afkomen. We hebben geanticipeerd door de alarmbellen te laten afgaan, maar er gebeurde niets. Je voelt je dus machteloos. Het is de hele tijd pleisters plakken, hier en daar. Zorgen dat de daklozen op de minst erge manier de nacht kunnen doorkomen, door ze een deken te geven, een muts en handschoenen, of een blik tonijn of een flesje water. Dat staat ver van de idealen die je nastreeft. En zelfs al blijven we professioneel, het doet je ook iets als mens.

Tegelijk proberen we ook structureel na te denken, zodat we dit niet nog eens moeten meemaken. Maar jammer genoeg is daar nauwelijks tijd voor.

CE SERA UN HIVER COMPLIQUÉ POUR LES DEMANDEURS D’ASILE

FR Magali Pratte du Samusocial est au cœur de la crise de l’accueil à Bruxelles. Des cen taines de demandeurs d’asile vivent dans la rue alors que légalement, ils ont droit à un accueil. Et plusieurs milliers d’autres risquent également d’at terrir dans la rue, alors que l’hiver approche. Fedasil essaie d’augmenter la capacité d’accueil mais selon Pratte, leurs efforts arrivent trop tard et sont insuffisants. Elle explique les difficultés que connaissent les réfugiés vivant dans la rue et continue de plaider pour un accueil à l’hôtel, sachant que le gouvernement fédéral est contre.

“THIS WILL BE A TOUGH WINTER FOR ASYLUM SEEKERS”

EN Magali Pratte of Samusocial is at the centre of the housing crisis currently plaguing Brussels. There are hundreds of asylum seekers living on the streets, even though they are legally entitled to shel ter. There are thousands more at risk of ending up on the streets as winter approaches. Fedasil is trying to increase capacity of shelters but, according to Pratte, it is too little too late. She explains how difficult it is for asylum seekers to survive on the streets, pointing out the long-term social cost. She continues to argue for putting people up in hotels, even though she knows the federal government does not like the idea.

De slaapkamer. Alaa

Alaa is elf en woont in Anderlecht. Ze heeft twee oudere zussen en wil later graag architect worden. "Ik zal hard en veel moeten werken daarvoor. Maar ik teken wel graag."

Ik doe wat ik wil en niemand heeft daar iets op te zeggen‘

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze week gaan we langs bij Alaa (11). Ze slaapt met haar zussen Hajar (15) en Rita (17) op de bovenste verdieping van hun huis in Anderlecht. Alaa woont graag in Brussel, al zouden er meer vuilnisbakken mogen komen. “In de straat waar ik woon is er geen enkele.”

door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Wat vind je leuk aan Anderlecht?

Alles is dichtbij. In de Wayezstraat, iets verderop, kan je alles kopen wat je nodig hebt. Eten, kleren, enzovoort. Ik zou ner gens anders willen wonen dan in Anderlecht, maar ik ga soms naar Jette of Vorst omdat mijn nichten en neven daar wonen, of naar Molenbeek om te shoppen.

Stel dat je iets aan Brussel zou veranderen, wat zou dat zijn? Minder vervuiling op straat. En meer vuilnisbakken. Op sommi ge plekken zijn er bijna nergens vuilnisbakken. In deze straat zijn er bijvoorbeeld geen.

Waar word je weleens boos om?

School. Ik ga graag naar school, maar ik kan er ook heel boos op worden. Op de meesters, op de juffen en op de andere leerlingen. Ik hou er niet van om dingen te moeten doen die ik niet wil doen. Ik vind dat ik mag doen wat ik wil en dat niemand daar iets op te zeggen heeft.

Wat vind je het leukst aan jezelf?

Mijn humor. Ik kan veel lachen. Mijn zussen hebben ook humor, maar niet zoals ik. Op school lach ik veel met mijn vriendin nen.

Beschouw jij jezelf als Marok kaans, of Belgisch, of beide?

Ik ben half Marokkaans. Mijn papa is Marokkaans en mijn mama ook, maar ik ben Belg. Ik heb de Belgische nationaliteit.

Vind je het fijn dat je ook de Marokkaanse nationaliteit hebt?

Ja. Hier is het beter om te wonen, maar ik vind het niet zo leuk om hier te blijven in de grote vakan tie. Dan gaan we beter naar Ma rokko. Niet voor twee maanden, want dan verveel ik mij daar ook.

Wat wil je graag worden later?

Architect. Dan zal ik hard en veel moeten werken, maar ik teken wel graag.

Jij spreekt Frans én Nederlands. En ook Arabisch. Met mijn vader spreek ik Arabisch en met mijn zussen spreek ik vooral Frans. Ik spreek alleen Nederlands op school, met mijn vrienden.

Vind je het leuk dat je naar een Nederlandstalige school gaat?

Ja, want leerlingen op Franstalige scholen kennen niet zo goed Ne derlands als wij. Bijna iedereen praat Frans, dus we hebben een taal meer dan zij. Ik leer nu ook al een beetje Engels door een spel letje op mijn gsm: Duolingo.

Waar gebruik jij je smartphone nog voor?

Chatten met vriendinnen en fa milie, films kijken en TikTok. Ik kijk soms films terwijl ik andere dingen doe, zoals koken. Ik had mijn eerste smartphone toen ik zeven was, maar ik vind niet dat ik hem te veel gebruik. Mijn ne ven en mijn zussen zitten er veel meer op dan ik.

Heb je al ooit iets gedaan waar je echt trots op bent?

(Denkt even na) Nu. Op dit mo ment, het interview met BRUZZ

En vorige week ben ik met mijn klas naar het Brussels parlement geweest. We mochten stemmen over verschillende ideeën. Een ervan was over het feit dat de Franstalige scholen twee weken vakantie hebben en wij één week.

Wat denk jij daarover? Ik vind het beter om één week herfstvakantie te hebben en twee maanden grote vakantie, want in de zomer gaan we op vakantie en in de herfst niet.

Als je huis in brand staat, wat neem je dan mee? Mijn telefoon. Alles zit daarin. Vooral mijn foto’s zijn belangrijk voor mij.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

« J’AI PLUS D’HUMOUR QUE MES SŒURS »

FR Avec ses sœurs, Alaa, 11 ans, occupe l’étage supérieur de leur maison à Anderlecht. Alaa aimerait devenir architecte, vou drait qu’il y ait plus de poubelles à Bruxelles et est parfois fâchée contre l’école. « Je n’aime pas faire des choses que je ne veux pas faire. Je trouve que je peux faire ce que je veux et que les gens n’ont rien à dire par rapport à cela. »

AM FUNNIER THAN MY SISTERS”

EN Every week, BRUZZ takes a look inside the bedroom of a young person. Alaa (11) shares a room with her sisters on the top floor of their house in Anderlecht. She would like to become an architect, would like to see more dustbins in Brussels and sometimes, she gets angry at school. “I don’t like having to do things I don’t want to do. I think I can do what I want and there is nothing anyone can say about it.”

’

“Ik kan veel lachen. Mijn zussen hebben ook humor, maar niet zoals ik”

“I

Het Chineke! Junior Orchestra focust op jongeren met diverse achtergronden en een interesse in klassieke muziek. De maatschappelijke diversiteit weerspiegelen, is ook al een paar jaar een werk punt van de Hoofdstedelijke Kunstacademie in Brussel.

‘Waarom blijft klassieke muziek zo gesegregeerd?’

