Service Management 4 2022 (thema: specialisme) by VMN Media

Grootste platform over professionele schoonmaak 42e jaargang nr 4 juni 2022 + + + “ELKE KEER WEER EEN UITDAGING” Extreme schoonmaak legt eenzaamheid bloot

Creatief zijn

Ronald Bruins, hoofdredacteur van Serivemanagement ronaldbruins@vakmedianet.nl

Niet één oplossing

spanning op de arbeidsmarkt nam in het eerste kwartaal van 2022 nog verder toe. Stonden er in het laatste kwartaal van 2021 nog 106 vacatures tegenover elke 100 werklozen, een kwartaal later is dat opgelopen tot 133 per 100. Ik hoor schoonmaakondernemers, maar ook leveranciers aan de schoonmaakbranche erover: ‘Zie nog maar eens aan mensen te komen.’ Dat is overigens niet een probleem dat zich alleen in de schoonmaakbranche voordoet, maar landelijk een ﬂink obstakel vormt. Er komen zelfs productieprocessen door te liggen, leveranties vinden niet meer plaats, op het terras word je niet meer bediend of, in het geval van Rijkswaterstaat, moest er zelf een tunnel sluiten.

Wat te doen als je schoonmaakondernemer bent en met de handen in het haar zit? Ik kan hier wel net doen alsof ik de wijsheid in pacht heb, maar dat is niet zo. Immers, er is geen één oplossing. Er zijn er een heleboel die schoonmaakbedrijven zelf hebben bedacht of die uit brancheafspraken komen. Al met al kunnen ze gezamenlijk wat verlichting geven. Waar we een lange traditie in hebben is het integreren van mensen die van buiten het werkzame leven komen en die met opleiding in hun kracht zetten. Denk aan de kaartenbakken van gemeente, statushouders die maar wat graag aan de slag gaan en mensen met een arbeidsbeperking. Daarbij bovenop komt gewoonweg eens inventariseren bij jouw medewerkers. Wellicht willen ze meer werken of weten ze een waardevol nieuw talent dat je kunt aanhaken. Soms willen werknemers best meer uren werken, maar moet daar wel iets voor georganiseerd worden. Waarom ook niet? Ook samenwerken met andere werkgevers kan een oplossing bieden.

Achterdeur open

3 personeel”vanbehoudklap“Kortsteishet

Last but not least: waarom toch niet eens kijken naar het inpassen van een robot? Of liever gezegd: een co-bot. Werkend naast de medewerkers. Die co-bots kunnen steeds meer. Zoals zelf de lift nemen. Natuurlijk nemen ze niet alle taken van een schoonmaakmedewerker over maar ze leveren zeker een welkome bijdrage. In elk geval is het zaak om creatief te zijn als middelen schaars zijn. Bijvoorbeeld Open Hiring toepassen zoals Novon dat doet. Dat is een baan krijgen zonder dat je een sollicitatiegesprek door moet. Of op een datagedreven manier vacatures onder de aandacht krijgen zoals CSU dat doet. Of door meerdere taken te bieden, die de job veel leuker maken. Wat het ook is, krappe tijden vragen om creativiteit. Voorbeelden daarvan te over. Nu alleen nog bij de conculega binnenlopen om te zien hoe hij of zij het probleem tackelt.

column

Krap, krapper, krapst

Als je alleen maar bezig bent met het werven van medewerkers, heb je wellicht de neiging om de bestaande medewerkers te vergeten. Dat zou zonde zijn, zeker omdat je daarmee de achterdeur openzet, terwijl je bij de voordeur bezig bent. De kortste klap is nog altijd behoud van personeel. Bovendien zijn tevreden werknemers de beste ambassadeurs om nieuwe werknemers aan te trekken. Daarbij kun je meer dan het cao-loon bieden als je dat wilt. Het cao-loon is immers een minimum. Nu helpt het ook dat het cao-loon omhoog is gegaan. Helemaal aantrekkelijk voor jongeren is het all-in uurloon, waar dan meteen het vakantiegeld al zit. Ook het loon voor jongeren is omhooggegaan en nu hoger dan concurrerende branches zoals de supermarkt en de horeca. Alleen: nu nog dat feit bekendmaken onder jongeren.

4 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

19 Onderzoek naar ziekenhuisschoonmaakmateriaalwagens

26 Extreme schoonmaak legt eenzaamheid bloot

themainhoud

Drie algemene ziekenhuizen, zes specialistische ziekenhuizen, twee verzorgingstehuizen, twee medische centra en in totaal 2.300 bedden. Dat is een hele hoop schoonmaakwerk, dag en nacht. Om de schoonmaakmedewerkers daarin zo goed mogelijk te faciliteren, is Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) op onderzoek gegaan naar de beste materiaalwagen

Wat is er zo mooi aan het vak van glazenwasser? Aan wie konden wij deze vraag beter stellen dan Robert Visscher van schoonmaakbedrijf Novon? Hij werd afgelopen jaar tijdens de Golden Service Awards uitgeroepen tot Glazenwasser van het Jaar. “Het is elke keer weer een uitdaging als je ramen hebt waar je moeilijk bij kunt.”

Fotouitvoert.op de Onderneemstervoorkant:Peggy Heessels.

261909

Specialisme

09 Robert Visscher, Glazenwasser van het Jaar

Het is misschien wel de grootste droom van menig kind: werken tussen de gorilla’s en orang-oetans bij Apenheul. Met een baan als schoonmaakmedewerker kan die droom zomaar eens werkelijkheid worden. Daar is Wilma Vermeer het levende bewijs van.

“Eerder had ik losse papiertjes mee, nunavigeer ik direct naarde volgende klus”

En verder...

12 Margot van Leijen (EW Facility Services) over zorgschoonmaak Kantoorschoonmaak als specialisme Shoonmaakmedewerker wordt ambulant objectleider specialistische reiniging “Geen reden om niet te verduurzamen” All-in uurloon lokt jongeren Meestgestelde vragen cao-schoonmaak Misleidende marketing: vijf tips “Het lijkt net of de ghostbusters aan komen zetten” Colofon

29 Review Appreo

32 De werkplek van...

493229

De schoonmaaksoftware van Appreo biedt onder meer een graﬁsche planning, digitale werkbonnen, tijdregistratie en teamcommunicatie. Maar hoe werkt dit in de praktijk? Drie schoonmaakbedrijven namen de proef op de som en testten Appreo gedurende twee weken. Service Management vroeg naar hun ervaringen.

49 De baas: FVH Facility Groep

03 Column Ronald Bruins (hoofdredacteur) Nieuws

Op dinsdag 17 mei werden de winnaars bekend gemaakt tijdens de uitreiking in Venlo. Blankers werd uitgeroepen tot tot regiowinnaar in de categorie: groot bedrijf midden-Limburg. “Een prachtige kroon op het harde werk van onze collega’s die dagelijks dankbaar werk verrichten om de leef- en/of werkomgeving van onze opdrachtgevers schoon en veilig te houden”, laat het schoonmaakbedrijf www.blankersschoon.nlweten.

CSU neemt schoonmaakactiviteitende van Veldhuis Schoonmaakbedrijf B.V. uit Hengelo over.

Alle 75 medewerkers treden in dienst bij het van oorsprong Udense schoonmaakbedrijf. CSU integreert de activiteiten in zijn huidige organisatiestructuur. De overname sluit goed aan bij CSU’s ambitie om zijn marktpositie als landelijke schoonmaakspecialist te versterken. Sinds de start in 1969 groeide het Twents familiebedrijf Veldhuis Schoonmaak uit tot een brede aanbieder van schoonmaakdiensten. De huidige directie mist echter een opvolger. Met de overname door CSU is de voortgang gegarandeerd. www.csu.nl

Maarnieuwsliefstzeventig

“De coronapandemie heeft veel uitdagingen en tekortkomingen op het gebied van infectiepreventie blootgelegd”, zegt Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur van de WHO. Daarnaast bood de pandemie ook een grote kans om infectiepreventie overal bovenaan de agenda te krijgen en de richtlijnen aan te scherpen. “De uitdaging nu is om ervoor te zorgen dat alle landen de benodigde voorraden, menselijke capaciteit en infrastructuur hebben.” Het nieuwe rapport van de WHO gaat in op hoe de wereld er momenteel voor staat op het gebied van infectiepreventie. De nadruk wordt gelegd op het risico dat patiënten en zorgmedewerkers lopen door zorginfecties en resistente www.who.intbacteriën.

Van elke honderd ziekenhuispatiënten lopen er zeven een zorggerelateerde infectie op gedurende hun verblijf in het ziekenhuis. In lage- en midden-inkomenslanden zijn dat er zelfs van vijftien van de honderd. Gemiddeld overlijdt één van de tien getroffen patiënten aan de gevolgen van de zorginfectie. De impact van zorginfecties én van resistente bacteriën is dan ook enorm, schrijft de Wereldgezondheidsorganisatie.

WHO: Goede handhygiëne voorkomt 70 procent infecties CSU Veldhuisneemtover Blankers verkiezingwint CSU tekenenVeldhuisen voor de overname

Blankers Schoon werd tijdens de verkiezing Aantrekkelijkste Werkgever van Limburg 2022 uitverkozen tot regiowinnaar in de categorie: groot bedrijf midden-Limburg.

6 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

procent van de (zorg)infecties kan voorkomen worden door goede handhygiëne en andere kost-effectieve infectiepreventiemaatregelen. Dat schrijft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in een recent rapport.

De spanning op de arbeidsmarkt is in het eerste kwartaal van 2022 verder toegenomen. Stonden er in het laatste kwartaal van 2021 nog 106 vacatures tegenover elke 100 werklozen, een kwartaal later is dat 133 per 100. De toegenomen krapte is het resultaat van een aanhoudende groei van vacatures (met 59 duizend) en een verdere daling van werklozen (met 32 duizend). Het aantal banen nam toe met 127 duizend naar een record van ruim 11 miljoen, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. www.cbs.nl

Schoonmaakbedrijf verantwoordelijk voor val

In februari 2019 viel een schoonmaker tijdens werkzaamheden op het dak door een lichtkoepel. De 26-jarige man overleed na een aantal dagen in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Onlangs besloot de rechtbank dat het schoonmaakbedrijf waar de schoonmaakmedewerker werkzaam was, verantwoordelijk was voor de veiligheid van de medewerker. De rechtbank oordeelt dat het schoonmaakbedrijf de werkgever van de schoonmaker is, omdat hij niet aan het verpakkingsbedrijf ter beschikking was gesteld. Het schoonmaakbedrijf was verplicht de Arbowetgeving na te leven.

Arbeidsmarkt nóg krapper geworden

Het is feest bij Zuiver Schoonmaakopleidingen. “De komende twee weken trakteren we onze klanten en cursisten op iets lekkers. En de docenten ontvan-

Eind vorig jaar tekende de schoonmaakbranche voor een nieuwe cao. Hierin werd onder andere een stapsgewijze verhoging van het minimumloon naar 14 euro afgesproken.

VOORZITTERNIEUWE CODE

8 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 gloednieuwededechampagnejubileum.viertZuivernieuwsSchoonmaakopleidingendezeweekhaartienjarigNaastdenodigeencadeautjesomverjaardagtevieren,kondigtopleiderookeenbedrijfstakaan.

Digitale vaardigheden Van Heck vertelt dat zij en mede-oprichter Tun Özto dit jubileum aangrijpen om terug te blikken én vooruit te kijken. “Zo zijn we bezig met de ontwikkeling van een nieuwe bedrijfstak: Zuiver Digivaardig. Speciaal voor cursussen op het gebied van digitale vaardigheden. We denken dat daar nog veel te leren valt, want deze vaardigheden worden steeds www.zuiverschoonmaakopleidingen.nlbelangrijker.”

gen een cadeautje met een persoonlijke Datbrief.hebben ze -meer dan- verdiend”, zegt mede-oprichtster Simone van Heck enthousiast. “Vrijdag gaat de champagneﬂes open en proosten we op Zuiver. Op de cursisten, op de klanten, op de docenten. En op de jaren waarvan we hopen dat er nog vele mogen komen.”

“In één keer een grote stap gaat heel veel kosten meebrengen”

In het programma Geld of je leven op NPO Radio 1 sprak cao-manager Fedde Monsma van Schoonmakend Nederland over de voor- en nadelen van het verhogen van het minimumloon naar 14 euro per uur. “Onze sector betaalt al jarenlang meer dan het minimumloon, maar in het najaar van 2021 hebben wij een cao afgesproken waarin we toewerken naar 14 euro in 2024.” De belangrijkste kanttekening die Monsma maakt gaat over de manier waarop het minimumloon omhoog zou gaan. “Er moet wel de ruimte blijven om de verhoging van het minimumloon op sectorniveau of bedrijfsniveau uit te onderhandelen met de vakbonden. Dan kun je de juiste keuzes maken in tijd. In één keer een grote stap gaat heel veel kosten meebrengen. Veel bedrijven kunnen dat niet zomaar opbrengen.”

Zuiver viert tienjarig jubileum

Per 1 juni is Bert van Boggelen aangetreden als nieuwe voorzitter van de Code Schoonmaak. Hij volgt in deze functie Kees Blokland op. Blokland is voorzitter vanaf het eerste uur van de Code in 2010 en draagt nu het stokje over. “Het wordt tijd om een ander de voorzittershamer in de hand te geven. Nieuwe ideeën en nieuw elan, dat is goed voor de verdere ontwikkeling van de Code Schoonmaak”, aldus Blokland. Bert van Boggelen heeft gewerkt voor de CNV centrale als lid van het dagelijks bestuur en als voorzitter, en is kwartiermaker geweest van het werkgeversnetwerk de Normaalste Zaak.

ls Visscher terugdenkt aan afgelopen najaar, maakt dat hem trots. “Ik vond het spannend. Daar sta je dan met vijf ﬁnalisten op het podium en je hoort het verhaal van de jury. Ik had gezien de concurrentie, die veel meer ervaring had dan ik, niet verwacht dat

Robert Visscher, Glazenwasser van het Jaar

thema: specialisme

ik zou winnen. Des te groter is de eer dat ik won.” Opeens was Visscher voor even een bekende Nederlander. “Ik heb overal gelezen dat ik de titel had gewonnen. Ik werd herkend door klanten en dat is grappig. Op een gegeven moment kwam een klant naar me toe en vroeg: ‘Ben jij niet de beste glazen-

Service Awards uitgeroepen tot Glazenwasser van het Jaar.

Robert Visscher van Novon werd afgelopen jaar tijdens de Golden

“Ik zie mezelf niet snel wat anders doen dan glazenwassen”

tekst: Martijn Slot

Inmiddels zijn de inschrijvingen voor de verkiezing Glazenwasser van het Jaar 2022 al geopend. Datzelfde geldt uiteraard voor de categorieën Schoonmaker, Leidinggevende en Team van het Jaar. Dus ken jij zo’n topper die het net als Robert verdient om in het zonnetje gezet te worden? Ga dan naar www.goldenserviceawards.nl voor meer informatie of om jouw gegadigden in te schrijven.

Overbodig gebruik van tucker pole Visscher ervaart dat er in de loop der jaren steeds meer aandacht uitgaat naar ergonomisch en veilig werken. “Die ontwikkeling juich ik enorm toe. Toch zie ik nog steeds dat sommige glazenwassers de hele dag de tucker pole gebruiken. Dat is niet goed voor je lichaam. Al wordt dat wel aan banden gelegd. Tegenwoordig heb je een app op je mobiele telefoon waarop je precies kunt zien hoelang en hoe hoog je

was ik onlangs aan het werk bij een groot complex met zeven verschillende kantoorpanden en die ramen moeten allemaal worden gewassen. Een stuk doe je met de hoogwerker, een ander stuk met de ladder en waar je niet bijkomt gebruik je de tucker pole, ook wel bekend als de wassteel. Bij vorige banen hield ik het werk niet heel lang vol. Ik heb een baan gehad als houtbewerker en daar zorgden alleen de collega’s ervoor dat ik er nog enigszins plezier in had. Maar het werk zelf vond ik niet leuk. De afwisseling in mijn huidige baan is dé reden dat ik het zo lang volhoud.”

Visscher gaat elke dag met plezier naar het werk. “Dat is voor mij het allerbelangrijkste.”

thema: specialisme

Visscher gaat elke dag met plezier naar het werk. “Dat is voor mij het allerbelangrijkste. Het werk geeft me zoveel vrijheid en geen dag is hetzelfde. Zo

Project van gemeente Zwolle

wasser van de wereld?’ Waarop ik zei: ‘Dat zou best kunnen, maar dat mag ik alleen zeggen voor Nederland.’”

Golden Service Awards 2022

Via een project van gemeente Zwolle ging Visscher aan de slag bij Novon. Hij werkt er inmiddels twaalf jaar. “Ik zat destijds een tijdje zonder werk en de gemeente had een traject opgezet voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij hadden Novon benaderd. Zij namen mensen aan, gaven hen een jaarcontract en een opleiding. Ik deed het zo goed dat ik mocht blijven en kreeg een vast contract. In het begin deed ik eigenlijk al het schoonmaakwerk, maar op een gegeven moment vond ik glazenwassen het leukst. Ik word nog steeds voor andere projecten ingezet, maar mijn werk bestaat voor tachtig procent uit glazenwassen.”

10 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

De Glazenwasser van het Jaar 2021 denkt er voorlo pig nog niet aan om ander werk te gaan doen. “Er is mij in het verleden wel aangeboden om voorman te worden, maar ik vind dit werk veel te leuk. Dan zit je meer in de auto, maak je offertes en stuur je mensen aan. Ik denk wel dat ik dat kan, maar ik denk niet dat

mag werken (de Wassteel Timer app, red.). Eigenlijk is de tucker pole dienen je laatste redmiddel. Je pakt hem er pas bij als je het met een hoogwerker of een ladder niet kunt redden. Het is zo gigantisch slecht voor je lichaam.”

Ondanks dat Visscher al een aantal jaren meedraait als glazenwasser, komt hij ook nog regelmatig voor uitdagingen te staan. “Het is elke keer weer een uit daging als je ramen hebt waar je moeilijk bij kunt. Dat je een oplossing moet zien te vinden zodat je ze op een verantwoorde manier kunt wassen. Het is een uitdaging, maar ook het leukste. Ik vind hoe hoger, hoe mooier. Het liefst werk ik dan samen met mijn vaste maat Michel Verbeek. Wij werken al negen jaar samen. Met z’n tweeën weten we veel. We bespreken hoe we een project aanpakken en gaan dan aan de slag. Wij hoeven in principe niks tegen elkaar te zeg gen. Als ik dit doe, doet hij dat. En andersom is het precies hetzelfde. De samenwerking gaat als vanzelf. Voor mij is de samenwerking met hem de helft van het plezier in mijn werk.”

