Cobouw 20 maart 2025 by VMN Media

Van Wijnen buigt verlies om in winst

Achtergrond Pagina 8/9

Rechters Raad van State zetten stapje extra

Achtergrond Pagina 10-11

Dura Vermeer: orderboek zat nog nooit zo vol

Kort gesprek, chemie en

Interview Pagina 20-21

Kunststof Kozijnen

Zonder folies, houtnerf in kozijn gewalst en zonder weekmakers (PVC-U).

Foto: Bert Jansen

Pagina 4/5 Interview

Hoe Hurks en Ballast Nedam elkaar vonden

Achterstand in rioolaanpak loopt op: grote investeringen keihard nodig

De vernieuwing van het rioleringsstelsel komt moeilijk van de grond door personeelstekorten in de GWW en door dralende gemeentes. Dat kan de volksgezondheid in gevaar brengen, waarschuwt ABN Amro in haar halfjaarlijkse Stand van de bouw. De eisen die aan rioleringssystemen worden gesteld, zijn door klimaatverandering en extremer weer steeds zwaarder. Toch lopen gemeentes fors achter met vervanging, vernieuwing of renovatie van hun riolen. De laatste jaren is de aanpak alleen nog maar verder vertraagd, constateert ABN Amro. Momenteel besteden gemeentes jaarlijks circa 500 miljoen euro voor de aanpak van zo’n 800 kilometer van de 163.000 kilometer riolering in totaal. Eigenlijk zou er een veel grotere investering nodig zijn om het systeem toekomstbestendig te maken en de werking ervan te kunnen blijven garanderen. Volgens onderzoeksbureau TNO gaat het om een jaarlijks bedrag van 1,3 miljard euro voor minstens 1.000 kilometer riool.

Risico’s

Een te grote achterstand kan grote gevolgen hebben, zegt Paul Bisschop, sectoreconoom Bouw en Vastgoed bij ABN Amro. “Hoe langer gemeentes dit laten versloffen,

hoe groter de uiteindelijke problemen kunnen worden. Zelfs als verontreiniging ontstaat door een niet goed functionerend riool, is dat ook niet altijd direct zichtbaar. De uiteindelijke risico’s voor de volksgezondheid kunnen dan ook groot zijn. Een duidelijk voorbeeld daarvan zie je in het Verenigd Koninkrijk, waar door een gebrek aan investeringen de riolering zo sterk onder druk staat dat ongezuiverd rioolwater op zee moet worden geloosd, met gezondheidsproblemen tot gevolg.”

Volgens de analyse van ABN Amro is er een aantal duidelijke redenen voor achterblijvende investeringen. In de eerste plaats moeten gemeentes veel meer geld reserveren voor de opgave, en zal de rioolheffing verder moeten worden verhoogd. En de meeste gemeentes zitten al krap bij kas. Bovendien zijn de kosten voor civieltechnische werken in de laatste vijf jaar met 40 procent gestegen door stijgende personeel- en materiaalkosten.

Volgens de bank is dat nog niet eens de belangrijkste reden voor de trage aanpak. Personeelstekorten in de GWW-sector en het tekort aan ambtelijke ondersteuning zijn nog grotere belemmeringen om het Nederlandse rioleringsstelsel toekomstproof te maken.

Vaak meteen goed mis

De aandacht is er bij gemeentes soms ook niet voldoende, denkt Bisschop. “Op zich hebben we in Nederland voldoende in kaart in welke staat onze riolen zijn, maar toch realiseert men zich niet altijd dat het soms ook niet kan werken. En vaak is het dan ook meteen goed mis.”

Een kant-en-klare oplossing is er niet, maar ABN Amro verwacht dat er wel manieren zijn om de realisatie te versnellen. Door in te zetten op innovatieve methodes, maar vooral ook door samenwerkende gemeentes, zodat ze elkaar niet beconcurreren in de schaarse tijd van de aannemer. “Er zullen gemeentes zijn die van aannemers horen dat ze pas over twee jaar een gaatje hebben om werk uit te voeren. Overheden moeten in de GWW soms ook nog concurreren met private partijen voor grondwerkzaamheden. Als je beter samenwerkt, kun je die partijen voor zijn.”

Minister voert druk op: nieuwe eisen voor verhuurders met E-, F- en G-labels

Wet- en regelgeving - Minister Keĳzer wil af van huurwoningen met een energielabel E, F en G. In 2029 moeten zĳ minimaal D hebben. Om dat doel te bereiken komen er eisen in het Bbl.

DOOR THOMAS VAN BELZEN

Mona Keijzer is allergisch voor regelzucht. Dus als de minister voor Volkshuisvesting al met nieuwe normen komt, dan moeten die eenvoudig zijn en te betalen. Dat beoogt ze ook met de nieuwe eisen voor huurwoningen en gebouwen die belabberd scoren qua energieprestaties. Dat de eigenaren er een keer aan moesten geloven was al duidelijk, maar omdat het te te traag gaat moet Keijzer nu ingrijpen.

Om ervoor te zorgen dat huurwoningen in 2029 minimaal een label D hebben, kondigt ze in een brief aan de Tweede Kamer nieuwe minimale energieprestatie-eisen aan in het Bbl. Verhuurders moeten daar

een ‘redelijke huurverhoging’ tegenover stellen. Huurhuizen die over vier jaar nog geen D-label hebben, mogen nog wel worden verhuurd, maar zullen vanaf dan op de huid worden gezeten door gemeenten, die handhavend mogen optreden. De eisen gelden niet voor alle huurwoningen. Monumenten, woningen die hooguit twee jaar - of minder dan vier maanden per jaar - gebruikt worden en vrijstaande woningen kleiner dan 50 vierkante meter, vormen een uitzondering op de regel. Ook voor gebouwen die slecht scoren draait de minister de duimschroeven aan. Vanaf 2030 gelden er minimum-energieprestatienormen voor bestaande gebouwen, zoals winkels, kantoren, scholen en zorginstellingen.

Het idee is dat de 16 procent van de gebouwen met de slechtste energieprestatie in 2030 moet zijn verbeterd. In 2033 geldt die eis voor 26 procent van de energiegrootverbruikers onder gebouwen. In de brief kondigt Keijzer ook aan dat de procedures rond spouwmuurisolatie iets makkelijker en goedkoper worden. Ze erkent een nieuwe methode voor het detecteren van vleermuizen, het eDNA. De isolatiebranche is er blij mee. “Isolerend Nederland is blij. ‘‘Hiermee kan de stilstand in de isolatiesector worden vlotgetrokken”, reageert Piet-Jan Dijkstra voorzitter van isolatie-belangenbehartiger Venin.

Zuid-Holland stemt in met plannen 250.000 woningen

Woningbouw - De provincie Zuid-Holland heeft plannen goedgekeurd voor de bouw van bĳna 250.000 woningen in de komende zeven jaar. Een klein deel van de voorstellen van de woonregio’s werd afgekeurd, omdat ze niet voldoen aan de regels.

DOOR EEN ONZER VERSLAGGEVERS

Het college van Gedeputeerde Staten stemde in met bijna 2.300 plannen, gezamenlijk goed voor 248.700 woningen. Het is de bedoeling dat die uiterlijk in 2032 zijn gebouwd. “Dit is goed nieuws voor de vele mensen die op zoek zijn naar een woning”, zegt gedeputeerde Anne Koning (GroenLinks-PvdA). “Tegelijkertijd geldt dat je in plannen niet kunt wonen. Het is nu zaak dat de woningen ook echt worden gebouwd.”

Hiervoor zijn vergunningen vereist, maar door recente stikstofuitspraken van de rechter kunnen die nu amper worden afgegeven. Volgens Koning moet het Rijk met “een geborgd maatregelpakket” komen om bouwactiviteiten weer mogelijk te maken. “Ondertussen zitten we zeker niet stil. We werken samen met gemeentes door aan de ruimtelijke inpassing van woningbouwplannen waarvoor we nu nog geen vergunning kunnen afgeven.”

De gemeentes uit de vijf regio’s (Haaglanden, Holland Rijnland, Midden-Holland, Rotterdam en Zuid-Holland-Zuid) dienen elk jaar een gezamenlijk woningbouwprogramma in bij de provincie. In en om Rotterdam moeten tussen 2025 en 2032 de meeste woningen komen: ruim 100.000. In Haaglanden kunnen de gemeentes doorgaan met hun plannen voor de bouw van bijna 70.000 woningen. Holland Rijnland kan ruim 38.000 woningen bouwen, Midden-Holland ongeveer 15.600 en Zuid-Holland-Zuid kan verder met projecten voor 24.600 huizen. Enkele tientallen plannen zijn afgekeurd omdat ze niet aan de voorwaarden voldoen.

Zuid-Holland, waar 3,8 miljoen mensen wonen, heeft enkele jaren geleden met het Rijk afgesproken om tussen 2022 en 2030 bijna 248.000 woningen te bouwen. Daarvan zijn er nu ongeveer 55.000 gerealiseerd. Volgens de provincie zijn 40.000 huizen in aanbouw of is de vergunning binnen om te gaan bouwen. De provincie heeft wel grenzen gesteld aan waar kan worden gebouwd; natuur en landbouwgrond moeten zoveel mogelijk beschermd blijven. De provincie wil dat woningen en bedrijven alleen komen op plekken die hiervoor zijn gereserveerd. Op verzoek van de Provinciale Staten heeft het college hier vorig jaar wel iets meer ruimte voor gegeven.

DOOR MICHIEL MAAS

‘Brandnorm kan businesscase voor houtbouw das omdoen’

Wet- en regelgeving - ‘‘Excessen met brand en houtbouw moeten worden voorkomen, maar niet ten koste van alles.’’ Dat zegt David den Boer, directeur van ingenieursbureau Peutz. “Ik wil later niet het verwĳt krĳgen dat ik niets gedaan heb tegen de uitputting van grondstoﬀen of de CO2-uitstoot.”

Hoe kun je de hoogte in met hout zonder dat je met vuur speelt? Die vraag staat centraal in de losgebarsten discussie over onlangs gepubliceerde conceptvoorschriften op het gebied van brandveilige houtbouw. David den Boer, directeur bij ingenieursbureau Peutz, onderschrijft het belang van extra regels, maar heeft zijn bedenkingen bij het huidige voorstel. De expert die al zeker twintig jaar in de ban is van het ‘prachtvak’ brandveilig bouwen, is ook voorzitter van de Vereniging van Brandveiligheidsadviseurs (VVBA). Dit interview over een lastig en beladen onderwerp, geeft hij echter op persoonlijke titel.

Waarom zijn er eigenlijk nieuwe brandveiligheidsvoorschriften nodig voor houtbouw?

“Om te beginnen wil ik benadrukken dat de regels die er nu zijn geen onderscheid maken tussen verschillende materialen. Heel lang is dat goed gegaan. Maar met de opkomst van houtbouw begint het hier en daar toch langzaam te schuren. Hout kan meebranden in een gebouw en dat brengt nieuwe risico’s met zich mee. De vraag is nu: moeten we daar iets extra’s voor gaan regelen, en zo ja, wat?”

Op welke onderdeel schiet het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) tekort?

“Het gaat over een paar dingen. Bij brand in een houten gebouw kan de temperatuur sneller stijgen dan in een betonnen gebouw. Beton accumuleert veel warmte. Het tweede aspect is dat hout brandt, terwijl beton onbrandbaar is. Dat kan ertoe leiden dat een brand langer duurt of zorgt voor grotere uitslaande vlammen.”

In hoeverre zien jullie bij Peutz het aantal houtbouwprojecten toenemen?

“Ik heb het nooit uitgerekend, maar wij zien absoluut veel meer projecten in hout. Vooral in het begin was het even wennen hoe we om moesten gaan met de brandveiligheid. Je probeert er met gezond verstand naar te kijken. Welke risico’s zitten er in een houten gebouw en wat kan er gebeuren bij brand? Vervolgens vertaal je dat naar maatregelen in een ontwerp.”

Dus het is niet zo dat in houten gebouwen helemaal niets gebeurt tegen brand?

“Nee, zeker niet. Zo passen we bij een heel hoog houten gebouw een sprinkler toe, terwijl het BBL dat nu niet zo expliciet voorschrijft. We zien wel discussies ontstaan die per regio kunnen verschillen. Iedere commandant of ontwerpteam kan nu het huidige ‘gat’ in de bouwregels op een andere manier uitleggen. In dat opzicht is de wens voor aanvullende regels begrijpelijk.”

Over het conceptvoorstel is nu discussie.

Ben jij er blij mee?

“Ik vind het goed dat er iets komt, want je wilt excessen voorkomen. Wel heb ik mijn bedenkingen over de inhoud ervan.”

Wat zijn de belangrijkste kritische noten die je wilt kraken?

“Bijvoorbeeld dat deze norm ophoudt bij 35 meter hoogte, terwijl de risico’s juist veel groter zijn bij hogere gebouwen. De voorgestelde maatregelenpakketten zijn daarnaast te zwaar. Nu moet je of vrijwel alle houten kolommen, vloeren en wanden inpakken met plaatmateriaal of gips of kiezen voor een sprinkler. Voor gebouwen tot 35 meter zijn dat zeer zware en kostbare maatregelen. Sterker, dan ligt de lat eigenlijk al op het maximale van wat je überhaupt kunt om risico’s bij brand te beperken. Welke maatregelen moet je dan nog extra treffen als een gebouw hoger is dan die 35 meter?”

Wat gaat er in de kern mis?

“Ik heb het idee dat er te veel vanuit de brandveiligheid is geredeneerd, terwijl we als bouwsector momenteel kampen met verschillende andere opgaven, zoals het reduceren van de CO2-uitstoot en zorgen voor voldoende betaalbare woningen.”

Houtbouw wordt hierdoor onnodig streng en duur zeg je. Wat zijn de gevolgen hiervan?

“Zelfs zonder deze NTA staat de businesscase van houtbouwprojecten al stevig onder druk. Dit zou dus weleens de druppel kunnen zijn die de emmer doet overlopen. Direct nadat de concept-NTA was gepubliceerd kregen we allemaal telefoontjes over projecten die in ontwikkeling zijn: wat betekent dit voor ons? Compleet ingepakte constructies staan ook op gespannen voet met materiaalgebruik, waardoor de milieuprestatieberekening van een gebouw verslechterd, en architectonische wensen om juist wat van dat hout te laten zien.”

Valt iemand iets te verwijten?

“Dat vind ik moeilijk te zeggen. Het is namelijk best ingewikkelde materie. Wel vind ik het vreemd dat dit concept, waarover geen consensus is, in consultatie is gebracht. Ik had liever gehad dat er nog een slag overheen was gegaan.”

Bij de NEN en de commissie die verantwoordelijk is voor deze NTA wil niemand iets kwijt over deze kwestie. Heeft de VVBA, waar jij voorzitter van bent, al een reactie op de bezorgde brandbrief gekregen?

“Nee. Overigens had er misschien ook meer politieke sturing moeten zijn. In feite ligt aan deze NTA ook een politieke keuze ten grondslag: waar leg je als overheid het veiligheidsniveau neer?

Wat vind ik als overheid acceptabel en ben ik bereid om dan bijvoorbeeld iets minder duurzaam te bouwen of duurder te bouwen.”

Wat moet er nu gebeuren?

