Aldaize 42

2010eko abendua [ 42.alea ]

7

// KIROLAK

EUSKOGOL, fUTbITO TxApELKETAKO TALDERIK GAZTEENA

14

// HIZKETAN

SONIA JAQUELINE TORRES: "Herri honek zerbait berezia du"

17

// ZAHARRAK BERRI

GAZTETXEA:

TOMAS ZUMALAKARREGI ETA ONDRAMUﾃ前KO ANAIAK

Euskogol, futbito txapelketako talderik gazteena

HAMAR URTEZ HERRIKO GAZTEEN TOPAGUNE Euskogol, futbito txapelketako talderik gazteena

illatiren txokoa

#42 ALDAIZE: Idiazabalgo herri aldizkaria Argitaratzailea: lllati euskara elkartea [Pilar Enea etxea_20213 Idiazabal Tfnoa: 943 18 72 08 E-maila: aldaize.illati@gmail.com ] Erredakzio taldea: Eider Alustiza, Iñaki Arriaran, Eunate Elio, Nerea Garcia, Itziar Mujika, Ion Telleria, Xabier Urteaga, Izaskun Vazquez eta Myriam Aranburu.

Ale honetako laguntzaileak: Antton Altolagirre, Ana Mari Ansalas, Idiazabalgo Agenda 21, Aita Iparragirre Herri Eskola, Anttonio Berasategi, Migel Mari Imaz, Maite Iparragirre, Maria Celma Palauvalle.

Diseinua eta maketazioa: ZUM Edizioak.

Inpimaketa: Gráficas Ona. Tirada: 1.000 ale.

Lege gordailua: SS-0151/04 ISSN: 1697-512X

EUSKARAREN EGUNA, EGUNERO, EZTA? Abenduaren 3a pasatu berri da. Euskararen nazioarteko eguna. Urtero legez, “ospatu” ohi duguna. Aldarrikapenak edozein gaietakoak direla ere, gustukoa dugu antza egun berezia antolatzea, baita euskararena ere. Euskararen egoera zein den ikusita, bere eguna egunero izan behar litzatekeela esatea ez litzateke hain aldrebesa.

Duela gutxi LABetik idatzi bat jaso du Aldaizek euskararen egoeraz hausnartuz. Ezin izan dugu osorik argitaratu, ordurako ale hau ia itxita genuelako. Bertan ikastereduak zalantzan jartzen dira. Diotenez, egungo ereduen sistemak ez dute euskalduntzen. Sistema aldatzeko premia dagoela adierazi dute.

Jaurlaritzak Irekia izeneko web gunea dauka, herritarren eta administrazioaren arteko harremana internet bidez bideratzeko pentsatua.

Irekia web gunean euskararen egunean Patxi Lopez lehendakariaren agerraldia egingo zuela iragarri zuten, akats ugari eginda. Begiratu irudian, egindako akatsak (5 daude, ea aurkitzen dituzuen):

Aldaizek ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

Euskal hiztunok berriz, lehen hitza beti euskaraz egiteko lotsaz edo ausardia faltaz gabiltza.

Saiatzen gara, baina beti dago egoeraren bat erdarara jotzen duguna. Geure artean gaztelaniaz eta haurrekin, zergatik ez, euskaraz hitz egiten dugu. Eredugarria oso…

Argi dago: Administrazioari dagokio hizkuntza politika egokia egitea eta hori da bere ardura, gaur-gaurkoz lortu gabe dagoena. Gainera, eredugarriak izan behar dute agintariek; euskaraz hitz egin behar lukete, dudarik gabe. Baina horretara iristeko asko falta da. Euskaldunok, euskaraz bizi nahi dugunok, ahaleginean jarraitu behar dugu beste behin ere. Administrazioak berea egiten ez badu, salatu edo-eta hauteskundeetako bozketan eragin daiteke. Baina lagunok, euskaldunok ez badiogu euskarari tira egiten, alegia, euskaraz ez badugu hitz egiten, zertarako behar dugu Gobernuak ezarritako politika eraginkorra? Biak osagarriak dira, jakina, baina euskaldunok eutsi behar diogu.

Euskararen eguna egunero izan dadin gonbidatzen zaituztegu. Euskaraz hitz egitea da urte berriari eskaini diezaiokegun oparirik onena.

Idiazabalgo Udalak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak diruz lagundutako aldizkaria.

Idiazabalgo Udala

Gipuzkoako Foru Aldundia Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Departamentoa

ILLATI ETA ALDAIZEREKIN HARREMANETAN JARTZEKO: 943 187478 ALDAIZE.ILLATI@GMAIL.COM

EUSKARA ELKARTEKO BAZKIDE egiteko edota ALDAIZE herritik kanpo jasotzeko Izen Abizenak: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Helbidea: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Helbide elektronikoa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Telefono zk.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kontu korronte zenbakia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bazkidetza:

Langileak: 30€

Ikasle, langabetu eta jubilatuak: 5€

Harpidetza (Idiazabaldik kanpo): 10€

bIDALI ZURE DATUAK: aldaize.illati@gmail.com, Pilar Enea etxea 20213 Idiazabal edo utzi udaletxean

aldaize 42 > 3

iritzie [ HANDIK ]

Panpa, Argentina

[ HEMENDIK ]

Idiazabal

mariacelmapalauvalle

anttonaltolagirre

IZALDIK PANPARA

SUA

1970eko ekainean, delineatzaile ikasketak bukatuta, gazte guztiek bezala, nire buruan asmo bakarra zegoen: uda ederra igaro lanik azaltzen ote zen begira eta gidatzeko baimena ateraz. Baina aldaketa ederra eman behar zuen nire bizitzak.

Sua. Antzinako garaietara eramaten gaituen suaren dantza. Garrak ilargiraino iritsi nahi dute gau berezi honetan. Eta une batez, segundoak gelditu egin direla dirudite, baina gaua eguzkirantz gerturatzen doa.