Hoe hoger, hoe mooier

“Ik let zelf altijd goed op wat ik doe en of het ergo nomisch is. Novon vindt dit ook heel belangrijk. Je hoeft jezelf niet uit te putten en maar door te blijven werken. Veiligheid, ergonomie en je lichaam staan op de eerste plek. Dat is heel prettig.”

Een opdracht die Visscher is bijgebleven is een van de eerste in dienst van Novon. “Wij mochten de ra men wassen van het kantoor van energieleverancier ENGIE in Zwolle. Dat gebouw is negentien verdie pingen hoog en als je dan de eerste keer de rand overgaat met de gondel, is dat wel even slikken. Maar tegelijkertijd ook heel gaaf. Een collega en ik hebben daar ook een keer tweeënhalf uur vastgehan gen omdat er een stroomstoring was. We hingen vast op de dertiende verdieping en konden geen kant op. Dat was wel spannend, maar het is gelukkig goed afgelopen.”

HYDRO POWER® RO S: ZUIVER WATER VOOR IEDEREEN! • Compact beginnersmodel voor de productie van zuiver water • Hoogwaardige 3-traps ﬁltratie • Innovatieve boost-functie voor voorspoelen • Lage investeringskosten & minimale operationele kosten START NU!

Geen carrièreswitch

Visscher: “Laat mij maar gewoon ramen wassen.”

ik daar gelukkig van wordt. Laat mij maar gewoon ramen wassen. Dat is het allerleukste om te doen. Er zijn klanten die speciaal naar mij vragen en dat maakt me trots. Het is een teken dat ik mijn werk goed doe.”

Vast op de dertiende verdieping

Margot van Leijen (EW Facility Services) over zorgschoonmaak

Hogere eisen aan schoonmaak

“We willen het patiënten en cliënten zo aangenaam mogelijk maken”

thema: specialisme

Begin dit jaar maakte EW bekend dat zij Margot van Leijen binnenboord hadden gehaald. Haar functie? Directeur Zorg. Op het eerste gezicht een verrassende baan bij een schoonmaakbedrijf dat dertig jaar geleden startte in de hotellerie. Maar wanneer we haar spreken, blijkt die ‘verrassing’ wel mee te vallen. Niet eens zozeer omdat het schoonmaakbedrijf eigenlijk al jarenlang actief is in de zorg, maar vooral vanwege de vele parallellen tussen de hotel- en de zorgbranche. De uitbreiding van de één naar de ander is eigenlijk niet meer dan logisch, blijkt uit haar verhaal

12 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

brengt dan ook jarenlange ervaring op beide gebieden met zich mee. “Ik vind het mooie van die combinatie dat je met schoonmaak echt het verschil kunt

tekst: Anoek van der Riet

maken in de zorg”, begint Van Leijen het gesprek. “Als schoonmaakbedrijf zit je heel dicht tegen het primaire proces van de zorgorganisatie aan. Want zonder goede schoonmaak kan er ook geen zorg geleverd worden. Immers, als je een operatiekamer verkeerd schoonmaakt, dan kan dit grote gevolgen hebben voor de patiënt. Doordat je zo’n belangrijke rol speelt, word je veel meer een partner dan enkel een leverancier of dienstverlener.”

De eisen die aan de schoonmaak worden gesteld, zijn in de zorg dan ook hoger dan in andere branches. “Je hebt bijvoorbeeld te maken met WIP-richtlijnen (dat staat voor Werkgroep-infectiepreventie, red.) en protocollaire schoonmaak. Dat betekent dat je veel in“Als schoonmaakbedrijf zit je dicht tegen het primaire zorgproces aan.”

ezondheidszorg en schoonmaak: Van Leijen is altijd al geïnteresseerd geweest in deze twee werelden en

moeten allemaal aan de linkerkant van de gang staan, rechts van de kamerdeuren. Her en der trok ze nog even aan een kar om ervoor te zorgen dat ze helemaal strak op één rij stonden, waardoor het er optisch supernetjes uitziet. In de kamers ging het er net zo aan toe. Ze bekeek alles echt met de bril van de gast op en wist alles nog nét even mooier te maken. Door toch nog een vingerafdruk weg te poetsen of door het dekbed iets strakker te trekken.”

Ze vindt het dan ook mooi om te zien wanneer medewerkers bewust kiezen voor een bepaalde branche of functie. “Zo heeft Aneta aangeboden gekregen om promotie te maken, maar dat wilde ze niet. Zij geniet van de hotellerie en van die gastvrijheid en servicegerichtheid. Daar krijgt zij de meeste energie van. In de zorg zie je dat ook vaak. Bepaalde mensen hebben nu eenmaal een stukje zorg in hun DNA zitten. Het is mooi als onze collega’s bewust kunnen kiezen om in een ziekenhuis of verpleeghuis schoon te maken, omdat ze weten dat zij daar net dat beetje extra kunnen bieden.”

Margot van Leijen, Directeur Zorg

Zorgtaken overnemen Wat in de zorg op dat gebied helemaal mooi is, is taakdifferentiatie. “De zorg is momenteel erg zoekende naar welke taken ze uit handen van het zorgpersoneel kunnen (laten) nemen”, vertelt de

overleg moet met zorgmanagers en infectiepreventiedeskundigen over hoe wij die voorschriften kunnen vertalen naar onze schoonmaakprogramma’s”, vertelt Van Leijen. “Daarnaast kom je, vooral in de langdurige zorg, ook bij kwetsbare cliënten over de vloer. Bij bijvoorbeeld de bewoners van een verpleeghuis kom je echt bij hen thuis. Dat vraagt allemaal wat extra’s van de schoonmaakmedewerkers. Niet alleen op het gebied van hygiëne, maar ook zeker op het gebied van gastgerichtheid. Kortom: schoonmaken in de zorg doe je er dus niet zomaar even bij.”

Het zit in je, of niet

Dat is ook hoe ze de schoonmaak in de zorg voor zich ziet: strak op de processen én servicegericht. “Altijd net even dat stapje extra doen voor de eindgebruikers. Want uiteindelijk willen we het de patiënten en cliënten ook zo aangenaam mogelijk maken. Net zoals voor de gasten in een hotel.” Dit vraagt natuurlijk wel het nodige van de schoonmaakmedewerkers. Van Leijen: “Waar het vroeger vooral belangrijk was dat sollicitanten al schoonmaakervaring hadden, is het tegenwoordig vooral belangrijk dat iemand gastgericht is, bepaalde sociale skills heeft en beschikt over empathisch vermogen. Dat zit in je, of niet. Dat stukje gastvrijheidsDNA is niet aan te leren. Terwijl iedereen in principe wel kan leren om schoon te maken.”

Ondanks de speciﬁeke uitdagingen én kansen die de zorgsector biedt, zijn er ook duidelijke overeenkomsten met de hotelbranche waarin EW haar oorsprong vindt. “In de hotelwereld zijn zaken als servicegerichtheid, gastvrijheid, beleving en net even dat stapje extra zetten, heel belangrijk”, stelt Van Leijen. Ze vertelt dat ze tijdens haar eerste maanden bij EW meeliep met collega’s werkzaam in de diverse segmenten waarin EW actief is, om het bedrijf echt goed te leren kennen. “Zo liep ik een dag mee met onze housekeeper Aneta. Zij controleert de kamers nadat haar collega’s deze hebben schoongemaakt. Dat was fantastisch om te zien. Het begon al in de gang. De materiaalwagens

“Ze bekeek alles echt met de bril van de gast op.”

richting de zorgbranche is namelijk geen opzichzelfstaande ontwikkeling bij het schoonmaakbedrijf. “Eind 2019 begonnen we al met de invulling van een nieuwe strategie. De coronacrisis zorgde voor een vertraging in de uitrol en inhoudelijk werd de strategie door de impact van de crisis aangescherpt. Al meerdere jaren is EW actief in het zorgsegment en de ambitie om dit marktaandeel verder uit te breiden was er al, maar dit kwam door de coronacrisis in een stroomversnelling”, vertelt Van Leijen. “De organisatie bood een helpende hand aan zorgverleners die door deze crisis een dringende behoefte hadden aan expertise en ondersteuning van hun schoonmaakteams.” Al hoewel zij in die tijd nog niet ofﬁcieel deel uitmaakte van de EW-familie, had ze al wel contact met algemeen directeur Bas

“Schoonmaken in de zorg doe je er dus niet zomaar even bij.”

Cornelissen, die haar vroeg om mee te denken.

Sanne van der Linden, manager Communicatie bij EW, neemt het stokje even over en vertelt: “We zitten momenteel midden in een rebrandingtraject. Wie zijn wij als EW? Waar zijn wij goed in? Waar staan we voor? Het is best lastig om dat te vatten en in woorden te omschrijven. Onze oude merkbelofte, creating hospitality, vertelde niet meer het hele verhaal. Daarom hebben we een extern bureau in de hand genomen en gingen we door middel van gesprekken met alle lagen van de organisatie, partners en opdrachtgevers, op zoek naar wat nu precies ons DNA typeert en ons onderscheidend vermogen is. Daaruit bleek onder meer dat we altijd die stap extra willen zetten, die extra meter willen maken, om er samen voor te zorgen dat iedereen het naar zijn zin heeft op de locatie van de klant. We willen groeien, met elkaar en voor elkaar. Vandaar de nieuwe merkbelofte; je mag van ons altijd net wat meer verwachten.” Ze vertelt dat het aanscherpen van de positionering perfect aansluit bij de zorgmarkt. “Want hoewel onze oorsprong ligt in hotelschoonmaak, doen we al twintig jaar veel meer dan dat en bedienen we ook het kantoren- en vastgoedsegment, net als de segmenten onderwijs, travel en Watleisure.”kunnen

Wie zijn wij?

zorgdirecteur. “Er is namelijk een behoorlijk tekort aan Schoonmaakmedewerkersmedewerkers.kunnen veel

mag je net dat extra stapje verwachten, wat past bij de nieuwe merkbelofte: ‘Expect more’. De huidige stap

meer dan alleen schoonmaken en zijn dus prima in staat om bepaalde werkzaamheden over te nemen. Het gaat daarbij niet alleen om aanpalende facilitaire taken, zoals beddenschoonmaak of afvaltransport, maar ook om zorgondersteunende taken. Werkzaamheden waarbij er geen fysiek contact is met de patiënt of cliënt, maar waarmee het zorgpersoneel wel geholpen is. Denk aan het assisteren van de verpleegkundige, het begeleiden van patiënten naar de operatiekamer of het assisteren met

Vaneten.”EW

“Gastvrijheid en servicegerichtheid zitten ons DNA.”

14 | SERVICE MANAGEMENT | 4 thema:specialisme2022

we de komende tijd verwachten? Van Leijen: “Als je als bedrijf weet waar je goed in bent, dan kun je vaak al heel natuurlijk aanvoelen in welke branches je het verschil kunt maken. Ik geloof dat iedereen in de basis goed kan schoonmaken, maar je wilt je kunnen onderscheiden. In ons geval is dat vooral de parallel met de hotellerie en de gastvrijheid en servicegerichtheid die in ons DNA verankerd zitten. Op die manier kunnen we patiënten, cliënten, maar ook medewerkers en bezoekers, een goede beleving bieden.”

Gelukkig is werving geen probleem. Vorig jaar nog werd AFAS uitgeroepen tot beste werkgever van Europa onder de middelgrote ondernemingen. Maar het zit nóg meer in een andere: snelheid staat niet voorop. Niet elk klusje moet binnen een paar minuten geklaard zijn, het moet schoon zijn. Staat daar dan ook iets tegenover? “Oh, zeker wel”, stelt Herman Zondag van AFAS. “We verwachten toewijding van iedereen waar we mee samenwerken. Van een partner als Alpheios, maar ook zeker van onze medewerkers. Een stapje extra als het nodig is.” Hospitality staat hoog in het vaandel. Ook de warme aandacht voor de eigen medewerkers –of het nu een softwareontwikkelaar of een cleaner is – past in dit gastvrije straatje. Blije werknemers zijn immers het perfecte visitekaartje voor een bedrijf dat gastvrijheid en beleving als kernwaarden heeft.

Softwarebedrijf AFAS is ambitieus. Het (papierloze) AFAS-kantoor (met eigen theater) in Leusden is misschien wel hét pronkstuk van het familiebedrijf. Een letterlijk schitterend gebouw. Waar, in samenwerking met partner Alpheios, ook de schoonmaak van het hoogste niveau is. “We geven veel, en krijgen daar toewijding voor terug.”

15 sponsored content

•• Snelheid staat niet voorop, het moet schoon zijn

De kern van het verhaal van AFAS en Alpheios

Dit artikel is gesponsord door Alpheios

bruikbaar. Kom met iets en ik probeer het uit!” Alpheios-accountmanager Peter Schiks: “Het verder ontwikkelen van schoonmaakorganisaties is onze core-business. We leiden de (nieuwe) AFAS cleaners op en geven bijvoorbeeld ook een specialistische vloeropleiding. Net als AFAS zoeken wij constant naar nieuwe mogelijkheden, ook als het gaat om duurzame schoonmaakmiddelen en ergonomisch verantwoorde materialen. Daardoor begrijpen we elkaar ook goed!”

‘Kom met iets en ik probeer het uit!’ AFAS wil als onderneming leidend zijn in innovatie en voorop lopen bij nieuwe ontwikkelingen. De schoonmaak is daarvoor bij uitstek geschikt: in deze sector verandert enorm veel. Herman: “We zijn met name geïnteresseerd in duurzaamheid en circulariteit. Minder materiaalgebruik, maar ook spullen die minder belastend zijn voor het milieu, of langer

•• Schoonmakers spelen een belangrijke rol in de beleving van de organisatie

Meer weten over de bijzondere uitdagingen van AFAS? Of weten hoe Alpheios jouw organisatie kan ondersteunen? Lees het hele verhaal op alpheios.nl/klantverhaal-afas

•• Er wordt steeds gezocht naar nieuwe kansen om het werk te verlichten

Bijzonder gebouw, bijzondere schoonmaakuitdagingen Lopend door het gebouw vallen de brandschone glazen wanden zeker op. Het nieuwe onderkomen brengt nog wel meer schoonmaakuitdagingen met zich mee. Maar daarvoor kan AFAS vertrouwen op partner Alpheios. Angela Niekamp, Alpheios-accountmanager: “Er kwamen zoveel deels nieuwe taken op de AFAS cleaners af, dat ik de bouwtekeningen ben gaan bekijken. Om zo toch in kaart te kunnen brengen wat er allemaal gedaan moet worden.” Samen zijn kantoor en theater ongeveer drie keer zo groot als hun voorganger. Er waren dus hoe dan ook meer AFAScleaners nodig.

Een andere benadering: snelheid staat niet voorop

“Vooroplopen, ook in de schoonmaak”

•• Gastvrije uitstraling én ergonomisch werken staat centraal door inzet van het Triple-T concept

•• Een bijzondere locatie vroeg om bijzondere schoonmaak

•• Blije werknemers zijn belangrijk, want zij zijn het perfecte visitekaartje

tekst: Martijn Slot

e woorden van ministerpresident Mark Rutte op 16 maart 2020 waren prachtig. Twee weken na de uitbraak van het coronavirus in Nederland riep hij in een live toespraak op televisie vertrouwen te geven aan diverse beroepsgroepen, waaronder schoonmakers. “Het is een tijd om het gezamenlijke belang boven het eigen belang te stellen. En een tijd om ruimte en vertrouwen te geven aan al die mensen die onder hectische omstandigheden dag en nacht bezig zijn anderen te helpen en het virus onder controle te houden”, zei Rutte. Waarna hij ook nog zei: “U doet fantastisch werk – heel, heel veel dank Schoonmakersdaarvoor.”leverden fantastisch werk, vindt ook Kram. “Wij hebben in Nederland zo’n 1.400 klanten en die zitten veelal in het MKB. Tijdens de crisis werd bij het merendeel van die bedrijven op locatie gewoon doorgewerkt omdat thuiswerken niet mogelijk was. De schoonmaak ging dus ook door en werd zelfs vaak nog geïntensiveerd met een extra sanitair- of desinfectieronde. De mensen wilden veilig blijven werken. Wij zijn dan ook heel goed uit de

“De schoonmaakbranche is het momentum, opgebouwd tijdens de coronacrisis, alweer kwijt.” Dat concludeert Peter Kram, directeur van Cantorclin Schoonmaak. Tot zijn grote spijt ziet hij de branche vervallen in oude gewoontes. “Enkele bedrijven zitten nu alweer vijftien tot twintig procent onder de prijzen die wij normaal vinden.”

“Wij snijden onszelf elke keer weer in de vingers”

Kram: “Het is tijd om het gezamenlijke belang boven het eigen belang te stellen.”

16 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Peter Kram, directeur Cantorclin Schoonmaak: branche

De coronacrisis heeft er dus voor gezorgd dat bedrijven wilden betalen voor schoonmaak, maar toch dreigt het weer mis te gaan. “Wij zitten nu eindelijk een beetje op een fatsoenlijk niveau qua prijsstelling, maar nu zijn er weer bedrijven die met lagere tarieven gaan

Gewoontedieren

crisis gekomen. En hetzelfde geldt voor onze klanten. Ik zie ook nu nog geen terugval.”

ment dat ik de prijsverhogingen de deur uit doe, schrik ik van de reacties die ik krijg. Dan merk je dat er weer anders gekeken wordt naar schoonmaak. Een stijging van drieënhalf of vijf procent is bijna not done. MKB-bedrijven zijn over het algemeen wat schappelijker, maar bij de grote bedrijven valt bijna niet over prijzen te spreken. Helaas zijn er dan ook collega-bedrijven, die tijdens de coronacrisis geen goede tijd hebben gedraaid, die hun omzet als ware weer terugkopen. Door de prijzenoorlog weer aan te gaan. Op die manier snijden wij ons als branche elke keer weer in de vingers.”

Prijzenoorlog

Veel bedrijven zagen de urgentie in van goede en extra schoonmaak, maar deze urgentie is veelal weer verdwenen.