Zeven jaar geleden richtte de Britse contrabassiste Chi-chi Nwanoku het eerste professionele symfonieorkest met een meerderheid aan muzikanten van kleur op. Aan de vooravond van de passage van dat Chineke! Orchestra in Bozar, vragen wij ons af: is klassieke muziek intussen zijn witte stempel kwijtgeraakt? En vindt multicultureel Brussel ook zijn weg naar de podia?

door Jasper Croonen

Twee meisjes met een wijnrode hoofddoek houden de deur voor me open, terwijl ik nog sta te klooien met de parlofoon van de Hoofdstedelijke Kunstacademie. Een van hen houdt een vilten vioolkoffer onder de arm geklemd. Verder is het op deze zaterdagvoormiddag, de dag na Wapenstil stand, erg rustig op de muziekschool. Uit een klaslokaal weerklinken ritmische oefeningen, een bobopapa wacht op een te kleine stoel zijn beurt af naast twee pubers van half zijn leeftijd.

“Normaal is het hier echt wel wat drukker,” zegt directrice Solange Bertrand bijna verontschuldigend. “Die feestdag op vrijdag heeft de lessen in het weekend wat in de war gestuurd, en dan is er ook nog eens een aantal docenten met ziekteverlof.” Maar

als het kleine groepje leerlingen dat ik zag een maatstaf mag zijn, zit het met de diversiteit op de muziekschoolbanken wel snor.

“Ik denk dat het zeker de juiste richting uit gaat,” bevestigt Bertrand. “Het is al een paar jaar een van onze werkpunten om de verscheidenheid van Brussel ook in onze academie te weerspiegelen. We gaan langs in het dagonderwijs, trekken de stad in en zorgen dat iedereen zijn weg hiernaartoe vindt voor onze opendeurdag.”

Enkele weken geleden nog maakte de academie bekend dat ze als een van de officiële broedplekken van Vlaams minister van Brussel, Jeugd, Media en Armoedebe strijding Benjamin Dalle een samenwerking aangaan met de multiculturele kunstenorga nisatie AIF+ (Actieve Interculturele Federa-

tie+) en het productiehuis voor urban muziek MetX. Met dat soort initiatieven willen ze nog meer drempelverlagend zijn.

“They do belong”

Dat klassieke muziek vaak een ontoegankelijk imago heeft, valt moeilijk te ontkennen. Er straalt een statigheid van af, de orkesten spelen in de meest pompeuze cultuurtem pels ... En vaak wordt er heel wat voorkennis verondersteld, van een stevige geut intellec tualisme is het wereldje niet vies. Praat je met studenten aan het conservatorium, dan zijn ze vaak al van jongs af door hun ouders meegenomen en hebben ze die verwachte bagage jarenlang kunnen opbouwen.

“Kijk, daar moeten we dus vanaf !” zegt Chineke!-oprichter Chi-chi Nwanoku. “Dat

Klassieke muziek. Chineke! Orchestra brengt diversiteit binnen in een wit bastion

is precies de reden waarom mensen van kleur de weg naar de klassieke muziek niet vinden. Ze hebben het gevoel dat ze er niet thuishoren. But they do belong! Het gaat au fond toch om de schoonheid van de muziek en het plezier van samen musiceren. Mensen van alle achtergronden moeten dat kunnen beleven en daarvan kunnen genieten. Ik snap niet dat diversiteit niet de normaalste zaak ter wereld is. We leven toch in een diverse samenleving. Waarom blijft klassieke muziek dan zo’n gesegregeerde sector?”

Ondertussen bereidt de contrabassiste met haar Chineke! Orchestra al zeven jaar de weg voor muzikanten van kleur. Dat dat werk na zeven jaar nog steeds noodzakelijk is, werd vorige week schrijnend duidelijk. Bij de première van Händels opera Alcina in het Londense Royal Opera House, kreeg de twaalfjarige (!) zwarte zanger Malakai M Bayoh verwensingen en boegeroep van een man uit het publiek te verduren.

“We hebben als kunstinstellingen zeker

een achterstand in te halen,” geeft ook Jérôme Giersé, muziekdirecteur bij Bozar, grif toe. “Dat is niet makkelijk als je tientallen jaren traditie met je meesleept. Maar onze oude structuur moet tonen dat ze mee is in een veranderende samenleving. We willen bewijzen dat het etiket van elitekunst dat aan ons huis kleeft steeds minder van toepassing is. Toegang tot cultuur is niet

alleen een basisrecht, het is ook een van de opdrachten van Bozar. In onze beheersover eenkomst staat dat het onze taak is ‘een groter publiek aan te spreken en voor iedereen toegang tot de programmering te verzekeren’. Dat stopt natuurlijk niet bij de witte lagen van de bevolking.”

Om dat te doen, wil Giersé met Bozar vooral zijn rol in het Brusselse ecosysteem spelen. “Ik denk dat die vergelijking heel accuraat is. In de natuur werkt niets zonder interactie. Zo zit het veld ook in elkaar. Wij zijn een receptieve kunstorganisatie. Dat wil zeggen dat we voornamelijk artiesten uitnodigen. Wij produceren maar weinig en kunnen kunstenaars zo geen opdrachten geven, maar we kunnen ze wel een podium bieden. Binnen dat kader beschouw ik het als mijn taak om de vinger aan de pols te houden: artistiek én maatschappelijk. We doen geen toegevingen op het gebied van kwaliteit, maar als ik vanuit mijn positie meer fantastische vrouwelijke dirigenten op de scène kan krijgen, of het geweldige Chineke! Orchestra kan programmeren, dan moet ik dat toch gewoon doen!”

Moeilijke doorstroom

Toch is een orkest als Chineke! eerder de uitzondering dan de regel. Aan het conserva torium loopt wel een bonte groep Europeanen rond en een aanzienlijk deel studenten uit het Verre Oosten, maar de Brusselse caleidoscoop is er niet echt weerspiegeld.

“We merken dat veel studenten met een migratieachtergrond op de academie afhaken van zodra ze naar het middelbaar gaan,” verklaart Bertrand. “Goede punten op school worden dan het allerbelangrijkste. Hobby’s moeten plaats ruimen. Dat het deeltijds kunstonderwijs (dko, red.) ook officieel onderwijs is, krijgen we vaak maar moeilijk uitgelegd. Veel ouders begrijpen bijvoorbeeld niet dat aanwezigheid in de lessen verplicht

Klassieke muziek. Chineke! Orchestra brengt diversiteit binnen in een wit bastion

Pianiste Jeneba Kanneh-Mason slaat in Bozar de handen in elkaar met het Chineke! Orchestra.

“Ik wil dat iedereen ziet dat het normaal is om als persoon van kleur te genieten van klassieke muziek, in de zaal en op het podium”

Chi-chi Nwanoku oprichter Chineke! Orchestra

is. Dan hoeft het ook niet te verbazen dat hun kinderen afhaken. Nu, we maken ons daar geen illusies over. Het aantal studenten dat het volledige dko-traject doorloopt, is sowieso erg beperkt, hoor.”

“In Groot-Brittannië hebben we partner schappen met scholen en academies,” zegt Chi-chi Nwanoku daarover. “En naast ons professioneel ensemble hebben we een jeugdorkest dat een brug wil slaan tussen de muziekschool en het hoger kunstonderwijs. Op tournee proberen we ook zo vaak mogelijk met lokale gemeenschappen samen te werken en die voorbeeldfunctie te vervullen – in Brussel is dat helaas niet gelukt. Ik wil dat iedereen ziet dat het normaal is om als persoon van kleur te genieten van klassieke muziek, dat ze thuishoren in die zaal en op dat podium.”