Europako herri askotatik bezala, Euskal Herritik ere jende asko joan zen Ameriketara eta nola ez, Izaldik ere bai. Zerbaitengatik ezagutzen da amerikarren herria bezala. Ez da egungo senitarteko bakarren bat ez denik lur haietan.

Hau da Idiazabalgo nire lehenengoetako inpresioa eta, honez gain, bertako jendearengandik jaso nuen sentsazio goxoa, hunkigarria, bazirudien gure harremana urte askotan landutakoa zela. Nahiz eta euskara ez ezagutu, ez zen elkar ulertzeko zailtasunik egon, hizkuntza zahar, aberats, zentzudun eta iraganeko bizietatik horrenbeste mezu dituen zuen hizkera honetan (eta laster nirea ere izatea espero dudan honetan).

Nire aita Zabarain baserrian jaioa da eta handik ere joan ziren Ameriketara. Denborarekin nire aitonak lur sail batzuk eskuratu zituen bere osaba batengandik eta haietan lan egiteko asmoarekin joan ziren bi osaba. Aita ere izan zen han bazterrak ezagutzen eta berak ere bere puska bat zuenez, jakinarazi zidan hara joan nintekeela, eta gustukoa izanez gero, han lan egitea ere izango nukeela. Azkar eman nion baiezkoa, baina azkenean 18 urterekin, 1970eko azaroaren 1ean irten nintzen etxetik Panpako lurretara.

Hura mundua! Erabat desberdina gure Euskal Herriarekin era guztietara, baina bai mundu ederra ere. Berrogei urte joan dira eta hor gabiltza oraindik Panpako lur horiek eta Euskal Herria gozatzen.

Garai batean Euskal Herritik joandako jendeak garbi utzi zituen euskal odolaren zuztarrak. Ameriketan euskaldunak zer esan handia dugu.

Mundu berria ezagutu zenetik osagai izan gara beti. Argentinan batez ere, euskal izeneko herri asko daude, euskal etxeak ere nonahi dira, eta hor ikusten da bere fruitua. Aspaldiko ohiturari segiz, urtero ospatzen da Euskal Festa Nazionala euskal etxe desberdinen artean. Aurten izan berria da Mar del Platan eta datorren urtean Necoechean izango da.

Hainbeste urtean kilometrotara bizitza, holako euskal giroa ez da erraza adieraztea. Esaerak dioen bezala, bizi egin behar da sinesteko.

Nahi duzuenean hemen dago euskaldun bat itxoiten.

Beste bat arte!

Lehenengo egunetan, nire herri Sant Jaume dels Domenys-en bezala sentitu nintzen, soilik hango jendea hemen aurkitzea besterik ez zitzaidan falta.

Izan ere, leku guztietan gauzak antzekoak izaten dira: bizitzako gazi-gozoak‌ bizitza bera. Helburua zoriona bilatzea da, lekuak ez dio axolarik.

Bisitatzera etorri zaidanei asko gustatu zaie Idiazabal, bere mendi berdeak, behe lainoa, eta eguraldi umela eta euritsua izan dutenek ere, oso ondo pasatu dutela esan behar. Nire Penedesekin alderatuta zein ikuskizun ezberdina! Hala ere, xarma handikoak biak.

Lehenengo begi kolpean, inguruaren edertasuna sumatu nuen, eta baita ere, urez betetako erreken indarra, nortasuna duen lurralde baten ezaugarriak. Hala eta guztiz, Penedeseko isiltasunaren eta lasaitasunaren mira sentitzen dut (ez naiz ohitzen hemen dagoen autobidearen zarata etengabera, esate baterako), batik bat hango mahastiak, olibondo eta almendroz betetako zabal uneak eta, hauei amaiera emanaz, Mediterraneo itsasoa begi bistan. Baina, dena ez da lore eta laudorio nire lurraldean ere, ezin baitugu ahaztu itsas ertza hotel handiz bete dutela eta herriak etxebizitzaz gainezka. Honek inguru guztiaren desitxuratze eta nortasun galtzea ekarri du.

Baita ere, lehen paseatzera joaten ginen mendi garbietan orain urbanizazioak eta industria guneak ikusten ditugu. Hau horrela izanik ez dago zalantzarik “ garapena � denon artean ordaintzen dugula, hango, hemengo eta bazter guztietako pertsonok.

Suak hitz egingo balu gure sustraietara itzuliko ginateke, baina momentuz, suaren dantzarekin konformatu beharko dugu. Eta gustura!

Hona hemen, bi lurraldeon arteko antzekotasun eta diferentziak, antzeko historiarekin, baina berezitasun nabarmenekin. Hala ere, Penedesko ardoak eta Idiazabalgo gaztak bikote ederra egiten dute, katalanak eta euskaldunak bezalaxe.

[ BERTSOA ]: EGILEA: Migel Mari Imaz DOINUA: Iparragirrerena

4 < aldaize 42

Badakizue bertsoa dela doinuarekin errima aldiz pertsona hartzen badegu gorputza eta arima Iparra eta Eduarenak bizi-bizi direnak hauxe da gauza jakina bai zuekin, bai zuengatik beti Euskal Herri sorgina

Etorkizuna buruan eta iragana egitea harrotasunez jaso nahi degu lekukoa ta bidea zuen konpromisoa herrian desioa komeni da jakitea betirako zuen eredua agur bat adiskidea

kolaborazioak [herri eskola]

BARATZA PROIEKTUA AITA IPARRAGIRRE HERRI ESKOLAN [ laburrak ]: Ekintzaz eta jarduerez betetako udazkena daukagu Herri Eskolan.

• Alde batetik, Lehen Hezkuntzako 1., 2. eta 3. mailako ikasleak azaroaren 9an “Pnyo” pelikula ikusiko dute Beasaingo Usurbe zineman.

• Azaroaren 12an berriz, bigarren zikloko ikasleek piano-jole famatu bat izango dute beraien belarriak alaitzen.