“Ik hoop dat deze discussie ertoe leidt dat er alsnog een serieuze slag gemaakt gaat worden met de NTA, zodat die uiteindelijk toch op een breed draagvlak kan rekenen. In de tussentijd hebben we er last van ben ik bang…”

Ik begrijp dat de conceptregels in sommige veiligheidsregio’s al worden verspreid en voor waarheid aangenomen.

“Dat signaleer ik ook. Wat ik tegen de regionale brandweer wil zeggen? Blijf voorlopig nog even zelf nadenken. Julie hebben deskundigheid zat om tot een afgewogen oordeel te komen.”

Het wordt houtbouw ook niet makkelijk gemaakt in Nederland…

“Ik denk eerlijk gezegd niet dat we hier iets hebben tegen bouwen met hout, maar dat we bang zijn voor verandering. Nieuw vinden we spannend.”

Gaat het nog goed komen met die norm en houtbouw?

“Ik heb geen glazen bol.”

Tot slot: waarom maak jij je zo hard voor een ‘rechtvaardige’ brandveiligheidsnorm voor houtbouw?

“Ik ben geen houtfetisjist of zo, maar ik ben ook niet bang voor hout. Wel moeten we de dingen in perspectief blijven zien. Ik wil voorkomen dat mijn kinderen of kleinkinderen me over twintig jaar confronteren met de vragen wat ik nou heb bijgedragen aan het reduceren van CO2 en hoe ik de uitputting van grondstoffen hielp voorkomen, en dat ik dan dat antwoord schuldig moet blijven. Ik voel een verantwoordelijkheid om niet – in een soort tunnelvisie – alleen als brandveiligheidsman naar gebouwen te kijken, maar juist naar meerdere factoren waarmee we als samenleving te dealen hebben. En daartussen een optimum zoeken.”

David den Boer, directeur van ingenieursbureau Peutz. Foto: Peutz

Geert Hurks en Niels Doodeman

moeten na overname nog even wennen aan hun nieuwe rol

‘Ik hoop nog veel bouwborden met Hurks te gaan zien’

Marktontwikkeling - De zoons van Geert Hurks hadden geen interesse om het 109 jaar oude bouwbedrĳf uit Eindhoven te leiden. En dus verkocht de zestigjarige ondernemer zĳn bedrĳf aan Ballast Nedam. Hurks vertrekt als bestuurder, de naam blĳft. “Dat was voor mĳ een belangrĳk uitgangspunt.”

Het gaat er nog een beetje onwennig aan toe, op het kantoor van bouwbedrijf Hurks. “Vandaag was er iemand jarig”, vertelt Niels Doodeman, namens Ballast Nedam tijdelijk aan het roer bij de bouwer uit Eindhoven (omzet 143 miljoen euro, nummer 45 in de Cobouw50). “Iedereen stond naar mij te kijken, zo van: ‘Ga je nog wat zeggen?’” Medewerkers waren gewend dat de directeur het startsein geeft tot zingen. “Dat wist ik dus nog niet”, zegt Doodeman.

Doodeman is bij Ballast Nedam (omzet 1,1 miljard euro, nummer 10 in de Cobouw50) verantwoordelijk voor de regionale bouwbedrijven binnen het concern. Hij is afkomstig van Heddes Bouw & Ontwikkeling. Deze bouwer uit Hoorn werd in 2011 door Ballast Nedam overgenomen. Vanaf het kantoor van Hurks geeft hij samen met Geert Hurks een interview over het verkoopproces en de toekomstplannen van de bouwer.

‘‘We hopen ook dat Hurks prefab-producten uit onze woningfabriek gaat afnemen”

Ook de voormalig directeur-eigenaar en nu ‘slechts’ ambassadeur moet nog wennen. “Ik stelde altijd veel vragen aan medewerkers. Maar dat moet ik nu niet meer doen. Misschien breng ik ze in verlegenheid. Of denken ze: waar bemoei je je mee? En daar hebben ze dan groot gelijk in. Ik heb mijn bedrijf verkocht.”

De aanloop naar de verkoop heeft een tijd geduurd. “Mijn ene zoon wist zeker dat hij het bedrijf niet wilde overnemen. De ander wist het niet. We hebben anderhalf jaar lang gekeken of het bij hem paste. Hij deed het prima, maar op een gegeven moment kwam hij naar me toe en zei: ‘Pap, dit gaat ‘m niet worden.’”

Vanaf dat moment begon Hurks te denken over een verkoop. “Hurks gaat me aan het hart. Ik wil dat het goed terechtkomt.”

De ondernemer sprak met verschillende partijen. “Nee, bouwers, met private equity heb ik niet gesproken”, zegt Hurks. “Dat zijn te veel spreadsheet-denkers en -doeners.” Hij sprak meerdere keren met Doodeman. “Het klikte meteen.” Beide bedrijven hebben een vergelijkbare visie, leggen de twee bouwers uit. “Met sommige mensen kun je heel lang praten, maar kom je eigenlijk niet verder. Met anderen kun je heel kort spreken, en je snapt elkaar meteen”, zegt Hurks.

Moeilijke tijden

Ook het gezamenlijke verleden zorgt ervoor dat de bedrijven elkaar aanvoelen. Beide bouwers hebben veel met elkaar te maken gehad. Hurks nam in 2008 een minderheidsbelang in het destijds beursgeno-

Niels Doodeman (links) en Geert Hurks. Foto: Bert Jansen

teerde Ballast Nedam. Maar de bouwer uit Nieuwegein kwam enkele jaren later in moeilijkheden door grote tegenvallers bij infraprojecten.

Stuurloos

Tot irritatie van Geert Hurks verdampte de waarde van zijn investering. “Dat je als aandeelhouder in een beursgenoteerd bedrijf stuurloos aan de kant staat, heeft me misschien nog wel het meest teleurgesteld”, zei hij daar in 2015 over. Ballast Nedam was toen net gered door Erman Ilicak, die het bedrijf van de beurs haalde met zijn bedrijf Rönesans Holding. De Turkse ondernemer moest daarna nog geregeld bijstorten. “Aan Ilicak heb ik alleen warme herinneringen”, zegt Hurks nu. “We hebben altijd wat contact gehouden.”

Ook Hurks had het in die periode moeilijk. De Brabantse bouwer verslikte zich in enkele grote projecten, zoals de bouw van station Breda, dat samen met Ballast Nedam werd gebouwd. Verder was Hurks aanvankelijk betrokken bij de bouw van het hoofdkantoor van de RIVM, waarop Strukton 160 miljoen euro verloor.

In 2017 verkocht het Brabantse bedrijf zijn tak die bouwcomponenten maakt aan de investeerders HB Capital (van de familie Blokker) en Opportunity Partners. Het bedrijf leverde met de verkoop een flink deel van de omzet in. Waar in 2013 de jaaromzet nog zo’n 294 miljoen euro bedroeg, was dat in het laatst beschikbare boekjaar 143 miljoen euro. Of Geert Hurks dat verlies moeilijk vindt? “Je moet het niet zien als een verlies. Ik heb dat deel toen gewoon verkocht.” Of hij dat moeilijk heeft gevonden? “Ik zie niet hoe dit past in een verhaal over de toekomst binnen Ballast Nedam.”

Capaciteitsdenkers

Maar dat veel bouwbedrijven in het verleden te grote risico’s hebben genomen, daar zijn Doodeman en Hurks het wel over eens. “Er is in het verleden niet altijd goed naar de kleine lettertjes gekeken”, zegt Hurks. “In zijn algemeenheid kan ik +wel zeggen dat bouwers altijd heel erg capaciteitsdenkers zijn geweest. In goede tijden, maar zeker ook in slechte tij-

‘‘Ik

ben blij dat Hurks Hurks blijft. Als dat zou veranderen, zou dat wel een dingetje zijn geweest’’

den. Dan werd gedacht: ik moet mijn capaciteit wel aan de gang houden.” Er werden dan opdrachten aangenomen die financieel niet verantwoord waren, vertelt de afzwaaiend ondernemer.

Hurks heeft die houding voor “98 procent” verlaten, stelt hij. Voor het bedrijf is nu niet langer het vullen van de capaciteit, maar de kwaliteit van het werk leidend. Dat betekent dat het bedrijf “veel zorgvuldiger” is in wat het wel en niet aanneemt, en ook dat het gebruikmaakt van een “permanente” flexibele schil. “Bij Ballast Nedam is die houding er al 100 procent”, aldus Hurks.

“Je moet ook begrijpen dat er eerder geen werk was”, nuanceert Doodeman. “Dan sprongen bouwers op alles wat ze konden krijgen.” Maar die tijd van schaarste komt volgens hem niet snel meer terug en al helemaal niet in de regio Eindhoven. Hurks heeft net een vierjarige tender voor een bouwstroom gewonnen om in de regio de komende jaren zijn conceptwoning Da Vinci te bouwen.

Geert Hurks: “Iedereen kent de groeiplannen van ASML. We hebben de afgelopen jaren al mee mogen bouwen aan hun groei en staan te popelen om deze te mogen voortzetten. En het is niet alleen werken, maar ook wonen, leren, vermaken en verblijven. Deze regio is een honingpot. Je hoeft alleen maar de deksel eraf te halen en ervan te genieten.” In 2024 behaalde Hurks een winst voor belasting van 15,5 miljoen euro.

‘Hurks blijft Hurks’

Hurks wordt het regionale bouwbedrijf van Ballast Nedam in Noord-Brabant. De Eindhovense onderneming houdt zijn naam en neemt wat nu Ballast Nedam Zuid is over. “Ik ben blij dat Hurks Hurks blijft. Als dat zou veranderen, zou dat wel een dingetje zijn geweest. Ik hoop nog veel borden met Hurks te gaan zien.”

Doodeman is niet van plan het roer om te gooien bij de bouwer. Met Ballast Nedam Zuid krijgt Hurks er een renovatietak bij, vertelt hij. Ook gaan de twee bedrijven hun definities op elkaar afstemmen. “Nu benoemen we projectrisico’s bijvoorbeeld soms verschillend. Als je een project aanneemt, wil je het ook helemaal kunnen doorgronden. Je wil niet verantwoordelijk zijn voor iets waar je niet zelf de gehele regie over hebt.” Soms moet dan worden doorgepraat om te zien wat beide kanten exact bedoelen. Doodeman: “Wij zeggen bijvoorbeeld, we nemen dit werk niet aan, tenzij… Bij Hurks klinkt dan, we nemen dit werk aan, mits…. Inhoudelijk bedoelen we dan precies hetzelfde, maar we benoemen het anders. Die taal wil je op elkaar afstemmen.”

‘Beetje saai’

Zijn verdere plannen met de Brabantse bouwer noemt hij “misschien een beetje saai”, want het roer gaat niet bepaald om bij Hurks. De IT-systemen worden op den duur gelijkgetrokken. “Het één iets sneller dan het ander.” Qua inkoop gaat het al iets minder snel, want op dat vlak spelen ook lokale contacten een belangrijke rol. Verder gaan Hurks en Ballast Nedam hun modelwoningen naast elkaar leggen, om te kijken op welk vlak ze van elkaar kunnen leren. “We hopen ook dat Hurks prefab-producten uit onze woningfabriek gaat afnemen”, zegt Doodeman. “Maar alles geleidelijk.” Zelf wil Hurks de komende tijd veel naar Londen, waar hij deels woont. “Nog uit de tijd dat we betonfabrieken hadden.” Ook gaat hij zijn zoons, naar behoefte, helpen met de groei van hun bedrijven. Beide zoons hebben een bedrijf in de IT-hoek. De één in gaming, de ander in blockchain en fintech. Behalve het ‘ambassadeurschap’ heeft Hurks geen functie meer binnen het bouwbedrijf. “Dat was voor mij ook een voorwaarde. Als ik niet zou willen stoppen, dan had ik toch niet hoeven te verkopen. Ik heb heel mijn leven hard gewerkt. Ik wil nu graag leuke dingen doen met mijn vrouw.”

LEES MEER OVER HURKS EN BALLAST NEDAM OP COBOUW.NL

Bij GMB klagen ze niet over krapte op arbeidsmarkt: ‘dat is fantastisch’

Jaarcĳfers - Met resultaten die vrĳwel gelĳk liggen als het jaar ervoor kĳkt water- en infrabouwer GMB uit Opheusden terug op een stabiel 2024. Voor de komende jaren mikt het familiebedrĳf op organische groei, waarbĳ werkgeluk leidend is voor het groeitempo.

De omzet van GMB nam toe van 227,6 miljoen in 2023 naar 237,2 miljoen euro in 2024 en het bedrijfsresultaat van 18,7 naar 19 miljoen euro in diezelfde periode. De nettowinst daalde licht van 14,7 naar 14,2 miljoen euro. “Per saldo hebben we een iets lagere winstmarge bereikt, maar we zijn nog altijd heel tevreden met die 8 procent van het bedrijfsresultaat voor belasting”, zegt financieel directeur Marlies Janssen. “Je ziet ook dat onze activiteiten behoorlijk zijn toegenomen.” Voor 2025 verwacht ze gezien de huidige werkvoorraad een omzetgroei van zo’n 14 tot 15 procent en een winstmarge die boven de 8 procent blijft liggen.

Algemeen directeur Gerrit-Jan van de Pol is niet alleen te spreken over het resultaat, maar ook over de werkvoorraad en de aard van die werkzaamheden, waardoor het bedrijf een stabiele koers kan varen. “We zitten heel veel in tweefasencontracten. Dat zijn contracten waar de contacten met de klant en de verhoudingen binnen het project in het algemeen goed zijn en daarmee ook het werkplezier. Dat vinden we heel belangrijk.” Hij constateert dat tweefasencontracten steeds breder ingezet worden op de markt waar GMB actief is. Niet alleen meer bij meer dijkversterkingprojecten, maar ook bij projecten

op het gebied van afvalwaterzuivering en drinkwater. Op de gemeentelijke markt wordt de horizon ook steeds langer dankzij de raamcontracten.

Langer vooruitkijken

Een orderportefeuille die al voor jaren vooruit grotendeels gevuld is vraagt wel om een andere manier van sturen dan in de tijd dat een aannemer gevraagd werd of hij een paar dagen later kon beginnen, beaamt Van de Pol. Valt er een gat doordat een groot project vertraging oploopt, dan moet je dat wel tijdig kunnen opvangen. Daarom is een goede mix van grote en kleine projecten volgens hem belangrijk.

“Het is voor ons best een uitdaging om de portefeuille van projecten goed te bewaken en te zorgen dat je genoeg projecten in de voorfase hebt, zodat je in de realisatie goed kan plannen. Dat was vroeger niet iets wat op het bord van de aannemer lag. Dat maakt het spel anders, maar wel interessant.”

De kunst is om ruim voldoende werk in portefeuille te hebben, dat bovendien goed gespreid is over de verschillende marktsegmenten. “Waar we nu een volume van vier keer onze jaaromzet in portefeuille hebben waarvan we weten dat we dat normaal gesproken gaan maken, was dat vroeger één keer onze jaaromzet. Dat is ook nodig anders kun je niet sturen binnen dat pakket.”

Wat helpt is dat GMB en zijn veelal

vaste projectpartners goed op elkaar ingespeeld zijn. Die nauwe relatie maakt het makkelijker om pieken gezamenlijk op te vangen en samen in te spelen op nieuwe ontwikkelingen in de markt, zoals digitalisering, emissieloos werken en assetmanagement. “De markt staat toe om extreem hard te groeien. De markt is fantastisch”, ziet Van de Pol. Immers, er is veel werk en dat zal ook de komende jaren zo blijven, valt nu al te voorzien. Toch is een snelle groei niet wat GMB nastreeft, zeggen Van de Pol en Janssen. “Een van onze belangrijkste thema’s is groeien uit kracht, organisch groeien vanuit de sterkte van GMB”, aldus Janssen.

