BRUZZ - editie 1815 (05-10-2022)

Word jij mijn leerkracht?

De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel zoekt een DIRECTEUR GEBOUWEN EN PATRIMONIUM

Bouw je mee aan Brussel? Wil jij het beleid voor het patrimonium van de VGC mee vormgeven? Stel je dan kandidaat uiterlijk op 16 oktober 2022 .

Brusselminded gebouwenbeheer

De VGC zoekt een directeur Gebouwen en Patrimonium voor onmiddellijke indiensttreding. Je ontwikkelt en implementeert een dynamisch investeringsbeleid voor Nederlandstalige gemeenschapsvoorzieningen. Een optimaal en polyvalent gebruik van de infrastructuur, een klantgerichte aanpak, een e ciënt beheer, rationeel energieverbruik, duurzaamheid en het vergroten van de zichtbaarheid en de toegankelijkheid van het vastgoed staan hierbij centraal, zowel bij nieuwbouwprojecten als bij renovaties.

Word jij de nieuwe directeur Gebouwen en Patrimonium?

Je hebt minstens drie jaar leidinggevende ervaring, of acht jaar professionele ervaring. Je hebt een duidelijke visie over hoe je een meerwaarde kunt betekenen voor de VGC als overheidsorganisatie.

Je hebt voeling met de grootstedelijke context van Brussel. Als lid van het managementcomité draag je de missie en de visie van de VGC mee uit. Je bent vertrouwd met overheidsmanagement en overheidsfinanciën en beheerst de regelgeving van toepassing in jouw domein. Je neemt initiatief, je bent innovatief en werkt klantgericht. Je stelt je dienstbaar op, je bent integer en betrokken. Je kunt plannen en organiseren en je weet je team van 28 medewerkers te inspireren en te motiveren.

Herken je jezelf hierin? Solliciteer dan voor deze mandaatfunctie van zes jaar, meermaals hernieuwbaar.

Hoe solliciteren?

Solliciteren kan tot en met zondag 16 oktober 2022. Een uitgebreide beschrijving van de functie en wat je van ons kunt verwachten, vind je op www.vgc.be/vacatures Solliciteer via https://www.searchselection.com/nl/jobs/9724

De VGC is de Nederlandstalige overheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. We richten ons tot iedereen die zich aangesproken voelt door het Nederlandstalige netwerk van diensten en voorzieningen.

Voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie zijn gelijke kansen belangrijk. Kwaliteiten van mensen zijn doorslaggevend, ongeacht geslacht, leeftijd, afkomst of handicap.

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATIE MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Ellen Debackere, Anke Dirix, Andy Furniere, Maarten Goethals, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels

FR Après deux années de pandémie, une situation économique marquée par l’incertitude, une guerre et la crise de l’énergie qu’elle entraîne, le doute habite de nombreux jeunes. La littérature scientifique utilise d’ores et déjà le terme ‘génération covid’. Rien d’étonnant à ce que cette génération ait besoin d’être écoutée. Et de préférence par un professionnel. C’est là que le bât blesse. La demande dépasse largement l’offre, aussi et surtout à Bruxelles. Dans cette édition du BRUZZ magazine, nous évoquons cette probléma tique, parce que la génération covid est confrontée à des problèmes psychiques propres au contexte urbain. Comme la difficulté de grandir entre deux cultures ou encore le manque d’espaces verts, ou le manque d’inti mité dans des petits logements surpeuplés. Et pour encore compliquer les choses, aller voir un psycho logue est tabou pour de nombreux jeunes Bruxellois. Pour eux, un psychologue est plutôt là pour les per sonnes âgées ou pour les gens qui souffrent d’une maladie mentale. Considérez l’article dans ce magazine comme un cri de détresse. Pour parler plus ouverte ment du problème. Et pour venir davantage en aide à un groupe de personnes très vulnérables.

Een kreet om hulp

Na twee jaar corona, een onzekere economische situatie en nog een oorlog en bijhorende energiecrisis slaat de twijfel toe bij veel jonge mensen. De covid-generatie worden ze ondertussen al genoemd in de wetenschappe lijke literatuur. Het is logisch dat die generatie nood heeft aan een luisterend oor. Liefst één dat ook professioneel is opgeleid om te luisteren. Alleen loopt het daar mank. De vraag naar hulp overtreft ruimschoots het aanbod. Ook en vooral in Brussel. In dit BRUZZ magazine besteden we uitgebreid aandacht aan deze problematiek. Ook omdat de covid-gene ratie in de grootstedelijke context met extra psychische problemen wordt geconfronteerd. Als gevolg van de spreidstand veroorzaakt door op te groeien in verschillende culturen bijvoorbeeld. Maar ook het gebrek aan groen of het gebrek aan privacy omdat mensen soms met te veel op een te kleine ruimte samenleven, spelen hierin een rol. Daarnaast is aankloppen bij een psycholoog voor veel Brusselse jongeren iets wat je niet doet. Een psycholoog is er voor ouderen of voor mensen die geestesziek zijn, en liefst nog voor mensen die beide combine ren. Zie het artikel in dit magazine ook als een kreet om hulp. Hulp om het probleem bespreekbaar te maken. Maar ook hulp om meer hulp voor een heel kwetsbare doelgroep.

EN After two years of Covid, a difficult and uncertain economic situation and now another war and an accompanying energy crisis, many young people are start ing to despair. Scientific literature has already started call ing this generation the “Covid generation”. It is no wonder that they need someone to talk to, preferably someone who by profession is trained to listen. But that is where it all derails. The demand for help far exceeds the supply, especially in Brussels. In this edition of BRUZZ magazine, we focus extensively on this issue, not the least because the Covid generation faces additional psychological prob lems given the metropolitan context: the fact that they often grow up between two wildly differing cultures, the lack of greenery or of privacy, because too often they live with too many in too small a space. In addition, for many young people in Brussels, going to see a psychologist is something you simply don’t do. A psychologist is someone for old people, someone for people who are mentally ill, or, even better, someone for people who are both. You should read the article in this magazine as another cry for help. Help to make the problem something that is talked about, but also help to get more help for a very vulnerable group of people.

“Aankloppen bij een psycholoog is voor veel Brusselse jongeren iets wat je niet doet”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

‘Drugpreventie lijkt wel een taboe’

Dat hij géén promotor van drugs is en dat hij vóór een harde aanpak van de trafikanten is. Philippe Close (PS) zal het een paar keer herhalen. Maar de groeiende drugproblematiek sterkt de Brusselse burgemeester wel in zijn overtuiging. “Hard optreden tegen de drughandel volstaat niet, en dat begint langzaam door te dringen.” door Kris Hendrickx foto’s Bart Dewaele

Het is 18.25 uur als we – een paar minuten voor de afspraak – voor de deur van het burgemeesters kabinet aankomen. Er waait ons luide en ruige rockmuziek tegemoet, een vleugje Jon Spencer Blues Explosion. Het blijkt Philippe Closes manier om even te ontspannen tussen twee vergaderingen.

Als de burgemeester laat op de dag nog tijd heeft vrijgemaakt voor een interview is het vooral omdat het onderwerp hem nauw aan het hart ligt. De PS’er volgt de drugpro blematiek al decennia. Als kabinetschef van Freddy Thielemans en als burgemeester, maar ook als zoon van een moeder die jarenlang in een centrum voor drugverslaaf den werkte. Tijd om een eerste vraag te stellen krijgen we niet eens.

PHILIPPE CLOSE: Zullen we beginnen?

Jazeker ...

CLOSE: In dit debat doet men vaak alsof je moet kiezen tussen repressie van de drughandel en de begeleiding van drugver slaafden en hun familie, terwijl het één strijd is. Dat is ook de insteek die de regering-De Croo hanteert: je moet die twee verbinden. Enerzijds de harde hand, waarbij we achter de bendes aangaan, onder meer via het kraken van de Sky ECC-code (de versleutelde telefoons die veel drugcriminelen gebruik ten, red.) of via onze intensievere informatie-uitwisseling tussen onze politiezone en de collega’s van de Antwerpse politie. En het klinkt misschien vreemd uit de mond van de baas van de grootste lokale politiezone van het land, maar ik vraag ook meer middelen

voor de federale gerechtelijke politie. Die is het bruggenhoofd in de strijd tegen de drughandel, wij van de lokale politie ondersteunen die strijd.

Maar met repressie alléén raak je er niet. De omvang van de drughandel dwingt ons om ons over de vraag te buigen: wat is er eigenlijk aan de hand in onze maatschappij? We hebben voor 13 tot 15 miljard euro cocaïne in beslag genomen, maar een veel groter deel glipt door de mazen van het net. Het gaat dus om monstrueus grote sommen, die doorsijpelen in onze wijken. Dit is anders dan de cannabistrafiek, waarmee mensen vaak maar net konden overleven. Sommige verkopers verdienen miljoenen.

De voorbije maanden werkte BRUZZ aan een televisiereeks over drugs in Brussel.

BIO

• Geboren in 1971 in Namen

• Studeert rechten aan de ULB, wordt parlementair medewerker van PS-senator Roger Lallemand

• Wordt woordvoerder van Elio Di Rupo en kabinetschef van Freddy Thielemans

• Wordt in 2006 schepen van Toerisme, Financiën en Personeel

• Is van 2009 tot 2017 lid van het Brussels Parlement

• Volgt in 2017 Yvan Mayeur op als burgemeester na het Samusocialschandaal

• Wordt in 2018 opnieuw burgemeester, in een coalitie met EcoloGroen, Défi en SP.A/ Change.brussels

• Ondervoorzitter van de PS sinds 2019

Het gesprek. Brussels burgemeester Philippe Close

Het viel daarbij op dat druggebruik steeds zichtbaarder wordt. Merkt u dat ook als burgemeester?

CLOSE: Verdovende middelen waren altijd al zichtbaar. Het zijn vooral de soorten drugs die veranderd zijn, ze zijn destruc tiever. Wie crack gebruikt, is nadien helemaal van de kaart, voelt zich ook niet meer verbonden met zijn omgeving. Gebruikers van crack, heroïne en zelfs van ‘gewone’ cocaïne (crack bevat ook cocaïne, red.) zijn veel meer onder invloed dan een jointroker. Het gebruik wordt daardoor ook zichtbaarder.

dealers hebben in het businessplan ook een verblijf van drie jaar in de cel ingerekend. Ze hebben zoveel geld verdiend dat ze dat er gewoon bij nemen. Zelfs een kind dat wat op de uitkijk staat, krijgt al 70 euro per dag. Om dat tegen te gaan moeten we dringend kijken naar landen die al stappen vooruit hebben gezet om drugbezit en -handel beter te omkaderen. Naar wat Portugal, Zwitserland of Nederland doen, wat Duitsland morgen gaat doen. Dat zijn toch geen hippielanden! Ik ben het wat beu dat men zegt dat we drugs willen promoten, we willen het probleem beheren.

Hebt u een idee waarom het druggebruik veranderd is?

CLOSE: Dat is de echte vraag vandaag, die we moeten stellen aan sociologen, psychologen en artsen. Wat zeker meespeelt: drugs zijn makkelijker verkrijgbaar en goedkoper dan twintig jaar geleden. Heel wat van die drugs zijn ook performantiemiddelen, zoals cocaïne. We leven dan ook in een maat schappij waar de druk op meer en langer presteren hoog ligt. De effecten zijn desastreus, niet enkel voor de gebruikers, maar ook voor hun families die vaak helemaal ontwricht raken. Veel ouders voelen zich helemaal machteloos. In België hebben we de voorbije decennia nooit echt willen discussiëren over hoe we die drugpro blematiek moeten aanpakken. Ik hoop dat het drugcolloquium van de afgelopen week daar verandering in brengt. We moeten even proactief zijn in repressie als op het vlak van gezondheid en het sociale.

Hulpverleners met wie we praatten, stellen ook vast dat de drugscene in Brussel gewelddadiger wordt.

CLOSE: Dat is door het geld waar we het daarnet over hadden. We zitten nog niet op het niveau van Antwerpen, maar de omvang van de sommen is steeds groter. Sommige

Criminoloog Tom Decorte (UGent) stelt dat landen vaak pas voor een wettelijke omkadering van druggebruik kiezen als de situatie helemaal uit de hand loopt. Zitten we in zo’n situatie in Brussel en België?

CLOSE: Jazeker. De PS heeft dat gezondheidsluik over drugs in het federale meerderheidsakkoord laten opnemen. Luik én Brussel hebben ondertussen een gebruikersruimte.

N-VA blijft tegen een aanpak die drugge bruik en -verkoop omkadert.

CLOSE: Net als CD&V, maar erg verwonderlijk is dat niet. CD&V is altijd tegen progressieve maatregelen geweest. Het homohuwelijk? Tegen. Abortus? Tegen. Adoptie door

homokoppels? Tegen. Euthanasie? Tegen. Maar veel andere partijen zijn er klaar voor: Ecolo-Groen, Vooruit, de PS en Open VLD. De MR zit er wat tussenin.

Over geweld gesproken, was u verwonderd door de ontvoeringspoging op justitie minister Vincent Van Quickenborne (Open VLD)?

CLOSE: Het bewijst vooral dat hij efficiënt is, dat hij de drughandelaars pijn doet, net zoals wij dat op lokaal niveau doen.

Onder meer in de Noordwijk en rond IJzer loopt het crackgebruik uit de hand. Kan u als hoofd van de politie echt niet meer doen?

“Sommige dealers hebben in het businessplan ook een verblijf van drie jaar in de cel ingerekend”

“De hypocrisie rond cannabis moet ophouden, want er wordt toch niemand vervolgd voor dealen, tenzij hij grote hoeveelheden heeft”

CLOSE: De zone tussen Ribaucourt en IJzer is altijd al problematisch geweest. Bovendien was er een verschuiving van de Alhambra wijk naar IJzer. We sturen daar heel geregeld patrouilles op af en hebben vorig jaar in totaal ruim vierhonderd arrestaties rond drugs uitgevoerd. Maar daar los je het probleem niet mee op, die mensen hebben hulp nodig. Je ziet dat ook aan de Varkensmarkt. Ook daar wordt crack gebruikt door mensen die vroeger eerder rond de voetgan gerszone hingen: die mensen zijn défoncés – weg van de wereld! Het drugprobleem zit trouwens niet alleen op straat, maar ook op feestjes en festivals. Ik vraag daarvoor een echte preventiestrategie.

Vorige week nog bleek dat de helft van de jongeren weet waar je cocaïne krijgt. Is er geen fundamenteel probleem met de normalisering van die drug? Weinig mensen lijken te beseffen dat er een verband is tussen geweld op straat en een lijntje coke.

CLOSE: Absoluut, het lijkt wel een taboe waarover niemand spreekt. Dat is exact het thema waar je een preventiecampagne zou moeten rond bouwen. Er gebeurt amper iets. Waar wordt daar op school over gedebat teerd? Voor alcohol en tabak kan dat wel.

Uw positie over cannabis is duidelijk: het gebruik en de verkoop moeten legaal en omkaderd worden. Maar wat met crack, dat nu zo’n opmars maakt?

CLOSE: Ik ben pragmatisch en zou graag zien dat we al met cannabis beginnen. De hypocrisie daarrond moet ophouden, want er wordt toch niemand vervolgd voor het dealen, tenzij hij grote hoeveelheden bij zich

heeft. Ik hou niet van hypocriete maatschap pijen.