Veel bedrijven zagen dus de urgentie in van goede en extra schoonmaak, maar deze urgentie is veelal weer verdwenen. Kram: “Bij zo’n vijftig tot zestig procent van onze klanten waar bij een extra sanitair- of desinfectieronde deden, is deze vervallen. De contactpunten maken wij nauwelijks nog extra schoon, terwijl dit midden in de crisis heel normaal was. Ik vermoed dus ook niet dat er sprake is van een blijvende verandering. Mensen zijn gewoontedieren. Zodra we weer terug kunnen naar normaal, doen we dat ook. De desinfectiepompjes staan er nog wel bij bedrijven, maar je ziet dat ze al een paar maand ongebruikt zijn. De kleurstof die erin zit, wordt al troebel.”

Kram had gehoopt dat het besef zou blijven hangen wat de schoonmaakbranche allemaal doet en wat het betekent voor een bedrijf dat er goed wordt schoongemaakt. “Bij een paar klanten is het blijven hangen, maar bij het merendeel gaat het terug naar normaal. En zeker nu de kosten stijgen. Personeel is moeilijk te krijgen en de middelen en materialen worden duurder. Dan zie je dat klanten schoonmaak als snel weer zien als een kostenpost. Ik vermoed dat we helaas weer terugvallen naar het oude normaal en er weer uiterst kritisch naar de noodzaak van schoonmaak wordt gekeken. Dat zie je al terug in de aanbestedingen en de aanvragen van bedrijven. Zij zijn niet bereid om de bedragen te betalen zoals ze deden in coronatijd. Toen was budget even geen issue, maar dat is nu wel weer het geval.”

werken en er scherper ingaan. De branche doet zichzelf tekort en daarmee blijf je het idee creëren bij inkopende partijen en facilitair managers dat het blijkbaar nog steeds goedkoper kan. Dat is zo zonde. Zeker nu je veel meer moeite moet doen om je personeel gemotiveerd te houden, vast te houden en te werven. Op een gegeven moment kreeg je het er een beetje door dat klanten bereid waren om schoonmaakpersoneel reiskosten te geven, maar dat ebt ook alweer weg. Ik wil ze het met alle liefde geven, maar als klanten het niet willen betalen en zeggen dat ze het bij een andere opdrachtgever niet hoeven te betalen, houdt het een keer op. Waarom geven we dat weer op? Waarom zijn we niet verstandiger met elkaar? Ik weet dat we onderling geen afspraken mogen maken, maar we kunnen toch een common sense bedenken waarin we onze positie kunnen vasthouden?!”

De directeur van Cantorclin Schoonmaak ziet de komende periode met angst en beven tegemoet. “Op het mo-

• www.cantorclin.nl

kunnen geven. Onze uurlonen zijn zeker niet slecht. Zeker niet in vergelijking met andere branches. Alleen de randvoorwaarden er omheen kunnen beter. Het merendeel van onze medewerkers werkt alleen of met één collega en vaak nog op tijden waarop andere mensen vrij zijn. Dat maakt het niet aantrekkelijk. Het bespreekbaar maken van dagschoonmaak is mooi gezegd, maar veel bedrijven kantoren vinden dat nog steeds onhandig. Hoe goed je

BRANCHE in het kort

“Mensen moeten trots zijn op hun vak.”

• “Wij zijn dan ook heel goed uit de crisis gekomen.”

• “Bij het merendeel van de klanten gaat het besef terug naar normaal.”

Digitaal:

• “Bij zo’n vijftig tot zestig procent van onze klanten waar bij een extra sanitair- of desinfectieronde deden, is deze vervallen.”

De huidige ontwikkelingen in de markt bevorderen de aantrekkelijkheid van de schoonmaakbranche dus zeer zeker niet, vervolgt Kram. “We werken in een branche waarin de medewerkers niet altijd een vooropleiding hebben gehad. Zij kunnen ook kiezen voor andere sectoren, zoals de productie of koeriersdiensten. Daar is ook een schreeuwend tekort aan. Die medewerkers kunnen overal heen en de scholing krijgen die ze nodig hebben. Als je onze branche dan niet aantrekkelijk maakt, komen ze niet en gaan ze weg. De schoonmaakbranche heeft al niet de uitstraling dat mensen er graag willen werken. Supermarkten zijn veel aantrekkelijker, terwijl daar de lonen twee tot drie euro per uur lager liggen. Dat moet veranderen. Mensen moeten trots zijn op hun vak. Alleen dat lukt niet als de klant ze met de nek aankijkt en hen bijvoorbeeld geen reiskostenvergoeding wil betalen.”

Schouders eronder zetten Kram vindt dat alle schoonmaakbedrijven er samen de schouders onder moeten zetten om een aantrekkelijke branche te worden. “Wij moeten onze medewerkers fatsoenlijke waardering

• “Ik schrik van de reacties op prijsverhogingen.”

argumenten ook zijn en hoe goed je ook kunt schoonmaken zonder dat het personeel er last van heeft, de meeste klanten willen toch liever dat je buiten kantoortijden Schoonmaakmedewerkersschoonmaakt.”

voelen zich niet alleen gewaardeerd als zij een goed loon krijgen. Er komt meer bij kijken. Kram: “Zo wil je je medewerkers kunnen begeleiden en de aandacht geven die ze verdienen. Gelukkig zijn er de opleidingsfondsen en is dat goed geregeld, maar ook hier komen reiskosten om de hoek kijken. Die kosten wil ik wel betalen, want ik investeer graag in mijn mensen, maar het moet wel in balans zijn. Alle schoonmaakbedrijven moeten eens wat eensgezinder worden. Alleen de drang om te concurreren is te groot en dat maakt het enorm lastig. Hoe mooi de woorden van Rutte ook waren, de schoonmaakbranche dreigt haar mooie positie alweer te verliezen. Mede door de enkele bedrijven die vijftien tot twintig procent onder de prijzen gaan zitten die wij normaal vinden. En wij zijn echt niet heel duur. Ik zet daar mijn vraagtekens bij. Feit is dat ze het daarmee niet alleen verpesten voor ons, maar voor de hele schoonmaakbranche.”

18 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 branche

“We wilden de grootste feedback van onze werkvloer krijgen”

ZNA onderzocht materiaalwagens voor ziekenhuisschoonmaak:

19 Drie algemene ziekenhuizen, zes specialistische ziekenhuizen, twee verzorgingstehuizen, twee medische centra en in totaal 2.300 bedden. Dat is een hele hoop schoonmaakwerk, dag en nacht. Om de schoonmaakmedewerkers daarin zo goed mogelijk te faciliteren, is Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) op onderzoek gegaan naar de beste materiaalwagen. Karin Vos, stafmedewerker Housekeeping: “Het is belangrijk dat een schoonmaakkar waar je zo intensief mee werkt, gemakkelijk werkt.”

“Nu is er geen over en weer geloop meer om materiaal te halen”

De input van de medewerkers ging van een elektronische sleutel met badge om een afgesloten gedeelte van de materiaalwagen te openen tot “gewoon genoeg opbergruimte”. Vos vertelt: “Er kwamen heel leuke dingen voorbij, maar we moesten ook realistisch blijven. Een kar heeft een lengte, breedte en

thema: specialisme

et ZNA heeft er net een aanbesteding voor nieuwe materiaalwagens voor de schoonmaak opzitten. Daarvoor heeft de zorggroep uitgebreid onderzoek gedaan naar de eisen waar de ideale kar aan moet voldoen. En wie weet dat beter dan de schoonmaker zelf? Vos: “Wij wilden niet de standaardroute volgen. We wilden de grootste feedback van onze werkvloer krijgen.” Na een rondje op dé schoonmaakvakbeurs Interclean om ideeën op te doen, zijn ze daarom naar de schoonmaakmedewerkers gestapt. “We hebben een vragenlijst gelanceerd onder onze medewerkers om te vragen wat zij vonden van de huidige karren, wat ze minder vonden aan hun karren en wat ze beter wilden zien. We kregen heel veel feedback binnen, die we verwerkt hebben in een eisenpakket. Vervolgens stelden we een werkgroep samen van schoonmaakmedewerkers, vertegenwoordigers van elke vestiging. Met die werkgroep zijn we de eisen verder gaan ﬁnetunen.”

Gemakkelijk manoeuvreren

tekst: Paula Jansen

thema: specialisme

ZNA zit in het tweede jaar van de uitrol en dat gaat nog zeker twee jaar duren. De oude materiaalwagens worden stapsgewijs uitgefaseerd. Maar de eerste ervaringen zijn al positief. Zo laat schoonmaakmedewerker Samira weten: “Het was wennen in het begin, want de kar is groter dan de vorige. Maar hij rijdt vlot en draait gemakkelijk. Hij heeft veel ruimte om materiaal in weg te bergen en dat is belangrijk. We hebben wel wat nodig op een dag. Nu is er geen over en weer geloop meer om materiaal te halen.” Medewerker Anne vertelt: “Die afkoppelbare vuilunit is top. Ik heb mijn eigen kleine privékar om de afvalzak of moppenzak te vervoeren naar een berging, zonder de hele kar mee te nemen.” Schoonmaakster Justine vult aan: “We hebben ruim bergplaats voor ons materiaal en voorraad. Alles is gemakkelijk bereikbaar. En ze hebben een mooie uitstraling. Mensen reageren erop en dat is fijn om te horen.”

Niet alleen de schoonmaakmedewerkers dachten mee. Het was een multidisciplinair proces. “Na het samenstellen van het eisenpakket zijn we bevragingen gaan doen,” legt Vos uit. “ Zo hebben we het pakket aan onze collega’s van de dienst milieu en duurzaamheid voorgelegd. Ook onze preventiedienst heeft gekeken of zij nog iets toe te voegen hadden, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid en ergonomie. De collega’s van de afdeling ziekenhuishygiëne keken naar de eisen op het gebied van

ZNA koos voor twee typen nieuwe materiaalwagens: een volledig gesloten kar met afkoppelbare vuilunit en een semi-gesloten kar met vaste vuilunit die je kunt opklappen. “We hebben gekeken naar de functionaliteit voor de verschillende diensten,” verklaart Vos. Ze vervolgt: “Als medewerkers bijvoorbeeld ver met afvalmaterialen moeten lopen, dan is het handig om units te hebben die je los kunt koppelen. In zorgcentra waar patiënten met dementie of psychische problemen rondlopen, is veiligheid zeer belangrijk. De kar blijft op de gang bij het schoonmaken van de kamer, dus je wilt hem een tijdje kunnen achterlaten zonder dat patiënten aan de materialen kunnen komen of uitgenodigd worden om dit te doen. Een gesloten schoonmaakkar oogt als een mooi kastje.”

Een veilige materiaalwagen is ook op vlak van infectiepreventie belangrijk in een zorgomgeving. “Onze schoonmaak is volledig afgestemd op het voorkomen van kruisbesmetting. Daar moet je met je schoon-

20 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

infectiepreventie. Ook de communicatiedienst hebben we erbij betrokken. De schoonmaakmedewerkers wilden graag een mooie schoonmaakkar en daar had onze communicatieafdeling wel ideeën over.”

Blije medewerkers

Infectiepreventie

Vos: “Een gesloten schoonmaakkar oogt als een mooi kastje.”

Uitdaging voor de markt Met het geﬁnetunede eisenpakket zijn ze vervolgens de markt opgegaan. Vos: “Dat is een heel andere insteek dan wanneer een fabrikant zegt ‘hier is mijn website en stel je kar samen’. Dan krijg je toch altijd een compromis. Wij zijn juist met ons pakket naar de markt gegaan en hebben gekeken welke fabrikanten daaraan tegemoet konden komen. Dat was een uitdaging voor hen, maar het is zeer goed verlopen. Uiteindelijk is Vermop er als eindpartner uitgekomen bij de gunning.”

hoogte. Daar moet alles binnen passen. Ruimte op de kar om een voorraadje van doeken, moppen en producten mee te nemen, is voor onze medewerkers heel belangrijk. Dan hoeven ze niet over en weer te blijven lopen. Ook de ergonomie van de wagen werd vaak genoemd. Bijvoorbeeld in hoogte verstelbare duwbeugels aan beide zijden van de wagen om gemakkelijk te kunnen manoeuvreren. Verder noemden ze gemakkelijke afsluitbaarheid met zo weinig mogelijk slotjes. Je hebt wel materiaalwagens met heel veel deurtjes, maar dat is niet altijd handig.”

De input van de medewerkers ging van een elektronische sleutel met badge om een afgesloten gedeelte van de materiaalwagen te openen tot “gewoon genoeg opbergruimte”.

Een ander belangrijk thema bij de keuze was duurzaamheid, in de breedste zin van het woord. “Zijnde het hele gegeven rond ergonomie, circulair gedrag én degelijke materialen,” aldus Vos. “Als een volledig recycleerbare materiaalwagen te complex is of sneller slijtage vertoont, dan klopt het duurzaamheidsplaatje in de praktijk niet. Of als een kar gebonden is aan een bepaalde werkmethodiek of bepaalde tools, kan dat op termijn zorgen voor een minder duurzaam verhaal. Daarom was één van de eisen ook een zo modulair mogelijke kar. We wilden een soort bouwpakket waar je zaken gemakkelijk kunt verwijderen of toevoegen. Als er dan innovatie op de markt is, kunnen we meegaan.”

Feedback blijft komen

21 maakkarren dus ook rekening mee houden,” legt Vos uit. “Je vuile doeken mogen bijvoorbeeld niet in de buurt komen van je schone doeken. Ook is het belangrijk dat de voorbevochtiging van je doeken op peil is en dat ze in een afsluitbare bak zitten. Dan is er geen contact met ander materiaal, want dan verhoog je het risico op overdracht van bacteriën.”

Vos deelt dat enthousiasme: “Niet alleen vanuit de schoonmaakmedewerkers, maar ook vanuit bijvoor-

beeld de verpleging krijgen we enthousiaste reacties over de mooie materiaalwagens. De communicatieafdeling heeft dan ook schitterend werk geleverd.” Daarbij heeft het traject nog een voordeel gehad: de medewerkers blijven meer betrokken. Vos glundert: “We krijgen nog steeds feedback van de werkvloer over van alles en nog wat. Daar gaan we nu constructief mee verder. We zetten een moment op om mensen op de werkvloer te vragen wat hun zorgen of ideeën zijn. Er is niets zo tof als een constructiefkritische medewerker.”

Al met al kijkt Vos terug op een mooi traject: “Alle medewerkers waren volledig mee vanaf het begin en dat zorgt voor gedragenheid voor de gemaakte keuzes. Voor leveranciers was deze manier van denken niet altijd eenvoudig. Daarom hebben we veel teruggekoppeld. We hebben bijvoorbeeld ook aan de partners die het niet zijn geworden meegegeven waarom niet. Zodat ze daar eventueel iets mee kunnen doen. De markt is niet zoals vroeger, waarbij iedereen op zijn eigen eilandje zit. Het delen van informatie is ten goede van iedereen. Door het hele plaatje was en is het een zeer leuk proces om te begeleiden. Als facilitaire afdeling kijken wij terug op een oefening waar we vrij trots op zijn. Het is gewoon een mooi verhaal.”

Heel veel regels

Om de vraag hoe een typische werkdag eruitziet, moet de specialistische reiniger lachen. “Daar heb ik geen antwoord op, want elke dag is verschillend. Zelfs de werktijden variëren enorm. We draaien na-

tekst: Anoek van der Riet

thema: specialisme

Dat de schoonmaakbranche enorm veel kansen biedt, blijkt wel uit het verhaal van Estergon Yilmaz. Hij begon als schoonmaakmedewerker bij Gom Schoonhouden en groeide in een paar jaar door naar ambulant objectleider bij Gom Specialistische Reiniging. We spraken hem over zijn indrukwekkende loopbaan, over hoe het is om opeens leidinggevende te zijn én over hoe hij het liefst zijn rust pakt.

“Het begint met het in kaart brengen van de mogelijke risico’s.”

Dat doet hij op tal van verschillende locaties. Van ziekenhuizen en logistieke centra tot drukkerijen en metaalfabrieken. “Verschillende soorten bedrijven, betekent verschillende soorten regels”, zegt Yilmaz. Veiligheid is namelijk énorm belangrijk in de wereld van specialistische reiniging. Het is dus geen kwestie van naar binnen wandelen en gewoon maar beginnen. “Ik kan mijn collega’s niet zomaar aan het werk zetten. Het begint met het in kaart brengen van de mogelijke risico’s en daar dan de juiste maatregelen voor nemen.” En elke locatie heeft zo zijn eigen uitdagingen op dat gebied. “Soms verschilt het niet alleen per bedrijf, maar ook per locatie van een bedrijf.” Heel nuchter voegt hij daaraan toe: “Maar uiteindelijk is de aard van de werkzaamheden vaak gewoon precies hetzelfde: specialistisch reinigen. Alleen de omstandigheden waarin we dat doen verschillen nogal.”

Van schoonmaakmedewerker naar ambulant objectleider specialistische reiniging

n eerst instantie is Yilmaz behoorlijk zenuwachtig als we elkaar ontmoeten. Over zichzelf praten en in de spotlight staan, stroken niet met zijn bescheidenheid. Als hij gevraagd wordt naar wat zijn werk precies inhoudt, begint hij te vertellen. “Ik was lange tijd meewerkend voorman in de specialistische reiniging. In die rol pakte ik al iets meer op. Zo maakte ik de planning, deed ik al werkplekinspecties en maakte offertes. Ik zorg er in feite voor dat alles op de werkvloer goed loopt. Voor mijn collega’s ben ik dan ook het eerste aanspreekpunt en hetzelfde geldt meestal voor de klant. Sinds kort ben ik dan ook doorgegroeid naar de functie van ambulant objectleider.”

“Het is een kunst om met alle unieke mensen om te kunnen gaan”

22 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Yilmaz: “Ik kan mijn collega’s niet zomaar aan het werk zetten.”

24 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

thema: specialisme

Tot rust komen Yilmaz begint te glunderen: “Ik moet heel veel reizen voor m’n werk, dus ik zit veel in de auto. De meeste mensen rijden altijd de hele route over de snelweg, maar ik ga er vaak wat eerder af en rijd dan nog een stuk binnendoor. Dan zie je zoveel mooie plekjes en gebouwen! Lekker met een zacht, Spaans muziekje op de achtergrond. Dat is voor mij echt genieten en op die manier pak ik tussendoor even mijn rust. Het werk kan namelijk best wel druk en stressvol zijn. Dan zijn juist die rustmomenten tussendoor belangrijk om de balans te behouden.” Hij wordt weer wat serieuzer: “Ik geloof echt dat je beter presteert op je werk als je uitgerust bent. Dat geldt niet alleen voor mij, maar ook voor mijn collega’s. Daarom probeer ik er ook altijd voor te zorgen dat zij niet te druk zijn en ik hamer er ook op dat zij op tijd hun rust moeten pakken.”