Wat voor de infrabouwer zwaar telt is ‘werkgeluk’, een woord dat in het jaarverslag meerdere keren voorkomt. Wat is dat dan precies? “De definitie van werkgeluk is de optelsom van werkplezier, betekenisvol werk en persoonlijke groei”, zegt Van de Pol. “Je wilt wel dat het leuk blijft en dat het niet om de euro’s gaat draaien. Je moet dat werkgeluk centraal blijven stellen. Dat beperkt je dan – als je het zo wilt noemen - in volume in euro’s, maar niet in volume werkgeluk gemeten.”

Tevreden en gelukkige werknemers stralen dat ook uit in hun contacten met klanten en projectpartners, is de overtuiging van Janssen. “Dat gaat uiteindelijk ook groei opleveren.”

En niet onbelangrijk, de focus op

werkgeluk verdient zich terug in het makkelijker aantrekken en vasthouden van personeel. En dat is essentieel in de huidige markt, meent Van de Pol. “We concurreren niet op werk, want er is werk genoeg. Het gaat erom dat je de goede mensen aan je weet te binden. Dat bepaalt of je een goede ondernemer bent in deze markt. Wie de mensen heeft, heeft het werk.”

Arbeidsmarkt

Een substantieel deel van de nieuwe collega’s komt uit de kennissen- of familiekring van de bestaande medewerkers. Het werk is bovendien veelzijdiger geworden, ziet Van de Pol, en daardoor aantrekkelijk voor een bredere groep. Tweefasencontracten vragen om meer verschillende soorten kennis. Naast technici is er ook behoefte aan mensen die thuis zijn in omgevingsmanagement, procesmanagement, milieu en ecologie. En ook het civiel technisch werk verandert door de digitalisering, waardoor er daarnaast steeds meer IT’ers instromen.

Terwijl het vinden van personeel menig werkgever slapeloze nachten oplevert, heeft Van de Pol daar geen last van. “Ik vind het mooi dat de arbeidsmarkt krap is geworden, waardoor je als onderneming wel goed moet zijn voor je mensen. Dat is goed voor alle Nederlanders. Ik klaag totaal niet over een krappe arbeidsmarkt. Dat is fantastisch.”

Van Wĳnen buigt verlies om in winst, maar resultaat woningfabriek moet stuk beter

‘Ik zie de kwartjes vaker vallen bij sceptici fabriekswoningen’

Jaarcĳfers - De omzet van Van Wĳnen groeide vorig jaar fors naar 1,5 miljard euro. Zes procent daarvan komt op het conto van de woningfabriek. De directie vindt de winstmarge van de fabriekswoningen nog te laag.

DOOR MARC DOODEMAN

De deurbel klinkt in een kakelvers rijtjeshuis van Van Wijnen in Eemnes. In de voortuin strijkt een shovel de aarde glad. Van Wijnen-ceo Peter Hutten en cfo Kees Wielaart ontvangen het bezoek in een kale, betonnen kamer ingericht met twee bankstellen. Ze hebben het huis, volgens hen het zevenhonderdste fabriekshuis, feestelijk laten inpakken met een grote rode strik. Het is een van de betaalbare rijtjeshuizen waar Van Wijnen prat op gaat.

De woningbouwer uit Baarn haalt 80 procent van de omzet uit woningen. Daarvan is volgens het bedrijf 70 procent betaalbaar. “De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het best hoge bedragen zijn”, zegt cfo Wielaart. “Maar we sluiten natuurlijk gewoon aan bij de landelijke normen die voor betaalbaar gelden.” Het hoekhuis waar we zitten, heeft volgens Hutten 430.000 euro als vrij-op-naamprijs. Huizenprijzen tot 450.000 euro worden in Nederland momenteel als betaalbaar gezien. Van Wijnen verkocht vorig jaar 1.331 woningen uit eigen ontwikkeling, een stijging van 24 procent. Het bedrijf leverde in totaal 3.599 woningen op, niet veel meer dan de 3.430 woningen die in 2023 werden opgeleverd. Uit de fabriek in Heerenveen kwamen zeshonderd woningen, vertelt Hutten.

De omzet van Van Wijnen steeg vorig jaar met 19 procent naar 1,5 miljard euro. “Best een forse groei”, zegt Wielaart. Een “serieuze groei” maakte ook de tak renovatie en transformatie door: van 297 naar 384 miljoen euro omzet. Er werden 2.686 woningen gerenoveerd.

Megaprestatie

Van Wijnen, dat in handen is van investeerder HAL, boekte in 2023 nog een verlies van 1 miljoen euro. Toen maakten de gezamenlijke bouwen ontwikkelbedrijven (Van Wijnen heeft 32 vestigingen) een brutowinst van 45 miljoen euro. Die winst werd volgens de directeuren volledig gebruikt voor de opstart en opschaling van de nieuwe woningfabriek.

Dit jaar willen Hutten en Wielaart niet kwijt wat de resultaten zijn van de afzonderlijke onderdelen. De nettowinst van de groep is 7,8 miljoen euro. Maakt de fabriek nog veel verlies? “Over het totaalresultaat zijn we niet ontevreden”, omzeilt Wielaart de vraag. “Maar het resultaat van de fabriek kan echt nog wel een stuk beter. Moet ook een stuk beter.”

Desondanks is het een “megaprestatie” die Van Wijnen met de fabriek heeft verricht, vindt Hutten. De

Een kakelvers nieuwbouwwijkje van Van Wijnen in Eemnes. Foto: Christiaan Krouwels

aanloop was “misschien wel” wat stroever dan verwacht. Zo moest Van Wijnen na de start in 2020 al snel honderd miljoen extra investeren boven op de 50 miljoen die al uitgegeven was. “Maar in 2020 was er nog helemaal niks. We hebben een fabriek gebouwd, woningen eruit gehaald, producten bedacht en in december 2023 woonden de eerste mensen in een fabriekswoning van ons. Dat kan eigenlijk niet. Normaal heb je daar acht jaar voor nodig. Wij hebben dat in drie jaar gedaan. En vorig jaar hebben we opgeschaald. Dat is echt heel snel.”

Van start-up naar scale-up

Waar begin vorig jaar één woning per dag in de fabriek gemaakt werd, zijn dat er nu drie per dag. Voor de zomer worden dat er vier per dag, verwacht Hutten. Een tempo dat Van Wijnen eind vorig jaar al probeerde te bereiken, geven de topmannen toe. Later dit jaar wil Van Wijnen beslissen of er een tweede shift komt, bijvoorbeeld een avondploeg, waardoor er duizend extra woningen per jaar geproduceerd kunnen worden. Hutten mikt op eind 2026.

Het zijn inmiddels niet alleen rijtjeswoningen die uit Heerenveen gereden worden. De eerste fabrieksappartementen zijn inmiddels ook geplaatst. Hutten: “We verwachten dit jaar 350 tot 400 appartementen te kunnen maken.” De ceo schat in dat Van Wijnen inmiddels zo’n honderd projecten met fabriekswoningen op zijn naam heeft. Wielaart: “We zaten in de start-upfase en zijn nu in de scale-upfase beland. Dat voelt comfortabeler.”

Naast het opschalen in de fabriek, had Van Wijnen ook zijn handen vol aan het uitrollen van de werkwijze met fabriekswoningen naar de regionale vestigingen. De regionale bedrijven moesten bereid zijn om het laatste stuk van het industriële proces, het assembleren, op zich te nemen. Hutten geeft toe dat hij in eerste instantie dacht met een centrale assemblageploeg het hele land af te kunnen reizen, maar daar is hij vorig jaar van teruggekomen. De vestigingen gaan de fabriekswoningen plaatsen, met hun eigen uitvoerders en onderaannemers. Een woning kan in één dag ge-

plaatst worden. Hutten: “De regionale vestigingen kunnen op een makkelijke manier een stuk omzet aan een vestiging toevoegen zonder heel veel extra personeel te hebben.”

Uitnassen

“Een veranderingsproces”, geeft Hutten toe. “Sommige regio’s vinden het leuker dan andere.” Andere omarmen de vernieuwing snel. Zo zet de uitvoerder van het project in Eemnes volgens Hutten in een week een hele straat neer, nadat hij eerst voor zichzelf “uitgenast” had hoe dat assembleren werkt. “Ik zie steeds meer kwartjes vallen bij mensen die eerst zeggen: ‘Zijn die fabriekswoningen wel interessant voor iemand uit de bouw?’ De scepsis verdwijnt snel”, is de overtuiging van de topman als hij een rondleiding geeft door het huis.

“We zaten in de start-upfase en zijn nu in de scale-upfase beland. Dat voelt comfortabeler”

Hutten buigt op de eerste verdieping door zijn knieen bij een scheidsvlak tussen twee vloerelementen om een plankje van de vloer te halen. Daaronder aan elkaar gedraaide buizen van de vloerverwarming. Het huis is losmaakbaar, wil hij maar zeggen. Als het over dertig jaar uit demografisch oogpunt of om water meer ruimte te geven, noodzakelijk blijkt dat de woningen ergens anders moeten komen te staan, dan verhuizen de huizen weer. “Dat is onze gedachte achter circulariteit.” Dan is het wel prettig dat er geen natte voegen zijn. De topman wijst op het millimeterwerk bij het ontwerpen en plaatsen van de elementen. “Hier zie je geen naad. Deze tolerantie vraagt van een fabriek wel om het zo te leveren.”

Handwerk

Bang zijn dat de traditionele woningbouw verdwijnt ten faveure van fabriekswoningen, hoeven de regio’s

niet te zijn, benadrukt Hutten. De omzet uit traditionele woningbouw groeit dit jaar met 20 miljoen naar 670 miljoen, terwijl de omzet van de fabriekswoningen van 95 naar 200 gaat. Over enkele jaren verwacht Hutten dat de omzet van de fabriek die van de traditionele woningbouw heeft geëvenaard. De jaren erna zal de afzet van fabriekswoningen blijven groeien, terwijl de traditionele woningen stabiliseren. Hutten: “Het doel is dat tweederde van onze huizen fabriekswoningen wordt.” Honderd procent zal volgens de topman nooit lukken. “Handwerk” blijft altijd nodig. Als er bijvoorbeeld stedenbouwkundig een “statement” gemaakt moet worden met een bijzonder gebouw, dan leent traditionele bouw zich daarvoor nog het beste.

Scepsis

De terughoudendheid rondom fabriekswoningen zien Hutten en Wielaart niet alleen binnen Van Wijnen verminderen, ook opdrachtgevers en zelfs concullega’s zijn minder sceptisch. Wielaart: “De acceptatie ging eigenlijk veel sneller dan wij van tevoren hadden gedacht.”

Hutten maakt het zelfs mee dat grote collegabouwers aankloppen bij Van Wijnen voor woningen in het betaalbare segment. “Ze zeggen: ‘Wij kiezen niet voor investeren in de fabriek. Mogen we met jullie mee? Willen jullie ook aan ons leveren? We lopen tegen de grenzen van onze eigen productie aan.” Prima, vindt Hutten. “Dat is bespreekbaar.”

Het is een welkome aanvulling op elfduizend woningen die het bedrijf zelf in orderportefeuille zegt te hebben. Het gaat om concrete bouwplannen tot “lauwwarme bouwgrond” waarvan het bedrijf verwacht dat er een woonbestemming komt. Maar Van Wijnen zal niet afhankelijk worden van de collega-bouwers. Wielaart: “We kunnen autonoom enorm groeien. Doordat we die fabriek verder gaan opschalen.”

LEES MEER OVER VAN WIJNEN OP COBOUW.NL

Peter Hutten (l) en Kees Wielaart. Foto: Christiaan Krouwels

Rechters Raad van State spingen bĳ en

maken agenda’s vrĳ voor projectversnellingen

Experiment met ‘pijnlijk randje’ tegen de woningnood

Woningbouw - De Raad van State experimenteert al ruim een half jaar met het versnellen van honderden woningbouwzaken. Hoeveel tĳdwinst weten ze te boeken voor deze projecten? ‘’We voelen dat dit een maatschappelĳk probleem is.”

DOOR NOUSKA DU SAAR

Groen licht voor het aangevochten bestemmingsplan voor Noorderlicht, met bijna 300 sociale en gewone huurwoningen in Alphen aan den Rijn. Ook goed nieuws voor Ge-

stel buiten de Ring in Eindhoven (400 woningen), Dalweg in Soest (250 woningen) en voor Park Rapijnen in Linschoten (98 woningen).

In hoog tempo belanden deze en vele andere bestemmingsplannen de laatste maanden bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De nood

voor extra woningen in Nederland is hoog, zag de hoogste bestuursrechter vorig jaar. En besloot in juli 2024 om de maatschappij een handje te helpen. Een jaar lang wordt de grote stapel woningbouwzaken met voorrang behandeld.

Koffiezetapparaat

Het is een bijzonder “experiment”. De bestuursrechter behandelt zaken namelijk altijd op volgorde van binnenkomst. Het is niet aan hem om de ene zaak belangrijker te vinden dan een andere. Hoe dit idee dan ontstond? “Net als alle andere goede ideeën: bij het koffiezetapparaat”, zegt Aaldert ten Veen, staatsraad en voorzitter van de Omgevingskamer bij

de Raad van State, in zijn zonnige werkruimte in Den Haag. De Omgevingskamer valt onder de Afdeling bestuursrechtspraak en behandelt zaken over bestemmingsplannen en omgevingsrecht – waaronder veel bouwprojecten. Het voorsorteren van woningbouwzaken riep vorig jaar nog even gewetenswroeging op bij de medewerkers van de Raad van State. Ten Veen: “We hebben intern wel gediscussieerd over of het rechtvaardig was. Alle 3,5 duizend zaken die we in behandeling hebben zijn ons even lief. Handhavingszaken bijvoorbeeld lopen hierdoor vertraging op. Dit project heeft dus wel een pijnlijk randje omdat we vertraging moeten ac-

cepteren voor andere zaken. “Maar we voelen dat dit een maatschappelijk probleem is”, zegt hij. “Het gaat er vaak over in de samenleving, maar ook hier thuis. Onze collega’s hebben bijvoorbeeld kinderen die moeite hebben een woning te vinden.” De hoge woningnood was doorslaggevend voor de Afdeling bestuursrechtspraak om toch die maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Een jaar lang experimenteren ze met het versnellen van zaken over projecten met minstens 12 woningen.

Nieuwe zaken

Sinds vorige zomer hebben tientallen beroepsprocedures de versnelde weg

vooral in het voorrang geven aan woningbouwzaken. Soms gaat het al om een of twee jaar winst, als een zaak bijvoorbeeld vorig jaar pas is ingebracht en nu al aan de beurt komt.”

Snelheid

Zoals de projecten Gele Scheikunde in Delft en Vossenpels Noord in Nijmegen, die vorig jaar bij de Afdeling bestuursrechtspraak binnenkwamen en eind februari al op zitting mochten komen. In plaats van waarschijnlijk ergens in 2026. Aan de andere kant: gemeenten, bezwaarmakers en advocaten die al langer wachten op een zittingsdag voor hun zaak, merken waarschijnlijk niet veel

‘‘De grootste tijdwinst zit vooral in het voorrang geven aan woningbouwzaken”

van de versnelling, zegt Heinen. Sommige beroepsprocedures bij de Afdeling bestuursrechtspraak lopen al jaren.