Maar de grote problemen zitten vooral bij het gebruik van zwaardere middelen. Uw legalisering van cannabis zal die niet oplossen.

CLOSE: We moeten dan tenminste geen agenten meer inzetten voor zinloos werk. Die kunnen dan de echt problematische drugtrafiek aanpakken.

U zegt dat u het druggebruik niet wil promo ten. Maar uit een studie van het Vlaamse expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) blijkt dat er net meer cannabis wordt gebruikt als landen de drug legaliseren.

CLOSE: 27 procent van de Belgen heeft zogezegd al eens cannabis gebruikt, maar in werkelijkheid moeten het er zowat drie keer zoveel zijn. In mijn generatie ken ik enkel mensen die op zijn minst een keer geprobeerd hebben. Op een zaterdagavond een jointje roken lijkt me ook geen halszaak. Vergelijk het met alcohol: wie opstaat en een whisky drinkt heeft een probleem. Wie opstaat en een joint opsteekt ook.

Weet u, ik vind dit thema al jaren belang rijk. Mijn moeder heeft jaren in een centrum voor drugverslaafden gewerkt. Ik hoorde haar collega’s er al over discussiëren, hoe ze de grootste moeite van de wereld hadden om uit te leggen dat je het probleem anders moet aanpakken, niet louter via repressie. Veiligheid vind ik superbelangrijk, want bewoners van de volkswijken zijn de eerste slachtoffers van onveiligheid. Maar die drugrepressie heeft haar grenzen. Ook drugverslaafden moet je helpen.

« LA RÉPRESSION À ELLE SEULE NE SUFFIT PAS »

FR Philippe Close (PS) maintient ne pas vouloir faire la promotion de la drogue et préférer une approche à la dure pour les trafiquants. Mais la hausse des problèmes liés à la drogue au sein de la capitale impose un changement. Quid des pays qui ont légalisé une partie du commerce de drogue et de sa consommation ? « L’Allemagne et la Suisse ne sont pas des pays de hippies, quand même ? », dit Close. Un tel cadre légal devrait per mettre d’aider les toxicomanes. Close propose de commencer par le cannabis, ce qui permettra de mieux cibler le trafic de drogue à grande échelle.

“REPRESSION ALONE IS NOT ENOUGH”

EN More than once, Philippe Close (PS) points out that he is not promoting drugs. But the capi tal’s growing drug problem means that the mayor of Brussels is more convinced than ever that something has to change. Close thinks that it is about time that we took a look at countries that have legalised parts of the drug trade and use. “Germany and Switzerland are hardly hippy countries, are they?” A proper legal framework would allow the city to provide better help to drug addicts. Close suggests starting the process with cannabis. The resources freed up that way could then be used for going after heavy drug offenders.

Philippe Close, burgemeester van Brussel: “Ik ben het wat beu dat men zegt dat we drugs willen pro moten, we willen het probleem beheren.”

In beeld. Saskia Vanderstichele

Stepjeschaos

Sommige Brusselaars zijn er dol op, andere ergeren er zich dood aan: de elektrische deelsteps, die deze zomer opnieuw de stad veroverden. Dat het een handig vervoermiddel is, staat buiten kijf. Het gemor betreft het roekeloze rijgedrag van sommigen, maar zeker ook de overal rondslingerende steps. Voetgangers moeten er vaak omheen slalommen en ze bezoedelen ook het straatbeeld. Zoals dit rommeltje van Pony-, Lime-, Bolt- en Tier-steps op de Grasmarkt, midden in de Unesco-zone.

Enkele Brusselse gemeenten pikken het niet langer en ook de taxichauffeurs uitten deze week hun ongenoegen over de strooisteps. Ze vragen dat de Brusselse regering snel orde op zaken stelt. HUB

Chantal Akerman

Een beetje cinefiel loopt nog een blokje om na een bezoek aan Père Lachaise. Op een steenworp van de begraafplaats waar Oscar Wilde, Jim Morrison en Edith Piaf rusten, inaugureerde Parijs juni vorig jaar de Allée Chantal Akerman. Een mooi eerbetoon aan de vrouw die tot de grootste filmvernieuwers ooit wordt gerekend en werd bewonderd door roemrijke collega’s als Claire Denis, Céline Sciamma, Martin Scorsese, Gus Van Sant of Michael Haneke. Brussel blijft voorlopig achter. Akerman stond wel op de shortlist toen er een nieuwe naam werd gezocht voor de Leopold II-tunnel maar moest de duimen leggen voor de populairde re Annie Cordy.

Cinematek, de Chantal Akerman Foundation, Palace en Bozar bundelen nu de krachten om de cineaste te herdenken in haar geboortestad. Akerman die zeven jaar geleden uit het leven stapte, koos voor een nomadisch leven met Parijs en New York als

uitvalbasis. Dislocatie was een van de grote thema’s in haar oeuvre. Een aan haar gewijde documentaire heet niet toevallig I Don’t Belong Anywhere: Le Cinéma de Chantal Akerman, haar laatste film heet niet zomaar No Home Movie. Maar dat neemt allemaal niet weg dat Brussel een centrale plaats inneemt in haar leven en werk.

Ze wordt geboren in 1950 in Etterbeek en is het eerste kind sinds de Tweede Wereld oorlog in de joodse families van beide, vanuit Polen geëmigreerde ouders. Haar moeder overleefde het concentratiekamp van Auschwitz, haar grootouders niet. Ze gaat naar een strenge, elitaire meisjesschool en profiteert van het middaguur om snel een film mee te pakken in een van de vele bioscopen in de Nieuwstraat.

Op haar vijftiende glipt ze stiekem binnen in een vertoning Pierrot le fou van Jean-Luc Godard, het boegbeeld van de nouvelle vague. “Voor Pierrot le fou stond cinema voor

mij gelijk met consumptie: ijsjes likken en naar Walt Disney, The guns of Navarone of Ben Hur kijken in een van de vele inmiddels verdwenen bioscopen in de laagstad zoals de Metropole of de Marivaux. Pierrot le fou dateert uit 1965, maar Godard voorvoelde de vrijheid en de folie van 1968, de boel die zou ontploffen. Eindelijk een film die mij aansprak! Eindelijk een film die ging over wat ik voelde en niet mijn ouders of leraars. Dat was een beslissend moment in mijn leven,” vertelde Akerman BRUZZ ooit. Ze zou ook films maken en met evenveel vernuft, vernieuwingsdrang en daadkracht als de Franse beeldenstormer.

Aan de filmschool Insas houdt ze het amper een semester vol. Liever draait ze in 1968 op haar achttiende met haar spaargeld in haar ouderlijke huis een eerste kortfilm: Saute ma ville. Akerman is een doener. In New York draait ze Hôtel Monterey, een experimentele documentaire over een

In het nieuws omdat

Cultuurtempels spannen samen om de baanbreken de filmregisseuse Chantal Akerman (1950-2015) te herdenken en haar relatie met geboortestad Brussel uit te pluizen.

Over welk dossier gaat het? Parijs noemde al een straat naar de cineaste die met Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles filmgeschiedenis schreef. Brussel blijft voorlopig achter.

(M/V/X) van de week.

In de toekomstige Thurn en Taxis-wijk krijgt Chantal Akerman een straat met haar naam. In afwachting wordt ingezoomd op de band die de invloedrijkste filmregisseuse met haar geboortestad had. door Niels Ruëll

aftands hotel. Om vervolgens in 1975 op amper 24-jarige leeftijd uit te pakken met het iconische Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles.

Dat zowel inhoudelijk als vormelijk vernieuwende meesterwerk confronteert de kijker met de benauwende routine van een Brusselse huisvrouw (Delphine Seyrig) die aardappelen schilt, strijkt, eigeel klopt, tegen betaling met klanten vrijt of wacht tot zoonlief (Jan Decorte) thuiskomt. Het is een sleutelwerk van de moderne cinema in het algemeen en een ijkpunt in de geschiedenis van de feministische cinema in het bijzonder. Akerman zou er de rest van haar leven mee geassocieerd worden, hoeveel bijzondere, helemaal andere films ze daarna ook draaide. Het grote publiek bereikte ze zelden of nooit, maar daar staat de enorme belangstelling van de academische wereld tegenover.

Zwoele zomernacht

Van vier oktober tot midden januari focussen meerdere cultuurtempels op Akermans band met Brussel. Voor de radiocreatie Jeanne D. keerde de Franse geluidskunstenares Isa Stragliati terug naar de locaties van Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles. Aurore Clément die in zes films van Akerman acteerde, komt Une famille à Bruxelles voorlezen, een van Akermans vele staaltjes autofictie. Bozar presenteert Selfportrait/autobiography: A work in progress. In die zelden vertoonde, intieme kunstinstallatie uit 1988 combineert Akerman een voice-over over haar leven met beelden uit films die haar carrière hebben gekleurd. Het meest in het oog springt de nieuwe bioscooprelease van Toute une nuit, haar gerestaureerde, ondergewaardeerde, veertig jaar oude Brussel-film. Een reeks bijna woordeloze vignetten tonen een glimp van een twintigtal Brusselaars tijdens een zwoele zomernacht. Mannen en vrouwen, speelbal van hun emoties, hunkeren naar romantiek en intimiteit, worden erdoor overrompeld of moeten er juist pijnlijk van herstellen. De grootstedelijke nocturne is prachtig gefotografeerd door Caroline Champetier, de Franse directeur de la photographie die Akerman deelde met Godard.

Het is een ideale opwarmer voor de grote Akerman-retrospectieve die Bozar en Cinematek einde 2023 en 2024 willen organiseren.

Info: chantalakerman.foundation.

‘Zelfs de honden waren bang’

In het derde deel van de VRT-documentaire ‘Heizel 1985’ geeft toenmalig adjunctcommissaris van de Brusselse politie Roland Vanreusel zijn visie op het voetbaldrama dat het leven kostte aan 39, veelal Italiaanse, supporters. “Dat politie en rijkswacht het commando deelden, was een vergissing.”

De documentaire toont hoe de orde diensten vlak voor de wedstrijd tussen Juventus en Liverpool de controle over de situatie helemaal kwijtraak ten. Volgens u had het ermee te maken dat de ordehandhaving in het stadion verdeeld was tussen de Brusselse poli tie en de rijkswacht.

Normaal was het de politie Brussel die zich bij voetbalwedstrijden bezighield met de ordehandhaving. Plots werd be slist dat ook de rijkswacht zou komen. Het stadion werd opgedeeld, de rijks wacht kreeg de kant van de Britse sup porters, met ook het vak Z, waar de slachtoffers vielen. Wij de overkant, met de Italiaanse supporters. Ik heb die beslissing nooit begrepen, het was ook tegen het beginsel: eenheid van terrein en van commando.

Ik weet wel dat die beslissing een rol ge speeld heeft. De rijkswachtkapitein po sitioneerde slechts een tiental rijks wachters in de gang tussen het vak met de Liverpool-supporters en het zoge naamde neutrale vak Z, waar uiteinde lijk vooral Italianen zaten. Dat was een vergissing. Als de politie Brussel het had mogen organiseren, hadden we er zeker een peloton van dertig mensen neergezet. Maar wij hadden niks te zeg gen over de rijkswacht.

U zat met de politie aan de overkant en zag het drama gebeuren. Jullie konden niets doen?

Wij hadden op dat moment de handen vol met de Italiaanse supporters. Toen het drama gebeurde, wilden sommigen het veld oversteken. Wij vormden een

“Wij als politie hadden niks te zeggen over de rijkswacht”

barrage, met honden, om ze tegen te houden. Maar zelfs de honden waren bang. Toen hebben we onze ruiterij het veld op laten komen om de Italianen weer in hun vak te krijgen.

Wat we niet in de documentaire zien, is dat u ook persoonlijk betrokken was. Ja, vlak na de stormloop van de Engelse hooligans realiseerde ik mij dat mijn zoon van vijftien een ticket had voor blok Z. Ik ben meteen aan de overkant tussen de lichamen gaan kijken of hij erbij lag, maar zag hem niet. Er was geen gsm in die tijd. Gelukkig regelde Freddy Thiele mans, toen kabinetschef van burge meester Brouhon, een telefoon waarmee ik naar mijn echtgenote kon bellen. Bleek dat mijn zoon al weer thuis was. Hij was later aangekomen op de Heizel en toen hij het lawaai en de ambulances opmerkte, is hij teruggekeerd. We heb ben geluk gehad. HUB

© VRT

Kort gesprek. Roland Vanreusel

Maatschappelijke, ecologische en economische crisissen dwingen ons om na te denken over een radicaal andere manier van leven. “The world is not about to end; we are already living with a different world,” schrijft Báyò Akómoláfè, filosoof en spreker op deze achtste editie. Ecopolis brengt verhalen die voor deze nieuwe wereld een inclusieve en duurzame toekomst verbeelden.

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

‘Welke versie van mezelf ben ik nu echt?’

Zangeres Ikraaan wond er geen doekjes om en noemde haar album ‘Geestelijke Gezondheidszorg’. Het werd een getuigenis van de strijd met haar innerlijke demonen. Ze is niet alleen: een steeds groter deel van de Brusselse jeugd worstelt met mentale problemen. En opvallend: enkele typisch grootstedelijke fenomenen versterken die depressieve gevoelens.

door Maarten Goethals foto’s Saskia Vanderstichele

Psychisch welzijn. Steeds meer jongeren worstelen met zichzelf

Psycholoog Saddaf Gondal, zangeres Ikraaan en de vijftienjarige Lisa getuigen over hoe mentaal belastend leven in een grootstad kan zijn.

Psychisch welzijn. Steeds meer jongeren worstelen met zichzelf

Ik voelde me bijna altijd angstig,” vertelt Fatima (17). Een moeilijke gezinssitua tie, maar ook het perspectief van een onzekere toekomst wogen en wegen op de jonge vrouw, die anoniem wil getuigen over haar strijd. “Lange tijd kon ik niet slapen. Ik wou niet meer naar buiten. Ik voelde me gelukkig in de pijn. Toen ik elke dag paniekaanvallen kreeg, besefte ik dat ik hulp moest zoeken.” Fatima vond – gelukkig – de nodige therapeutische ondersteuning. “Ik voel me sterker worden met de tijd.”

Ikraaan Zangeres

Jongeren die zoals Fatima met mentale problemen kampen, ze zijn met steeds meer in Brussel. De praktijken lopen vol door een toename aan zorgvragen. Nog vorige week maakte de VUB cijfers bekend over het aantal studenten dat een beroep doet op een psycholoog. De universiteit biedt studenten met mentale problemen acht gratis sessies aan. In 2019 kregen 2.520 VUB-studenten begeleiding van een studentenpsycholoog. Dat aantal steeg tot 3.283 in 2020 en 3.700 in 2021. Maar tegenover elke jongere die geholpen raakt, staat een veelvoud dat het zelf moet uitzoeken. Een ongezonde situatie. En bovendien: Brussel blijkt helemaal niet genadig op dat vlak. Opgroei en in een grootstedelijke context versterkt net die gevoelens van depressie en burnout.