Hoe bevalt het leidinggeven eigenlijk? “In het begin was de overstap voor mij best wel lastig”, zegt Yilmaz eerlijk. “Ik was namelijk eerst één van hen. Maar ik groeide door en werd opeens ‘de baas’, terwijl sommigen van hen jaren meer ervaring hadden dan ik had. Dat vond een deel in eerste instantie moeilijk om te accepteren. Gelukkig werd dat na een maand of twee wel beter. Ze zagen dat ik mezelf niet boven hen plaatste en ik heb heel geduldig uitgelegd wat mijn visie was. Eén voor één nam ik voor iedereen de tijd en zocht ik uit hoe ik het beste met diegene kon omgaan. Want iedereen is uniek, dus met ie-

dereen moet je anders omgaan. Dat is haast een soort kunst.”

Hard werken Als laatste: heeft Yilmaz nog tips voor schoonmaakmedewerkers die zijn verhaal lezen en ook willen doorgroeien? “Blijf jezelf, stel doelen, praat hierover met leidinggevende en werk hard. Dit is mijn inziens de eerste tip voor medewerkers die willen doorgroeien. Ook een positieve houding naar klanten is belangrijk. Het moment dat ik bij een klant binnenkom, stel ik mezelf altijd netjes voor. Ik zou nooit ergens zomaar aan het werk gaan”, voegt hij toe. “Ik probeer altijd even een praatje aan te knopen en zoek naar overeenkomsten, dingen die we misschien gemeen hebben. Daarnaast is zelfvertrouwen heel belangrijk. Ik probeer altijd net even dat stapje verder te zetten. Dat wordt gezien, gewaardeerd en – zoals bij mij – geeft het mogelijkheden om je verder te ontwikkelen.”

Over die laatste praten we nog even door, want Yilmaz is de taal erg goed machtig voor iemand die acht jaar geleden nog geen woord Nederlands sprak. “Vanuit Gom kreeg ik een één-op-één taalcursus aangeboden. Daar kon ik een mooi basisniveau opbouwen. Maar daarna moet je zelf moeite blijven doen om verder te komen. Daarnaast merkte ik dat de professionele wereld ook weer een eigen taaltje heeft, met moeilijkere woorden. Ik ben daarom heel veel gaan oefenen en bijvoorbeeld ook gaan lezen, vooral de krant. Nu is m’n Nederlands misschien nog niet perfect, maar volgens mij kan ik mezelf inmiddels aardig verstaanbaar maken.”

“Ik geloof echt dat je beter presteert op je werk als je uitgerust bent.”

Veel opleidingen gedaan Yilmaz vertelt hoe hij uitgroeide tot waar hij nu is. “In 2014 kwam ik vanuit Turkije naar Nederland. Toen kwam ik al vrij snel aan boord bij Gom Schoonhouden, waar ik startte als interieurverzorger. Ongeveer een jaar later maakte ik de overstap naar Gom Specialistische Reiniging, waar ik me specialiseerde in vloeronderhoud. In 2017 maakte ik de overstap naar meewerkend voorman en sinds kort ben ik ambulant objectleider.” Trots noemt hij de schoonmaakopleidingen op die hij de afgelopen acht jaar heeft gevolgd, naast dat hij vroeger in zijn thuisland hotelmanagement studeerde. Het zijn er nogal wat: “Een training in hostmanship, de basiscursus vloeronderhoud, dieptereiniging keuken, leidinggeven in het lager kader, Cleanroom, natuurlijk VCA en een taaltraject.”

melijk ook calamiteitendiensten. Of de telefoon om acht uur ’s avonds of om vijf uur ’s morgens gaat, dat maakt niet uit. Het belangrijkste is dat we die klant uit de brand helpen en het werk goed uitvoeren. Daarom zijn we dag en nacht klaar om te gaan.” Dat is voor Yilmaz ook één van de aantrekkelijkste kanten van zijn werk: de ﬂexibiliteit én de vrijheid. Want, zo vertelt hij, hij is niet gemaakt om elke dag weer van negen tot vijf aan hetzelfde bureau te moeten werken.

Veel mensen zien bulkoplossingen als de goedkoopste optie, maar op het gebied van handhygiëne is de realiteit anders. Dispensers die werken met hygiënisch afgesloten navullingen zijn kosteneffectiever. Deze dispensers bieden een veilige reiniging met kleinere, geconcentreerdere doses. Dat maakt afgesloten navullingen goedkoper in gebruik dan bulkequivalenten. Ook kwaliteit speelt een rol. Slechte dispensers en zeepﬂessen moeten regelmatig vervangen worden, wat leidt tot productiviteitsverliezen, onnodige verspilling en hogere kosten. Daarom is het cruciaal te investeren in producten die lang meegaan.

25 sponsored content

Als bulkzeep en -handreiniger wordt gebruikt, is dit risico nog groter. Minstens een kwart van de bulkdispensers voor handhygiëne is namelijk besmet met ziekmakende bacteriën. Bacteriën kunnen via verschillende plekken op de dispenser de navulling bereiken. Denk bijvoorbeeld aan open deksels of drukknoppen. Vaak worden dispensers niet van tevoren gereinigd, maar tegen de richtlijnen in ‘even bijgevuld’. Deze besmetting is niet terug te draaien, waardoor besmette dispensers in hun geheel vervangen moeten worden om het risico weg te nemen.

Dit artikel is gesponsord door Rubbermaid Commercial Products.

Hoe mensen een merk zien, wordt bepaald door hun ervaring bij elk touchpoint; het toilet hoort daar ook bij. Sterker nog, 74% van de mensen geeft aan dat vieze toiletten een negatief beeld creëren. Hoogstwaarschijnlijk proberen bedrijven al een hoogwaardige ervaring te bieden om bestaande klanten aan zich te binden en nieuwe klanten aan te trekken. Als men stopt bij het toilet, komt de reputatie van het bedrijf mogelijk in gevaar. Mensen willen namelijk dat zeep- en handreinigerdispensers altijd goed functioneren. Defecte zeepdispensers of smoezelige pompﬂesjes kunnen daardoor andere inspanningen tenietdoen. Maar liefst 66% van de mensen geeft aan van alles te proberen om niets in een toilet te hoeven aanraken (waaronder doorspoelen met hun voeten!), en 92% geeft aan contactloze handreiniging te verkiezen (Facebook-enquête van RCP uit 2020). Met contactloze handreiniging kan worden voorkomen dat het toilet een negatief effect heeft op de reputatie.

Checklist

Beschadigd imago

Verminderde productiviteit

Mensen zijn minder geneigd om handhygiëne te gebruiken als deze niet aan hun verwachtingen voldoet. En aangezien 80% van de ziektekiemen via de handen verspreid wordt en virussen tot wel vijf minuten op een hand kunnen overleven na overdracht via een oppervlak, is het duidelijk dat ziektes als verkoudheid, (buik)griep en COVID-19 zich zonder goede handhygiëne sneller verspreiden. Jaarlijks is een werknemer gemiddeld drie dagen ziek. De kosten voor een bedrijf met 100 werknemers kunnen zo oplopen tot circa £ 35.100 per jaar (Constance Kampfner, The Times).

Kan een bedrijf het zich veroorloven om te besparen op handhygiëne? Handsafe zijn houdt in dat hoogwaardige handhygiëne wordt geboden die past bij de behoeften in het gebouw. Bij handsafe draait het niet alleen om de gezondheid en het welzijn van gebruikers, maar ook om hun ervaring. Zowel op het toilet, in klantruimtes als in personeelsruimtes. Door alleen vakjes af te vinken, worden bedrijf en werknemers in gevaar gebracht, zo leggen de experts van Rubbermaid Commercial Products (RCP) uit.

RCP heeft een handige checklist die afrekent met mythes en helpt de juiste handhygiëne te kiezen en veelgemaakte fouten te voorkomen. Bekijk deze op de website Rubbermaid.eu/nl/handsafe.

Wat kan een slechte handhygiëne een bedrijf kosten?

Heessels was al een paar maanden aan de weg aan het timmeren met haar Qlean Business, toen er een bijzonder telefoontje binnenkwam. “Het ging om een extreem verwaarloosde woning van een man.

Peggy Heessels, Qlean Business

Nog nooit zoiets gezien

k heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” Deze bekende uitspraak van jeugdheldin Pippi Langkous is tekenend voor de oprichtster van het Brabantse schoonmaakbedrijf, blijkt wanneer Heessels vertelt over hoe ze verzeild raakte in de wereld van extreme schoonmaak. “Vijf jaar geleden begon ik met het schoonmaken van kantoren en bij mensen thuis. Dat verbaasde mijn omgeving. Daarvoor had ik namelijk een eigen sieradenmerk, heel wat anders dus. Ik heb een LEAN-achtergrond, wat betekent dat ik graag processen onder de loep neem om te zien hoe we die kunnen verbeteren. In de schoonmaak zag ik wat dat betreft heel veel kansen. In mijn omgeving hoorde ik namelijk regelmatig klachten voorbijkomen. Bij de één was de kwaliteit ondermaats, bij de ander kwam telkens een andere schoonmaakmedewerker opdagen en bij weer iemand kwam er überhaupt niemand op de afgesproken tijd. Kortom: ik zag genoeg ruimte voor verbetering en ging de uitdaging aan.”

Zijn zus vroeg of wij wilden helpen, want de instanties konden niks. Ze hoopte op een nieuwe start voor

thema: specialisme

tekst: Anoek van der Riet foto’s: Roel Dijkstra

Heessels was al een paar maanden aan de weg aan het timmeren met haar Qlean Business, toen er een bijzonder telefoontje binnenkwam.

26 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Onderneemster Peggy Heessels begon in 2017 haar schoonmaakbedrijf Qlean Business. Op dat moment nog geen idee hebbende van de zeer gespecialiseerde en heftige klussen die zij nu, vijf jaar later, samen met haar team van enthousiaste dames uitvoert. Het gaat om de schoonmaak van extreem verwaarloosde woningen en/of huizen waar lange tijd een overledenen persoon heeft gelegen. Het schoonmaken hiervan vergt niet alleen zeer specialistische kennis, maar ook een luisterend oor en zachte hand. Naast natuurlijk een sterke maag.

Extreme schoonmaak legt extreme eenzaamheid bloot

27 haar broer.” Met een open blik en ﬂinke dosis motivatie verzamelde Heessels een aantal van haar collega’s die openstonden voor een dergelijke uitdaging en gezamenlijk trokken ze richting de woning. “Ik had nog nooit zoiets gezien”, zegt ze over het moment dat ze de deur van het appartement opentrok. “De blikken bier, etensresten, sigarettenpeuken en oude katheters lagen anderhalve meter hoog opgestapeld”, schetst ze. “We hebben dat toen met gezond boerenverstand aangepakt. Handschoenen en beschermingspak aan en ruimen maar. Eerst moet die woning leeg, pas daarna kun je echt gaan reinigen.”

Vooral altijd in je geheugen gegrift

maak is een belangrijk onderdeel van het werk geworden en ook ofﬁciële instanties en gezondheidsinstellingen weten haar bedrijf ondertussen te vinden. Maar wat doet het met je als je regelmatig, soms wekelijks of zelfs dagelijks, met dit soort verschrikkelijkheden wordt geconfronteerd? Raakt dat je nog of leer je je ervoor af te sluiten? “Ik vind het elke keer weer heftig”, zegt Heessels. “Het is erg schrijnend om te zien hoe sommige mensen leven. Dat ze elke dag opstaan en naar bed gaan in zo’n smerige omgeving. En dan de eenzaamheid waarmee het gepaard gaat. Er zit zoveel schaamte. De meesten weten ook wel dat hun woning of manier van leven niet normaal is. Daarom sluiten ze zichzelf helemaal af van de buitenwereld. Terwijl ze eigenlijk gewoon hulp nodig hebben.”

Extreme schoonmaak is een belangrijk onderdeel van het werk geworden, constateert Heessels.

Over hoe ze dit heeft aangepakt: “De blikken bier lagen weer anderhalve meter hoog. Dus we begonnen net als de vorige keer met ruimen. De man was op de bovenverdieping overleden. In al die maanden dat hij daar heeft gelegen, is het lichaamsvocht door het beton heen naar beneden gedruppeld. Alles zat onder en was volledig aangekoekt. Dus toen zijn we keihard gaan schrobben en vervolgens met een stoomreiniger aan de slag. Over het beton hebben we een speciale coating aangebracht die de poriën dichtmaakt. Daardoor wordt de vochtplek volledig afgesloten. Vervolgens heeft er nog drie dagen lang een ozonapparaat in huis gestaan om de geur te neutraliseren.”

Gepaard met eenzaamheid

Inmiddels zijn Heessels en haar team al veel van dit soort gevallen tegengekomen. Deze extreme schoon-

Ze vervolgt: “Wist je dat dit in vrijwel iedere woonwijk aan de hand is? Iemand die misschien al jaren zo verwaarloosd woont en de hele buurt heeft niks door.” Heessels vertelt ze het daarom ook een goede

De reactie van de man en zijn zus toen de klus geklaard was, weet Heessels nog goed. “Ze waren vooral heel dankbaar. Met ons werk kunnen we een groot verschil maken. Het was echt een nieuwe start.” Helaas mocht het in dit geval niet baten. Een half jaar later ging de telefoon opnieuw. Het was diezelfde vrouw. Haar broer was een paar maanden eerder overleden en had al die tijd in de woning gelegen. Of Heessels en haar team ook nu konden helpen? Natuurlijk konden ze dat. “Het was hoogzomer en bloedheet. De deuren van het appartement hadden al die tijd dichtgezeten. Toen we die openmaakten, kwam ons een walm van warmte, vliegen en vooral stank tegemoet. De geur van een lijk kun je niet met woorden beschrijven. Maar als je het eenmaal geroken hebt, blijft het voor altijd in je geheugen gegrift”, vertelt ze.

waarschijnlijk verschrikkelijk vinden dat wij komen opruimen. Daar moet je voorzichtig mee omgaan. Je kunt niet alles zomaar weggooien. We denken dan met diegene mee. Zijn er misschien spullen die we in dozen op zolder kunnen bewaren? Of is het een optie om samen met een familielid door de woning te gaan en stickers te plakken? Groen voor wat weg mag en rood voor wat moet blijven. Op die manier proberen we hem of haar bij het hele traject te betrekken, zodat het niet in één keer zo’n grote stap is.”

“Het is erg schrijnend om te zien hoe sommige mensen leven.”

thema: specialisme

28 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

omgaan met nabestaanden of bewoners Daarnaast moet je ook goed kunnen omgaan met de bewoners of de nabestaanden. De zorg voor hen is een heel belangrijk onderdeel van het werk. “We gaan altijd op zoek naar hoe we diegene het beste kunnen helpen. Dat is maatwerk. Als er iemand is overleden en daar lange tijd heeft gelegen, dan hebben de nabestaanden vooral behoefte aan ontzorging. Maar als het gaat om iemand in een zeer verwaarloosde woning met een heftig geval van verzameldrift, dan moet je je realiseren dat zij het

Niet voor iedereen

Voorzichtigmaken.”

Alleen maar vrouwen

Doordat er steeds meer bekendheid komt voor haar vak, wordt de onderneemster regelmatig gebeld door mensen die ook dit werk willen doen. Maar zo makkelijk gaat dat niet. Er is bijvoorbeeld geen opleiding voor extreme schoonmaak. Heessels heeft al haar kennis zelf vergaard, door heel veel te lezen en door gesprekken met leveranciers en andere experts te voeren. Daarnaast is het werk simpelweg niet voor iedereen weggelegd. “Je moet natuurlijk sowieso een sterke maag hebben en mentaal bestand zijn voor wat je gaat aantreffen”, vertelt ze. “Binnen mijn bedrijf heb ik een select groepje collega’s dat altijd met mij mee gaat naar dit soort extreme klussen. Ik heb hun van tevoren goed gescreend en zij zien dit, net als ik, echt als een uitdaging. Zij voelen ook die eer van hun werk en begrijpen het verschil dat ze

Die zorg voor de klanten is ook één van de voornaamste redenen dat er alleen maar vrouwen werken bij Qlean Business. Inmiddels zijn dat er ongeveer 35. “Al hoewel ik wel een aantal mannelijke ZZP’ers inzet voor het zware sjouwwerk bij ontruimingen”, voegt Heessels daar snel aan toe. “De personen in kwestie, of het nu een persoon met een verwaarloosde woning of een nabestaande is, hebben behoefte aan begrip. Ze zijn vaak fragiel en hebben een zachtere aanpak nodig. Even een luisterend oor. Instellingen geven daarom vaak de voorkeur aan een vrouw om te komen helpen. En voor de reguliere schoonmaakdiensten die wij ook aanbieden, voldoen mannen vaak niet aan de hoge kwaliteitseisen die ik stel. Die missen dan net dat oog voor detail. Bijkomend voordeel: het is bij ons op kantoor altijd hartstikke gezellig”, sluit Heessels af.

ontwikkeling vind dat er steeds meer media-aandacht komt voor haar tak van sport. Zelf wordt ze ook al een tijdje gevolgd door een cameraploeg. Voor welk tv-programma mag ze nog niet zeggen. “Voordat ik met dit werk begon, had ik geen idee dat dit überhaupt bestond. Ik had er nog nooit iets over gezien of gehoord. Daarom vind ik het goed dat men nu wordt geïnformeerd en wakker geschud. Ja, mensen, dit bestaat echt. Er zijn mensen die zo leven en zij hebben hulp nodig. Niet alleen in Amerika, maar ook bij jou om de hoek. Laten we wat meer voor elkaar zorgen.”

Zelf wordt Heessels ook al een tijdje gevolgd door een cameraploeg.

tekst: Anoek van der Riet foto’s: Ton Kasterman Fotografie

Appreo digitaliseert schoonmaakplanning

eon Reinshagen (rayonmanager bij Atalian), Mireille Jansen en Marcel Deters (respectievelijk directeur-eigenaar en schoonmaakmedewerker bij Libra Schoon) en Gerardo de Hond (operationeel manager bij 12BClean) gingen op onderzoek uit: biedt de software de uitkomst die het belooft? Valt er een beetje makkelijk mee te werken? Maakt het de levens van schoonmaakmedewerkers en diens leidinggevenden daadwerkelijk makkelijker of is het programma zo ingewikkeld dat het juist alleen maar tijd en frustratie kóst? En ziet het er ook nog een beetje ﬂitsend uit? Want laten we eerlijk zijn… Het oog wil natuurlijk ook wat. Twee weken lang gingen de testers aan de slag met de modules digitale planning en tijdsregistratie in Appreo. Handig om daarbij te vermelden: Appreo werkt in deze als het ware tweeledig. Enerzijds heb je de ‘achterkant’ van de software, waar leidinggevenden of kantoormedewerkers bijvoorbeeld de planningen maken. En anderzijds de ‘voorkant’, dus de app die de schoonmaakmedewerkers op de werkvloer gebruiken.

test

Marcel Deters, schoonmaakmedewerker bij Libra Schoon.