Ingebed in woningbouw

afgelegd naar een zittingsdag en zelfs een uitspraak. Op dit moment staan er 130 à 150 woningbouwzaken voorgesorteerd op de planning voor een zitting. Van klein tot groot, binnenstedelijk en buitenstedelijk. Het streven is om deze zomer, wanneer het experiment eindigt, de plannen voor in totaal 65.000 woningen eerder te behandelen. Boeken ze inderdaad tijdwinst voor deze projecten? Annet Heinen, een van de vier unithoofden van de Omgevingskamer, kiest als projectleider van de versnelling uit welke procedures worden gekoppeld aan juristen die de zaak voorbereiden en klaarstomen voor de zittingsdag. “De grootste tijdwinst zit

Voor de buitenstaander is het misschien niet zichtbaar, maar het lukt het projectteam wel om sneller dan gebruikelijk zaken af te wikkelen. Een aantal griffiers (juristen) en staatsraden (rechters) van de Raad van State hebben dit jaar speciaal hun agenda’s voor woningbouw vrijgemaakt. Zij raken steeds beter ingevoerd in de materie en er slijt routine in. Daarmee boeken ze zo een paar weken tijdwinst, volgens Heinen. Staatsraad Ten Veen geeft een voorbeeld. “Bepaalde argumenten komen vaker voor bij bestemmingsplannen voor inbreidingslocaties in stedelijk gebied. Belemmering van uitzicht, parkeerplaatsen of extra schaduw bijvoorbeeld. Terwijl bij uitbreidingslocaties vaak aantasting van het landschap en de beleidsmatige Ladder voor duurzame verstedelijking genoemd worden.” Het

team clustert woningbouwzaken op zo’n manier, op deze beroepsgronden bijvoorbeeld, dat de inhoudelijke voorbereiding van de zaken wat sneller kan verlopen.

Verdampende beroepen

Daarna is de zaak met een mooi woord ‘zittingsrijp’. De zitting is voor staatsraad

Ten Veen een gedachtewisseling met het verdedigende bestuursorgaan en de appellanten. “Ik ga met ze in gesprek om erachter te komen wat er volgens de bestuurder, de ontwikkelaar of de burger aan de hand is.” Vaak zien de doorgewinterde rechtsprekers al tijdens de voorbereiding van een zaak of een argument kans van slagen heeft, maar tijdens de zitting kan het een hele andere kant opgaan.

Ten Veen ziet wel eens een zaak met een lange reeks argumenten voor zijn ogen “verdampen”. Dan komt tijdens de zitting de aap uit de mouw en maken de appellanten duidelijk dat van al hun standpunten, zoals schaduwhinder of uitzichtbelemmering, eigenlijk vooral de parkeeroverlast hen echt zorgen baart. Voordat hij echt uitspraak doet duurt het gemiddeld nog 6 tot 12 weken, maar 4 weken is ook al eens gelukt in een van de versnelde woningbouwzaken.

Duidelijkheid

Uiteindelijk haalt twee derde van alle beroepsprocedures tegen woningbouwprojecten (meer dan 40 woningen) bakzeil bij de Raad van State, volgens recent onderzoek van Sweco. Daar verandert het experiment om woningbouwzaken te versnellen niets aan, benadrukken de rechtsprekers. Vaker groen licht uitdelen voor woningbouw is niet het doel. Heinen: “Het gaat ons erom dat we mensen eerder duidelijkheid geven.”

Foto: ANP

Spoorzone Gouda

ANP/LAURENS VAN PUTTEN

De Spoorzone in Gouda is een grootschalig stedenbouwkundig project langs de spoorweg die de stad doorkruist. Het is de bedoeling dat in de Spoorzone onder meer het nieuwe gemeentehuis (Huis van de Stad), een groot winkelcentrum, studentenhuisvesting en uitbreiding voor de Driestar Hogeschool, een bioscoop, hotel, nieuw busstation, appartementen en

kantoren worden gevestigd. Ook wordt de infrastructuur in het gebied aangepakt en krijgt Station Gouda liften, roltrappen en een nieuwe overkapping. De Spoorzone ligt parallel aan het spoor de Goudse Lijn. De ontwikkeling staat al lange tijd op de politieke agenda. De nieuwbouw is van Mozaïek Wonen en de ontwikkeling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de gemeente Gouda en onder andere bouwer Dura Vermeer.

Flood the zone

De Schiphol Group maakte onlangs de grootste investering in zijn geschiedenis bekend. Het gaat om een bedrag van zo’n 6 miljard euro tot 2030, circa 1,2 miljard per jaar. Dit nieuws valt samen met een ongekende stroom aan grote opdrachten van de (rijks)overheden.

Defensie heeft nieuwe gebouwen nodig, penitentiaire inrichtingen zijn aan vervanging toe en de energietransitie vraagt om nieuwe infrastructuur. Er staan ambitieuze houtbouwprojecten gepland, verduurzamingsprojecten, en transformaties van bestaande panden.

Het is een ware opdrachtenvloed, terwijl de markt van bouwers en leveranciers kampt met krapte op de arbeidsmarkt. De opgaven zijn bovendien dusdanig groot, dat slechts een enkele aannemer dit verantwoord kan dragen (en dan nog maar een of twee projecten tegelijk).

De ontstane situatie heeft een disruptief effect en kantelt de verhoudingen: steeds vaker valt bij grootschalige projecten de concurrentie weg en is er maar één inschrijvende partij. Niet langer selecteert de opdrachtgever een bouwer - het is de bouwer die opdrachtgevers kiest.

Deze kanteling zet marktwerking buitenspel en de bouwkwaliteit en het bereiken van duurzaamheidsdoelstellingen onder druk. Een druk die doet denken aan het flood the zone-principe van president Trump en het conservatieve Project 2025. De nieuwste Amerikaanse regering creëert een stortvloed van maatregelen en decreten, zo veel en breed dat opponenten en de media vleugellam en gedesoriënteerd achterblijven. Hoe voorkomen we eenzelfde ontregelend effect bij de verwachte vloed aan grote overheidsprojecten? Het opknippen van opgaven kan focus opleveren en gebeurt ook al. Temporiseren is een optie, net als capaciteit zoeken over de grenzen en de keuze voor een zekere mate van standaardisatie. Met de juiste ontwerpaanpak hoeft dat niet tot eenvormigheid te leiden. Als poldervolk weten we dat je met indammen, kanaliseren en bufferen een vloed tot beheersbare proporties kan brengen. Maar ook dat dit intensieve afstemming op alle niveaus in de keten vraagt, breder dan opdrachtgever en opdrachtnemer.

Ronald Schleurholts Architect bij cepezed

De Arbiter

Vonnissen van de Raad van Arbitrage zijn vaak interessant voor een breder publiek dan alleen de partijen die bij het geschil betrokken zijn. In deze rubriek wordt elke maand een zaak van de Raad besproken.

Menggranulaat blijkt ongeschikt als asfaltfundering

Arbitrage - Zĳn verontreinigingen in menggranulaat onder asfalt te wĳten aan de leverancier of aan bĳmenging door de aannemer?

De voorgeschiedenis van deze zaak bij de Raad van Arbitrage in bouwgeschillen (RvA) begint met de bestelling door een aannemer, in verband met de reconstructie van een weg, van 1.268 ton menggranulaat bij een leverancier. Die levert uiteindelijk 1.138 ton menggranulaat dat de aannemer verwerkt in de fundering van de asfaltconstructie. Dat is een stuk minder dan besteld en dat verschil zal straks een belangrijke rol spelen.

Bloemkoolvorming

Zo’n twee jaar na oplevering van de weg is bij inspectie op diverse locaties stervormige scheurvorming te zien en is bij enkele locaties ook sprake van lichte opdruk. De aannemer schakelt een ingenieursbureau in dat concludeert dat er een overmaat aan gips of kalk aanwezig is in het onderzochte funderingsmateriaal. De schadebeelden duiden op zogenoemde bloemkoolvorming: bobbels in het wegdek met een hoogte tot wel vijf centimeter.

De verzekeraar van de leverancier concludeert echter dat er sprake is van

een zogenoemde alkali-silicareactie (ASR) in het menggranulaat. Wel nemen de deskundigen van beide partijen gelet op het schadebeeld aan dat er in het menggranulaat vrije kalk, vergipste kalk en/of gips aanwezig was. Als dat in contact komt met water, treedt volumevergroting op. Bij expansie naar boven ontstaan de al genoemde bloemkolen. Bij expansie naar beneden bestaat het risico dat de bovenliggende verharding na enige tijd bezwijkt en er kuilen of gaten in het wegdek ontstaan.

Verwijderen en vervangen

Het toegepaste recyclinggranulaat is ongeschikt voor het beoogde gebruik. De aannemer ziet zich gedwongen de verhardingsconstructie in zijn geheel te verwijderen en te vervangen. Hij stelt de leverancier aansprakelijk voor de opgetreden gebreken en voor de herstelkosten van ruim 207 duizend euro. De aannemer vindt dat hij ervan mocht uitgaan dat het menggranulaat probleemloos kon worden toegepast in de wegfundering, aangezien de leverancier wist dat het daarvoor gebruikt zou worden.

Maar de leverancier stelt dat zijn menggranulaat gecertificeerd was en voldeed aan de daaraan te stellen eisen. De al genoemde alkali-silicareactie is een voor beide partijen volkomen onbekend fenomeen bij verwerking van menggranulaat in een asfaltconstructie. Elke partij menggranulaat kan bestanddelen bevatten voor ASR en dat risico koopt de opdrachtgever in door voor dit product te kiezen. De RvA-arbiters maken echter korte metten met deze verdediging. Of de zwellingen en scheuren nu te wijten zijn aan kalk of aan ASR doet hier niet ter zake. In beide gevallen zouden ze voor rekening en risico van de leverancier komen. Dat wil zeggen: als vast zou komen te staan dat de schade is veroorzaakt door het menggranulaat van de leverancier. Dat laatste is echter niet bewezen.

Extra materiaal

De arbiters zijn het namelijk met de leverancier eens dat er in ieder geval 28 ton meer menggranulaat is verwerkt dan hij geleverd heeft. Ondanks herhaalde verzoeken heeft de aannemer geen informatie verstrekt over waar hij het gebruikte extra materiaal vandaan heeft gehaald. In de stukken en ook tijdens de zitting heeft de aannemer dit verschil niet afdoende verklaard. Het is daarom niet uit te sluiten dat de non-conforme zaken, of het nu om vrije kalkdeeltjes of om ASR gaat, afkomstig zijn uit dit extra materiaal en vervolgens door bijmenging over het hele werk zijn verspreid.

Vonnis

De aannemer heeft niet aangetoond dat de opgetreden gebreken te wijten zijn aan het menggranulaat van de leverancier. Daarom wordt hij in het ongelijk gesteld en krijgt hij zijn vordering niet toegewezen.

(Meer over dit vonnis is te vinden op www. raadvanarbitrage.info, onder nummer 37.681)

RONALD SCHLEURHOLTS

Regio-indeling

West

Noord-Holland, Zuid-Holland

Zuid Zeeland, Noord-Brabant, Limburg

Noord Friesland, Groningen, Drenthe

Oost Utrecht, Overĳssel, Gelderland, Flevoland

Gebouwtypen en soorten werk

a Gezondheidszorg

b Grond-, Weg-, en Waterbouw en energie c Wonen

d Onderwĳs e Cultuur en religie f Bedrĳven en logistiek g Horeca, sport en recreatie h Winkels en parkeren

Ramingsgroepen

Op deze pagina's vindt u een selectie uit Cobouw Bouwberichten.

Meer zien?

www.cobouw.nl/bouwberichten

West

ONTWERP

‘S-GRAVENHAGE

c 9

Bouwen 3 appartementencomplexen met 160 koopappartementen / parkeergarage, na sloop kantoor De Saxofoon, aan het Kwekerĳpad / Kwekerĳweg/ Plesmanweg. Project ‘De Saxofoon’, onderdeel plan Plesmanduin (fase 2). Voor fase 1 zie ID 527374. Startdatum is n.n.b.

Geplande Start 02-2026

Projectontwikkelaar: Focus on Impact B.V., Westerlaan 62, 3016 CK Rotterdam, 010-282 31 31

Architect: Architektenkombinatie Bos Hofman B.V., Stille Veerkade 35, 2512 BE ‘s-Gravenhage, 070-3636960

ZOETERMEER f 8

Renoveren / verduurzamen brandweerkazerne aan de Brusselstraat. Vml. Europese aanbesteding. Procedure: niet openbaar. Geplande Start 11-2025

Opdrachtgever: Gemeente Zoetermeer, Stadhuisplein 1, 2711 EC Zoetermeer, 079-3468000

Architect: Ector Hoogstad Architecten BNA BV, Hofplein 20, 3032 AC Rotterdam, 010-4402121

KATWĲK e 9

Bouwen multifunctioneel kerkelĳk centrum / ca. 86 huurappartementen, na sloop Pniëlkerk, aan de Jaap Bergmanstraat / Hoorneslaan. Er moet nog begonnen worden met het VO.

Geplande Start 05-2026

Architect: Groosman architecten, Schouwburgplein 34, 3012 CL Rotterdam, 010-2014000

Opdrachtgever: Hervormd Gemeente Katwijk, Voorstraat 74, 2225 ES Katwijk, 071-4012380 UND AMSTERDAM c 9

Bouwen 60 koopappartementen in de vrĳe sector / middeldure koop / min. 2.800 en maximaal 3.100 m2 bvo met culturele voorzieningen / gezondheidscentrum / detailhandel en (kleinschalige) bedrĳfsannex kantoorruimte aan de Amstelstroomlaan. Project ‘Amstelkwartier’ kavel 11, 3e fase, deelplan ‘Zuiderlicht’. Vml. aanbesteding t.b.v. ontwikkelaar. Procedure: Niet-Openbaar. De startdatum is n.n.b.

Geplande Start 07-2026

Projectontwikkelaar: Dura Vermeer

Bouw Midden West B.V., Spaarneweg 31, 2142 EN Cruquius, 023-7529700

Architect: Space Encounters, Valschermkade 29, 1059 CD Amsterdam, 020-2044598

Hoofdaannemer: Dura Vermeer Bouw Midden West B.V., Spaarneweg 31, 2142 EN Cruquius, 023-7529700

GORINCHEM c 8

Bouwen 29 appartementen / 2 twee-ondereen-kap woningen ( allen koop) aan de Arkelse Onderweg. Project ‘Lingehorst’. Het project wordt verder uitgewerkt volgens de principes van het woonconcept van het Stout HUISmerk.

Geplande Start 10-2025

Hoofdaannemer: Bouwonderneming Stout BV, Stationspark 1100, 3364 DA Sliedrecht, 088-4401000

Architect: 2802 Ontwerpt en Adviseert, Hakgriend 4, 3371 KA Hardinxveld-Giessendam, 0183-203011

Projectontwikkelaar: Greenleaf Investment, Woelse Donk 51, 4207 XC

Gorinchem,

Projectontwikkelaar: Samen Investeren BV, Marktstraat 7, 2411 BE Bodegraven, 085-4891951

NEDERHORST DEN BERG

c 8

Bouwen, na sloop 15 woningen, 16 appartementen / 8 eengezinswoningen (allen sociale huur) aan de Kastanjelaan. De vergunningsprocess moet nog opgestart worden. Startbouw is n.n.b.

