YOUNG. Flowering the Future

Flowering the Future

‘STEEDS VAKER ZET IK EEN ROBOT IN’

WONEN TUSSEN BLOEMEN, VOGELS EN KUUBSKISTEN

Puur geluk DE

HELE DAG BUITEN!

Floweringthe future

WendyBurgemeesterVerkleij, Noordwijk

‘Wat ben ik trots op onze bollenjongens, bollenmeisjes en alle andere jonge ondernemende agrariërs in onze streek. Zij zorgen er niet alleen voor dat onze mooie Bollenstreek behouden blijft, ze geven de sector ook nieuw elan. Met volop aandacht voor innovatie, duurzaamheid en ondernemerschap. Fijn dat de nieuwe generatie zich voorstelt aan de streek via dit magazine YOUNG. Ik kijk uit naar een bloemrijke toekomst!’

ArieBurgemeester van Erk, Hillegom

‘Het is mooi om te zien dat de nieuwe generatie bollentelers het stokje overneemt en daarmee innovatief en duurzaam aan de slag gaat. Deze bollenjongens- en meisjes zijn de toekomst van onze Bollenstreek. Met nieuwe ideeën en nieuwe inzichten ondernemen zij in onze prachtige Bollenstreek.’

Burgemeester Lies Spruit, Lisse

‘Nieuwe energie en eigentijdse ideeën en oplossingen voor de bloemen- en bollensector, dat zie ik bij de bollenjongensen meiden, en dat is waar ze zich hard voor inzetten. De bollenteelt is een belangrijke economische en toeristische pijler in onze streek. Innovatie, duurzaamheid en vernieuwing gaan de sector helpen om toekomstbestendig te zijn. Ik wens jullie alle succes!’

CarlaBurgemeesterBreuer, Teylingen

‘Een nieuwe, enthousiaste generatie staat klaar om het stokje over te nemen in de bloemen- en bollensector. Deze generatie is ontzettend belangrijk voor de Bollenstreek. We behouden jongeren in de streek en deze jonge ondernemers zijn, met hun duurzame innovaties, de werkgevers van de toekomst. Hoe mooi is het dat jong en oud nog tientallen jaren kunnen leven en genieten van de mooie bloemenvelden in de streek?’

COVERMODEL

Op de cover prijkt Chantal Ruigrok (27) uit Noordwijkerhout. Chantal is niet zomaar een mooi covermodel. Als typisch bollenmeisje past ze echt bij dit magazine. Chantal: ‘Ik ben geboren en getogen in de bloemen: van het bloemen snijden vroeger bij mijn vader op het land tot het verkopen van bloemen op de markt. Tegenwoordig ben ik te vinden tussen de bloembollen én in de vaste planten. Vijf jaar geleden startte ik mijn eigen bedrijf: Ruigrok Hosta’s. In Hillegom kweek ik verschillende hosta’s in potten. Die verkoop ik in het voorjaar. Daarnaast werk ik als zzp’er bij Bloombol, waar je mooie bollenmengsels kunt bestellen. Bij Bloombol ben ik een soort duizendpoot: van fotografie, marketing, websitebeheer, productontwikkeling tot het samenstellen van de pakketten, ik doe het allemaal. Geen dag is hetzelfde, maar iedere dag is te gek. Veel plezier bij het lezen van YOUNG!’

Uit de grond

Het is lente! En voor je ligt een vers blad: YOUNG. Flowering the Future! YOUNG is een nieuw glossy magazine voor jong, maar zeker ook voor oud.

Wij, Allan, Daan en Tim, vonden het nodig om dit magazine te maken. Waarom? Om alle inwoners van de Duin- en Bollenstreek te laten kennismaken met de nieuwe jonge generatie die ervoor gaat zorgen dat de Bollenstreek de mooie, bloeiende Bollenstreek blijft die we kennen.

Ook wij drieën horen bij die nieuwe jonge generatie. We zijn momenteel druk bezig om het stokje over te nemen van onze vaders, moeders, ooms of tantes. En dagelijks kun je ons vinden tussen de bollen en bloemen. Buiten op de velden. Maar ook binnen op onze kantoren, achter onze computers of werkend in schuren.

En ja, wij zijn ook die jongens die op de trekker zitten en het verkeer ophouden. Inderdaad meestal net als je haast hebt. Maar wij zijn ook degenen die zorgen voor de explosie aan geur en kleur in de streek. Want we hebben hier in de Bollenstreek toch de mooiste lente van de wereld?!

In dit magazine maak je kennis met de nieuwe jonge ondernemers, medewerkers en agrarische bedrijven van de Bollenstreek. Welke gezichten horen er bij die agrarische bedrijven? Wie zijn de nieuwe en moderne boeren in onze streek? Wat zijn hun plannen? En hoe genieten zij zelf van de prachtige streek?

Het maken van dit magazine was voor ons een nieuw avontuur. We zijn blij met alle mooie verhalen die we verzamelden. In alle artikelen zien wij zo veel passie en energie van collega-ondernemers en -medewerkers. Dat maakt ons heel trots op onze agrarische wereld. Wij hopen dat het aanstekelijk werkt. Zodat u, als u komende lente uw rondje door de bloeiende streek maakt, diezelfde passie en energie gaat voelen.

Veel dank aan Kuno Zonneveld voor het idee en initiatief en aan alle sponsors en partners die dit blad mogelijk hebben gemaakt. Zonder hen had dit blad nooit ‘uit de grond’ kunnen komen.

Fijne lente!

Allan Visser

Daan van Steijn

Tim van Haaster

3. Quotes De burgemeesters

8. The Founders Daan, Allan & Tim

14. Innovatie Willy Wortels

18. Samenwerkingen Wie doet het met wie

20. Rabobank Duurzaam groeien

23. Dierenrijk Mark Hulsebosch

26. Verbindende focus AW Groep

28. Tulip Experience Schoonheid van de bollencultuur

31. Column Caroline van der Plas

32. The colour of Rent-a-bike Van Dam

34. Ons kent ons Agrifirm-GMN

36. Bollen, kratten en fusten Warmerdam Spoelbedrijf

38. In de tuin van de paus Van der Slot Transport

41. De top 5 van Roy Warmerdam

42. Familiebedrijf pur sang Oranje Blumen

44. Down-under Werkavontuur

46. Groene toekomst Sam en Pim Bouwmeester

48. Keukenhof Meer dan een showtuin

51. Column Kuno Zonneveld

52. Bollen & lifestyle Vruchtbare bollen

53. Vier de Lente Festival Sla de winter over

56. Jonge talenten van CNB

59. Kwekersgezinnen Generaties volgen elkaar op

64. Reizigers Carlo en Philip Ruigrok

67. De top 5 van Wim Hage

68. Trotse bollenbroers Jansen’s Overseas

70. Sierwaarde Lars Ruigrok

72. Metamorfose Bollenjongens in stijl

75. Bollen & lifestyle Vruchtbare bollen

76. Agrarische opleidingen De leerling

78. Waspeen Knakvers

81. Column Johan Overdevest

82. Kleur van de Bollenstreek Jonge veehouders

84. Een groen hart Robbert van der Zwart

86. Lady power Nobels Group

88. Passie en nuchterheid Hobaho

90. Uitzendkrachten NWH Jobs

92. Jong met lef Thijs Nulkes

94. Van maker tot drager Bright workwear

96. Female touch FAM Flower Farm

98. Goed leven Bollen, bier en ballen

100. Landwinkels Tour de boer

102. Eigen baas Daan Hachmang

104. Belangenbehartiger KAVB-Jong!

106. Goed doel hAYAcinten

108. Smart bulb Softwarebedrijf Troublefree

110. Derde generatie Bollenjongen Frank Heemskerk

112. Meeuwenoord Recycling Ontzorgt elk proces

Sinds vorig jaar is bollenjongen Daan van Steijn (27) de vijfde generatie eigenaar van Fields, Source of Flowers in Noordwijkerhout. Het is hard werken, maar voor zijn vriendin Isabel en zijn vrienden maakt én vindt hij altijd tijd.

‘Het ondernemerschap bleek me wel te liggen’

Daan van Steijn

Lonneke Gillissen FOTOGRAFIE Sandra Aartman

‘Mijn opa had een kleine bollenkwekerij, met veel verschillende producten. Door te focussen op een paar hoofdproducten, hebben mijn ouders het weten uit te bouwen tot wat het nu is. Als kind vond ik het al heerlijk om de ruimte te hebben hier en in de schuur rond te rijden met mijn traptrekkertje. Ik had een paar aanhangers en elke avond zorgde ik dat alles goed geparkeerd stond, zodat ik de volgende dag snel weer ‘aan het werk’ kon. Toen ik twaalf was begon ik met echte klusjes, bijvoorbeeld bonnen tellen voor klanten en lege kratjes aanvullen.

Toch heb ik eerst een andere jongensdroom – piloot worden – gevolgd en ben ik Aviation Studies gaan doen. Ik koos uiteindelijk voor de logistieke kant van de luchtvaart en studeerde daarvoor een halfjaar in de VS, waar ik ook het vak ondernemerschap volgde. Dat bleek me wel te liggen en ik keek daardoor met andere ogen naar het bedrijf van mijn ouders. Van zware klusjes zag ik ineens het belang in voor het product dat je oplevert. Ik heb wel mijn diploma behaald – als je ergens aan begint, moet je het ook afmaken – maar heb als afstudeerproject al onderzoek gedaan voor een koelhuis. Daarna ging ik 2,5 jaar in loondienst bij mijn ouders, ook om te kijken hoe dat iedereen zou bevallen. Vorig jaar heb ik mijn intrede gedaan in het bedrijf en aandelen overgenomen. Stapsgewijs komen die allemaal in mijn bezit. Daardoor is het bedrijf al vijf generaties in de familie, heel leuk. We groeien ook hard, inmiddels hebben we zo’n 50 hectare tulpen en 18 hectare fresia’s. Dat is hard werken. Vooral in de zomer maken we lange dagen, van half 7 ’s ochtends tot ’s avonds 8 of 9 uur. Van half januari tot begin maart is het wat rustiger. Sinds twee jaar woon ik niet meer bij mijn ouders op het bedrijf, maar heb ik

Daan van Steijn, Allan Visser en Tim van Haaster zijn nog maar in de twintig en staan nu al aan het roer van het familiebollenbedrijf. Ze zijn bekend van de tv-serie Bollenjongens, maar vooral zijn ze heel harde werkers. ‘We maken lange dagen.’

mijn eigen appartement. Zo kan ik werk en privé beter scheiden; als je op het bedrijf woont ben je er continu mee bezig. Uiteindelijk ga ik er wel weer wonen.

Het plan is dat mijn vriendin Isabel binnen een jaar bij me intrekt. Nu nog niet, ze is vorig jaar afgestudeerd en net met haar carrière begonnen: ze is stewardess en werkt momenteel bij Transavia. Het is heel leuk om van haar te horen hoe het in de luchtvaart in de praktijk werkt, dat heb ik ondanks mijn studie natuurlijk niet meegemaakt. Naast leuke dingen met Isabel, doe ik veel met m’n vriendengroep die ik nog ken van het voetbal. Ik zit alleen niet meer op voetbal, dat is niet te combineren met dit werk. Ik tennis en golf met een aantal van hen. We zijn met z’n twintigen en spreken regelmatig bij iemand thuis af of gaan de kroeg in. Deze vriendschap is heel belangrijk voor mij.’

Jonge bollengoden

‘Van zware klusjes zag ik ineens het belang in voor het product dat je oplevert’

Als neef van eigenaar Simon Pennings kwam Allan Visser (25) als kind al veel bij de Noordwijkerhoutse bloembollenkweker

WAM Pennings. Nu neemt hij het bedrijf over. Hij zet daarbij in op innovatie en duurzaamheid.

‘We hebben altijd plezier op de werkvloer’

Allan Visser

‘Ik was vroeger veel bij de familie en deed vanaf mijn elfde klusjes als tulpen nakoppen en bollen pellen. En nu groei ik per 1 maart in het bedrijf van mijn oom. Hij blijft wel betrokken, hij vindt het werk veel te mooi. Het is echt een familiebedrijf, mijn opa van 88 komt hier ook nog elke dag. Het houdt hem jong. Ik leer ook nog steeds dingen van hem. We hebben het samen altijd over de in- en verkoop, en we bespreken het assortiment tulpen, welke soorten we willen telen en welke niet. Hij vindt het hartstikke leuk dat ik dit ga doen en dat het bedrijf in de familie blijft. Het bedrijf ingroeien is enerzijds spannend, anderzijds gewoon ook heel leuk. Het voelt als een logische stap. Ik vind de afwisseling van het bollenvak heel leuk, elke twee maanden ben je wel iets anders aan het doen. Ook heb je heel veel ruimte en vrijheid om te ondernemen. Ik vind het superleuk dat het een familiebedrijf is. Met mijn opa en oom heb ik altijd plezier op de werkvloer. Ook vind ik het mooi de bollen die we in de herfst planten in de lente te zien bloeien. Je ziet dan echt het resultaat

van je werk. En dan heb je na het afleveren ook nog eens blije klanten!

Als ondernemer ben ik erg bezig met vernieuwing, dat vind ik fantastisch. Deze lente rijdt er bijvoorbeeld een ziekzoek-robot door de bollenvelden om zieke tulpen te selecteren. Dat is voor het eerst in de Bollenstreek. Ook heb ik heb allerlei bedrijfsprocessen gestroomlijnd. Heel veel ging nog met pen en papier, alles werd op kaarten geschreven, zoals het lokaliseren van kuubskisten. Dat gebeurt nu digitaal met barcodes. Iedereen vindt het een verbetering. Ook het feit dat we het keurmerk ‘On the way to PlanetProof’ mogen dragen, is voor mij heel belangrijk. Daarmee laten we zien dat we meer doen voor natuur, milieu en biodiversiteit. We zijn ook altijd bezig met biologische proeven, om te kijken hoe we zo min mogelijk gewasbescherming kunnen gebruiken. Eén proef is heel veelbelovend, dus dat is spannend. We maken de plant preventief sterker zodat deze minder vatbaar wordt voor ziektes en plagen.’

Naast mijn werk vind ik het leuk om te longboarden; als het lekker weer is ga ik meteen naar het strand en stap op dat ding. Alleen heb ik daar tegenwoordig maar weinig tijd voor. Alleen ’s avonds af en toe. En dat zal nog wel minder worden met de overname. Wel maak ik altijd tijd voor mijn vriendin Kim, zij is fiscalist bij EY, dus we zijn allebei lekker druk. Ook heb ik met vrienden een oude bollenschuit, genaamd ADje. Dat is een platschuit van tien meter lang, een tuindersvlet. In het weekend gaan we daar vaak mee varen en met Koningsdag gaan we ermee naar Amsterdam. Ik ben gewoon graag op het land en graag op het water.’

‘Ik vind het mooi de bollen die we in de herfst planten in de lente te zien bloeien’

Samen met neef Ron is Tim van Haaster (28) de vierde generatie Van Haaster aan het roer van familiebedrijf Kees van Haaster & Zn. B.V. in de Zilk. Hij woont samen met zijn vriendin Jessie, die waar nodig meehelpt in het bedrijf.

eigenaren goed samen met z’n allen’

Tim van Haaster

‘We werken als

‘Zo lang als ik me kan herinneren, kom ik hier al. Wat begon met kleine klusjes in de zomermaanden en op de zaterdagen, is het runnen van het bedrijf geworden. Tijdens mijn hbo-studie heb ik ook buiten de deur gekeken bij collega-kwekers. Ik vond het interessant om te zien hoe het er daar aan toe ging. Vooral qua bedrijfscultuur, want het kweken op zich verschilt niet zo veel. Na mijn studie heb ik een jaar gewerkt voor een Deens exportbedrijf. Maar zeker in de zomermaanden – dan is het bij ons heel druk – was ik ook thuis aan het werk.

Momenteel runnen wij het bedrijf met mijn vader en oom. Mogelijk stapt mijn broer na zijn hbo-studie ook in. We hebben de afspraak dat je met 63 jaar een stapje terug doet. Een van mijn ooms heeft dat al gedaan, mijn vader is over twee jaar de volgende. Omdat we met vrij veel eigenaren zijn, is dit voor ons de beste constructie. Doordat de oudere generatie plaatsmaakt en ons de verantwoording geeft, blijft het voor Ron en mij ook interessant. Om het allemaal vlot te laten verlopen – met vaders en zoons en ooms en neven – hebben we het overnameproces zakelijk benaderd en voorwaarden opgesteld waaronder we samenwerken; we willen geen scheve gezichten. Tot nu toe gaat dat goed.

Wat ook bijzonder is aan ons bedrijf, is de mengelmoes van culturen. Onze werknemers kwamen de afgelopen jaren uit alle hoeken en gaten van de wereld. Uit Engeland, Ierland, Egypte, Polen, Turkije, Roemenië, Hongarije. Over het algemeen gaat het goed met al die nationaliteiten en is het gezellig. Ook werkt er al twintig jaar een groep Afrikaanse mensen bij ons. Als bedrijf sponsoren we een scholingsproject in Guinee, in Afrika. Afgelopen jaar zijn mijn ouders naar Guinee afge -

reisd om het resultaat te zien en om te kijken hoe onze werknemers daar leven in de wintermaanden.

Mijn vriendin Jessie werkt ook mee in het bedrijf, net als Rons vriendin en mijn moeder. Ze heeft in principe haar baan in het ziekenhuis, maar maakt daar in de wintermaanden extra uren zodat ze in de piekperiodes en de avonden hier kan meewerken. Haar vader had vroeger ook een kwekerij en ze heeft jarenlang bij een kweker gewerkt. Ze weet hoe het werkt en als ik weer eens laat thuis ben, begrijpt ze dat. In de zomer werken we ook in de avonden, maar als het even kan rijden we daarna nog snel naar het strand. Naast werk is er gelukkig ook tijd om te voetballen en om leuke dingen te doen met vrienden. We gaan elk jaar skiën, op zonvakantie en naar festivals. Bij ons op de zaak vinden we het leuk om dingen te organiseren en faciliteren. Zo wordt er elk jaar een groot feest gegeven met oud en nieuw en staat de schuur regelmatig beschikbaar voor carnavalsverenigingen. Naast het werken proberen altijd nog even wat leuks te doen.’

‘Heel bijzonder hier, vind ik de mengelmoes van culturen. Onze werknemers komen uit alle hoeken en gaten van de wereld’

Willy Wortels DE

‘WE DOEN HET ALTIJD AL ZO, DUS WAAROM ZOU HET ANDERS MOETEN?’

IS DE MEEST GEHOORDE VRAAG DIE ZE BIJ HOGERVORST KRIJGEN. IN EEN WERELD VAN CONSERVATIEVE BOLLENONDERNEMERS ROEI JE ALS ONDERNEMER SOMS TEGEN DE STROOM IN. ZEKER WAAR HET GAAT OM SLIMME UITVINDINGEN, DIE ERVOOR ZORGEN DAT HET WERK BETER EN TEGELIJKERTIJD DUURZAMER KAN WORDEN UITGEVOERD.

Eigenlijk is Hogervorst een uitvindfabriek. Ondernemers komen langs met de technische problemen waar ze tegenaanlopen en de jonge generatie, opgegroeid met het invoeren en combineren van data, bedenkt inventieve oplossingen. De allereerste uitvindingen werden in de jaren 70 bedacht door oprichter Wout Hogervorst: de bunkervoorlader en een ondergrasplanter. Furore maakte het bedrijf met de hydraulische strodekmachines. ‘De experts zeiden dat het niet kon en nu maakt vrijwel iedere strodekker er gebruik van,’ vertelt Erik Hogervorst (53). Hij is mede-initiator van het opleidingscentrum Fedecom Academy. Hierdoor kan Hogervorst continu putten uit een stroom van jonge en werkgrage mensen, van wie de handen jeuken om lekker aan de slag te gaan. Zeker in een bedrijf als Hogervorst, waar duurzaamheid hoog in het vaandel staat.

Een van die jonge werknemers is Luke van der Steen (18). ‘Toen ik op de KTS in Voorhout zat, kwam ik hier twee weken stagelopen. Tijdens corona moest ik een vervolgopleiding zoeken en Erik nodigde me uit om hier te beginnen. De combinatie van werken en leren beviel me goed.’

TOEKOMST

Luke: ‘Als we het werk aan een spuit of trekker helemaal hebben afgerond en het is mooi gelukt, dan kan ik daar echt trots op zijn! Dit werk is voor mij de toekomst.’ Hij ziet een verandering in de werkzaamheden. ‘We houden ons steeds vaker bezig met spuitsystemen die minder impact op het milieu hebben. Zo bouwen we luchtzakken aan spuiten en bedenken andere systemen, waarbij de middelen niet meer in een grote watertank komen, maar op het laatst worden toegevoegd. Ook in de Kubota-tractoren en Yaleheftrucks krijgen we steeds meer te maken met gps-elektronica en nu ook elektrische aandrijvingen. Het werk verandert: van alleen sleutelen naar meer programmeren.’

Dat juist de jongste generatie meewerkt en meedenkt aan nieuwe en duurzame producten, is heel belangrijk, geeft Erik aan. ‘We doen

LUKE VAN DER STEEN

vrij specifiek werk en daarom is het positief als je mensen van jongs af aan in het bedrijf kunt krijgen en ze meeneemt in onze manier van werken. Wanneer je van de basis af begint, krijg je goede en trouwe monteurs.’

De 28-jarige Pim Duivenvoorde heeft ook al veel nieuwe producten helpen uitvinden. ‘Dat is de sport en daar haal ik mijn voldoening uit. We bouwen spuiten op en ontwikkelen nieuwe spuitmachines. We maken iets wat nog niet bestaat. Als tiener keek ik mijn ogen uit naar wat die mannen van Hogervorst allemaal verzonnen. En nu doe ik het zelf!’

SLIMMIGHEIDJES

Jong talent onderscheidt zich onmiskenbaar. Erik: ‘Bij Pim zag ik het direct toen hij hier op 16-jarige leeftijd op de zaterdagen kwam werken. Als een ander dacht: de dag zit erop, en naar huis ging, bleef Pim om ergens aan te sleutelen of om iets uit elkaar te halen. Door zijn interesse in de techniek en het ontwikkelen van nieuwe dingen, bedenkt hij allerlei slimmigheidjes.’ Pim beaamt: ‘Inderdaad voel ik me af en toe een Willy Wortel. Soms lukt wat je bedacht hebt toch niet, maar heel vaak wel. Dat is het gave aan mijn werk.’

Erik: ‘Dat we een uitvindfabriek zijn, zit wel in het hart van ons bedrijf. Maar we patenteren niets. De enigen

die echt rijk worden van patenten, zijn de advocaten. Onze missie is: Creating solutions. We werken samen met de klant om de beste oplossing te leveren. Met dank aan onze Willy Wortels, die continu bezig zijn om bestaande producten duurzaam te verbeteren en nieuwe producten te bedenken. Vaak zijn ze huiverig om iets te veranderen wat al jarenlang gedaan wordt. Dat is logisch, want een agrariër heeft maar veertig seizoenen de kans om geld te verdienen. Maar de nieuwe generatie werkt steeds meer met data, op de trekker en in de opslag. Je kunt met een drone of satelliet je gewassen scannen. Dan kunnen we de klant tegelijkertijd leren om op een bepaalde plek meer variatie te geven in plantdichtheid. Het is een win-winsituatie.’

Hogervorst Schippersvaartweg 56 2211 TL Noordwijkerhout 0252 – 434 222 info@hogervorst.nl www.hogervorst.nl

HOGERVORST

‘Als tiener keek ik mijn ogen uit naar wat die mannen van Hogervorst allemaal verzonnen. En nu doe ik het zelf!’

BIOLOGISCH SPUITEN

Inwoners van de Bollenstreek vragen zich nog weleens af wat er in de spuitmachines zit, die regelmatig voortgedreven door trekkers over het land rijden. En waarom spuiten veel agrariërs ’s avonds? Doen ze misschien iets wat het daglicht niet kan verdragen?

Het is tijd voor een openhartig interview met Daan van Steijn van Source of Flowers en Erik Hogervorst van Hogervorst. De laatste licht toe meteen hoe de agrarische sector de afgelopen jaren steeds duurzamer en milieubewuster is gaan optreden. ‘Sinds de jaren 90 hebben we de drift – dat is wanneer een middel niet precies op de betreffende plant terechtkomt – met 90 procent gereduceerd. De agrarische sector gebruikt nu al voor meer dan 25 procent biologische middelen en binnen enkele jaren zal dat 50 procent zijn.’

Daan heeft zelfs een spuitmachine waarbij de drift met 97,5 procent wordt verminderd. Daan: ‘We maken hierbij gebruik van precisietechniek. Deze ontwikkeling gaat steeds sneller; we kunnen met spotsprayen veel gerichter op onze producten spuiten; daar waar we het écht nodig hebben. De basis van ons werk is het vitaal maken van het gewas. Je kunt het vergelijken met het verschil tussen een paracetamol (chemisch, red.) en een vitaminepil (biologisch, red.). De vitaminepil neem je in om je weerstand te verbeteren en een paracetamol slik je om sneller beter te worden. Zo doen wij het ook met onze gewassen. We gebruiken chemische middelen alleen als het echt niet anders kan, omdat we zien dat het fout gaat.’

Het gebruik van minder chemische middelen is natuurlijk noodzakelijk voor het milieu, maar ook de kwekers zelf varen er wel bij. ‘Iedere bespuiting kost geld, dus voor ons is het ook financieel beter om dat zo minimaal mogelijk te kunnen doen.’ Daan wijst naar een spuitmachine die langsrijdt. ‘Vaak zit hier al biologische gewasbescherming in.’ Maar waarom worden de machines dan vooral ’s avonds gebruikt?

‘Omdat dan de zon weg is. De middelen worden door het zonlicht veel sneller afgebroken en zijn dan dus minder effectief.’

‘Iedere bespuiting kost geld, dus voor ons is het ook financieel beter om dat zo minimaal mogelijk te kunnen doen’

WIE

DOET HET MET WIE?

DE AGRARISCHE SAMENLEVING IN DE DUIN- EN BOLLENSTREEK IS TOT STAND GEKOMEN DANKZIJ EEN

DELICATE SAMENWERKING TUSSEN

BOLLENBOEREN, PLANTENKWEKERS EN AGRARIËRS. AL HONDERDEN

JAREN LANG GEBRUIKEN ZE

DEZELFDE GROND, DIE TOCH

NIET UITGEPUT RAAKT. HOE ZE DAT DOEN? HET MAGISCHE WOORD: VRUCHTWISSELING.