De schoonmaaksoftware van Appreo biedt onder meer een grafische planning, digitale werkbonnen, tijdregistratie en teamcommunicatie. Dit moet zorgen voor meer overzicht en rust, voor de mogelijkheid om beter in te kunnen spelen op de veranderende planningen die we in de schoonmaak zo goed kennen en voor meer transparantie in de samenwerking. Maar hoe werkt dit in de praktijk? Drie schoonmaakbedrijven namen de proef op de som en testten Appreo gedurende twee weken. Service Management vroeg naar hun ervaringen.

“Eerder had ik losse papiertjes mee, nu navigeer ik direct naar de volgende klus”

gaven we de specialisten elke maandagmorgen de werkbonnen mee voor die hele week. Dat was foutgevoelig. Er raakte weleens wat kwijt. Nu staan alle klussen voor die week overzichtelijk en op volgorde in de app. Hij kan heel makkelijk zien: op maandag om 9 uur moet ik daar zijn en om 11 uur moet ik bij die klant zijn. Daarnaast kun je voor elke klus precies zien welke middelen en materialen je nodig hebt. Dat spreekt gewoon voor zich.”

Gebruiksgemak van de schoonmaakapp

“De specialistische reiniger die de app testte, was erg tevreden”, bijt Reinshagen het spits af. “Eerder

Overall ratingn 4

Implementatie

De ervaringen van Deters waren over het algemeen positief. “Normaal gesproken krijgen we losse papiertjes mee, soms wel zes of zeven. Dat is onoverzichtelijk. Het ﬁjne van deze app is dat je heel goed kan zien wanneer je waar moet zijn, inclusief adres en zelfs navigatie in de app.” Jansen vult aan: “Het is heel gebruiksvriendelijk en makkelijk om mee te werken. Ik verwacht dat er in eerste instantie wel wat tegengesputterd gaat worden als we besluiten om dit bedrijfsbreed in te voeren. Een paar medewerkers zullen het vast onzin vinden of ingewikkeld. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat dat wel goedkomt zodra ze doorkrijgen hoe makkelijk het is.”

Reinshagen: “Aan de backend vond ik het lastig om alles in het systeem te krijgen, maar dat komt misschien ook doordat ik maar een uurtje uitleg heb gehad in plaats van de complete workshop. Appreo vroeg ons om tien klanten door te geven en zij zouden die vervolgens voor ons in het systeem zetten. Maar ik besloot om het anders aan te pakken en zelf alle klanten voor die ene medewerker erin te zetten, zodat we gewoon de complete planning voor die twee weken erin hadden staan. Ik wilde weten hoe het werkt en dat was wel even puzzelen.” Goed om te weten is dat wanneer een schoonmaakbedrijf klant wordt bij Appreo, alle benodigde gegevens in het systeem worden gezet en klaarstaan bij de start van het gebruik. Alle data worden geïmporteerd of er vindt een koppeling plaats met het boekhoudsysteem. Voor deze test met het Service Management reviewpanel werden ‘slechts’ tien klanten en tien werkbonnen in het systeem ingevoerd. Daarnaast krijgen klanten ook twee uitgebreide workshops (die duren allebei een dag) ter instructie, eentje voor de backend en eentje voor de rayonleiders. De testers kregen een kortere introductie van in totaal één uur.

Prijskwaliteitverhouding: 4.2

“In het begin was het even puzzelen om de planningen erin te krijgen. Maar als je eenmaal de modus hebt gevonden, dan kan een kind de was doen”, zegt De Hond. Lachend: “Soms voelde ik me net een kneus. Dan moest ik voor de derde keer naar de servicedesk bellen met precies dezelfde vraag, omdat ik het antwoord in de tussentijd alweer vergeten was. Gelukkig blijven ze geduldig en leggen ze het telkens keurig uit. Dat komt doordat je dit er een beetje bij doet, omdat het zo druk is. Tien minuutjes hier, tien minuutjes daar. Als je er een keer een hele middag mee bezig kunt zijn, dan is het een heel ander verhaal. Het is simpel, maar dat kwartje moet wel vallen.”

Gebruiksgemak: 3.6

Het gemiddelde oordeel van de testers

Uiterlijk: 4.8

“Toen dat stukje twijfel eenmaal weg was, vonden ze het een mooi en duidelijk systeem.”

Het oordeel van de testers

nadenken over hoe je het gebruik van dit systeem introduceert bij de medewerkers. De eerste reactie bij ons was dat we hen wilden controleren. Terwijl dat natuurlijk niet het geval is. Dus ik zei: ‘Wacht even met conclusies trekken. Deze app is een hulpmiddel die júllie moet gaan helpen.’ En toen dat stukje twijfel eenmaal weg was, vonden ze het een mooi en duidelijk systeem.”

De schoonmaakmedewerker liep wel tegen wat praktische zaken aan. “Ik ben bijvoorbeeld niet gewend om op ‘start’ te drukken zodra ik ergens begin met werken. Of op ‘stop’ als ik klaar ben. Dat ben ik ook weleens vergeten.” Daarnaast stonden niet alle opdrachten goed in het systeem. Deters: “Ik werk bijvoorbeeld bij een zorginstelling met allerlei verschillende woongroepen. De ene woongroep moet twee per week schoongemaakt en de ander elke dag. Daar ging nog weleens iets mis. Dan stond een bepaalde woning er opeens helemaal niet in. Maar goed, dat is allemaal een kwestie van wennen.”

30 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 test

Efficiency: 3.8

Jansen en Deters zien de potentie van het systeem. Jansen: “Ik denk dat het vooral op kantoor veel tijd en frustratie scheelt. De planningen schieten bij ons alle kanten op. We maken op vrijdag de planning

De Hond herkent dit soort praktische issues wel. “Dan was opeens de telefoon van de medewerker leeg. Of vergat ze om uit te klokken. Inderdaad even wennen.” Hij voegt daar nog aan toe: “Je moet goed

voor de week erop, maar vaak is die op maandag alweer compleet anders. Met zo’n programma kun je dat makkelijk aanpassen. Er gaat nu best veel tijd verloren met sommige zaken. Op vrijdag komende medewerkers om hun gewerkte uren op urenbriefjes in te vullen en die gaan dan de map in voor de verloning aan het eind van de maand. Daarnaast gaan de opdrachtbonnen in een dikke envelop die langsbrengen bij de opdrachtgever, waar we als onderaannemer voor werken, ter controle. Op de ouderwetse manier. Al hoewel je op die manier natuurlijk wel persoonlijk contact houdt met de klant. Misschien dat het wat afstandelijker wordt als alles digitaal gaat. Daar moeten we dan onze weg weer in vinden.” Ook handig volgens de twee collega’s van Libra Schoon: de mogelijkheid om foto’s in de app te uploaden.

“In deze testfase van twee weken levert het nog niet zoveel op”, beschouwt Reinshagen. “Maar als straks de planning voor het hele jaar erin staat, dan kan ik me zeker voorstellen dat het tijd en gemak oplevert. Je bent eerst misschien even heel druk om voor onze 26 specialistische reinigers alles erin te zetten, maar daarna scheelt het wekelijks een heel gepuzzel.” Hij voegt daaraan toe: “Omdat wij nu ook al met andere boekhoudprogramma’s werken, zou het ﬁjn zijn als die allemaal met elkaar zouden koppelen. Omdat ons systeem niet met Appreo wil koppelen, moeten wij namelijk alsnog achteraf de uren uit het systeem halen, boeken op de persoon en de facturatie naar de klant sturen. Uiteindelijk wil je dat dit ook allemaal automatisch gaat.” Appreo koppelt verder wel met alle bekende boekhoudsystemen. De Hond zegt: “Nu staan we nog te erg aan het begin van de implementatie om echt tijdswinst op te leveren. Maar ik zie echt de meerwaarde ervan in, omdat je alles aan elkaar kunt linken. Het is een kwestie van bouwen. Hoe meer je ermee werkt, hoe meer meerwaarde je krijgt.”

Concluderend oordeel Wat is het eindoordeel van de drie testers? “Ik zie de toegevoegde waarde ervan in. Ik denk dat je één keer heel druk bent met invoeren, maar daarna scheelt het veel tijd. Al met al is het een mooi systeem. Wel vind ik het jammer dat de facturatie naar onze klant niet automatisch gaat doordat ons boekhoudsysteem niet met Appreo wil koppelen ”, concludeert Reinshagen. Jansen zegt: “We gaan zeker nadenken over een eventuele verdere samenwerking met Appreo. Daar zal wel wat tijd over heengaan, want we zijn niet impulsief met dit soort aanschaffen. Ik geloof dat het goed kan zijn voor ons bedrijf, maar dan moeten we wel eerst goed leren omgaan met het programma.” En als laatste, De Hond: “Ik kijk ernaar uit om dit systeem verder uit te rollen in ons bedrijf. We zitten momenteel in de overgangsfase en willen dit voor iedereen gaan gebruiken.”

Tijd en gemak

Uiterlijk

Als je van Appreo gebruik wilt maken dan kan dat vanaf 4,95 euro per maand, per medewerker. Voor dat bedrag heb je een basisabonnement en beschik je alleen over de software voor op de PC. Als je ook

de graﬁsche Appreo Planning module en de Appreo Mobiele App voor de schoonmaakmedewerkers erbij wilt, dan kan dat voor een bedrag vanaf 9,95 euro per maand, per medewerker. Het premium-abonnement, dat onze testers hebben uitgeprobeerd, kost 12,95 euro per maand, per medewerker. Daarvoor krijg je extra functionaliteiten, zoals de mogelijkheid om foto’s te uploaden en om het verbruik van materialen en middelen per object bij te houden. Jansen: “We zijn voorzichtig met ﬁnanciële uitgaven en denken daar altijd goed over na. Helemaal na de coronaperiode, want dat was wel spannend. Dit soort systemen zijn vaak erg duur, maar Appreo vind ik meevallen. Voor die prijs krijg je veel.” “We willen natuurlijk nooit te veel betalen”, zegt De Hond. “We hebben bij meerdere bedrijven onderzoek gedaan en Appreo kwam er als beste uit. Ik vind de prijskwaliteitverhouding sterk.” “Lijkt me een normaal bedrag”, oordeelt Reinshagen nuchter. “Het kost wat, maar uiteindelijk verdien je dat ook weer terug.”

“Eigenlijk vind ik het uiterlijk niet belangrijk”, zegt Deters. “Zolang het maar niet irritant of storend is. Deze app is gewoon prima. Het is overzichtelijk en niet te druk of schreeuwend, met allerlei kleurtjes of kinderachtige plaatjes.”

“Het fijne van deze app is dat je heel goed kan zien wanneer je waar moet zijn.”

3 En weet je nu ook alles over apen?

“Ik maak een aantal gebouwen op Apenheul schoon. Het gaat voornamelijk om De St@art. Dat is een groot pand met kantoren, congreszalen en vergaderruimtes. Dat maak ik allemaal schoon. Net als natuurlijk de toiletten en bijvoorbeeld de kantine van de dierverzorgers, want die bevindt zich in hetzelfde gebouw. Boven het verblijf van de gorilla’s zit ook nog een woning. Vroeger woonde daar de oprichter van Apenheul. Tijdens de lockdown fungeerde het als kantine voor een deel van de dierverzorgers. Dat maakte ik ook schoon en dat was erg leuk, want je had dus uitzicht op de gorilla’s.”

Foto: Ronald Hissink

“Ik vind het in één woord geweldig. Ik werk er nu al acht jaar en leer nog steeds elke dag bij. Vanmorgen leerde ik bijvoorbeeld dat De St@art CO2-neutraal gebouwd is. Het tapijt dat ik elke dag stofzuig, is gemaakt van gerecyclede spijkerbroeken en autobanden. Dat heb ik nooit geweten. Grappig hè? Daarnaast krijg ik heel veel voldoening van mijn werk. Iedereen hier is heel vriendelijk en laat altijd even weten dat ze blij zijn als ik weer geweest ben.”

“Nou, binnenkort mag ik voor het eerst mee met de dierverzorgers om een kijkje achter de schermen te nemen. Daar zal ik vast weer nieuwe dingen leren! En ik heb sinds kort een seizoenkaart, wat betekent dat ik met een paar mensen gratis het park op mag.”

Wilma Vermeer

1 Vertel, wat houdt jouw werk precies in?

de werkplek van...

2 Hoe vind je het om op deze bijzondere locatie te werken?

“Ik vind het in één woord geweldig.”

Wil je ook in de rubriek ‘De werkplek van...’ komen? Stuur een foto van jouw werkplek en waarom deze zo bijzonder is naar ronaldbruins@vmnmedia.nl

Producten moeten bijdragen

Want “het gaat te langzaam”, aldus In het Veld. Als CEO bij leverancier en producent van ecologische schoonmaakproducten Hygeniq reﬂecteerde hij op schoonmaakproducten. “Er zijn betere producten dan die de meeste bedrijven nu gebruiken en die bestaan ook al jaren. Die kosten niet meer en zijn minstens net zo efﬁciënt. De dosering, werkwijze, kleur en geur is allemaal gelijk. Er is dus geen operationele reden om niet te veranderen. En toch komt

die verandering niet. Dat komt volgens mij doordat veel schoonmaakbedrijven niet aan hun proces willen komen. Ze werken met nauwe marges en dat maakt elke operationele wijziging een potentieel probleem.”

Tijdens de Interclean Amsterdam 2022 ging het niet alleen over alle spraakmakende innovaties waarmee de gasten in de RAI Amsterdam zich omringd zagen. Ook het thema duurzaamheid stond hoog op de agenda. Tijdens het rondetafelgesprek Duurzaamheid werd ingezoomd op hoe de schoonmaakbranche actie moet ondernemen voor een gezondere planeet. “Het is een lastige opgave, maar we moeten onze verantwoordelijkheid nemen.”

In een korte video werd het begrip duurzaamheid uitgelegd en wat daar allemaal bij komt kijken. Er is onder andere een balans nodig tussen het verbruiken van grondstoffen en de natuur de ruimte geven te herstellen. In een ideale wereld ontwikkelen we producten die zelfs bijdragen. In het Veld: “Dat

duurzaam

len. Gerritsen: “Er is al veel regelgeving, maar als Zero Waste Foundation proberen we ook de fun part te ontwikkelen. Je moet mensen op de werkvloer stimuleren om anders met materialen en afval om te gaan. Daarom zetten wij in op een zero waste expedition. Werk samen in die expeditie toe naar het doel dat je wilt bereiken. Een goede manier om mensen daarbij te stimuleren, is door voorbeelden te geven. We hebben bijvoorbeeld informatieve leaﬂets gemaakt die niet alleen een informatiesnack zijn, maar ook gewoon een snack. Als je hem hebt gelezen, kun je hem eten. Dat maakt het leuk.”

Jammer, want met duurzame middelen kun je zowel je kostenplaatje als je de vitaliteit van je medewerkers verbeteren. In het Veld: “Er zitten veel stoffen in traditionele schoonmaakmiddelen die niet degenereren. Die ademt een schoonmaakmedewerker in en blijven in de longen. Dat is niet gezond.” Both haakte daarop aan: “Je moet je niet alleen bewust zijn van dit soort dingen. Je moet de verantwoordelijkheid nemen voor je mensen. Zij moeten vitaal en gezond blijven. Dat is onze eerste prioriteit, altijd.”

Rondetafelgesprek over duurzaamheid op Interclean:

34 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

“Er is geen operationele reden om niet te verduurzamen”

Te langzaam

et zijn de woorden van Jolanda Both, commercieel directeur bij Hago Nederland. Naast haar aan tafel zaten oprichter en CEO bij Hygeniq Marcel in het Veld en oprichter van de Zero Waste Foundation Cor Gerritsen. Ronald Bruins, hoofdredacteur leidde het gesprek in goede banen. Ze praatten over duurzame schoonmaakproducten, gezondheid, verspilling en het ondernemen van actie.

Op het gebied van grondstoffen, producten en verspilling is al veel weten regelgeving. Dat is duidelijk niet genoeg om verandering echt te versnel-

tekst: Paula Jansen

Gerritsen haakte daarop aan: “Cradle tot cradle is mooi, maar de donuteconomie bijvoorbeeld ook. Het zijn filosofieën waarover we moeten lezen. Maar we moeten onszelf ook afvragen wat we zelf thuis en op het werk kunnen doen. Alleen lezen is niet genoeg, we moeten actie ondernemen.” Die actie bestaat uit verbinden. Gerritsen vervolgde: “We moeten verbinden met elkaar en met andere bedrijven om een duurzame keten te maken, een circulaire supply chain. Het gaat niet alleen om wat je zelf doet, maar ook om de keuze voor duurzame partners. wOm deze circulaire ketens te creëren, moeten we van elkaar leren en meer investeren in elkaar.”

Both: “Ik denk dat het belangrijkst is dat je de reis samen maakt met je klanten.”

Aan veel duurzame producten hangen ecolabels. Tussen al die labels zien veel mensen het bos echter niet meer. In het Veld: “In 2010 zijn we hier een beetje mee begonnen en er waren toen geen richtlijnen over hoe je duurzame schoonmaakmiddelen maakt. We moesten het helemaal zelf ontwikkelen. Bij Hygeniq kwamen we erachter dat de cradle to cradle-ﬁlosoﬁe goed aansloot. Ik denk dat dat op dit moment het enige label is dat kijkt naar de totale impact op onze planeet. Van energie en gebruik tot materiaal en gezondheid. En het stelt geen grenzen. Het Europese Ecolabel gebruikt bijvoorbeeld een lijst met grondstoffen die je kunt gebruiken. Maar de huidige lijst stamt uit 2015. Dan mis je dus ruim zes jaar aan innovatie en dat is jammer.”