Geplande Start 09-2025

Architect: DE architekten, Klokbekerweg 1, 8162 EL Epe, Onbekend

Hoofdaannemer: Bébouw Midreth B.V, Groot Mijdrechtstraat 11, 3641 RV Mijdrecht, 0297-760100

LEIDEN

e 9

Bouwen circulair / biobased houten (CLT) woongebouw met 45 koopappartementen t.b.v. ouderen / kinderdagopvang / buitenschoolse opvang in de plint op locatie Vĳfhoven tussen de Hoﬂaan / Telderskade / Weidehof. Vml. Nationale aanbesteding met voorselectie t.b.v. verkoop locatie Vĳfhoven. Er loopt een participatietraject met toekomstige bewoners en omwonenden. Project ‘De Boomhof’. Project wordt uitgevoerd met prefab.

Geplande Start 05-2026

Architect: KOW Concepts Design

Development, Binckhorstlaan 36, 2516 BE ‘s-Gravenhage, 070-3466600

Projectontwikkelaar: Waaijer Projectrealisatie BV, Sionsstraat 9, 2271 CX Voorburg, 070-3001000

Hoofdaannemer: Giesbers Rotterdam Bouw B.V, Schuttevaerweg 79, 3044 BA Rotterdam, 010-2620122

LEIDEN

c 8

Bouwen 38 grondgebonden woningen (12 huur / 26 koop) aan de P.J. Blokstraat. BoschSlabbers is de landschapsarchitect. Plan: ‘P.J. Blokhof’. Aannemer stelt geen prĳs op acquisitie.

Geplande Start 02-2026

Projectontwikkelaar: FSD Development BV, Frederik Hendrikplein 33, 2582 AX ‘s-Gravenhage, 06-22452694

Architect: Groosman architecten, Schouwburgplein 34, 3012 CL Rotterdam, 010-2014000

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Niersman BV, Veurseweg 79, 2251 AA VOORSCHOTEN, 071-5601350

UITVOERIN

SPĲKENISSE

c 9

Bouwen 22 koopwoningen / 113 sociale huurappartementen (Maasdelta) aan de Planetenlaan / Neptunusstraat. Plan ‘Stella Nova’. Fase 3. Steenhuis Bukman Architecten heeft de huurwoningen ontworpen en Kampman Architecten de koopwoningen. Architecten stellen geen prĳs op acquisitie. Hoogste punt bereikt in februari 2025. Geplande Start 06-2024

Projectontwikkelaar: ABB Ontwikkeling B.V, Molendijk 160, 3361 ER SLIEDRECHT, 0184-495495

Hoofdaannemer: ABB Bouwgroep B.V, Stationspark 1000, 3364 DA Sliedrecht, 0184-495495

Architect: Steenhuis Bukman Architekten BV, Oude Delft 49, 2611 BC Delft, 015-2146668

Architect: Kampman Architecten BV, Tiendweg 2, 2671 SB Naaldwijk, 070-3562891

W-Installateur: Bonte Installaties B.V., Architronlaan 2--61, 5321 JJ Hedel, 073-5992761

W-Installateur: Bogro Snelrewaard B.V., Laan Van Snelrewaard 57, 3425 ES SNELREWAARD, 0348-566000

E-Installateur: Viveen Elektro BV, Vlietskade 8018, 4241 WS ARKEL, 0183-562227

‘S-GRAVENHAGE

c 6

Verbouwen / transformeren monumentale pand tot 12 koopappartementen aan de Alexanderstraat 8 t/m 12.

Geplande Start 01-2024

Projectontwikkelaar: Downtown Developers Group B.V., Javastraat 122, 2585 AW ‘s-Gravenhage, 070-7370875

Architect: Architektenkombinatie Bos Hofman B.V., Stille Veerkade 35, 2512 BE ‘s-Gravenhage, 070-3636960

Hoofdaannemer: Janssen de Jong OnderhoudPlus, Stockholm 40, 2993 LM Barendrecht, 0180-645150

E-Installateur: Installatiebedrijf Slagboom Vlaardingen, Emmastraat 9, 3134 CG VLAARDINGEN, 010-4348744

W-Installateur: Bokhorst BV Loodgieter & Installatie, Benedenrijweg 162, 2987 VB RIDDERKERK, 0180-200010

546 projecten van het type basisonderwĳs

SCHIEDAM f 6

Bouwen bedrĳfsgebouw / kantoor aan de Kommiezenlaan.

Geplande Start 06-2024

Opdrachtgever: Technochemie B.V., Kommiezenlaan 30, 3125 AN Schiedam, 010-4375433

Architect: Toorman Architecten Schiedam, Plein Eendragt 11b, 3111 AR Schiedam, 010-2467040

Hoofdaannemer: Bedrijfsbouw Partners, Oost-Vlisterdijk 32, 2855 AD Vlist, 085-2221334

W-Installateur: Verkade Klimaat, Turfschipper 2, 2292 JA Wateringen, 0174-292386

E-Installateur: Zwirs Elektrotechniek, Slotenmakerstraat 13, 2672 GC NAALDWIJK, 0174-610629

SCHIPHOL d 9

Bouwen trainingscentrum met 5 ﬂight simulators t.b.v. ‘KLM’ naast de gebouwen 203 en 204 op Schiphol-Oost aan de Henk Veenendaalweg. Plan ‘The Link’. Architect bekend bĳ de aannemer. Geplande Start 02-2025

Opdrachtgever: KLM Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V., Amsterdamseweg 55, 1182 GP Amstelveen, 020-6499123

Hoofdaannemer: SPIE Nederland B.V, Huifakkerstraat 15, 4815 PN BREDA, 088-1195444

E-Installateur: EQUANS West-Nederland B.V., Albert Heijnweg 1, 1507 EH Zaandam, 088-484 7000

W-Installateur: EQUANS West-Nederland

B.V., Albert Heijnweg 1, 1507 EH Zaandam, 088-484 7000

HAARLEM

c 0

Bouwen 80 sociale huurappartementen t.b.v. Pré Wonen / 68 sociale huur- en 92 middenhuurappartementen t.b.v. Ymere / bibliotheek van ca. 1.930 m2 / horeca / parkeergarage aan de Ibizastraat / Rivièraplein / Californiëplein e.o. Onderdeel van ‘Vernieuwing Centrum Schalkwĳk’ Blok F (voor Blok G zie ID 563090).

Geplande Start 01-2025

Projectontwikkelaar: Lunee Vastgoed, Laan van Kronenburg 14, 1183 AS Amstelveen, 020-2600345

Projectontwikkelaar: Trebbe Bouw B.V., Marconibaan 65, 3439 MR Nieuwegein, 088-2590000

Architect: Groosman architecten, Schouwburgplein 34, 3012 CL Rotterdam, 010-2014000

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V, Oudewal 21, 1749 CA Warmenhuizen, 0226-397000

Hoofdaannemer: Trebbe Bouw B.V., Marconibaan 65, 3439 MR Nieuwegein, 088-2590000

HEERHOGOWAARD

c 7

Bouwen 29 sociale huurwoningen (8 studio’s, speciaal ontworpen voor jongeren met begeleidingsbehoeften / 6 tweekamerappartementen / 15 driekamerappartementen) aan de Boerenzwaluwstraat, project ‘De Goudvink’. Op 3 december 2024 werd het hoogste punt bereikt.

Geplande Start 05-2024

Architect: AG Architecten BV, Nijverheidsweg 50 A, 2031 CP Haarlem, 023-5316964

Hoofdaannemer: Tervoort Egmond Bouwbedrijf B.V, Mosselaan 124, 1934 RD Egmond aan den Hoef, 072-5069650

Oost

ONTWERP

DRUTEN

c 8

Bouwen 36 energie neutrale (ENG) koopwoningen (10 twee-onder-een-kapwoningen / 5 starterswoningen / 6 levensloopbestendige twee-onder-een-kapwoningen / 6 levensloopbestendige hoek- en tussenwoningen) aan de Heersweg. Plan: ‘Roodhekkenpas West’. Bezwaarmakers hebben een gang naar de Raad van State gemaakt en zĳn in het gelĳk gesteld.

Geplande Start 03-2026

Projectontwikkelaar: Jansen Bouwontwikkeling BV, Bijsterhuizen 3161, 6604 LV Wijchen, 024-6421746

Architect: CIER Architecten, Bolkensteeg 25, 5103 AA Dongen, 0162-372220

NIEUWEGEIN

f 8

Bouwen politiebureau in de oksel van afrit Nieuwegein-Zuid van de A2 aan de Bakenmonde / tussen bedrĳventerrein het Klooster en de Zandveldseweg. Vml. Europese aanbesteding. Aanbestedingsprocedure is nog gaande. Procedure: Niet-openbaar.

Geplande Start 06-2025

Opdrachtgever: Politie Nederland, Nieuwe Uitleg 1, 2514 BP ‘s-Gravenhage, Architect: Van Pelt architecten, St.-Lambertusstraat 49, 5266 AD Cromvoirt, 0411-643800

UTRECHT

c 0

Bouwen ca. 1060 appartementen (verdeling huur- / koop n.n.b) / ca. 18.000 m2 voorzieningen zoals buurt- en jongerencentrum / gezondheidscluster / kinderdagverblĳf /

kantoorruimte / sportschool / horeca / commerciële ruimten / parkeergarage op het terrein vml. drukkerĳ Roto Smeets in de nieuwe stadswĳk ‘Merwede’ (Merwedekanaalzone) tussen de Europalaan / Beneluxlaan / Merwedekanaal / Koningin Wilhelminalaan. Project ‘Merwede-C’, Blok 8 (deelgebied 5 / locatie Roto S). Bouw in 4 fases (blokken). De eerste fase (blok 8), zal bestaan uit ca. 530 huur- en koopwoningen. Acquisitie wordt niet op prĳs gesteld door ontwikkelaar. Bestemmingsplan is onherroepelĳk goedgekeurd.

Geplande Start 12-2025

Projectontwikkelaar: AM B.V., Ptolemaeuslaan 80, 3528 BP Utrecht, 030-6097222

Projectontwikkelaar: Synchroon B.V., Stadsplateau 14, 3521 AZ Utrecht, 088-0105700

Architect: Kcap bv, Piekstraat 27, 3071 EL Rotterdam, 010-7890300

Architect: MONK architecten BNA, Tractieweg 41, 3534 AP Utrecht, 030-2304227

Architect: Studio Nauta, Brielselaan 85, 3081 AB Rotterdam, 06-14624153

TERBORG

b 9

Bouwen zorgpark Warmse Water bestaande uit 3 dagcentra / 3 hoeves (Hoeve Midden 24 woon- / Hoeve Oost 24 woon- / Hoeve West 48 woonplekken) voor 112 mensen met een verstandelĳke beperking / intensieve begeleidingsvraag / mensen met NAH / pluktuin / boerderĳwinkel / recreatiemogelĳkheden aan de Warmseweg / Oude Ĳsselweg. De bouw wordt gefaseerd uitgevoerd. Bouwrĳp maken start in Q2 2025.

Geplande Start 08-2025

Opdrachtgever: Stichting Zozijn, Molenallee 50, 7384 AN Wilp, 0575-593900

Architect: Rik Lagerwaard Architect BNA B.V, Paulus Borstraat 37, 3812 TA AMERSFOORT, 033-4566371 ARNHEM e 0

Renoveren / verbouwen / bouwen Stadstheater Arnhem (voorheen schouwburg) / aanleggen Stadsoase rondom Stadstheater / Waalse Kerk (2026-2027) aan de Velperbinnensingel 10 / Koningsplein. Vml. Europese aanbesteding selecteren aannemer(scombinatie). Procedure: niet-openbaar. De sloopwerkzaamheden worden uitgevoerd door Dusseldorp Infra Sloop en Milieutechniek. Architect stelt geen prĳs op acquisitie. Geplande Start 03-2026

Opdrachtgever: Gemeente Arnhem, Koningstraat 38, 6811 DG Arnhem, 0900-1809

Opdrachtgever: Stadstheater Arnhem, Velperbinnensingel 10, 6811 BP Arnhem, 026-3720720

Architect: Braaksma & Roos Architecten BV, Toussaintkade 52, 2513 CL ‘s-Gravenhage, 070-3615363

Architect: Civic Architecture, Donauweg 10, 1043 AJ Amsterdam, 020-8460158

Betonmortel in Friesland en randgebieden, stampbeton en stelspecie

Betonplaten o.a. 200x200 cm en 325x250 cm voor bouwwegen Megablokken in diverse afmetingen Voorgespannen heipalen in

Bouwberichten

ALMERE

c 9

Verbouwen / transformeren vml. kantoorgebouw tot 63 appartementen (11 sociale huurappartementen / 24 betaalbare koopappartementen / 28 koopappartementen) in het duurdere segment aan de Straat van Florida / Koppeldreef / Polderdreef Geplande Start 06-2025

Architect: Urban Climate Architects (UC Architects B.V.), Spoorsingel 23, 2613 BE Delft, 085-2735411

Opdrachtgever: Straat van Florida B.V., Open Hof 13, 3891 EZ Zeewolde, Projectontwikkelaar: New Reality Projects B.V., 1e Jerichostraat 35 A, 3061GC , 06-48022629

GEGUND

HEERDE c 9

Renoveren / verduurzamen 45 woningen / aanleggen parkeerterrein / bouwen 73 huurwoningen (33 appartementen / 14 starterswoningen / 14 seniorenwoningen/ 5 eengezinswoningen / 8 beneden-bovenwoningen) na sloop 41 woningen aan de Kamilleweg / Klaproosweg / De Wikke / Eekwal. Werkzaamheden renovatie / verduurzamen bestaat uit, HR++ of HR+++ glas / energiezuinige ventilatiesystemen / Dakrenovatie.

Geplande Start 11-2025

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Salverda BV, Industrieweg 13, 8084 GS ‘t Harde, 0525-651666

Architect: Architecten VOORMORGEN, Lonnekerspoorlaan 114-d, 7523 JM Enschede, 053-7400777

UTRECHT

e 9

Bouwen expositie- en presentatieruimtes / studio’s voor dans / theater / muziek / ateliers / horeca / werkplaatsen voor onderwĳs en creatieve industrie. Het consortium De Pleinmakers zal het project ontwerpen, ontwikkelen en bouwen. Project ‘Cultuurhart Berlĳnplein’. Deﬁnitief ontwerp is in ontwikkeling.

Geplande Start 09-2026

Hoofdaannemer: Vink Bouw Nieuwkoop B.V, Nieuwveenseweg 55, 2421 LB Nieuwkoop, 0172-520260

Architect: Inbo Rotterdam, Goudsesingel 66, 3011 KD Rotterdam, 010-4961900

Architect: Overtreders W, Middenweg 22, 1097 BN AMSTERDAM, 06-45732584

Architect: Woonpioniers, Elektronstraat 12, 1014 AP Amsterdam, 6-22436496

Architect: BOOM Landscape,

KNSM-laan 293, 1019 LE Amsterdam, 020-2357404

Opdrachtgever: Gemeente Utrecht, Stadsplateau 1, 3521 AZ Utrecht, 14-030

ZWOLLE

e 8

Bouwen 52 zorgappartementen voor ouderen met een verstandelĳke beperking / verbouwen horecagedeelte met buurtfunctie in bestaande bouw / parkeergelegenheden in project ‘De Kikvorsch’ aan de Schellerbergweg. Planning startdatum bouw n.n.b.