Jérôme Giersé treedt haar daarin bij. “Ook dat is onze taak in het ecosysteem. We moeten die concerten niet alleen organise ren, maar ook omkaderen, op zo’n manier dat de drempels wegvallen. We maken het financieel aantrekkelijker, spreken specifiek scholen aan met onze ‘Bring Your Stu dents’-formule. In een artikel op onze website tackelen we de clichés over klassieke muziek of plaatsen we de muziek van de vrouwelijke componisten in ons programma in de kijker. Tegelijkertijd programmeren we Chineke! in dezelfde reeks traditionele toporkesten als het London Symphony Orchestra of het Concertgebouworkest Amsterdam. Een duidelijk signaal naar ons publiek: zij horen hier thuis.”

De rol van repertoire

Die oefening stopt bovendien niet bij de programmatie of de concertbeleving. Ook in het uitgevoerde repertoire moet die lijn worden doorgetrokken, daar is iedereen het over eens. De klassiekemuziekgeschiedenis is nog te veel opgebouwd vanuit een aantal canonieke figuren, zoals Beethoven, Bach en Mozart. Ook op dat gebied moet de repre sentatie diverser.

“We willen daar absoluut niet te manifest in zijn,” zegt Chi-chi Nwanoku over dat streefdoel. “Het gaat er net om de rijkheid te tonen. We spelen zeker ook stukken uit die canon (in Bozar Antonin Dvoráks Negende symfonie, op. 95, ‘Uit de nieuwe wereld’, red.). Die stukken zijn de reden waarom we verliefd zijn geworden op het repertoire.” Ook directeur Solange Bertrand beaamt dat het West-Europese oeuvre op de academie niet de grote splijtzwam is. “We merken dat dat repertoire eigenlijk steevast klikt. Als

kinderen met klassieke muziek in aanraking komen, vinden ze dat meestal leuk, interes sant en uitdagend om te spelen.”

“Wat het Chineke! Orchestra doet, is de basis verbreden,” zegt Chi-chi Nwanoku. “Men verwijt ons soms dat we de lat lager leggen. Onzin natuurlijk, we verhogen net het niveau. Stukken van Samuel Cole ridge-Taylor, van George Walker en Florence Price horen thuis op een podium. Dat zijn allemaal fantastische componisten, ongeacht hun huidskleur. Ook dat is de rijkdom van representatie.”

Hoewel de evolutie naar meer diversiteit op de klassiekemuziekpodia een langzaam en stapsgewijs proces is, blijft iedereen hoopvol. De academie investeert om studenten langer aan boord te houden, en blijft ouders overtuigen van het potentieel van een kunstopleiding. Chi-chi Nwanoku ziet positieve signalen uit het veld en merkt dat meer en meer mensen van kleur hun

plaats op het podium krijgen, niet alleen bij Chineke!, ook in andere toporkesten. “De geschiedenis kunnen we niet meer verande ren, maar laat ons er op zijn minst van leren. Laat ons de ambitie hebben om het vandaag beter te doen.”

Ook bij Bozar is Jérôme Giersé optimis tisch dat het concert op termijn voor een mentaliteitswijziging kan zorgen. “Ik ben ervan overtuigd dat het Chineke! Orchestra een katalysator kan zijn. Dat het aanbod de komende jaren verbreedt en uitdiept. Dat dit een eerste stap is in een onhoudbare evolutie. Dat er binnen een aantal jaren veel meer orkesten zoals Chineke! zijn, en dat dat de normaalste zaak ter wereld zal zijn. Als iedereen zijn rol in het ecosysteem blijft spelen, geloof ik daarin.”

Chineke! Orchestra, onder leiding van Leslie Suganandarajah, speelt op 19/11 (20u) in Bozar, www.bozar.be

LA DIVERSITÉ, UN BASTION BLANC

FR Il y a sept ans, Chi-Chi Nwanoku fondait le Chineke! Orchestra, le premier orchestre sym phonique professionnel avec une majorité de musi ciens de couleur. « Je veux que tout le monde voie qu’il est normal d’apprécier la musique classique en tant que personne de couleur, dans la salle et sur scène », explique-t-elle, la veille de leur concert à Bozar. Solange Bertrand de l’Académie des Arts et Jérôme Giersé, directeur musical de Bozar, évoquent l’importance d’être attentif à la représentation, qu’il s’agisse de la programmation ou du répertoire. « Chineke! Orchestra peut être un catalyseur. »

DIVERSITY IN A WHITE BASTION

EN Chi-chi Nwanoku founded Chineke! Orchestra seven years ago as the first professional sym phony orchestra where the majority of musicians are persons of colour. “I want everyone to see that it is normal for persons of colour to enjoy classical music, both as musicians and as audience,” she explains on the eve of their concert at Bozar. Solange Bertrand of the Academy of Arts and Bozar music director Jérôme Giersé tell us that attention needs to be given to representation in programming and reper toire and to new talent. “Chineke! Orchestra can act as a catalyst, a first step in an inevitable evolution.”

Contrabassiste en oprichter van Chineke! Orchestra Chi-chi Nwanoku: “De geschiedenis kunnen we niet meer veranderen, maar laat ons op zijn minst de ambitie hebben om het vandaag beter te doen.”

Trachet.

Katrinetten

Peren op wijn

Volgende week, 25 november, is er een feestdag die een beetje uit de aandacht is verdwenen.

Het hele jaar door hebben wij appelen en peren gegeten die uit de bewaarsilo’s komen.

Sint Katelijne van Alexandrië (gestorven rond het jaar 350) wordt beschouwd als de heilige van de oude vrijsters. Vroeger hoorde een meisje te trouwen, zo niet kon ze nog intreden in een klooster, maar alleen blijven was een schande voor de familie.

BRUZZ dag brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).

“Ze draagt niet bij tot de economie,” zou men vandaag zeggen. De gevreesde vervaldag was de leeftijd van 25 jaar.

Zodra je daar voorbij was, mocht je het wel vergeten om nog van ‘t straat te raken. Vandaag is er geen meid met hersens die er ook maar aan denkt om zich te vestigen voor de leeftijd van vijfentwintig, en ik geef ze zeker geen ongelijk.

Maar het was destijds ook niet allemaal kommer en kwel.

Om al die tijd te overleven, werden ze te vroeg geplukt en koud bewaard. Nu eet ik sinds meer dan een maand alweer smakelijker ooft. Ze zijn langer blijven hangen aan de boom en hun parfum is complexer: gele golden (uit Frankrijk), bonte boskoop, sterappeltjes en dan dat toppunt: rijpe cox’s orange pippin. Ik heb dit najaar zelfs al conferenceperen gegeten die niet naar karton smaken, geel en sappig: een zeldzaam heid. Door donkere durondeauperen moet je krakend bijten, ze zijn eerst hard, maar geven dan mee op de tong. En nu heb ik ‘Italiaanse’ peren gekocht, die grote abate. Al die appels en peren worden niet industrieel opgeslagen gedurende een heel jaar, je moet ervan genieten wanneer ze er zijn. En dat maakt ze nog eens zo lekker.