• Eta azaroren azken ostiralean, 26an, AZOKA TXIKIA egingo da polikiroldegian.

Ekintza hau aurten ere egitea erabaki da, iaz arrakasta handia izan zuelako.

Ikasturte honetan 2. zikloko irakasle, ikasle eta hainbat guraso partaide izanik, baratza proiektua martxan jarri dugu.

Proiektu honetan landuko diren jarduerak curriculumeko helburuekin bat egiten dute eta besteak beste, hauek dira indartu nahi ditugunak:

-Lurra lantzeko modua ezagutzea eta praktikan jartzea.

Jarduerak burutzeko Haur Eskolaren ondoan kokatzen den lur eremua erabiliko dugu eta saioak astearte arratsaldetan izango dira.

- Elika katearen prozesu osoaren partaide aktibo izatea: konposta, lurra, hazia, landarea, elikagaia.

Antolamendua honakoa izango da: 3. eta 4. mailako ikasleak hiru taldetan banatuko dira.

Talde bakoitza hiru hilean behin arituko da baratzean. Gainontzeko biak beste tailer edo eskulan batean arituko dira. Modu honetan, haur bakoitza hiruhileko bakoitzean 4 bat astez joango da baratzera.

- Hazi baten eraldaketa , garapena une ezberdinetan bizitzea.

Jadanik hasi gara lurra lantzen eta bertan hainbat landare eta hazi landatu ditugu.

- Esperientziaren bidetik lurrak elikagaiak sortzeko eskaintzen dituen aukerak ezagutzea.

KALITATEA HEZKUNTZAN Azken hiru urteetan Herri Eskola Kalitatea Hezkuntzan izeneko proiektuan murgilduta egon da. Lanketa handia ekarri du eta bi esparru nagusietara bideratu ditu esfortzuak: ikastetxeko ikaskuntza-irakaskuntza prozesuei eta ikastetxeko barne dokumentazio eta informazioaren kudeaketari.

Lanketa hiru urtetarako zenez, amaitu ondoren, urriaren azken egunetan, auditoreak izan genituen gure eskolan, aztertzen egindako lana. Nahiz eta oraindik jaso gabe izan auditoreen txostena, ona izango delakoan gaude denok.

aldaize 42 > 5

agenda 21eko txokoa

IDIAZABAL DENON ARTEAN EGINEZ HASI GARA IDIAZAbALGO HERRI pLAN bERRIA GARATZEN. HELbURUA: DATOZEN URTEETAN ZEHAR HERRI MAILAN LANDU bEHAR DITUGUN EKIMENEN INGURUKO pLANA HERRITARREN pARTE HARTZEAREKIN EGITEA DA. 2005ean ere, herrian hainbat bilera egin genituen Agenda 21 egitasmoaren barruan, bertan herriak gai ezberdinen inguruan hartu beharreko bideak markatzen ziren. Bost urte beranduago, eta orduko plana aztertu eta ebaluatuta, herriari egokitutako plan berri baten beharra agerian geratu da: 2005ean onartutako planak 48 ekintza jasotzen zituen bere baitan, eta egun hauetatik 5 geratzen zaizkigu hasi gabe. Hau da, azken lau urteotan, udala plan hartan zehaztutako ekintzak egiten aritu da: - Bikuña Kalea oinezkoentzat bihurtu - mugikortasuna aztertuko duen lan-taldea eratzea - hondakinen inguruko informazioa hobetzea - sentsibilizazio mailako ekintza ezberdinak egitea -eta abar Orain guztion artean hausnarketa eta eztabaida martxan jartzeko garaia iritsi zaigu, berriz ere herriaren egoera zein den ikusita, datozen urteetara begira garatu beharreko ekintzak guztion artean adosteko.

Guztion artean esaten dugunean, udaleko ordezkari politiko, udal –teknikari eta herritarrez ari gara, hain zuzen ere denon parte hartzearekin osatu nahi diren 3 lan-taldeen bidez, plana eztabaidatu eta osatu nahi baita.

Datorren urte hasieratik hasita, hiru lan-talde abiarazi nahi dira: INGURUMEN BEKTOREAK, BIOANIZATSUNA ETA MUGIKORTASUNA eta HERRI BIZITZA. Lan-talde bakoitzean hainbat gai landuko dira:

Ingurumen bektoreak • Ura • Energia • Hondakinak • Udal Ingurumen Kudeaketa Bioaniztasuna eta mugikortasuna • Bioaniztasuna, paisaia • Mugikortasuna eta garraioa

6 < aldaize 42

Herri-bizia

MUGIKORTASUNA

•Turismoa •Kultura •Kirola •Parte hartzea

GARRAIO PUBLIKOAN EGIN OHI DIREN LEKUALDAKETAK (%) - EAE: %17.5 - Idiazabal: %8

Lan-talde hauetan udaleko ordezkari politiko eta teknikariek parte hartzeaz gain EZINBESTEKOA ikusten da herritarrek ere parte hartzea.

Lerro hauen bidez, zuri ere bertan parte hartzeko gonbitea luzatu nahi dizugu.

ENERGIA ENERGIA BERRIZTAGARRIEN SORKUNTZA (2008) - EAE: %5 - Idiazabal: 0 HONDAKINAK

DIAGNOSTIKOAREN SINTESIA Herriaren inguruko hausnarketa hau, Diagnostiko batetatik abiatuta burutuko da.

Agenda 21eko azken foroan diagnostiko honetako hainbat datu esanguratsu aurkeztu ziren.