In Nederland kunnen we op het gebied van verbinden nog veel winnen. Gerritsen: “Er is Europese wetgeving, maar er zitten veel verschillen in aanpak. Kijk bijvoorbeeld naar België. Zij zijn op het moment erg ambitieus en versnellen meer dan wij. Wij hebben al een aantal stappen gezet, bijvoorbeeld het verbannen van plastic rietjes. Ik sta ook niet negatief tegenover wat we doen in Ne-

Cradle to cradle

35 kan namelijk. Als je bioplastic gebruikt dat drie keer meer CO2 opslaat dan is gebruikt tijdens de productie, dan heb je een negatieve CO2-uitstoot. Je reduceert CO2. Die plastics gebruiken we al. Dat is een fantastische ontwikkeling.”

Both was het hier volmondig mee eens. “Ik denk dat het belangrijkst is dat je de reis samen maakt met je klanten. Je

draagt zelf de verantwoordelijkheid voor jouw medewerkers en duurzaamheid. Maar wanneer de klant niet bewust is van zijn duurzaamheid, kunnen wij dat niet voor hun doen. We moeten dat dan samen ontwikkelen. Gelukkig realiseren veel grote bedrijven zich dat en zijn er al veel bedrijven die die reis samen met ons aan het maken zijn.”

Wat moeten we meenemen van deze rondetafelgesprek over duurzaamheid? Both: “We hebben geen andere keus dan te verduurzamen. Samenwerking is daarbij key.” Gerritsen vulde aan: “Let’s do it. Er zijn veel theorieën, maar kijk waar je zelf kunt beginnen. Begin vandaag en vraag je af of je toekunt met een beetje minder.” In het Veld sloot af: “We zijn al begonnen, nu moeten we het echt afmaken. Wacht niet langer, begin vandaag.”

In het Veld: “Er zitten veel stoffen in traditionele schoonmaakmiddelen die niet degenereren.

Begin vandaag

Innovatie steunen Veranderen moet wel mogelijk zijn, voor zowel grote als kleine bedrijven. Een aanjager kan zijn om van duurzaamheidscriteria in tenders knock-out criteria te maken: als je er niet aan vol-

derland. Maar ik vind wel dat we meer verbonden moeten zijn met elkaar. We hebben veel initiatieven en pilots in het land, maar verder gaan we nog niet. We moeten stoppen met starten en starten met afmaken.”

36 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 duurzaam

“ Je moet mensen op de werkvloer stimuleren om anders met materialen en afval om te gaan.”

doet, kun je niet meedingen. Both: “Dan versnel je het proces, dus dat lijkt mij goed. En dan niet alleen voor de grotere bedrijven, maar voor iedereen.” Kunnen kleinere bedrijven dan nog meekomen? In het Veld: “Iedereen in het bedrijfsleven weet dat innovatie negen van de tien keer wordt aangejaagd door kleinere bedrijven. In schoonmaaktenders kom je vaak pas in aanmerking als je een groter, ouder bedrijf bent met ﬁnanciële stabiliteit. Terwijl de bedrijven die innoveren en vernieuwende producten op de markt brengen die ﬁnanciële stabiliteit vaak nog niet hebben. Dat zijn de bedrijven die we echt meer moeten steunen, zodat zij ook mee kunnen.”

De tafelgasten constateerden dus dat er nog te weinig verandering is, dat het te langzaam gaat. In het Veld heeft goede hoop dat er de komende jaren meer vanzelfsprekendheid in komt. “Veel innovaties over de jaren worden niet op grote schaal ingezet in het werkveld. Wat betreft duurzaamheid begint dat nu wel te komen. Op de plekken waar de beslissingen worden genomen in bedrijven, zit nu de generatie die ‘onbewust bewust’ is. Onze generatie moet er heel erg over nadenken om duurzaam te zijn. De jonge generatie is ermee geboren. Zij hebben duurzaamheid in hun DNA. Zij gaan zeker weten echt verandering teweegbrengen.”

tekst: Ronald Bruins

Eind vorig jaar bereikten vakbonden CNV Vakmensen en FNV Schoonmaak en werkgeversorganisatie Schoonmakend Nederland een akkoord over een nieuwe caoschoonmaak die op 1 januari 2022 is ingegaan en tot en met 30 juni 2024 loopt. Fedde Monsma, manager cao, arbeidsverhoudingen en projecten bij Schoonmakend Nederland geeft een update.

taald te krijgen. Monsma: “De reactie van ondernemers was: ‘Dit hadden we eerder moeten doen’. Met dat all-in uurloon, maar ook de verhogingen van de jeugdlonen springen we er als branche bovenuit ten opzichte van bijvoorbeeld de horeca of supermarkten. Het is echt een goed loon waarmee ondernemers nu dus makkelijker jongeren aan zich kunnen binden. Ten opzichte van andere branches waar vakantiekrachten werken betalen we ruim meer.”

Kennisoverdracht

Helemaal enthousiast werden ondernemers van het all-in uurloon

cao

an het begin van dit jaar, nadat we half december een akkoord hadden, is er redelijk snel door onze leden en door de leden van FNV en CNV ja gezegd tegen het akkoord”, constateert Monsma. “Onze leden waardeerden het dat we een marktconforme cao hadden afgesloten, gericht op de problemen die we in de branche willen tackelen. Denk aan de arbeidsmarktkrapte, eerder stoppen met werken, maar ook duurzaamheid. Oftewel het aantrekkelijker maken van het werk. En denk eveneens aan opleidingen voor leidinggevenden en taak- en vakinhoudelijke aspecten.” Per 1 april kwam er voor schoonmakers al de eerste loonverhoging van 3,4 procent voorbij. Op 1 april 2023 nog eens 2,75 procent en op 1 april 2024 1,5procent. De cao is voor 2,5 jaar afgesloten en is geldig tot 1 juli 2024.

Schoonmakend Nederland belegde twaalf sessies om de cao-schoonmaak uit te leggen aan haar achterban. “Het ging vooral om kennisoverdracht. Wat is er afgesproken en hoe werkt het? Bijvoorbeeld: een medewerker kan vrij vragen op een niet-Christelijke feestdag. Hoe moeten we dat inregelen? Het antwoord is: net als een normale andere vrije dag. Dit is een afspraak bovenop de wettelijk vastgestelde vrije dagen. Ook kwamen er vragen over hoe je dat all-in uurloon inregelt in je salarisadministratie, want sommige software heeft er moeite mee. Dat vergt wat creativiteit, maar de betreffende schoonmaakbedrijven zijn eruit gekomen.”

All-in uurloon lokt jongeren naar schoonmaak Update cao-schoonmaak

All-in uurloon Helemaal enthousiast werden schoonmaakondernemers van het all-in uurloon dat al gebruikelijk is in de uitzendbranche. Onder all-in verstaan we een uurloon waarin het vakantiegeld is inbegrepen, en ook een vergoeding voor de afkoop van de vakantiedagen. Naast vakantiekrachten kunnen ook studenten en scholieren het all-in loon ontvangen. Om instroom in de sector verder aantrekkelijker te maken, werd afgesproken dat vakantiekrachten, studenten en scholieren tot aan de vakvolwassen leeftijd (20 jaar) kunnen kiezen om het loon wekelijks uitbe-

Monsma: “Onze leden waardeerden het dat we een marktconforme cao hadden afgesloten.”

38 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 cao

CNV, FNV en Schoonmakend Nederland maakten ook afspraken over tal van projecten die of doorgezet worden vanuit de vorige cao-periode of nieuw worden opgestart. Die projecten worden gestart vanuit de RAS. Monsma is vanuit Schoonmakend

Nederland toegetreden tot het bestuur van de RAS om die projecten te begeleiden. Zo gaat een themagroep onderzoeken hoe duurzame inzetbaarheid vorm kan worden gegeven. Monsma: “De groep onderzoekt roosters, maar ook automatisering en ro-

botisering.” Een commissie ziekteverzuim is bezig met haar opdrachtomschrijving te formuleren om ziekteverzuim in de branche terug te dringen.

“Ook2025.

Vakbond FNV organiseerde een protest voor hotelschoonmakers. De medewerkers lieten van zich horen omdat ze het oneerlijk vinden dat zij geen weekendtoeslag krijgen, terwijl schoonmakers in andere branches de toeslag wel krijgen. Monsma reageert: “Het staat vakbonden natuurlijk vrij om acties te houden, maar deze acties hebben ons wel verbaasd. Tijdens de onderhandelingen is de terugkeer van de weekendtoeslag, die in overleg met de vakbonden in eerdere cao’s is afgeschaft in ruil voor meer loon, aan de orde geweest. Dat leidde niet tot afspraken daarover. Vakbonden hebben dat ook geaccepteerd. Wel zijn er afspraken gemaakt over onder meer een forse loonsverhoging, een hogere eindejaarsuitkering en de mogelijkheid om eerder te stoppen met werken. En voor hotelmedewerkers in het bijzonder is de feestdagentoeslag verhoogd per 1 januari 2023. Het is vreemd dat we dit in december hebben besproken en dat FNV vier maanden later dan al met acties komt.”

Protest hotelschoonmakers

Monsma van medebrancheorganisatie Schoonmakend Nederland zegt er kennis van genomen te hebben. “Wij zijn gevraagd om een reactie te geven aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Karien van Gennip. Dat hebben we gedaan en onze antwoorden liggen daar. Tot er een besluit is gevallen, houden we het onderwerp daar. Het belangrijkste voor ons is dat de hele cao door het ministerie algemeen verbindend verklaard wordt zodat er een gelijk speelveld met spelregels ontstaat voor alle schoonmaakbedrijven in Nederland.”

Er is een themagroep RVU en generatiepact die met die onderwerpen aan de slag moet. Cao-partijen willen namelijk vanaf 1 januari 2023, via een verhoging van de RAS-premie met 0,3 procent, een bedrag beschikbaar maken voor een uit te werken Generatiepact-regeling. Met een Generatiepact krijgen senioren de mogelijkheid om minder te gaan werken, en zo gezond en ﬁt hun pensioen te halen. RVU staat voor Regeling Vervroegde Uitkering. Het gaat om een regeling die een werknemer de mogelijkheid geeft op een uitkering om de periode tot aan zijn of haar pensioen en/of AOW te overbruggen. De RVUregeling in de schoonmaak-cao geldt voor maximaal 2 jaar voor de ingangsdatum van de AOW-gerechtigde leeftijd. De regeling duurt tot en met 31 december

is er een themagroep Overige”, vertelt Monsma. “Daarin zit de opdracht om de cao te moderniseren, met laagdrempelige teksten en beeld. En hierin kijken we naar taakroulatie bij Schiphol. Hoe kunnen we door mensen telkens verschillende taken te geven hun belasting verminderen? Welke taken moet je dan meerouleren? Dat gaan we uitvogelen.”

Bezwaar tegen nieuwe schoonmaak-cao Mede-branchevereniging Schoonmaken is een Vak (SieV) diende onlangs een een verzoek voor dispensatie in tegen de nieuwe schoonmaak-cao. “We hebben onze bedenkingen bij de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Karien van Gennip, ingediend tegen de reiskosten voor schoonmaakwerknemers op Schiphol en de nieuwe op te nemen vrije dag”, aldus Raymond Kouwenberg, voorzitter van SieV. “Waarom een locatie als Schiphol een betere reiskostenvergoeding geven dan de rest van Nederland?” Over het tweede punt: ‘De nieuwe schoonmaak-cao biedt de mogelijkheid om een vrije dag op een niet-christelijke feestdag op te nemen’, legt Kouwenberg uit: “Bijvoorbeeld voor een Dankdag voor het Gewas, Suikerfeest, Jom Kippoer of Loofhuttenfeest. Deze dagen kunnen nu aangemerkt worden als feestdag, maar Goede Vrijdag niet. Christenen hebben dan niet het recht om vrij te nemen op bijvoorbeeld Goede Vrijdag. Het klinkt ﬂauw, maar in de letter van de tekst staat het er wel.”

tekst: Ronald Bruins/Hermien Dautzenberg

40 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Schoonmaak-cao: de 5 meest gestelde vragen

Bij Schoonmakend Nederland komen diverse vragen binnen naar aanleiding van de cao die op 1 januari 2022 is ingegaan en tot en met 1 juli 2024 loopt. Hier zetten we de vijf meest gestelde vragen op een rij. Met antwoorden van de branchevereniging.

cao

4. Hoeveel verlof bouwt een werknemer op?

twee jaar? Dan is de laatste arbeidsovereenkomst automatisch een contract voor onbepaalde tijd.

Verlof: artikel 26

Nee, de werknemer die korter dan drie maanden in dienst is, bouwt over de eerste drie maanden 49,4 uur verlof op bij een arbeidsovereenkomst van 38 uur per week, en die uren mag hij opnemen, ook als ze nog niet zijn opgebouwd. Na drie maanden mag hij alle uren opnemen die hij tot het einde van het kalenderjaar zal opbouwen. Ook als de verlofuren nog niet zijn opgebouwd. Voor werknemers met een dienstverband van meer/minder dan 38 uur per week geldt het genoemde aantal uren naar rato. Als blijkt dat de werknemer bij einde dienstverband te veel vakantie-uren heeft opgenomen, heeft de werkgever het recht die uren te verrekenen met de eindafrekening. Dat geldt ook als de werknemer uit dienst gaat als gevolg van een contractwisseling.

3. Moet de werkgever een nieuwe werknemer altijd het laagste loon betalen voor de functie/loongroep waarvoor de werknemer is aangenomen?

In de cao staan alle contracten die je mag aanbieden. Nulurencontracten vallen hier niet onder. Als je een werknemer ﬂexibel wil inzetten moet je hem altijd minimaal 8 uur per 4 weken of 8,75 uur per maand aanbieden. Het maximum maakt niet uit, maar het advies is een reëel aantal uren af te spreken. Als de werknemer de zekerheid heeft dat hij elke week op een bepaald tijdstip, bijvoorbeeld woensdag van 17.00 – 19.00 uur moet werken, dus 2 uur, dan heeft de werknemer de zekerheid van een bepaald inkomen en een vastgestelde werktijd. Bij een nulurencontract is die zekerheid er niet. Die onzekerheid wordt gecompenseerd door het aanbieden van minimaal 8 uur per 4 weken of 8,75 uur per maand zonder dat de werknemer weet wanneer hij moet gaan werken. Houd wel rekening met het minimumaantal van drie uur dat per oproep uitbetaald moet worden.

Als er sprake is van relevante werkervaring dan mag de werkgever zeker meer betalen. Maar het moet wel passen binnen de loongroep waar de functie in valt.

zegt het al, wordt niet uitbetaald, dus er wordt ook geen verlof over opgebouwd. Van die 10 procent verlof is 7,69 procent wettelijk verlof, de hoeveelheid verlof die de wet voorschrijft, en 2,31 procent (voor de hotels 2,86 procent) bovenwettelijk. Dat is het verlof dat meer is dan de wet voorschrijft. In tegenstelling tot het wettelijk verlof mag het bovenwettelijk verlof op verzoek van de werknemer wel uitbetaald worden.

Lonen en toeslagen: artikel 14

In de schoonmaakbranche mag je drie tijdelijke contracten in twee jaar tijd aanbieden.

Begin tractenbasisdecontracten1.artikelarbeidsovereenkomst:9caoVolgensdewetmogennuluren-wordenaangeboden.Incaostaandieniet.Magikopvandecaowelnulurencon-aanbieden?

5. Mag de werknemer alleen de opgebouwde vakantie-uren opnemen?

2. In de cao staat dat je in twee jaar tijd drie tijdelijke contracten mag aanbieden. In de wet staat dat je die drie contracten in drie jaar mag aanbieden. Wat geldt? Over tijdelijke contracten zijn met de vakbonden afwijkende afspraken gemaakt. In de schoonmaakbranche mag je drie tijdelijke contracten, inclusief onderbrekingen van minder dan zes maanden, in twee jaar tijd aanbieden. Overschrijd je de totale termijn van

De werknemer bouwt 10 procent verlof op over elk uur dat hij uitbetaald krijgt. Voor schoonmakers die in hotels werken is dat 10,5 procent. Dus hij bouwt ook verlof op over gewerkte uren, over vakantie-uren en over uren die hij ziek is. Er wordt geen verlof opgebouwd over overwerk. Onbetaald verlof, de naam

Een werknemer bouwt 10 procent verlof op over elk uur dat hij uitbetaald krijgt.

Wanneer wordt gekeken naar de duurzaamheid van ingrediënten in was- en reinigingsmiddelen zijn er twee aspecten belangrijk: de mate van biologische afbreekbaarheid of van nature voorkomende ingrediënten, en het percentage ingrediënten van hernieuwbare (in

plaats van fossiele) bron. Beide aspecten dragen bij aan een circulaire economie, wat kan worden gezien als de ultieme duurzaamheidsambitie. De aanwezigheid van gevaarssymbolen – waaronder ook die voor ‘milieugevaarlijk’ - betekent niet per deﬁnitie dat het product niet duurzaam is. Een mogelijk gevaar betekent namelijk nog niet dat er ook een risico is dat het gevaar optreedt. Bij normaal gebruik van een product volgens de gebruiksvoorschriften worden die risico’s

Tip 1: houd het beoogde doel voor ogen

Welke partij heeft een echt goed verhaal?

42 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Misleidende marketing: vijf tips voor inkopers

chemie

Jezelf onderscheiden van de concurrenten: een basisprincipe van ondernemerschap. Je krijgt meer klanten als je een goed verhaal hebt. Waarom is jouw product of dienst beter is dan die van anderen in de markt? Dat onderscheidend vermogen werkt het best als je inspeelt op wat er leeft onder potentiële klanten. Vandaag de dag scoor je bijvoorbeeld goed als je kan claimen dat je product duurzaam is. Maar welke partij heeft nou écht een goed verhaal, en bij wie is het alleen pure marketing? In dit artikel helpen we inkopers een handje: hoe kijk je kritisch naar reclame-uitingen rond professionele was-, reinigings- en desinfectiemiddelen?

Het kiezen van een product begint bij het doel waarvoor je het wilt gebruiken. Een blinkende, frisse toiletruimte van een chique hotel, het reinigen van ﬂink vervuild textiel van een verzorgingstehuis of een operatiekamer die volgens strenge protocollen gedesinfecteerd moet zijn. De locatie, het type vervuiling of strenge eisen van (protocollen van) de klant vormen de basiseisen in de zoektocht naar geschikte producten. Zodra je bijvoorbeeld als doel hebt om schadelijke micro-organismen (bacterien, virussen, schimmels) te doden, ben je wettelijk verplicht hier een toegelaten desinfectiemiddel voor te gebruiken –wat het aantal mogelijk geschikte producten heel sterk beperkt. Een leverancier kan nog zo’n mooi verhaal hebben over de werkzaamheid van chemisch product, als het in Nederland geen toelating heeft, mag het niet toegepast worden voor het doel van het doden van schadelijke (micro-)organismen.