Culturele achtergrond

Als grootstad wordt Brussel getekend door internationalisering en migratie, met

Ook zangeres Ikraaan getuigt over haar mentale gezondheid: “Ik werd verplicht om me bezig te houden met mijn huids kleur. Dat maakte me kwaad.”

“Veel mensen van kleur lijden in stilte. Ze verbergen zichzelf om aanvaard te worden. Maar wie ben je dan? ”

driekwart van de inwoners met buitenlandse roots. Daardoor groeit een groot deel van de jeugd op in minstens twee culturen: die van de originele herkomst, en die daarbui ten – de school, de straat, de samenleving. “Die hoeven niet altijd te conflicteren,” zegt Jef De Block van TEJO BXL, een vrijwilligersorganisatie die therapeutische hulpverlening biedt aan tien- tot twintigjari gen. “Maar evengoed leidt dat tot verwarring. Ik ken veel scholieren die zich, aangemoedigd door de leerkracht, mondig en kritisch uitlaten. Maar thuis zwijgen en luisteren ze, omdat het zo hoort. Wie in twee werelden woont, dreigt soms verloren te lopen. Welke versie van mezelf ben ik namelijk echt?”

En dan is er de rol van de ouders. “Die nemen niet altijd de tijd om te spelen met de kinderen, uit schrik om de sociale hiërarchie te mixen,” zegt Saddaf Gondal, psycholoog bij SONJA Erteejee, een samenwerkingsverband van een veertigtal organisaties actief in de Brusselse jeugd hulp. “Als een kind dat opgegroeid is in dat kader dan hoort van een klasgenootje dat regelmatig gaat voetballen met zijn vader, dan beginnen de vragen. Waarom doen mijn ouders dat niet? Omdat ze mij niet graag zien?”

Volgens De Block veroorzaken die verschillende rollen en gedragscodes een geestelijke tweespalt, die veel energie kost om te overbruggen. “In een poging om voor iedereen goed te willen doen, zullen sommigen hun eigen verlangens aan de kant schuiven,” vult Gondal aan. “Maar dat drukt op den duur op het gemoed, en kan leiden tot tal van reacties.”

Reacties die zich in verschillende vormen manifesteren: hevige stressmo menten, spontane huilbuien, faalangst, eet- en concentratieproblemen, een diepe vermoeidheid … maar ook spijbelen, sociaal isolement, ongehoorzaamheid of agressief

gedrag – externe uitingen van een intern conflict.

Discriminatie

Waar culturen samenkomen, steken vaak ook racisme en discriminatie de kop op. “Lange tijd dacht ik er niet bij na, dat ik zwart was,” getuigt de in Brussel wonende zangeres Ikraaan (24). “Het boeide me niet. Ik leefde tussen mijn vrienden. Maar door minder kansen te krijgen, en door Black Lives Matter, werd ik mij ervan bewust. Ik werd verplicht om me bezig te houden met mijn huidskleur. Dat maakte me kwaad.”

Ikraaan weet maar al te goed wat het doet met een mens: systematisch verengd worden tot je uiterlijk, en alle daarmee gepaard gaande associaties. “Van kleins af voelde ik die ongelijkheid. Via het watervalsysteem in het onderwijs. Of door verplicht Sinterklaas en Zwarte Piet te moeten vieren, een heel vreemd gevoel voor een peuter.”

Ikraaan lanceerde in april 2022 haar debuutplaat met de veelzeggende titel ‘Geestelijke Gezondheidszorg’. Haar album legt op een ruwe, maar eerlijke manier getuigenis af van haar strijd met haar innerlijke demonen – vaak het geïnterioriseerde oordeel van de andere. Niet toevallig zingt ze in het nummer ‘Zwarte Vijvers’ (geen referentie aan de metrohalte in Molenbeek): ‘Boze zielen zuigen mij leeg/daarom dat ik me in twee verdeel.’

Veel mensen van kleur lijden in stilte, zegt de zangeres. “Ze verbergen zichzelf om aanvaard te worden. Maar wie ben je dan? Waar sta je als individu nog voor? Om die vragen voor mezelf te kunnen beantwoor den, verdiepte ik me in filosofie en psychologie, en via de muziek kon ik mijn frustraties de vrije loop laten.”

“Ik ken scholieren die zich, aangemoedigd door de leerkracht, mondig en kritisch uitlaten. Maar thuis zwijgen en luisteren ze”

Jef De Block TEJO BXL

Psychisch welzijn. Steeds meer jongeren worstelen met zichzelf

“Dat racisme, die discriminatie en uitsluiting verhinderen mensen te zijn wie ze willen zijn, en ondermijnen het geloof in het eigen kunnen,” bevestigt Gondal. Onlangs sprak ze nog een meisje dat, samen met haar moeder, op zoek ging naar een huis. Pas toen de twee vrouwen beslisten om de panden zonder hoofddoek te bezoeken, lukte het om een huurcon tract af te sluiten. “Dat tekent een persoon. ”

“Maar,” vult Ikraaan aan, “ik wil het ook niet herleiden tot een wij-zijverhaal. Racisme bestaat. Maar het helpt evenmin om mensen tot vijanden te maken die eigenlijk geen vijanden hoeven te zijn.”

De zangeres staat trouwens op het punt om Brussel te verlaten. “Ik wil zo snel mogelijk verhuizen,” zegt ze. Het teveel aan prikkels, maar ook de torenhoge woning prijzen schrikken haar af. “Onderschat de drukte van een grootstad als Brussel niet,” zegt ook Rudy Raes, verantwoordelijke van

twee jaar durende pandemie leidde dat tot schrijnende situaties, zegt Gondal: “Ik ken een zeventienjarige die talloze gasboetes kreeg omdat hij de avondklok niet respecteerde. Maar het enige dat hij wilde na een dag binnen zitten met broertjes en zusjes, was even tijd voor zichzelf. Kunnen ademen.”

Taboe

Het blijft moeilijk om toe te geven dat er iets fout zit, ondanks de verhoogde aandacht in de media de laatste jaren, ondanks campagnes en persoonlijke getuigenissen. En dat taboe weegt nog harder door in sommige middens, zegt Rudy Raes van D’Broej-OverKop. “Zo geldt bijvoorbeeld in de Sub-Saharaanse culturen dat over jezelf spreken niet hoort. Wie een psycholoog bezoekt, is ofwel gek ofwel bezeten. Dat maakt de stap naar hulp zoeken extra moeilijk.”

het open huis D’Broej-OverKop. “Altijd lawaai, overal verkeer, non-stop indrukken en impressies: dat mat een mens af. Zowel fysiek als mentaal. Als ik een weekend naar de Ardennen organiseer, dan zit de groep al vol nog voor ik aan de inschrijvingen kan beginnen,” zegt hij. Hij noemt het een van de meest onderschatte elementen op iemands welzijn: de ‘fysicaliteit’ van een omgeving – de zintuiglijke impact.

En dat geldt misschien nog het meest voor jongeren die in een sociale woonwijk leven, waar nauwelijks groen te vinden valt, en waar grote families een veel te kleine woonruimte moeten delen. Nauwelijks privacy, geen kans om zich eens wat af te zonderen. Vooral tijdens de

Ook de jongeren zelf denken vaak negatief over het beroep, zo weet Gondal. “Een psycholoog? Dat is een oude man in een grijs pak, die moeilijke vragen stelt en daarna alles in een geheim notitieboekje schrijft. Maar dat cliché klopt natuurlijk niet.”

Daarom koos het team van SONJA Erteejee voor een radicaal andere aanpak, door de jongeren te bezoeken waar ze zich comfortabel voelen. Op school, in de sportclub, soms in hun slaapkamer. “Dat helpt bovendien om een nog beter begrip van de situatie te krijgen.”

Ook niet onbelangrijk: de mogelijkheid om onbekend te blijven. Onder de radar te blijven. Wie binnenwandelt bij een

TEJO-huis kan dat vrijwel volledig anoniem doen. De achternaam geven is niet verplicht. “Ook de ouders hoeven niets te weten,” verduidelijkt De Bock, die vaak telefoontjes krijgt met specifiek die vraag. “Alles kan, zolang het maar leidt tot een situatie die aanzet tot spreken. Want daarin geloof ik stellig: in de preventieve waarde van gevoelens uiten. Dat lost niet altijd alle problemen op, maar het vermindert wel de stress en dat beklemmende gevoel van angst en onmacht.”

Dat bevestigt Lisa (15) met haar verhaal. “Ik durfde niet te falen op school, dus legde ik de lat voor mezelf extreem hoog. Maar de angst om fouten te maken, breidde zich uit. Op een bepaald moment durfde ik niet meer

“De angst om fouten te maken werd groot. Op een bepaald moment durfde ik niet eens meer naar de kassa om inlichtingen te vragen”

Lisa Scholier

Organisaties zoals TEJO, D’Broej-Over Kop en SONJA Erteejee proberen die jongeren te bereiken door gratis therapie momenten aan te bieden, om die financiële barrière te slopen. “Het helpt jongeren in hun overtuiging dat de zorgverstrekkers écht willen helpen, en het niet doen voor het geld,” aldus De Block.

Raes wijst op nog andere praktische bezwaren om geschikte hulp te vinden. Ten eerste: de administratie. “Die wordt steeds complexer en absurder. Zelfs voor professi onals zoals ik.”

Ten tweede: de taalrol. “Het Nederlands talige circuit valt niet te vergelijken met het Franstalige, terwijl het toch om dezelfde problematieken gaat, in één en hetzelfde gewest. En binnen het circuit bestaan dan nog vele diensten die natuurlijk niet altijd met elkaar samenwerken. De grootste dupe van dat institutionele labyrint? De jongeren, natuurlijk.”

En wat met die andere taalkwestie: elkaar (niet) kunnen begrijpen? Speelt dat mee? Mag iemand die geen perfect Nederlands spreekt nog steeds op visite komen? Alle bevraagde instanties voor dit artikel bevestigen volmondig: “Ja – uiter aard.”

De Block: “Psychologie gaat over de talige beleving, en hoe taal een individu vormt. Maar zelfs als iemand geen honderd procent Nederlands spreekt, dan nog moet hij of zij zich welkom voelen. Desnoods door alternatieve methoden, zoals tekenin gen maken. Of door grappen te vertellen. Humor werkt nog altijd het best als ijsbreker naar vertrouwen.”

naar de kassa om inlichtingen te vragen.”

Na een gesprek op school kwam Lisa bij een psycholoog terecht. Een godsgeschenk. “Die leerde mij na te denken over mijn gedrag, en hoe dat te wijzigen. Ik voel veel meer rust, sinds ik weet waar mijn gedachten vandaan komen.”

Lisa kon bij een psycholoog terecht, maar de financiële drempel is voor velen erg hoog. Een sessie kost makkelijk vijftig tot zeventig euro. Voor niet-kapitaalkrachtige patiënten, zoals jongvolwassenen, blijft dat een fiks bedrag, als ze al een geschikte psycholoog vinden. De beroepsgroep zelf waarschuwde afgelopen zomer voor de lange wachtlijsten en de oplopende facturen.

JEUNESSE CITADINE ET SANTÉ MENTALE

FR La chanteuse Ikraaan n’y est pas allée par quatre chemins en intitulant son nouvel album Geestelijke Gezondheidszorg (« Soins Psychiatriques, NDLR »). Elle en a fait un témoignage de sa lutte contre ses démons intérieurs, et elle n’est d’ailleurs pas la seule. Le nombre d’étudiants de la VUB accom pagnés par un psychologue a augmenté de près de la moitié en trois ans. Certains phénomènes typiques de la grande ville accentuent leurs sentiments de dépres sion : le contexte culturel, le racisme et la discrimina tion, l’agitation, le coût de la vie ou la complexité de l’administration. Mais le plus grand obstacle reste le tabou sur l’accompagnement psychologique.

THE CITY’S YOUTH AND MENTAL HEALTH

EN By calling her album Geestelijke Gezondheidszorg (“Mental Healthcare”), singer Ikraaan shows she has nothing to hide. It became a testament to the struggle with her inner demons, and she is not the only one. The number of VUB stu dents receiving counselling from a student psycholo gist has increased by almost half in three years. A few phenomena typical of the metropolis make those dark feelings worse: cultural background, rac ism and discrimination, the hustle and bustle of the city, the cost of living or red tape. But the greatest obstacle remains the taboo around mental health counselling, despite campaigns and media attention.

Saddaf Gondal, hier met de vijftienjarige Lisa, werkt als psycholoog. Lisa noemt het een godsge schenk dat ze met een psycholoog kon praten over haar mentale welzijn.

Een jaar na #BalanceTonBar is er heel wat veranderd

louter ‘bespreekbaar’ gewor den,” zegt ze. “Het is een maat schappelijk feit geworden. We kunnen niet langer zeggen dat het niet bestaat.”

en de alertheid is goed, maar de omvang moet niet overdreven worden.

Met de getuigenissen kwam GBH in het vizier, een ra pers-drug die na inname erg moeilijk in het lichaam is terug te vinden. Er werden barman nen in Elsene met de vinger ge wezen. Duizend mensen kwa men op straat.

Hoe staat het nu een jaar ver der? Er is heel wat verbeterd. Zo zijn er cafés die meisjes, in de damestoiletten bijvoorbeeld, aanwijzingen geven over wat ze moeten doen als ze worden las tiggevallen. Ze kunnen dan bij voorbeeld met een codewoord bij iemand achter de bar terecht.

Er zijn opleidingen voor het vei ligheidspersoneel en verkrach ten onder verdoving is nu als verzwarende omstandigheid opgenomen in het strafrecht.

Veel good practice dus, maar voor Maité Meeusen, initiatief nemer van BalanceTonBar, had het nog meer kunnen zijn, legt ze uit in het gratis blad Metro Toch is ze tevreden over de maatschappelijke evolutie: “Seksueel geweld is niet langer

Hopelijk leidt dit er toe dat bij jonge vrouwen de vrees kan worden weggenomen om uit te gaan in de grootstad. En dat mannen nu ook weten dat ze niet meer wegkomen met sek sueel geweld, in welke vorm dan ook. De grote uitdaging zal nu zijn om daar een duurzaam beleid onder te zetten, zodat dit een blijver wordt.

En toch vallen er, in de marge, ook kanttekeningen te maken bij het hele #BalanceTon Bar-verhaal. We moeten ook kunnen zien dat een bepaalde massahysterie niet ver weg was. Geruchten konden al snel ‘waarheden’ worden. Zo kwam Carl de Moncharline, peetvader van het Brussels nachtleven, in het oog van de storm na enkele anonieme klachten. Achteraf werd hij vrijgepleit.

Later kwamen er nog eens de verhalen over needle spiking. Bij dat fenomeen zou iemand met een naald een stof of medi catie inspuiten bij een nietsver moedend slachtoffer. Daar is tot nu toe geen begin van bewijs van, ondanks de tientallen mel dingen in de media.

De RTBF deed enkele maanden geleden navraag naar het aantal klachten voor verkrachting na het toedienen van verdovende middelen, maar ook daar ble ken geen dossiers bekend. Be staan die dan niet? Zeker wel,

Het is daarom ook goed dat de media in eigen boezem kijken en #MeToo-verhalen, zeker als die anoniem zijn, kritisch en vanuit alle kanten belichten. Dat mag bijvoorbeeld ook blij ken uit het verhaal dat Knack vorige week bracht over Dries Tys, VUB-professor ar cheologie die in januari dit jaar werd ontslagen na een #Me Too-schandaal. De man komt in het weekblad zelf aan het woord, verontschuldigt zich voor zijn vrijpostige gedrag, maar wie goed leest ziet dat de waarheid veel genuanceerder was dan die in de media ver scheen, met een vechtscheiding en mogelijk professionele afre keningen in de achtergrond.