Om ervoor te zorgen dat de grond niet uitgeput raakt, wordt om de paar jaar van teelt gewisseld. Hierdoor maken aaltjes en schimmels geen kans om tot volledige groei te komen. En dat gebeurt in de Bollenstreek ook nog eens op geheel natuurlijke wijze. Kuno Zonneveld en Allan Visser weten als bollenmensen alles over deze vruchtwisseling. Kuno: ‘Hier in de Bollenstreek zijn ruim 500 bedrijven actief in de agrarische en bloembollensector. Ze maken gebruik van elkaars land waar het gaat om het telen van bijvoorbeeld hyacinten, tulpen, narcissen, waspenen, dahlia’s, zonnebloemen, gladiolen en lelies.’

Met vruchtwisseling zorgt de agrarische sector er steeds voor dat er andere gewassen op de grond staan. Allan: ‘We willen allemaal minder middelen gebruiken en dat betekent dat we nog meer moeten vruchtwisselen. Door minder intensief te telen, hebben we dus eerder meer land nodig dan minder.’

ALLE MOGELIJKE SAMENWERKINGEN

Allan toont een kaart met een twintigtal bedrijven die er met vruchtwisseling voor zorgen dat alle agrarische producten op een gezonde en duurzame manier kunnen groeien. Aanhane verhuurt zijn grond aan P. Pennings voor het kweken van narcissen. P. Pennings verhuurt zijn grond voor hyacintenteelt aan Van Schie, die zijn land weer aan WAM Pennings verhuurt. En Aanhane huurt jaarlijks grond van WAM Pennings. Deze wisselteeltwerking vindt ook plaats tussen Hubert Weijers, Fields by Dutch Tulips en Hogervorst EJ.

En dat is nog niet alles. Allan: ‘Deze twintig bedrijven zijn slechts een fractie van alles wat er in de Bollenstreek gebeurt. We werken op allerlei manieren met elkaar samen. Als ik een machine koop, neemt een collega-kweker mijn tweedehandsmachine van me over. Ook lenen we werknemers aan elkaar uit tijdens hoog- en laagseizoenen.’

Rabobank helpt duurzaam groeien

DE NEDERLANDSE FOOD- EN AGRISECTOR IS EEN UITERST DYNAMISCHE EN UITDAGENDE SECTOR EN AL GENERATIES LANG

VOLOP IN BEWEGING. SOMS WORDT DE BOLLENSECTOR EN VASTE PLANTENTEELT

NOG WELEENS GEZIEN ALS TRADITIONEEL, MAAR TELERS IN DE BOLLENSTREEK

LATEN HET TEGENOVERGESTELDE

ZIEN. ONDERNEMERS OPEREREN HIER

MONDIAAL, INNOVEREN, VERDUURZAMEN

EN DE NIEUWE GENERATIE WORDT

KLAARGESTOOMD OM HET BEDRIJF OVER TE NEMEN. RABOBANK ONDERSTREEPT HET ECONOMISCHE BELANG VAN DE SECTOR ÉN DE NOODZAAK VAN DUURZAME INNOVATIE.

Rabobank Food & Agri experts Piet Dijkzeul en Lambert van Horen zijn op bezoek bij Sam en Pim Bouwmeester van Bouwmeester Vaste Planten in Noordwijkerhout. Ze gaan in gesprek over (jong) ondernemerschap, de kansen en uitdagingen van vandaag en wat het werk zo mooi maakt.

De inkt van het financieringscontract voor de aankoop van zeven hectare grond, waarmee Piet de jonge ondernemers heeft geholpen, is nog maar net droog. Met deze financiering investeert de familie in de verdere, duurzame groei van hun bedrijf. Sam (31) en Pim (27) leiden het uit 1965 stammende familiebedrijf samen met hun vader Cor (67). Piet Dijkzeul, Food & Agri accountmanager bij Rabobank, komt al sinds lange tijd bij de familie Bouwmeester. Hij heeft van dichtbij meegemaakt hoe Sam en Pim, die in 2015 officieel tot de zaak toetraden, hun eigen stempel op het bedrijf zijn gaan drukken.

VOLG DE MARKT

RVakmanschap, innovatie én ondernemerschap gaan hand in hand

moet je als ondernemer scherp blijven, benadrukt hij. ‘Kwaliteit en duurzaamheid worden naast de prijs steeds belangrijker. Zorg dat je de markt volgt, weet wat je afnemers willen en wees flexibel.’

Dat is precies de reden dat de broers Bouwmeester de afgelopen jaren de Global G.A.P. en MPS-ABC certificering voor hun bedrijf hebben behaald, officiële erkenningen voor duurzame teelt en productie. ‘De bank kijkt ook steeds meer naar het aspect duurzaamheid in de bedrijfsvoering,’ zegt Piet Dijkzeul. ‘Je ziet dat grote afnemers steeds vaker vragen om gecertificeerde planten, anders krijgen ze het niet geleverd aan de grote retailers die hun reputatie op het gebied van duurzaamheid willen hooghouden.’ En ook voor de export is het cruciaal, vult Lambert van Horen aan. ‘Engeland stelt deze certificeringen nu al verplicht en andere landen gaan zeker volgen.’

en duurzaamheid worden naast de prijs belangrijker’steeds

VERDUURZAMING

Het verkrijgen van de certificeringen viel eigenlijk nog best mee, vertelt Sam, want het bedrijf voldeed al aan de meeste eisen. ‘Zodra we in de zaak kwamen, zijn we gestart met verduurzaming.’ Dat begon klein, met het verzamelen van plantaardig afval

Met drie grote bedrijfshallen en ruim twintig hectare grond is Bouwmeester Vaste Planten een imposant bedrijf. De focus ligt op irissen, maar in totaal worden hier bijna 3.000 soorten en variëteiten aan bloeiende planten opgekweekt voor afnemers in binnen- en vooral buitenland. Deze groene markt heeft, zoals Lambert van Horen het noemt, ‘het sentiment mee’. Lambert is Specialist sierteelt bij RaboResearch, waar hij marktontwikkelingen in beeld brengt. Tegelijkertijd

‘Kwaliteit

op het bedrijf om daar eigen compost van te maken, wat flink scheelt in het gebruik van kunstmest. In 2018 volgde een reuzenstap: de daken van de bedrijfshallen werden vol gelegd met zonnepanelen. Vijfhonderd stuks in totaal. Inmiddels zijn alle bedrijfsgebouwen voorzien van ledverlichting en zorgen warmtepompen voor de verwarming, zodat het gas kon worden afgesloten. Verder hebben ze hun restafvalstroom enorm verkleind door al het papier en plastic apart in te zamelen en rechtstreeks naar een recyclebedrijf te brengen.

MEEGROEIEN

MET HET BEDRIJF

‘Ik schat dat jullie omzet de laatste jaren is verdriedubbeld,’ aldus Piet. ‘Dat betekent nogal wat voor de organisatie. Wat ik mooi vind om te zien, is dat jullie vader echt alles weet over de teelt en het assortiment, een echte vakman. En dat jullie aandacht zich verplaatst naar andere aspecten die horen bij een moderne bedrijfsvoering.’ Lambert vult aan:

‘Het is heel verleidelijk de teelt het belangrijkst te maken, maar administratieve en logistieke processen, personeelsbeleid, mechanisatie en investeringsbeleid zijn net zo belangrijk.’

Hun vader geeft de broers alle ruimte voor vernieuwing, benadrukken ze. Zo hebben ze een barcodesysteem voor orders ontwikkeld en ingevoerd. ‘Omdat we zo veel verschillende soorten hebben, waren onze mensen soms dagen bezig kisten handmatig te tellen voordat de vrachtwagen weg kon. Nu scant iemand alle kisten en zie je in het computersysteem precies wat er is ingeladen en wat er nog ontbreekt. Dat scheelt gigantisch in het aantal werkuren.’

Verder hebben ze het managementinformatiesysteem geupgraded. Op aanraden van Piet stellen ze nu elke maand een liquiditeitsbegroting op. ‘Juist voor snelgroeiende bedrijven is het cruciaal om goed zicht te houden op de inkomsten en uitgaven,’ zegt de Rabobank-expert. ‘Zonder het advies van Piet hadden we dit nooit gedaan,’ geeft Sam toe, ‘zo’n begroting is in het begin niet het leukste om te maken, maar het geeft wel steeds meer inzicht.’

INNOVATIES

Zoals ook bij Bouwmeester zichtbaar is, doet informatietechnologie z’n intrede in de sierteelt. Dit leidt tot steeds meer gespecialiseerde functies en ICT-banen in de sector, voorziet Lambert. ‘De innovaties in deze sector zitten in een stroomversnelling. Denk bijvoorbeeld aan het inzetten van drones om de gewassen in de gaten te houden, aan ziekzoek-, oogst- en wiedrobots. Dit stelt ook nieuwe eisen aan het personeel. Alle data die via de robots binnenkomen, moeten worden geanalyseerd en geïnterpreteerd.’

Duidelijk is dat van de ondernemer van nu een veel breder palet aan competenties wordt vereist dan vroeger en dat die ontwikkeling zal doorzetten. Lambert: ‘Sam en Pim doen het al heel goed door niet meer alles zelf te doen, maar er mensen bij te zoeken met specifieke kwaliteiten. Het werk wordt ingewikkelder, maar misschien ook juist daardoor wel leuker.’

Sam en Pim zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Ze hebben het mooiste werk dat er is, vinden ze. ‘Het is zo divers: de teelt, een stuk verkoop, met mensen omgaan. En vooral: heel veel vrijheid in het bedenken van nieuwe dingen.’ En ze zitten alweer volop in de voorbereiding voor een volgend project: een nieuwe bedrijfshal erbij. Waarbij ze er zoals altijd op kunnen rekenen dat Rabobank met hen meedenkt.

www.rabobank.nl/groei

‘De innovaties in deze sector zitten in een stroomversnelling’

Hij is pas 29, maar is nu al mede-eigenaar van de bloeiende familiefirma J.G.J. Hulsebosch & Zn. in De Zilk.

Mark Hulsebosch is geboren en getogen in het bedrijf aan de Beeklaan. In zijn bedrijf komen flora en fauna bij elkaar.

DIEREN RIJK

Mark Hulsebosch is de derde generatie die aan het roer staat. Hij geniet van zijn werk en van het buitenzijn in de natuur. Mark: ‘Het begon toen mijn opa hier halverwege de vorige eeuw een paar hectares liet omspitten om ze geschikt te maken voor de bollenteelt.’ Grootvaders bedrijf is flink doorgegroeid. Momenteel heeft Mark veertig hectare te onderhouden in De Zilk, en twaalf elders. ‘We doen leuk mee,’ lacht hij bescheiden, en vertelt dat er in de zomer zomaar veertig uitzendkrachten en scholieren op zijn bedrijf kunnen rondlopen.

SEIZOENEN

‘Bollenkweker zijn is een prachtig vak,’ vertelt Mark. ‘Al heb ik eerst mijn weg moeten zoeken. Na mijn studie werktuigbouwkunde werkte en woonde ik een aantal periodes in Canada en heb ik agrarische bedrijven bezocht in China: die ervaringen heb ik meegenomen naar huis. Ik houd van de uiteenlopende aspecten aan het vak: het technische, het economische, het onderhouden van je grond, het vele buitenzijn, alles.’

De bloembollenkwekerij in De Zilk, waar tulpen en hyacinten worden geteeld, heeft veel natuur rondom.

‘Het is heerlijk om de afwisselende seizoenen mee te maken. Bovendien vind ik het erg mooi om te zien hoe de vele voorbijgangers en toeristen genieten van alle kleuren als onze bollenvelden in bloei staan.’

STIKSTOFVRETERS

Marks liefde voor de natuur vertaalt zich ook in het zo duurzaam mogelijk willen verbouwen van de gewassen. ‘Om de gronden zo min mogelijk uit te putten, kunnen we hetzelfde gewas grofweg maar eens in de vijf jaar op hetzelfde stuk land plaatsen. Vandaar dat we ook telen op andere plekken in Nederland, om zo uit te komen met de vruchtwisseling. Dat vermindert de druk op de akkers hier. Ik ben trouwens blij dat bollen stikstofvreters zijn. Dat is mooi – zeker in deze tijd.’

Botst het bollenbedrijf niet met de dierenwereld? Mark is stellig: ‘Zeker niet, het voegt toe. De laatste jaren ben ik de natuur om me heen steeds meer gaan waarderen en vallen bijzondere dieren me meer op. Agrariërs zijn juist de hoeders van de natuur. Als het tegen de winter loopt en we de ingeplante percelen afdekken met een dikke laag tarwestro om het wegstuiven van het zand en vorstschade te voorkomen, zie je dat veel vogels daarvan profiteren door er een warm plekje voor zichzelf te maken.’

GELE KWIKSTAARTEN

Op de beschutte akkers tussen de bossen vind je een rijkdom aan dieren, vertelt Mark. ‘Er zitten hier allerlei roofvogels, maar ook patrijzen, gele kwikstaarten en veldleeuweriken. Vele daarvan nestelen tussen de bollen. Daar hebben ze alle tijd om hun eieren uit te broeden. Bij het koppen van de bloemen begin mei raken we de nesten niet, en als we aan het begin van de zomer de bollen rooien, zijn de vogels allang vertrokken.’

Mark heeft gemerkt dat bijzondere flora en fauna je pas gaan opvallen als je je erin verdiept. Door de intensieve cursus Jacht & Faunabeheer te volgen en het daarbij behorende jachtexamen af te leggen, heeft hij veel bewondering voor de natuur gekregen. ‘Het is ongelofelijk wat je allemaal moet weten voordat je een jachtakte kunt aanvragen. Mijn ogen en oren zijn echt geopend. Op deze manier weet je zeker dat enkel mensen met kennis en liefde voor de natuur op pad gaan om het natuurlijke evenwicht in deze streek te behouden.’

In 2009 en 2010 ploegde een te grote populatie damherten velden om en richtte zo bij kwekers voor honderdduizenden euro’s schade aan. Ook vormden de herten een gevaar voor het doorgaande verkeer. ‘Gelukkig zijn er nu hekken geplaatst en wordt er goed overlegd als de populatie moet worden uitgedund.’

MOOISTE BEROEP

Waar Mark vroeger zonder na te denken met de tractor van a naar b reed, staat hij nu regelmatig even stil voor een haas, eend, torenvalk of buizerd. ‘Daar moet je echt even naar kijken, naar een buizerd. Bijzonder hoe hij zich naar beneden stort om zijn prooi te vangen. Dat is wel een paar minuten vertraging waard!’

Hij doet er, net als zijn collega’s, alles aan om de vogels zich thuis te laten voelen op zijn erf. ‘We doen de dingen weer die onze opa’s ook deden: we plaatsen extra beukenhagen voor leeuweriken en kwikstaarten, of laten bedden staan als er een patrijzennest in zit.’ De bollenkweker is zo bevlogen dat hij ook de scholieren die zomers bij hem werken op allerlei dieren wijst. ‘En zelf zet ik fraaie dingen ook op social media. Ik heb echt het mooiste beroep van de wereld!’

TEKST Willemien Timmers FOTOGRAFIE Barteld de Jong & Sandra Aartman

‘Agrariërs zijn de hoeders van de natuur’

HART IN ÉN VOOR DE STREEK

AW groep

HART IN ÉN VOOR DE BOLLENSTREEK. WIE BIJ HET

NIEUWE HOOFDKANTOOR

VAN AW GROEP RONDOM DE WATERTOREN IN HILLEGOM BINNENSTAPT, VOELT HUN

BETROKKENHEID BIJ DEZE

OMGEVING. HET TYPEERT DE ZORGZAME EN VERBINDENDE

FOCUS VAN AD WIJNHOUT, DE ZOON VAN EEN BOLLENBOER DIE

HET BEDRIJF OOIT OP 16-JARIGE LEEFTIJD BEGON. ‘AANDACHT

VOOR ELKAAR EN DE OMGEVING IS HEEL BELANGRIJK ALS

VOEDENDE BODEM OM TE GROEIEN.’

TEKST

Sandra Zuiderduin

FOTOGRAFIE Corine Zijerveld

Aandacht. Ambitie. Anders. Met die drie kernwaarden, zelfs te lezen op het koffiebekertje, kan het niet duidelijker zijn waar AW Groep voor staat. Ook het nieuwe hoofdkantoor Achter De Watertoren in Hillegom illustreert de visie van deze totaaloplosser voor de buitenruimte, die inmiddels ruim 300 werknemers telt. ‘We zitten als AW Groep om de watertoren en niet erin,’ legt Daan Wijnhout uit. ‘We willen de watertoren aan jonge start-ups geven. Waarbij we een deel van de opbrengst van de verhuur aan een goed doel besteden. Zo is er aandacht voor elkaar én de omgeving.’

INSPIRATIE EN KENNISUITWISSELING

Maar met overal doorkijkjes, verbindingen en veel glas rondom, lijken beide plekken bijna in elkaar over te gaan. Waar in de buitenste schil van het kantoor alle projecten gerealiseerd worden – van tekenen en ontwerpen tot en met de uitvoering – kunnen starters in de herontwikkelde watertoren kantoor-, presentatie- en vergaderruimtes huren. De wederzijdse inspiratie en kennisuitwisseling is voelbaar. ‘Zo biedt AW Groep de voedende bodem om te groeien,’ vult Cheyenne Kunkels aan.

Maar dat geldt ook voor de mooie projecten die de totaaloplosser namens gemeenten, projectontwikkelaars en bedrijven voor de buitenruimte bedenkt. ‘Van sloop en hergebruik van grondstoffen tot aan onderhoud van openbare ruimte en infrastructuur. En van gebiedsontwikkeling tot aan aanleg van parken, schoolpleinen en natuurprojecten. We vinden het belangrijk om structureel iets terug te geven aan de streek. Dat sociale aspect zit in ons DNA.’

En je hoeft maar in de streek rond te kijken om daar de prachtige voorbeelden van te zien. De gehele buitenruimte en parkeerplaats van bloemenpark Keukenhof, de uitkijktoren op Tespelduyn, ’t Hofpark en Van Nispenpark in Hillegom, wasplaatsen voor agrarische ondernemers en natuurprojecten in Hollandse Duinen. Maar ook strandreservaat Noordvoort tussen Langevelderslag en Zandvoort om vogels en zeehonden een rustig stukje strand te geven, verraadt net even dat stapje meer.

ALLES IN HET TEKEN VAN MENSEN

Duurzaamheid, social return on investment en MVO. ‘Alles staat in het teken van mensen,’ vertelt Cheyenne. ‘We merken dat jongeren daarin ook heel belangrijk zijn. Vanuit die opvatting is vorig jaar FutureAW ontstaan: een initiatief waarin we ongeveer 65 jongeren op een leuke manier samenbrengen. De directie ging tijdens een speeddate bijvoorbeeld in gesprek met jongeren om te luisteren naar hun visie. Heel inspirerend was dat.’

Het is de rode daad die de hele groep verbindt. ‘We doen het echt samen hier. We werken samen, leren van elkaar, verbinden met elkaar en hebben het vooral heel leuk met elkaar. Van BOL- en BBL-stages tot onderzoek, traineeships en doorgroeitrajecten, iedereen is welkom bij ons en krijgt alle kansen en mogelijkheden. We gaan hier heel erg uit van waar jij als collega gelukkig van wordt. Als collega’s zeggen dat ze in je geloven, doet dat iets met je.’

‘Als zeggencollega’s dat ze in je geloven, doet dat iets met je’

TULIP EXPERIENCE AMSTERDAM

HET WAS KWEKER SIMON PENNINGS EEN DOORN IN HET OOG. NATUURLIJK, HIJ WAS BIJZONDER BLIJ MET DE BELANGSTELLING VAN DE TOERISTEN VOOR DE BOLLENVELDEN, MAAR MINDER MET HET NEVENEFFECT. DE SELFIECULTUUR MAAKTE DAT HET BEZOEK OVERAL FOTO’S VAN WILDE MAKEN, VOORAL TÚSSEN DE BLOEIENDE BLOEMEN.

Media-aandacht zorgde ervoor dat het probleem pas een paar jaar geleden bij het publiek bekend werd, maar de kwekers in de streek zagen het al lang met lede ogen aan. ‘Tegenwoordig wil iedereen overal selfies van maken en dat is in vergelijking met een paar jaar geleden alleen maar meer geworden,’ zegt dochter Sylvia Pennings (31), die namens de familie de leiding over de Tulip Experience voert. ‘Alles moet nu worden vastgelegd voor thuis. Mensen lopen met hun telefoon dwars door de velden en realiseren zich nauwelijks dat ze bezig zijn iemands brood te vertrappen. Als kwekers hen vriendelijk verzoeken om uit de velden te komen, zeggen ze dat ze dachten dat het een nationaal park is, dat het bij Keukenhof hoort of speciaal aangelegd is om hen te verwelkomen.’

Simon Pennings loste het toeristenprobleem inventief op. Hij reserveerde een hectare grond en plantte er 700 soorten tulpen op, een miljoen in totaal. ‘Welkom toeristen bij de Tulip Experience, maak zo veel selfies als je wilt en pluk gratis een bosje voor thuis. Maar geniet dan alleen van een afstandje van de prachtige velden in de regio.’

START MET HINDERNISSEN

‘In 2019 kregen we de vergunning voor de Tulip Experience,’ vertelt Sylvia. ‘Een jaar later konden we open, maar toen werden we overvallen door corona. In 2021 konden we alleen open met onze showtuin buiten en pas vorig jaar draaiden we voor het eerst volledig.’

De Tulip Experience trok meteen vele tienduizenden bezoekers, voor een groot deel Duitsers, maar ook heel veel Nederlanders en expats die in een paar uur de schoonheid van de bollencultuur wilden ervaren. Om dat beeld compleet te maken zijn er naast de showtuin tweeduizend vierkante meter expositieruimte en verschillende horecafaciliteiten.

ENORME KICK

De belangrijkste doelstelling van de Tulip Experience is het verhaal van de tulp vertellen. Sylvia: ‘In het museum nemen we bezoekers mee op de reis die de tulp over de

wereld heeft afgelegd. Vanaf de ontdekking in Kazachstan rond het jaar 1000 tot aan de huidige status als icoon van Nederland. Bezoekers komen bij ons alles te weten over de tulp en leren op interactieve wijze over de cyclus van het bollenkweken aan de hand van de allernieuwste machines en objecten van vóór 1950. Het geeft een enorme kick om mensen deze dingen te leren en hun verbazing te zien. Er is zo veel over de tulp te vertellen, het is zo’n bijzondere bloem.’ Het verhaal wordt verteld vanuit het oogpunt van de bollenkweker.

‘Vooral het complete plaatje wordt gewaardeerd en we zijn nog lang niet klaar. Naast het museum en de showtuin hebben we een bioscoop, een coffee corner met Nederlandse lekkernijen, meerdere kunstexposities en een streekmarkt. Daarnaast proberen we zo goed mogelijk naar onze bezoekers te luisteren en onze expositie ieder jaar iets uit te breiden. We voegen steeds nieuwe objecten toe aan onze showtuin,’ aldus Sylvia, die zes maanden per jaar fulltime met de Experience bezig is en de rest van het jaar als event manager werkt. De hele familie zet zich overigens met haar in voor de Experience, tot aan het jongste zusje in Engeland aan toe. Waarmee optimaal gebruik wordt gemaakt van de kennis en kunde van alle generaties Pennings.

‘Mensen lopen met hun telefoon dwars door de velden en realiseren zich nauwelijks dat ze bezig zijn iemands brood te vertrappen’

Caroline van der Plas

Jong

Als je de politieke en landelijke discussies over de agrarische sector volgt, dan ben je bijna geneigd te denken dat jonge boeren, tuinders of telers er tabak van hebben en de bedrijven van hun ouders niet meer willen overnemen. Het is een logische gedachte, omdat de toekomst van en het perspectief voor boeren, tuinders en telers nog niet zeker is gesteld.

Natuurlijk is er een toekomst en natuurlijk is er perspectief. De land- en tuinbouw zal nooit helemaal verdwijnen. Maar het is wel zaak dat de overheid nu snel komt met een meerjarenvisie op die toekomst en op dat perspectief. Met name de jonge generatie moet weten waar ze in de toekomst op kan rekenen. Ondanks de onzekerheid en de felle discussies over de Nederlandse land- en tuinbouw, zie je een grote groep jonge boeren, tuinders en telers die staan te trappelen om de toekomst in te gaan. Ook jullie, de nieuwe generatie telers in de Duin- en Bollenstreek. En dat geeft ook mij weer hoop. Ik vind het prachtig om te zien hoe een nieuwe generatie klaarstaat om het stokje van de oudere generatie over te nemen. Ik vind het prachtig om te horen hoe jullie als nieuwe generatie zo veel kennis hebben over jullie passie: bloemen en bollen telen. Hoe jullie nadenken over een nog duurzamere manier van ondernemen, met oog voor mens, dier en omgeving. Prachtig hoe jullie openstaan voor nieuwe manieren van agrarisch ondernemen.

Dat wordt in de discussie over de land- en tuinbouw weleens vergeten. En ik kan me voorstellen dat de jonge generatie ook weleens moe wordt van alle negativiteit. Daarom is het zo belangrijk dat jullie je laten zien en horen. Niet alleen in het politieke debat, maar ook in de maatschappelijke discussie. Er zijn veel onwaarheden, frames en aannames over jullie sector. Het is zaak dat jullie de maatschappij vertellen wat jullie doen, waarom jullie het doen en hoe jullie het doen.

En besef: draagvlak haal je vooral uit je eigen omgeving. Betrek daarom de burgers in jullie eigen omgeving bij het werk dat je doet. Nodig ze regelmatig uit, neem kritische vragen serieus en ga in gesprek. Communiceer liever proactief, dan reactief. Richt je daarbij vooral op de mensen die oprechte vragen (of zorgen) hebben en graag meer willen weten, en niet op de groep mensen die toch niets wil, die de bollenteelt helemaal weg wil hebben. Dat is slechts een kleine groep en die groep bereik je niet. De mensen die jullie weg willen hebben, hebben zich diep verschanst in hun loopgraven. En elke seconde die je besteedt aan mensen die vinden dat jullie weg moeten, besteed je niet aan mensen die weliswaar vragen hebben maar die jullie ook graag willen behouden.