Hona hemen hauetako zenbait: URA ETXEKO UR-KONTSUMOA BIZTANLE ETA EGUNEKO: - EAE: 120,8l/bizt/egun - Idiazabal: 117,8 l/bizt/egun UDALERRIKO UR BANAKETAKO GALERAK (%) - EAE: %31,1 - Idiazabal: %16,9

HIRI HONDAKINEN SORKUNTZA BIZTANLE ETA EGUNEKO (2008): - EAE: 1,24 kg/bizt/egun - Idiazabal: 1,34 Kg/bizt/egun BIRZIKLATZEN DIREN HONDAKINEN EHUNEKOA (2008) EAE: %26,4 Idiazabal: %28

UDALAK DEI EGITEN DIE HERRITARREI HERRIAREN GARAPENAZ HAUSNARTU ETA EKINTZA BERRIAK DISEINATZEKO ANTOLATUKO DEN BATZORDEAN PARTE HARTZERA

kirolak

EUSKOGOL:â&#x20AC;?PIXKANAKA PIXKANAKA HOBETUZ GOAZâ&#x20AC;?

Futbitoko txapelketa puri-purian dago aurten ere. Irabazlearen txapela jokoan dago oraindik, irabazle izateko aukera duten taldeak hainbat dira. Aurten talde berri bat ari da parte hartzen, 'Euskogol', eta bertako kide den Josu Aranbururekin hitz egiten egon gara.

Zergatik animatu zarete futbito txapelketan parte hartzera?

Lehengo urtean parte hartu genuen. Iazko esperientzia oso polita iruditu zitzaigun, eta aukera ikusi genuenean, errepikatzea erabaki genuen. Gainera, Euskogol-eko kide gehienoi asko gustatzen zaigu futbola, eta aukera ona izango zela pentsatu genuen, lagunartean futbolean jolasteko.

Zergatik aukeratu zenuten Euskogol izena?

Izena aukeratzea ez zen horren erabaki erraza izan. Izen orijinal baten bila genbiltzan, eta izena futbolarekin lotuta egotea nahi genuen.

Hainbat tirabira izan ondoren, Euskogol izena hautatu genuen, txapelketarako egokiena iruditu zitzaigun eta.

Ze aurreikuspen dituzue aurtengo partidak ikusita?

Punturen bat edo partidaren bat irabaztea da gure helburu nagusia. Badakigu ez dela erraza izango, izan ere, talde onak daude, eta esperientzia asko dute txapelketa honetan. Baina hala ere, puntu batzuk lortzea espero dugu.

Entrenamendu bereziren bat egiten duzue partiduetako prestatzeko?

Ez. Gure taldeko askok futbolean jolasten dute eta orduan, ez dugu entrenamendu berezirik egin beharrik, astean zehar egiten baitituzte beraien entrenamenduak. Horrez gain, gure taldea osatzen dugunok elkar ezagutzen dugu eta badakigu elkarrekin jolasten.

Orain arteko emaitzak ez dira oso onak izan, zergatik uste duzu? Arrazoi bereziren bat badagoela esango zenuke?

Talderik gazteena garelako dela uste dut.

Txapelketan talde asko daude, eta denak gu baino zaharragoak dira. Gainera, esperientziak ere garrantzi handia duela esango nuke. Baina hala ere, pixkanaka-pixkanaka hobetzen goaz.

Orain arteko partidak ikusita, zein ikusten

duzue garaile izateko aukera duena?

Aurten zaila dago talde baten izena esatea.

Taldeak urteak pasa ahala geroz eta hobe jolasten dute. Hala ere, izenen bat esatekotan, Tuberias edo Barrigas izango dela esango nuke.

Nahiz eta hauek izan nire ustez garaile posibleak, esan beharra dago Haitow eta Txantxo ere gertu ibiliko direla uste dudala.

Zuen taldean mutilak bakarrik zarete; neskarik ez da animatu parte hartzera?

Futbitoko txapelketatako partidutan, neskak bakarrik partidak ikusten egoten direla ikus genezake. Esango nuke ez dagoela arrazoi berezirik neskak ez parte hartzeko.

Interesgarria izango litzateke hala ere neska batzuk animatuko balira parte hartzera txapelketan.

Zer dela zailagoa esango zenukete, nesketan egitea edo partidu bat irabaztea?

Oraingoz partidu bat irabaztea zailagoa dela esango nuke. Nesketan ez dakit hobeto moldatzen garen edo ez, baina emaitzak hobeak dira behintzat.

aldaize 42 > 7

ze berri ?

HIZKUNTZEN GINKANA: HERRI MAILAKO JOLAS-LEHIAKETA EGIN DA IEP! EUSKARA PLANAK ANTOLATUTA. Astero batez beste, 160 lagunek parte hartu dute lehiaketan. Urtea bukatzearekin batera amaitu da.

Aste guztietan zehar puntu gehien lortu dituenen artean zozketa egingo da eta 3 irabazle aterako dira.

Hizkuntzen inguruko galderak izan dira. Horietariko bat munduko hizkuntza kopuruari buruzkoa izan da.

Munduan hizkuntza asko dago, 3.000 eta 8.000 artean, adituen arabera. Batzuentzat dialektoa dena beste batzuentzat hizkuntza

da. Beste galdera batean, bost bokalak dituzten hitz asko jaso ziren baina hitz horiek onartzeko hiztegietan agertzen ziren ala ez begiratu genuen, eta horiek onartu ziren. Ordularie oso hitz polita da eta bokal guztiak ditu, baina hiztegietan ez da agertzen, ordulari bai.

Hirugarrenean obra bat bukatzean langileei trapalea edo trapala ematen zaiela jakin dugu.

PATXI BAZTARRIKA HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURU ORDE OHIAK HITZALDIA EMAN DU Euskararen egunaren harira gonbidatu zuen Kultura Komisioak Baztarrika ataundarra Idiazabala. Xabier Urteagak bideratu zuen elkarrizketa eta Baztarrikak argitaratutako Babeli gorazarre liburuaren inguruan aritu ziren.

Liburua saiakera da eta hizkuntza politikaren ingurukoa da. Baztarrikak hizkuntza aniztasuna defendatzen du, kohesio soziala helburutzat hartuta.