Tip 2: benader duurzaamheid zo breed mogelijk

Tegenwoordig zullen vrijwel alle klanten in de schoonmaaksector in meer of mindere mate eisen stellen aan duurzame schoonmaak. Helaas wordt ‘duurzaam schoonmaken’ te vaak en onterecht gelijk gesteld aan het gebruiken van zo min mogelijk ‘chemie’. De mate waarin een product duurzaam is, omvat heel veel verschillende facetten. Het gaat dan om de vaak wat meer voor de hand liggende eigenschappen zoals de ingrediënten in een product (de formulering), maar belangrijk is bijvoorbeeld ook het energieverbruik in de gebruiksfase.

tekst: Marten Kops

Formulering

Totgeminimaliseerd.slotblijftwerkzaamheid van het product een basisvereiste. Het is totaal niet duurzaam als je een schoonmaakactie (eventueel met een ander product) moet herhalen omdat het gewenste resultaat niet is bereikt. Een wasmiddel met volledig biologisch afbreekbare, hernieuwbare ingrediënten is totaal niet duurzaam als de was na gebruik niet schoon is en de wasmachine nog een keer moet draaien.

producten op de Nederlandse en Europese markt te waarborgen. Inspectiediensten zien erop toe dat deze worden nageleefd. Deze wetgevingen vormen een zodanige sterke basis dat alle producten op de Nederlandse markt veilig te gebruiken zijn.

Als naar de gehele levenscyclus van een product wordt gekeken, is het energieverbruik tijdens gebruiksfase vaak meer bepalend dan het product of de ingrediënten zelf. Zo heeft onderzoek aangetoond dat de milieu-impact van een wasmiddel voor ca. 70% wordt bepaald door de gebruiksfase. Dit wordt hoofdzakelijk beïnvloed door de watertemperatuur tijdens het wasproces. Hoe lager de watertemperatuur, hoe kleiner de negatieve milieu-impact. Dit komt omdat het verwarmen van water zeer veel energie kost. Een product dat ook op lagere temperaturen een schoon resultaat kan bereiken is dus vaak duurzamer dan alternatieven, ook al bevatten die alternatieven minder milieubelastende ingrediënten.

In verschillende wetgevingen zijn regels opgenomen om de veiligheid van

Fabrikant moet claims waarmaken

In Nederland ziet de Milieu Reclame Code erop toe dat claims rondom duurzaamheid onderbouwd moeten worden. Daarnaast zijn er verschillende duurzaamheidskeurmerken beschikbaar waarmee producten getoetst kunnen worden op aspecten van duurzaamheid. Voor meer informatie zijn vanuit de NVZ factsheets opgesteld over duurzaamheidsclaims en -keurmerken.

Het veilig gebruik van producten is afhankelijk van de gebruiker. Het etiket van een product kan waarschuwen voor gevaren, waarvoor het nodig is dat de gebruiksvoorschriften worden opgevolgd om het risico op die gevaren te Deminimaliseren.noodzakelijke beheersmaatregelen die worden voorgeschreven om veilig gebruik te garanderen, kunnen voor een gebruiker een doorslaggevende reden zijn om het ene product te verkiezen boven het andere. Het staat bedrijven vrij om hier aandacht aan te besteden in reclame-uitingen, zolang niet de suggestie wordt gewekt dat andere producten, die ook aan de wet voldoen, onveilig zouden zijn. Helaas zien we steeds vaker dit soort claims in reclame-uitingen verschijnen.

Tip 5: val niet voor misleidende informatie over specifieke ingrediënten Het gebeurt regelmatig dat specifieke ingrediënten onterecht negatieve aandacht krijgen. Een voorbeeld is het gebruik van palm(pit)olie en derivaten ervan. Deze ingrediënten kunnen een duurzaam en hernieuwbaar alternatief zijn voor ingrediënten uit fossiele bron. Palmolie komt regelmatig negatief in de media met berichten over het kappen van grote stukken regenwoud voor de aanleg van oliepalmplantages. Bij gebruik van gecertificeerde, duurzaam geproduceerde palmolie is hier geen sprake van. Er kan dus niet gesteld worden dat bedrijven die palmolie gebruiken per definitie slecht bezig zijn.

Energieverbruik tijdens gebruiksfase

Tip 3: val niet voor misleidende termen

ciale) media gestimuleerde aversie voor chemie en chemische producten. Tegelijkertijd wordt in reclame-uitingen regelmatig gebruikgemaakt van termen als ‘synthetisch’, ‘chemisch’ of ‘natuurlijk’. De suggestie wordt hierbij gewekt dat er verschil zou zijn tussen aan de ene kant gevaarlijke, synthetische of chemische ingrediënten en aan de andere kant veilige, natuurlijke ingredienten. Dit versterkt de onterechte angst voor chemie en is daarmee misleiding.

De NVZ werkt hard aan verheldering bieden op dit gebied. Chemie is de natuurwetenschap over de samenstelling en opbouw van chemische stoffen – of deze stoffen nou in de natuur voorkomen of synthetisch zijn vervaardigd in een fabriek. De herkomst zegt niks over de mate van veiligheid of duurzaamheid van de stof. Innovaties in de chemie, die als ‘synthetische’ chemie gezien kunnen worden, hebben juist voor de meest duurzame ontwikkelingen gezorgd. Tegelijkertijd zijn ‘natuurlijke’ stoffen niet per deﬁnitie duurzamer of minder Claimengevaarlijk.dateenproduct ‘chemievrij’ of ‘niet-synthetisch’ zou zijn, is dus per deﬁnitie misleiding.

Marten Kops is werkzaam bij de NVZ

Tip 4: alle producten die aan de wet voldoen, zijn veilig te gebruiken

In de afgelopen jaren is er in groeiende mate sprake van ‘chemiefobie’: een ongegronde, irreële en vooral door de (so-

content

Abonnement voor onderhoud en service

Sponsored

OVER FACILITY TRADE GROUP

‘Stilstaan is geen optie’

“Kijk hier”, wijst Evers naar een koppel refurbished zuig-schrobmachines in de werkplaats van het FTG-pand in Almelo. “Die kunnen klanten kopen, maar we zetten ze ook in als tijdelijke oplossing. De leveringen van nieuwe machines gaat momenteel moeizaam, het laat lang op zich wachten. En met de refurbished materialen zijn klanten dan toch geholpen. De schoonmaakpartijen werken vaak met deadlines, ze willen de opdrachtgevers daarin niet teleurstellen en stilstaan is dan geen optie.”

Het zijn voorbeelden van hoe ver FTG gaat en ook kan gaan. De groothandel heeft namelijk een lange historie, ervaren mensen aan het werk en bedient opdrachtgevers in verschillende marktsegmenten met reinigingssytemen en- machines, hygiënische voorzieningen en technische services. “FTG is ontstaan uit diverse gespecialiseerde groothandels en gezamenlijk bogen we op een

Even verderop is een monteur druk in de weer met de inbouw van een hogedrukreiniger glasbewassingssysteem in een bus. “De klant belde ons eind vorige week, zijn waterreservoir was lek. Nou, kom maar langs, dan repareren wij het. Dat bleek helaas niet meer te kunnen, nu monteren wij een nieuw reservoir. Het is dinsdag, morgen is het klaar”, vertelt Evers.

FTG biedt overigens verschillende serviceabonnementen. “Er is een standaard serviceabonnement, waarbij wij bij een probleem in actie komen. Maar we doen bij dat contract geen preventief onderhoud. Dat gebeurt wel bij het ‘best service contract’. Dan wordt de machine één keer per jaar preventief onderhouden. En mocht er gezien het intensieve gebruik een extra preventieve onderhoudsbeurt nodig zijn, dan is dit ook mogelijk.

Als specialistische groothandel uitblinken in een breed assortiment reinigingsmachines, -middelen en -materialen is één. Maar daarnaast met een eigen afdeling Technische Service ook waarde toevoegen in service en onderhoud van diezelfde machines, middelen en materialen is minstens zo belangrijk. Tenminste, dat is de filosofie van Facility Trade Group (FTG). Key-accountmanager Dick Altena en teamleider Technische Service Gerwin Evers van FTG vertellen erover.

44 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Serviceabonnementen

Gerwin Evers en Dick Altena: “Het gaat om het totaalplaatje; wij bieden machines, middelen en materialen én technische service.”

ervaring van meer dan 90 jaar”, legt Altena uit. Hij vertelt dat de service, het maatwerk, het persoonlijke contact, de korte lijnen enorm worden gewaardeerd door de markt. “Ze kunnen ons altijd bereiken, en als we het niet telefonisch kunnen oplossen, en de nood is aan de man, dan staan wij er binnen een paar uur”, vult Evers aan. FTG heeft namelijk een uitgebreid serviceapparaat met eigen monteurs en daaromheen een ﬂexibele schil van bedrijven die ondersteunen bij reparaties en onderhoud. “Noord-, Oost- en MiddenNederland doen wij eigenlijk alles zelf, voor de andere delen schakelen wij partners in. Dat werkt goed, zo zijn we, wanneer nodig, overal snel ter plaatse”, aldus Evers. Telefonisch wordt vooraf al een belangrijke analyse van het probleem gemaakt. Evers: “Dan weten we vaak wel of wij het snel kunnen oplossen, of dat er meer service nodig is. In dat laatste geval nemen wij vaak een voorraadmachine mee. Die staan hier, en die laden wij dan in. Zo kan de klant gewoon door. En is die machine hier even niet, dan huren wij er eentje. Dat kost dan wel geld, maar alles beter dan stilstaan.”

Facility Trade Group is een onafhankelijke facilitaire groothandel op het gebied van reinigingssystemen en -machines,hygiënische voorzieningen en non-foodproducten.

Lange historie

De uitgebreide servicemogelijkheden, en het uitgebreide servicenetwerk van FTG met eigen ervaren monteurs zorgt er volgens hem voor dat reinigingsmachines, -middelen en –materialen van alle fabrikanten goed onderhouden kunnen worden door FTG.

Het full operational leasecontract gaat daarin nog een stapje verder. Dan wordt de machine door FTG onderhouden en geserviced op het hoogste niveau. Door het preventief onderhouden blijft deze in topconditie en wordt stilstand teruggebracht tot een minimum”, verzekert Altena.

Goed onderhouden

Om die woorden kracht bij te zetten loopt Evers in de werkplaats naar een hogedruktrailer van DYNAJET. “Kijk hier, dit is een zogenoemd nulnummer. Onze monteurs hebben het bekeken en hebben tips gegeven aan de ontwikkelaars van DYNAJET waar het beter kan. De brander en pomp waren wat moeilijk bereikbaar voor onderhoud, dat hebben ze aangepast. Ze luisteren dus goed naar ons”, lacht Evers.

Dit artikel is gesponsord door Facility Trade Group.

Hij signaleert overigens dat er volop wordt ontwikkeld door fabrikanten. En dat FTG daarin goed bijblijft. “Het gebruik van osmosewater bij telescoop glasbewassing is al langer populair, maar we zien nu ook dat men vaker warm water van rond de 60 graden Celsius gebruikt. Dat geeft betere resultaten, en het is in de winter ook wel lekker aan de handen.” FTG springt in op dergelijke trends en heeft een breed gamma multiwash-systemen. En deze kunnen door de groothandel allemaal worden ingebouwd in trailers en bedrijfswagens. “En ook daarbij leveren wij maatwerk”, erkent Evers. “Onlangs hebben we bijvoorbeeld een trailer gebouwd met een setje zonnepanelen op de klep. De klant wilde dat graag, de panelen laden de accu op waarmee de pomp wordt aangedreven. Het was voor ons ook nieuw, maar het is gelukt. En de klant was enorm blij.” Het is de oplossingsgerichtheid, waarin FTG zich volgens Altena onderscheidt. “De meeste van de hogedruktrailers hebben een reservoir van 300 liter water. Die is normaliter binnen een uur leeg. Voor schoonmaakbedrijven die dan toch door willen, en aan het werk zijn op plaatsen waar geen leidingwater aanwezig is, bouwen we een speciaal ﬁlter in. Hierdoor kunnen oppervlakte water gebruiken, bijvoorbeeld uit een sloot of vijver. Zo kunnen ze de hele dag door.” Alles draait om de juiste service, om goed advies, maar ook om een breed assortiment, bestelgemak en een scherpe prijs, weet Altena. “Klanten zijn veeleisend, wensen nemen toe. En dat is goed, zo houden wij elkaar scherp. En als klanten merken dat wij verder gaan waar anderen stoppen, dan zijn zij ook toeschietelijk. Zo vinden wij elkaar.”

Volop ontwikkeling

Gerwin Evers en Dick Altena bij de bus waar de monteur een nieuw reservoir inbouwt voor een klant.

“De banden met de fabrikanten zijn goed. Met Nilﬁsk bijvoorbeeld voor wat betreft het assortiment vloerreinigingsmachines. Maar ook op het gebied van hoge drukreiniging helpen wij de klant bij het maken van de beste keuze. Zo hebben wij gekozen een partnership met DIBO, omdat de elektrisch/CNG hogedruktrailer, JMB-ME+ op dit moment de beste keuze is voor klanten die voor een duurzame hoge drukreiniging gaan. Maar ook ons jarenlange partnerschap met DYNAJET werpt haar vruchten af. Dat gaat zelfs zo ver dat zij ons bij de ontwikkeling van hogedruktrailers vragen om feedback.”

Goud in handen

“Het lijkt net of de ghostbusters aan komen zetten” Wecovi en TranZero maken toiletten schoon met de BubbleFlush:

e zitten aan tafel met het team dat van de Wecoline BubbleFlush in rap tempo een succesverhaal wil maken. Hun samenwerking begon bij de Tell Me More-dagen van schoonmaakbedrijf CSU in 2021. Op dit innovatie-evenement kwam Marco Vegers, senior accountmanager voor de

Benelux bij Wecovi, aan één tafel te zitten met Dennis Luiten. Luiten, medebedenker en mede-eigenaar van TranZero, presenteerde de BubbleFlush, werd de winnaar van de innovatiedag en trok direct de aandacht van Vegers. Die riep over tafel of Luiten al een distributeur had. Zo ging het balletje rollen.

innovatie

46 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022

Schoonmaken met water. Dat is het credo van Wecovi. Oftewel, schoonmaken zonder chemische producten. De schoonmaakpartner kon de kantoorschoonmaak al bijna volledig chemievrij bieden. Het laatste puzzelstukje lijkt nu gelegd met de komst van de toiletreiniger BubbleFlush. “Het lijkt net of de ghostbusters aan komen zetten bij het toilet”, aldus commercieel directeur bij Wecovi Derik Landman.

Het meest grappige van het verhaal? Luiten wist bij het bedenken van de Wecoline BubbleFlush nog niet dat hij goud hij in handen had. Het apparaat is geboren uit zijn dagelijkse frustratie over het schoonmaken van het toilet en - je raadt het niet – een idee voor een innovatieve tandenborstel. Dat behoeft wat uitleg. Luiten: “Mijn beste vriend Hidde en ik zijn eind 2018 begonnen met het ontwikkelen van een tandenborstel. Daar zijn we tot midden 2019 mee bezig geweest. Ondertussen irriteerde ik mij aan het toilet thuis, met name aan de sifon. Ik denk dat iedereen het probleem wel herkent dat daar gemakkelijk vervuiling in blijft zitten.

De vrienden staken de handen uit de mouwen en binnen no time lag er een mock-up: een eerste prototype, een door hun zelf samengebouwde versie op basis van allerlei losse componenten. Luiten: “Eigenlijk niet meer dan wat printplaten op een plank hout en wat losse onderdelen en draden. Daarmee zijn we gaan testen. Dat werkte zo verschrikkelijk goed dat we vonden dat we er meer mee moesten doen. We hebben toen een klantvalidatie gedaan bij een aantal schoonmaakbedrijven in Nederland. Met CSU hebben we direct een heel leuk gesprek gehad. Toen begon pas een beetje te dagen wat wij aan het oplossen waren. Wij hadden thuis een

Dat zie je en dat irriteerde me. Ik ben thuis degene die dan gaat schrobben of met schoonmaakmiddelen aan de slag gaat. Maar dat is natuurlijk rommel, allemaal chemie. Ik vroeg me toen af of we een paar componenten zoals we die bedacht hadden voor die tandenborstel, hiervoor konden gebruiken. Hidde en ik hebben na een avondje praten geconcludeerd dat dat moest kunnen.”

tekst: Paula Jansen

De naam BubbleFlush is dus goed gekozen: bubbelen en doorspoelen. De theorie klinkt logisch. Om te kijken of het in

cel kiezen, weten we al dat we voor onze accu gebruik kunnen maken van die recyclestroom. Zo denken we over ieder component na. Want we zijn ons er heel erg van bewust dat als je enerzijds milieutechnische zaken oplost, je niet anderzijds een grote voetprint moet

Danachterlaten.”dehamvraag:

Duurzaam schoonmaken

frustratie. Maar we wisten niet dat in de professionele markt dit echt al jaren een heel groot probleem is. Dat alleen zware zuren en heel hard schrobben kunnen zorgen dat het toilet wordt bijgehouden. We hebben bij hen een test gedaan eind 2020 met die printplaat. We hebben het toilet toen helemaal schoon gekregen. Waar ze normaal gesproken een dieptereiniging op loslieten, deden wij datzelfde in een minuut tijd gewoon met het water dat in het toilet aanwezig was.”

De Wecoline BubbleFlush heeft iets weg van een kruimeldief en zit vol elektronica. Ook bij het ontwerp is rekening gehouden met duurzaamheid. Landman pakt het apparaat erbij: “Je ziet hier schroefjes. Dat betekent dat we onderdelen kunnen vervangen in plaats van dat we het hele apparaat moeten weggooien.” Luiten vult aan: “Eerst zouden we binnenin een deel verlijmen om hem waterdicht te maken. Repareren ging ten koste van de behuizing. Hij is nu volledig te demonteren. Het plastic zelf is recyclebaar. Dat geldt ook voor de accu. Een accu is altijd opgebouwd uit cellen. De cellen die wij gebruiken komen uit de auto-industrie. Die industrie is enorm in opkomst en voor het recycleproces van dat soort accu’s stampen ze op dit moment al de ene na de andere fabriek uit de grond. Omdat wij voor dat speciﬁeke formaat

de praktijk zo uitpakt, moet er getest worden. Luiten: “We hebben testen gedaan bij klanten van CSU op vierentwintig locaties. Laatst gingen twee schoonmakers ermee aan de slag. We legden uit dat je het apparaat het toilet moet laten schoonmaken. De één ging toch schrobben. Hij gebruikte hem alsof het een borstel was. De ander liet het apparaat voor hem werken. Hij kwam terug en vertelde dat hij het toilet zelf nooit zo schoon krijgt. Vervolgens liet de eerste man zien hoe hij het toilet normaal schoonmaakt. Hij pakte de toiletborstel, ging gebukt staan en begon met schrobben. Dat is echt een lichamelijke inspanning. De BubbleFlush hang je erin en dan is het een druk op de knop. De lichamelijke belasting heb je helemaal niet meer.”