De feestdag van Katelijne werd feestelijk gevierd. Een tante van mijn moeder trouwde nooit, en nu en dan gingen we rond deze tijd van het jaar langs om haar een cadeautje te brengen voor haar Sint Katrinne. Zij vierde dat. Mijn grootmoeder zei lachend de dag ook te vieren dat ze 25 jaar weduwe was. De modehuizen in

Peren komen niet allemaal perfect van de boom. Er zijn er die afgewaaid zijn of die stug weigeren te rijpen. En er zijn van nature harde peren, des poires

BRUZZ week serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).

Parijs trakteerden hun naaisters op 25 november en de ‘Catherinettes’ gingen samen die dag uit, gekroond met opzichtige hoeden die ze voor elkander maakten (Catharina van Alexandrië is ook patrones van de modisten). Ik hoor dat rond het Katelijneplein in Brussel ook elk jaar een processie plaatsvindt van Catharina-bedevaartsters op 25/11, mét hoeden.

cailloux, zoals de wildemanperen waarvan ik net een voorraad insloeg.

Omdat een mens ook niet elke week cûtes peures kan eten, ging ik op zoek naar een ander recept om zulke peren te verwerken. Het is ideaal voor kleine vruchten die geen handelswaarde hebben. De afgewaaide peren bijvoorbeeld. Maar ze mogen wel niet beschadigd of gekneusd zijn. Daar moet je dan maar moes van maken. Ik herinnerde mij de peren op wijn en azijn van vroeger:

worden, maar met wildemanperen lukt dat niet helemaal.

fabrikant van de houten fluitjes is dicht wegens gezondheidspro blemen. Alle bakkers zijn op zoek naar alternatieven.

Elke gelegenheid is goed om een feestje te bouwen. En daar horen ook hapjes bij. In Québec, waar de catherine-hoeden groen en geel zijn, koopt men rond het feest tires de Sainte-Catherine, dat zijn getrokken snoepjes, ‘spekken’ van boter en suiker, vergelijkbaar met babelutten. Onlangs las ik dat er in Vesoul (Haute-Saône, Frankrijk) peperkoeken varkentjes met chocolade huid worden verkocht. Uit hun achterste steekt een fluitje, tot grote vreugde van de feestvierders. Ze zitten daar dit jaar trouwens met een groot probleem, want de

Maak een mengsel van een hele fles witte wijn met half zoveel sterke azijn. Je hebt dus ongeveer een liter. Doe daarin honderd gram witte suiker, een schep zout, een kaneelstok en eventueel andere specerijen: steranijs, pimentkorrels … Breng alles rustig aan de kook. Schil ondertussen de peren, maar laat het steeltje eraan, zo wil de traditie. Leg de peren in het ziedende mengsel en laat ze heel zachtjes pocheren. Het vrucht vlees moet wat doorschijnend

Schik de peertjes dan in grote bokalen. Laat de marinade wat inkoken tot ‘een beetje stroperig’. Ik doe er de schillen bij, dat geeft extra smaak, en suiker. Filter dan het hete mengsel en giet het over de peren in hun glazen pot. Indien de vruchten niet geheel onderstaan, verhit dan nog wat azijn en vul de potten aan. Sluit goed af en zet fris weg gedurende minstens een maand.

BRUZZ culture ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).

Deze peren kun je opwarmen en serveren bij een wildgerecht, maar even goed als koud ‘tafelzuur’ bij paté of kaas.

Mijn vrouwtje, die ooit ook nog Sint-Katrien was tot ik met haar huwde, heeft in haar papieren nog een recept voor een ‘katelijnekoek’ bewaard, maar ik snap het niet, het is niet duidelijk. Het recept bevat in ieder geval amandelen, laat ons zeggen dat het amandelkoekjes zijn. U vindt elders wel een recept: versier ze met abrikozen en glaceer ze met siroop. En blijkbaar hoort bij het feest tegenwoordig ook veel cava.

Meer Trachet?

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

BRUZZ international voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Vroeger hoorde een meisje te trouwen, zo niet kon ze nog intreden in een klooster”

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Ik heb dit najaar zelfs al conferenceperen gegeten die niet naar karton smaken”

‘Tot twee jaar geleden wist ik niet eens dat ik kon zingen’

Sinds eind augustus woont Mozes Mosuse in Brussel. Het voelde als thuiskomen voor de producer die als tiener al rond de wereld toerde als dj en op zijn 25e klaar werd bevonden voor zijn eerste ep als Movulango. Op Mirror in me, dat hij voorstelt op muziekfestival Fifty Lab, voegt hij zijn stem toe aan popmelodieën en electrogrooves. door Tom Peeters

Pop. Mozes ‘Movulango’ Mosuse vindt

Mozes Mosuse kwam al zijn hele leven in Brussel, omdat zijn moeder er is opgegroeid en hij er nog familie heeft wonen. Maar gevoelsmatig heeft zijn verhuis uit Gent, waar het Deewee-label van de broers Stephen en David Dewaele hem onder zijn vleugels had genomen, naar de hoofdstad toch iets van een bevrijding, weg uit de provinciestad. “Ik ben blij dat jij het zegt. Dan hoef ik het niet uit te leggen. Vlaande ren is aan het veranderen in iets wat ik steeds minder herken. Het zijn rare tijden. Politiek neigt het maar naar één kant. De zuurheid zie je in het nieuws én op straat.”

Movulango staat muzikaal alvast voor het tegenovergestelde van dat hokjesdenken. Zijn frisse, vintage geluid neemt ons mee terug naar de opkomst van de grunge- en lofibewe gingen uit de jaren 1990, die ondanks hun punkattitude meer beïnvloed waren door The

thuis bij Deewee en in Brussel

Beatles en The Beach Boys dan ze soms zelf toegaven. De popmelodieën worden overgoten met minutieus opgebouwde laagjes elektronische grooves, die debuut-ep Mirror in me een hedendaagse smoel geven.

Voor wie Mosuse alleen kent van zijn voorliefde voor hiphop of zijn elektroverleden bij Ego Troopers, waarmee hij als tiener al dj-feestjes in binnen- en buitenland

opluisterde, en Future Sound of Antwerp, zal raar opkijken als naast een beat nu ook zijn zangstem alles samenhoudt. Zelf bedankt hij daarvoor zijn klankborden bij Deewee, die hem hielpen het universum te creëren waarin zijn invloeden konden samenvloeien. “Tot twee jaar geleden wist ik niet eens dat ik kon zingen. De eerste pop- en rockachtige demo’s die ik Steph en Dave met een bang hartje liet horen, stonden vol autotune en effecten. Zij spoorden me aan om met mijn natuurlijke stem te zingen. Zelf zag ik me nooit als zanger. Elk optreden is een beetje doodgaan.”

Het klinkt opmerkelijk uit de mond van de zoon van Ronny Mosuse en neef van wijlen Robert Mosuse, die bij The Radios en solo teerden op hun zoete soulstem en samen zang. “Maar mijn vader heeft zijn kinderen nooit in een bepaalde rol of richting geduwd.” Als kind van een bekende Vlaamse popartiest was Mozes bovendien altijd al meer gedreven om eigen accenten te leggen. Daar plukt hij nu de vruchten van met muziek die tegelijk wat (tegen)wringt, maar toch pop is.

“Ik ben trots dat tracks als ‘Other way’ en ‘Through the motions’ op een punkgroove drijven. Tijdens het schrijven luisterde ik veel naar ninetiesbands als Lush en Nirvana, maar ook naar Elliott Smith, heel verschillen de artiesten, die stuk voor stuk catchy songs met een kwinkslag maakten. Smith zat trouwens in het punkmilieu, tot hij op een moment besliste alleen nog folkliedjes te schrijven, toch behoorlijk punk.”