Hona hemen liburuko pasarte bat: hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia. Beste nonbait esan eta idatzi dudan bezala, diglosiaren purgatorioetatik ihesi goazela, ez gaitezela ghettoaren infernuan eror.

Hizkuntza integrazioa beste ezein bezain beharrezkoa dugu.

ETXEGARATEN 800 KILO KOBRE ZITUZTELA BI LAGUN ATXILOTU ZITUZTEN Azaroaren 23ko goizaldean gertatu zen. Etxegaraten 2 lagun atzeman zituzten, esan zutenez, Miranda de Ebron (Burgos) lapurtutako kobrea zutelako. Burgosko hiriko lantegi batean lapurtu zutela diote iturriek. Hango udaltzainak atzetik segika izan zituzten, baina ez omen zituzten han harrapatu. Ustezko lapurrak ihesi zihoazela, Araban sartu ziren eta ordutik aurrera Ertzaintzak parte hartu zuen eurak harrapatzeko lanetan. Etxegaraten lortu omen zuten atxilotzea, atzetik denboratan joan ondoren.

GAZTAREN INTERPRETAZIO ZENTROAK ETA GUARDI JATETXEAK IRISGARRITASUN-PREMIAK DITUZTENENTZAKO KALITATEZKO ZERBITZUA ESKAINTZEN DIE Horrela adierazten du azaroaren 12an jaso zuten irisgarritasun-zigiluak. Biek jaso dute ziurtagiria eta behar edo-eta ezintasun bereziak dituzten pertsonei kalitatezko turismo-zerbitzu seguru eta erosoa emango dietela ziurtatzen du.

8 < aldaize 42

Zigiluak Eusko Jaurlaritzak ematen ditu, Turismo sailak. Joan den azaroan 32 zigilu berri banatu dituzte eta horietariko bi etorri dira Idiazabala.

Euskal Autonomia Erkidegoan 140 establezimenduk daukate.

Zigilua jaso aurretik, establezimendu hauetako ordezkariek kalitatearen inguruko formazioa jaso zuten. Aholkulariek, gainera, irisgarritasunaren arloko diagnostikoa egin zieten.

ze berri ?

GAZTETXEAK 10 URTE BETE DITU ABENDUAREN 1EAN. FESTA BATEKIN OSPATU DUTE URTEURRENA.

[ Herriko Euskara Plana. Illati-Udala ]

URTE bUKAERA bITARTEKO LANAK 2010. urtea bukatu baino lehen, oraindik lan batzuk egin gabe ditugu Idiazabalgo Euskara Planaren barruan eta horretan ari gara: -Udalak ezarrita dituen hizkuntza irizpideen jarraipen sistema diseinatzeko lehen pausuak emango dira.

IGAk, Izalgo Gazte Asanbladak, hamarkada bateko ibilbidea egin du jada eta hori ospatzeko asmoz, festa antolatu zuten abenduaren 4 eta 5erako. Duela 10 urte gazte zirenak gaur egun ez dira “hain” gazteak izango, baina Gaztetxean belaunaldi berriek parte hartzen dute eta bizirik dago gazteen mugimendua. Uztail bukaerako Kateko Pestak eurek antolatzen dituzte gaur egun, esate baterako. Ia galduta zeuden festak berreskuratu ditu IGAk, gazteen ekimenez.

Ospakizun berezia egin dute gazteek, urte guztia hauetan Gaztetxetik pasa den jendea biltzeko helburua izan dute. Azaroan aurkeztu zuten festa agerraldi baten bitartez eta honakoa adierazi zuten: “Idiazabalen Gaztetxea lortu izana, herriko gazteontzako espazio baten beharra aldarrikatzea suposatu zuen orain 10 urte.Gaur ohikoa da eta normaltasunez ikusten dugu herrian gazteei begirako ekitaldi eta jarduerak antolatzea, baina garai hartan ezer gutxi egiten zen gazteei begira Idiazabalen” . “Bitarteko bikaina izan da, herria pizteko. Ordura arte, apenas egiten zen kontzerturik, hitzaldirik edo gazteei zuzendutako bestelako ekintzarik. Lorpen handia izan da herriko gazteentzat”.

Gaztetxea gaur egun plazan dago, udaletxea izandako eraikinaren beheko aldean. Sortu zenean, ordea, gaur egun liburutegi berria dagoen horretan zegoen, garai batean zaharren elkartea egon zenekoan.

Festarako lema ere jarri zuten: “Belar gaiztoik, ez da galtzen!”. Agerraldian argi utzi nahi izan zuten: Gaztetxea ez da helburua, bitarteko bat da. Gazteok elkartzeko gunea da. Hemen erabakiak geuk hartzen ditugu herriko gazte guztientzako irekiak diren asanbladen bidez”.

Bi egunetako egitaraua antolatu zuten.

Zapatuan: hasiera ekitaldia, kalejira koloretsua eta “Egurra eta Kitto” eta “Ze Esatek” musika taldeen kontzertuak. Eta igandean: gazte jolasak, triki poteoa eta bertso saioa, eta amaitzeko herriko The Pardels musika taldea.

-Enpresei begirako bigarren aldizkaria argitaratu eta banatuko da.

-Aisia elkarteetan bisitak egingo dira, euskararen erabilera neurtu eta hobetzeko zer egin daitekeen aztertzeko.

-Abenduan euskarazko materialari (jolas, liburu, musika ...) buruzko informazioa emango da, gurasoei begira gehienbat.

-Martxan dagoen ginkana bukatu eta bukaera egokia ematen saiatuko gara.

Gabonetako oporrak hartu aurretik Euskara Planaren Jarraipen Batzordearen bilera egingo da. Data ez dugu zehaztu baina bilera horretan aurten egindakoaren balantzea osatu eta datorren urterako ildoak zehaztuko dira.

Ale hau ixterako jakin dugu zein izan den irabazlea: Gillermo Urrestarazu. Zorionak!!!