Vaak hebben mensen vragen en zorgen uit onwetendheid. Het is van belang dat je je kennis deelt met deze mensen. Want kennis leidt tot begrip, begrip leidt tot draagvlak, draagvlak leidt tot bestaansrecht.

Dus: vertel je verhaal, anders vertellen anderen het voor je! Blijf trots en bedenk: miljoenen mensen komen elk jaar naar het duin- en bollengebied om te recreëren. En in het buitenland staan niet de schoorstenen van Tata Steel in de folders, maar de prachtige bloemen in jullie velden!

Caroline van der Plas Fractievoorzitter BBB Tweede Kamer

THIJS EN SAM VAN DAM

DE NEVEN SAM EN THIJS

VAN DAM ZIJN EIGENAAR

VAN RENT-A-BIKE VAN

DAM IN HET CENTRUM VAN

NOORDWIJKERHOUT. HET

WAS SAMS VADER DIE HET

FIETSENVERHUURBEDRIJF

STARTTE IN 2003 EN HET

IS DE SPIN-OFF VAN VAN

DAM FIETSEN, DAT AL

BESTAAT SINDS DE OPA VAN

SAM EN THIJS IN 1926 DE FIETSENZAAK VAN ZIJN SCHOONVADER OVERNAM.

Thijs van Dam (33) volgde de mkb-opleiding ondernemerschap en management met de focus op sport en gaf snowboardles in Oostenrijk en Australië en duiklessen in Mexico. Sam van Dam (30) rondde een studie sociologie af. Toen zijn vader in 2014 ziek werd, zette Sam zijn studie op een lager pitje om hem te helpen. Op 1 januari 2015 stapte hij officieel in de zaak. Thijs kwam terug uit het buitenland toen zijn oom overleed en sinds 1 januari 2016 runnen de neven Rent-a-Bike samen. En met succes. ‘In de afgelopen vijf jaar zijn we driemaal zo groot geworden. We begonnen met z’n tweeën, nu hebben we een team van tien mensen en een fietsenpark van 1.250 gewone en elektrische fietsen, tandems, mountainbikes, steps, bakfietsen en fat bikes.’ De reden van het succes? ’We willen meer zijn dan een fietsuitgiftepunt en geven net die extra service en beleving. Daarom hebben we ook een aantal mooie routes uitgestippeld, variërend van 12 tot 61 kilometer. Het is geweldig om mensen een onvergetelijke dag te laten beleven en ze de parels van deze streek te laten ontdekken.’

THE COLOUR OF THIJS

EN SAM VAN DAM

Kleur: ‘Oranje. Een warme en vrolijke kleur, de kleur van Nederland en onze huiskleur. Als Keukenhof open is, hebben we daar ook een verhuurpunt van fietsen. Buitenlandse toeristen en ook jongeren vinden onze oranje fietsen geweldig.’ Muziek: ‘We zijn allebei fan van The Devil Makes Three. Hun muziek draaien we bij voorkeur op een ouderwetse platenspeler. En als ze in Nederland zijn, gaan we er altijd met een hele delegatie uit Noordwijkerhout naartoe.’ Vervoermiddel: Sam: ‘De fiets natuurlijk. Ik woon midden in Den Haag en fiets via de duinen naar Noordwijkerhout. Met wind mee lukt dat in drie kwartier.’ Thijs: ‘Ik ga voor de tandem, dat is double the fun. Eigenlijk zou iedereen er één moeten hebben. Of regelmatig bij ons huren.’ Sport: Thijs: ‘Snowboarden, surfen en duiken. In het seizoen heb ik er geen tijd voor, maar dat haal ik in de wintermaanden ruimschoots in.’ Sam: ‘Fietsen en mountainbiken. En ik voetbal bij Van Nispen in De Zilk. Lekker met vrienden een beetje razen over het veld.’ Mooiste plek: Thijs: ‘Het Kraaiennest, een uitkijkpunt in de duinen op de grens van Zuid- en

Noord-Holland. Je kijkt dan op een stiltegebied dat is gereserveerd voor zeehonden en vogels.’ Sam: ‘Het fietstraject vanuit Noordwijkerhout langs het Comomeer en dan de duinen in. Dan kom je langs een prachtige variatie aan landschappen.’ Snack: Sam: ‘Hot krokantjes, oranje rijstsnackjes. Toen we een keer bij Keukenhof aan het werk waren, hadden we geen tijd om te eten, maar er lagen wel van die zakjes. Heerlijk!’

Thijs: ‘Kippengrilworst met kaas gaat er altijd wel in.’ Vakantiebestemming: Thijs: ‘Ik ben een fan van verre reizen. Mijn laatste bestemming was Tanzania, waar ik in de Serengeti de Big 5 heb gezien en de Ngorongoro krater heb beklommen.’ Sam: ‘Het liefst ga ik zwerven met mijn camperbusje. Gewoon naar waar de wind me heen waait.’ Kledingstuk: Sam: ‘Mijn grijze petje. Ik draag ’m eigenlijk altijd als ik aan het werk ben, in de winter voor de warmte, in de zomer tegen de zon.’ Thijs: ‘Teenslippers, want als ik die weer aan kan, weet ik dat de goede tijd is aangebroken.’ Toekomst: ‘Over vijf jaar willen we nog tweemaal zo groot zijn en een flink stukje gebiedsuitbreiding hebben gerealiseerd.’

BRAM MULDER UIT DE ZILK IS TEELTSPECIALIST IN DE BOLLEN. HIJ

WERKT BIJ AGRIFIRM-GMN IN VOORHOUT, TOELEVERANCIER VAN AGRARISCHE HULPMIDDELEN ALS ZAAIZADEN, MESTSTOFFEN, GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN, BIOSTIMULANTEN EN BEDRIJFSARTIKELEN. HET BEDRIJF INVESTEERT FLINK IN EEN GROENE BOLLENSECTOR.

ONS KENT ONS

TEKST

Sabine Hertogh

FOTOGRAFIE

Barteld de Jong

Bram Mulder (26) wist als kind al dat hij in de bollensector wilde werken. ‘Het vak is mij met de paplepel ingegoten: mijn vader werkte in de bollen. En in mijn vakanties, op zaterdagen en na schooltijd was ik altijd te vinden in bollenschuren of op het land. Toen ik mijn studiekeuze moest maken, lag de hbo Tuinbouw & Agribusiness in Delft dan ook voor de hand.’

SPECIALISTISCHE KENNIS

Het bleek een goede keuze. Tijdens zijn studie liep Bram stages bij diverse bedrijven in de Bollenstreek, waarbij hij specialistische kennis vergaarde over de bollenteelt. Bijvoorbeeld hoe je met cameratechnieken uit de ruimtevaart ziektes in bollen kunt opsporen. Bram: ‘Mijn afstudeerstage deed ik bij GMN (nu Agrifirm-GMN, red.). Hier deed ik onderzoek naar hoe je met groene middelen de ziekte vuur kunt bestrijden in tulpenbollen. Ik vond het zeer interessant en zag ook hoeveel er nog op het vlak van duurzame bollenteelt valt te ontdekken. Ook GMN wilde door met het onderzoek en na m’n afstuderen kon ik er blijven werken.’

GROENE PROEFTUIN

‘Inmiddels werk ik hier vijf jaar en zijn er grote stappen gezet. Dankzij voortdurend onderzoek wordt er in de teelt steeds meer gewerkt met groene middelen en biostimulanten. En het onderzoek blijft doorgaan. Agrifirm-GMN heeft hiervoor het Expertisecentrum Bloembollenteelt opgericht, waarmee we flink investeren in een groenere bollensector. In Voorhout hebben we een proeftuin waar we onze producten testen. Hierdoor kunnen we in de praktijk zien wat de resultaten zijn van de diverse middelen en biostimulanten die we inzetten in de teelt. In het voorjaar loop ik regelmatig met bollenkwekers door de proeftuin. Ze kunnen er met eigen ogen zien waar we mee bezig zijn en wat er mogelijk is om hun teelt te verbeteren en te vergroenen. De kwekers kunnen

Groene bollensector

daardoor makkelijker keuzes maken. Voor mij werkt dit heel fijn. Samen met de kweker, als team, op zoek naar de juiste oplossingen.’

ONS-KENT-ONSWERELDJE

‘Het leukste aan mijn vak is toch wel het sociale aspect. De bollenwereld is een echt ons-kent-onswereldje. Ik kom ook vaak bij de bollen- en bloemenkwekers over de vloer. Samen kijken we naar het gewas op het land. Wat gaat er goed? Wat kan er beter? Hoe kan ik daarbij helpen? Soms heb ik te maken met een bollenkweker van 65 jaar, zo’n doorgewinterde bollenman met enorm veel kennis. Daar leer ik graag van. Maar ik merk dat de volgende generatie eraan komt; ik werk steeds vaker met kwekers van mijn eigen leeftijd. Dat zijn vaak ook gewoon vrienden van me, met wie ik al jaren optrek. Tja, iedereen kent elkaar hier. Dat is wel heel bijzonder aan dit vak en deze regio. Het maakt de Bollenstreek voor mij een mooie plek om te wonen en te werken.’

Expertisecentrum Bloembollenteelt

www.ecbbt.nl

Agrifirm-GMN

www.agrifirmgmn.nl

NETWERKEN

‘Vanuit de Bollenjongens organiseren we regelmatig excursies en bijeenkomsten voor de Agrarische Jongeren Duin- en Bollenstreek, de AJDB: een netwerk voor jonge agrariërs uit de Bollenstreek. Samen proberen we de nieuwe lichting ondernemers, specialisten en medewerkers te vertegenwoordigen. Ook delen we binnen het netwerk veel kennis. Vaak heel open, zonder geheimen. Heel prettig, want waarom zou iedereen het wiel zelf opnieuw uitvinden? Ook organiseren we werkbezoeken, bijvoorbeeld naar SBIC van ESA ESTEC in Noordwijk. Die bezoeken zijn erg inspirerend. Én we worden overal met open armen ontvangen.’

‘Ik merk dat de volgende generatie eraan komt; ik werk steeds vaker met kwekers van mijn eigen leeftijd’

Warmerdam Spoelbedrijf,

WAAR DE KLANT KONING IS

Per uur gebruikt Warmerdam Spoelbedrijf acht miljoen liter water. Acht miljoen! Dat water komt uit een eigen bassin en gaat na gebruik gefilterd weer terug. Buiten liggen de indrukwekkende waterbassins. Een eindje verder is een groot plein voor de opslag van kratten en fusten.

Ruud Warmerdam (43) is eigenaar van Warmerdam Spoelbedrijf, al jarenlang een begrip in de bollenteelt en in de Bollenstreek. Hij vertelt enthousiast over zijn werk. ‘Spoelen doen we alleen bij de export. Buiten de EU mag er geen zand tussen de bollen zitten; ze moeten schoon de verpakking in. We zijn dus belangrijk voor de bollenbedrijven en hun export. Bollen zijn natuurlijk seizoensgebonden, dus kwam daarnaast het spoelen van fusten en kratjes in beeld. Want hergebruik betekent schoonmaken.’

BOLLEN, KRATTEN EN FUSTEN

Hoe is het bedrijf ontstaan? Vader Warmerdam, Kees, zat in het grondwerk. Ruud: ‘In 1992 begon hij met het spoelen en sinds 1995 zitten we op deze locatie in Noordwijkerhout. In 2001 ben ik langzaamaan de zaak ingerold. De groei ging steil omhoog tot 2008, toen een grote klant ineens stopte en daarbovenop nog eens de crisis kwam. Het krattenspoelen werd een welkome tweede markt.’ Ruud spreekt met warmte over de eerste krattenklant, Jansen’s Overseas, goed voor 250.000 kratten. Het krattenspoelen vind vooral plaats in het tweede kwartaal van het jaar.

Ruuds enthousiasme voor het vak is voelbaar. Momenteel heeft hij negen man in vaste dienst met ongeveer vijftien man inhuur, wat kan oplopen tot veertig man. Zijn motto is eenvoudig: de klant is koning en service staat bovenaan. Jouw probleem is niet het probleem van de klant en dat voelen de klanten ook. ‘We doen het met z’n allen, in nauwe samenwerking met de klant.’ Kijkend naar de toekomst onderzoekt het bedrijf ook de mogelijkheden binnen de sierteelt. Daar is zeker nog groei te behalen. En ook de spoelmarkt voor kratten en fusten biedt nog kansen tot groei. Ruud: ‘Zo blijven we een belangrijke schakel in de Bollenstreek.’

SCHERP OPLETTEN

Op het gebied van innovatie gaat Warmerdam zijn eigen weg. ‘De machines die we gebruiken hebben we goeddeels zelf ontwikkeld. Dat vinden we ook leuk. Kijken wat er nodig is en het dan gaan bouwen. Qua spoelen, drogen en ontsmetten blijven we kijken wat er mogelijk is. Duurzaamheid is daarbij belangrijk. We hebben bijvoorbeeld 1200 zonnepanelen op het dak liggen. Nu is warmwaterbehandeling energie-intensief en uiteindelijk blijkt gas voorlopig toch de meest praktische toepassing. Bloemenemmers spoelen bijvoorbeeld kan wel met kouder water, maar dan moet je meer chloor gebruiken. Dat is voor de bloemen geen enkel probleem. Dat zakje voeding dat je erbij doet is tenslotte ook chloor. Het blijft scherp opletten. We zoeken altijd de uitdaging: op welke manier kan het beter?’

Denkt hij al na over zijn opvolging? Weer die lach: ‘Onze kinderen zijn nu elf en dertien, dus het is helemaal niet duidelijk wat ze willen. Het zou leuk zijn, maar ze moeten vooral hun eigen weg kiezen.’

‘We zoeken altijd de uitdaging: op welke manier kan het beter?’

Van der Slot Transport

‘BEDANKT VOOR DIE BLOEMEN.’ WIE KENT DE UITSPRAAK NIET. IEDER JAAR MET PASEN IS HET BORDES VAN DE PIETERSKERK IN ROME ÉÉN KLEURIGE BLOEMENPRACHT.

TIJDENS HET URBI ET ORBI OP HET SINT-PIETERSPLEIN, BEDANKT DE PAUS DE NEDERLANDSE KWEKERS VOOR HUN

VOORJAARSGROET. VAN DER SLOT TRANSPORT VERZORGT AL VANAF DE ALLEREERSTE KEER HET TRANSPORT

VAN DE DUIZENDEN BLOEMEN, PLANTEN EN ANDERE

GROENARTIKELEN NAAR ROME.

De broers Daan (26) en Jelle (24) van der Slot zijn de vierde generatie van het 105-jarig familiebedrijf. Vorig jaar gingen ze voor het eerst samen naar Rome. Een reis met een speciale missie: de bloemen brengen naar de paus. Daan vertelt waarom het zo’n bijzondere ervaring was. ‘In de imposante tuin van de paus, achter het Vaticaan, mag in principe niemand komen. En wij mochten er onze vrachtwagen parkeren! Je kunt er maar via één kant in en rijdt vervolgens langs prachtige tuinen en gebouwen naar de parkeerplek. Met reizen en al zijn we van de dinsdag voor tot de vrijdag na Pasen bezig. De heenrit duurt zo’n 45 uur met twee overnachtingen, daarnaast helpen wij ook met in- en uitladen en het versjouwen van de materialen. De bloemstukken worden ter plaatse gemaakt, zodat er zo veel mogelijk bloemen op een efficiënte manier in de vrachtwagen passen.’

UIT OPA’S TIJD

Jelle: ‘Onze betrokkenheid bij het vervoer van de bloemen naar Rome dateert uit de tijd dat onze opa het bedrijf runde. Van der Slot heeft samen met diverse kwekers en andere sponsoren dit prachtige concept bedacht. Ook al doen we dit als bedrijf al jaren, voor onszelf was het nieuw. De eerste keer dat ik ging, was samen met mijn vader. Vorig jaar waren we samen en eigenlijk de enigen met wat ervaring, want ook de arrangeur en zijn team waren nieuw.’

‘Hoe de reis er in het kort uitziet? De meeste bloemen halen we op bij de kwekers en verzamelen we op ons depot op de veiling in Rijnsburg. Vervolgens brengen we alle vracht naar onze locatie in Noordwijkerhout. Daar zorgen we dat alles zo efficiënt mogelijk in de gekoelde vrachtwagen past. Vlak voor vertrek rijden we naar Keukenhof waar de bisschop van Rotterdam de bloemen en de vrachtwagen zegent.’

GEEN WC AAN BOORD

‘Die dinsdag reden we na de lunch tot aan onze slaapplek in Duitsland. Het was best even zoeken om een plek te vinden voor de nacht. Toen we die eenmaal

PAUS

hadden gevonden, kroop Jelle in het onderste bed, ik sliep boven. Het bed is klein, maar slaapt heerlijk. Het wordt snel warm in de cabine, dus gelukkig kan het dakraampje open. Een wc hebben we natuurlijk niet aan boord. Dat is wat minder relaxt, want daarvoor moet je naar het tankstation lopen. Net als voor het tandenpoetsen. Na negen uur rust maakten we ons weer op voor nog een hele dag rijden,’ vertelt Daan enthousiast.

De tocht gaat verder door de bergen en de Brennerpas. ‘Dat betekent extra voorzichtig rijden, want de wagen is zwaar beladen. Die tweede dag zochten we rond 22.00 uur ’s avonds weer een slaapplek op. We zijn dan nog maar zo’n drie uur rijden van Rome verwijderd, zodat we de volgende ochtend op tijd bij het Sint-Pietersplein kunnen zijn. De formaliteiten en checks door de bewaking nemen namelijk veel tijd in beslag. Het team van ongeveer 25 vrijwilligers is er om 14.00 uur, dus te laat komen zou vervelend zijn.’

HAND VAN DE PAUS

‘Ter plaatse lossen we de producten voor het arrangeren. Zaterdag zijn we om 6.00 uur ’s morgens in touw en helpen we alles klaar te maken. Als alle arrangementen gereed zijn, zetten wij de lege karren weer in de vrachtwagen en parkeren die nogmaals in de tuin. Tijdens de mis op Eerste Paasdag zitten we vooraan. Zo zien we van dichtbij hoe mooi alles erbij staat. Na afloop krijgen we zelfs een hand van de paus, die ons ‘buona Pasqua’ wenst. Best indrukwekkend allemaal. Het is een geweldige promotie voor de Nederlandse sierteeltsector, ieder jaar weer. Alleen tijdens corona kon het helaas tweemaal niet doorgaan. Dus het is heel fijn dat het weer kan!’ Dit voorjaar rijdt Daan met collega Rico naar Rome om de Nederlandse traditie in ere te houden.

‘NA AFLOOP KRIJGEN WE ZELFS EEN HAND VAN DE PAUS, DIE ONS ‘BUONA PASQUA’ WENST. BEST INDRUKWEKKEND ALLEMAAL’

IN VIJF VRAGEN LEES JE NIET ALLEEN ALLES WAT JE ALTIJD AL WILDE WETEN OVER DEZE "BUURJONGEN", MAAR WORD JE OOK NOG EENS NÓG WIJZER OVER DE BOLLEN- EN BLOEMENSECTOR.

Wat maakt jouw werk bij Warmerdam

Installatietechniek zo leuk?

'We komen bij veel verschillende klanten en ondernemers over de vloer; we zien veel bedrijven en mensen. Een deel van het werk gebeurt in de agrarische sector, maar we werken ook in kantoren, in de villabouw en in hotels. We zijn betrokken bij het hele proces, van het ontwerp van een installatie tot en met de oplevering.'

De boy next door in vragen 5 3

Als je dit werk niet zou doen, wat zou je dan willen doen?

'Dat vind ik een lastige vraag. Ik ben ermee opgegroeid, omdat vroeger de zaak aan huis zat. De interesse in het vak is me dus met de paplepel ingegoten. Ik ga met plezier naar mijn werk en moet bekennen dat ik er nooit over nadenk wat ik zou doen als ik dit werk niet zou doen. Ik heb brede interesses, maar ik zou dan toch uitkomen op iets in of met techniek.'

Hoe zie je jouw rol in Flowering the Future?

'Als het gaat om duurzaamheid en innovatie, kunnen we zeker een grote rol spelen. Objecten als klimaaten droogcellen draaien traditioneel op cv. Wij hebben de eerste cellen al op een warmtepomp aangesloten in plaats van op een gasgestookte installatie. Dat was best spannend en loopt goed. Deze overstap naar duurzame energiebronnen wordt een steeds belangrijker aspect van ons werk.'

Waar mogen we je ’s nachts voor wakker maken?

'Ik word liever helemaal niet wakker gemaakt, maar voor de Formule 1 staat in het weekend de wekker ook vroeg. Qua favoriete coureur heb ik nooit een voorkeur gehad, al ben ik nu natuurlijk voor Verstappen. Ik ben tenslotte Nederlander.'

Wat doe je in je vrije tijd?

'Als ik even de tijd heb, stap ik op de racefiets of mountainbike. En dat zijn geen rondjes rond de kerk. We zijn pasgeleden bijvoorbeeld op de fiets naar Cuijk gereden. Op de Utrechtste Heuvelrug heb ik ook tientallen kilometers weggetrapt. Als we op vakantie gaan, gaat de fiets mee en ga ik de bergen in. Dit jaar staat de Alpe d’Huez op het programma. Ik ben heel benieuwd hoe dat zal zijn.'

Warmerdam Installatietechniek is actief op de markt in verwarming- en luchtbehandeling. Eerst was de agrarische sector de grootste divisie waarin Warmerdam actief was, in de loop der jaren is dit uitgebreid met de particuliere markt en de luxe woningbouw. www.warmerdam.it

Roy Warmerdam

ONDER DE NAAM ORANJE BLUMEN EXPLOITEERT OVERDEVEST NEGEN EIGEN WINKELS IN DUITSLAND. VOOR DE DUITSE MARKT IS KWALITEIT LEIDEND, DE HOOGTE VAN DE PRIJS MINDER BELANGRIJK. ‘AL HET VOORBEREIDENDE WERK GEBEURT IN NOORDWIJKERHOUT, MAAR DE BUSINESS DOEN WE EIGENLIJK ALLEEN IN DUITSLAND.’

Oranje Blumen

OVERDEVEST IS EEN FAMILIEBEDRIJF PUR SANG

TEKST

FOTOGRAFIE

Terwijl we door de verwerkingshal lopen, waar een serie tafels en lopende banden het beeld beheersen, zien we hoe bloemen worden verzameld, ingepakt en op karren geladen. Om vervolgens te verdwijnen in een van de twee eigen vrachtwagens, die twee keer per week naar Duitsland rijden. Sjors Overdevest: ‘Hierdoor zijn we steeds in staat verse handel aan te bieden.’ Het verschil met de lijnrijders is dat ze de ingekochte bloemen leveren aan derden, ‘zelfstandige winkeliers’. ‘Wij exploiteren negen eigen winkels in de grotere steden onder de naam Oranje Blumen. Wij kopen de handel in, verwerken deze, doen zelf het transport, waarna alles direct aan de consument wordt verkocht.

Het assortiment van Overdevest bestaat uit alle bloemsoorten die er dat seizoen te koop zijn. Jaarrond worden rozen aangeboden, vanzelfsprekend naast tulpen, ook de orchidee is zeer geliefd. ‘De Duitse markt verschilt niet zo veel van de Nederlandse. Duitsers zijn alleen gek op Hollandse bloemen,’ vertelt Sjors. ‘Ze noemen het ook: “bei den Holländer”. En ze komen niet alleen voor de bloemen, maar ook voor een praatje. Voor hen is de kwaliteit leidend en de hoogte van de prijs minder belangrijk. Daarom verkopen we in Duitsland ook alleen maar A-kwaliteit.’

DAGELIJKSE ROUTINE

Sjors en zijn broers Ferry en Berend runnen het bedrijf met hun trouwe medewerkers Frank en John en ook vader Peter speelt nog steeds een grote rol. ‘Ik zou zijn kennis en kunde, vooral van de inkoop, niet willen missen. Een goede inkoper is een verkoper, want hij moet de actuele vraag perfect inschatten: hoeveel kunnen we wegzetten en welke prijs kunnen we ervoor vragen?’

De dagelijkse routine ligt vast: drie tot vier keer per week om vijf uur naar de veiling, met vier man inkopen en de oogst opladen op karren. Die gaan naar Noordwijkerhout om te worden verwerkt tot bosjes van tien stuks of tot complete boeketten. Vervolgens worden de karren logistiek slim in de vrachtwagens gezet om het uitladen zo doelmatig mogelijk te maken.

Overdevest kijkt met vertrouwen naar de toekomst. De negende winkel werd in 2021 in Mainz geopend en het plan is om dat aantal geleidelijk te laten stijgen. ‘Kansen en mogelijkheden zijn er genoeg,’ zegt Sjors, ‘maar alles staat of valt met het aantrekken van de goede medewerkers; wij hebben ook last van de krapte op de arbeidsmarkt. Maar corona zijn we gelukkig te boven gekomen. Dat was een moeilijke periode, want Duitsland zat achttien weken op slot waardoor we fors achteruitboerden. Dat gat is inmiddels gedicht en we zijn er sterker uitgekomen.’

Frans van Egmond

Jeanette van Starkenburg

‘De Duitse markt verschilt niet zo veel van de Nederlandse. Duitsers zijn alleen gek op bloemen’Hollandse

De werkgever van Olav Troost (23) vindt het geen probleem dat hij op reis gaat naar Nieuw-Zeeland, dus Olav pakt de kans met beide handen aan. Na een vliegreis van 25 uur start een leerzame en leuke periode in de provincie Southland. Bijna drie maanden werkt hij keihard voor de Noord-Hollandse tulpenbroeierij Triflor, dat in 1991 is gestart met het telen van tulpen op het zuidelijk halfrond. Olav: ‘De zomers en winters zijn daar precies andersom dan bij ons. Zo verlengen ze het tulpenseizoen dus.’ De versterking van de Nederlanders is in het hoogseizoen hard nodig. ‘Nederland gaat voorop in de tulpenteelt, in NieuwZeeland hebben ze niet dezelfde kennis.’

KIJKJE IN DE KEUKEN

In korte tijd leerde Olav zijn 22 nieuwe collega’s goed kennen. In de drukste periode maakten ze werkweken van 80 uur. ‘In Nederland werk ik al zes jaar met dezelfde mensen. Nu kwam ik in het hoogseizoen bij een ander bedrijf en moest ik meteen meedraaien met de rest. Dat ging gelukkig goed, ik heb een hoop nieuwe vrienden gemaakt.’