Het goede nieuws is dan weer wel dat men uit fouten kan le ren. Want er is maar één ma nier om dit soort kwalijke toe standen te vermijden en dat is de waarheid kennen in al haar nuances. Dat kan door de drem pels weg te halen bij de slacht offers van grensoverschrijdend gedrag om feiten te melden, zonder vrees voor represailles. Door duidelijke regels en proce dures.

Tegelijk moeten er voldoende kansen op weerwoord zijn en moeten proffen goed weten waar de grenzen liggen. De VUB heeft net haar tuchtreglement in die zin herzien, en richt een extern meldkanaal op. Ook dat is good practice.

“Er is maar één manier om dit soort kwalijke toestanden te vermijden en dat is de waarheid kennen in al haar nuances”

Steven Van Garsse

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Een jaar geleden stond Brussel in rep en roer. Meisjes getuigden, vaak anoniem, over verkrachtingen na een avondje stappen. Na #BalanceTonPorc was #BalanceTonBar geboren.

In oktober vorig jaar kwamen vrou wen, onder impuls van het collectief #BalanceTonBar, op straat om te protesteren tegen seksueel geweld.

Hoe werd de passe-vite een miljoenensucces in Brussel?

Victor wilde zijn vrouw niet meer gefrustreerd groenten zien pletten voor de soep. Hij beloofde haar iets uit te vinden.

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Mira uit BrusselStad. Volg ook de Instagram pagina voor Luana’s Big City-ver haal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

De vrouw van Victor Simon was een kokkin in een schooltje in Morlanwelz in Henegouwen. Elke dag maakte ze er een grote ketel gezonde soep voor de leer lingen. Maar het dagelijks plet ten van zo’n grote hoeveelheid groenten met een houten stam per maakte de bereiding behoor lijk intensief. Toen ze op een avond gefrustreerd thuiskwam, bedacht haar man een oplossing. Victor Simon, die oorspronkelijk technicus was, begon meteen te schetsen in zijn notitieboekje. Hij bedacht dat het veel handiger zou zijn om de kracht die je ge bruikt tijdens het pletten, hori zontaal te benutten en niet verti caal. In plaats van te duwen op een stamper, zou je net zo goed

kunnen draaien aan een cilinder die het werk voor jou doet. Op de tekening die mevrouw Simon zorgvuldig zou bewaren, stond het eerste prototype van wat zij later de naam ‘passe-vite’ gaf. De eerste passe-vite maakte hun buurman Richard Dennis, een metaalbewerker. Mevrouw Simon kon niet wachten om het werktuig uit te testen en wat bleek, het werkte perfect! Dit voorwerp zou het werk van vele anderen in de keuken verlichten, dachten ze. Ze vroegen Dennis een paar passe-vites te maken en schreven zich in voor de handels beurs in Brussel van 1928. Met niet meer dan een tiental passevites, trokken ze met een standje naar de Grote Markt waar ze hun modellen uitstalden. Hun durf loonde. De passe-vites waren meteen uitverkocht en ze kregen er zelfs honderden be stellingen bij. Ze hadden duide lijk ingespeeld op een gemis dat bij velen in de keuken aanwezig was. Samen met hun buurman liet het koppel de passe-vite in

Beestig Brussel.

Dieren die zich aanpassen aan een veranderende omgeving gedijen het best. De aanwezigheid van de slechtvalk in Brussel is daar een schoolvoorbeeld van. Al hielp de mens wel een handje.

Slechtvalken in Brussel waren eind negentiende eeuw niet zeld zaam. Ze broedden onder meer in het park van Tervuren. In de decennia nadien verdwenen ze,

maar bijna twintig jaar geleden, in 2003, doken ze weer op. Toen werd een paraderend koppel waargenomen aan de SintMichielskathedraal en een jaar

later volgde een broedgeval. He lemaal onverwacht was dat niet: ook in steden als Londen of War schau kwam de slechtvalk terug. Nestkasten en het dalende ge bruik van pesticiden gaven deze machtige valk weer alle kansen. De slechtvalk is een vogel van kliffen en rotsen. Hoe hoger hoe beter. In de steden nestelt hij zich in torens van kerken of an dere hoge gebouwen, zoals de VRT-toren. Die doen aan het vroegere biotoop denken en ge ven hem het beste zicht op de stad, zijn jachtareaal.

productie gaan en starten ze zelfs een fabriek op, die de naam Simon & Dennis kreeg. Uiteinde lijk produceerden ze door de ja ren heen vijf miljoen passe-vites. Maar anderen roken het succes. Ondanks hun patent op het pro duct, kopieerden verschillende bedrijven hun idee. Er volgden rechtszaken in binnen- en bui tenland. Die concurrentie deed hen uiteindelijk de das om. Daar enboven was er de opkomst van de elektrische toestellen, zoals

De slechtvalk dook bijna twintig jaar geleden, na een lange afwezigheid, weer op in Brussel.

© SHUTTERSTOCK

De slechtvalk, heer en meester van de hoogbouw

|

MEER BRUZZ

de staafmixer in de jaren vijftig. In 1978 ging het bedrijf failliet.

Beste spul

In Brussel hoef je niet ver te zoe ken waar je een passe-vite kan vinden. De winkel met keuken spullen ‘Passe-vite’ in Laken, verkoopt ze uiteraard ook. “Ik sta ervan versteld hoe vaak ik ze nog verkoop,” vertelt de zaakvoerder. “Ik had gedacht dat het een werktuig zou zijn dat met de ja

ren zou verdwijnen, maar toch gaan mensen er nog naar op zoek. Sommigen komen zelfs bij ons terecht vanuit Vlaanderen of Wallonië, omdat ze onze naam intikten op Google. Het blijft ge woon het beste spul om je puree luchtigheid te geven, en groenten en fruit te zeven, zonder draadjes of pitten. En wie weet worden keukenspullen waarvoor geen elektriciteit nodig is, nog popu lairder tijdens deze energiecri sis!” LD

Week van De Brusselse actualiteit Deze week organiseren BRUZZ en Ligo Brusselleer de eerste ‘Week van de Brusselse actualiteit’. Neem een kijkje op BRUZZ.be/eenvoudignederlands.

Een project met een wildcamera gericht op het slechtvalkennest op de Sint-Goedelekathedraal liet het grote publiek kennisma ken met de vogel. Er zijn alleen al daar intussen vijftig valkjes ge boren, en de soort heeft zich goed verspreid over heel Brussel. Er zouden nu zo’n vijftien kop pels broeden. Veel zal dat aantal niet stijgen, want de slechtvalk heeft, behalve een hoog gebouw, ook een groot jachtgebied nodig. Vooral de talrijke stadsduiven moeten eraan geloven. Onlangs ontstond ophef over

jongeren in Sint-Joost die een slechtvalk hadden gevangen en ermee dolden, alvorens het dier in de lucht te gooien. Het was geen fraai vertoon, en vooral, het kan anders. Want wie hoog in de lucht kijkt boven Brussel ziet ze vaak urenlang cirkelen. Met wat geluk zie je een jachtvlucht, of beter nog een parade, waarbij mannetje en vrouwtje haast syn chroon spectaculaire duikvluch ten maken. SVG

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Coolste plekken Welke plekken mag je als toerist – maar ook als Brusselaar – niet missen in Brussel? Die vraag stelde BRUZZKet aan de Brusselse ketjes. Hun antwoord ontdek je op @bruzzket op TikTok

Dealen met drugs

Brusselaars getuigen over hun recreatief druggebruik, over waar ze drugs zoal tegenkomen én de overlast die ze ervaren. Beluister de podcast.

BRUZZ.be/dossier/dealen-met-drugs

“Ik sta ervan versteld hoe vaak ik nog passe-vites verkoopt,” zegt de zaakvoer der van deze zaak in Laken.

‘Via mijn gastfamilie vond ik werk’

Een binnenhuisarchitecte, een ingenieur bij een groot energiebedrijf en een begeleidster van vluchtelingen. Een aantal Oekraïense Brusselaars vindt zijn weg naar de arbeidsmarkt, al zijn het nog vaak uitzonderingen. Dat velen niet zeker zijn of ze in Brussel willen of kunnen blijven, vormt een grote hindernis. “Ze geloven niet dat ik hier wil blijven.” door Ellen Debackere foto’s Saskia Vanderstichele

Natalya Pukhka (34) straalt wanneer ze door de glazen deuren van de kantoortoren van Engie stapt. Het contrast met onze ontmoeting vijf maanden geleden is groot. Toen was de paniek nog in haar ogen te lezen. Vergezeld van haar kinderen van tien en veertien jaar oud en haar zestienjarige nichtje, was ze met nauwelijks 200 euro en een plastieken zak met wat kleren in de hoofdstad gearriveerd. Vandaag dringt Pukhka erop aan om ons te trakteren op een theetje in een zaak vlak bij het Noordstation. Tegenpruttelen heeft geen zin bij de enthousiaste vrouw die sinds half mei voor ingenieursbedrijf Tractebel werkt.

“Werk vinden was niet eenvoudig,” vertelt Pukhka, van wie het ingenieursdiploma hier erkend werd. “Ik heb veel interviews achter de rug, maar vaak kreeg ik te horen dat mijn Frans of Engels niet volstond, of dat ze iemand met andere kwaliteiten zochten. Uiteindelijk kende de neef van iemand van

mijn gastfamilie iemand bij Tractebel (een dochteronderneming van Engie, red.), waardoor ik op gesprek mocht komen. Na minstens vijf interviews kreeg ik het verlossende bericht dat ik mocht beginnen. Mijn salaris was er zelfs sneller dan mijn uitkering van het OCMW voor de periode daarvoor. Zolang mijn verblijfsvergunning in orde is, mag ik blijven. Dat wil ik ook graag, tenminste als mijn man ook naar hier kan komen. Momenteel zit hij nog in Oekraïne.”

Pukhka is vooral opgelucht voor haar kinderen. “Ik ben blij dat ik hen te eten kan geven. Ik heb geluk dat ze al wat ouder zijn en zelfstandig naar school kunnen gaan. Voor veel andere vrouwen zijn de werkdagen die ik nu doe, niet mogelijk. Ook zijn we erg goed geholpen door onze gastfamilie.”

Dat talen wel vaker een struikelblok vormen voor de werkzoekende Oekraïners, tonen ook de cijfers van Actiris aan. Halverwege september telde de Brusselse arbeidsbemiddelaar 1.725 Oekraïners die

zich als werkzoekende hadden ingeschreven. Volgens Actiris is grofweg twee derde van hen nog maar een drietal maanden of zelfs minder in het land, want het tempo van de inschrijvingen ging pas echt omhoog sinds mei en juni. Iets meer dan de helft geeft aan een basisniveau of hoger van het Engels te hebben, iets meer dan een op de vijf een basis – of meer – van het Frans. 99 procent heeft een niet-erkend buitenlands diploma.

“Eind augustus waren 156 Oekraïense werkzoekenden aan het werk, wat op dat moment overeenkwam met 10,1 procent van de sinds het begin van de crisis bij Actiris ingeschreven Oekraïense werkzoekenden. Ze zijn het vaakst actief in de schoonmaak, de interimsector, de horeca en de verkoop,” vertelt woordvoerder Jan Gatz. Op 21 september waren precies 8.716 Oekraïense vluchtelingen geregistreerd in het Brussels gewest.

“Oekraïners die zich niet komen inschrij ven en zelfstandig werk vinden, zitten dus

Natalya Pukhka is blij met haar job bij Tractebel. Zij had het geluk dat haar ingenieursdiploma hier erkend werd.

Gevlucht uit Oekraïne. De moeilijke zoektocht naar een job

niet in deze cijfers. Wie tijdens de referentieperiode verhuisde naar een ander gewest of land – wat vrij vaak gebeurt – evenmin. Wetende dat een gemiddelde Brusselse werkzoekende er ongeveer drie maanden over doet – en er voor Oekraïners nog bijkomende hindernissen zijn – is het eerder normaal dat de uitstroom naar werk voorlopig nog niet hoger ligt.”

Ook bij Daria Dobrovenko (31) kwamen enkele van die hindernissen samen. Zo begon de Oekraïense die in maart in Brussel arriveerde, een maand geleden met Franse les. Omdat ze nog elke dag hoopt om terug naar haar land te kunnen keren, blijft ze samen met haar zus Anastasiia (33) en haar neefje Dima (7) bij een gastfamilie wonen. “Andere huurcontracten zijn immers niet voldoende flexibel,” zegt ze.

Haar werk als binnenhuisarchitecte vond ze naar eigen zeggen door “de magie van een netwerk”. “Toen we bij onze eerste gastfami lie terechtkwamen, hebben we meteen veel mensen ontmoet,” vertelt Dobrovenko zichtbaar geëmotioneerd. “Ik had mijn portfolio zelfs nog niet online gezet en mijn cv nog niet vertaald. Maar ik ontmoette een vriend van een vriend van de gastfamilie en zij nodigde me uit voor een gesprek. Het klikte en sinds mei werk ik op zelfstandige basis voor een interieurontwerpbureau in Ukkel. Mijn diploma als architecte wordt hier niet erkend, maar binnen de sector van het interieur kan ik wel aan de slag. Ik had veel geluk en ben heel dankbaar.”

“Mijn bazin weet dat we heel graag terug naar Oekraïne zouden gaan en heeft er een dubbel gevoel bij,” geeft Dobrovenko toe. “Ze wil graag dat ik zo lang mogelijk blijf, maar anderzijds wenst ze het ons ook toe dat we zo snel mogelijk naar huis kunnen. Voor ons is het een moeilijke situatie. Het is niet evident om je leven te plannen als je zelfs niet weet waar je over een aantal maanden zal zijn. Ik leer vooral Frans omdat ik het kan gebruiken op mijn werk.

Gelukkig kan ik af en toe mijn gedachten verzetten door in het Jubelpark salsa te gaan dansen.”

Af en toe wat naaien Dobrovenko vond werk ondanks haar wens terug te willen naar Oekraïne, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. De omstandigheden stellen veel werkgevers immers voor een moeilijke situatie, zegt professor arbeidseco nomie Stijn Baert (UGent). “Tijdens de eerste weken komt er ook heel wat opleiding en investering bij kijken. De werkgever vraagt zich af of het zal lonen.”

Dat ondervond Tetiana Smilka (44) eigenhandig. De in Tsjernobyl geboren Oekraïense kwam midden maart met haar negenjarige zoontje aan in Anderlecht. Een maand later voegde ook haar moeder zich

bij hen. In Oekraïne was Smilka – die een hoger diploma in de wiskunde heeft – vooral actief in de transportsector. Maar in Brussel bleef haar cv onbeantwoord. “Dat ik geen Frans of Nederlands kan, vormde vaak een probleem. Nog vaker geloofden mogelijke werkgevers eigenlijk niet dat ik hier wil blijven. Ze zijn bang dat ze iemand opleiden die dan opnieuw weggaat. Maar ik wil echt blijven.”