Geplande Start 01-2026

Projectontwikkelaar: Jansen Vastgoed, Dokter Stolteweg 5, 8025 AV Zwolle, 085-4884450

Architect: De Bruin Architecten B.V. BNA, Veerallee 38, 8019 AD Zwolle, 038-4541675

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Aan de Stegge Twello B.V, Hietweideweg 14, 7391 XX Twello, 0571-277331

UITVOERING

LELYSTAD c 9

Bouwen 22 grondgebonden koopwoningen / 13 koopappartementen / parkeergarage aan de Schoonzicht. Plan ‘Stadsfront’, Bataviahaven.

Geplande Start 03-2025

Projectontwikkelaar: Van Wijnen Projectontwikkeling Noord B.V, K R Poststraat 101, 8441 EN Heerenveen, 0513-439100

Hoofdaannemer: Van Wijnen Bouw Noord & Oost B.V., K R Poststraat 101, 8441 EN Heerenveen, 0513-439100

Architect: Groosman architecten, Schouwburgplein 34, 3012 CL Rotterdam, 010-2014000

URK

d 8

Bouwen brede school ‘De Driemaster’ t.b.v. christelĳke basisschool van scholenvereniging Rehoboth / de Zonnebloemschool / school voor speciaal onderwĳs / kinderopvang van Stichting Kinderopvang Urk in de omgeving van de Domineesweg in de Zeeheldenwĳk. Vml. Europese aanbesteding.

Geplande Start 03-2025

Opdrachtgever: Gemeente Urk, Singel 9, 8321 GT URK, 0527-689868

Architect: Arcom Partners B.V., Koningsschot 45, 3905 PR Veenendaal, 0318-645552

Hoofdaannemer: De Boer Bouw & Ontwikkeling, Vlieter 15, 8321 WJ Urk,

18 Bouwberichten

0527-205659

E-Installateur: Hoekstra Installatie B.V, Vlieter 5, 8321 WJ URK, 0527-686000

W-Installateur: Breman Techniek B.V., Schokkerweg 1, 8042 PC Zwolle, 0800-4422244

LELYSTAD

d 8

Bouwen IKC basisschool De Tjalk / kinderopvang / gymzaal / grote speelzaal aan de Tjalk. Vml. aanbesteding t.b.v. aannemer. Procedure: openbaar. Het Integraal Kind Centrum wordt gebouwd volgens Frisse Scholen klasse B.

Geplande Start 05-2024

Opdrachtgever: Gemeente Lelystad, Stadhuisplein 2, 8232 ZX Lelystad, 14 0320

Architect: Kraaijvanger Architects, Blaak 40, 3011 TA Rotterdam, 010-4989292

Hoofdaannemer: Van Wijnen Lelystad B.V, Pascallaan 36a, 8218 NJ Lelystad, 0320-230300

E-Installateur: Van Dorp Installaties Lelystad, Noordersluisweg 2, 8243 PR Lelystad, 0320-222599

W-Installateur: Van Dorp Installaties

Lelystad, Noordersluisweg 2, 8243 PR Lelystad, 0320-222599

Zuid

ONTWERP

LOON OP ZAND

e 9

Bouwen multifunctionele accommodatie met dorpshuis / sporthal aan het Weteringplein. De sloopwerkzaamheden zĳn in december 2024 gestart. De Europese aanbesteding start in Q2 2025.

Geplande Start 11-2025

Opdrachtgever: Gemeente Loon Op Zand, Anton Pieckplein 1, 5171 CV Kaatsheuvel, 0416-289111

Architect: Architectenbureau De Twee Snoeken, Postelstraat 49, 5211 DX ‘s-Hertogenbosch, 073-6140407

NEDERWEERT c 7

Renoveren / verbouwen / bouwen / transformeren historisch monumentaal pand ‘Siem’ tot multifunctionele

Kantoor Royal HaskoningDHV: van

energetisch vergiet naar Paris Proof

Nog een paar maanden, dan nemen circa duizend werknemers van Royal HaskoningDHV de nieuwe vestiging in Delft in gebruik. Het pand is een voormalig faculteitsgebouw van de TU Delft en is duurzaam gemoderniseerd. Het energielabel gaat van G naar A+++.

DOOR JEROEN KREULE

Royal HaskoningDHV is voor een groot deel zelf verantwoordelijk voor het ontwerp, ook Braaksma & Roos heeft een bijdrage geleverd. SPIE Workspere is medio mei 2022 als hoofdaannemer begonnen met de grootschalige herontwikkeling. Fokkema & Partners is aangesteld als interieurarchitect. Het aanzicht en de constructie van het in onbruik geraakte universiteitsgebouw blijven intact om het karakter van het monumentale pand te behouden. Mede door het overkappen van de atria ontstaat een moderne, inspirerende werkomgeving, gericht op ontmoeten en samenwerking met klanten en studenten. Als een van de toonaangevende locaties voor R&D en kennisontwikkeling in Europa en broeinest van jong talent, is de TU Delft volgens Royal HaskoningDHV de

accommodatie (MFA) ‘De Pinnenhof’ t.b.v. verenigingen en maatschappelĳke organisaties / uitbreiden met aanbouw t.b.v. 3 appartementen (huur- / koop n.n.b) aan de Kerkstraat / Lambertushof / Koningsweg / Nieuwerve / Vlissingsestraat. De gemeenteraad staat positief tegenover het losknippen van de podiumfunctie (zie ID 563059). Visie in ontwikkkeling.

Geplande Start 05-2026

Architect: Grimbergen Architecten, Hooghuijs 1, 6031 HP NEDERWEERT, 0495-842242

Opdrachtgever: Roan Holding B.V., Burg. van Udenstraat 5, 6031 EH Nederweert, 0495-585194

NEDERWEERT e 7

Bouwen evenementenhal met mobiel podium / foyer / vergaderzalen / backstage-ruimtes naast sportcentrum De Bengele aan de Bengele. Visie in ontwikkeling.

Geplande Start 05-2026

Projectontwikkelaar: Roan Holding B.V., Burg. van Udenstraat 5, 6031 EH Nederweert, 0495-585194

Architect: Grimbergen Architecten,

Hooghuijs 1, 6031 HP NEDERWEERT, 0495-842242

GEGUND

WERKENDAM

c 9

Bouwen 51 woningen (44 koopwoningen / 7 huurwoningen) aan de Klipper / Aan de Dĳk. Project ‘Achter de Schans’, fase 2a / 2b. Onderdeel van totaalproject ID 521815. Geplande Start 05-2025

Projectontwikkelaar: Jansen Bouwontwikkeling BV, Bijsterhuizen 3161, 6604 LV Wijchen, 024-6421746

Architect: Schippers Architecten BNA BV, Javastraat 76, 2585 AS ‘s-Gravenhage, 070-3505751

Architect: CIER Architecten, Bolkensteeg 25, 5103 AA Dongen, 0162-372220

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf van Stiphout BV, Jan Tinbergenstraat 2, 5491 DC SINT OEDENRODE, 0413-473488

W-Installateur: BRM Installaties, De Meerheuvel 6, 5221 EA ‘s-Hertogenbosch, 0416-747072

E-Installateur: G & L Elektrotechniek B.V., Architronlaan 2, 5321 JJ Hedel, 073-5992761

ideale omgeving om zich te vestigen. ''Dit kantoor is een prachtige werkplek, die samenwerking en innovatie gaat stimuleren. We laten hiermee zien hoe je waardevol cultureel erfgoed kan verduurzamen en behouden voor volgende generaties’’, aldus CEO Marije Hulshof. Bij het project zijn veel disciplines en stakeholders betrokken, zowel intern als extern. Vanwege de hoeveelheid expertise in eigen huis zijn veel eigen specialismes betrokken bij het toekomstige visitekaartje. Voor specifieke projectonderdelen zijn externe adviseurs betrokken, zoals een monumentenarchitect en iemand die veel cultuurhistorisch en omgeving historisch onderzoek heeft gedaan. HaskoningDHV kocht het gebouw eind 2021 van de TU Delft. Het gaat om het voormalige faculteitsgebouw van Mijnbouw, gebouwd in 1912. Het ingenieurs- en adviesbureau mikte er drie jaar geleden op dat het project bij

oplevering het eerste Paris Proof Rijksmonument zou zijn. Inmiddels is het bedrijf ingehaald door DSM–Firmenich, met hun nieuwe hoofdkantoor in Maastricht. Niet erg, integendeel: HaskoningDHV hoopt dat veel meer organisaties de uitdaging aangaan om een Rijksmonument een tweede leven te geven als inspirerende, duurzame werkomgeving.

Het pand was bij aankoop een ‘energetisch vergiet’. Paris Proof betekent onder meer de overstap naar groene energie en van het gas af, maar ook een substantiële reductie van het energiegebruik, aldus Frits Smedts, verantwoordelijk voor de huisvesting van het bureau. ''Dat laatste is noodzakelijk omdat er onvoldoende groene energie beschikbaar is om één op één fossiele brandstoffen te vervangen door groen. Toen wij het pand kochten had dit energielabel G. Dat is het slechts denkbare energielabel.’’

Delft

Opdrachtgever: Royal HaskoningDHV

Ramingsgroep: 47 miljoen euro Nummer: 531209

Wil je meer informatie over dit en andere projecten zien, inclusief alle contactpersonen en marktpartijen? Probeer Bouwberichten dan 14 dagen gratis. Zonder verplichting. Heb je een inhoudelijke vraag of opmerking, neem dan contact op met het redactieteam van Cobouw Bouwberichten: content@vmnmedia.nl

Paris Proof komt ongeveer overeen met energielabel A+++. Om dit voor elkaar te krijgen is 6500 vierkante meter dak geïsoleerd en 2000 vierkante meter glas vervangen door HR++ glas. Bovendien verandert 10.000 vierkante meter buitengevel in binnengevel vanwege de toevoeging van het dak van het atrium. Ook is er ruimte voor nieuwe warmtepompen en warmtekoudeopslag (WKO) en komen op de overkapping van het atrium 604 zonnepanelen.

Plaats:

OUD GASTEL f 8

Bouwen distributiecentrum ‘DC Roosendaal’ met warehouse 5.700 m2 / mezzanine van 560 m2 / 520 m2 hoogwaardige kantoorruimte / laaddocks op bedrĳventerrein Borchwerf aan het Emmerblok.

Geplande Start 09-2024

Projectontwikkelaar: Redd B.V., Bosschenhoofd 8, 4744 RZ Bosschenhoofd, 076-3030555

Projectontwikkelaar: EvolutionRE B.V., Fascinatio Boulevard 216, 3065 WB Rotterdam, 06-15465860

Architect: Buro Van Den Dool, Laag Dalemseweg 88, 4208 BA GORINCHEM, 0183-565724

Hoofdaannemer: MarQant B.V., Bredasebaan 8, 4744 RZ Bosschenhoofd, 076-7002919

E-Installateur: MI Groep, Bredasebaan 8, 4744RZ Bosschenhoofd, 0165- 201 130

W-Installateur: MI Groep, Bredasebaan 8, 4744RZ Bosschenhoofd, 0165- 201 130

WĲK EN AALBURG

c 7

Bouwen 9 rĳwoningen / 4 patiowoningen (allen koop) aan de Gans. Project ‘Kerkverreweide II fase 2’.

Geplande Start 03-2025

Projectontwikkelaar: Tankens Projectontwikkeling BV, Hoofdgraaf 69 a, 4281 NN Andel, 0183-441841

Hoofdaannemer: Tankens Andel B.V, Hoofdgraaf 69 a, 4281 NN Andel, 0183-441841

Architect: Tankens Projectontwikkeling BV, Hoofdgraaf 69 a, 4281 NN Andel, 0183-441841

EINDHOVEN

c 8

Bouwen 30 huurappartementen aan de Strĳpsestraat.

Geplande Start 03-2025

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf van Stiphout BV, Jan Tinbergenstraat 2, 5491 DC SINT OEDENRODE, 0413-473488

W-Installateur: A.J. Loots BV, Avignonlaan 14, 5627 GA EINDHOVEN, 040-2430910

E-Installateur: ETB Elektro Technisch

Buro Willem Bos, Trasweg 5, 5712 BB SOMEREN, 0493-496810

Projectontwikkelaar: PM+ Van Abbe B.V., Stratumsedijk 10, 5611 ND Eindhoven, 040-7800976

Architect: FAAM architects, Nachtegaallaan 13 M, 5613 CM Eindhoven, 040-2963396

GOIRLE

c 9

Bouwen 10 vrĳstaande villa’s / 26 appartementen / 8 zelfbouwkavels / 26 twee-onder-een-kapwoningen / 3 vrĳstaande woningen (allen koop) aan de Watermolenstraat op het vml. HAVEP terrein. Plan: ‘Land van Anna Fase 1’. Zie totaalproject Project ID: 536981.

Geplande Start 06-2023

Projectontwikkelaar: VP Capital, Bergstraat 28, 5051 HC Goirle, 013-5308120

Projectontwikkelaar: CRA Vastgoed, Elzentlaan 29, 5611 LH Eindhoven, 040-2135122

Projectontwikkelaar: Wilma Wonen, Groenewoudsedijk 61, 3528 BG Utrecht, 030-3039550

Architect: KuiperCompagnons, Van Nelleweg 3042, 3044 BC ROTTERDAM, 010-4330099

Architect: KYK architecten BV, Lylantse Plein 1, 3009 Rotterdam, 010-4127717

Hoofdaannemer: Huybregts Relou B.V., Kanaaldijk-Zuid 1, 5691 NL Son en Breugel, 0499-483483

Architect: TVA architecten, Bettekamp 11, 6712 EG Ede, 0318-619629

E-Installateur: Van Aalst Elektro B.V., Batavenweg 9, 5349 BC Oss, 0412-402373

W-Installateur: Schoormans Installatiebedrijf, ‘T Bogtje 12, 5095 CD HOOGE

MIERDE, 013-5091268

W-Installateur: Zuid-Nederlands Installatiebedrijf ZNI BV, Rhijnkant 1, 5056 JH BERKEL-ENSCHOT, 013-5299200

MAARHEEZE

c 9

Bouwen 18 levensloopbestendige huurwoningen / 11 starters huurwoningen (de huurwoningen zĳn voor woCom) / 10 sociale koopwoningen / 22 twee-onder-een-kapwoningen (koop) / 23 rĳwoningen (koop) / 10 vrĳstaande koopwoningen gelegen aan de Grutto. Plan ‘Waterbrink’. Duurzaam

project: Nul-op-de-meterwoningen / aandacht voor biodiversiteit. Vml. Nationale aanbesteding. Procedure: niet-openbaar. Project wordt gebouwd in 2 fasen.

Geplande Start 01-2025

Opdrachtgever: Gemeente Cranendonck, Capucijnerplein 1, 6021 CA BUDEL, 0495-431222

Architect: Quadrant Architecten VOF, Markt 24, 4761 CE Zevenbergen, 0168-328255

Projectontwikkelaar: Hendriks Bouw en Ontwikkeling B.V., Kanaalstraat 12, 5347 KM Oss, 0412-669444

Hoofdaannemer: Hendriks Bouw en

Ontwikkeling B.V., Kanaalstraat 12, 5347

KM Oss, 0412-669444

Noord

ONTWERP

GRONINGEN

c 0

Bouwen 315 appartementen (30% sociale huur / overige verdeling n.n.b.) / bedrĳfspanden / horeca / winkels op kavel P2 en Europapark aan de Kuilerstraat. Vml. Europese aanbesteding. Plan: ‘Vief Kwartier’. Het project wordt in fasen gebouwd. De startdatum is n.n.b. Geplande Start 08-2026

Projectontwikkelaar: ABC Vastgoed Groep BV, De Wetstraat 26, 6814 AP ARNHEM, 026-3523333

Architect: Vector-i, Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat 59, 9712 SC Groningen, 06-57784958

Architect: EFFEKT, Blågårdsgade 8, 2200 Kopenhagen, 0045-35353631

GEGUND

BORGER

g 7

Bouwen, na sloop clubgebouw, clubgebouw t.b.v. ‘s.v. Borger’ op Sportpark De Drift aan De Drift.