Olav Troost werkt sinds zijn opleiding aan de Tuinbouwschool

bij WAM Pennings, een grote

tulpenkwekerij in Noordwijkerhout. Wanneer een oud-studiegenoot

aan Olav vraagt of hij mee wil op werkavontuur naar Nieuw-Zeeland, hoeft hij niet lang na te denken.

DGedurende zijn werkavontuur heeft Olav veel geleerd. ‘Je mag een kijkje in de keuken van een ander nemen, dat is bijzonder. In de Bollenstreek telen we bijvoorbeeld op zandgrond, maar in Nieuw-Zeeland doen ze dat op kleigrond. De manier van oogsten is daardoor ook anders.’ Bovendien heeft Olav kennis opgedaan over het drogen en bewaren van tulpen: ‘Dat deed ik in Nederland nog niet.’

SUCCESVOL GROEISEIZOEN

Southland heeft een enorm lage bevolkingsdichtheid. ‘Als ik in de ochtend naar mijn werk reed, kwam ik niemand tegen. De vele ruimte zorgt ook voor een andere werkwijze dan in Nederland. Je hoeft geen rekening te houden met een buurman. Hierdoor zijn er in Nieuw-Zeeland minder regels voor gewasbescherming en kunstmest.’ Olav kan terugkijken op een goed groeiseizoen. ‘Dat hebben we met het hele bedrijf gevierd tijdens een weekendje weg naar een grote stad.’

EEN REIS VOL HOOGTEPUNTEN

Na het harde werken, was het tijd voor vakantie. ‘We zijn een week lang Zuidereiland doorgereden.’ Het hoogtepunt was een bezoek aan een wijnboer uit De Zilk. ‘Hij is geëmigreerd en heeft nu een wijngaard in Nieuw-Zeeland. We hebben een rondleiding gehad en een proeverij gedaan. Daar hebben we veel geleerd én geproefd, het was een leuke ervaring.’ De vakantie betekende ook het einde van zijn avontuur: ‘Ik heb eigenlijk alleen maar leuke dingen gedaan, volgend jaar ga ik zeker weer.’

TEKST Lani van Schie

FOTOGRAFIE Privé

‘In de Bollenstreek telen we zandgrond,opin Nieuw-Zeeland doen ze dat kleigrond’op

OP WERKAVONTUUR IN NIEUWZEELAND: ‘VOLGEND JAAR GA IK ZEKER WEER’

Nick Verburg, Olav Troost en Joost Pennings

GROENE TOEKOMST

‘BROEDERS IN DE PLANTEN’ SAM EN PIM BOUWMEESTER RUNNEN

SAMEN BOUWMEESTER VASTE PLANTEN, DAT BEKENDSTAAT ALS EEN DUURZAAM, GROEIEND BEDRIJF MET WERELDWIJDE EXPORT.

UNIEK: ZE KWEKEN EN VERPAKKEN HUN PLANTEN ZELF EN LEVEREN ZE EIGENHANDIG AAN GROOTHANDELS EN EXPORTEURS.

José Moree

FOTOGRAFIE

Corine Zijerveld

Sam (31) en Pim (27) Bouwmeester namen de zaak over van hun ouders, die hem samen opstartten met hun grootvader. Een echt familiebedrijf dus. ‘Onze opa bleef hier werken tot zijn 91ste, dus dat belooft wat. Onze vader laat ons alles zelf bepalen, maar heeft nog steeds een adviserende rol. Het zou mooi zijn als onze toekomstige kinderen hier ook weer zouden willen werken, maar dat is geen must.’

VINDINGRIJK

Het gezin Bouwmeester telt drie zoons. Naast broers Pim en Sam is er ook nog Niels (25), die een heel andere richting koos. Hij is namelijk acteur in musicals. Toch lijken de broers in veel opzichten op elkaar. Ze houden alle drie van de natuur en van dieren. Daarnaast zijn ze avontuurlijk, actief en reislustig. Zo gaan Pim en Niels dit jaar samen naar Japan en ook Alaska staat nog op het verlanglijstje. En met zijn vriendin ontdekte Pim in de Alpen de liefde voor de klimsport. Het is hun droom om in het Amerikaanse Yosemite National Park de mooiste rock climbingroutes te gaan bedwingen.

En hoewel de broers hun eigen vriendengroepen hebben, kunnen ze ook prima met elkaar op stap. ‘We kunnen het heel goed met elkaar vinden en dat is voor het werk ook wel zo prettig,’ aldus Pim. Tijdens corona bouwden de broers een kleine sportschool in de kantine van hun bedrijf, zodat ze er met hun vrienden konden sporten, dus vindingrijk zijn ze ook.

TEKST

Corona bleek voor de mannen en hun bedrijf bovendien een spannende tijd, maar niet omdat er geen werk was. Sam vertelt: ‘Eigenlijk was het voor ons de grootste uitdaging om meer uren te vinden in een dag. Het was booming, want veel mensen gingen van alles doen in en om het huis en iedereen wilde planten voor in de woonkamer, maar ook voor in de tuin. De vraag was zo groot, dat we soms niet wisten waar we de tijd vandaan moesten halen om daarin te voorzien. Die drukte is helaas wel wat minder geworden, ook door de oorlog in Oekraïne. Wij verkochten veel aan Rusland, maar nu mag dat niet en missen we inkomsten. We zijn dus altijd op zoek naar nieuwe klanten, maar we mogen zeker niet klagen.’

AMBITIE

Hoewel de agrarische sector bekendstaat als een mannenwereld, willen de broers daar niets van weten. ‘Niet bij ons, er werken net zo veel vrouwen als mannen in ons bedrijf!’ Ambitieus zijn de mannen ook. Hun wens is om het bedrijf nog duurzamer te maken. ‘Dat is deels al gelukt, want we hebben inmiddels 500 zonnepanelen op het dak. En alles wordt verwarmd met een warmtepomp en niet meer met gas,’ aldus Sam. Niets staat Bouwmeester Vaste Planten in de weg om verder te groeien. De broers zijn klaar voor een groene toekomst.

‘Er werken net zo veel vrouwen als mannen in ons bedrijf’

KEUKENHOF:

VEEL MEER DAN EEN SHOWTUIN

Keukenhof is niet alleen het showvenster van de Nederlandse bloementeelt en daarmee een toeristische attractie van de eerste orde, het park heeft ook een enorme toegevoegde waarde voor de streek. De (nieuwe) directeur Jeroen Duyster is er veel aan gelegen om de bredere scoop te tonen en uit te dragen.

TEKST

Frans van Egmond

FOTOGRAFIE

Sandra Aartman

‘De maatschappelijke meerwaarde van het instituut Keukenhof voor Lisse en omgeving is enorm en eigenlijk nauwelijks in geld uit te drukken,’ begint Jeroen Duyster zijn college enthousiast. ‘In de eerste plaats zorgen we voor werkgelegenheid, niet alleen gedurende de acht weken van openstelling, maar ook daarbuiten. Van de 45 vaste medewerkers komen er 30 uit Lisse. In het seizoen zijn hier tegen de 1000 losse krachten actief. Onze loonsom is anderhalf miljoen euro, waarmee we een grote werkgever in de streek zijn. Daarnaast kopen we liever bij lokale leveranciers in plaats van elders voor een dubbeltje goedkoper te scoren. Alles bij elkaar is de bijdrage van Keukenhof aan de regionale welvaart niet te onderschatten.’

DAG VAN HET KASTEEL

De winst van de bloemententoonstelling gaat naar maatschappelijke projecten en het landgoed, een cultureel erfgoed. Jeroen: ‘Daarmee wordt de nalatenschap van graaf Jan Carel van Lynden eer aangedaan. Hij schonk het landgoed aan de stichting met als opdracht: houd het in stand en stel het open voor het publiek. Dat wordt breed ingevuld.’

Keukenhof probeert hier handen en voeten aan te geven met jaarrondevenementen als de Dag van het Kasteel, de organisatie van kerstactiviteiten en de enthousiaste bijdrage aan de Open Monumentendag. ‘Daarnaast hebben we sinds een aantal jaar bij Kasteel Keukenhof een prachtige dahliatuin met ruim 150 verschillende dahlia’s, zodat bezoekers van juli tot en met oktober kunnen genieten van bloei. En recentelijk hebben we een congres over het thema duurzaamheid in de bloementeelt afgerond.’

En dan zijn er ook nog de streek-specifieke acties. Recentelijk is een oude bollenschuur aangekocht, waarin acht startersappartementen worden gemaakt. ‘Dat is niet om huisvesting voor medewerkers te creëren, het gaat om het in

JEROEN DUYSTER

stand houden van het buitenaanzicht. Zo’n gebouw is immers zó kenmerkend voor deze regio.’

JONGEREN GEVRAAGD

Ondanks het feit dat het aantal tijdelijke arbeidskrachten immens is, heeft Keukenhof weinig moeite om alle vacatures in te vullen. Jeroen: ‘Het werken in de buitenlucht met zoiets moois als bloemen trekt sterk. Bovendien is de periode van acht weken dat we open zijn voor de meesten overzichtelijk. En veel van de medewerkers komen elk jaar weer terug. Ze tellen de dagen tot ze weer kunnen beginnen.’

Hij maakt daarbij één kanttekening. ‘Ik zou graag meer aanwas van jongeren krijgen. Als je hier wilt werken, kun je je melden bij Randstad met wie we een hr-samenwerking hebben. Je kunt hier kennismaken met het vak van gastheer/vrouw. Voor de wereld is Keukenhof een attractie van internationale allure. Jongeren zijn de toekomst van de bloembollenteelt en met plezier constateer ik dat de rol van jongeren in de branche steeds groter wordt. Zij herkennen

dat Keukenhof iets is om zuinig op te zijn. Het Vondelpark in Amsterdam zal er bijvoorbeeld altijd wel zijn, maar voor Keukenhof is dat niet vanzelfsprekend.’

Jaarlijks leveren honderd inzenders zeven miljoen bloembollen en de nieuwe generatie doet daar van harte aan mee. Jeroen Duyster ziet dat zij profiteren van de kennis van hun voorgangers en lekker warmlopen onder de vleugels van de ervaring. Maar ze anticiperen ook op nieuwe ontwikkelingen. ‘Het vak van kweker verandert immers dagelijks. Kennis van marketing en de wet- en regelgeving is vandaag de dag minstens zo belangrijk als kennis van de productie en teelt. Je moet als jongere een stevige theoretische basis hebben. Hard werken alleen is niet langer voldoende.’

Met ouders die een familiebedrijf runnen dat al meer dan honderd jaar bestaat, is Martine de Ridder (27) gepokt en gemazeld in het bollenvak. Toch koos ze ondanks haar passie voor bloemen niet voor opvolging. ‘Wel heb ik mijn interesse in het vak altijd behouden. Daardoor ben ik ook beland bij Keukenhof, nota bene de plek waar mijn overgrootvader in 1949 een inzender van het eerste uur was.’ Na een studie communicatie werkt ze nu als communicatie- en eventmanager bij Keukenhof. ‘Zo combineer ik het beste van twee werelden en daar ben ik heel gelukkig mee.’

JONG TALENT

MARTINE DE RIDDER

‘Veel van de medewerkers komen elk jaar weer terug. Ze tellen de dagen tot ze weer kunnen beginnen’

Kuno Zonneveld

De jeugd heeft de toekomst

Hoe ik als bijna gepensioneerde bollenman betrokken ben bij dit jonge blad? Het begon met een beschikbaar ‘restbedrag’ vanuit de afdeling Noordwijk van de KAVB: de Koninklijke Algemene Vereniging Bloembollencultuur. De afdeling Noordwijk is namelijk gestopt en heeft samen met de andere Bollenstreek-gemeenten één sterke vereniging gevormd: de KAVB Kring Bollenstreek als onderdeel van de KAVB landelijk.

Ze vroegen: ‘Kuno, heb jij een leuk idee wat we kunnen doen met ons restsaldo?’ Nou, dat had ik wel. Ik wilde iets unieks doen. Iets positiefs voor de toekomst van bollenkwekers. Ik dacht aan een mooi blad over de toekomst van het bollenvak, een boeiend magazine voor alle inwoners in de streek. Dus nam ik contact op met de nieuwe generatie. Tim, Allan en Daan, de drie bollenjongens die in Noordwijk werken en wonen.

De jonge heren reageerden direct enthousiast. En samen zijn we het avontuur aangegaan. Ik op de achtergrond, Allan, Tim en Daan in the lead. Met veel trots heb ik gekeken naar hun enthousiasme, energie, kennis en kunde. Dat is ook niet gek, want onze jonge bedrijfsopvolgers komen van goeden huize. Slim, goed opgeleid en uitgerust met het juiste werkethos. Topjongens, die je wel om een boodschap kunt sturen. De jeugd heeft de toekomst. Ik zie het elke dag.

In februari 2022 zijn we gestart. Al snel zaten ook Brian, Sabine en Jeanette van team NEX aan tafel, voor de broodnodige expertise rondom het produceren van een mooi en leesbaar magazine. Wat hebben

we vergaderd, gewhatsappt, gerekend, gebeld, gemaild en ook enorm gelachen. Het was met recht een mooi avontuur. Van een klein restbedrag van de KAVB naar een prachtige glossy. En niet alleen voor Noordwijk, maar voor en door de hele Duin- en Bollenstreek. Gedragen door ongelofelijk veel sponsors, bedrijven, kwekers en jongeren.

Een mooi project om mijn laatste termijn bij de KAVB mee af te sluiten. Met veel vertrouwen zie ik de nieuwe generatie jonge ondernemers met hun medewerkers de toekomst in gaan.

En ik? Ik ga nieuwe avonturen beleven. En lekker veel tijd doorbrengen met mijn kleinkinderen. Ik heb er zin in. Op de achtergrond blijf ik graag meekijken naar alle ontwikkelingen in onze prachtige streek. Veel leesplezier!

Kuno Zonneveld, Voormalig penningmeester KAVB Noordwijk Intermediair HobaHo

Echtgenoot van Marian en opa van Sven, Youri, Sophie en Carlijn

Bollen & lifestyle

1. Tulpenpost

2. Dauwdruppels

En ook in cosmetica vindt de tulp zijn weg. De verzorgende eigenschappen komen in de producten van Bloomeffects samen tot een fraaie cosmeticalijn. Ook de namen verwijzen naar de bollenachtergrond. Een maskertje heet Dutch Dirt Mask. Een verzorgend serum Tulip Dew Drops. De producten worden omschreven als clean en puur. Vanzelfsprekend gemaakt met zorg voor huid én milieu. www.bloomeffects.com

4.

2.

4. Sterk Wodka van bollen? In de Bollenstreek kan dat. Je kunt van alles distilleren, dus waarom niet van tulpenbollen? Vernoemd naar de botanist die de tulp in Nederland introduceerde, ontwikkelde Clusius Craft Distillers een uniek productie- en distilleerproces om van tulpenbollen, graan en gefilterd water uit de duinen Dutch Tulip Vodka te maken. Er is zelfs patent op dit proces aangevraagd. Per fles worden maar liefst 40 tulpenbollen verwerkt (100 procent Nederlands). Ze worden gekookt en gefermenteerd.

www.dutchtulipvodka.com

Vruchtbare bollen

MET BOLLEN KUN JE ALLE KANTEN OP. VAN BIER TOT WODKA. EN WAT DACHT JE VAN COSMETICA? EEN BLOEMLEZING.

3. Kunstbloemen In de kunst is de tulp niet meer weg te denken. Je vindt ze op schilderijen, kaarten, verjaardagskalenders, canvassen, wandkleden. Ook in de fotografie vinden mensen creatieve manieren om de tulp in beeld te brengen. Denk aan de grote, kleurig beschilderde tulpenbollen die onder meer bij AkzoNobel in Sassenheim staan: de Giant Tulip Bulb. Van Leiden tot Haarlem staan tachtig van die grote bollen die allemaal hun eigen (aan de Bollenstreek gerelateerde) verhaal vertellen. Op www.gildemeestersbollenstreek.nl/fietsroute vindt u de routes die alle bollen met elkaar verbinden.

Dansen, zingen en springen op oerHollandse muziek tussen de bollenvelden, tegen een decor van verschillende kleuren hyacinten, narcissen en tulpen. Het kan dit voorjaar op het Vier de Lente Festival in Hillegom, het “zusje” van het Bloemencorso. Een festival bedoeld om jongeren weer trots te maken op de streek én de jonge Bollenstrekers te enthousiasmeren voor het bollenvak.

VIER DE Festival

TEKST Nick Vink

'D

Dat we jongeren kunnen bereiken met muziek en een festival om ze zo weer te betrekken bij de Bollenstreek is zo mooi,’ begint Jorieke Exler enthousiast. Ze is een van de organisatoren van het Vier de Lente Festival. Op 14 april 2023 barst het grote feest in Hillegom voor de tweede keer los. ‘Vorig jaar zijn we kleinschalig begonnen om te kijken of de Bollenstreek eigenlijk wel op zo’n festival zit te wachten. En het werd heel positief ontvangen. Door het prachtige weer in combinatie met optredens van Kris Kross Amsterdam, lokale artiesten en het harde werk van onze jongeren, was het echt één groot feest!’

JONGEREN

Het festival is dus georganiseerd vóór en dóór jongeren. Zo heeft de organisatie van Vier de Lente vanaf het begin een jongerenraad betrokken bij het opzetten van het feest tussen de bollen. ‘In 2021 voegde VN-cultuurorganisatie UNESCO het Bloemencorso toe aan de werelderfgoedlijst,’ vertelt Jorieke trots, ‘een onwijs mooie titel, maar het corso was toch een beetje oubollig. Wij kregen daarom de opdracht om de kennis van het bollenvak over te dragen aan de jongere generatie. We bedachten om een vet festival tussen de bollen te organiseren en daarmee de jongeren weer te betrekken bij het vak.’

Het is voor bedrijven namelijk steeds lastiger om de jongere generatie aan het werk te krijgen binnen de bollensector, weet Jorieke. ‘Die kennisoverdracht is dus echt nodig. Daarom dachten wij: als jongeren eerst trots worden op de tulpen en bollenvelden, en zich realiseren hoe cool dat alles is, dan komt het enthousiasme voor het vak vanzelf terug.’

TUINBOUW BATTLE

Naast het deinen op de hipste muziek onder het genot van een fruitig Vier de Lente-biertje, is het ook de bedoeling dat jongeren zich laten inspireren. Het festival begint daarom met een speciale basisschoolmiddag. Hier wordt bijvoorbeeld de uitslag van de TuinBouw Battle bekendgemaakt. Een techniekproject waarbij groepen 7 en 8 in drie weken tijd de mooiste tulpen moeten proberen te kweken.

Voor de iets oudere doelgroep valt er ook wat te winnen, namelijk de Vier de Lente-Award. Die wordt uitgereikt aan een jongere met toekomstvisie: iemand die onderwijs, innovatie en duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Zo wil de festivalorganisatie een jonger persoon bedanken voor zijn of haar inzet voor de Bollenstreek.

UITDAGENDE PERIODE

Jorieke vertelt dat het organiseren van het bollenfeest nog een hele uitdaging is. ‘We willen met elke editie op een andere plek in de streek neerstrijken, omdat we het hele bollengebied op de kaart willen zetten. Een festival neerzetten met zicht op de tulpenvelden betekent alleen dat we elke keer een stuk agrarisch land ‘ombouwen’ tot evenemententerrein, best uitdagend. Maar dan krijg je wel een uniek plaatje: dansen en sjansen tijdens de ondergaande zon, boven de kleurrijke, bloeiende velden, genietend van een vet optreden. Uiteindelijk hopen wij hét oer-Hollandse festival te zijn, met internationale allure en een positieve impact op de prachtige bollensector. En dan hebben we dit jaar ook nog La Fuente als headliner.’

SLA DE WINTER OVER: VIER DE LENTE!

‘WIJ WILLEN JONGEREN WEER TROTS MAKEN OP DE BOLLENSTREEK’

JONG TALENT ONDERSCHEIDT ZICH BIJ CNB

FOTOGRAFIE

Corine Zijerveld

Hoe

fijn is het als jongere om

bij een bedrijf te werken dat al 104 jaar bestaat? Heel fijn, zo blijkt, wanneer je het vraagt aan drie jonge medewerkers van CNB, de grootste marktplaats voor de handel in bloembollen, knollen en vaste planten.

Lars Jansen (25) is vertegenwoordiger vaste planten en pioenen, Dave van Schie (34) vertegenwoordiger dahlia en Stefan van der Vlugt (39) vertegenwoordiger hyacint en agrarische makelaardij bij CNB. Ze vertellen hoe ze er zichzelf kunnen ontwikkelen en nieuwe initiatieven kunnen ondernemen.

MOOI BEROEP

Ruim een halfjaar werkt Lars nu bij CNB. Daarnaast speelt hij als keeper van het eerste van VV Noordwijk in de hoogste regionen van de tweede divisie. ‘CNB denkt mee met de situatie van haar werknemers. Hierdoor krijg ik de ruimte om te voetballen. Heel erg fijn! Ik denk dat dit CNB onderscheidt van andere werkgevers.’

Collega Rien van Zuilekom – de twee kennen elkaar van VV Noordwijk – benaderde Lars om bij CNB te komen werken. ‘Ik had zelf nooit gedacht dat ik in deze branche zou gaan werken, maar de gesprekken bevielen goed. Voordat ik de stap definitief nam, liep ik een dag mee om een goed beeld te krijgen. Het beroep werd niet verheerlijkt. Vertegenwoordiger zijn is een mooi beroep, maar hoe mooi precies heb je zelf in de hand. Je gaat veel bij de kwekers langs: “Handel vind je op straat en niet in je kantoor”, zoals Rien altijd zegt. Ik ben graag in contact met de kwekers. De passie voor hun product is geweldig en ieder bedrijf heeft zijn eigen verhaal.’

ELKE DAG BIJLEREN

Dave zingt naast zijn baan als vertegenwoordiger in kroegen en op feesten. In zijn jeugd werkte hij bij meerdere kwekers en toen hij bij CNB kwam werken, begon hij als vertegenwoordiger in de tulpen. ‘In de eerste winter heb ik meegedraaid in de dahlia’s. Dat beviel zo goed, dat ik mezelf hierin ben gaan specialiseren. Nu vormen Richard Walkier en ik al vele jaren een goed op elkaar ingespeeld team.’

Hij geniet van zijn werk. ‘Als CNB Dahliateam zijn we de spil in het dahliavak. Bij ons komen de vraag van de exporteurs en het aanbod van de dahliakwekers samen. Daarnaast zorgen we met onze mooie showtuin voor productpromotie. We tonen er het assortiment en de nieuwigheden vanuit de veredeling. Ook

TEKST Joep Derksen

spaarzame vrije avonduren en zaterdagen voltooide Stefan ook nog eens de tweejarige opleiding tot agrarisch makelaar/taxateur. ‘Het is fijn om zowel vertegenwoordiger als makelaar te zijn. Ik taxeer en verkoop agrarische objecten en verpacht agrarische grond. Een mooie combinatie met het vak van vertegenwoordiger.’

hebben we contact met de fotostudio’s voor mooie productfotografie. Dat maakt het werk extra leuk! In de zomermaanden bezoek ik zo veel mogelijk kwekers. Dan zie ik de producten zelf en praat met gepassioneerde mensen. Als vertegenwoordiger heb je veel verantwoordelijkheid en ben je relatief zelfstandig. En die zelfstandigheid bevalt mij uitstekend; je bent verantwoordelijk voor je eigen omzet.’ Het samenwerken met zijn oudere collega’s gaat ook prima. Dave lacht: ‘Waar het gaat om nieuwe ontwikkelingen en ICT-technieken, kan ik een steentje bijdragen. Maar nog iedere dag leer ik bij van de mensen die hier al tientallen jaren werken.’

TWEE BANEN

Stefan heeft in feite twee banen: hij is vertegenwoordiger in hyacinten én gecertificeerd agrarisch makelaar/ taxateur. ‘Mijn vader is dahliakweker en CNB was op zoek naar jong talent. Na enkele gesprekken was er geen twijfel meer en ben ik vol enthousiasme voor CNB aan de slag gegaan.’

Hij wil nog even kwijt dat de deur nog steeds openstaat voor nieuw en enthousiast talent. Zelf verhandelt

Stefan nu de hyacintenbollen tussen kwekers, broeiers en exporteurs.

‘Mijn werk geeft me veel vrijheid en verantwoordelijkheid, maar het is ook keihard werken. Je moet het niet erg vinden als je ’s avonds en op zaterdagen wordt gebeld.’ In zijn

Hyacinten zijn voorjaarsbloeiers en worden volop gebruikt voor het bloemencorso dat jaarlijks door de Bollenstreek rijdt. Stefan lacht: ‘Helaas verhandel ik de hyacinten alleen op papier. Maar ik geniet thuis op z’n tijd gelukkig ook van de lekkere geur.’

Ben je communicatief vaardig, heb je lef en durf je initiatief te nemen? Bij CNB ben je van harte welkom. www.cnb.nl

DAVE VAN SCHIE STEFAN

LARS JANSEN

‘Mijn werk geeft me veel vrijheid en een grote verantwoordelijkheid’

DE SCHEPPERS

VAN E.J. HOGERVORST EN ZONEN BV

Als je uit een kwekersgezin komt, is er voor kinderen maar heel weinig nodig om hetzelfde vak te kiezen. Het gezin staat per slot van rekening 24 uur per dag in het teken van de familiebusiness. En dan tekent deze familie zich ook nog eens door de ene uitvinding na de andere te doen.

TEKST

Frans van Egmond

FOTOGRAFIE

Lieven Engelen

MULTIFLORA

Nog een paar? Na de start met de brede bollenbedden van 1.90 meter, bedenkt Hogervorst de bunkervoorladercombinatie. In 1985 werkt het bedrijf als eerste met grote balen stro, wat leidt tot de allereerste hydraulische strodekmachine, en staat aan de basis van de broeierij op pot. De huidige directeuren laten een stapelaar bouwen, waardoor kratten niet meer met de hand uit de kassen hoeven te worden gehaald. Het lijstje innovaties kan nog worden aangevuld met een pottenrobot, innovatieve kistenkantelaar en een nieuwe manier van bollen sorteren.

Het maken van de stamboom van E.J. Hogervorst en Zonen BV is ingewikkeld met alle broers, ooms en neven, maar gelukkig is er het filmpje ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan. Dat maakt ook nog wat anders duidelijk: de familie is een club van uitvinders. Het Noordwijkerhoutse kwekersbedrijf is immers verantwoordelijk voor een fors aantal innovaties, waar het vak anno 2023 nog steeds van profiteert.