Ongeduldige generatie

“Ik kijk erg op naar de Amerikaanse rapper Lil B,” zegt Mosuse. “Toen het internet rond 2010 explodeerde, was hij de eerste die uitriep: ‘Fuck de muziekindustrie en hun verwachtingspatronen!’ Waarna hij de ene na de andere mixtape als een soort van stream of consciousness op Myspace zwierde. Wat random beats, gewoon de microfoon aanzetten en gaan. Voor rappers als Drake en veel popartiesten werd hij een voorbeeld. Mij interesseert vooral zijn punkethos.”

“Ik heb niets met de obsessie van de Vlaming voor BV’s. Herkent men mijn vader, dan gaan alle deuren open. In het andere geval blijft men op zijn hoede”

een

Mozes Mosuse is Movulango, kers vers Brusselaar en zoon van Ronny: “Mijn vader heeft me nooit in een rol of richting geduwd.”

Wanneer Mosuse op ons verzoek even door zijn Spotify gaat, stoot hij meteen op een andere hiphopheld. “Ook van Chief Keef vind je honderden mixtapes online. Veeleer dan hoogtepunten schetsen ze een evolutie, een levenslijn. Je kan zelfs horen wanneer hij welke drugs gebruikte of in rehab ging.”

In tegenstelling tot zijn hiphophelden bleef Mosuse met Movulango wel heel lang op een berg demo’s zitten, wat voor de nodige frustraties zorgde. “Voor deze ep had ik er al vier gemaakt, maar geen ervan werd uitgebracht. Steph en Dave probeerden me uit te leggen dat ik daardoor in een luxesitua tie zat, maar ik was ongeduldig.”

Hij behoort nu eenmaal tot een generatie voor wie rusteloosheid ook een brandstof is. “Het algoritme verwacht consistentie. We worden verondersteld het voortdurend te voeden met nieuw materiaal, of we nu YouTuber of muzikant zijn. Je social credits zijn vandaag haast belangrijker dan je geld. Stephen en David Dewaele leerden me dat een productie naast een technisch ook een psychologisch proces is en dat ik me, vooraleer ik materiaal zou droppen, eerst verder moest ontwikkelen om later makkelij ker mijn plek als artiest te kunnen vinden.”

Gemengde gevoelens

Voor Mosuse begon te zingen maakte hij Nederlandstalige hiphop. “Een goeie oefening in ideeën uitwerken en hooks bedenken,” noemt hij het nu. “Hiphop moet het net als punk hebben van het moment.”

Met Movulango kiest hij resoluut voor meer persoonlijke teksten in het Engels. “Ik wil de wereld zien, en die is groter dan Vlaande ren.” Het stoort hem dat men er te makkelijk van uitgaat dat je er als ‘zoon van’ een carrière in de schoot krijgt geworpen.

“Ik heb ook helemaal niets met de obsessie van de modale Vlaming voor BV’s. Ze is ook erg dubbel. Herkent men mijn vader, dan wordt hij behandeld als een halfgod en gaan alle deuren open. In het andere geval blijft men op zijn hoede. Nu ik in Brussel meer in aanraking kom met andere culturen, besef ik beter dan ooit dat ik eigenlijk niet thuishoor in Vlaanderen. Onlangs was ik voor het eerst in Amerika. Daar voelde ik me nog meer thuis omdat er

meer mixed mensen rondlopen. In Europa is er meer gettovorming, langs beide kanten, en zijn er dus minder (mixed) koppels.”

“Ik heb ook vroeger altijd verlangd naar meer bruine vrienden, al was het maar om mijn meer extravagante karaktertrekken in hen te herkennen. Ik heb trouwens ook nog Congolese familie in Brussel, van de andere vrouw van mijn grootvader. Lang geleden zijn ze eens komen eten, maar toen sprak ik nog geen Frans. Ik hoop ze ooit tegen het lijf te lopen in Matonge en dat het dan klikt.”

Mirror in me verschijnt op 18/11 bij Deewee, Movulango speelt diezelfde dag om 20.50u op het Fifty Lab-muziekfestival in Brasserie Surréaliste, www.fiftylab.eu

MOVULANGO TROUVE SA VOIX

FR Fin août, Mozes Mosuse déménageait de Gand à Bruxelles. Le producteur a eu l’impression de rentrer chez lui, après avoir fait des tournées mon diales dès ses 15 ans comme DJ. À 25 ans, il est prêt à sortir son premier album sous le nom de Movulango. Sur Mirror in Me, qui sort sous le label Deewee des frères Dewaele, il pose sa voix sur un mix éclectique de mélodies pop et de groove électro. « Dans mes pre mières démos, j’utilisais à fond l’autotune et les effets sonores. Stephen et David m’ont encouragé à utiliser ma voix naturelle, même si je ne me suis jamais consi déré comme chanteur. »

MOVULANGO FINDS HIS VOICE

EN In late August, Mozes Mosuse moved from Ghent to Brussels, a move that felt like coming home for this producer who has been touring the world as a DJ since he was 15 and who now, aged 25, is considered ready for his first EP as Movulango. On Mirror in Me, released by Deewee, the record label of the Dewaele brothers, his voice accompanies an eclectic mix of pop melodies and electro grooves. “My first demos were full of autotune and effects but Stephen and David encouraged me to use my natural voice. I never saw myself as a singer, every perfor mance is like dying a bit.”

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZKLASSIEK

De feniks herrijst

In zijn bijna 25-jarige carrière hebben de Franse indierockers van Phoenix altijd de middenweg opgezocht tussen de kregelige gitaarriedels van The Strokes en de exotische pophooks van Vampire Weekend. Op zijn nieuwe album Alpha zulu heeft het vijftal uit Versailles zijn aanpak nog verfijnd. De kwikzilveren melodieën en schetterende eightiesneon verhullen een flinke spat weemoed, maar dit is poppret van a tot z. PHOENIX 22 & 23/11, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Eresaluut aan de farao

Op 24 september blies Pharoah Sanders zijn laatste noten uit, maar de spirituele jazzgod heeft alvast een mooie opvolger in Matthew Halsall. De jazztrompettist uit Manchester eist minder de aandacht op dan spilfiguur van de Britse jazz Shabaka Hutchings, maar creëerde met zijn label Gondwana Records een haven voor jonge jazzvernieuwers (waaronder STUFF.) en kleurde zelf al zes soulvolle, spirituele jazzalbums bij elkaar. MATTHEW HALSALL 18/11, 20.00, Flagey, www.flagey.be

De tijd dringt

In Esquire vertelde de Amerikaanse rapper Scott Ramon Seguro Mescudi – zeg maar Kid Cudi – onlangs dat hij zichzelf niet meer ziet rappen na zijn veertigste. Die ‘kid’ in zijn naam, weet je wel. De tijd dringt dus om de 38-jarige hiphopster, die eerder al samen werkte met onder meer Ariana Grande, MGMT en Kanye West, aan het werk te zien, en dat kan in Brussel, waar hij zijn achtste album Entergalactic komt voorstellen. (TZ)

KID CUDI 17/11, 20.00, Paleis 12, www.palais12.be

Noteer dit, Nabilla!

