6 minute read
Online lesgeven op mbo’s in
OPLEIDINGEN Door Annelies van Stijn
ONLINE LESGEVEN OP MBO’S IN STROOMVERSNELLING DOOR CORONA-UITBRAAK
De uitbraak van covid-19 en daarmee het sluiten van scholen in de week van 16 maart 2020 heeft het online lesgeven in onder meer het mbo in een stroomversnelling gebracht. De ervaringen met het onlineonderwijs zijn goed, zo goed dat veel mbo-scholen ook na corona permanent zullen kiezen voor een mix van online en offline voor theorie- en praktijkonderwijs op locatie.
Veel scholen, waaronder het mbo, moesten als gevolg van de coronacrisis in vrij korte tijd overstappen op blended onderwijs, met als grootste deel online lesgeven. “Op het mbo waren we al bezig met blended onderwijs, maar onder druk van de maatregelen heeft het een vlucht genomen”, aldus Marije Hulsbosch, woordvoerder van de MBO Raad. “Scholen regelen dat onlineonderwijs zelf, maar konden en kunnen nog steeds terugvallen op de MBO Raad voor het ophalen van expertise, het uitwisselen van informatie en kennis met collega’s op andere scholen. Het mbo deelt immers heel veel kennis en info onderling via de bekende netwerken van saMBO-ICT en kennispunten zoals onderwijs & examinering, maar zeker ook via lesopafstand.nl.”
DIGITALISERINGSAGENDA
Voor veel mbo-scholen was het best lastig om ineens helemaal over te stappen op afstandsonderwijs. Dat zit ‘m volgens Hulsbosch vooral in het heel moeilijk verenigbaar zijn van de kern van het mbo – lessen in en over de beroepspraktijk – met leren op afstand. “Veel lessen in het mbo
1
1. Twee docenten van STC MBO College ontwikkelen door middel van filmpjes onlinecontent voor studenten.
kun je niet of echt heel lastig online geven. Vandaar ook dat het zo belangrijk was dat de scholen sinds juni ook weer praktijklessen op locatie konden verzorgen. Ook zijn er studenten in een meer kwetsbare positie voor wie de aanwezigheid op school heel belangrijk is. Voor deze studenten zijn we ook gewoon al die tijd open geweest, uiteraard met inachtneming van de RIVMvoorwaarden.” De digitalisering stond overigens wel al op het programma van veel scholen, maar de crisis heeft die in een stroomversnelling gebracht. Hulsbosch: “De scholen hebben met elkaar al een digitaliseringsagenda afgesproken, die naast digitalisering van bedrijfsvoering ook de doorontwikkeling van onlineonderwijs als focus heeft. En dat is gezien de huidige omstandigheden alleen maar belangrijker geworden.”
KWALITEIT
Op de vraag of de kwaliteit van het onderwijs op hetzelfde niveau is gebleven, kan Hulsbosch niets feitelijks zeggen. “Iedereen heeft de afgelopen maanden keihard gewerkt om onderwijs en examinering zoveel mogelijk door te laten gaan. Dat die plotselinge andere manier van werken invloed heeft op de kwaliteit van het onderwijs, is logisch. Maar hoe en wat, dat gaan we nog met docenten en studenten evalueren.” Wat Hulsbosch wel kan zeggen, is dat blended onderwijs ook in ‘gewone’ tijden een blijvertje zal zijn, als onderdeel van zogenoemd blended learning. “Veel mboscholen verwachten dat 20 tot 30 procent van hun onderwijs digitaal zal (blijven) plaatsvinden. De coronacrisis heeft de ontwikkeling van onlineonderwijs een enorme boost gegeven, maar we zijn er nog lang niet. Docenten moeten de ruimte krijgen om het onderwijs verder te ontwikkelen, zodat het aansluit bij het online leren, maar ook vooral bij wat het bedrijfsleven vraagt. Het is ook van belang om de randvoorwaarden nóg beter op orde te maken. Denk hierbij aan videostreamingsmogelijkheden en tools die voldoen aan de nieuwste eisen rondom privacy en informatiebeveiliging. De inhoud en toepassingen moeten niet alleen voldoende zijn om digitaal te werken, zij moeten van hoge kwaliteit en flexibel zijn. Dit geldt voor leermiddelen in de breedte, maar ook meer specifiek voor de examens, die afgelopen tijd een belangrijk aandachtspunt waren.”