Wouter Hogervorst (zesde generatie) doet er eigenlijk een beetje nonchalant over, maar de opsomming is indrukwekkend. In 1928 ontwikkelde voorvader Engel een idee om land met zandzuigers te bewerken; het was de start van de grootschalige bollenteelt in Noordwijkerhout. Al in de dertiger jaren pionierde Hogervorst met de export naar de VS, Duitsland, Engeland en Zweden. Vlak na de oorlog nam het bedrijf het initiatief voor het kabelploegen en vond de mobiele spuit uit, die het werk niet alleen efficiënter maakte maar ook veel fysiek ongemak voorkwam. Uniek voor de Bollenstreek was voorts het verspreiden van gier met een tankauto over het land en Hogervorst was ook medeverantwoordelijk voor de eerste plantmachine voor bloembollen nadat een experiment met een aardappelplanter goede resultaten had opgeleverd.

Daarnaast deden robotisering, klimaatcomputers en de focus op duurzaamheid hier vroegtijdig hun intrede. Veel vindingen werden al snel sectorbreed ingezet en zijn momenteel gemeengoed. En dat allemaal sinds de oude Klaas in 1866 startte met een koeienbedrijf. Dat werd voortgezet door zoon Engel, totdat die er in 1923 geen brood meer in zag en de zaak omvormde tot een bollenbedrijf. Momenteel drijft de business op uitgangsmateriaal en heel bijzonder, de multiflora, één hyacintenbol waar meerdere bloemstelen uit komen. Hogervorst is de enige die deze kweekt in Nederland.

PARTNERSHIP OP TERMIJN

Oom Arjan (50) en vader Klaas (47) zwaaien anno 2023 nog volledig de scepter. Wouter is geen partner in het bedrijf, maar dat ligt niet aan het feit dat de huidige directie te weiníg vertrouwen heeft in de kwaliteiten van de 22-jarige nazaat. ‘Ik kies er bewust voor om eerst alle facetten van het bedrijf te doorlopen en te doorgronden.’ Het is zeker in de bedoeling dat hij – samen met neef Dorus (36) en broer Hein (17) – binnen een aantal jaar het stokje overneemt. ‘We mogen nu al meepraten en soms meebeslissen over beleidszaken. Er wordt zeker naar ons geluisterd.’

Bijvoorbeeld naar het idee om een andere manier van produceren te realiseren. ‘Voor de toekomst is duurzaam telen een primaire doelstelling. We experimenteren veel om gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te minimaliseren en waar mogelijk geheel op biologische methoden over te stappen,’ zegt Wouter. ‘Dat is een zaak van de lange adem, maar ik ben er zeker van dat het ons gaat lukken.’

Dahlia’s, EEN

MOOI GEWAS OM MEE TE WERKEN

Maatschap Van der Linden en Zoon kweekt dahlia’s en viert binnenkort het eeuwfeest.

Ze namen deze bloemen al in de jaren vijftig in het assortiment op. In de decennia daarna werd de rol van de populaire dahlia’s alleen maar groter.

TEKST

Frans van Egmond

FOTOGRAFIE

Lieven Engelen

Aan de wand van het kantoor toont een prikbord zo’n 35 tot 40 van de ongeveer 300 soorten die Van der Linden nu in teelt heeft: lage dahlia’s van pakweg vijftien centimeter tot hoge van wel drie en een halve meter, en alles daartussenin. Op een foto in een hoekje van het bord is te zien dat koning Willem Alexander zijn eerste troonrede uitspreekt tussen de dahlia’s. Die van Van der Linden welteverstaan.

56 MILJOEN STUKS

Dahlia’s kunnen zich verheugen in een groeiende populariteit bij de consument in binnen- en buitenland. Van der Linden is een belangrijke speler op die markt. Volgens de branchevereniging levert Nederland naar schatting zo’n 56 miljoen stuks per jaar, terwijl het aantal kwekers afneemt. Waren er in 2000 nog 290 bedrijven actief in de branche, momenteel zijn het er niet meer dan 40. De teelt van dahlia vraagt vrijwel jaarrond aandacht. In het vroege voorjaar vindt de stekproductie plaats, waarna de bewortelde stek vanaf half mei in de volle grond wordt uitgeplant. In de zomermaanden vindt de onkruidbestrijding, selectie en bloemproductie plaats, althans van de soorten die daarvoor in aanmerking komen. In het najaar worden de knollen dan geoogst en verwerkt.

Kwaliteit gaat bij Van der Linden voor alles. ‘Wij doen er alles aan om een zo goed mogelijk product te leveren. Daar zien we met een team van ervaren krachten gedurende het hele groeiseizoen op toe. En samen met een aantal collega-kwekers voeren we op dit vlak meerdere proeven uit. Ook wisselen we geregeld kennis uit,’ vertellen neven Niels (28) en Koen (31), die samen met neef Jelle (34) leidinggeven aan het familiebedrijf.

KOENS KRAAMKAMER

De taakverdeling tussen de neven zorgt ervoor dat ze uitstekend met elkaar kunnen werken. Jelle bemant het kantoor en doet de verkoop. Koen is verantwoordelijk voor de teelt en zorgt voor steeds nieuwe variëteiten; zijn lab wordt wel ‘Koens kraamkamer’ genoemd. En Niels houdt zich bezig met de kwaliteit van het land en de service en het onderhoud van het machinepark. Niet onbelangrijk, want machines doen het leeuwendeel van het werk; de knollen worden allang niet meer met de hand gepoot.

De drie neven zijn de vierde generatie dahliakwekers. Hun ouders namen het bedrijf in 1980 over van hun vader en vinden het prachtig dat het wordt voortgezet. Samen vormen ze op dit moment een maatschap. ‘Onze ouders dragen hun kennis en ervaring aan ons over,’ leggen Niels en Koen uit, ‘en wij koppelen die aan moderne registratie- en communicatiemogelijkheden. Een mooie mix, waarmee we ook rechtdoen aan de dahlia. We werken nu hard aan de verdere ontwikkeling van de veelzijdigheid aan vormen, kleuren en gebruiksmogelijkheden van dit mooie gewas.’

'ONZE OUDERS DRAGEN HUN KENNIS EN ERVARING AAN ONS

OVER EN WIJ KOPPELEN DIE AAN

MODERNE REGISTRATIE- EN COMMUNICATIEMOGELIJKHEDEN’

Bollen reizigers

Carlo en Philip Ruigrok zijn de vijfde generatie in het familiebedrijf Ruigrok Flowerbulbs, een van de grotere bloembollenteelt- en exportbedrijven in de Bollenstreek. Ze reizen regelmatig voor zaken naar de Verenigde Staten, in de voetsporen van hun voorouders.

TEKST

Bultink

De broers studeerden allebei bedrijfskunde en agribusiness aan de Hogere Agrarische School (HAS) in Den Bosch. Carlo (26), een van de Bollenjongens, haalde vijf jaar geleden zijn diploma, zijn broer Philip (22) afgelopen zomer. Na hun studie gingen ze direct in het familiebedrijf aan de slag. ‘Ik heb geen behoefte om eerst een poos ergens anders te werken,’ zegt Carlo. ‘Tijdens onze studie hebben we al kennisgemaakt met allerlei bedrijven in de agrarische sector. Het is een logische stap en een heel mooie kans, want het bezit van een eigen bollenbedrijf is alles wat we nodig hebben.’

VIJF GENERATIES

Dat bedrijf is Ruigrok Flowerbulbs aan de Zilkerbinnenweg in De Zilk. Daar begon hun betovergrootvader Willem Ruigrok in 1880 een kwekerij in groenten en fruit, die in 1910 overging op de bloembollenteelt. Na de oorlog richtte Ruigrok in de Verenigde Staten het bedrijf ADR Bulbs op, dat de Noord-Amerikaanse markt bedient. Ruigrok Flowerbulbs teelt tulpen, hyacinten en narcissen in de Bollenstreek en levert jaarlijks bloembollen aan klanten in het buitenland. Inmiddels werken de vierde en vijfde generatie in de zaak. Vader Simon, moeder Lian en drie van hun vier kinderen. Carlo en Philip werken van kinds af aan mee in het bollenbedrijf en ook zus Romy (24) werkt in de zaak. Zij is daarnaast eigenaar van de toeristenattractie The Tulip Barn in Hillegom.

IN CONTAINERS NAAR AMERIKA

Ruigrok heeft vijftien mensen in vaste dienst en kan altijd nieuwe mensen gebruiken. ‘In de zomer, als de bollen geoogst en verpakt moeten worden, zijn het er wel zeventig. Dan staan de hallen vol bloembollen, die in containers naar Amerika worden geëxporteerd. Het grootste deel van de oogst verkopen we in Amerika en Canada aan

broeierijbedrijven en aan tuincentra en hoveniers,’ leggen de broers uit. ‘Daarvoor gebruiken we alleen de grootste maten bloembollen. De kleinere bollen verkopen we aan andere exportbedrijven of aan Nederlandse en Europese kwekers voor de broeierij van snijbloemen. De kracht van het bedrijf is dat we een grote kwekerij hebben en daarnaast een bedrijf in Amerika waarmee we een goede positie in de markt hebben.’

GEEN WALMART

Carlo en Philip reizen een paar keer per jaar naar de VS om klanten te bezoeken en op beurzen nieuwe klanten aan te trekken. ‘We proberen voortdurend een stukje van de markt te veroveren, want we willen blijven groeien, waarbij de focus ligt op kwaliteit. Er zijn in Amerika nog genoeg hoveniersbedrijven die bollen voor hun klanten bij Walmart kopen, terwijl ze die ook bij ons kunnen bestellen,’ vertelt Philip, die afgelopen jaar begon als bollenreiziger. ‘Bollen verkopen leer je niet op school, dat moet je gewoon doen. De eerste keer is het best eng, maar je kijkt gewoon hoe oudere collega’s het doen. Gelukkig gaat het niet meer zoals in de tijd van onze opa. Toen waren bollenreizigers maanden achter elkaar van huis. Wij vliegen tussen oktober en april regelmatig naar Amerika voor een zakenreis van vier tot zes weken.’

Wat vinden hun vriendinnen daarvan? Carlo woont samen met kinderverpleegkundige Stefanie en Philips vriendin Fabienne studeert hbo Com-

municatie. ‘Zij zijn er inmiddels wel aan gewend dat wij af en toe op reis zijn; dat hoort er nu eenmaal bij als je bloembollenexporteur bent,’ aldus de broers. ‘Er zijn wel slechtere beroepen. Als je man op een booreiland werkt of uitgezonden wordt als militair, is die nog vaker en veel langer van huis. Wij zijn het grootste deel van de tijd gewoon in Nederland.’

LEUKE DINGEN DOEN

Het bedrijf bestaat uit een kwekerij en een exporttak. ‘Het leuke aan deze combinatie is dat je veel praktisch en buiten bezig bent op de kwekerij, maar niet het hele jaar rond. Vanwege de handel en export zijn we ook vaak buiten de deur om klanten te bezoeken. Hierdoor zien we tijdens ons werk veel van de wereld. Deze combinatie werkt voor ons goed. Dat is belangrijk, want we maken natuurlijk de nodige uren.’

Naast werken doen de jongemannen uiteraard ook graag leuke dingen. ‘We zijn allebei groot wintersportfanaat en gaan ieder jaar naar Oostenrijk.’ Daarnaast houdt Carlo van een potje squash en gaat Philip graag naar het strand om te kitesurfen. ‘Ook hebben we een grote vriendengroep met jongens uit De Zilk en omstreken, met wie we in het weekend een biertje drinken.’

‘Bollen verkopen leer je niet op school, dat moet je gewoon doen’

IN VIJF VRAGEN LEES JE NIET ALLEEN ALLES WAT JE ALTIJD AL WILDE WETEN OVER DEZE "BUURJONGEN", MAAR WORD JE OOK NOG EENS NÓG WIJZER OVER DE BOLLEN- EN BLOEMENSECTOR.

De boy next door in vragen5

Wat maakt jouw werk bij Van Hage Bloem- en Bollenkwekerij zo leuk?

'Ons familiebedrijf bestaat al bijna honderd jaar. Mijn overgrootopa is het gestart en met mijn broer ben ik de vierde generatie die het bedrijf doorzet. Wat het werk zo leuk maakt, is dat wij seizoenbloemen produceren. Dat maakt ons werk afwisselend. Het mooie van seizoenbloemen telen is dat je ieder moment van het jaar een ander product maakt. Wel hebben we ons gespecialiseerd in een aantal producten per jaar. Ieder mens wordt toch gelukkig van een mooie bos bloemen, en wij werken daar dagelijks in.'

Als je dit werk niet zou doen, wat zou je dan willen doen?

'Iets in de techniek. Ik ben thuis ook veel bezig met machines maken en aanpassen. De landbouwtechniek trekt me het meest, ook vanwege de agrarische achtergrond. Dan gaat het om de combinatie van computers en machines. Het gaat niet alleen meer om motoren uit elkaar halen, maar ook om het maken van een aansturing. En daar komen computers weer bij kijken.'

2

Hoe zie je jouw rol in Flowering the Future?

'Doordat we seizoenbloemen produceren, hebben we weinig gas en energie nodig. We zien hier meer toekomst in, omdat we zo duurzamer produceren. We zijn nu ook al een aantal jaar bezig met GPS op de tractoren en machines. Hierdoor kunnen we plaats-specifiek bemesten en onze producten beschermen. De GPS meet onder meer hoe groot een veldhoek is en waar de gewassen staan. De computer registreert waar je bent geweest, zodat je niet twee keer over dezelfde plek gaat. Een besparing, want je hebt geen overlap meer. De machine wordt "zelfdenkend" en die techniek gaat steeds verder.'

Waar mogen we je ’s nachts voor wakker maken?

'Voor een heerlijk gebakje van de bakker. Ik heb geen favoriet; ik lust het allemaal.'

Wat doe je in je vrije tijd?

'Ik vind het lekker om op zondagochtend te gaan mountainbiken in het duin en bos. Bij ons thuis deden we allemaal op jonge leeftijd aan wielrennen. Later heb ik een mountainbike gekocht. Op zondagochtend doe ik graag een rondje Bollenstreek op de mountainbike. Ik heb helaas niet genoeg tijd voor heel lange tochten, maar Noordwijk of Zandvoort zijn leuke plekken daarvoor. Ook ga ik ieder jaar met vrienden op wintersport. Skiën vind ik erg leuk. We gaan altijd naar Oostenrijk. Daar is het heel gezellig, ook qua après-skiën.'

Wim van Hage

Trotse bollenbroers

Het is de trots van de broers Sjoerd en Stijn van der Krogt: een berg vol met hun tulpen op Keukenhof waarmee ze, als hofleverancier, elk jaar mogen schitteren. Ook op het bedrijf in Noordwijkerhout hebben en verkopen ze bergen tulpen, in vele kleuren en soorten. En dat naast alle andere voorjaarsbloeiers, waaronder narcissen en hyacinten.

Sandra Aartman en PR

Sjoerd (26) en Stijn (24) van der Krogt zijn de derde generatie werkzaam bij Jansen’s Overseas b.v. in Noordwijkerhout. Het bedrijf dat opa Rein Jansen in 1964 oprichtte, is vandaag de dag dé specialist voor geprogrammeerde bol- en knolgewassen en bloembollen-op-pot. Momenteel is vader Van der Krogt, de tweede generatie, commercieel directeur van het 20.000 vierkante meter grote bedrijf. Vol passie voor het bollenvak staan de broers in de startblokken om het bedrijf door te laten groeien en verder door te ontwikkelen.

VEEL OMHANDEN

Als jonkies werden ze nog ‘ontslagen’ door hun vader. Regelmatig te laat komen werd door vader niet getolereerd. En als dan ook nog het verven van de gaasbakken uit de hand liep, met meer zwarte verf op de jongens dan op de bakken, was ‘ontslag’ de enige oplossing. Het weerhield de jongens er niet van na de studie op het bedrijf terug te keren om daar alle kneepjes van het vak te leren. Want, zo zijn ze van mening: je moet onderaan beginnen om alles te kunnen leren.

De broers vullen elkaar goed aan: Sjoerd richt zich op de verkoop en verzorgt de exportpapieren. Daarnaast staat hij op beurzen in binnen- en buitenland, waar hij contact onderhoudt met bestaande klanten maar ook altijd op zoek is naar nieuwe. Stijn is voornamelijk te vinden in de schuren waar hij de bloembollen controleert op kwaliteit en zorgt dat ze op de juiste plek bij de juiste temperaturen komen te staan. Verder maakt hij de bloembolproducten klaar voor de export. In wat rustigere tijden helpt Stijn ook nog mee met het onderhoud en houdt hij de schuren up-to-date. Daarbij komt zijn opleiding tot timmerman goed van pas.

De broers doen al het werk uiteraard niet alleen, maar met een vast team van 25 collega’s. In het hoogseizoen wordt het team versterkt door meerdere seizoenskrachten. Een groot aantal van de vaste medewerkers werkt al vele jaren in het bedrijf. Er is dus veel kennis in huis. Zelf vinden Sjoerd en Stijn het een mooie combinatie, dat jong en oud samen werkt, en zo leren ze nog iedere dag bij.

COLLEGA’S EN VRIENDEN

Zoals de bedrijfsnaam al doet vermoeden, gaan de meeste bloembollen de zee over. Daarbij staat Noord-Amerika op nummer één, andere continenten volgen op de voet. Ook levert Jansen’s Overseas bloembollen en bollen-op-pot, voornamelijk aan landen in Europa. Bij de export naar de VS komt nog heel wat kijken. Zo mag er geen korreltje grond op de bollen zitten. Dat is weleens een uitdaging: de bollen worden buiten in de volle grond geteeld en te veel spoelen kan schimmel veroorzaken. Dergelijke hobbels gaan Sjoerd en Stijn niet uit de weg. Sterker nog, ze hebben het na zo’n vijf jaar nog steeds erg naar hun zin en zien hun toekomst dan ook in dit mooie bedrijf.

Niet alleen werken doen ze samen, ook in hun vrije tijd zijn ze veel bij elkaar. Zo zijn ze fan van Ajax en kijken graag naar de wedstrijden, in het stadion of voor de buis. Ze voetballen in hetzelfde vriendenteam van VVSB, beiden in de achterhoede, spelen graag een potje padel en zijn als rasechte Noordwijkerhouters blij dat er dit jaar weer volop carnaval kon worden gevierd. Sjoerd en Stijn zijn collega’s, vrienden en bovenal trotse bollenbroers!

'Je moet onderaan beginnen om alles te kunnen leren'

De Bollenstreek staat bekend om haar bollen- en knollenteelt. Maar ondernemer Lars Ruigrok verdient zijn geld niet alleen met bloemen, maar ook met vaste planten, zoals hostas en pioenrozen. ‘Vaste planten telen is heel wat anders dan bijvoorbeeld tulpen of hyacinten kweken.’

sierwaardePRODUCTEN MET EEN

Toen Lars Ruigrok (24) op de basisschool zat, had hij heel andere dingen aan zijn hoofd dan bloemen en planten. ‘Ik had helemaal geen zin om bij mijn pa in de schuur te lopen. Ik ging veel liever voetballen of hutten bouwen met vrienden. Oudere bollenboeren vinden het geweldig om hun zoon in een overalletje op het erf rond te zien lopen, maar dat was niet aan mij besteed.’

Op de middelbare school ging Lars tijdens ‘loze uurtjes’ wat meehelpen op het bedrijf van zijn vader Jacques. Al snel was hij dagelijks op het bedrijf te vinden en bood Jacques Lars aan om zelf een hoek bloemen te gaan telen om zo een zakcentje bij te verdienen en tegelijk te ervaren wat het is om ondernemer te zijn. ‘Het begon met zonnebloemen en later kreeg ik de kans om ook pioenrozen voor de bloem te telen. Ik merkte hoe prettig het was om bezig te zijn met een levend product. Je kunt natuurlijk wasmachines verkopen, maar wij hebben producten met een sierwaarde.’

PARTICIPATIE

Sinds zijn 16de werkt Lars volop in het bedrijf. Hij presteerde het daarnaast om zijn middelbare school af te maken én de studie Commerciële Economie aan de hbo in Leiden te voltooien. Dat Lars werkt met vaste planten is redelijk uniek in de Bollenstreek en nu al is duidelijk dat hij binnen afzienbare tijd zal participeren in de zaak. ‘Vaste planten telen is heel wat anders dan bijvoorbeeld tulpen of hyacinten kweken. Waar bol-

lenkwekers hun producten in het najaar planten, doen wij dat in het voorjaar. Tulpen groeien op zandgrond, vaste planten hebben juist zware, donkere grond nodig.’

Wat het hebben van een eigen bedrijf zo leuk maakt? ‘Je hebt meer verantwoordelijkheid, zet je in voor het product en kunt een prachtig bloeiend eindresultaat realiseren. Toch kan het gebeuren dat de oogst net niet helemaal naar je zin is. Dat is voor mij juist een motivatie om het het volgende jaar beter te doen. Ik ben best perfectionistisch. Als iets niet naar mijn zin werkt, zorg ik ervoor dat het op een andere manier gedaan wordt. Wanneer de bloemen bijvoorbeeld wat mager zijn, veranderen we de zaaidikte en voeding om zo een voller gewas te krijgen.’

DUURZAAM

Daarbij gaat Lars voor duurzaam ondernemen. ‘Het chemische deel willen we zo veel mogelijk buiten de deur houden. We gebruiken het liefst biologische bestrijdingsmethoden, met alle goede alternatieven die er nu zijn en die er nog gaan komen.’

Ook is Lars inmiddels al vijf jaar samen met zijn grote liefde Sanne en het zou zomaar kunnen dat hij later zelf een zoon of dochter heeft. Zou Lars het fijn vinden als een van zijn kinderen in het bedrijf komt werken? ‘Ik had daar nog niet over nagedacht, maar inderdaad lijkt het me wel leuk als mijn zoon of dochter later in een overalletje op het erf rondloopt!’

‘Je zet je in voor het product en kunt eenbloeiendprachtig eindresultaat realiseren’

Metamorfose

ZO VAN HET LAND DE STUDIO IN. VOOR EEN DAG

LATEN JOEY MINCK EN NICK DE KLERK

HUN WERK ACHTER OM ZICH TE LATEN STYLEN.

VOOR DEZE METAMORFOSE VERRUILEN DE NEVEN HUN WERKKLOFFIE VOOR LUXE HERENMODE VAN BEN BORST.

TEKST Sandra Zuiderduin FOTOGRAFIE Annette Fauchey KLEDING Ben Borst STYLING Ingrid Balk

JOEY EN NICK IN DE METAMORFOSE

‘DE DAGEN OP HET LAND ZIJN HET MOOIST’

Hoewel het agrarische werk voor Joey Minck een bijbaan is naast zijn studie Civiele techniek, doet hij het met veel plezier.

‘In de zomer werken Nick en ik samen bij onze oom Rik Pennings in zijn bloembollenbedrijf in Noordwijkerhout. Dit doen we al sinds ons dertiende. Dit is dus alweer de elfde zomer die eraan komt en ik kijk er nog steeds naar uit. De sfeer is leuk in de schuur, de collega’s en het werk zijn leuk en ik heb veel contact met mensen en de bollen. Inmiddels heb ik iedere klus wel een keer gedaan. Van het leveren van de tulpen en grotendeels narcissen, tot het helpen bij het verdelen van laden en lossen en de kwaliteitscontrole.

Maar het mooist zijn toch wel de dagen op het land, vooral in het voorjaar tijdens het ziek- en dwaalzoeken. Dan lopen we met een man of drie de velden meerdere keren na. Terwijl we in het zonnetje tussen de bloembollen lopen maken we lekker een praatje. Net zoals we daarna bij het rooien doen wanneer het tijd is om de bollen naar de schuur te brengen. Dan staan we achter op de trekker en in de zon. Dan is de cyclus en ons werk weer rond. Het blijft mooi om dat ieder jaar weer mee te maken.’

‘HET WERKEN MET SEIZOENEN IS GEWELDIG’

Zijn neef Nick de Klerk vindt het werk in de bollen teelt zelfs zo leuk dat hij er een zelfstandig bestaan van heeft gemaakt. ‘Ik verhuur mezelf aan kwekers of broeiers voor werk op het land, de kas of in de schuur. Nu werk ik bijvoorbeeld veel in de kas om bollen te broeien die op potjes in tuincentra terechtkomen. Na Pasen begint de bloeiperiode buiten weer volop en beginnen de velden weer te bloeien. Dat is voor mij het moment om van opdrachtgever te wisselen en weer bij onze oom te helpen met ziekzoeken.

Dat werk is weer helemaal anders. Wij zijn dan lekker buiten en meer met het gewas bezig. Een praatje maken tijdens het selecteren kan, maar

zoals Joey en ik al van jongs af aan te horen krijgen: praten en breien, jongens! De afwisseling in het werk is geweldig, net als het werken met de seizoenen. In november beginnen we met planten om ze vervolgens het hele seizoen te verzorgen voor de beste groei, totdat ze uiteindelijk worden gerooid en verder verwerkt. Daarnaast is het leuk om te zien dat eenzelfde soort product op verschillende plekken in de keten terechtkomt. Zo bezocht ik vorig jaar een tulpenbroeierij in Amerika. Wat ik in Nederland als bolletje had gekweekt, werd daar geoogst. Geweldig om mee te maken.’

2. Zuur van Jonnie

1.

1. Zwarte Tulp

3.

MET BOLLEN KUN JE ALLE KANTEN OP. VAN BIER TOT WODKA. EN WAT DACHT JE VAN COSMETICA? EEN BLOEMLEZING.

3. Bier Tulpenbollen staan ook garant voor een smakelijk biertje. Zoals de blonde Tulips Craft van de Scheldebrouwerij. Een bier met als hoofdbestanddeel tulpenbollen. Daarnaast zijn er ook andere bloembieren te krijgen, gebrouwen met bijvoorbeeld orchidee en chrysant. Een ander bier is Tulipa Flower Power, een krachtig session IPA-bier, gebrouwen met onder meer stuifmeel van de tulp. www.naturalbeer.nl

Mocht u op zoek zijn naar een leuk uitstapje in de Bollenstreek, museum de Zwarte Tulp in Lisse heeft interessante collecties die betrekking hebben op de bloembollencultuur. Wat er qua werk allemaal bij kwam en komt

TEKST Marina Turion

EEN CARRIÈRE EN OPLEIDING IN DE AGRARISCHE SECTOR

TIJN JANSZE KOMT UIT EEN ECHTE BOLLENFAMILIE. NAAST EEN TULPENBEDRIJF HEBBEN ZIJN OUDERS DE TULPERIJ IN VOORHOUT, EEN PLEK WAAR BEZOEKERS NARCISSEN, TULPEN EN DAHLIA’S KUNNEN BEWONDEREN. HIJ ZIT NOG OP SCHOOL, MAAR NAM AL EEN KWEKERIJ IN EUCOMISSEN OVER.