“Het is niet makkelijk voor jonge artiesten vandaag,” zei violist Renaud Capuçon onlangs in een Franse radiostudio. In tegenstelling tot Nabilla Ait Daoud doet de klassieke superster daar iets aan. Hij leidt de sterren van morgen op in de muziekkapel in Waterloo, en gebruikt zijn naam en faam als wig en waardemeter om die muzikanten een podium te geven. In Flagey staat altvioliste Violaine Despeyroux in de spotlights.

MUCH ENSEMBLE 17/11, 20.15, Flagey, www.flagey.be

Ars scientica

Ongehoorde klanken borrelen op uit de erlenmeyer: Ars Musica palmt opnieuw twee weken lang de hoofdstad in. Met Laurie Andersons debuutplaat Big science als stafkaart kronkelt het programma tussen wetenschap en kunst. Denk Einstein on the beach, Jóhann Jóhannssons suite uit The theory of everything, of een wereldpremière voor klarinet gebaseerd op geisers. Met aan het einde een ereplaats voor Anderson zelf.

ARS MUSICA 18/11 > 2/12, verschillende locaties, www.arsmusica.be

’s Zondags gaat zij naar de kerk …

Een opwarmertje voor de kerstmissen. Johann Sebastian in de kerkgalm. Al 41 jaar organiseert de Kapel van de Miniemen – net als in de tijd van Bach – maandelijks een cantateconcert op zondag. Waarom we hen er na al die jaren en meer dan 200 cantates nu uitpikken? Daar zit de kristallijne contratenor Logan Lopez Gonzalez voor iets tussen. (JC)

MINIMES CANTAT 20/11, 17.00, Sint-Ja cob-op-Koudenbergkerk, www.minimes.net

MUCH ENSEMBLE PHOENIX

Waar rook is, is vuur

In 2019 wist Géraldine Tobe op de groepsexpo JRSLM krasjes in onze ziel te zetten met haar in rook ‘geschilderde’ doeken. Vandaag vult ze solo een expo in het Lever House. De kleindochter van een Congolese femme sage werd als kind beschuldigd van hekserij, kwam in een klooster terecht en op de kunstacademie, maar zag pas bij het razende verbranden van haar werk dat vuur het penseel kon zijn dat ze zocht. Niet te missen!

GÉRALDINE TOBE: KALUNGA 16/11 > 15/1, Lever House, wonderlustprojects.com

Ome Willem

Beige is een van die nieuwkomers in de Brusselse kunstenscene die ook echt iets nieuws te vertellen hebben. Ann Cesteleyn ontvangt in een intieme, begeesterende setting vooral jonge stemmen, maar maakt een gepaste uitzondering voor Willem Oorebeek, de gereputeerde Nederlandse kunstenaar die mee het even gereputeerde residentieprogramma van Wiels tot leven, en zo ook Brussel tot hotspot, koesterde.

WILLEM OOREBEEK: 1, 2, 3 PIRELLI 18/11 > 17/12, Beige, www.beige.brussels

Heb je een momentje?

Toen de Amerikaanse skater Brian Lotti in de jaren 1990 zijn board aan de wilgen hing, deed hij dat niet al te strikt. Met als gevolg dat zijn tweede passie, de schone kunsten, met nogal wat spirituele lijntjes verbonden blijft aan dat eerste leven. Bij Alice Gallery stelt de skatepionier die filmmaker en beeldend kunstenaar werd beweeglijke schilderijen tentoon van kleine momenten die het heel erg waard zijn om te stelen. (KS)

BRIAN LOTTI: STOLEN MOMENTS 17/11 > 17/12, Alice Gallery, www.alicebxl.com

Valse kroniek

Een deel van de pers is genadeloos voor de nieuwe van Alejandro G. Iñárritu, de Mexicaanse regisseur van met Oscars overladen films als Amores perros, Birdman en The revenant Bardo, een valse kroniek over een bijna zestigjarige regisseur, die na jaren in Los Angeles terugkeert naar vaderland Mexico, wordt afgedaan als een narcistische variatie op Fellini’s Otto e mezzo

BARDO: FALSE CHRONICLE OF A HANDFUL OF TRUTHS dir.: Alejandro G. Iñárritu, act.: Daniel Giménez Cacho, Griselda Siciliani

Het theater van het leven

Actrice en regisseuse Valeria Bruni Tedeschi was in de jaren 1980 een van de uitverko renen die de vernieuwende acteeropleiding van regisseur Patrice Chéreau mochten volgen. Ze schetst die tijd in een film die te veel tegelijk wil zijn. Al past dat ergens wel bij een impressie van de even theatrale als existentiële overgave van de jonge acteurs in spe. Hoe hard het leven ook toeslaat, ze moeten spelen.

LES AMANDIERS dir.: Valeria Bruni Tedeschi, act.: Louis Garrel, Nadia Tereszkiewicz

Ridder zonder paard

Wat is een ridder zonder paard? Wat is een acteur zonder publiek? Die tweede vraag was tijdens de pandemie plots al te reëel voor veel spelers en makers. Film- en theaterma ker Claude Schmitz verwerkt de twijfel die daaruit voortvloeide in een filmfabel die droom, spel en werkelijkheid vermengt. Lucie Debay speelt een actrice die haar kind bij haar oma achterlaat om een dolende ridder te spelen. Voor wie en waarom? (NR)

LUCIE PERD SON CHEVAL dir.: Claude Schmitz, act.: Lucie Debay

Na de stilte

De Braziliaanse Christiane Jatahy kreeg op de Biënnale van Venetië 2022 een Gouden Leeuw voor haar werk, dat zich bevindt op het snijpunt van theater en cinema. Depois do silêncio, een vrije bewerking van Itamar Vieira Juniors bestseller Torto arado en Eduardo Coutinho’s film Cabra marcado para morrer, gaat over hedendaagse slavernij en sluit haar ‘Trilogie van de horror’ af.

CHRISTIANE JATAHY: DEPOIS DO SILÊNCIO 16 > 18/11, 20.15, Théâtre National, www.theatrenational.be

Trojaanse techno

In 2008 herschreef Tom Lanoye een eeuwenoud verhaal tot Atropa. De wraak van de vrede, dat in een regie van Guy Cassiers in première ging op het festival van Avignon. Theatermaakster Naomi Velissariou bewerkte de episode uit de Trojaanse oorlog rond Agamemnon en Klytaemnestra tot een intersectionele tragedie vol “pompende beats en messcherpe poetry.”

THEATER UTRECHT, TONEELHUIS ANTWERPEN, ORKATER & ST. NAOMI VELISSARIOU: ATROPA 18/11, 20.00, KVS BOL, www.kvs.be

H-erlebnis

Het multidisciplinaire Israëlisch-Brusselse duo Effi & Amir staat in The 8th letter stil bij de letter ‘H’, die de aanleiding vormt tot een onderzoek naar hoe dictie en tongval ons helpen om iemands groepslidmaatschap te bepalen. Ook West-Vlamingen zijn zeker welkom om in deze interactieve voorstelling, voor twintig personen per sessie, hun heweldihe stemapparaat te komen verken nen. (MB)

EFFI & AMIR: THE 8 TH LETTER 22 & 23/11, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be

GÉRALDINE TOBE: KALUNGA CHRISTIANE JATAHY BARDO

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Ars Musica: Familiedag

5X2 DAGPASSEN, BRIGITTINES, 20/11

Zes kindvriendelijke concerten en installaties met musicerende planten en zingende jongeren, dat kan enkel op Ars Musica, het festival voor hedendaagse muziek. Mail ‘Ars’

Vox Luminis & L’Achéron

5X2 TICKETS, FLAGEY, 26/11

Eat & Drink. Vérigoud

Geïnspireerd door Mexico-Stad komt dit nieuwe adres met een slim geremixte Latijns-Amerikaanse keuken. Heel goed, ook voor het moreel.