De BubbleFlush maakte indruk. Het sleutelwoord hierbij is duurzaamheid. Luiten: “Ons product triggerde CSU, omdat hij het vervuilingsprobleem oplost op een heel milieuvriendelijke manier. Zij spreken over een besparing van anderhalve liter sanitairreiniger per toilet per jaar door de Wecoline BubbleFlush.” Vegers vult aan: “We willen allemaal het milieu sparen, we willen geen verpakkingen en we willen mensen zo min mogelijk aan chemie blootstellen. De BubbleFlush realiseert dit allemaal.”

hoe werkt de Wecoline BubbleFlush? Luiten legt uit: “Je steekt hem in het toiletwater en drukt op de knop. Voorin zit een metalen element dat op hoge frequentie – ultrasoon - kan trillen. Die trilling breekt het water in het toilet, waardoor er luchtbelletjes ontstaan. Die belletjes worden zo groot dat ze imploderen en er een hoge waterdruk ontstaat. Dat gebeurt ook waar de kalkaanslag zit, waardoor die loslaat. Dat zie je niet, want de luchtbelletjes zijn heel klein. Ook de vervuiling die je niet ziet, heel lichte kalkaanslag die net begint aan te slaan, verwijder je. Je ziet wel dat het water troebel wordt, doordat de aanslag in het water komt. Dat spoel je vervolgens gewoon door.”

Bleek maakt wit, niet schoon Vegers heeft ook een aantal testen uitgevoerd. “Wat je elke keer ziet, is dat er op het toilet al vervuiling is opgebouwd. Dan sta je daar bij de klant en lijkt het of het werk niet goed is gedaan. Maar het blijkt dus dat dat niet goed gedaan kan worden, ongeacht wat schoonmaakmedewerkers voor middelen gebruiken. Vervuiling bouwt toch op. Vooral in

Marco Vegers, Dennis Luiten, Dannique Nijboer en Derik Landman met de BubbleFlush.

Alledaagse frustratie

onderdeel in het kantoor dat we nog niet met alleen water konden reinigen. Dat kunnen we nu met de BubbleFlush wel. Dat is echt duurzame schoonmaak!”

dan…”hebbenvenDanniqueverhaaldehebbennendedeelsleutellangrijkschoonmaakgroothandelducten,onzedrijvenaandachtvragenVegers:verhaalhebbenrenschoonmaakbedrijven,“Distributeurs,gebouweigena-engroteacademischeziekenhuizenalgereageerd.Datterwijlhetpasmondjesmaatisgedeeld.”“CSUheeftookaldiverseaan-gehad.Verderzullenwijveelbestedenaanschoonmaakbe-diekenniswillenmakenmetduurzamecombinatieaanpro-inclusiefdeBubbleFlush.Deisookheelbe-voorons,wantdatisonzever-inEuropa.”Datzijnspan-stappen,maarbeidepartijenerhetvolstevertrouwenindatWecolineBubbleFlusheensucces-wordt.ProductmanagerNijboer:“Jemoetjenekdur-uitsteken,netalswebijTersanogedaan.Datkosteven,maar

TranZero en Wecovi zijn een exclusief partnerschap aangegaan. Luiten: “Wecovi heeft veel kennis van de markt. Bij ons stopt het bij onze voordeur en bij hen begint het daar juist. Dat hele proces naar de keten, naar de klanten en het herkennen in welke richtingen je moet denken. Zij hebben daardoor ook een heel belangrijke rol gespeeld in het vervolmaken van het product. Wij hebben een erg mooie samenwerking die veel verder gaat dan producent en distributeur. We werken op hoog niveau samen. Echt een partnerschap.”

Stop in het toilet

De vrienden staken de handen uit de mouwen en binnen no time lag er een mock-up: een eerste prototype.

Luiten haakt daarop aan: “Met de Wecoline BubbleFlush halen we de vervuiling echt weg. Er zijn zeker ook toiletten die we niet schoon kregen in een minuut. En soms ook niet in vijf minuten. Er is een grens aan alles, dus daar zijn we heel realistisch in. Vervuiling van tien jaar krijg je niet weg. Vervuiling van een jaar is heel spannend. Maar vervuiling die zich weet op te bouwen ondanks het bijhouden van het toilet, die

De volgende stap was de Interclean en vervolgens de markt op. Interesse is er al. Landman vertelt:

48 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 innovatie

krijgen we wel weg. We krijgen het toilet beter schoon dan elke andere vorm van reiniging die nu voorhanden is, zonder de lichamelijke inspanning, zonder het milieu te belasten en zonder die hele keten van chemie te moeten opstarten.”

zorgcentra is dat een probleem. Daar krijgen ze heel veel medicatie door het toilet. En die kalklaag die opbouwt is een soort schuurpapier, waar alles aan blijft hangen. Dat verkleurt en dat zien we. Als je bijvoorbeeld schoonmaakt met bleek, maak je de aanslag wit, maar je haalt deze niet weg.”

Met een minuutje een schone pot. Maar hoe zit het met de rest van het toilet?

Exclusief partnerschap

Luiten: “Water is het transportmiddel van de trillingen. Om in de sifon te reinigen of net daarboven, kun je gewoon doortrekken. Als je het hele toilet wilt reinigen, hebben we een waterstop. Die duw je in de sifon. Vervolgens trek je door, zodat het waterniveau omhoogkomt en je het hele toilet kunt reinigen. Wanneer je klaar bent, trek je de stop eruit en het water loopt weer weg. De bril moet je dan alleen nog schoonmaken met een rood doekje met ozonwater. Want ozonwater kan overal perfect schoonmaken, behalve ín het water. Daardoor sluit de Wecoline BubbleFlush perfect aan bij de lijn die ze bij Wecovi al hebben. Dat is ook wat Marco direct zag.”

Die uitspraak licht Vegers graag toe: “Ik durf keihard te zeggen dat je kantoren volledig chemievrij kunt schoonmaken met de combinatie van producten die we nu hebben. Het ozonwater van Tersano, Bright ‘n Waterpads voor chemievrij vloeronderhoud, Nordic Ecolabel mircovezeldoeken en nu de Wecoline BubbleFlush. Het toilet was het laatste

tekst: Dick van Zomeren

FVH

Drie jaar geleden trad Pieter Dokter aan bij FVH Facilty.

Facility Groep: de baas

Profiel van een ‘verborgen kampioen’

Na bijna dertig jaar in dienst te zijn geweest van twee schoonmaakbedrijven participeerde Pieter Dokter een jaar geleden in een bestaande onderneming om als algemeen directeur zelfstandig in deze bedrijfstak aan de slag te gaan. Het doorvoeren van ‘een eigen signatuur’ blijkt voldoening te geven. Een profiel van de ondernemer en het bedrijf.

Het bedrijf in Moordrecht, bij Gouda, heeft vestigingen in Rotterdam (in het

opdrachtgevers vind je vooral in het bedrijfsleven, de sector business to business. In de sectoren overheid en zorg zijn we minder vertegenwoordigd. Op de zakelijke markt bouw je langere en diepere relaties op. Het lijkt een beetje op een goed huwelijk met een versterkend effect, voor een goed contact en een langdurige relatie. We gaan, denk ik, bijna familiair om met onze medewerkers en talrijke relaties. Dat ben ik al gewend vanaf mijn jeugd omdat het schoonmaakbedrijf van mijn ouders al op die manier werkte. Ik zeg ook wel eens dat wij niet de klant kiezen, maar dat de klant ons kiest.”

50 | SERVICE MANAGEMENT | 4 2022 de baas

Ouderlijk schoonmaakbedrijf

Het bedrijf in Moordrecht, bij Gouda, heeft vestigingen in Rotterdam (in het WTC, tevens opdrachtgever), Amsterdam en Vollenhove in Overijssel.

Drie jaar geleden werd Dokter van werknemer op slag ondernemer. “Ik had al enkele jaren collegiale contacten met FVH Facility BV in Moordrecht, waar algemeen directeur Paul Fok op niet al te lange termijn wilde stoppen. Ik was toen 47 en wilde graag voor mezelf beginnen en kon daar als commercieel directeur aan de slag, met uitzicht op participatie in het bedrijf. Ik trad er in dienst en omdat Paul Fok eerder vertrok, kon ik al per juli 2021 de helft van

een hbo-opleiding facilitaire dienstverlening. Met dat diploma op zak ging hij in 1993 in het ouderlijk schoonmaakbedrijf werken, met directeur Henk Teiwes als nestor, zoals Pieter Dokter (51) het noemt. In 2009, Dokter was inmiddels commercieel directeur bij het bedrijf, verkocht Teiwes zijn onderneming aan de PFS-groep in Lijnden, waar Dokter tot zijn vertrek tien jaar later ook als commercieel directeur werkte. De omzet van de PFS-groep steeg, mede door acquisitie van NovonWest en SGA, in die tien jaar tot 24 miljoen euro.

de aandelen overnemen en werd zo algemeen directeur. Gelukkig bleef operationeel directeur Frans Dirk van ’t Hof, de ruggengraat van de organisatie, bij FVH want we zijn even oud en complementair aan elkaar. Samen met directeur Bedrijfsvoering Boukje Domburg, voorheen schoonmaakbedrijf Dejo in Woerden, voeren we de directie.”

Onze

FHV Facility BV telt 450 medewerkers, waarvan maar liefst 70 procent fulltime werkt. Onder de directie opereren vijf rayonmanagers en twee managers voor noord en zuid Nederland, van de specialistische tak. Het bedrijf is marktleider wat betreft roltrapreiniging en werkt daarmee ook in België. FHV is ook marktleider als het gaat om de schoonmaak in winkelcentra. In het segment retail is de onderneming met een omzet van acht miljoen euro per jaar lijstaanvoerder in de schoonmaak. Maar ook de facilitaire dienstverleningen in de segmenten high-end kantoren en food groeien sterk. Klassiek schoonmaken draagt 75 procent bij aan de omzet, het overige is specialistisch werk als glasen gevel, roltrapreiniging enzovoort.

Doel bereikt?

Van binnenuit groeien

Die verwijzing naar vroeger slaat op zijn beginjaren bij Teico Service met destijds vestigingen in Wormerveer en Vollenhove. Zijn moeder moedigde hem aan om als 16-jarige (zelfstandige) glazenwasser plaatselijk aan de slag te gaan. Dat deed hij, gecombineerd met

Van student annex glazenwasser tot algemeen directeur van een van de grotere schoonmaakbedrijven. Voelt dat als het doel bereikt? “Nee, ik voelde me in loondienst ook al ondernemer. Maar nu kon ik gas gaan geven. Eindverantwoordelijk zijn, snel veranderingen kunnen doorvoeren. Mijn eigen signatuur zichtbaar maken. Die voldoening is er nu wél, vooral dagelijks.”

“Een prachtige portefeuille’ noemt Dokter het klantenbestand. “We doen veel in de sector commercieel vastgoed. Winkelcentra, bedrijfsverzamelgebouwen en vooral grote en luxere kantoorcomplexen. Aan EU-inschrijvingen doen we niet vaak mee, soms participeren we op aanvragen van adviesbureaus. In het onderwijs en de zorg kom je ons dan ook weinig tegen. Onze doelgroep bestaat vooral uit gebouweigenaren, bedrijven en beheerderorganisaties van verzamelgebouwen, de grotere retailcomplexen en kantoren.”

51 WTC, tevens opdrachtgever), Amsterdam en Vollenhove in Overijssel. Met uitzondering van Friesland en Groningen is FVH door geheel Nederland actief. Van landelijke dekking is nog geen sprake. “Boven de lijn Meppel zijn we niet actief met reguliere werkzaamheden. Ik wil groei van binnenuit, dus eerst een grotere opdracht in het gebied en dan uitbouwen. Graag zelfs.”

Een verborgen kampioen Drie jaar geleden trad Pieter Dokter aan bij FVH Facilty en meldde het jaarlijks marktbeeld van Service Management een omzet van 10,2 miljoen over 2019. In 2020, het eerste corona-jaar, steeg dat desondanks tot 11,5 miljoen euro. Maar vorig jaar steeg dat naar 14 miljoen euro, een toename van iets 20 procent.

Dokter zegt met nadruk dat het genereren van omzet niet het doel van de onderneming is. De verwachtingen zijn dan ook bescheiden. “Het rendement staat voorop, als voorwaarde om te kunnen blijven investeren. We denken niet in termen van meer en meer omzet, ook

niet in de vorm van acquisitie. Tot aan mijn aantreden hier heb ik gezien dat het overnemen van bedrijven niet zaligmakend is. Al die labels en culturen mengen is niet eenvoudig. Frans Dirk en ik kiezen voor autonome groei. Bovendien is dat de meest efﬁciënte manier en gaan we uit van eigen kracht. Acquisitie in de schoonmaak laten we graag over aan de Big Five. We verwachten eind dit jaar 15,5 miljoen euro te kunnen noteren. We hebben een groeiscenario waarbij we binnen vijf jaar bij een voldoende rendement autonoom en evenwichtig willen groeien naar twintig miljoen.”

Zichtbaarheid essentieel Waar richt de aandacht zich, los van die bescheiden groei, dan wel op? “We zijn als FVH nog teveel een verborgen kampioen. Dus het proﬁleren en meer werken aan zichtbaarheid is essentieel. Ik gun iedereen een kennismaking met FVH. Door de inzet van onze mensen, goed werkgeverschap en continu innoveren. Een premium partner zijn voor opdrachtgevers, door het creëren van een onderscheidend vermogen te midden van enkele duizenden collega’s.”

“Ik ben nog steeds blij dat ik het facilitaire vak heb gekozen. Om het preciezer te zeggen: het schoonmaakvak.”

Dertig jaar in de schoonmaak, waarvan pas een jaar als directeur en (mede)eigenaar, met de verantwoording voor enkele honderden medewerkers. Is dat leuker dan die vele jaren als werknemer? Dokter: “Dit is wat ik eigenlijk al vanaf mijn studie wilde. Na al die jaren en de ervaringen bij twee eerdere bedrijven neemt het plezier alleen maar toe. Ik ben nog steeds blij dat ik het facilitaire vak heb gekozen. Om het preciezer te zeggen: het schoonmaakvak. Werkelijk elke dag voel ik me dankbaar en ervaar energie als ik met dit werk bezig mag zijn.”

Hoe ontstond die sterke groei? “In de eerste plaats omdat we een opdracht kregen voor de schoonmaak en glasbewassing van een nieuw en groot en bovendien heel prestigieus winkelcentrum in de Randstad. In de tweede plaats omdat we hebben geoogst van wat we in 2019 en 2020 organisatorisch hebben gezaaid én ik denk aan een transitie op het gebied van interne communicatie. Verder door verbeterde IT-systemen, inkoopprocedures en de afstemming wat betreft verbruiksmateriaal en machines. Ik denk dat we voorheen meer uit samenwerkende kolonien bestonden dan uit een potentieel groot rijk. Door ons en het ondersteunende kader zijn de eilandjes samengevoegd tot een meer slagvaardig geheel, vertaald in meer omzet, rust en werkplezier. Met z’n drieën hebben we de waarden van een familiebedrijf geïmplementeerd, wat aan de saamhorigheid heeft bijgedragen. We staan voor onze medewerkers en het bedrijf. Het klinkt verheven, maar werkgeluk staat bij ons bovenaan.”

Paula Jansen, Martijn Slot en Dick van Zomeren

Sales manager

Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van VMN Media van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

WWW.SERVICEMANAGEMENT.NL

Accountmanager

SERVICE MANAGEMENT IS EEN UITGAVE VAN VMN MEDIA

ADVERTEERDERSINDEXNUMMERS

Adres

Abonnementen

Hoofdredacteur

THEMA 5 Hygiëne THEMA 6 Leidinggeven THEMA 7 Innovatie THEMA 8 NumaticDuurzaam Cover Nocore 7 Unger 11 Alpheios 15 CommercialRubbermaid Products 25 Facility Trade Group 44 MTS Europroducts 53 Hawk Commerce 54

COLOFONTHEMA’S KOMENDE

Eindredacteur

ISSN 0928-3021

VMN Media, Utrechtseweg 44, 3704HD Zeist, www.servicemanagement.nl

Vormgeving & opmaak colorscan, www.colorscan.nl

Maciek Piasecki, maciekpiasecki@vmnmedia.nl

Ronald Bruins, tel. 06-14 64 04 22, ronaldbruins@vmnmedia.nl

Disclaimer

Redactie

Druk Wilco BV te Amersfoort

Service Management verschijnt 8 keer per jaar. Jaarabonnement € 125,00, studenten betalen € 79,00, verzending buitenland per jaar € 29,50 (EU) en € 41,50 (niet-EU-landen); prijzen zijn exclusief btw. Op alle uitgaven van VMN Media zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

Kevin Donders, kevindonders@vmnmedia.nl

Uitgever

Angela Passuto, angelapassuto@vmnmedia.nl

Publicatievoorwaarden

Anoek van der Riet

Abonnementenadministratie klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-584 08 88

Partner Numatic International

Grootste platform over pr Quick , something coming!isexciting Quick G rote capac iteit van1lite r Stofvr ij legen 120 Tot120minuten werktij d

draadlozeProfessionelereiniging

Numatic International BV | info@numatic.nl | www.numatic.nl Stofvrij Snel, hygiënisch en stofvrij legen met een zeer ﬁltersysteem.efficiënt Alles in de pod! Comprimeert stof in de pod met een grote inhoud van 1 liter. Krachtige reiniging vloeren.enzuigmondGemotoriseerdevoortapijtreinigingvanharde Draadloze prestaties Afneembare, lithium-ionbatterij25,2Vis eenvoudig te verwisselen, op te laden en te vervangen Gemakkelijk opbergen Kan netjes accessoire-sleuven.muurdockopgeborgenwordenopeenmethandige