TEKST

Hildegard Harens

FOTOGRAFIE

Corine Zijerveld

DE LEERLING

Voor we met het gesprek starten, wil Tijn Jansze (18) heel zeker weten dat Cultuurtechniek Bollenstreek (CTB) wordt genoemd. ‘Het is het leerbedrijf waar ik werk, ik krijg daar geweldige kansen! Ik ben er in dienst als loonwerker. Het komt erop neer dat ik leer omgaan met grote landbouwmachines als tractoren en rooimachines. Ik ben bij dit bedrijf terechtgekomen omdat ik een BBL-opleiding volg. Ik werk vier dagen en ga één dag naar school. Dat past bij mij, ik ben een doener, geen zitter.

‘Eén dag in de week volg ik de opleiding Groen, Grond en Infra op het mbo in Barendrecht. Als ik op school ben, krijg ik vakken als Nederlands en plantenkennis, maar ook veiligheid en techniek. Daarnaast heb ik mijn trekkerrijbewijs gehaald. Mooi verhaal is dat ik een keer helemaal naar Noord-Holland moest om een ploeg op te halen. Heen met de trekker naar Hoorn en weer terug met het hele gevaarte. Ik was nog maar zestien. Maar hé, ik had immers mijn rijbewijs! Spannend? Ja dat wel, maar ook een prachtig avontuur.

‘Hoewel ik nog op school zit, is mijn toekomst al begonnen. Ik heb me geregistreerd als loonwerker/ zzp’er bij de Kamer van Koophandel en onlangs een kwekerij overgenomen. Een teler in eucomissen (ananasplant, red.) stopte en het leek me een mooie afwisseling naast het loonwerkersvak. Het is een leuke, beetje exotische plant en ik vind het interessant om het proces te volgen tot en met de veiling. De liefde voor bloembollen zit in de familie, maar of ik het bedrijf van mijn ouders wil overnemen, weet ik nu nog niet. De komende jaren heb ik genoeg te doen.’

WERKEN IN DE AGRARISCHE SECTOR BETEKENT VAAK PRAKTISCH BEZIG ZIJN. BEDRIJFSLEVEN EN ONDERWIJS WERKEN IN DE BOLLENSTREEK GOED SAMEN. WIL JE WERKEN IN DEZE SECTOR, DAN ZIJN ER VERSCHILLENDE OPLEIDINGEN OP ALLE NIVEAUS. HIERONDER EEN AANTAL MOGELIJKHEDEN*:

DE OPLEIDINGEN

Mbo-opleidingen

BOL of BBL

Het mbo biedt de leerwegen BOL en BBL. Bij BOL ga je fulltime naar school en loop je stage. Bij BBL ga je drie of vier dagen werken en daarnaast nog naar school. Om een BBL-opleiding te kunnen starten, heb je een plek bij een erkend leerbedrijf nodig.

Mbo Teelt en Techniek

Alles leren over het kweken van een gewas, maar ook over robots en machines. Met uitstroomrichtingen als akkerbouw, glastuinbouw, fruit-, sier- en boomteelt.

Mbo Groen, Grond, Infra Werken met grote tractoren en machines. Je gaat aan de slag met cultuurtechnisch of agrarisch loonwerk.

Mbo Technisch expert in de landbouwsector

Werken met tractoren en grote machines, landbouwtechniek en installaties, maar vooral gericht op de techniek. Deze opleiding wordt gegeven in samenwerking met ROC Aventus uit Apeldoorn.

Mbo Agrifood

Nieuw vanaf studiejaar 2023-2024. De agrifoodsector in Nederland is een belangrijke levensader. Met deze brede opleiding kun je in de hele voedselketen aan de slag.

Kijk op www.yuverta.nl voor deze opleidingen. Erkende leerbedrijven vind je bij Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) op www.s-bb.nl

Hbo-opleidingen

InHolland hbo-opleiding

Tuinbouw & Agribusiness

Een opleiding waar je innoverend en internationaal bezig bent. Dat kan zijn in onderzoek, productie, logistiek of sales en marketing.

InHolland post-hbo opleiding tot teeltexpert in de glastuinbouw

Een specialistenopleiding: hoe stuur ik een plant voor een optimale kwaliteit en productie? Welke nieuwe duurzame technieken kan ik toepassen om het teeltplan te optimaliseren?

Kijk op www.inholland.nl voor deze opleidingen.

Wetenschappelijk onderwijs Wageningen Universiteit biedt bacheloropleidingen aan in onder andere:

• Agrotechnologie

• Plantkunde

• Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning

Daarna kun je hier een scala aan master degrees volgen, zoals:

• Biotechnology

• Organic Agriculture

• International Development Studies

Kijk op www.wur.nl voor meer opleidingen.

*Bron Onderwijs en Arbeidsmarkt Duin- en Bollenstreek, OADB

KNAKVERS

ALS JONGE JONGENS WILDEN BROERS GUUS EN DAAN AANHANE GRAAG IN HET FAMILIEBEDRIJF WERKEN. HET WERD LANG AFGEHOUDEN: ‘GA EERST LEREN EN VOOR EEN BAAS WERKEN EN ERVAAR HOE DAT IS.’ ENKELE JAREN GELEDEN WAS HET DAN ZOVER: TWEE GENERATIES RUNNEN AANHANE WASPEEN NU. WAT DOET HET ONDERNEMERSCHAP MET HET SOCIALE LEVEN VAN DE MANNEN EN HUN PARTNERS?

Guus (27) woont samen met grote liefde Marloes (26), Daan (30) is samen met Alicia (36). De tweede passie van de mannen is uiteraard de waspeen. Wat is er zo mooi aan dat product? Daan: ‘Er liggen heel veel verschillende soorten peen in de schappen: grove winterpeen, diepvriespeen, stukjes peen, noem maar op. Maar onze waspeen is dagvers, onbewerkt én jaarrond beschikbaar. We gebruiken de grond als koelcel. Wanneer onze bestellingen ’s middags binnenkomen, rooien we de penen dezelfde dag en de volgende dag wassen en verpakken we ze. Verser krijg je ze niet en dat proef je. Gister in de grond, morgen in de mond.’

Guus vult aan: ‘Waspenen hebben daardoor een zoete smaak en felle kleur en zijn echt knakvers.’ De worteltjes worden ook steeds populairder als gezonde snack, merkt Marloes op. ‘De vitamines in de wortel zijn goed voor de huid. Als ouder wil je dat je kinderen altijd wat gezonds meenemen naar school. Een grote winterpeen geef je je kinderen niet mee in de broodtrommel, maar een waspeentje kunnen ze gemakkelijk eten.’

ZWEMLES

Het leven als ondernemer is heel wat anders dan wanneer je een negen-tot-vijfbaan hebt. En dan ben je met een natuurproduct als waspenen ook nog eens afhankelijk van het weer. Met een te nat najaar of een heel warm voorjaar kan zomaar een deel van je oogst verloren gaan. Daan en Guus: ‘De afgelopen maanden is er erg veel regen gevallen. Dat is voor onze penen niet ideaal; ze krijgen zwemles. De waspenen kunnen nu nog goed zijn, maar als het in het voorjaar heel warm wordt kan de kwaliteit hard achteruitgaan. Dat maakt het wel spannend. Wij zaaien ieder jaar van maart tot juni. Als het weer op enig moment tegenzit, kun je aan het eind van het jaar tekortkomen en dat wil je natuurlijk niet.’

ONDERNEMERS EN VRIJE TIJD

Guus en Marloes zijn beiden ondernemer. Marloes heeft namelijk haar eigen schoonheidssalon. ’s Avonds aan de eettafel gaan de gesprekken daarom vaak over zaken. ‘En na het eten zitten we allebei vaak achter de computer om de administratie op orde te maken,’ vertelt Marloes. ‘Het is wel lekker dat ik mijn werk van me af kan praten. Natuurlijk zijn het twee totaal verschillende ondernemingen; penen kweken is heel anders dan huidverzorging, maar de zakelijke beslommeringen hebben veel overeenkomsten.’

Toen Daan thuiskwam met het bericht dat hij als ondernemer in het bedrijf aan de slag kon, had hij wel even een goed gesprek met Alicia, vertelt ze. ‘Ik werk in het LUMC als medisch secretaresse. Wanneer het werk erop zit, kom ik thuis en laat ik het werk achter. Dan is het heel leuk om samen met Daan de dag te bespreken.’ Daan vult lachend aan: ‘Alicia neemt regelmatig snackpeentjes mee naar haar werk om uit te delen. Het is dan leuk om te horen dat

iedereen ze lekker vindt en een fijn teken dat ze zich zo bekommert om onze gezamenlijke onderneming.’

Wanneer je zes dagen per week werkt, blijft er natuurlijk minder qualitytime samen over. Marloes: ‘We tennisten eerst samen, maar Guus heeft het golfen opgepakt. Wel wandelen we regelmatig ’s avonds samen met de hond.’ Guus: ‘We hebben dezelfde vriendengroep en wanneer je samen de verjaardagen en feesten viert, ben je altijd met elkaar.’

PAMPASPLUIMEN

Het samenzijn wordt ook gevierd met een zakelijk initiatief. Daan: ‘Toen we nog bij een baas werkten, vonden we het leuk om iets erbij te doen. En zo hebben we nu ieder najaar pampasgrassen. We snijden, drogen en verzenden ze. We doen dat drie weekends achter elkaar, waarbij we samenwerken. Onze familie en al onze vrienden en vriendinnen helpen mee. Mijn moeder zorgt voor lekkere dingen, het is gezellig én we leveren een mooi product.’ Zakendoen, gezelligheid en een fijn samenzijn, het is dus heel goed mogelijk.

'Door weer en wind zijn wij bezig om de dagelijkse klaarbestellingen te maken én dat Gisterjaarrond. in de grond, morgen in de mond!'

Johan Overdevest

Sexy imago

Al een paar jaar liep ik rond met het idee voor een televisieserie over de Bollenstreek. Want we zien elk jaar een miljard bollen in bloei staan in onze regio, maar wat komt daar allemaal bij kijken? En wie zijn de bollenboeren die daarvoor verantwoordelijk zijn eigenlijk? Niet echt types met een sexy imago, toch? Meer een beetje dat van oude rokende mannen die zichzelf op hun klompen met een gifspuit door een stoffige bollenschuur slepen.

Niets bleek minder waar, toen ik me in de sector ging verdiepen. In de bollen werken veel jonge gasten die niet alleen elke avond zwarte klauwen hebben van de grond, maar ook vaak economie of bedrijfskunde hebben gestudeerd. Anders kun je niet zomaar een bedrijf overnemen en leiden.

Toen ik besloot om de televisieserie daadwerkelijk te gaan maken, was meteen duidelijk dat ik dat wilde doen met deze nieuwe generatie. De programmatitel werd Bollenjongens. Het kwam voor de bollenjongens ook op het juiste moment: zij willen graag een imago van jong, stoer, sexy, duurzaam, maatschappelijk betrokken en vooral toekomstgericht. Een jaar lang hebben we met elkaar aan de serie gewerkt en het is indrukwekkend om te zien hoe de bollenjongens zich gepassioneerd inzetten om de Bollenstreek ook in de toekomst bloeiend te houden.

Toch heeft het programma één vraag niet beantwoord die ik vaak krijg van kijkers: komt er ook een bollenjongenskalender? Dit naar voorbeeld van de boerenkalender. Daarop staan jonge, schaars geklede boeren ‘ter imagoverbetering en promotie van de agrarische sector’.

Is dat wat de bollenjongens dan ook moeten doen ter imagoverbetering en promotie van de sierteeltsector? Martijn halfnaakt achter een bollenpelmachine, Bart ingeolied tussen de tulpen, Mark met alleen een zakje bollen voor z’n zaakje en Lucas die zwoel kijkt onder een watersproeier tussen de hyacinten. Misschien nog niet eens zo’n slecht idee. Alles voor een sexy imago tenslotte. Ik zal het er eens met ze over hebben.

Meer over de bollenjongens en alle afleveringen vind je op bollenjongens.nl

Johan Overdevest, Programmamaker, presentator, dagvoorzitter

De bollenjongenskalender: Martijn halfnaakt achter een bollenpelmachine, Bart ingeolied tussen de tulpen

De nieuwe generatie veehouders van de Bollenstreek

‘Ook een groenteboer die hier zijn schillensinaasappel-brengt om als veevoer te gebruiken, is een voorbeeld van circulair boeren’

‘Wij geven de streek nog extra kleur’

Trots zijn ze. Op de verhalen over hun boerenbedrijven. Op hun afwisselende en belangrijke werk. Op de band die ze met ieder dier afzonderlijk hebben. Bas Duineveld en Jasmijn van der Zon genieten iedere dag van hun boerenbestaan. Hun aanstekelijke enthousiasme is typerend voor het kleine groepje jonge veehouders in deze streek. ‘Wij zijn de extra kleur van de Bollenstreek.’

TEKST

Sandra Zuiderduin

FOTOGRAFIE Barteld de Jong

Jasmijn van der Zon (23) en Bas Duineveld (30) vertellen honderduit. Over hun koeien en varkens, de vele kansen en uitdagingen die ze krijgen en waarop ze proactief inspelen, hoe ze in het voorjaar de koeien naar buiten doen, lekker buiten zijn en regelmatig vies worden, en de vrijheid om zelf hun dag te kunnen indelen. Ze zijn enthousiast over hun werk in het veebedrijf. ‘Helemaal omdat er nog maar weinig van ons over zijn in de streek,’ vertelt Jasmijn. ‘Dat maakt me toch wel trots op het werk dat ik voortzet en de verhalen die ik daarover met anderen kan delen.’

WEIDEVOGELBEHEER

Beiden staan te popelen om straks het stokje in het familiebedrijf over te nemen. En dat geldt volgens Bas voor nog meer jonge agrariërs in deze streek. ‘We willen allemaal heel graag en dat zie je terug in verschillende initiatieven. Zo is duurzaamheid en samen zorgen voor de natuur en omgeving een hot item binnen onze sector. Van zelf energie opwekken met zonnepanelen, weidevogelbeheer en een aangepast maaibeleid tot aan lokaal geteeld krachtvoer inkopen bij een collega. Daarnaast is er veel aandacht voor het destilleren van reststromen uit de humanitaire voedingsindustrie: iets hergebruiken wat anders zou worden weggegooid.’

Als voorbeeld noemt Bas bierbostel dat als restproduct uit de bierbrouwerij kan worden verwerkt tot veevoer of aardappelschillen die melk kunnen verrijken. ‘Maar ook een groenteboer die hier zijn sinaasappelschillen brengt om als veevoer te gebruiken, is een voorbeeld van circulair boeren.’ Het mooie is volgens de twee dat iedere boer daarbij doet wat bij hem past. Zo verbreedt de een zijn diensten met de thuisverkoop van kaas, een melktap of zelfs een complete boerderijwinkel, en kiest een ander voor een minicamping op zijn terrein of recreatieactiviteiten. Waar sommigen investeren in slimme stalsystemen voor minder ammoniakuitstoot, willen anderen liever een natuurlijk koel- en verwarmsysteem via de grond.

ALLE KOEIEN NAAR BUITEN

De overgebleven groep jonge opvolgers in de regio weet elkaar goed te vinden. ‘Wanneer iemand in iets nieuws investeert, gaan we bijvoorbeeld bij elkaar kijken. Binnen de sector leren we allemaal van elkaar en niemand ziet de ander als concurrent. We gunnen elkaar altijd veel; we hebben samen een bepaald doel en daar gaan we voor. We zijn trots op ons werk en willen dat aan iedereen laten zien en horen. Wist je bijvoorbeeld dat iedere boer in de Bollenstreek zijn koeien weidt? Dat betekent dat alle koeien naar buiten gaan in het voorjaar. Mensen hebben het altijd over de prachtige kleuren van de bollenvelden, maar wij geven de streek nog een extra kleur.’

TEVREDEN MENS

Dat een ‘groen hart’ niet in je genen hoeft te zitten, bewijst kweker Robbert van der Zwart. De jonge ondernemer, wiens ouders niet uit de groene sector komen, teelt op zes hectare twintig soorten vaste planten, waarvan de achillea (duizendblad) de hoofdmoot vormt.

Robbert van der Zwart (30) heeft zijn plek helemaal gevonden in de agrarische sector en is op een rustige manier aan het doorgroeien. Hij vertelt: ‘De planten zijn het uitgangsmateriaal waar het allemaal mee begint. In de winter worden ze in meerdere delen gesplitst en zo klaargemaakt voor de exporteurs. Vandaar gaan ze de hele wereld over. Ik heb inmiddels een grote klantenkring opgebouwd.’ In de zomer, als de planten bloeien, worden de bloemen gesneden en naar Flora Holland gebracht.

GOEDE BOTERHAM

Inmiddels heeft Robbert een prachtig en bloeiend bedrijf.

‘Het afgelopen jaar heb ik een nieuwe locatie gekocht.’ Hij kan drie fulltimers, inclusief zijn broer, van een goede boterham voorzien. In de zomer, bij de bloemenpluk, komen daar nog zo’n vier uitzendkrachten bij.

Het klinkt als een vlot succesverhaal, maar de geschiedenis begint ruim achttien jaar geleden al. Als twaalfjarige jongen heeft Robbert al bijbaantjes in de bloemen en na de middelbare school gaat hij naar Rijnsburg om daar lessen aan de tuinbouwschool te volgen. Na het behalen van zijn diploma werkt hij bij Kebra in Noordwijkerhout en bij bloembollenkwekerij Van der Slot. ‘Daar werd duidelijk dat mijn passie niet bij de bollen, maar bij de vaste planten lag.’ Op zijn negentiende schrijft Robbert zich in bij de Kamer van Koophandel. ‘Ik huurde een stukje grond van tweehonderd vierkante meter, kocht planten en ben ervoor gegaan.’ De jonge ondernemer groeit langzaam verder. ‘Door de jaren heen leerde ik van mijn fouten, durfde ik onbekende deuren binnen te lopen en nieuwe dingen te proberen. Ik ben niet iemand die snel beren op de weg ziet.’

PAPLEPEL

Robbert is inmiddels vader van Lucas (3) en baby Tess, die het ondernemen met de paplepel ingegoten krijgen. Niet alleen door vader, maar ook door hun moeder

Fanny van den Burg. Zij is de bedrijfsleider van Vakantiepark Duinrust, het park van haar ouders, aan de Randweg in Noordwijk. ‘Daar wonen we ook en dus groeien de kinderen midden in de bedrijvigheid op.’

Robbert en Fanny zijn altijd bezig. ‘Er is altijd iets te doen, ook bijvoorbeeld de boekhouding. Dat geeft soms wel druk, maar zwaar is het niet,’ zegt Robbert tevreden. ‘Ik krijg heel veel energie terug van de zaak en ben er trots op dat anderen kunnen leven van het werken in mijn bedrijf.’

AMBITIEUS

Robbert houdt ervan om te ondernemen en ambitieus over nieuwe zakelijke mogelijkheden na te denken. ‘Mijn beide ouders zijn er niet meer en hadden ook geen ervaring op dit gebied. Daarom ben ik blij dat ik met mijn schoonouders kan sparren over zakelijke dingen.’ Dat doen ze graag, weet Fanny, de hele familie is immers ondernemend. ‘Mijn broer heeft een camping en een eigen restaurant.’

De jonge ouders, die elkaar overigens leerden kennen op de kermis in Noordwijkerhout, verwachten niet dat ze hun bedrijven ooit zullen combineren. ‘Ik vind mijn passie in mijn eigen vak,’ vertelt Fanny. En Robbert is blij dat hij niet naast zijn bedrijf woont. ‘Want dan ben je altijd aan het werk.’ Samen met hond Blue laat Robbert zijn bedrijf zien. ‘Ik ben een tevreden mens: ik heb van mijn hobby mijn werk kunnen maken.’

‘WE WERKEN HIER NIET OMDAT WE "FAMILIE ZIJN VAN"’

Aan de Herenweg in Noordwijkerhout liggen de moderne bedrijfscomplexen van Nobels Group, waar land- en tuinbouwmachines worden ontworpen, geproduceerd en gerepareerd volgens de wensen van de (internationale) klanten. Het bedrijf werd in 1955 opgericht door opa Arnold van Nobelen en inmiddels is de derde generatie er werkzaam.

Zussen Cindy (35), Patricia (33) en Chantal (28) van Nobelen hebben ieder hun plek gevonden in het florerende familiebedrijf Nobels Group, bestaande uit Nobels, Javo, Javo International en Agro Techniek. In het frisse, nieuwe Nobels-pand vertellen ze er vol trots over. Ze beschrijven hoe hun opa in een kas van driehonderd vierkante meter een sorteermachine, rooimachine en planter ontwikkelde. Machines waar begin jaren zestig de markt steeds groter voor werd. Het bedrijf groeide en bloeide, werd uiteindelijk overgenomen door zoon Ber van Nobelen, verhuisde aan aantal maal om te kunnen uitbreiden, en nam Javo, Agro Techniek en Ronald van der Slot Techniek en Constructie over.

In 2017 keerde het bedrijf terug naar de geboortegrond in Noordwijkerhout. En in 2022 maakte Ber van Nobelen bekend dat hij plaatsmaakte voor de derde generatie Van Nobelen. Samen met de huidige CEO Koos de Vink vormt hij nu het bestuur, terwijl zijn dochters zich in de komende jaren verder zullen ontwikkelen in het bedrijf.

JUISTE MAN

‘Van onze ouders kregen we consequent de boodschap mee: “Doe wat je leuk vindt”,’ vertelt Chantal, die na de middelbare school een sportopleiding volgde. Het is dan ook zeker niet vanzelfsprekend dat de drie zussen in het bedrijf gaan werken. ‘Net als opa was onze vader altijd op zoek naar de juiste man of vrouw op de juiste plek. Die schoof familie niet zomaar het bedrijf in,’ vult Cindy haar aan.

Elk van de zussen heeft een eigen carrièreverhaal. Cindy, de oudste, werkt het langst in het familiebedrijf. ‘Mijn hbo-scriptie heb ik binnen ons bedrijf geschreven. Na mijn afstuderen zette ik de marketingafdeling op. In eerste instantie alleen voor Javo, maar inmiddels wereldwijd voor alle merken binnen Nobels Group.’

Patricia werkte als bewindvoerder voor ze vijf jaar geleden in het bedrijf komt werken. ‘Toen de huidige CEO een personal assistant nodig had, heb ik gesolliciteerd. Voor mij een uitgelezen kans om tóch binnen het familiebedrijf te gaan werken.’ Haar werkzaamheden zijn inmiddels uitgebreid naar de HR-afdeling en facilitair beheer. ‘Ik organiseer ook evenementen, zoals beurzen en personeelsuitjes, een rol die mij op het lijf geschreven is.’

Chantal komt in 2016 bij Nobels werken. ‘Na mijn opleiding begon ik als bijbaantje achter de receptie en al snel bleek dat ik er goed mijn draai kon vinden en iets kon betekenen. Via de afdeling verkoop kwam ik terecht op de plek waar ik nu zit, als quality manager, en ben ik betrokken bij het structureel verbeteren van interne processen.’

PRETTIG WERKEN

‘Onze vader en opa hebben een mooi bedrijf neergezet waar het prettig is om te werken. We zijn uitgegroeid tot een modern bedrijf met 120 collega’s. Het huidige personeelsbeleid is vooral gericht op het ontwikkelen van medewerkers. We zoeken overigens altijd mensen die ons willen versterken en kunnen bijdragen aan toekomstige groei.’

Cindy, Patricia en Chantal bewegen mee in het bedrijf. ‘Natuurlijk voelt het heel eigen, maar wij worden, los van dat we intussen een aandeel in het bedrijf hebben, niet anders behandeld dan de andere werknemers.’

Elk hebben ze hun eigen afdeling waar hun sterke punten tot hun recht komen. ‘Dat we dochters zijn, verandert niet hoe we ons gedragen.’

Door hun positieve opvoeding voelen de zussen alle ruimte om hun eigen weg in het leven te gaan. ‘Het is fijn dat we de vrijheid hebben om veel te leren en hier onze hele óf gedeeltelijke carrière te doorlopen. We werken hier niet omdat we nu eenmaal “familie zijn van”.’

DAMES

Dat het gezin Van Nobelen uit enkel dochters bestaat, heeft regelmatig voor opmerkelijke uitspraken gezorgd. ‘Ik weet nog dat hier een groep heren op bezoek was, waarvan er één meende dat ik “de vrouw van” zou zijn,’ herinnert Cindy zich. ‘Het kwam ook voor dat tegen mijn vader gezegd werd: “Ook lullig dat je alleen dochters hebt”,’ voegt Patricia toe. Gelukkig kunnen ze daar hard om lachen. ‘Stiekem is onze vader heel trots dat we allemaal hier werken en doen waar we goed in zijn.’ Nobels Group heeft een bloeiende toekomst voor zich. ‘Er is steeds meer vraag naar innovatieve oplossingen. En omdat we op verschillende continenten werken, is er nog een hele wereld voor ons te winnen.’ De zussen zijn vastbesloten om Nobels Group verder te brengen. ‘We werken bij een heel mooi bedrijf. Samen met de huidige directie, het managementteam en alle medewerkers zijn we ons ervan bewust dat we hier iets moois aan het ontwikkelen zijn. En daar zijn we trots op.’