Het Belgische zangensemble Vox Luminis en de Franse collega’s van L’Achéron brengen werken van de barokcomponisten Heinrich Schütz en Giovanni Legrenzi waarin de dood en het hiernamaals centraal staan. Mail ‘Vox’

Film naar keuze

5X2 VOUCHERS, UGC-BIOSCOOP

In een tijd waarin langeafstandsvluchten verdacht zijn en de internationale situatie hopeloos lijkt, verwacht men meer dan ooit van een restaurant dat het het hart ver warmt. Een mogelijke piste is het teruggrijpen naar vet en suiker, een goudmijn voor veel horecazaken. Dat geldt ook voor de Mexicaanse keuken, waarvan een groot aantal etablissementen slechts de street foodkant laat zien. Vérigoud maakt het zich niet zo gemakkelijk.

We hebben de zaak te danken aan Lakhdar-Hamina, een discrete figuur die we kennen van verschillende emblematische Brusselse adressen zoals Caffè Al Dente en Gazzetta. Samen met twee compagnons boort hij een nieuwe gastronomische bron aan in een zeer sober decor van beige muren, een toonbank in tadelakt en een open keuken, waarin we de hand herkennen van grafisch bureau BOLD (Stromae, Angèle, Rambo ...).

Het geheel wordt op geïnspireerde wijze aangestuurd door de Thaise kok Alaang Wichaiphum van Old Boy. Hij heeft een voorliefde voor specerijen en pikante smaken, maar laat ook een oosterse wind door het menu waaien. Zo gebruikt hij een robata, een Japanse grill, om een lendenstuk in chimichurri-saus op tafel te toveren.

Wij sturen je opnieuw naar UGC Gulden

Vlies of De Brouckère, waar je naar believen kan kiezen uit het aanbod. Dat bestaat onder meer uit Bardo (zie foto), Les amandiers en Black Panther: Wakanda forever. Mail ‘UGC’

De vrij beperkte kaart bevat gerechten om te delen die bedacht werden met opvallende namen: onder meer een salade van rode bonen en pico de gallo (€8), tostadas met gerookte aubergine en pindasaus (€10), rice and beans met ei a la plancha (€9) en cochinita pibil (een soort taco met pulled pork) geserveerd met een tortilla (€17).

Als voorgerecht kiezen we de Acapul co-ceviche (€18) van zeebaars. Een frisse combinatie van bananenchips, ui, tomaat, kiem groenten en koriander. Een smaakexplosie.

VÉRIGOUD

De presentatie van het hoofdge recht, op het vel gebakken makreel met rode bonen en augurk, is zeer eenvoudig maar vrolijk, feestelijk en kleurrijk. De vis wordt bereid met twee verschillende marinades, een groene en een rode.

Amerikaanse straat 85, Elsene, di 18 > 22.00, wo > vr 12 > 14.00 & 18 > 22.00 (bar > 0.00), zo > 0.00

De dranken zijn met zorg uitgekozen natuurwijnen, ambachtelijke bieren, cocktails en vooral shotjes tequila en mescal (€6,25 > €10). Vérigoud is restaurant én reisbureau, je waant je in een ander land.

MICHEL VERLINDEN

© SASKIA VANDERSTICHELE

Smalltalk. Met theatermaker en acteur Joris Van den Brande in Au Laboureur

‘In het begin liep ik hier nog wat verloren’

Elke week serveren we hier een portie Smalltalk, een korte babbel met een artiest in zijn of haar favoriete café. Vandaag praat theatermaker Joris Van den Brande over zijn nieuwe voorstelling Freedom club, een monoloog van een extreme klimaatactivist, en over zijn studentenjaren in Brussel.

door Andy Furniere foto Ivan Put

Ondanks een propvol speelschema én de vondst van een oorlogsbom in het station van Gent-Sint-Pieters die ochtend, kunnen we theatermaker en acteur Joris Van den Brande toch uitgebreid spreken op het terras van Au Laboureur aan de Varkensmarkt. Van den Brande sleet er al vele uren, onder meer met zijn Brusselse kompaan Joost Vandecas teele, met wie hij Sorry voor alles en Clash maakte. “Als we in Bronks spelen, komen we dikwijls langs,” zegt Van den Brande. “Er zit altijd een prettige mengelmoes aan mensen.”

Van den Brande, afkomstig van Wilrijk, leerde Vandecasteele kennen tijdens zijn studies aan het RITS, nu RITCS. “We zaten in dezelfde klas en hebben nog samen op een appartement gewoond, in de Hopstraat.”

Maar zijn eerste kennismaking met Brussel was best moeilijk, vertelt hij. “We zaten niet in een studentenbuurt, waardoor ik in het begin wat verloren liep. Maar nadien ben ik het unieke karakter van Brussel erg gaan appreciëren: in Antwerpen en Gent heb je een meer afgebakende artistieke scene, terwijl in Brussel tegelijk iedereen en niemand thuis is. Na mijn studies ben ik hier acht jaar blijven plakken.”

Hij verhuisde uiteindelijk naar het Gentse Merelbeke voor de liefde, maar blijft terugkomen. Niet in het minst voor voorstellingen in Bronks, waar hij intussen kind aan huis is. In het Brusselse theater voor jong publiek speelt hij binnenkort Freedom club, een monoloog over extreem klimaatactivisme. Een heel actueel stuk. “De realiteit haalt ons in,” knikt Van den Brande. “Zo voelt het toch als ik zie hoe activisten het vertrek van privéjets op Schiphol blokkeren.”

Van den Brande schreef zelf ook een stuk voor de Aalsterse Compagnie Gardavoe, dat volgend jaar op de planken komt. “Een beetje een Tarantino-verhaal” over een slachtoffer van seksfeesten in hoge kringen (geïnspireerd op de ‘Roze Balletten’) en achterkamerpolitiek, waarin ook gerefereerd wordt aan het Brusselse Manhattanplan. En met Vandecasteele broedt hij op een nieuwe voorstelling én een podcast. “Een ideaal middel om vrijuit te kunnen leuteren over

wereldzaken. Met veel plaats voor onzin en af en toe wat interessante ideeën.” (Lacht)

Longread?

Meer weten over Joris Van den Brande?

Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

Joris Van den Brande speelt Freedom club op 18/11 (20u) in Bronks, www.bronks.be

De vijf inzichten. Vieze Meisje

‘Het is belangrijk om postzegels paraat te hebben’

Gebruik woorden die niet bestaan

Taal is van iedereen, is nooit af en constant in beweging. Door woorden te gebruiken die nog niet bestaan, houden we elkaars geest flexibel. Daarbij zijn taalpuristen wel heel vermoeiend.

Koop postzegels

Er is geen vriend die het niet leuk vindt om een brief te ontvangen. Een brief schrijven is stilstaan en aandacht geven tegelijk. Heel belangrijk is het dus om postzegels paraat te hebben. Een brief is een langdurige momentopname en verliest glorie als je hem te lang laat liggen voor je hem verstuurt. Het adres van je vrienden kennen, is ook heel handig. Altijd aanbellen als je langs hun huis loopt! Er is niets leukers dan onverwacht bezoek.