Geplande Start 04-2025

Opdrachtgever: Sportvereniging Borger, De Drift 6, 9531 TK Borger, 0599-234832

Opdrachtgever: Gemeente Borger-Odoorn, Hoofdstraat 50, 7875 AD Exloo, 0591-535353

Architect: KR8 architecten, IJzertijdstraat 13, 9531 RA Borger, 0599-235643 Hoofdaannemer: Paas B.V., Zuiderdiep 299, 9521 AH Nieuw-Buinen, 0599-616833

NĲ ALTOENAE c 7

Bouwen 4 koopwoningen / 3 vrĳstaande koopwoningen aan de Putstik. Geplande Start 03-2025

Projectontwikkelaar: Toeck B.V, Mr. W.M. Oppedijk van Veenweg 8, 9251 GA Burgum, 0512-744030

Architect: Toeck B.V, Mr. W.M. Oppedijk van Veenweg 8, 9251 GA Burgum, 0512-744030

Bouwberichten

901 projecten met parkeergarage of -terrein

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Van der Meer, Schuringaweg 60, 9076 GV ST.-ANNAPAROCHIE, 0518-401438

GRONINGEN c 9

Bouwen, na sloop 49 appartementen, 98 huurappartementen aan de Sportlaan. Geplande Start 08-2025

Hoofdaannemer: Plegt-Vos Noord B.V, Amerikaweg 16, 9407 TK Assen, 088-5886000

Architect: Specht Architecten, Westerkade 2 2, 9718 AN Groningen, 050-7115235

E-Installateur: Aalbers l Groep, Drentse Poort 2, 9521 JA NIEUW BUINEN, 0599-613427

W-Installateur: Aalbers l Groep, Drentse Poort 2, 9521 JA NIEUW BUINEN, 0599-613427

UITVOERING

BUITENPOST c 8

Bouwen 22 koopappartementen aan de Acht oan de Diken. Plan ‘Lutkepost’. Geplande Start 02-2025

Opdrachtgever: RE Projectontwikkeling B.V., Hoofdstraat 31, 9244 CL Beetsterzwaag, Architect: Studio DWP voorheen De Wolff & Partners, Nijverheidsweg 1a, 1613 DZ Grootebroek, 0228-565090

Hoofdaannemer: Aannemingsbedrijf Kuin, De Tocht 5, 1611 HT Bovenkarspel, 0228-511313

W-Installateur: Installatiebedrijf Detmar, Groningerstreek 17, 9871 PE STROOBOS, 0512-351207

E-Installateur: Beerepoot Installatietechniek B.V, Zaadmarkt 1, 1681 PD ZWAAGDIJK, 0228-563366

Dura Vermeer

boekt recordomzet, maar blĳft mede door ‘langlopende probleemdossiers’ alert

Geen vuiltje aan de lucht? Dura heeft nog ergernissen genoeg

Jaarcĳfers - Dura Vermeer boekte over het afgelopen jaar een recordomzet. En ook het orderboek zat nog nooit zo vol als nu. Toch blĳven de Rotterdammers alert. “Ja, het gaat beter dan gedacht, maar in een jaar tĳd kan er veel gebeuren.”

De financiële resultaten die Dura Vermeer publiceerde, doen vermoeden dat er geen vuiltje aan de lucht is. De omzet steeg met ruim 10 procent tot net boven de 2 miljard euro. Die groei deed zich bovendien voor bij alle drie divisies van het bedrijf: bouw en vastgoed, infra en techniek. Onder aan de streep hield het concern 60,4 miljoen over, een groei van bijna 18 procent ten opzichte van een jaar eerder. En dan is er nog de werkvoorraad. Die bedroeg bij de start van dit jaar 5,6 miljard, waarvan 2,9 miljard momenteel al in uitvoering is.

“We staan er goed voor”, vindt bestuursvoorzitter Job Dura zelf ook. “We hebben een goed jaar achter de rug. Ik denk dat we het beter hebben gedaan dan we vooraf hadden gedacht. Toen we 2024 begonnen was het toch de vraag hoe de woningmarkt het zou doen. Maar dat is best goed gegaan. En ook qua inkoopprijzen en beschikbaarheid van grondstoffen is het beter gegaan dan gedacht.”

Geen vuiltje aan de lucht dus. Nou ja, Dura zou Dura niet zijn als hij nog wel een aantal ontwikkelingen ziet dat hem slecht bevalt. En waar hij zich ook oprecht zorgen over maakt, omdat ze de bouw en dus ook Dura Vermeer wel degelijk raken.

Meer regie en geld

“De vergunningverlening is nog altijd teleurstellend”, haalt de topman een van die langlopende probleemdossiers aan. “Het duurt tegenwoordig echt heel erg lang voordat je wat met je grond kunt doen. Voordat je daadwerkelijk kunt bouwen. Vooral gemeenten kampen met enorme capaciteitstekorten. Het vertraagt ons, maar eigenlijk ook de gehele Nederlandse economie. Dit moet worden opgelost. Door wie? De centrale overheid, maar ook gemeenten.”

Stikstof is nog zo’n kwestie waar Dura zich al jaren aan stoort. “We komen op dat dossier maar niet verder”, baalt de topman. “Het blijft wachten op een duidelijk, allesomvattend plan. In plaats van steeds weer naar de depositiewaarden te kijken, moet de overheid maar eens beginnen met het maken van plan-

nen om stikstof te reduceren. Het terugdringen van de uitstoot moet vooropstaan. Er is meer regie en meer geld nodig om dit soort dossiers op te lossen.”

Financieel topman Lowick Barg denkt dat de bouw afgelopen jaar zeker harder was gegroeid als het stikstofprobleem er niet zou zijn geweest. “We hadden waarschijnlijk veel meer woningen kunnen bouwen. Dat is natuurlijk een wrange constatering, want het woningtekort is inmiddels echt een groot maatschappelijk probleem geworden.”

Dura: “Hoe gaan we aan 100.000 nieuwe woningen per jaar komen? Daar heb

Lowick Barg (l) en Job Dura. Foto: Guido Benschop

Foto: ANP

ik wel zorgen over. De realisatiegelden die de overheid beschikbaar heeft gesteld, zijn prima en helpen zeker. De eis dat twee derde van de te bouwen woningen betaalbaar moet zijn, daarentegen niet. Door gestegen bouwkosten wordt de rekensom daardoor wel heel erg lastig.”

Voldoende werk

Dat Dura Vermeer er niettemin prima in slaagt om een goede omzet te draaien, komt volgens Barg vooral door de marktomstandigheden. “Er is zoveel vraag. Wegen, bruggen, woningen. Per saldo is er meer dan voldoende werk. Ook zien we veel langjarige contracten in de markt gezet worden. We slagen er goed in om die binnen te halen. Dus daar geen klachten. Echter, qua tempo gaat het niet zoals we willen. Daarvoor zijn er zoals gezegd nog te veel belemmeringen. Het tekort aan technisch personeel is er daar ook een van. Met meer mensen hadden we harder kunnen groeien.”

Volgens Dura betekent het gebrek aan werknemers dat bouwers anders moeten gaan denken. Dat doen de Rotterdammers ook, zegt hij, al voelt hij nog altijd niets voor het optuigen van een eigen woningbouwfabriek, zoals andere grote bouwers wel hebben gedaan. “We moeten meer doen met minder mensen. De arbeidsproductiviteit moet omhoog. Ja, dat kan met een woningbouwfabriek. Dat zullen wij zelf niet doen, maar we kijken natuurlijk wel in de keten hoe we meer modulair kunnen bouwen.”

Jullie geven aan dat Dura Vermeer harder had kunnen groeien. Welke ambities zijn er op dat vlak?

Dura: “We hebben geen extreem hoge groeiambities. De omvang die we hebben bevalt goed. We willen geen logge organisatie worden. Komende jaren zullen we overigens wel blijven groeien door autonome groei en door overnames van gespecialiseerde bedrijven die ons aanvullen.”

Barg: “Wij streven niet naar een verdubbeling van de omzet of zo. Waar de grens wel ligt? Dat is lastig aan te geven. Je moet sowieso elk jaar meegroeien met de inflatie, anders gaan de kosten, die ook doorstijgen, te zwaar drukken.”

Recentelijk zijn er in de sector weer enkele grote overnames geweest. Zo nam Ballast Nedam Hurks over. Hoe kijken jullie naar die ontwikkelingen?

Dura: ”Die overnames zie je nu vooral in het middensegment, niet zozeer in de top 10 van de bouw. Ik verwacht daar ook geen consolidatie. Er is plaats voor de bedrijven die nu in de top staan. Wij zijn er zelf zeker niet mee bezig. Zoals gezegd zoeken wij vooral naar aanvulling op onze bestaande activiteiten.”

Dura Vermeer is zelf niet benaderd door een andere grote bouwonderneming?

Dura: “Nee, wij zijn een familiebedrijf en dat willen we zo houden. Dat is onze kracht. Klanten willen daarom ook graag met ons werken. Er is continuïteit

in de organisatie, weinig wisselingen. Dat werkt goed, want de bouw is nog altijd ook een relatienetwerkgedreven sector. We gaan voor continuïteit en onafhankelijkheid. Ook als ik hier niet meer aan het roer sta, blijft de aandeelhouder dezelfde.”

Dura Vermeer zet al een aantal jaren stevig in op duurzaamheid. Door politieke verschuivingen, wereldwijd maar ook in Nederland, zie je momenteel dat duurzaamheidseisen worden afgezwakt, uitgesteld of geschrapt. Kan dat ertoe leiden dat jullie daardoor ook anders tegen duurzaamheid aankijken?

Dura: “Nee, wij gaan gewoon door met duurzaam bouwen. Onze strategie op dat vlak passen wij niet aan.”

Barg: “Al vinden wij het wel prettig als de regeldruk ten aanzien van de CSRD-rapportageplicht wordt versoepeld. Wij willen graag duurzaam bouwen en we vertellen graag over onze duurzaamheidsdoelen en resultaten, maar met de CSRD worden we wel in een heel strak keurslijf gedrukt, met ook nog controles door accountants. En dan heb je het nog niet over wat het je als bedrijf kost. Wij kunnen dat nog wel opvangen, maar voor kleine bedrijven geldt dat niet. Die doorgeslagen regeldruk is niet goed voor de Nederlandse economie.”

‘‘Overnames zie je nu vooral in het middensegment, niet zozeer in de top 10 van de bouw”

2025 is inmiddels dik twee maanden onderweg. Gaat Dura Vermeer dit jaar opnieuw records breken?

Barg: “We verwachten meer omzet en een vergelijkbaar resultaat.”

Dura: “Dat is als er geen gekke dingen gebeuren. In een jaar kan er veel gebeuren. Zeker met de huidige geopolitieke spanningen. Maar we staan er goed voor.”

De nettomarge bedroeg vorig jaar 2,9 procent. Ik kan me voorstellen dat jullie die verder willen opvoeren.

Dura: “Ja, die moet hoger, zeker gezien de risico’s die we als bouwer op ons nemen. De eerste stap is dat we naar 4 procent netto moeten. Dat is onze stip op de horizon. Je hebt marge nodig om een buffer op te bouwen. En om te investeren. In onder andere veiligheid, duurzaamheid en werknemerstevredenheid.”

Barg: “In dat opzicht is het gunstig dat er heel veel vraag is. Dat zorgt ervoor dat we tegenwoordig ook vaker nee kunnen zeggen – en dat doen we ook. Zeker tegen prijsgedreven aanbestedingen en te risicovolle projecten.”

Dura: “We selecteren steeds meer. Ook bijvoorbeeld op hoeveel personeel er voor een project nodig is. Maar we kiezen ook vaker voor contractvormen waarin we prettig kunnen werken en een gezonde marge kunnen halen. Overigens spelen ook niet-financiële zaken steeds meer een rol. Zo kijken we ook steeds meer naar sociale aspecten. De maatschappelijke impact van een project wegen we steeds vaker mee in onze selectie van projecten.”

22 Achtergrond

‘Je vraagt toch ook niet wat een auto kost?’

Flexbouw - Het kabinet wil het plaatsen van een familiewoning in de tuin of op het erf gemakkelĳker maken. Nu is dat in veel gemeenten alleen toegestaan voor een mantelzorgwoning. Wat gaat dat kosten zo’n ‘bĳwoning’ voor ouders of kinderen?

DOOR JAN SMIT

Trossen los en van wal’ en ‘tempo een beetje’. Mona Keijzer, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, liet er na haar aantreden geen misverstand over bestaan: ze gaat alles uit de kast halen om het woningtekort aan te pakken.

Zo wil de minister onder meer obstakels in regelgeving verminderen en bestaande gebouwen beter benutten. Recent toverde ze een nieuw konijn uit haar hoge hoed. Keijzer komt met een aangepast wetsvoorstel dat het mogelijk moet maken vergunningsvrij een familiewoning te plaatsen in de tuin of op het erf.

Zonder vergunning een mantelzorgwoning plaatsen is onder bepaalde voorwaarden al sinds 2014 mogelijk in Nederland. Eis is onder meer dat er een zorgindicatie moet zijn verleend. Zowel de mantelzorger als de zorgbehoevende kan in deze woning verblijven. De mantelzorg moet wel worden gegeven door directe naasten van de zorgbehoevende - familie, vrienden of kennissen. Ook moet de woning op het perceel van een bestaande woning staan, bij voorkeur aan de achterkant. De maximale oppervlakte bedraagt 100 m2.

Hoeveel mantelzorgwoningen er inmiddels in Nederland staan, is onbekend. Maar de potentie lijkt groot. Als wordt gekeken naar de mogelijkheden, dan is er een potentieel van bijna 100.000 van deze zorgunits, leerde recent onderzoek.

Voor familiewoningen lijkt de markt nog veel groter. Nederland telt ruim 8 miljoen huishoudens. Zo’n 15 tot 20 procent van de huishoudens heeft een tuin of erf dat groot genoeg is voor zo’n ‘bijwoning’. Dat komt neer op 1,2 tot 1,6 miljoen potentiële locaties.

Uit een enquête van Vereniging Eigen Huis bleek eerder dat 30 procent van de huizenbezitters op deze locaties positief staat tegenover het plaatsen van een bij-

Wat kost dat eigenlĳk een familiewoning?

woning op eigen grond. Eén afweging daarbij is de prijs. Wat een familiewoning gemiddeld gaat kosten, is onduidelijk. Dat ligt onder meer aan de voorwaarden waaraan zo’n bijwoning moet voldoen. Die zijn nog niet bekend. Een indicatie geven kan wel. Aan de hand van de prijzen van mantelzorgwoningen. Die verschillen over het algemeen niet zo heel veel van andere tijdelijke woningen.