ACTIE
Een van de mbo’s waar in maart hard gewerkt is om zo goed mogelijk onderwijs te kunnen verzorgen met een gesloten gebouw is de STC-Group in Rotterdam. “Toen de minister op zondag 15 maart bekendmaakte dat de scholen dicht zouden gaan, zijn wij ‘s maandags direct met mijn zes teams bij elkaar gekomen om voor onze drie opleidingen – chauffeurs trucks en ov, warehousing en logistieke planning – te bepalen hoe we toch goed onderwijs zouden kunnen blijven geven”, vertelt Cantor Versluis, collegedirecteur Logistiek en Vervoer bij STC-Group. “Want stoppen was geen optie.” Microsoft Teams werd centraal gesteld en daarop werden allemaal digitale klassen aangemaakt. Vervolgens plaatsten de docenten daarop content oftewel lesmateriaal. Voor sommigen was
dat compleet nieuw, anderen waren er als voorlopers al vrijblijvend mee bezig. Versluis: “Na drie dagen hadden we zo voor alle opleidingen de roosters klaar. In plaats van de gangbare lesuren van 50 minuten kozen we voor lessen van een halfuur of een uur. Online lesgeven en les volgen kosten erg veel energie. Vandaar de kortere lessen met instructies en een opdracht. Al heel snel kregen we daarover erg positieve reacties van studenten en ouders.”
DISCIPLINE
Vrijwel meteen heeft Versluis in overleg met de docenten een aanwezigheidsregister in het leven geroepen. “Want je wilt voorkomen dat studenten achterblijven. Bij niveau 4 hadden we daar niet heel veel problemen mee. Een beetje gedisciplineerde student kan goed overweg met thuisonderwijs. Bij de studenten van niveau 1 en 2 is dat vaak anders. Hun sociaal-economische achtergrond is vaak anders en geconcentreerd thuiswerken blijkt lastig. Ook zijn zij juist de groep die normaal veel praktijklessen heeft en die fysieke aanwezigheid op school nodig heeft in de opleiding. Toen het kon in juni, hebben we ons logistieke centrum weer geopend, zodat de praktijklessen weer doorgang konden vinden.”
GASTCOLLEGE
Het online lesgeven blijkt een goede manier te zijn om gastcolleges te organiseren voor grote groepen. “Zo heeft hoogleraar Walther Ploos van Amstel voor een groep van honderd studenten een gastcollege gegeven. Dat is echt heel enthousiast ontvangen.” Sinds 17 juni, toen er in kleine groepjes naar school mocht worden gegaan, zijn
OPLEIDINGEN
de lessen deels klassikaal en deels online gegeven. Versluis: “Deze hybride vorm van lesgeven gaan we erin houden het komende schooljaar. De vakken Nederlands en Engels, waarvoor een meer frontaal klassikaal vorm van lesgeven nodig is, zullen we klassikaal blijven doen. Maar bijvoorbeeld studieloopbaanbegeleiding en gastlessen doen we voortaan online. Het mooie is dat een innovatie als deze normaal nog jaren op zich had laten wachten. Nu was dat binnen drie dagen geregeld. Heel mooi!”
EXAMINEREN
Ook Jim Schouten van Examenservice Transport en Logistiek (Estel), heeft de afgelopen maanden gemerkt dat meer mbo-scholen de examenproducten, die Estel ontwikkelt en verzorgt, online afnemen. “Wij leveren examen- en beoordelingsinstrumenten aan als pdf of in een digitale omgeving. Sinds de scholen medio maart zijn dichtgegaan, zijn steeds meer scholen die examenproducten digitaal gaan afnemen. Voor die tijd gebeurde dat voor praktijkexamens nog maar mondjesmaat; theorie-examens kunnen alleen maar digitaal worden afgenomen. Ik verwacht dat deze ontwikkeling nu alleen maar verder zal toenemen.” Die versnelling door corona is bij Estel minder zichtbaar dan in sommige andere sectoren waar het werken in de praktijk stil kwam te liggen. “In veel leerbedrijven voor transport en logistiek kon het werk doorgaan en konden er ook praktijkexamens worden afgenomen.”
REGELS
Overigens is de overstap naar het examineren in een digitale omgeving niet altijd even gemakkelijk. “Vooral voor scholen die hun processen niet strak geregeld hebben, is dit een grote stap”, aldus Schouten. “Examineren en beoordelen in een digitale omgeving betekent dat je wordt gedwongen netjes te werken volgens de regels. Zo moet je vooraf precies de beginen einddatum van een examenperiode vastleggen, op welke onderdelen je gaat examineren, aangeven of het kerntaken zijn of werkprocessen, wie van welk onderdeel de beoordelaar is enzovoorts. Kun je als je op papier beoordeelt nog wel eens schuiven met een datum, wisselen van beoordelaar enzovoorts, met het onlinesysteem luistert dat veel nauwer en worden wijzigingen ook zorgvuldig vastgelegd. Je moet dan dus ook vooraf veel beter bedenken wie, wat, wanneer en hoe je examineert en beoordeelt en je keuzes goed kunnen verantwoorden. Voor je rapportages is dat alleen maar handig, want dan heb je ook direct alle informatie precies en goed in je systeem. Voor het aanpassen van je processen en mindset is het in eerste instantie wat complexer.”