Half augustus mocht Smilka uiteindelijk aan de slag bij het Burgerplatform voor Steun aan Vluchtelingen. Daar begeleidt ze Oekraïense vluchtelingen die niet terechtkunnen bij een gastfamilie en helpt ze hen met de nodige administratieve stappen. “Het geluk dat ik heb, is dat mijn eigen moeder hier ook verblijft en voor mijn zoon kan zorgen wanneer ik werk. Voor veel andere Oekraïense vrouwen is dat geen optie.”

Volgens de cijfers van Actiris is ruim tachtig procent van de als werkzoekende ingeschreven Oekraïners een vrouw. “Boven dien zijn veel van hen hier nog niet lang en hebben ze vooraleer ze zoeken naar werk, nog nood aan een plek om te verblijven of aan opvang voor eventuele kinderen,” duidt Jan Gatz. “Dát, en het feit dat veel Oekraïners niet de intentie hebben om hier lang te blijven, speelt allemaal mee in hun zoektocht naar werk en naar wat voor soort werk ze zoeken. Dat maakt van hen een erg unieke doelgroep.”

Daria Dobrovenko werkt als binnenhuisarchitecte: “Het is niet evident om je leven te plannen als je zelfs niet weet waar je over een aantal maanden zal zijn.”

“Ik heb veel interviews gedaan, maar vaak kreeg ik te horen dat mijn Frans of Engels niet volstond”

Natalya Pukhk

Werkt intussen bij Tractebel

Het leidt er ook toe dat sommige Oekraïners in een eerder grijze zone of tussenfase belanden wat arbeid betreft. De zus van binnenhuisarchitecte Daria Dobrovenko was in Oekraïne naaister, maar kan dat beroep hier nog niet meteen voortzetten. “Mijn zus moet natuurlijk voor haar zevenjarige zoontje zorgen, hem naar school brengen en op vaste uren ook weer gaan afhalen,” vertelt Dobrovenko. “Hier helpt ze onze vrienden zo nu en dan een beetje met hun kleren, maar verdienen doet ze daar niets mee. Ze wacht en hoopt op een vaste baan zodra dat kan.”

“Mensen die in een grijze zone of soort tussenfase belanden, krijgen natuurlijk niet veel zekerheid en geen mooi inkomen,” weet professor Stijn Baert. “Sommigen gaan bijvoorbeeld aan de slag in de deeleconomie, waarbij ze voor Uber rijden of taarten bakken. Ze geven dat doorgaans op de een of andere manier wel aan. Maar werkelijke integratie bereik je daar niet mee. Ik pleit in sommige gevallen daarom ook voor het stimuleren van vrijwilligerswerk, want dat kan wel een echte springplank naar een volwaardige baan of integratie bieden.”

Terug naar huis

Dat de onzekere toekomst van het land de Oekraïense Brusselaars parten speelt bij de zoektocht naar werk, toont ook de situatie

van Klarysa* aan. Eind april belandde de 35-jarige actrice ongepland in Brussel. “Ik was eigenlijk niet zinnens om naar hier te komen, want ik spreek geen Frans, maar een aantal vrienden heeft me overtuigd. Ik ben intussen al tweemaal teruggekeerd naar Kiev omdat ik lid ben van een vrijwilligersorgani satie daar en ze hadden mijn hulp nodig.”

“Intussen ben ik opnieuw in Brussel en ben ik van de stad gaan houden. De filmin dustrie bloeit hier ook echt. Maar elke keer dat ik terug in Brussel arriveerde en van plan

was om de taal te leren en een job te zoeken, raakte ik afgeleid, onder andere door mijn vrijwilligerswerk in Oekraïne. Vandaag wil ik wel beginnen aan de zoektocht naar een job en wil ik de taal leren.”

Moeten we bijkomende inspanningen leveren om meer Oekraïense Brusselaars aan het werk te krijgen? “Een werkzaamheids graad van tien procent is natuurlijk niet hoog,” vindt Baert, “maar we mogen niet uit het oog verliezen dat die mensen ontredderd tot bij ons komen. Bovendien zijn er hier al heel wat migranten van buiten de EU die we evenmin aan de slag krijgen. Ook discrimina tie op de arbeidsmarkt bestaat nog steeds.”

Baert denkt wel degelijk dat de drempels naar een job lager kunnen. “Ik denk dan aan kinderopvang creëren, de administratieve hordes rond diploma’s aanpakken, en talen en vaardigheden aanleren. Maar voor mensen die net de bommen hebben horen ontploffen, lijkt het me heel hard om meteen de duimschroeven aan te spannen en te zeggen dat ze direct aan het werk moeten. Dat is niet de reden waarom ze naar hier zijn gekomen.”

Smilka pleit er wel voor om hier te leven alsof de terugkeer niet voor meteen is. “Te veel van mijn landgenoten zoeken geen werk en leren geen nieuwe taal omdat ze denken dat ze over zes maanden terug zullen keren. Maar ik vind dat je op het ogenblik dat je ergens bent, al je energie moet steken in waar je bent. Ik wil niet terug naar huis en riskeren dat mijn zoon ooit soldaat moet worden. Aan mijn landgenoten wil ik zeggen: geef de zoektocht naar werk niet op. Start misschien met iets waar je niet voor gestudeerd hebt: alles leidt wel tot iets positiefs.”

*Echte naam bekend bij de redactie

DIX POURCENTS DES UKRAINIENS À BRUXELLES SONT AU TRAVAIL

FR Il n’y a pas que le manque de connaissances linguistiques ou de diplômes reconnus qui empêchent les Ukrainiens de trouver un emploi. Le fait qu’ils ne sont pas sûrs de vouloir rester à Bruxelles est aussi un obstacle. Beaucoup d’entre eux sont arrivés récemment et ont besoin en priori té d’un logement ou d’un accueil pour leurs enfants. Ceci joue aussi un rôle dans leur recherche d’em ploi. Des chiffres de l’office régional à l’emploi Actiris de fin août démontrent que seuls dix pour cents des chercheurs d’emploi ukrainiens ont trou vé du travail, mais aussi qu’une partie d’entre eux se situe dans une zone grise en matière d’emploi.

ONLY TEN PER CENT OF UKRAINIANS IN BRUSSELS HAVE WORK

EN It is not just a lack of language skills or recog nised diplomas that prevents Ukrainians living in Brussels from finding a job. The fact that they are not sure that they actually want to stay is at least as big an obstacle. Many of them have only been here a short time and before they can start looking for work still need a place to stay or help with the children. That has an impact on their job search and what kind of work they are looking for. Figures from employment agency Actiris show that only ten per cent of Ukrainian jobseekers were employed at the end of August. Not to mention that some of them are likely to end up in the grey employment market.

Tetiana Smilka is aan de slag bij het Burgerplatform voor Steun aan Vluchtelingen. “Gelukkig kan mijn moeder voor mijn zoontje zorgen als ik werk.”

De slaapkamer. Jef Grillet

Jef Grillet is 12 en woont in Molenbeek. Als burgemeester zou hij de strijd met de elektrische steps aangaan. "Vorige week nog werd ik er door een aangereden. Dat deed echt pijn!"

‘Brussel is gewoon veel te druk’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij de twaalfjarige Jef Grillet uit Molenbeek. “Ik hou van L.O. en aardrijkskunde, maar dat hebben we dit schooljaar nog niet gehad. Er zijn geen leerkrachten voor die vakken.”

door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele

Je hebt een trui met Brussel erop. Leuk!

Ik heb die van mijn neef gekre gen, denk ik toch. Die lag opeens in de kast, bij allemaal kleren die nog een beetje te groot waren.

Wat is je lievelingsding hier op je kamer?

Mijn twee basketbalringen. Een tje is een beetje stuk, maar ik speel er nog heel veel mee. Sinds twee jaar basket ik bij club Dino. Vroeger ging ik naar een kleinere club, maar daar speelden we maar een keer per week. Nu trai nen we twee keer per week en spelen we in het weekend een match. Hier op het pleintje (wijst uit het raam) ga ik ook vaak bas ketten, ik ben er net nog ge weest.

Waar ga je naar school?

Mabo (Maria-Boodschaplyceum, red.) in het centrum, aan Sint-Katelijne. Ik studeer weten schappen-moderne talen, maar mijn leerkrachten zijn niet zo leuk. Ze gaan heel snel en er zijn er te weinig. Daardoor hebben we heel vaak studie. Mijn lieve lingsvak is L.O., maar dat heb ben we nog niet gehad. De leer kracht is al sinds het begin van dit schooljaar afwezig is. Soms hebben we wel een soort van sportproject, maar da’s alleen maar frisbee en zo.

Heb je dit schooljaar iets geleerd dat je is bijgebleven? Ik hou van aardrijkskunde. Ook dat heb ik dit schooljaar nog niet gehad, omdat er geen leerkracht is. Wiskunde begreep ik eerst niet zo goed, maar nu hebben we

de leerstof van vorig jaar een beetje gerefresht en daardoor snap ik het al wat beter

Woon je al lang in Brussel? Mijn hele leven. Eerst woonden we samen met allemaal vrienden van mijn ouders. Die hadden kinderen en dat waren dan ook mijn vrienden. We woonden in een huis met drie verdiepingen en elk gezin had een eigen ver dieping, we konden wel allemaal in elkaars appartement en er was één tv voor iedereen. We hadden toen ook katten.

Wat vind je de leukste plek in Brussel?

Misschien Kapellekerk? Daar is het leuk om te skaten. Ik skate niet superveel, maar soms pas seer ik er na school of als ik in de buurt ben.

Als je burgemeester was, wat zou je dan veranderen? De elektrische steps? Dat is niet normaal. Vijf dagen geleden was ik ‘s avonds onderweg naar huis van de basketclub. Ik moest oversteken en een auto stopte om me door te laten. Plots kwam er een step van achter die auto gevlamd en die is keihard tegen mij aan geknald. Dat deed echt pijn! Ook in het park hier zijn er vaak steps die helemaal uit el kaar zijn gehaald. Ik weet niet of we ze moeten afschaffen, maar misschien strengere controles invoeren?

Er zijn ook keiveel auto’s. Brus sel is gewoon veel te druk en … Overal waar je gaat, zie je daklo ze mensen. Ik vind dat moeilijk om te zien. Hoe we dat moeten

oplossen, weet ik niet. Dat is iets voor de overheid. Misschien moet de huur van de huizen minder duur worden?

Pieker je soms? Soms, over de klimaatopwar ming. Ik ben er niet zo heel veel mee bezig, maar ik weet wel dat het belangrijk is. Eigenlijk maak ik me vooral zorgen over de mensen die nu kinderen hebben van twee jaar of zo. Over wat voor leven die zullen hebben. De hele tijd aardbevingen en zo ... Op school praten we daar niet veel over, daar doen we eerder gewoon de leuke dingen. Maar op TikTok zie ik soms wel din gen passeren.

Meer lezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

« IL Y A TROP DE MONDE À BRUXELLES »

FR Jef, 12 ans, habite à Molenbeek et adore jouer au basket. « Ce que je préfère à l’école c’est l’éducation physique et la géo graphie, mais on n’a pas encore eu ces cours parce que les profs sont absents depuis le début de l’an née ». Si Jef était bourgmestre, il bannirait les trottinettes et les voi tures des rues de Bruxelles. « Il y a bien trop de monde à Bruxelles. »

“BRUSSELS IS FAR TOO CROWDED”

EN Jef is 12, lives in Molenbeek and really enjoys playing bas ketball. “My favourite subjects are physical education and geography, but we haven’t had that yet because the teachers have been off sick since the beginning of this school year,” he says. If Jef was the mayor, he would get rid of all the scooters and cars from the streets of Brussels. “The city is far too crowded,” he says.

“Al die daklozen, ik vind dat moeilijk om te zien. Maar hoe moeten we dat oplossen?”

Op Sylvie Bianchi’s zolder stond al twintig jaar een archief aan foto’s, filmrolletjes en dagboekfragmenten van haar oma. Dat vormt de spil van de docu Nelly & Nadine

AUTO IMAGES

Cinema. Nieuwe documentaire duikt in een oude, geheime Brusselse liefde

‘Nelly & Nadine’, een Brusselse liefde in tijden van oorlog

De Chinese Nadine Hwang en de Brusselse Nelly Mousset-Vos leren elkaar kennen op kerstavond in een Duits concentratiekamp. Ze worden verliefd, van elkaar gescheiden en weer herenigd, tot in Venezuela toe. Wat klinkt als een sprookje, was lang een in familiearchieven weggestoken geheim. In een unieke documentaire van de Zweedse regisseur Magnus Gertten ontsluier je, samen met Nelly’s kleindochter Sylvie, het mysterie. door Eva Christiaens

Toen ik nog klein was, kwam Nelly op bezoek met de feestdagen. Kerstmis was heel speciaal voor haar. Ze was altijd aan het zingen. In de keuken, de tuin, de woonka mer. Ze begon plotseling, het was net een vulkaan. Iedereen werd er stil van. Mijn zus en ik konden haar horen in onze slaapkamer door de kachelpijp in de keuken. We vonden het geweldig als ze hoger en hoger ging. We zeiden: “Nee, stop, ze gaat te hoog.” Hoe kan die stem van onze grootmoeder komen?

Sylvie Bianchi heeft het in de nieuwe documentaire van de Zweedse regisseur Magnus Gertten over haar grootmoeder, Nelly Mousset-Vos, in de jaren 1930 een toerende zangeres in Europa. Nelly reisde

van Zürich naar Milaan en Parijs, en zong er Franse opera’s en Italiaanse klassiekers. Ze kende het repertoire van grote componisten als Maurice Ravel en Claude Debussy. Het reizen bracht haar naar grote steden, maar haar thuisbasis was Brussel. Samen met haar man Edouard Mousset, een muziekre censent, woonde ze in Elsene met hun twee dochters Claire en Claude. Het koppel ging uiteen aan het eind van de jaren 1930. Niet veel later begon de Tweede Wereldoorlog. Nelly bleef zingen, maar sloot zich ook aan bij het verzet. Met haar reizende job was ze een handige koerier.

Magnus Gertten kwam niet op het idee om een documentaire over Nelly te draaien door haar muziekcarrière. Gertten vond haar via een ander gezicht. Dat van een Chinese

vrouw, die op 28 april 1945 via een red dingsmissie uit het concentratiekamp van Ravensbrück in Duitsland naar Malmö in Zweden was gebracht. Ze was die dag gefilmd door de nationale televisie van Zweden, samen met de andere geredde vrouwen. De beelden zijn zo in detail gemaakt en bewaard dat Gertten er al twee films aan wijdde. In de laatste, Every face has a name, probeerde hij alle gezichten van de vrouwen op de kade te benoemen. Maar dat van Nadine Hwang bleef een mysterie.

“Het is een van de meest raadselachtige personen uit de opnames van de haven,” zei Gertten in een eerder interview. “Ze heeft een zeer ernstig gezicht, in tegenstelling tot vele anderen, die duidelijk maakten dat ze heel blij waren over hun bevrijding en

Cinema.

Nieuwe documentaire duikt in een oude, geheime Brusselse liefde

aankomst in Zweden.” In Nelly & Nadine, zijn nieuwe documentaire, herhaalt hij: “Ze kijkt naar ons alsof ze een vraag heeft.” Misschien denkt ze aan Nelly?