Festan zehar Ion Telleriarekiko elkartasuna adierazi zuten IGAkoek. Taldearen sorreran parte hartu zuen Ionek eta gaur egun Madrilgo Soto del Realgo espetxean dago, Segi auzia dela-eta.

ZIRIKA IRRATIAK BLOGA DU ETA HERRIKO INFORMAZIO EGUNERATUA ESKAINTZEN DU Idiazabalen zer gertatu den jakiteko, iturri ona da Zirika Irratiaren bloga. Herrian gertaeraren bat dagoenean, di-da argitaratzen dute albistea. Dagoeneko hilabete batzuk ditu blo-

gak, baina bizi-bizirik dago eta Aldaizerentzat ere erreferentzia da bere lana ongi egiteko.

Hau da helbidea: http://zirikairratia.wordpress.com/

aldaize 42 > 9

ertzea [izal ezautuz]

LARRASTEGI

anttonioberasategi Noizdanikoak dira gaurko egunean, bere kanpo itxuran bezala, antolaketan eta gizarte bizitzako funtzioan galtze bidean diren baserriak? Beti berberak izan al dira itxura hori eta funtzio hori?

Galdera horiei, eta horrelako beste askori erantzuteko moduan al gaude?

LARRASTEGIK GARAI BATEAN ZUEN ITXURA

Ez, beharbada, Idiazabalgo eremu txiki honetatik edo gure jakintza mugatutik begiratuta, baina adituek gai hauen inguruan egin dituzten eta egiten ari diren azterlan geroz eta sakonagoetan sartuz, laguntzatxoren bat eskura dezakegu (zerbait bere begiz “ikusi” nahi duenak, bestalde, urruti ez dagoen Ezkioko Igartubeitiko baserrian badu zer ikasia).

Antzinako baserrien aurretik, Erdi Aroan, oraingo etxeen lekuan, txabola batzuk izan omen ziren ordukoen bizileku, egurrezkoak hasieran, harria ere erabiliz eginak gero; bere barruan eraikin haiek ez zuten gela banaketarik batere. Baliteke txabola haiek aspaldiko neguko saroietan eginak izatea.

Nolanahi ere, baserrien aurrekari haien berri oso gutxi dago.

XV. mendearen bukaera aldera –nolanahi- txabolen lekuan, etxe handiak egiten ikasiak ziren zurgin eta hargin profesionalei agindu eta haritz egurrezko egitura sendoa eta harri eta kareorezko paretak zituzten etxeak hasi ziren eraikitzen.

ETXEBIZITZAK GAUR EGUN DUEN ITXURA

10 < aldaize 42

Idiazabalgo baserrien lehen testigantzak hori baino geroxeagokoak dira, XVI. mendearen bigarren zatikoak, hain zuzen. Pentsatzekoa da, ordurako baserri berriak eginak zirela edo, beharbada, orduantxe ari zirela eraikitzen.

Lehenagoko txabola eta baserri berri gehienek lekuaren izena bereganatu zuten. Horrela, gaur aztergai dugun Larrastegiri helduz, 1533an “Miguel de Larristegui” izeneko bat badugu dokumentatuta, Larristegikoa zelako, jakina. Egina ote zegoen ordurako Larristegiko etxe berria edo, artean, txabola soila zen haren bizilekua? Ez da erraza jakitea.

Izenaren leku jatorriarekin zerikusia izan dezakeelako, jasota gera bedi, 1572. urtean, Zubimendiko baserriaren inguruko “Larreistegui”ko harizti edo gaztainadiaz mintzo dela beste dokumentu bat. Bestalde, ondorengo mendeetan, “Larristegi” bezala, “Larriztegi” erabili zuten orduko eskribauek. Koldo Mitxelenak dioenez, izenaren lehen zatian “larre” edo, bestela, “la(h)ar” izango genuke eta bigarrena baliteke “istegi” izatea (ardientzako eskorta).

Kontuak kontu, 1800. urte ingurutik honanzko dokumentuetan “Larrastegi” forma nagusitu zen eta horrela iritsi da gureganaino.

Bitarte horretan –beste asko bezala, nola ez- erre ere egin zen Larrastegi (1811n hala ageri da) eta berregin behar izango zuten.

Eta, nola eman segida –edo bukaera?baserriaren hasierako historia hari?

XX. mendean zehar hustu eta galdu ziren urrutiko baserrien aldean, kaletik gertuxeago zeudenetan aldaketa handiak gertatu ziren. Etxeak, behintzat, berriztu eta dotoretu egin zituzten, batez ere, 1950-60tik aurrera, beste funtzio batzuk alde batera utzi eta bizileku izatea bihurtuz beraren zeregin nagusi. Horra oraingo Larrastegi.

a e j a t r o errep

HaMar UrteZ HerrIKo GaZteeN topaGUNe Egungo liburutegia dagoen lokalean lehendabizi eta garai bateko Artzain Gaztarenean ondoren, gaztetxeak hamargarren urteurrena egin du Idiazabalgo agenda hornitzen.

2

000. urteko abenduaren 1a data garrantzitsu eta sinboliko bihurtu zen herriko gazteentzat: gaztetxeak ateak ireki zituen, eta Izalgo Gazte Asanbladak (IGA) garai berri bati hasiera eman zion. Gazte ugari bildu ziren gaztetxearen bueltan, herriko gazteen bilgune bihurtu zen zaharren egoitza ohian.