Mantelzorgwoning

Nog geen 40.000 euro – 39.500 euro om precies te zijn. Al vanaf die prijs kan Bunda Prefab Woningen een mantelzorgwoning leveren, leert de website van deze aanbieder. Erg ruim is die woning niet: 37 m2. Ter vergelijking: tiny houses gaan tot maximaal 50 m2. Maar een badkamer met douche, wastafel, verhoogd toilet, dubbele entreedeur, hoekkeuken en ‘duurzaam’ PVC door de gehele woning zijn inbegrepen. Bunda zit met deze woning laag in de boom. Gemiddeld zo tussen de 75.000 en 300.000 euro kost een mantelzorgwoning, leert een zoektocht op internet. Waarbij maatwerk aan de bovenkant van de range zit.

Zorg en Welzijn Bouw uit Oss is zo’n maatwerkbouwer. Gemiddeld zo’n 40 mantelzorgwoningen ontwerpt, maakt en plaatst deze gespecialiseerde prefab-houtskeletbouwer per jaar, vertelt oprichter en eigenaar Ard Verhoeven. Daarmee is zijn bedrijf marktleider, beweert Verhoeven, die het bedrijf zo’n 20

jaar geleden min of meer bij toeval begon met de bouw van een mantelzorgwoning voor zijn ouders.

Wat zo’n woning kost? Een vraag die zich volgens hem niet zomaar laat beantwoorden. “Dat hangt van zoveel dingen af. Je vraagt toch ook niet wat een auto kost?” Een indicatie dan, wellicht? “Het enige dat ik erover kan zeggen is dat de gemiddelde prijs vorig jaar 275.000 euro was.”

Een andere bouwer van mantelzorgwoningen is Concuro. Gemiddeld zo’n tien van deze woningen bouwt deze gespecialiseerde houtskeletbouwer per jaar, vertelt Tom van de Brug, eigenaar van dit bedrijf dat hij in 2019 oprichtte na 15 jaar te hebben gewerkt in de bouw.

Wat Concuro vraagt voor een mantelzorgwoning? Ook Van de Brug houdt een slag om de arm: “Dat is moeilijk aan te geven; het is maar net wat de klant wil. Gemiddeld moet je rekenen op zo’n 2,5 à 3.000 euro per vierkante meter, exclusief transport. Hoe groter, hoe lager de vierkantemeterprijs.”

Daarmee zit Concuro, net als Zorg en Welzijn, aan de bovenkant van de markt. Kan het niet goedkoper? “Zeker”, meent Van de Brug. “Er zijn bedrijven die het voor minder doen. Aanzienlijk minder soms. Die bouwen voor de massa. Maar dan moet je niet kijken wat je krijgt. Het maakt nogal wat uit of je isoleert met 2 centimeter tempex of met 18 centimeter PIR.”

Daarnaast zijn veruit de meeste wo-

ningen die Concuro bouwt zogenoemde pré-mantelzorgwoningen. Dat zijn mantelzorgwoningen waarin de toekomstige zorgvrager of mantelzorger alvast kan gaan wonen voor de zorgverlening begint. Sommige gemeenten staan de plaatsing van zo’n woning toe. Pré-mantelzorgwoningen zijn doorgaans luxer dan mantelzorgwoningen, aldus Van de Brug. “In dat stadium hebben mensen dikwijls nog geen haast en nog wat andere behoeften en hogere eisen op het gebied van comfort. Daar hangt nu eenmaal een ander prijskaartje aan.”

Prefab uit buitenland

Blijft de vraag: hoe kan het dat de mantelzorgwoningen van Bunda Prefab zo goedkoop zijn – iets meer dan duizend euro per m2? Zorg en Welzijn Bouw en Cuncuro zitten op respectievelijk 2,75 en tussen de 2,5 en 3.000 euro per m2. “Dat komt omdat wij alle woningen prefab laten maken in het buitenland. Dat scheelt een stuk in de kosten”, licht Martijn Banen, de eigenaar van Bunda, toe. “Bovendien richten we ons op een markt die veel groter is dan die voor mantelzorgwoningen. Want laten we wel zijn: eigenlijk verschilt zo’n woning niet heel veel van een gewone verplaatsbare prefabwoning. Die reguliere woningen verkopen we vooral in het buitenland. Daar zijn de regels minder streng dan in Nederland. En daar verkopen we verreweg de meeste van onze woningen.”

Foto: ANP

COLOFON

Cobouw, de onafhankelĳke nieuwsbron voor de bouw, verschĳnt 1x per week en biedt nieuws en achtergronden over thema’s als duurzaamheid, veiligheid, innovatie, aanbesteden, marktontwikkelingen en bouwkwaliteit.

Hoofdredactie

Eric Verweĳ, hoofdredacteur ericverweĳ@vmnmedia.nl

Joost Zwaga, adjunct-hoofdredacteur joostzwaga@vmnmedia.nl Jorge Groen adjunct-hoofdredacteur data en kennis

Redactie

Thomas van Belzen thomasvanbelzen@vmnmedia.nl

Marc Doodeman marcdoodeman@vmnmedia.nl

Stĳn van Gils

stĳnvangils@vmnmedia.nl

Nouska du Saar nouskadusaar@vmnmedia.nl

Ad Tissink adtissink@vmnmedia.nl

Eindredactie

Hendrik-Jan Huurdeman hendrikhuurdeman@vmnmedia.nl Esther Gotink esthergotink@vmnmedia.nl

Ingrid de Zwart-Schaap ingriddezwart-schaap@vmnmedia.nl

Persberichten Cobouw@vmnmedia.nl

Redactie Cobouw Utrechtseweg 44 3704 HD Zeist

Redactie Bouwberichten bouwberichten@vmnmedia.nl

Vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl

Freelancemedewerkers

Edo Beerda, Alex de Haan, Yvonne Ton, Jan Smit, Ton Verheĳen, Jaap van Sandĳk, Margreet Kwaks, Rob Hendriks, Johan Nebbeling

Fotografen

APA, Ronald Bakker, Guido Benschop, John Gundlach, Alex J. de Haan, Ruud Jonkers, Suzanne van de Kerk, Christiaan Krouwels, Eran Oppenheimer, Ruud Ploeg, Ries van Wendel de Joode.

Uitgever

Mieke Luisman-Stikkelorum miekestikkelorum@vmnmedia.nl

Advertenties

Jesse Weideman

Tel: 06 22023724

Email: jesseweideman@vmnmedia.nl

Abonnementen

• Online abonnement met onbeperkt toegang tot cobouw.nl en de Cobouw-app: € 21,00/mnd

• Krant (1x per week), incl. themaspecials en onbeperkt toegang tot cobouw.nl, de Cobouw-app en de digitale krant: € 75,00,-/ mnd

Klantenservice

VMN media

Telefoon: (088) 58 40 888 klantenservice@vmnmedia.nl

Op alle artikelen in Cobouw en op Cobouw.nl rust auteursrecht. Auteursrechtelĳk beschermde werken mogen niet elders openbaar worden gemaakt, gearchiveerd of verveelvoudigd zonder schriftelĳke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bĳ gebruik van artikelen van Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen.

De aanleg van de grootste natuurinclusieve woonwijk van Limburg, ‘Aan de Vallei’ is begonnen. Ter ere daarvan transformeerden wethouders Franssen en Loganathan, samen met vertegenwoordigers van Wonen Limburg, Wonen Zuid en projectontwikkelaar en VolkerWessels-ondernemeing JPO, het traditionele bouwbord tot een voedings- en nestelplaats voor verschillende diersoorten uit de omgeving. “Na jaren stilstand vanwege juridische procedures kunnen we met deze nieuwe wijk verder invulling geven aan de grote vraag naar woningen in Roermond’’, vertelt Dirk Franssen, wethouder voor stedelijke ontwikkeling en ruimtelijke ordening. “Nadat Roermond in 2024 met 578 het hoogst aantal nieuwe woningen bouwde van heel Limburg, worden er op deze plek de komende jaren 470 woningen gebouwd voor zowel de huur- als koopsector.” De eerste woningen gaan medio dit jaar de verkoop in.

Op 3 maart is door de gemeente Alphen aan den Rijn samen met Bouwinvest Healthca-

re Fund en Kroon & de Koning (onderdeel van VolkerWessels) de feestelijke handeling verricht voor de start van de bouw van het woonzorgproject Bospark. Wethouder Gerard van As verrichtte samen met Maya Savelkoul en Ivo Zweekhorst de officiële handeling. In Bospark worden 120 middenhuurappartementen met enkele collectieve zorgvoorzieningen, een parkeergarage en een toekomstige commerciële ruimte gerealiseerd. De komende circa twee jaar zal gebouwd worden aan dit woonzorgcomplex met appartementen in diverse afmetingen, variërend van twee- tot vierkamer appartementen tussen de circa 50 en 95 m2 groot. In de komende periode is Kroon & de Koning bezig met de uitvoering van de bouw op de locatie aan de Bosparkweg.

Purmerend krijgt er een nieuwe woonplek bij. Met de bouw van 291 appartementen in het Waterlandkwartier wordt een belangrijke stap gezet in de transformatie van het bedrijventerrein aan de Waterlandlaan naar een levendige en duurzame woonomgeving. Initiatiefnemer Steengoed, het Huurwoningen Nederland Fonds beheerd door CLB (voorheen Credit Linked Be-

Een tip voor deze rubriek? Mail je tekst en foto naar cobouw@vmnmedia.nl

MAART

21 maart

KUBR LIVE

KUBR, de online community voor de gebouwde omgeving, organiseert op 21 maart KUBR Live. KUBR brengt op dit event professionals samen om in co-creatie belangrĳke topics te bespreken en verder te brengen. Door het uitwisselen van de aanwezige expertise zetten de deelnemers direct stappen in taaie dossiers waar Nederland écht snel verder mee moet. Aan de bak voor de gebouwde omgeving! Denk aan emissieloos vervoer, oplossingen voor netcongestie en mogelĳkheden en beperkingen van AI en robotisering. Maar denk ook aan de voortdurende zoektocht naar technisch personeel en het aangehaakt houden van jong talent.

KUBR Live wordt op 21 maart gehouden om 10.00 uur tot 14.00 uur, inclusief lunch in het Bouwhuis Zoetermeer. Meer info & aanmelden (kosteloos) kan op KUBR.nl/live. Na KUBR Live gaat het gesprek verder op KUBR.nl.

27 maart

Lowtech Festival Bouwkwaliteit

In een wereld waarin duur-

zame energie, betaalbaarheid en bouwkwaliteit hand in hand moeten gaan, biedt Lowtech een oplossing voor écht duurzaam bouwen. Organisator Vereniging DNA in de bouw laat met het Lowtech festival zien hoe een integrale aanpak zorgt voor meer kwaliteit met minder installaties en dus lagere kosten. De presentaties, uitwisseling van ervaringen en praktĳkvoorbeelden geven professionals houvast voor de balans tussen energiebesparing, bouwkwaliteit en materiaalgebruik in bouwprojecten.

Het Lowtech festival vindt plaats op 27 maart 2025 in de Gelderlandfabriek in Culemborg, van 13 tot 18 uur. : https://dnaindebouw. nl/lowtech-festival/ 27 maart

Kennis Event Innoveren voor aannemers

PelserHartman, dé specialist in 3D meten, modelleren en monitoren, organiseert een exclusief Kennis Event voor aannemers die hun bouwprocessen willen optimaliseren door innovatieve technieken toe te passen. De grootste kansen voor aannemers om kosten te drukken, plan-

heer), woningcorporatie Wooncompagnie en ontwikkelende bouwer HBB Groep hebben voor dit project samen de handschoen opgepakt. De ruwbouwfase van de bouw werd vandaag feestelijk gemarkeerd door wethouder Pascal Verkroost, die als eerste een klavertje vier inmetselde in het specie tussen de stenen.

De Woonplaats, Trebbe en Gemeente Winterswijk hebben de start gevierd van de bouw van de eerste nieuwe woningen aan de Europalaan. Het begin van een grootschalige vernieuwing met 132 sociale huurwoningen in Winterswijk. Als eerste wordt gebouwd aan complex ‘de linde’ met 28 appartementen. Dit moment lieten ze niet onopgemerkt voorbijgaan. Met toekomstige bewoners en samenwerkingspartners werd de start van de bouw feestelijk gevierd op het bouwterrein. Directeur Leon Buiting van De Woonplaats, directeur René Middelburg van Trebbe, projectleider Rick Rodijk van Trebbe en wethouder Elvira Schepers hebben een tijdscapsule ingegraven als de eerste officiële handeling. Alle partijen zijn trots dat ze hier kunnen bouwen aan duurzame én betaalbare woningen voor Winterswijk.

ningen te verkorten en tevredenheid bĳ opdrachtgevers en personeel te verhogen, liggen bĳ innovatie op het gebied van maatvoering, meet- en modelleertechnieken. Dit event is gericht op aannemers uit verschillende segmenten van de bouw die nu eens écht van hun faalkosten af willen en altĳd op tĳd willen opleveren.

Datum: Donderdag 27 maart 2025, 12.30u – 18.00u. Locatie: De Gruyter Fabriek, ‘s-Hertogenbosch.

MEI

22 mei

Dreamhûs Day In 2019 begonnen we met DreamHûs. Dé plek waar dromen, durven en doen resulteren in praktische innovaties waarmee we bestaande woningen verduurzamen. Hoe we dat doen en hoe jĳ kunt bĳdragen aan deze versnelling, ontdek je tĳdens ons kennis- en netwerkevent DreamHûs Day. Vorig jaar bestond DreamHûs exact vĳf jaar. Vol vertrouwen verlengden we ons succesvolle lustrum met nog eens vĳf jaar. En dat vieren we op donderdag 22 mei tĳdens een interactief ken-

nis- en netwerkevent van circa 10.00 tot 13.30 uur.in

The Green Village in Delft.

JUNI

12 t/m 14 juni

Technische Kontakt

Dagen 2025

Het bestuur van de Technische Kontakt Dagen (TKD) heeft de inschrĳving van de grootste buitenbeurs van West-Europa geopends. De TKD brengt grote en kleine spelers op het gebied van grondverzet-, recyclingmaterieel en aanverwante specialismen bĳ elkaar, waarbĳ de beurs gericht is aan alle professionals uit de bouw & infra en de industrie. Daarnaast staat de TKD in het teken van nieuwe trends en ontwikkelingen in de sector.

Stichting TKD bestaat uit een afvaardiging van de drie brancheorganisaties BMWT, Bouwend Nederland en Cumela. Zĳ organiseren deze grootste buitenbeurs nu samen voor de 29e keer. Met een indrukwekkende oppervlakte van 118.000 m² en maar liefst 200 exposanten was vorig jaar de TKD de grootste in de geschiedenis van het evenement.

Locatie en data TKD: Meierĳstad, en de beursdagen zĳn van

donderdag 12 tot en met zaterdag 14 juni. Inschrĳven kan via de website tkd.

17/18/19 juni

PROVADA 2025

PROVADA is bekend van de grootste vastgoedbeurs van Nederland. Met ruim 200 exposanten uit de vastgoedsector - van projectontwikkelaars, beleggers, bouwers, architecten tot aan ﬁnanciers, adviseurs, makelaars en woningcorporaties – en meer dan 70 gemeenten, provincies en het Rĳk is de publieke sector goed vertegenwoordigd op deze vastgoedbeurs waar de publiek-private verbinding centraal staat in de programmering.

17/18/19 juni in de RAI in Amsterdam

17/18/19 juni: Provada.