Ongeopende dozen

Magnus Gertten was eigenlijk nooit van plan om een documentaire over de Tweede Wereldoorlog te maken. Nu heeft hij er al drie. “Als filmmaker staat de Tweede Wereldoorlog op de eerste plaats van te vermijden onderwerpen. Er zijn al zoveel goed vertelde verhalen over,” zegt hij. “Maar deze beelden gingen over mijn eigen stad, Malmö. En toen kreeg ik plots een ongelofe lijk liefdesverhaal in de schoot geworpen.”

Eind 2016 kreeg Gertten een bericht van Sylvie Bianchi, Nelly’s kleindochter. Ze had Nadine herkend in zijn laatste documentaire en had meer informatie over haar, liet ze hem weten. “We spraken af in een wijnbar in Parijs en ze liet me foto’s zien uit een album van haar oma,” vertelt Gertten. Nadine en haar oma Nelly hadden jaren samengewoond in Caracas in Venezuela, vertelde Sylvie. Interesse in een film had ze toen helemaal niet. “Een halfjaar later ben ik teruggekeerd naar haar boerderij in Frankrijk. We hebben erover gepraat en toen stemde ze in. Ze wou de confrontatie aangaan met haar familiege heimen,” vertelt Gertten.

Op Sylvies zolder stonden al twintig jaar dozen en een metalen koffer met foto’s, filmrolletjes en dagboekfragmenten van haar oma. Sylvies moeder Claude had haar die

nagelaten na haar dood. Claude had ze zelf ooit gekregen via een kennis van haar moeder uit Venezuela. Maar gesproken werd er nooit over. “Was het nooit in je opgeko men dat deze twee dames verliefd op elkaar waren?” vraagt schrijfster Joan Schenkar in de documentaire. Zij hielp Sylvie bij het vinden van verhalen over de jonge jaren van Nadine. Je voelt Sylvies terughoudendheid. De film begint met een erg angstige, trieste kleindochter die niet goed weet wat ze over haar familie zal ontdekken. Ook vandaag spreekt Sylvie liever niet met de pers. Ze overweegt wel een boek over haar oma’s verhaal.

Haar oma, agent bij het verzet, die in 1943 in Parijs op verdenking van spionage werd opgepakt door de Gestapo. Die na ruim een jaar in verschillende Franse en Duitse gevangenissen op 1 december 1944 aankwam in het concentratiekamp van Ravensbrück en daar haar grote liefde vond.

“Mensen vragen me soms waarom het zo moeilijk was voor Sylvie om het dagboek te lezen en waarom ze het niet vroeger deed,” vertelt regisseur Gertten. “Maar, denk erover na. Een dagboek lezen dat geschreven is in een concentratiekamp door jouw eigen grootmoeder: je weet niet wat je daarin zal vinden.”

Kerstvonk

Het sneeuwt. De lucht is mooi, als een kerstcadeau. De prikkeldraad die het kamp omheint, is bestrooid met poedersuiker. Aan de barakken worden we begroet door een kerstboom, versierd met zilverpapier. De vloer is gewassen en voor één keer brandt de kachel. Het is Kerstmis. Ravensbrück, 1944.

In haar dagboek omschrijft Nelly hoe ze op kerstavond 1944 samen met de Franse meisjes kerstliederen zingt. Een stem uit de massa roept haar. “Zing iets uit Butterfly!”

Een van de vele archief beelden van Nadine Hwang (links) en Nelly MoussetVos, die Magnus Gertten in zijn docu verwerkt.

Het is Nadine, die haar na het optreden vastpakt en twee kussen op de wang geeft. Nadine was al een halfjaar langer in Ravensbrück. Ze was opgepakt in het zuiden van Frankrijk, omdat ze mensen had helpen ontsnappen naar Spanje. Nelly omschrijft hoe zij en Nadine de weken na kerst in hun stapelbed uren liggen te babbelen, leunend op hun ellebogen. Hoe ze aan haar zwarte ogen en ivoorkleurige huid denkt. En hoe ze later, als ze wordt overgebracht naar het harde concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk, waar ze moet vechten om een stuk beschimmeld brood, in de gedachte aan Nadine de moed vindt om door te gaan.

“Het archiefmateriaal is hier uniek. We weten dat er altijd lesbische liefdesverhalen bestonden, maar we kunnen die zelden vertellen op deze manier: met de woorden van de vrouwen zelf,” zegt Gertten. En dan was er nog de koffer vol foto’s en filmrollen

“De docu toont dat lesbische liefde er altijd is geweest, en dat heeft ook vandaag nog grote politieke relevantie. Nog altijd 73 landen erkennen lgbtqi+-rechten niet”

Magnus Gertten regisseur van Nelly & Nadine

van het latere leven van de vrouwen. “Dat alles ongeopend was, maakte het heel exclusief.”

Nelly werd op 22 april 1945 bevrijd uit Mauthausen door het Rode Kruis. Ze kwam op 1 mei aan bij haar familie in Brussel, waar vrienden de kinderen al die jaren hadden opgevangen. Nadine was op dat moment net bevrijd uit Ravensbrück en bleef een tijd in Malmö voor ze terugkeerde naar Parijs. In 1946 vonden de vrouwen elkaar terug in Brussel. “Het verhaal is gebaseerd op fragmenten, dus we weten niet exact hoe dat ging. Natuurlijk wou ik dat er iemand bij was met een camera om hen te filmen in slow motion, terwijl ze elkaar in de armen vlogen en kusten,” zegt Gertten. “Al was het wellicht niet zo moeilijk. Ze zullen vast adressen hebben uitgewisseld in het kamp.”

De vrouwen blijven een paar jaar in Brussel en Nelly begint weer te zingen, onder meer voor de nationale radio vanuit het Flageygebouw. In 1950 verhuizen ze samen met Nelly’s dochter Claude naar Caracas in Venezuela: een nieuwe start met minder oorlogsherinneringen. Kleindochter Sylvie vertelt dat ze er als kind nog regelmatig op bezoek ging. De twee vrouwen hadden er aparte slaapkamers en zeiden aan vrienden ter plaatse weleens dat ze nichtjes waren. Over een relatie werd niet gesproken. Maar op hun vele foto’s en oude Super 8-opnames kunnen ze hun liefdevolle blik voor elkaar niet verbergen. Een strelende hand achter de rug, stralende gezichten bij etentjes met vrienden, een steelse glimlach naar elkaar. Gerttens eigen opnames duurden tweeënhalf jaar. In de loop van haar zoektocht zie je kleindochter Sylvie meer en meer ontspan nen en zelfs meelachen met haar oma.

“Haar vragen zijn redelijk universeel: wie is mijn grootmoeder? Wie was die vrouw met wie ze leefde?” vertelt Gertten. “Die stilte in families is herkenbaar. Ik heb al veel berichten gekregen van mensen die in hun eigen familiegeschiedenis gelijkaardige verhalen vonden.”

Dagboek

Het is een van de redenen waarom de lgbtqi+-gemeenschap het verhaal omarmt. “Ik ben zelf geen activist. Ik wil gewoon belangrijke, inspirerende verhalen brengen,” zegt Gertten. “Dit is er zo eentje. We tonen dat lesbische liefde er altijd is geweest en dat het een fundamenteel mensenrecht is.

Tegelijkertijd is dit een universeel liefdesver haal waarin we ons allemaal kunnen

herkennen.”

De documentaire ging begin dit jaar in première op het Filmfestival van Berlijn. Deze week komt hij in de zalen voor het grote publiek. “Er is vandaag een grote politieke relevantie. Nog altijd 73 landen erkennen lgbtqi+-rechten niet,” zegt Gertten. Hij hoopt dat zijn film ook in die landen zal kunnen spelen. Zoals in China, waar Nadine tot haar dertigste woonde. Ze was er advocaat en zelfs erekolonel, maar verhuisde bewust naar Parijs om te gaan werken voor de Amerikaanse schrijfster en lesbische pionier Natalie Clifford Barney. Volgens Gertten maken Chinese jongeren nu al video’s over Nadines leven op de lokale YouTube.

Dat leven stopte samen met dat van Nelly weer in Brussel. De twee keerden in 1969 terug uit Venezuela. Nadine stierf in 1972, Nelly vijftien jaar later. Ze liggen allebei

begraven in Elsene, maar alleen Nelly’s graf is gemerkt. Ondertussen ligt haar dagboek nog bij haar kleindochter in Frankrijk.

“Ik vond stukjes van de originele pagina’s, geschreven in het kamp met potlood. Daarna vond ik de getypte manus cripten. En een opmerkelijke versie, met de hand geschreven door Nadine. En ik besefte dat ze besloten hebben om dit verslag samen te schrijven,” vertelt Sylvie. “Ze wilden hun liefdesverhaal vertellen. De ontmoeting in Ravensbrück. De liefde. Die waanzin, zoals Nelly het noemde. Maar niemand wilde het publiceren.

Sylvie Bianchi bespreekt een publicatie nu met uitgevers. Wanneer die er is, overweeg dan een leesclub met je grootouders. Want hoe goed kennen jullie elkaar?

Nelly & Nadine wordt in première vertoond op 5/10 (19.00) in Palace, cinema-palace.be

UNE LOVE STORY DATANT DE 1944

FR La chanteuse d’opéra bruxelloise Nelly Mousset-Vos a rejoint la Résistance pendant la Deuxième Guerre Mondiale. Dans un camp de concentration allemand, elle est tombée amoureuse de Nadine Hwang, une Chinoise de Paris. Après la guerre, les deux femmes ont commencé une nou velle vie au Venezuela. Elles ont gardé leur amour secret, avec comme seuls témoins un ancien journal de bord, des photos et des pellicules vidéo, cachés dans un grenier de la famille. Dans le documentaire Nelly & Nadine du réalisateur Magnus Gertten, leur petite-fille Sylvie replonge dans ces archives.

A 1944 BRUSSELS LOVE STORY

EN During World War II, the Brussels opera singer Nelly Mousset-Vos joined the resistance and ended up in a German concentration camp. There she fell in love with Nadine Hwang, a Chinese woman from Paris. After the war, the women found each other again and started a new life in Venezuela. They kept their love a secret with the only witnesses being an old diary tucked away in an attic along with some photographs and rolls of film. In his documentary Nelly & Nadine, director Magnus Gertten shows us Nelly’s granddaughter Sylvie opening those archives, at first anxiously and then with love and hope.

“Tuurlijk was het moeilijk voor Sylvie om dat dagboek te lezen,” vertelt regisseur Magnus Gertten. “Het is geschreven in een concentratiekamp, door haar eigen grootmoeder. Wie weet wat je vindt?”

Trachet.

Gasarm

De ongerustheid is groot. Veel mensen rondom mij doen misschien alsof er niets aan de hand is, maar je ziet het in hun ogen. De gasprijzen werken op het gemoed. Zeker omdat veel gasverbruikers hun afrekening pas in november krijgen. Hoe hoog die zal zijn, daar hebben we nu nog het raden naar. En ja: ook hier staat de centrale verwarming nog niet op. Ik zei het al, wij wonen in een oud rijhuisje, en dat blijft warm door de soliede muren (maar misschien ook door onbesuisd stokende buren?).

En dan is er het gasvuur om te koken. Meer dan twintig jaar geleden zetten wij het elektri sche fornuis, dat met het huis was meegekomen, buiten om opnieuw gas te installeren in de keuken. Ik had misschien meteen moeten opteren voor inductie of zo, maar ik werk graag met voorouderlijke potten en pannen, en ook mijn karahi en wok zijn niet bruikbaar op die moderne kookdinges. Ook al kook ik op gas, de oven is al die tijd elektrisch. Gasovens waren nooit erg precies. Onze oven komt nu extra van pas omdat hij het mooi kan overnemen van het

gasvuur. Je begint te koken boven op de gaspitten, en dan gaar je verder in de oven: gas bespaard. Ik leerde dat van professionele koks met kleine keukens. Even besparend is de elektrische waterkoker, die is veel efficiënter dan een moor op het gas, nu gaat alle water om te koken eerst daarin.

Maar ik wil graag nog even de hooikist in herinnering brengen. Ik schreef er acht jaar geleden eens over. Het is een zuinig idee dat dateert uit de tijd dat brandstof voor de stedeling nog écht duur was. De tijd dat men warm water voor de koffie ging kopen in een winkel, omdat men daar thuis geen kolen voor wilde of kon stoken.

De hooikist duikt op in de westerse wereld met de Wereldtentoonstelling van Parijs in 1867, waar het ontwerp gouden medailles oogst. Men vermoedt dat het idee uit Noorwegen of Duitsland kwam, waar dit door de boeren al lang werd gebruikt. Het gaat om een goed geïsoleerde kist waarin de maaltijd langzaam gaart. De resultaten zijn verbluffend. Hoewel ik nooit heb gehoord van het gebruik ervan in België,

zijn er in Nederland veel mensen die erover getuigen, zowel met een daarvoor ontworpen model kist, als geïmproviseerd, zoals het koken van rijst in bed, onder de dekens. Handig wanneer je maar één gaspitje hebt, bijvoorbeeld op camping.

Neem een frigobox waar de pan in past en leg er enkele bladen golfkarton onderaan en langs de wanden. Begin de bereiding van wat je wil eten op het gasvuur en na een zesde van de normale gaartijd zet je de kookpot in de kist. Het gerecht moet dan trekken gedurende anderhalve keer de normale kooktijd. Probeer maar, het werkt. En zonder nog gas te gebruiken.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Nieuws en cultuur uit Brussel in je mailbox?

BRUZZ dag brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).

BRUZZ week

serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).

BRUZZ culture

ontvang elke donderdag de BRUZZ­selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).

Schrijf je gratis in via BRUZZ.be/nieuwsbrief

BRUZZ International voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“De hooikist komt uit de tijd dat men warm water voor de koffie ging kopen in een winkel”

‘Misschien was de dip nodig om weer te kunnen pieken’

Enkele dagen voor we hen contacteren, hebben de mannen van blackwave. Camille even van de eerste plaats in de Ultratop Albums Top 200 verdrongen. Dat verdient naast een high five ook een interview, te meer daar No sleep in LA zowel qua sound als qua boodschap een ferme stap vooruit is. door Tom Peeters

BRUZZ

Pop. De nieuwe blackwave. rolt over de albumchart

Met hun raid op de nummer één-positie in de albumchart bleef blackwave. ook recente releases van Harry Styles, Robbie Williams en Beyoncé voor. “Te gek,” klinkt rapper Jean ‘Jay Walker’ Atohoun uitgelaten vanuit het repetitielokaal in Ternat, waar hij samen met producer en partner in crime Willem Ardui en nog acht andere muzikanten de release shows aan het voorbereiden is. “Met ons debuut Are we still dreaming? waren we op vier geland. We hadden ons voorgenomen om niet te hard te focussen op wat anderen zouden denken over de nieuwe plaat, maar dit is toch een erg fijne blijk van waardering.” Dat ze na die éne week fel zouden zakken, naar plek 38 zou later blijken, maakt voor hem niet uit. ‘Een nummer één-album scoren’ kon sowieso afgevinkt worden op het

to-dolijstje van blackwave., dat zich na de oprichting in 2016 definitief lanceerde met de single ‘Elusive’.