BIJ HOBAHO

HOBAHO IS AL HONDERD JAAR GESPECIALISEERD IN DE BEMIDDELING EN VEILING VAN BLOEMBOLLEN, KNOLLEN EN VASTE PLANTEN. DE ORGANISATIE STREEFT NAAR EEN OPTIMALE DIENSTVERLENING, WAARBIJ TRANSPARANTIE EN BETROUWBAARHEID CENTRAAL STAAN. TWEE VAN DE RUIM ZEVENTIG GEPASSIONEERDE MEDEWERKERS VAN HOBAHO ZIJN FLORIS SLOB EN MARCO BUIS

Floris Slob (29) studeerde Plantenwetenschappen in Wageningen met een specialisatie in veredeling en genetica. ‘Ik ben begonnen met Biologie en zo ben ik de planten ingerold.’ Sinds 2017 werkt hij als veredelaar bij Hobaho. Een veredelaar maakt nieuwe rassen door bestaande rassen te kruisen. Het doel is om iets beters te maken dan wat er al bestaat in de markt. ‘Het kan altijd mooier, sneller of weerbaarder. We zijn eigenlijk op zoek naar het schaap met de vijf poten.’ Komende tijd focust Hobaho zich op het ontwikkelen van rassen met resistente eigenschappen die voldoen aan de eisen van de markt van de toekomst.

SPIN IN HET WEB

Als veredelaar is Floris niet alleen bezig met genetica om zo de beste rassen te combineren, hij heeft ook met de markt te maken. ‘Het is een heel breed vakgebied.’ Vanuit die markt komt de vraag waaraan een nieuw ras moet voldoen. Daarnaast heeft Floris contact met onderzoekers over genetica en voor het toetsen

van rassen op ziekteresistentie. ‘Ik ben als een spin in het web om alles te combineren.’

Floris is heel blij met zijn functie binnen Hobaho. ‘Het werk is afwisselend en er zit veel uitdaging in.’ Bovendien werkt hij elke dag met mooie producten: bloemen. Dit betekent dat Floris in het voorjaar ook veel buiten is te vinden, op het veld. ‘Het is een mooie afwisseling tussen werken achter een computer en praktisch werk. Het is geen typische kantoorbaan.’

OVERZICHT IN DE MARKT

In tegenstelling tot Floris, is de agrarische sector voor Marco Buis (31) niets nieuws. ‘Ik ben geboren op een melkveeboerderij met koeien, schapen, kalveren, paarden én een hond.’ Hij besloot Commerciële Economie te studeren, maar kwam uiteindelijk toch weer in de agrarische sector terecht, maar dan in een commerci-

Floris Slob

ëlë functië. ‘Hët is hëël lëuk dat hët zo samënvalt; ik voël më thuis in dë sëctor.’

Als intërmëdiair is hët Marco’s wërk om vraag ën aanbod bij ëlkaar të brëngën voor marktconformë prijzën. ‘Hët is hiërvoor ontzëttënd bëlangrijk om goëd gëïnformëërd të zijn ovër dë ontwikkëlingën in dë markt. Doordat wë bij Hobaho in tëamvërband wër-

kën, bëschikkën wë mët ëlkaar ovër allë kënnis dië nodig is om ons wërk goëd të kunnën uitvoërën.’

Eën intërmëdiair nëëmt hët zowël op voor dë bëlangën van dë kopër als dë vërkopër. ‘Dit doë ik door altijd oprëcht të zijn; vërtrouwën is hët allërbëlangrijkst in ons wërk.’ Op dëzë maniër ontzorgt Marco bëidë partijën ën draagt hij bij aan hun bëdrijfsvoëring.

Marco krijgt vëël vrijhëid in hët bëzoëkën van zijn klantën ën raadt hët wërk mët vëël ënthousiasmë aan. ‘Iëdërëën is

hëël bënadërbaar ën jë komt vaak bij andërë bëdrijvën ovër dë vloër. Soms plan ik ërgëns ëën kort bëzoëk, maar staan wë uitëindëlijk andërhalf uur të pratën ën doën wë ook nog handël. Dat maakt hët wërk ëxtra lëuk.’

AAN DE KEUKENTAFEL

Floris ën Marco hëbbën twëë hëël vërschillëndë functiës, maar dë sfëër binnën dë sëctor ën bij Hobaho ërvarën zij hëtzëlfdë. Bëidën kunnën altijd bij hun collëga’s tërëcht. Floris: ‘Hët is fijn dat ik bij collëga’s binnën kan komën zondër ëën afspraak të makën.’ Sinds 2016 is Hobaho ondërdëël van Dümmën Orangë, ëën groot vërëdëlingsbëdrijf waar Floris ook vëël contact mëë hëëft. ‘Collëga’s hëlpën ën dënkën altijd mëë.’ Dë sëctor wordt vooral gëkënmërkt door Hollandsë nuchtërhëid. Marco: ‘Boërën zijn hardë wërkërs ën draaiën nërgëns omhëën. Bij vorigë wërkgëvërs trok ik ëën nët jasjë aan voor ëën formëël wërkgësprëk, nu hëb ik vërkoopgësprëkkën aan dë koffiëtafël. Jë hëbt daar altijd dë bëstë gësprëkkën; hët is dë charmë van hët vak.’

Marco Buis

H‘We zijn eigenlijk op zoek naar het metschaap de vijf poten’

Uitzendkrachten

NWH JOBS HEEFT ZICH IN DE VIJFTIEN JAAR VAN HAAR

BESTAAN ONTWIKKELD TOT EEN

VAN DE LEIDENDE SPELERS IN DE MARKT VOOR HET PLAATSEN

VAN INTERNATIONALE MEDEWERKERS IN DE BOLLENSTREEK. IN HET

NOORDWIJKERHOUTSE KANTOOR

STUREN 21 MEDEWERKERS PAKWEG 450 UITZENDKRACHTEN AAN.

NWH koestertJobs haar medewerkers

TEKST

Frans van Egmond

FOTOGRAFIE

Jeanette van Starkenburg

Lars van Wieringen, tweede generatie bij NWH Jobs, is bezig om alle lagen van de onderneming te doorlopen om zich zo alle ins en outs eigen te maken. ‘Onze werving richt zich met name op Oost-Europa, omdat arbeidskrachten uit die landen doorgaans gemotiveerd zijn om hiernaartoe te komen, er geen problemen zijn met arbeidsvergunningen en ze ongeveer dezelfde arbeidsethos hebben als Nederlanders.’

De oorsprong van het bedrijf ligt in de bloementeelt. Vader Jacco en oom Dennis van Wieringen werden, zoals ieder seizoensgebonden bedrijf, geconfronteerd met de spagaat tussen enerzijds het runnen van een rendabele business en anderzijds de goede mensen behouden als er buiten het seizoen onvoldoende werk was. Met collega-kwekers zetten zij een samenwerkingsverband op om arbeidskrachten ook buiten het seizoen aan het werk te houden en zo een oplossing te bieden voor het probleem. Vijftien jaar geleden besloten beide heren zich te concentreren op de arbeidsmarktactiviteiten, eerst in de kantine van de kwekerij, later vanuit een heus gebouw op het Noordwijkerhoutse industrieterrein.

GEDEGEN OPLEIDING

Lars deed vanaf zijn zestiende vakantiewerk binnen NWH Jobs, leerde zo de fijne kneepjes van de branche kennen en kon de theorie van zijn pittige studie bedrijfskunde toetsen aan de praktijk van alledag. Als zoon van een van de eigenaren werd hij niet onmiddellijk staflid, hij diende zich voor vader en oom eerst maar eens in verschillende functies te bewijzen. Momenteel is Lars businessanalist en houdt hij zich bezig met de planning en applicatiebeheer. Zijn specifieke kennis is een toegevoegde waarde voor de directie. Daarvoor vervulde hij allerlei functies, vulde overal in het bedrijf vacatures in, begeleidde medewerkers naar het ziekenhuis, de dokter of tandarts, en bracht ze naar het werk. ‘Zo leer je het bedrijf goed kennen,’ zegt hij.

ZELDEN PROBLEMEN

Wat als NWH Jobs niet zou bestaan? ‘Ik denk dat opdrachtgevers een probleem zouden hebben. Wij nemen hen veel werk uit handen door de juiste mensen aan te dragen. Een zorgvuldige selectie op basis van motivatie is daarvoor de grondslag. De wil om hard te werken is het belangrijkst.’ De medewerkers van NWH Jobs worden geworven via externe wervingskantoren en een eigen vestiging in het Poolse Kalisz. Daarnaast dragen ook medewerkers van NWH Jobs kandidaten aan. ‘Gelukzoekers filteren we er snel uit, we willen de kwaliteit van ons bestand op een hoog niveau houden.’

Lars herkent zich niet in de talloze verhalen over uitbuiting van buitenlandse arbeidskrachten. ‘Wij proberen onze mensen zo veel mogelijk te faciliteren, misschien wel in de watten te leggen. Enerzijds omdat het onze instelling is om goed voor hen te zorgen en anderzijds omdat het hun motivatie en productiviteit vergroot. Problemen hebben we zelden.’

Dat faciliteren gaat ver. In het magazijn staan honderden fietsen keurig geordend in rekken tot aan het plafond. Het illustreert de manier waarop NWH Jobs met zijn mensen omgaat. Iedereen krijgt een vervoermiddel: wie tot acht kilometer van de huisvesting werkt een fiets, wie iets verder moet reizen een elektrische fiets en de arbeidskrachten die nóg verder moeten forensen krijgen de beschikking over een bedrijfsauto. Daarnaast behoren solide kleding en regenpakken en laarzen voor de mensen die buiten werken tot de standaarduitrusting. ‘Ook geven we ze een gedegen opleiding op veiligheidsgebied om ongelukken zo veel mogelijk uit te sluiten. Wij vinden het belangrijk dat de mensen zich hier thuis voelen, want als de basis goed is, gaan zij ook met plezier naar hun werk en kunnen onze opdrachtgevers rekenen op gemotiveerde medewerkers. Een win-winsituatie!’

'Wij nemen opdrachtgevers werk uit handen door de juiste mensen aan te dragen’

Sandra Zuiderduin

AANPOTEN

Barteld de Jong

‘Dit seizoen gaan er tien miljoen bloemen naar onder andere landen in Europa, naar China en Amerika’

Jong is hij. Lef

hij. En

wil hij

Als Thijs

Het is een geweldig gezicht: Thijs Nulkes (22) die in zijn grote Ford Raptor stapt en moeiteloos met zijn 4x4-aandrijving door de modder over het land rijdt en weer terug de weg op. ‘Mijn vader raadde me aan een busje te kopen, maar dit leek me makkelijker,’ legt hij lachend uit. Toen Nulkes na zijn studie plantenteelt bij zijn vader in loondienst ging werken, leek dat een heel logische stap. ‘Maar eigenlijk was ik daar te veel en had ik alleen in het hoogseizoen echt iets te doen.’ Dus ging hij in 2021 samen met zijn vader op zoek om iets naast zijn vaders teelt in Vrouwenmantel te kunnen doen. ‘Toevallig kwam op dat moment het bedrijf van de gebroeders Hermans in Voorhout in de verkoop en zijn we daar gaan praten.’ Hij doopte het bloemenbedrijf om tot Hermans Mini Gladiolus.

JONGE EIGENAAR

De handel blijkt te groot om erbij te doen. Daarom besluit Thijs op de jonge leeftijd van 21 jaar om Gebr. Hermans voor eigen rekening en risico over te nemen. Sinds juni 2022 is hij officieel eigenaar. ‘Bloemen of knollen en welke soort dan? Ik wist alleen dat ik iets met planten wilde, maar wat precies maakte me niet zo veel uit. Dit kwam zo op mijn pad. Toch heb ik er wel heel bewust voor gekozen om het bestaande werk voort te zetten. Ik ben op dit moment namelijk de enige die mini-gladiolen als bloem en knol in zulke grote hoeveelheden kan leveren. Zo gaan er dit seizoen tien miljoen bloemen naar onder andere landen in Europa, naar China en Amerika. In vier maanden tijd zo veel bloemen leveren en dan in het najaar nog knollen, dat is wel uniek. Die kans heb ik met beide handen gepakt en ik laat ’m niet meer los.’

Het is wel aanpoten. ‘Ik merk wel dat ik me soms nog moet bewijzen als jong pikkie tussen de vele kwekers die tegen de zestig lopen. Aan de andere kant kan het ook juist een voordeel zijn. Van die oude kwekers is nog maar de vraag wie en hoeveel er doorgaan. Terwijl ik nog zeker veertig jaar continuïteit kan bieden. Daar doe ik ook veel voor. Zo heb ik onlangs een veredelaar overgenomen. Nu kan ik zelf soorten kruisen en vermeerderen. Verder is het gewoon heel leuk en vooral afwisselend werk. Zo zit ik de ene keer bij de dokter met een uitzendkracht die in zijn vinger heeft gesneden en krijg ik op een ander moment een eindklant uit het buitenland op bezoek. In het hoogseizoen lopen hier 30 tot 35 man rond, daarna zijn we weer met zijn tweeen. Geen dag, geen uur en zelfs geen minuut is hetzelfde hier.’

heeft

vooruit

zeker.

Nulkes na zijn studie aan de tuinbouwschool Gebr. Hermans kan overnemen, aarzelt hij geen moment. ‘Het kwam zo op mijn pad, maar ik heb de kans met beide handen gepakt en ik laat ’m niet meer los.’

VAN MAKER TOT DRAGER

Agrarische ondernemers willen graag zo duurzaam mogelijk werken. Dat geldt niet alleen voor hun productiewijze en producten, maar zeker ook voor de bedrijfskleding. Bright Workwear

(voorheen: Company2Wear)

verzorgt duurzame bedrijfskleding voor diverse branches, waaronder de agrarische.

Joep Derksen

BRIGHT WORK WEAR

Accountmanager Angelo D’Elia: ‘Wij werken samen met leveranciers die voldoen aan diverse certificaten, waarbij de maker in goede arbeidsomstandigheden werkt en de drager in duurzame kleding werkt. Hiermee willen wij bijdragen aan een bright wereld.’

KENNISMAKING

Angelo schenkt water in voor de klant. ‘Bij Bright Workwear ontzorgen wij inkopers en ondernemers, waarbij de drager vooropstaat. De klant beantwoordt onze vragen die ervoor zorgen dat hij of zij het juiste kledingproduct kiest. Voor welke afdeling is de bedrijfskleding? Onder welke weersomstandigheden werken de medewerkers? Moeten ze veel bewegen of hebben ze juist een kantoorfunctie?’

KLEDING PASSEN

Met alle verkregen informatie, kan Bright Workwear de perfecte en op maat gemaakte kleding voor iedere werknemer samenstellen. Angelo: ‘Ieder merk heeft een andere pasvorm en iedere persoon is anders. Met onze gratis passervice zorgen wij ervoor dat iedereen kan passen en de juiste maat kan worden bepaald. Dit draagt bij tot een blije drager en minder retouren. We zorgen ervoor dat iedere drager blij is met zijn of haar werkkledingpakket.’

PRODUCTIE

‘Wij werken met Europese leveranciers die uit voorraad leveren,’ vertelt Angelo. ‘We hoeven dus geen voorraad aan te leggen en de klant kan altijd vanaf één stuk bestellen. Hierdoor wordt er geen materiaal verspild. Voor een bedrijf is het heel belangrijk dat hun eigen huisstijl van de gekozen kleding benadrukt wordt. Bij Bright Workwear personaliseren wij de kleding met de bedrijfslogo’s in onze eigen productieruimte. Daar komt meer bij kijken, dan je denkt. Een rits, pennenlus of naadje op het shirt bepalen waar het logo het beste kan worden geplaatst.’

KLEDINGMISSIE VOLTOOID!

Het complete en duurzame kledingpakket wordt ingepakt en weer verlaat een tevreden klant het pand. En de oude werkkleding? Daarover geeft Bright Workwear advies over de mogelijkheden bij bijvoorbeeld Gaia Circulair; het materiaal wordt volledig gerecycled tot bijvoorbeeld poetsdoeken, tassen en zelfs picknickbanken. Angelo: ‘We zijn een duurzaam bedrijf, waarbij de maker vooropstaat. Wie wil er nou een polo van 2 euro, die met kinderhandjes is gemaakt? Het is een fijn gevoel voor onze afnemers en Bright Workwear dat we met elkaar bijdragen aan een duurzamere samenleving.’

ADe liefde voor bloemen verspreiden, is hun missie. Daarbij willen ze iedereen in eigen huis en tuin laten genieten van hun bloemen. En dat doen Marlies Weijers en Linda van der Slot vooral via social media.

wisselende productcatalogus die dankzij de fraaie foto’s en interessante informatie oogt als een hip magazine en die met iedere order meegaat.

VELDBEZOEKEN

Al sinds de brugklas zijn Linda van der Slot en Marlies Weijers vriendinnen. ‘Minstens eenmaal per jaar gaan we met onze vriendinnengroep uit die tijd uit eten en tussendoor volgen we elkaar online,’ vertelt laat Marlies. Allebei trouwden ze met een kweker uit de streek. Linda stapte in het huwelijksbootje met narcissen- en tulpenkweker Henk en Marlies zei ‘ja’ tegen haar dahliakweker Hubert.

FEMALE TOUCH

Tijdens het jaarlijkse etentje werd het idee van FAM Flower Farm geboren.

Linda: ‘We kletsten bij over onze gezinnen en de kwekerij van onze mannen. Zij richtten zich met het eindproduct vooral op de zakelijke markt. Het ging voor hen dus vooral over de bollen en de knollen. Daarbij was er nauwelijks aandacht voor de bloemenpracht en de beleving daarvan, of voor de achtergrond van het familiebedrijf. Dat vonden wij een gemiste kans. Wij weten hoeveel liefde er in hun werk zit; het was alleen nooit zichtbaar. We besloten op onze eigen manier – met een romantische, vrouwelijke en vooral ook persoonlijke touch – de prachtige bloemen van onze mannen te promoten door het verhaal achter het product en het bedrijf actief te laten zien en de bollen en knollen te verkopen via onze webshop. FAM staat dan ook voor de twee familiebedrijven én voor de female touch die we toevoegen.’ Inmiddels werken Linda en Marlies alweer zes jaar samen in hun bedrijf FAM Flower Farm.

INFLUENCERS

Marlies: ‘We worden er zelf heel blij van en zien dat ook terug bij onze klanten, die ons helpen door de liefde voor bloemen ook te verspreiden via social media.’ Het enthousiasme en de deskundigheid werken aanstekelijk. Dankzij de inzet van een sfeervolle website en socialmediakanalen kreeg FAM Flower Farm in korte tijd enorme bekendheid. Als influencers in hun vakgebied inspireren ze vooral vrouwen met schitterende foto’s, interessante weetjes en actuele tips. ‘Maar we hopen ook dat we hiermee een steentje bijdragen aan de promotie van bloemen en tuinplanten in het algemeen,’ voegt Marlies toe. Naast de website en socials, hebben de ondernemende vriendinnen vorig jaar een prachtig boek uitgegeven met dahlia’s in de hoofdrol. Ook is er een jaarlijks

‘Ieder jaar organiseren we veldbezoeken en ontvangen we toeristen uit alle windstreken. In het voorjaar tussen de bloeiende narcissen en tulpen en in de nazomer tussen de dahlia’s. Na een uurtje rondlopen en foto’s maken, geven we onze gasten uitleg. Het is zo mooi om te zien wat bloemen met mensen doen en hoe geïnteresseerd ze zijn in het proces! Wat zijn wij bevoorrecht dat we in zo’n mooie streek mogen wonen, leven en werken. Het plezier van bloemen gun je toch iedereen?’

Ook hun kinderen zijn besmet geraakt met het ‘bloemenvirus’ en ze zijn vaak – met of zonder vrienden – op de farm te vinden. ‘Onze missie is geslaagd en de mannen zijn trots. We doen vooral wat we zelf leuk vinden. Daar krijgen we veel energie van en we kunnen er nog jaren mee doorgaan.’

‘Het plezier van bloemen gun je iedereen’

‘Ik geniet nog steeds van mijn werk. Ik houd van de afwisseling en ben veel buiten, wat ik als een grootbeschouw’pluspunt

BOLLEN, BIER EN BALLEN

YOURI VAN STEIJN (25) IS ONDERNEMER IN DE AGRARISCHE SECTOR. SAMEN MET ZIJN OUDERS LEIDT HIJ BLOEMBOLLENKWEKERIJ VAN STEIJN DAMEN IN NOORDWIJKERHOUT. DAARNAAST HEEFT YOURI EEN DRUK SOCIAAL LEVEN, ONDER ANDERE OP HET VOETBALVELD VAN VVSB. DE JONGE AGRARIËR WOONT AL Z’N HELE LEVEN IN NOORDWIJKERHOUT EN VERTELT WAAROM HIJ ‘ZIJN’ DORP NOOIT ZAL VERLATEN.

VVSB en voor mijn vrienden. Ik speel in het eerste elftal van de zaterdag en de derde helft is uiteraard heel belangrijk. Dan doen we een biertje met de jongens. Daarnaast tennis ik graag. En ik heb sinds een halfjaar een vriendin, met wie ik heel blij ben.

‘Waar ik trots op ben? Dan noem ik toch de manier waarop wij de coronacrisis het hoofd hebben geboden. Het was een heftige tijd voor ons bedrijf, want de impact was enorm. Op de werkvloer zag je echt sombere gezichten en het was een harde leerschool voor een jonge ondernemer als ik. Maar ik ben er zeker door gegroeid. Je leert andere kanalen aanboren in tijden van crises, je leert flexibeler en creatiever te zijn. En je leert nog beter vooruit te kijken, wat noodzakelijk is in onze branche.

‘Ik ben opgegroeid in Noordwijkerhout en vind het nog steeds een heel gezellig dorp. Alles is dichtbij, je fietst overal zo naartoe en je kent bijna iedereen. Ik heb hier op basisschool De Regenboog gezeten en daarna ging ik naar Leeuwenhorst. Na de middelbare school ben ik naar het Nova College gegaan om een marketingopleiding te doen. Hoewel het mijn ambitie was om in het bedrijf van mijn ouders te gaan werken, vonden zij het heel belangrijk dat ik een papiertje haalde van een mbo-opleiding.

‘In 2016 ben ik begonnen in de zaak. Ons bedrijf kweekt bollen op eigen en gehuurd land, die we op pot zetten. Ons assortiment is groot en we leveren aan tuincentra, groothandels, bouwmarktketens en bloemenzaken. Ik vind mijn werk heel leuk. Ik heb altijd in de zaak geholpen in de vakanties en mijn vrienden hadden er ook een bijbaantje. Dit bedrijfsleven is me dus met de paplepel ingegoten en ik geniet nog steeds van mijn werk. Ik houd van de afwisseling en ben veel buiten, wat ik als een groot pluspunt beschouw.

‘Ik werk fulltime en ben ook in het weekend op de zaak te vinden; er moeten dan natuurlijk controlerondjes worden gedaan. Gelukkig houd ik genoeg tijd over voor mijn club

‘Ik zou niet snel ergens anders gaan wonen, want het leven in Noordwijkerhout is zo slecht nog niet. Ik vind het prettig om in de buurt van het strand en van de bollenvelden te wonen. Ik ben geen stadsmens, maar houd wel van reizen. Ik ben onder andere in Indonesië, Costa Rica en Amerika geweest. Van kleins af aan heb ik van mijn ouders meegekregen: ga wat zien van de wereld! Er zijn bollenkwekers die het dorp niet verlaten, maar ik probeer absoluut die wijze raad van mijn ouders op te volgen. Of ik gelukkig ben? Jazeker! Ik heb een goed leven en weet ook dat dat niet vanzelfsprekend is. Daar moet je hard voor werken.’

TEKST José Moree FOTOGRAFIE Sandra Aartman

Kleurige, geurige Flowers by Maaike

Landwinkel Flowers by Maaike is een familiebedrijf in het hart van de streek met steeds een wisselend en verrassend assortiment. Met tulpen, bolbloemen op pot, bloembollen en verse zomerbloemen van het land, maar ook verse eieren en uien. Open: vrijdag van 9.00-12.30 uur en 13.30-17.30 uur, zaterdag van 9.00-12.30 uur. Flowers by Maaike, Schippersvaartweg 55 in Noordwijkerhout

Tour de boer

in onze streek

Direct van het land en op ons bord… In onze streek zijn er genoeg leuke adresjes waar we rechtstreeks van de boer kunnen kopen. Trek er eens een ochtendje of middagje voor uit en ga op “tour de boer”. Want hoe leuk is het om alles wat we in de wei en op het land zien zelf uit te zoeken?

Lekker streekscharrelen

bij Parlevliet

Knusse boerderijwinkel aan huis, gerund door familie Parlevliet. Naast verschillende soorten zelf geteelde aardappels en uien en een klein assortiment aanverwante producten, hebben ze ook eigen scharrelkippen rondlopen. Open maandag t/m zaterdag van 9.00-17.00 uur. Parlevliet Agro, Hillegommerdijk 395 in Beinsdorp

TEKST Sandra Zuiderduin FOTOGRAFIE PR

Weids winkelen bij Elsbroekerwei

Elsbroekerwei is een luxe en gevarieerde boerderijwinkel met een uitgebreid assortiment duurzame streekproducten, zoals brood, groenten, fruit, sap, jam, honing, vleesvervangers, maar ook vlees van eigen koeien die in de wei hebben gestaan. Open: maandag tot vrijdag van 9.0018.00 uur, zaterdag van 9.00-17.00 uur.

Elsbroekerwei, Leidsestraat 189 in Hillegom

Into the wild met Zilkerduinvlees

Lekker, onvervuild en heerlijk mals vlees eten en tegelijkertijd iets goeds doen voor de natuur vlakbij? Dat kan met het wildernisvlees afkomstig van runderen die in de duinen grazen of de vele herten die daar vlakbij rondlopen. Een stukje wildernis uit onze eigen omgeving op ons bord. Zilkerduinvlees, afhalen bij Zilkerduinweg 325 in De Zilk. Te bestellen via duinvlees@gmail.com.

Piep ertussenuit bij Boer Buitenhuis

Rechtstreeks van het land de automaat in. Verser kan haast niet bij de Pieperautomaat van Boer Buitenhuis. Met wel 72 vakjes vol verse streekproducten is er voor iedereen wel iets wils. Worden het aardappelen, eieren en uien of liever bruine bonen of boerenchips? Open: maandag t/m zaterdag van 8.00-22.00 uur. De Pieperautomaat, Turfspoor 160 in Lisserbroek

Oervoer van de boer bij Pennings

Zuivelboerderij Pennings in Warmond biedt zelfgemaakte boerenkaas en allerlei natuurzuivere producten, zoals meel, vruchtensappen, ecologische wijn, verse noten en vlees. Ook leuk om hier een kano of sup te huren voor een dagje Kagerplassen.

Open: maandag, woensdag, donderdag en vrijdag van 9.00-12.30 uur en zaterdag van 9.00-16.00 uur.