Herriko gazteek geroz eta ekintza gehiago antolatzeari ekin zioten. Aurretik ere bazen gazte asanblada herrian, baina erabat galduta zegoen garai hartarako. “EAK koadrilakoak izan ziren, hein handi batean, IGA berpizteari ekin ziotenak”, aitortu dute Sara Mujika eta Ioana Prados gazteek, garai batean IGAko kide izandakoek. Beraien ekimenez, gazte koadrilak bilerak egiten hasi ziren, eliza azpian lehendabizi (uda garaia zen artean, eta eguraldiak ere freskotasunera bultzatzen zuen) eta garai bateko kultur etxeko “danborren gelan” ondoren, negua iristerako. Belaunaldi berri batek erreleboa hartu zion garai bateko IGAri. Hogeita hamar lagun inguru elkartzen ziren, koadrila askotarikoak. “Hasiera batean gazteen arteko lotura eta harremana sustatzea zen”, aitortu dute Pradosek eta Mujikak. Beranduago, gazteek izan zitzaketen arazoak lantzen ere hasi ziren. “Ostiralero egiten genituen bileretan jende asko elkartzen ginen eta beti zegoen ideia berriren bat, proposamenen bat”, gogoratu du Pradosek. Hainbat ekintza antolatzeari ekin zioten segituan: haur jolasak, ikastaroak, kanpaldiak, jaialdiak, kontzertuak… Baina geroz eta gehiago ziren elkartzen zirenak eta gela hura txiki geratzen zela ikusita, haren berri eman zioten Udaleko ordezkariei. Une hartan bertan ez, baina handik hilabete batzuetara, eta Pilarreneko eraberritze lanak amaituta, Udalak ordura arte zaharren egoitza bezala erabilitako lokala eskaini zion IGAri. Eremua garbitu, txukundu eta berrantolatu zuten auzolanean, eta 2001eko Sanblasak pasata, gaztetxearen inaugurazio ofiziala egin zuten, egun osoko jaialdi batekin.

“Herriko pa kulturalean norama na eskaini n bizitasuzuen IGAk, ahi izan ugari antolaekitaldi tuz”

Berrikuntzak eta tradizioak uztartuta Herriko panorama kulturalean bizitasuna eskaini nahi izan zuen IGAk, eta ekitaldi ugari antolatu zituen, baina baita ordurako galduta zeuden beste hainbat eskuratu ere. San Blas jaietako goitibehera txapelketa adibidez, edota Kateko San Inazio jaiak. Guztiz galduta zeuden bi ohitura ziren horiek, eta orain, berriz, jarraitzaile asko dituzte. “Guk txikitatik ezagutu egiten genituen eta oroitzapen oso onak genituen. Horregatik, horiei berriz ere heltzea erabaki genuen”, gogoratzen dute.

“Garai hartan gu gazteak ginen, parranda egiten hasi berriak, horretarako gogoarekin”, gogoratzen dute Pradosek eta Mujikak, eta ekitaldi asko ere antolatu zituzten parranda baten bueltan: kontzertuak, jaialdiak, afariak… Ordutik ekintzak ugaltzen joan zitzaizkien, agenda erabat beteta eduki arte. IGAk bere ekintza propioak antolatzeaz gain, herriko eragile askorekin ere parte hartzen hasi zen. “Herritar askorekin egin genuen harremana, ez ginen gazteok gaztetxean geure artean bakarrik bilduta geratu”, aitortu du Mujikak.

Atzera begira jarrita, oroitzapen onak besterik ez dituzte gogoan: “Gaztetxeak gure nerabezaro osoa ezaugarritu du; oroitzapen zoragarriak ditugu”.

UrteUrreN MUNDIaLa » Abenduaren 3 eta 4an ospatu zuten herriko gazte guztiek gaztetxearen hamargarren urteurrena, jai giro betean. Herriko jendeak bakarrik ez, kanpotik etorritako bisitari ugarik ere hartu zuten parte ekimenean.

“Bai gaztetxean eta baita frontoian ere jende asko elkartu gara goizaldera artean bi egunetan”, adierazi du Ander Telleriak. Balorazio oso baikorra egin dute haren inguruan.

rraia j in k e r a io s u Il “ a ntzea uoasodag,abrarina tzits etorkizunera baita a egindako guzbegir arraipen bat tiari j a eta ematetzea ere” ziurta Lokal berria, garai berriak Gutxinaka, IGA berpiztu zuten gazteek herritar gaztetxoagoei pasa zien testigua. “Zerbait naturala izan zen, adinarekin lotutakoa agian”, hausnartu dute Mujikak eta Pradosek. Unibertsitateko ikasketak egitera herritik kanpora joan ziren batzuk, beste asko lanean hasi ziren eta gaztetxean geroz eta denbora gutxiago egiten zuten. Beste gazte asko gerturatu ziren, eta pixkanaka, IGAn modu aktiboan hasi ziren parte hartzen.

Egungo gazte asanbladako kide Ander Telleriak ere gogoan du garai hori: “aldaketa handia izan zen. Gazteagoak ginenak sartzen joan ginen heinean aurretik zeudenak ateratzen joan ziren. Kolpe handia izan zen, ohitu egin behar izan genuen, kaos uneak ere izan ziren, baina laguntza handia izan genuen aurretik lanean aritu zirenen aldetik eta atera ginen aurrera”.

Garai bateko zaharren egoitzan garatutako ekimenen sorburuak baina, lokal berri batean egingo zuen aurrera, kultur etxe zaharrean egungo udaletxea egiteko obrak hasi zirenean. “Guk geuk eskatu genuen egun dugun lokala, eta Udalak inolako arazorik gabe eman zigun” kontatu du Telleriak. Sei hilabete pasa zituzten gela txukuntzen, gaztetxea eraikin batetik bestera moldatzen. Eta behin garai berrietara moldatuta, lanari ekin zioten. “Urtean finkoak diren hainbat ekintza antolatzen

Gogotsu daude egungo IGAko kideak, eta, oraingoz, proie ktua uzteko inolako as morik gabe

ditugu: San Joan gaua, Olentzeroren etorrera, San Inazio jaiak, San Blasetako barra eta goitibehera txapelketa… Ondoren, dinamika horretatik kanpo, ekintza gehiago egiten ere saiatzen gara: akanpadak, futbito, frontenis edo pilota txapelketak…”, azaldu du. “Azken finean, herrian gazteentzako aisialdi eskaintzarik ez dagoela ikusita eta horrelakorik helduengandik ez dela etorriko jakinda, guretzako aisia guk geuk antolatu behar dugula uste dugu. Gaztetxea horretarako tresna bat da, eta IGA baliabidea”.