‘Een plaat opnemen in een ver buiten land’ stond ook op dat lijstje. “Na de release van Are we still dreaming? waren we in een zwart gat beland,” vervolgt Atohoun. “We wisten niet meer welke richting we uit moesten en hebben samen met onze publisher beslist om de inspiratie elders te gaan zoeken.” Als je dan toch aan het afvinken bent, waarom dan niet meteen Los Angeles nemen, de ‘City of Angels’, maar vooral de stad waar hun jeugdhelden vandaan komen? “Klopt! Dr. Dre, Eazy-E, Ice Cube, Kendrick Lamar … noem maar op. Stuk voor stuk West Coast-artiesten waar ik tijdens mijn jeugd in Antwerpen veel naar heb geluisterd. Eigenlijk was er dus al een connectie met de stad voor we er ooit

geweest waren, en we voelden de vibe van de stad ook als we aan het werk waren in de studio.”

Zomerse West Coast-bries

Het is dat West Coast-gevoel dat als een zomerse bries over blackwave.’s vertrouwde mix van pop, soul, jazz en hiphop hangt, dat de soms zwaarmoedige thema’s verteerbaar maakt. “Omdat No sleep in LA grotendeels ter plekke gemaakt is, voelt dit album inderdaad veel homogener aan dan ons debuut, dat meer een mozaïek was van onze muziek tussen 2016 en 2019.”

“Het coole aan Los Angeles is dat de stad niet alleen de artistieke top aantrekt, maar dat ook de businesszijde er prominent aanwezig is,” pikt Willem Ardui in. “Het is een mekka voor wie iets wil bereiken in de entertainmentwereld. Terwijl wij in de studio aan nieuw materiaal werkten, probeerde onze manager contacten te leggen met de aanwezige managament- en boekingskanto ren. Gewoon al in hun tijdzone zitten, zorgt ervoor dat je productiever kan zijn dan wanneer je alles vanuit België zou moeten regelen.”

Concreet leverde dat meteen een samenwerking op met de Texaanse rapper Abhi The Nomad, die toevallig in de buurt was en meedoet op de single ‘a-okay’. Omdat de stad blackwave. zo goed beviel, keerden ze dit voorjaar al terug. “We wilden de energie opnieuw vastgrijpen, en dachten misschien nog iets voor het huidige album op te nemen, maar in de plaats ligt nu de blauwdruk van onze derde plaat al klaar. Daar gaan we in november aan voortwerken. Zo blijven we onszelf altijd een stap voor.”

Hoopvol gospelkoortje

Op de nieuwe liveshow, die in première gaat in de Ancienne Belgique, belooft het duo alle nummers van No sleep in LA te spelen. Waar Ardui en Atohoun al met acht muzikanten op het podium stonden, wordt hun geluid dit keer aangelengd met nog eens twee extra backing vocals. Het is meteen ook de reden waarom de repetities plaatsvinden in Ternat en niet in Trix, dat ze intussen ontgroeid zijn. Het koortje moeten volgens Ardui het hoopvolle geluid van de nieuwe muziek extra in de verf zetten. “Puur soundgewijs zijn we geïnspireerd door Kanye West en Chance the Rapper, van wie het latere werk ook veel gospelinvloeden bevat. Niet zozeer door het christelijke aspect, maar door de opmonte

Jean ‘Jay Walker’ Atohoun (links) en Willem Ardui: “We durven directer zijn, ook tegen elkaar.”

rende sound.”

Op ‘Good day’ – “So why won’t you blow the dust off my surface / Fix me up and give me purpose / Even if I don’t need it / ’Cause you caught me on a good day” –, dat over Ardui’s depressie gaat, laat het duo horen waar het zo goed in is: een melancholische, donkere boodschap verpakken in een aanstekelijk deuntje. “Als je zulke zware

Nu ook ‘bijna gesplit’ is afgevinkt, rest alleen nog de weg vooruit, ook internatio naal. “Momenteel proberen we een support spot te pakken te krijgen op de Europese tournee van een bekendere band,” klinkt Ardui ambitieus. Met vorige zomer zowel passages op Jazz Middelheim als op Werchter Boutique vindt Atohoun hun cross-overgeluid intussen een pluspunt om

Jean ‘Jay Walker’ Atohoun

thema’s aansnijdt met trieste muziek wordt het al snel te veel. Dan maak je twee keer hetzelfde punt terwijl net het contrast ervoor zorgt dat er hoop kan ontstaan.”

Internationale steun

“Het verschil met ons debuut is dat we het zeil van poëzie, waarachter we ons verstop ten, hebben weggehaald,” zegt Atohoun. “Nu durven we directer zijn, ook tegen elkaar.” Daardoor zijn de twee dichter naar elkaar toe gegroeid en dat na een periode waarin blackwave. op sterven na dood was. “Misschien was die dip wel nodig om daarna opnieuw naar een piek te evolueren.”

extra stappen te zetten. Dat ‘a-okay’ door lobbywerk van hun distributielabel Believe bij EA Sports inmiddels op de officiële soundtrack van de populaire voetbalgame FIFA 23 belandde, kan daarbij alleen maar helpen.

“Ik speel al vijftien jaar FIFA en heb op die manier ook veel artiesten leren kennen, zoals Baker en Joy Crookes,” besluit Atohoun. “Dat mensen over de hele planeet nu op dezelfde manier zullen kennismaken met onze muziek is supercool.”

Op 7/10 presenteert blackwave. zijn nieuwe album No sleep in LA in de Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

LE NOUVEL ALBUM DE BLACKWAVE. DÉFERLE EN FORCE

FR Numéro un des charts, des enregistrements à LA et une place sur la bande-son de FIFA 23 : avec No sleep in LA, les gars de blackwave. sont de retour. Un sentiment estival de West Coast est omniprésent dans leur musique qui mélange pop, soul, jazz et hiphop. « Maintenant, on ose être plus directs, aussi l’un envers l’autre », explique le rappeur Jean ‘Jay Walker’ Atohoun. Et cela a permis au duo de se rapprocher, alors que juste avant, le groupe blackwave. semblait presque voué à disparaître. « On avait peut-être besoin de ce creux pour pouvoir remonter encore plus haut. »

THE NEW BLACKWAVE. WASHES OVER THE ALBUM CHART

EN A number one on the album chart, recordings in Los Angeles, a spot on the soundtrack of FIFA 23. With No Sleep in LA, blackwave. have already man aged to tick off several things on their to-do list. A feeling of summer on the West Coast lingers over their mix of pop, soul, jazz and hip hop. “We dare to be more direct now, even to each other,” says rapper Jean “Jay Walker” Atohoun. As a result, he and producer Willem Ardui have grown closer to each other and this after a period when blackwave. was barely alive. “Maybe we needed that dip so we could peak again.”

“Het verschil met ons debuut is dat we het zeil van poëzie, waarachter we ons verstopten, hebben weggehaald”

Select. Wat te doen deze week?

KLASSIEKPODIUM

•

•

•

Muzikaal smeedwerk

Voor het Halaqat-festival speuren Bozar en het Goethe-Institut naar banden tussen Europa en de Arabische wereld. Pianist Abdel Rahman El Bacha en violiste Astrig Siranossian vinden elkaar muzikaal in korte composities uit beide regio’s. Mohamed Abdel Wahabs patriottische liederen, de romances die vader en zoon El Bacha neerpenden, de sonates van Beethoven en Rachmaninov, ze loensen mooi naar elkaar.

ABDEL RAHMAN EL BACHA & ASTRIG SIRANOSSIAN 6/10, 20.00, Bozar, www.bozar.be

Op kamerformaat

Wie De Munt zegt, zegt groots drama. Maar elke vrijdagmiddag pakt het operagebouw het wat kleinschaliger aan met zijn ‘Concertini’: muziek op kamerformaat. Live bij te wonen in de Grote Foyer, en tegelijker tijd uitgezonden op het Muntplein. Nieuwe Konzertmeisterin Sylvia Huang trapt de reeks af met een programma van Mozart en Strauss, knipogend naar wat er later in de Grote Zaal staat…

CONCERTINI vanaf 7/10, elke vrijdag om 12.30, De Munt, www.lamonnaiedemunt.be

Kaukasische klepper

Er is meer aan Aram Chatsjatoerjan dan zijn ‘Sabeldans’. Al blijft de Armeense traditionele muziek die zijn befaamde ballet Gayane kruidt in veel andere werken een belangrijke bron van inspiratie. Dat geldt ook voor dit Vioolconcerto in re mineur. De jonge dirigent Stanislav Kochanovsky koppelt deze Kaukasische klepper aan de Hongaarse volksvertelling Háry János, die Zoltán Kodály in de twintigste eeuw op muziek zette. (JC)

BNO & STANISLAV KOCHANOVSKY 7/10, 20.00, Bozar, www.bozar.be

Vast in het midden

Waarom zit het midden van de trein altijd voller dan de uiteinden? Van aan weerskan ten van de Atlantische Oceaan reflecteren theatermakers Kristien De Proost en Frederico Araujo over dat ‘midden’, waarover nogal wat te doen is. Is het synoniem aan de norm? Waar leeft de gemiddelde mens? En waarom kijken steeds meer mensen naar steeds minder YouTube-filmpjes?

KRISTIEN DE PROOST: IN THE MIDDLE OF NOWHERE 6 & 7/10, 20.30, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be

Radio Algiers

Tegen de achtergrond van de Koude Oorlog in de jaren 1960 en 1970 kwamen nationale vrijheidsbewegingen, politieke ballingen en rebellen uit alle hoeken van de wereld samen in Algiers. De Brusselse podiumkunstenaar Yasmina Reggad, de Franse historica Saphia Arezki en het Kaapse Chimurenga-collectief duiken in de uitzendingen van de Algerijnse nationale omroep in die tijd.

YASMINA REGGAD: WE DREAMT OF UTOPIA AND WE WOKE UP SCREAMING 6/10, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

Nee Jan

Jan Van Looveren heeft al van alles gedaan in zijn leven. Humorprogramma’s zoals Tragger hippy gemaakt, consumentenprogramma’s zoals Factcheckers, ridder Galahad gespeeld in de musical Spamalot, tegen alles “ja” gezegd in het programma Ja Jan, en de stem van Bumbalu vertolkt voor Studio 100. Nu maakt hij zijn eigen solovoorstelling. Loslaten gaat over de grenzen van de menselijke controledwang. (MB)

JAN VAN LOOVEREN: LOSLATEN 6/10, 20.00, GC De Linde, www.gcdelinde.be

ABDEL RAHMAN EL BACHA & ASTRIG SIRANOSSIAN

JAN VAN LOOVEREN

&

Hellhole

Molenbekenaar Aboubakr Bensaihi’s personage in Rebel ruilt na een drugsactie Molenbeek in voor Syrië. Aanvankelijk helpt hij oorlogsslachtoffers, maar na inlijving door IS ziet hij de vreselijkste dingen. Thuis wordt zijn achtergebleven broertje geronseld. Oorlogsscènes, martelingen, motorstunts maar ook emoties en zelfs zang- en dansnummers: Adil & Bilall halen alles uit de kast in hun meest persoonlijke film ooit.

REBEL dir.: Adil & Bilall, act.: Aboubakr Bensaihi, Lubna Azabal, Amir El Arbi

Kinderhandel

Met het verhaal van een ritselaar, die zelfs bereid is om zijn baby te verpatsen, wonnen de broers Dardenne in 2005 hun tweede Gouden Palm. De in Brussel afgestudeerde, Franse regisseur Léopold Legrand bekijkt ook in welke situatie mensen zover kunnen gaan. In zijn geslaagde debuut willen een koppel woonwagenbewoners, dat vreest dat het geen zesde kind aankan, en een kinderloos advocatenkoppel elkaar helpen.

LE SIXIÈME ENFANT dir.: Léopold Legrand, act.: Damien Bonnard, Sara Giraudeau

Semper Sempé

René Goscinny maakte niet alleen van Lucky Luke en Asterix wereldhits. Hij charmeerde ook met kortverhaaltjes over Le petit Nicolas, van tekeningen voorzien door de in augustus gestorven Sempé. In een fijnzinnige animatiefilm vertellen beide grootheden de kleine Nicolas over hun vriendschap, loopbaan, jeugd en geheimen. (NR)

LE PETIT NICOLAS : QU’EST-CE QU’ON ATTEND POUR ÊTRE HEUREUX ? dir.: Amandine Fredon, Benjamin Massoubre (avant-première: 5/10, 19.00, Flagey, www.flagey.be; release: 12/10)

De verloren zoon is terug

Omdat het zo lang stil was rond Paolo Nutini, zetten zijn fans een zoekactie op via Twitter, en kijk, acht jaar na zijn succesplaat Caustic love is de Schotse ziel met Italiaans bloed back on track. Op het nieuwe, deels in Brussel ingeblikte Last night in the Bittersweet bewijst de verloren zoon dat hij meer is dan een jonge lad met de stem van een oude soulzanger, verkent hij ook krautrock en postpunk, en salueert hij Cohen en Costello.

PAOLO NUTINI 5/10, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be

Vroege vogel met smaak

Lefto Early Bird presents the beauty is inside: de titel van de verzamelaar die de Brusselse platenruiter, smaakmaker en producer mocht samenstellen voor het legendarische Britse label BBE, is niet gelogen. Nog mooier is dat zijn dwarse scharing van soul, jazz, hiphop, beats en global sounds van onder meer Makaya McCraven, Shlundee en Alemayehu Eshete deze week tot leven komt in C12.

NITE 062: HUNEE + DTM FUNK + ELISA BEE + SHLUNDEE + LEFTO EARLY BIRD 8/10,23.00, C12, www.c12space.com

Alles in het urinoir

FrancoFaune, het Brusselse festival dat de Franstalige muzikale biodiversiteit viert, haalt het Zwitserse Orchestre Tout Puissant Marcel Duchamp naar Brussel. Het twaalf koppige ensemble onder leiding van contrabassist/componist Vincent Bertholet filtert freejazz, klassiek, highlife, kraut en hoempapa door Duchamps omgekeerde urinoir, een pittige, dampende mixtuur die je verjongt dan wel in trance brengt. (TZ)

ORCHESTRE TOUT PUISSANT MARCEL DUCHAMP 8/10, 19.30, Le Brass, www.lebrass.be

Kunst aan de knikker

In 2017 nam de Brusselse beeldend kunstenaar en filmmaker Stéphanie Roland deel aan de tentoonstelling van het paviljoen van Antarctica op de Biënnale van Venetië. Voor Iselp zoomt ze fors uit. Met Blue marble vertrekt ze van het iconische beeld van de aarde, gezien door de ogen van de beman ning van Apollo 17 in 1972, om van daaruit in de geliefkoosde ruimte tussen feiten, ficties, geruchten en legendes te duiken.

STÉPHANIE ROLAND: BLUE MARBLE 7/10 > 10/12, Iselp, iselp.be

Papier hier

Hét hoogtepunt van de Brussels Drawing Week (3 > 9/10) blijft toch Art on Paper, de beurs die het wonderlijke en zo democrati sche medium van het tekenen heeft weten te verheffen tot hippe kunst. In het Vander borghtgebouw spreiden een goeie 45 Brusselse, Belgische en internationale galeries hun precieuze papierwaren, van onder anderen Joëlle Dubois, Jacques Lizène, Koenraad Tinel en Emma Verhulst tentoon.