Boerderij Pennings, Hellegatspolder 1 in Warmond

Ontdek-je-plekje in de streek

Dit was slechts een greep uit de vele leuke adresjes in onze streek met rechtstreekse verkoop. Maar er zijn er nog veel meer! Ontdek ze zelf op (onder andere) fairsy.nl, zoekdeboer.nl of lekkerder.nl.

Worden het aardappelen, eieren en uien of liever bruine bonen of boerenchips?

BLOEMENKROON OP HET WERK

OP JONGE LEEFTIJD INVESTEERDE LOONWERKER DAAN HACHMANG VELE TONNEN IN ONDER MEER EEN TREKKER EN EEN ROOIMACHINE. WAT BEZIELT EEN MIDDEN-TWINTIGER OM ZO’N GEDURFDE UITGAVE TE DOEN?

TEKST

Joep Derksen

FOTOGRAFIE

Sandra Aartman

Daan Hachmang (33) is geboren en getogen in Noordwijkerhout. Als zoon van een loonwerkmedewerker, leerde hij het vak al op jonge leeftijd. Hij werkte vijf jaar bij Defensie, maar alleen maar doen wat je wordt opgedragen ging hem steeds meer tegenstaan. Het loonwerkersvak trok hem. ‘Maar ik wilde een stapje verder gaan dan mijn vader. Wanneer je eigen baas bent, kun je doen en laten wat je wilt en wel op de meest efficiënte manier.’ Daan Hachmang Agrarisch Cultuurtechnisch verhuur & loonwerk wordt ingeschakeld voor werkzaamheden die kwekers niet zelf kunnen doen. Er is geen kweker, die een rooimachine van 200.000 euro aanschaft om ’m maar twee weken per jaar te gebruiken. Het loonbedrijf voert met eigen machines de rooi-, plant- en voorbereidingswerkzaamheden uit voor de agrarische bedrijven in de Duin- en Bollenstreek.

VRIJHEID

Wat is er zo mooi aan het vak van loonwerker? ‘Het bollenvak heeft mij altijd getrokken en ik ben tussen de trekkers opgegroeid,’ vertelt Daan. ‘Dit werk biedt me vrijheid en zelfstandigheid, maar ik geniet er vooral van wanneer ik op de machines de grond bewerk. Een halfjaar later staan de velden prachtig in bloei en weet ik: dat komt ook door mij! Je zorgt voor iemand anders zijn brood en kunt daar een waardevolle bijdrage aan leveren.’

Daans definitieve stap naar het zelfstandig ondernemerschap kwam zes jaar geleden. Zijn vader ging met vervroegd pensioen, maar één klant wilde hem en Daan graag blijven inzetten. Daarna ging het snel. ‘Als je goed werk wilt leveren voor meerdere opdrachtgevers, heb je daar het juiste materiaal voor nodig. Vijf jaar geleden praatte ik met een leverancier over een rooimachine en voordat ik het wist, had ik ’m gekocht. Vanaf dat moment moet je die investering van enkele tonnen terugverdienen voor een uurprijs die rendabel is voor mij en aantrekkelijk voor de klant.’

Eigen baas

Na die eerste investering ontwikkelde het bedrijf van Daan zich snel. ‘Al snel bestelde ik nog een kleine rooimachine en een trekker. Dat is het materiaal dat je nodig hebt om de geplante bollen uit de grond te halen, zodat de kweker die voor de wereldwijde handel kan verwerken. Nu heb ik een halve schuur vol met spullen. Mijn vader doet vooral het rooien en ik verhuur mezelf voor alle activiteiten daaromheen. Zo maken we er als vader en zoon het beste van.’

GEHEIM

Inmiddels kan Daan gerenommeerde bedrijven tot zijn klantenkring rekenen. Hij is de jongste in deze regio met een eigen loonbedrijf en werkt nu al voor een dertigtal agrarische ondernemingen. Wat is het geheim van zijn succes? ‘Ik werk heel graag samen met de loonbedrijven hier in de buurt. Ik wil me er niet tussen vechten, want ik heb geen zin in scheve gezichten. Ik zie meer in samenwerking. Zo huurt loonbedrijf De Groot me in voor het tulpenrooiseizoen en vragen wij De Groot voor de inzet van hun overschietmachine in het najaar.’

Daan hoeft ook niet na te denken over de vraag wat het allerfijnst is aan zijn vak. ‘Absoluut wat wij met elkaar bereiken voor de natuurproducten voor de consument. Goede prestaties worden beloond met mooie en goed geplante bollen, knollen en penen. Een bloeiend bollenveld is een euforische bloemenkroon op ons werk.’

‘Als de velden prachtig in bloei staan, weet ik: dat komt ook door mij’

belangenbehartigers

DE KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR

BLOEMBOLLENCULTUUR IS DE BELANGENORGANISATIE VAN ONDERNEMERS IN DE BLOEMBOLLENSECTOR.

DE ORGANISATIE IS OPGERICHT IN 1860 EN IS DAARMEE DE OUDSTE, NOG IN DE OORSPRONKELIJKE VORM BESTAANDE ZELFSTANDIGE AGRARISCHE BELANGENBEHARTIGER.

Als zelfstandige organisatie vormt de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) ook de vakgroep bloembollen en bolbloemen van LTO Nederland. De organisaties werken dan ook zeer nauw samen. Daarbij geldt: hoe meer telers, hoe groter de stem van de bollenkwekers. De KAVB heeft bovendien een project gericht op jongere kwekers en medewerkers, KAVB-Jong!. Regionaal coördinator Marit Hogervorst legt uit: ‘De KAVB hecht er natuurlijk aan om de volgende generatie kwekers en medewerkers klaar te stomen voor een mooie toekomst van hun bedrijf en jongeren enthousiast te maken voor het vak. We geven opleidingen en trainingen, organiseren bedrijfsbezoeken en houden ons bezig met innovaties in de sector, zodat de ontwikkelingen waar mogelijk toegepast worden om de sector nog beter te maken. In het programma van KAVB Jong! staat leren en netwerken centraal. De deelnemers leren van elkaar door middel van bijeenkomsten als workshops, studiedagen en bedrijfsbezoeken.’

BUSTOUR AL EYEOPENER

Ate vaak over de sector gesproken en te weinig met de sector’

Na de laatste gemeenteraadsverkiezingen organiseerde de KAVB bijvoorbeeld samen met LTO Duin- en Bollenstreek een bustour. Onder meer om te laten zien waar gebouwd zou kunnen worden en waar niet, waar arbeidsmigranten gehuisvest kunnen worden en waar niet. Ook kregen deelnemers de innovaties te zien op het gebied van gezondheid en milieu. Marit: ‘Agrarische gronden willen we natuurlijk behouden en het is van cruciaal belang dat we meedenken met de kwekers. Ook kwekers hebben belang bij biodiversiteit en zoeken naar manieren om die te verbeteren. Zo’n bedrijf dat al honderd jaar ergens werkt, heeft echt wel een idee waar het mee bezig is. Maar een tulp bloeit maar één keer per jaar en je kunt niet vaststellen of iets werkt op basis van één bloeiperiode. Veel onderzoeken hebben meerdere jaren de tijd nodig. Die tijd wordt vaak niet gegeven en van veel wetgeving wordt onvoldoende gekeken naar wat de gevolgen zijn.’

KAVB Academy

De KAVB Academy helpt om de kennis en het ondernemerschap van de deelnemers te versterken. Onder leiding van deskundigen ga je met collega’s van andere bedrijven aan de slag met alle aspecten die komen kijken bij het werken op een bollenbedrijf. Tijdens lezingen, discussies en actieve workshops leer je meer over een bepaald onderwerp. Daarnaast kun je via de Academy gebruikmaken van een coachingtraject. Voor meer info: www.kavb.nl.

De deelnemers aan de bustour toonden zich plezierig verrast over wat ze zagen. De KAVB wil dan ook na de Provinciale Statenverkiezingen eenzelfde bustour organiseren om ook die betrokkenen te laten zien dat de sector plannen heeft, maatregelen neemt en een bijdrage wil leveren – en waar nodig dat ook al doet.

Als het gaat om de belangenbehartiging van kwekers, is ‘samen’ een belangrijk woord voor de organisatie. Marit: ‘Er zijn bedrijven die al tientallen jaren actief zijn. Die weten echt wel wat er in hun omgeving kan en niet kan. Samen met andere belanghebbenden in gesprek zijn is belangrijk. Er wordt te vaak over de sector gesproken en te weinig met de sector.’

‘Er wordt

H AYA CI NT EN

AYAcintenactie helpt jongvolwassenen met kanker

DE HAYACINTEN-ACTIE LEVERDE DIT JAAR HET FANTASTISCHE BEDRAG OP VAN BIJNA 42.000 EURO. HET GELD GAAT NAAR NÓG BETERE ZORG VOOR JONGVOLWASSENEN MET KANKER. INITIATIEFNEMER JOHN VAN DER SLOT: ‘DE NEDERLANDSE HYACINTENKWEKERS HEBBEN OOK DIT JAAR WEER LATEN ZIEN HOE JE SAMEN STERKER KUNT ZIJN EN HEBBEN ALLES OP ALLES GEZET OM DE ACTIE TOT EEN SUCCES TE MAKEN. DE SAAMHORIGHEID WAS ENORM.’

TEKST

Frans van Egmond

FOTOGRAFIE PR

De schrijfwijze hAYAcinten is niet zomaar gekozen. Het goede doel is de zorg voor jongvolwassenen met kanker, ofwel AYA’s: adolescentsandyoungadults. ‘Jaarlijks krijgen in Nederland 3.900 jonge mensen tussen de 18 en 39 jaar kanker. Van hen overlijdt 20 procent; dat zijn er iedere dag twee, in de bloei van hun leven,’ zegt Lisa van der Slot, dochter van en vurig pleitbezorgster van de actie. ‘Kanker op jongvolwassen leeftijd heeft grote gevolgen voor iemands opleiding, werk, sport, zelfstandigheid, relaties, vruchtbaarheid en toekomstplannen. Daarom is leeftijdsspecifieke zorg en ondersteuning noodzakelijk. Voor het leveren en ontwikkelen van AYA-zorg, het organiseren van scholing en het doen van onderzoek is veel geld nodig.’

ACTIE

Het maakte dat hyacintenkwekers John van der Slot en Rob van Haaster in 2014 binnen de beroepsgroep het voortouw namen om zo veel mogelijk fondsen op te halen voor dit doel. ‘Twintig collega’s stemden onmiddellijk in met het plan en lieten het niet bij woorden. Het enthousiasme was vanaf het begin enorm,’ zegt John. ‘Voor de negende editie stelden de kwekers vorig jaar 6.000 bossen ter beschikking. De hyacinten werden door transporteur Van der Slot bij 20 broeiers van snijhyacinten opgehaald en afgeleverd bij 22 ziekenhuizen, van Maastricht tot Groningen. Vrijwilligers en AYA-patiënten verkochten die met veel inzet en plezier voor 5 euro per bos. Kwekers schonken nog eens 10.000 hyacinten op pot en de kopers op de veilingen deden een duit in het zakje door duizend bossen voor 6,50 euro te kopen en de verkoopopbrengst ook aan de actie te doneren.’

BESTEMMING

Een deel van de opbrengst wordt ingezet voor onderwijs aan verpleegkundigen. Ze krijgen scholing in wat optimale AYA-zorg is, wat jonge mensen met kanker nodig hebben en de rol die de verpleegkundige daarin speelt. Het gaat dan bijvoorbeeld om het bespreken van de gevolgen van kanker voor opleiding, werk, emoties, sociale contacten, seksualiteit en de mogelijkheden voor behoud van vruchtbaarheid.

Lisa – die overigens niet ervoor koos haar ouders op te volgen in het bedrijf, maar voor een carrière als architect – werd extra gemotiveerd door het feit dat een vriend aan kanker lijdt en hulp krijgt van AYA. ‘De impact op de omgeving is enorm, op ouders, vrienden, collega’s. Daarnaast bleek dat jongvolwassenen qua zorg eigenlijk door de mazen van het net vallen. Voor kinderen en ouderen zijn er tal van mogelijkheden voor hulpverlening, maar jongvolwassenen hebben nauwelijks een vangnet.’ Daarom combineert Lisa enthousiast de schoonheid van twee werelden: aan de ene kant die van bloeiende bloemen, aan de andere kant die van iets kunnen betekenen voor mensen met problemen. ‘De kernboodschap is eigenlijk: wees trots op wat bloemen voor anderen kunnen doen.’

ZORGELOOS BEHEER

Softwarebedrijf Troublefree uit Noordwijkerhout biedt softwareapplicaties aan voor verschillende branches, zoals voor sierbestrating: Smart Stone, bloembollenexport: Smart Bulb, bollenkwekers: Smart Nursery (onderdeel van Smart Bulb) en retail: Smart Trade. Daarnaast levert Troublefree webhosting- en online supportdiensten.

Merel Nulkes is een van de 37 medewerkers van Troublefree. Ze werkt er sinds september 2022 en is er helemaal op haar plek. Merel: ‘Ik doe vooral hosting, onder meer voor Smart Bulb. Denk daarbij aan domeinnamen en websites, met de bijbehorende support.’ Op de vraag wat haar aansprak in het bedrijf: ‘De vacature viel me al op, omdat er niet om jarenlange ervaring werd gevraagd. Je kunt hier werkend leren. Ze zochten iemand die processen wil verbeteren, dan moet je natuurlijk ook de tijd krijgen om die te leren. Als je de processen eenmaal in je vingers hebt, kun je gaan zien wat er anders en beter kan. Ze staan hier open voor je suggesties en je kunt echt input geven.’ Troublefree blijkt ook een vrije werkplek, waar je je eigen dag kunt indelen. Je moet natuurlijk opleveren, maar het is aan jou hoe je dat doet. En de koffie, is die goed? Merel grinnikt: ‘Ik drink zelf geen koffie, maar er staat een fraai koffieapparaat voor bonenkoffie, dus dat zit wel goed.’

Een ander prettig aspect zijn de verschillende teams en daarmee de mogelijkheden binnen het bedrijf. Merel: ‘Smart Bulb is gericht op de bollenbedrijven, daarvoor doe ik de hosting. De sierbestratingtak Smart Stone is een ander team. Overkoepelend hebben we ontwikkelaars voor alle takken van het bedrijf die software nodig hebben. Je kunt dus echt alle kanten op.’ Het team waarin Merel Nulkes werkt, telt acht tot tien personen. ‘Dat zijn supportmedewerkers en een aantal consultants, die de klanten bezoeken en de implementaties ter plekke begeleiden.’

KANSEN PAKKEN

Een van die consultants is Johan Niemeijer. Hij werkt al zes jaar bij TroubleFree en houdt zich vooral bezig met Smart Bulb. Johan legt uit: ‘Dit is productiesoftware voor bollenexporteurs waarmee ze allerlei processen beter, efficiënter en slimmer kunnen maken. Het gaat dan bijvoorbeeld om de certificaten, hoe de ontvangst kan worden gestroomlijnd en hoe de exportdocumenten worden gemaakt. Je kijkt steeds wat beter kan en wat er nodig is om bijvoorbeeld fouten te voorkomen. De klant kan inzicht krijgen in kostenstromen, verbetering van administratieve taken en mogelijkheden voor standaardisatie.’

Johan omschrijft Troublefree als een energieke organisatie, waar je veel kansen krijgt en die zelf ook kunt pakken. ‘Je kunt veel leren en ontdekken. Voor mij is de verdeling tussen klantbezoek en bureauwerkzaamheden fiftyfifty; dat maakt het voor mij gevarieerd. Ik werk met ongeveer tien mensen. Er is veel saamhorigheid en we voelen ons verantwoordelijk als iemand een probleem heeft. Je wordt niet alleen gelaten.’

‘Ze staan hier open voor je suggesties en je kunt echt input geven’

Bollenjongen Frank Heemskerk is vanovertuigd zijn toekomst

FRANK HEEMSKERK IS DE DERDE GENERATIE IN BLOEMENKWEKERIJ

M. & F. HEEMSKERK IN HILLEGOM, HET BEDRIJF DAT ZIJN OPA VÓÓR DE OORLOG BEGON. ‘WE WONEN BIJ HET BEDRIJF EN ALS JONGEN WAS IK ZO VAAK MOGELIJK IN DE SCHUUR OF IN DE KASSEN.’

TEKST

May-lisa de Laat

FOTOGRAFIE

Arend Jan Hermsen

Sinds zijn zestiende werkt Frank Heemskerk dagelijks hard mee in het bedrijf dat hij inmiddels samen met zijn vader en drie vaste medewerkers runt. Zijn twee zussen hadden geen interesse om in de sector aan de slag te gaan. ‘De bezetting wisselt per seizoen en telt ongeveer veertig mensen in april. ‘Alles hangt samen met de teelt en de vraag. Van januari tot eind maart is de tijd voor de tulpen uit de kas. In april oogsten we de tulpen uit de volle grond. Dan volgt een iets rustigere periode om van half juli tot en met november gladiolen te kweken en telen. In de zomer kweken we ook delphiniums. November en december zijn de stilste maanden. Onze Poolse medewerkers gaan dan vaak terug naar huis en wij kunnen er dan ook even op uit.’

VEILINGKLOK

Iedere dag op de kwekerij is anders, maar Franks dag begint altijd vroeg. En al tijdens het ontbijt om 6.00 uur checkt hij op de veilingklokken wat de markt doet. ‘Vlak voordat het personeel om 7.00 uur aankomt, lopen mijn pa en ik samen door het bedrijf om te kijken wat er die dag moet gebeuren. Tot aan de lunch werk ik mee. Intussen probeer ik vóór 12.30 uur mijn bloemen telefonisch te verkopen voor mijn prijs. Wat er is verkocht, gaat direct naar de exporteur. De overige bloemen worden rond 15.00 uur in karren naar de veiling gebracht voor de verkoop op de klok de volgende ochtend vroeg. Wat al is verkocht, wordt ’s ochtends vroeg direct uitgeleverd bij de exporteurs. De andere karren zetten we in rijen klaar voor de verkoop de volgende dag. Onze vaste klanten, waaronder veel supermarkten, bieden we als eerste de bloemen aan tegen onze prijs. En de rest gaat naar de veiling. Daar wordt de prijs bepaald door middel van afmijnen. Bij afmijnen begint de veilingmeester meestal met een hoge prijs en deze wordt geleidelijk verlaagd totdat een koper bereid is de prijs te

betalen en de partij goederen te kopen. Per product maken we een afweging hoe we verkopen. Gladiolen gaan bijvoorbeeld nooit rechtstreeks naar de exporteur, maar volledig via de veilingklok.’

De bloemen gaan naar landen als Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en andere West-Europese landen. De export naar Polen en Rusland is door de oorlog met Oekraïne een stuk minder geworden.

RUIMTE NODIG

In de schuur bij de kwekerij worden de bollen machinaal van de tulpen verwijderd, vlak voordat die per bos worden verpakt en op transport gaan. Een deel van de bollen blijft bewaard om er nieuwe tulpen van te kweken. Het andere deel wordt gecomposteerd.

‘Het is fantastisch om met een levend product te werken. Ik ben veel buiten en de dagen vliegen voorbij.’ Frank is overtuigd van de toekomst van zijn vak. Met een recordomzet van 5,6 miljard euro in 2021 is bloemenveiling Royal FloraHolland in Nederland een grote speler op de sierteeltmarkt. ‘Belangrijk is wel dat er voldoende land beschikbaar blijft. De zandgrond in combinatie met veel water in de buurt is ideaal voor de teelt van gladiolen. Op de gronden wordt steeds extensiever geteeld, wat betekent dat er bijvoorbeeld minder vaak tulpen op hetzelfde perceel staan, waardoor je elkaar nodig hebt om van grond en product te wisselen.’

‘Fantastisch mooi om met een levend productwerken’te

MEEUWENOORD ONTZORGT AGRARIËRS IN ELK PROCES

Wie voor het eerst bij Meeuwenoord Recycling zijn bollen- en/of tuinafval brengt, komt oren en ogen tekort. Van het wegen op de weegbrug tot het uitsorteren van de afvalstromen via de sorteerinstallatie. En van het verwerken van het agrarische afval tot het met de kraan sorteren van de verschillende kwaliteiten houtsoorten.

Het is een komen en gaan op het terrein van Meeuwenoord Recycling aan de Schippersvaartweg in Noordwijkerhout. Terwijl grote tractoren met bollenafval op de weegbrug staan, rijden hoveniers af en aan om groenafval te brengen en verse compost op te halen. En de sorteerlijn in de hal is druk met verdere afvalscheiding. Lang niet alleen het bollenafval is hier waardevol als compost, maar ook de folies van de tuinbouw, houten kisten en gaasbakken van tuinders, het snoeiafval van groenbedrijven, het puin van de bouwsector, oude plastics en exportkratjes van de bollen zijn goed recyclebaar. ‘Alles wat we hier verzamelen, krijgt een herbestemming,’ geven de jonge directeuren Bart en Barry Meeuwenoord aan. ‘Zo worden enkele reststromen direct verder verwerkt, terwijl onze mobiele kranen en sorteerlijn in de hal de gemengde stromen onder handen nemen en er weer schone stromen van maken.’

CIRKELTJE WEER ROND

Waar Meeuwenoord Recycling vooral bezig is met het verwerken van afval en daar weer nieuwe waarde aan toevoegen, gaat het er bij de vervoerstak heel anders aan toe. Zo zijn de vrachtwagens van Meeuwenoord Vervoer er in juni en juli heel snel bij als de bollen worden gerooid. ‘Dan vervoeren we de bollen die van het land komen naar de kweker. Zieke bollen, dwalingen, bollen met een manco en later ook het pelafval, voeren wij dan af. Vanaf juli tot het einde van het jaar vervoeren we diezelfde bollen in kleinere hoeveelheden op pallets met dichte wagens naar de exporteur. Ondertussen komt ook het afval van de export bij ons. Tot slot vervoeren we van januari tot april diezelfde opgepotte bollen weer geconditioneerd naar de eindklant in Duitsland. Dan is het cirkeltje weer rond en beginnen we opnieuw.’

ONDERSTEUNEN

En Meeuwenoord Groep kan met haar machine- en wagenpark en jarenlange expertise nog veel meer. ‘Zoals heel grote machines vervoeren dankzij onze grote kranen en gespecialiseerd vervoer. Denk aan ontsmetmachines, stapelaars, bosmachines en boeketlijnen. We komen dus geregeld op drie verschillende momenten in het proces bij dezelfde kweker over de vloer, iedere keer weer in een andere hoedanigheid en met een ander soort vrachtwagen. We willen en kunnen in elk proces van de agrariër een belangrijke rol spelen.’

Ook de verwevenheid met de agrariërs in de streek is vanzelfsprekend voor de neven. ‘Onze verwevenheid met de agrarische sector is enorm,’ geven de twee als reden. ‘Er is een heel grote agrarische gemeenschap hier in de streek. Die willen we graag op allerlei manieren ondersteunen, ontzorgen en verder brengen.’

‘Alles wat we hier verzamelen, krijgt een herbestemming’

Bart Meeuwenoord

THANK YOU

YOUNG. is powered by Royal Anthos

Dank ook aan alle andere behulpzame bedrijven en personen die YOUNG. mede mogelijk hebben gemaakt!

COLOFON HET TEAM

Aan YOUNG. Flowering The Future! werkten mee: FOUNDERS Allan Visser, Tim van Haaster, Daan van Steijn en Kuno Zonneveld

REDACTIE

HOOFDREDACTIE Brian Issac & Sabine Hertogh

ARTDIRECTOR Jeanette Rietmeijer (Bureau Booy) EINDREDACTIE Lonneke Gillissen (RBLG)

UITGEVER Brian Issac (Noordwijk Exclusief BV)

REDACTEUREN Marca Bultink, Joep Derksen, Frans van Egmond, Lonneke Gillissen, Hildegard Harens, Sabine Hertogh, Corrie van der Laan, May-lisa de Laat, Loes Massaro, José Moree, Lani van Schie, Willemien Timmers, Marina Turion, Nick Vink en Sandra Zuiderduin

FOTOGRAFEN Sandra Aartman, Lieven Engelen, Annette Fauchey, Arend Jan Hermsen, Barteld de Jong, Lilian fotografie, Jeanette van Starkenburg, Monica Stuurop en Corine Zijerveld

COVERFOTOGRAFIE Sandra Aartman

DISTRIBUTIE huis aan huis in de gemeentes Noordwijk, Teylingen, Hillegom en Lisse en bij geselecteerde afhaallocaties.

DANK AAN alle kwekers, bedrijven en sponsors die dit magazine mogelijk hebben gemaakt.

YOUNG. FLOWERING THE FUTURE! is een (eenmalig) full-colour glossy magazine gemaakt door jonge agrarische ondernemers in de Duin- en Bollenstreek. Een magazine waarin het verhaal van onze nieuwe generatie agrariërs wordt verteld. YOUNG. wil laten zien hoe de nieuwe generatie het stokje overneemt: wie ze zijn, wat ze doen en hoe ze genieten van het (buiten)leven en de streek. De lezer krijgt tussen de mooie verhalen door inzicht in wat de agrarische sector betekent voor de Duin- en Bollenstreek en hoe belangrijk het is dat dit alles behouden blijft. Daarnaast wil YOUNG. aan jongeren laten zien hoe leuk het vak is. De jonge initiatiefnemers van dit eenmalige magazine zijn Allan Visser, Daan van Steijn en Tim van Haaster, alle drie bekend uit de tv-serie Bollenjongens van Omroep West. De serie Bollenjongens is overigens erg aan te raden en nog altijd te bekijken via www.bollenjongens.nl

COPYRIGHT & DISCLAIMER

Dit magazine is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Ondanks de constante zorg en aandacht die is besteed aan de samenstelling van de artikelen, is het mogelijk dat de gepubliceerde informatie onvolledig c.q. onjuist is. De uitgever stelt zich hiervoor niet aansprakelijk.

April 2023

CONTACT redactie@youngmagazine.nl

Brian Issac

Lonneke Gillissen

Corine Zijerveld

Loes Massaro

Arend Jan Hermsen

Hildegard Harens

Joep Derksen

José Moree

Sabine Hertogh

Sandra Aartman

Monica Stuurop

Nick Vink

Sandra Zuiderduin

Lieven Engelen

Corrie van der Laan

May-lisa de Laat

Jeanette Rietmeijer

Willemien Timmers

Frans van Egmond

Annette Fauchey

Jeanette van Starkenburg

Lani van Schie

Barteld de Jong

Marca Bultink