Omarm je tegenstrijdigheden

Onze authenticiteit is ambivalent. We denken vaak dat onze tegenstrijdigheden iets afdoen aan onze echtheid, maar ze maken ons juist tot wie we zijn.

Keep on songwriting in the neoliberal world

Met deze woorden verliet Alan (Van Rompuy, alias Azertykla vierwerke, red.) laatst de repetitieruimte. We hadden de dag ervoor opgetreden in de giftshop van een museum. Het optreden werd stilgelegd, toen ik een poster aan de muur door een poster van Vieze Meisje wilde vervangen. “Die poster is belangrijk voor Instagram,” zeiden ze. Ik dacht dat het een grapje was, maar het concert mocht niet opnieuw beginnen voor ik de poster had teruggehangen. De rest van het optreden kreeg een ietwat baldadigere toon dan anders, maar ik heb gezongen voor het publiek.

Life is a Vieze Cirkel

Deze zin, ook het credo van de ‘Vieze Cirkel’, kinkt zo hol en zo vol als je zelf wilt, maar hij geeft me troost en doet me lachen.

Life is a Vieze Cirkel is ook de titel van de debuut-ep van Vieze Meisje, overal te verkrijgen op vinyl via Rotkat Records. Op 16/11 (20.10u) staat Vieze Meisje in de Bonnefooi in het kader van Fifty Lab, www.fiftylab.eu, www.viezemeisje.com

Samen met Alan Van Rompuy ofte Azertyklavierwerke vormt Maya Mertens het elektronicacombo Vieze Meisje. Dat peuterde net een eerste ep én vijf inzichten uit de neus. door Michaël Bellon

© HELEEN RODIERS

OCMW KAMPENHOUT

HEEFT EEN VACATURE

VOOR:

HUISHOUDHULP (TECHNISCH BEAMBTE)

CLUSTER ZORG

Aanleg wervingsreserve voor 2 jaar, voltijds of deeltijds – contractueel – E1-E3

FUNCTIE

Als huishoudhulp sta je personen bij in het onderhoud van hun woning, het strijken van kleding, het klaarmaken van maaltijden en het doen van boodschappen. Dit gebeurt op een kwalitatieve manier met het nodige respect en de juiste aandacht voor specifieke behoeften.

PROFIEL

• Je weet van aanpakken, neemt initiatief en kan je werk zelfstandig plannen en organiseren. • Je kent de poetsproducten waarmee je werkt, kan ze juist gebruiken en neemt hiervoor de nodige veiligheidsmaatregelen. • Je kent de poetstechnieken om efficiënt, veilig en ergonomisch te werken. • Je bent klantvriendelijk en voert je werk nauwgezet en resultaatgericht uit. • Je hebt oog voor detail en levert graag uitstekend werk af. • Je bent punctueel en komt afspraken en regels na.

WIJ BIEDEN:

HEB JE INTERESSE?

Stuur ons dan zeker voor donderdag 10 november 2022 om 12 uur jouw motivatiebrief, een recent cv en een uittreksel uit het strafregister: per mail naar vacatures@kampenhout.be; per post naar het vast bureau, Dorpsstraat 9 te 1910 Kampenhout (poststempel geldt als bewijs); via persoonlijke afgifte aan het team Personeelszaken tegen ontvangstbewijs (Dorpsstraat 9, 1910 Kampenhout).

MEER INFO?

Een voltijdse of deeltijdse contractuele betrekking voor onbepaalde duur; De basiswedde bedraagt minimum 2.122,43 euro bruto bij een voltijdse tewerkstelling; • Tal van extralegale voordelen.

Technisch Productieleider (fulltime 40u/week - Ternat)

zijn wij?

Wij zijn op zoek naar een Technisch Productieleider die beschikt over een ingenieursdiploma (proces of elektromechanica) en daarnaast meerdere jaren ervaring heeft in een leidinggevende functie, bij voorkeur in de productiesector, met een aanzienlijke kennis in projectbeheer. De

Woon- en Zorgcentrum Onze-Lieve-Vrouw te Wezembeek-Oppem

Onze sterk geëngageerde en gemotiveerde collega’s, die dagelijks het beste van zichzelf geven en een gouden hart hebben voor zorgbehoevende ouderen, zijn op zoek naar m/v

Hoofdverpleegkundige (voltijds, contract van onbepaalde duur) Je bent een bachelor verpleegkunde die op een charismatische manier leiding wenst te geven aan een groeiend team en zijn leden. Je bent om de 6 weken van thuiswacht.

DB772895J2

Onze troeven

Wij bieden jou een heleboel voordelen aan zoals flexibele werkuren, mogelijkheid tot thuiswerk, ruimte voor eigen inbreng en ideeën, werken in een jong en dynamisch team, contract van onbepaalde duur met extralegale voordelen (GSM, laptop,…), de mogelijkheid tot het leasen van een (e-)bike, een marktconform salaris en veel meer!

Interesse?

Hebben we je interesse kunnen wekken? Stuur dan je cv en motivatiebrief naar kristien.deschepper@sanha.com

BEN JE

Wij bieden: een aangename, moderne werkomgeving waar een goede sfeer heerst, gemakkelijk bereikbaar vanuit de regio, IFIC barema’s, maaltijdcheques en hospitalisatieverzekering. Interesse?

Neem rechtstreeks contact op met dhr. JP Van Dam, Directeur, Tel. 02 731 27 39 of mail naar info@wzc-olvrouw.be

Voor meer info, surf naar www.wzc-olvrouw.be

DB772703J2

Ontdek je nieuwe thuis én buurt op

DB773425K2

· Tel: +32 2 583 00 44

OPENBAAR ONDERZOEK

Water is een essentieel onderdeel van ons leefmilieu. Het is noodzakelijk voor alle vormen van leven. Het staat ook centraal in de strijd tegen de klimaatveranderingen, waarvan de gevolgen nu al merkbaar zijn. We moeten het beschermen en verzorgen, en tegelijk genieten van wat het ons in de stad te bieden heeft aan ontspanning, afkoeling en recreatie.

1 NOVEMBER 2022 x 30 APRIL 2023

Vóór de definitieve goedkeuring van het Plan door de regering wordt u uitgenodigd om deel te nemen aan het openbaar onderzoek. Uw schriftelijke opmerkingen kunnen tot uiterlijk 30/04/2023 worden bezorgd, per e-mail (eau_water@environnement.brussels) of via de post (Leefmilieu Brussel, “Waterbeheerplan 2022-2027 – OO”, Havenlaan 86C/3000, 1000 Brussel).

Wilt u er meer over weten? Het ontwerpplan en de samenvatting ervan kunnen worden gedownload op www.leefmilieu.brussels/WBP/OO . Deze documenten kunnen ook worden geraadpleegd bij uw gemeente of bij Leefmilieu Brussel (op afspraak via eau_water@environnement. brussels). Op 17/11/22 zal bij Leefmilieu Brussel een informatieavond worden georganiseerd. Wij hopen op uw talrijke aanwezigheid !

LEEFMILIEU.BRUSSELS

leefmilieu brussel .brussels

Ed. resp./Ver. uit. B. Dewulf & B. Willocx Havenlaan 86C/3000 Avenue du Port Brussel 1000 Bruxelles, gerecycleerd papier recyclé encre végétale/ plantaardige inkt DB771021J2