ART ON PAPER 6 > 9/10, Vanderborghtgebouw, artonpaper.be

Poëtisch elders

Een studie scenografie aan La Cambre bracht de Française Justine Bougerol naar Brussel. Uit dat denken over ruimtes, de betekenis sen ervan en hun potentieel, heeft ze een wonderlijke praktijk ontwikkeld. Bij MAAC, waar ze in residentie is, toont ze met Quelques lueurs hoe de werkelijkheid zich met herinnering vermengt, en de buitenkant met de binnenkant, tot een poëtisch elders ontstaat dat je je ogen doet uitwrijven. (KS)

JUSTINE BOUGEROL: QUELQUES LUEURS > 5/11, MAAC, www.maac.be

STÉPHANIE ROLAND: BLUE MARBLE

PAOLO NUTINI

Tavern Michelle

Tashweesh

Closing Party

Brasserie Surréaliste, tegelijkertijd een taproom, bar, brasserie en restaurant, steekt de bezoeker de ogen uit. Nog hier en daar wat bijsturen en de zaak wordt geheid een hotspot.

We hadden al een tijdje vreemde bierblikjes gespot met daarop een oog in een rode handpalm tegen een blauwe achter grond. We wisten dat er sprake was van een Brasserie Surréaliste, maar meer ook niet. Voortaan wordt het moeilijk om die microbrouwerij te negeren, nu ze dankzij een crowdfunding kon intrekken in een monu mentaal pand aan de Nieuwe Graanmarkt.

Verantwoordelijk voor deze plek, naar het schijnt een voormalig bananenpakhuis, zijn twee broers: Édouard en Charles Grison. Het duo zag het groot: 1.500 vierkante meter verpakt in art-decocontouren. De hoge plafonds en het ruwe, gestripte interieur grijpen de bezoeker bij de keel. Het is ook onmogelijk om onbewogen te blijven bij de indrukwekkende, zeer jaren 1950 aandoen de bar van plaatstaal en hout, de lange tafels die het decor kracht bijzetten (één ervan is zes meter lang), de imposante kroonluchters in de inkomhal en de diverse soorten verlichting. Dat alles zorgt voor een bont effect, een sfeer die het midden houdt tussen een middeleeuws banket en een postmoder ne loft.

De kennismaking met deze plek begon met een aperitief als opwarmertje. Dat

slaagde erin te overtuigen. We onthouden vooral de kleine, te delen porties, die wat aan de dure kant waren, dat zeker, maar ook bijzonder verzorgd.

Hetzelfde geldt voor het ‘Cheese Trouple’-bord (€15) met oude gouda, gorgonzola en Tête de Moine. Pluspunt: de kazen komen met een lekkere mosterd, augurken, gepekelde uitjes, grijs brood en een frisse salade. De ‘Poulycroc Surréaliste’ (€11) bleek een knapperige gevogeltekroket, die wordt geserveerd met een mooi uitgebalanceerde harissasaus.

Nieuwe Graan markt 22, Brussel, www.brasserie surrealiste.com, do 18 > 1.00, vr & za 18 > 2.00

Het huisbier Amarillo (€4 voor 25 cl), een pale ale met citrustoetsen die we kozen uit een twintigtal tapbieren (er zijn er ook van gastbrouwerijen als het Franse Fauve, het Spaanse Basque land en het Engelse The Kernel), past perfect bij deze creatieve tapas.

Eén nadeel? De bediening is vriendelijk maar niet erg efficiënt, ondanks het vele personeel. Daaraan kan dus nog gewerkt worden. MICHEL VERLINDEN

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

BRASSERIE SURRÉALISTE

Eat & Drink. Brasserie Surréaliste

Fluisterbehang/

TICKETS,

Met Fluisterbehang/Visite guidée leidt het Brusselse theatercollectief Tristero bezoekers rond door hun nieuwe thuis, waar de muren spreken. Mail ‘Tristero’

5X2 TICKETS, BRONKS, 15/10, 8+

In de eerste samenwerking van Bronks en Ballet Dommage begeven twee routineuze figuren het onder de horror van een piepende schoen en een borrelende maag. Mail ‘Tavern’

5X2 TICKETS, BEURSSCHOUWBURG, 8/10

Het feministische festival Tashweesh (Arabisch voor ‘geroezemoes’) wordt afgesloten met een rumoerig feestje. Met DJ Haram, Soumaya Phéline en Ojoo Gyal. Mail ‘Tashweesh’

Smalltalk. Met schrijfster Annelies Verbeke op het terras van De Markten

‘Ik heb ongezonde uitputting gevoeld, nu zeg ik vaker “nee”’

Elke week serveren we hier een portie Smalltalk. Op het terras van De Markten vertelt Annelies

Verbeke over hoe de drukte van het voorbije jaar haar even te veel werd, en over de optimistische woede die haar collectief Fixdit deze week zal uitspreken in Passa Porta.

door Andy Furniere foto Saskia Vanderstichele

“Als ik een tijdje niet in Brussel ben geweest, groeit altijd de behoefte om terug te komen,” zegt Annelies Verbeke (46) op het terras van Café De Markten, vlak bij Passa Porta, waar de schrijfster achteraf op boekenstrooptocht wil. Ze kent het café op de Oude Graanmarkt goed, van toen ze als twintiger aan het RITCS scenarioschrijven studeerde.

Verbeke wordt als Gentse gezien, maar Brussel blijft haar “eerste stad”. “Toen ik geboren werd, woonden mijn ouders in Elsene. Ze zijn dan weggetrokken, maar rond mijn elfde was ik terug om mijn basisschool en middelbaar hier af te werken. Ik voel me hier thuis en mijn Brabantse accent is volgens vrienden goed bewaard gebleven.”

De schrijfster heeft een bewogen jaar achter de rug. Ze zucht bij de vraag naar haar veelbesproken Facebook-post van vorig jaar, waarin ze haar ontgoocheling ventileerde over het feit dat haar Treinen en kamers ondanks goede kritieken niet geselecteerd werd voor prijzen. “Ik denk dat ik na twintig jaar nu eindelijk maar eens moet luisteren naar de roep (of de instructie) op zoek te gaan naar een handdoek en een ring,” schreef ze. “Ik wilde gewoon mijn bezorgd heid uiten over het lot van verhalenbundels.”

Verbeke bleef de pen stevig vasthouden en stortte zich ook op literair onderzoek rond AI. Een schrijfbot – de ‘AInnelies Verbekebot’ – zag zo het levenslicht. “Het is een vol jaar geweest,” knikt ze, “en ik heb ongezonde uitputting gevoeld. Het is nog steeds druk, maar ik zeg vaker ‘nee’.” O, ironie: op dit moment werkt ze aan Burn-out: de musical

Eerder dit jaar kreeg ze loon naar werken in de vorm van de Ultima voor de Letteren en

de Jana Beranováprijs, twee oeuvreprijzen, wat haar blij maakt, want “het werk van vrouwelijke auteurs wordt minder snel als een samenhangend geheel gezien.” Dat is een van de aanklachten van het collectief Fixdit, waarmee Verbeke en tien andere schrijfsters ijveren voor gendergelijkheid in de letteren en dat met het manifest Optimis tische woede op 6 oktober Passa Porta aandoet. En dat is nodig: in de Vlaamse literaire canon zijn bijvoorbeeld maar vijf van

de vijftig klassiekers geschreven door een vrouw. “Terwijl ik het werk van een Marga Minco zo graag al op school had leren kennen,” zegt ze nog voor ze dat onrecht in de Passa Porta Bookshop gaat herstellen.

Longread?

Meer weten over Annelies Verbeke? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

vijf inzichten. Mauro Pawlowski

‘De big bang is sowieso fake news’

Voor Stoemp! put Mauro Pawlowski binnenkort uit zijn backcatalogksi. Voor ons improviseert de Evil Superstar voor het leven zijn kosmische inzichten van de dag bij elkaar. door Michaël Bellon

Stap op je fiets, rijd tien meter ver en keer terug Korte handelingen zonder nut vertellen niets bijzonders, en misschien maar goed ook. Naar de winkel fietsen en na tien meter merken dat je je tas bent vergeten: dat is de kern van het leven, dat niet altijd even makkelijk is om dragen. Je wordt geboren zonder dat je van iets weet en op het einde sterf je. In plaats van iets kapot te maken of de kosmos te vervloeken, kan je dan beter met een ongeplande, nutteloze handeling iets in gang zetten wat niet sensationeel maar wel leuk kan zijn.

Zet dagelijks een wekker om kortstondig te mijmeren over het spijtig onbereikbare. Zoals over geuren op andere planeten De Nederlandse schrijver Willem Frederik Hermans had het over het sadistische universum. Daar hoef ik geen tekeningetje bij te maken. Feit is dat wij – als ik even voor de mensheid mag spreken – deel uitmaken van een slechte grap. Daar wil ik niet te diep over nadenken, ik aanvaard gewoon de feiten.

De Bijbel werd achterstevoren gedicteerd door kinderen Aan dit inzicht moet ik nog schaven. Want in B-films is het de duivel die achterstevoren spreekt, en als het in B-films zo is, dan is het waar. Kinderen zijn dan weer formidabele wezens. Ouders moeten zaterdagochtend maar naar hun voetbal- of korfbalwedstrijd gaan kijken om te beseffen dat kinderen op het hoogtepunt van de menselijke levensloop zitten.

Eerst was er de Vrouw, daarna kwam de rest. ‘Moeder Gods’ bewijst dat zelfs God een mama had Meisjes zijn nog iets formidabeler dan jongens. Zolang de wetenschap niet verder staat, baart een man niet. Dus zonder vrouwen geen andere mensen. Dit inzicht kan te maken hebben met mijn wortels in Italië, waar moeder de baas is.

Soep is goed voedsel

Goed gemaakte soep is lekker, zeker als het buiten koud is. En een van mijn favoriete nummers is ‘Soup is good food’ van Dead Kennedys. Ik moet nu ook denken aan oersoep. De big bang is sowieso fake news, maar de theorie van de oersoep klinkt te goed om niet waar te zijn. Puur natuur.

De held achter Maurits Pauwels, Somnabula, dEUS en Gruppo di Pawlowski stoempt op 5/10 in Muntpunt Café, www.stoemplive.be

wo 05.10 Night of the Pawlowski Syndrome + Loverman MUNTPUNT CAFÉ

za 08.10

On Tour: ZLDR, 23CRW, Doorn Roosje DE STROATE, KORTRIJK (I.S.M. MUZIEKCENTRUM TRACK)

za 15.10 Arnout makes Stoemp!

Zouratié Koné + Trio Bolingo WINOK (I.S.M. MUZIK1030) zo 23.10 Matinée invites Milan W., Natasha Pirard, Štipei Johnson, Elisabeth Klinck, Motacilla LAVALLÉE do 27.10 Mayorga ARCHIPEL wo 02.11 Simon MONK do 03.11 Vieze Meisje MIMA di 08.11 LeBlanc, Alois & VLB, Eles RITCS CAFÉ wo 09.11 Lady Blaxx invites Youri Botterman, MAVEE, Lady Blaxx KFK HOPE do 10.11 Meltheads + The Christian Club BRUSSELS BEER PROJECT do 17.11 Jay MNG makes Stoemp! OG Gold, 35 Revolutionaries, Imis Kill, Peter Clinton BRASSERIE L’ERMITAGE di 22.11 Brussels Jazz Alert invites MONK vr 25.11 Maxime makes Stoemp! Borsh + Céline Angillis LA FOURMILIÈRE

stoemplive.be — gratis!

AUTOTECHNOLOGIE

Heb je zin om je talenten en kwaliteiten in de verf te zetten en je in te zetten voor het maatschappelijke belang? Kan jij jezelf helemaal herkennen in onderstaande vacatures? Solliciteer dan snel en wie weet kom jij binnenkort terecht in een innovatieve werkomgeving waar je je dagelijks kan inzetten voor de burgers, mét aandacht voor je werk-privébalans en ruimte voor jouw persoonlijke ontwikkeling.

Woonzorgcentrum Releghem Zemst Zoekt: halftijdse logistiek medewerkers (lfic 8) deeltijdse en/of voltijdse huIpkoks (D1-D3) deeltijdse en/of voltijdse verpleegkundigen (dag en nacht) (lfic 14/14b)

Gemeente Zemst Zoekt: een Expert Informatiebeheer (Ala-A2a)

Wat heeft GOCA Vlaanderen jou te bieden?

• je gaat deel uitmaken van een organisatie met veel ervaring én tegelijk een nieuwe dynamiek

• je stapt in een veelzijdige en uitdagende job met alle ruimte voor eigen initiatief en ontwikkeling

• met de kernopdracht van GOCA Vlaanderen vzw - en vanuit jouw eigen opdracht – sta je voelbaar midden in de haast dagelijkse actualiteit van maatschappelijk verantwoorde mobiliteit en verkeersveiligheid

• met interessante opleidingsmogelijkheden verruim jij je eigen expertise en je bouwt (verder) aan je eigen professionele netwerk

• een flexibele werkomgeving, waarden-gedreven, resultaatgericht met oog voor de persoonlijke ontwikkeling van elke medewerker in dit verhaal

• een gepersonaliseerd en motiverend verloningspakket met extra legale voordelen

Spreekt deze opportuniteit je aan? Stuur dan je uitgebreid cv met motivatiebrief naar birte@re-boot.be

GEMOTIVEERDE

VERWARMING EN SANITAIR

Functie

- Voorbereidende werken en leggen van leidingen voor verschillende soorten verwarmingsinstallaties en sanitaire installaties.

- Installeren en opstarten van verwarmingsinstallaties en sanitaire installaties.

- Onderhoud en herstellingen van centrale verwarming- en sanitaire installaties.

- Oude installaties demonteren en verwijderen.

- Voorbereidende werken en installatie van airconditioningsystemen.

- Voorbereidende werken en installatie van ventilatiesystemen.

- (Totale) badkamerrenovaties.

Profiel

- Je volgde een opleiding binnen het vakgebied (bouw, koeling, verwarming, sanitair, ...) of hebt al enige werkervaring. Aan een goede motivatie en gezonde zin om te werken hechten we het grootste belang.

- Je werkt nauwkeurig, klantgericht en hecht veel belang aan een goede service.

Ons aanbod

- Je krijgt een gevarieerde, voltijdse job van onbepaalde duur.

- Je kan rekenen op de nodige begeleiding en ruimte om bij te leren en zelfstandig te werken.

- Je krijgt kwalitatief materiaal ter beschikking.

- Onmiddellijke indiensttreding is mogelijk.

- Je krijgt een correcte verloning en extra voordelen.

Heb je interesse? Misschien ben jij de collega die we zoeken!

je cv en motivatie naar norkan@telenet.be of neem contact op via

rijbewijsexaminering in Vlaanderen. De organisatie telt 6 erkende leden-ondernemingen, goed voor

keuringscentra,

examencentra en ca.1600 arbeidskrachten op het terrein.

GOCA

zoekt voor zijn hoofdzetel in Sint Agatha Berchem :

COÖRDINATOR VORMINGSCENTRUM

VOOR HET TEAM RIJBEWIJS

Je kandidatuur wordt snel en discreet behandeld