Etorkizunari begira ere jarrita daude egungo IGAko kideak, esperientziak erakutsi dienaren harira. Jende berria erakarri nahi dute euren ingurura, eta denen laguntzaz bai gaztetxea bera, bai gazte asanblada eta baita herriko gazteen aisialdi eskaintza ere dinamizatu egin nahi dituzte. “Goierriko Gazte Akelarrea martxan jarri da eta gu ere lanean ari gara horretan, herriko gazte asanbladak ere eskualde mailatik ekarpenak izan ditzan”. Gogotsu daude egungo IGAko kideak, eta, oraingoz, lan hau uzteko inolako asmorik gabe.

“Ilusioarekin jarraitzea oso garrantzitsua da, baina baita etorkizunera begira egindako guztiari jarraipen bat ematea eta ziurtatzea ere”, diote Prados eta Mujikak, esperientziaz.

Euren eskarmentutik, gomendio bat eskaini diete egungo gazteei: “gazteen problematikari heltzea beharrezkoa da, beti ere gaztetxea bitarteko bat dela ahaztu gabe”.

SONIA JAQUELINE TORRES zerbitzaria â&#x20AC;&#x153;Herri honek zerbait berezia duâ&#x20AC;?

Nolatan etorri zinen izala?

Nire lagun batek hemen pisu bat zuen alokairuan, eta berak ez zuenez nahi, niri eskaini zidan. Gaintzan nengoenez etxe barruko langile bezala, bi aldiz pentsatu gabe hona etorri nintzen. Egia esan, asko gustatu zitzaidan herria, abegi oneko herri lasaia baitzen. Gainera, zorte handia izan nuen, izan ere, bi aste geroago lana aurkitu nuen herrian, Mugika tabernan zerbitzari bezala. Eta pentsa, dagoeneko hiru urte daramatzat hemen.

Euskara ikasten ere hasi zinen...

Amazonas ekialdekoa den Sonia Jaqueline Torresek, dagoeneko hiru urte daramatza Idiazabalen. Oso gustura dagoela kontatu digu, eta asko gustatzen zaiola Euskal Herria.

14 < aldaize 42

Gaintzan lanean nenbilela, egun batetik bestera nagusiak barra atzean jarri ninduen. Hasiera batean, nik ez nekien ia ezertxo ere, aurretik ez bainintzen ibili zerbitzari bezala lanean. Horrela, poliki-poliki herritarrekin harremanean jartzen hasi nintzen eta aldi berean euskara ulertzen. Herriko jendeak asko erakutsi zidan, zerbait eskatzen zidaten bakoitzeko azalpena ere ematen zidaten. Horrela, ikasi nituen kafe hutsa, kafesnea... Gero, ikastaro batean ere apuntatu nintzen, gehiago ikasteko asmoz. Baina, lan kontuak zirela eta, ezinezkoa zitzaidan joatea, eta orduan utzi egin beharra izan nuen. Horregatik, esan dezaket, euskaraz dakidan pittin hori Gaintzako herritarrei esker izan zela. Oso jende jatorra eta nirekin ondo portatu zena. Nik zerbait galdetzen nien bakoitzeko lagundu egiten zidaten.

Gainera, gero sukaldean ere laguntzaile bezala ibili nintzenez gehiago ikasi nuen, izan ere, eskaerak euskaraz iristen ziren eta

hor ikasi nuen xerra, haragia zela, arkumea... Esparru ezberdinetan aritu nintzenez lanean, asko ikasi nuen eta baita ireki ere.

Azken finean, hau beste kultura bat da eta komeni da irekitzea, ausarta izan behar da.

Nola sentitzen zara herrian?

Barra atzean lan egitea ere lagungarria egingo zitzaizun.

Oso gustura egia esan. Asko gustatzen zait hemengo lasaitasuna. Ordizian ere lan egiten dudanez, herrira askotan oso nekatuta iristen naiz, eta asko eskertzen da lasaitasun hori, atseden denbora lasai egiteko aukera.

Herri honek, zerbait berezia du, pasai berde zoragarriek beren xarma dute. Ekuadorren bizi nintzenean Quiton bizi nintzen, eta han zarata besterik ez dago, estresa da nagusi.

Horregatik, bai Gaintzan eta Idiazabalera etortzean, gustura nago, aire freskoa sentitze hori zoragarria da.

Barra atzean lan egitea oso lagungarria izan zait, asko lagundu dit, jendearekin irekitzeko orduan. Herrian, integratzen lagundu dit, baita herrikoekin komunikatzeko ere.

Egia esan hasieran hitza bera ere gaizki esaten nuen, yuskera. Nire amak ere esaten zidan: 'tendras que aprender yuskera'. Esan zidaten saiatu behar nintzela zerbait ikasten.

hizketan â&#x20AC;&#x153;Arrazaren Eguna ospatzen dugu. Han, denok indioak bagara ere, arraza ezberdinekoak gara. Egun horretan, ni Amazonasekoa naizenez, tigrearen larruzko trajea, txori ezberdinez osatutako luma eta koilarea jantzi eta bertako dantza tipiko bat egiten dutâ&#x20AC;?

Faltan botatzen al duzu zure herria? Aurrera beira bueltatzeko asmorik ba al duzu?

Bai. Bizi kalitateari eta erosotasunari dagokienez, oso gustura banago ere, faltan botatzen dut familia. Ez dut nire familiako inor gertuan, eta hori gogorra egiten da. Hango pasaiak ere, maiz gogoratzen ditut egia esan, hango natura, ur gardeneko ibaiak eta nola ez, bertako klima; hura epelagoa da.

Zergatik etorri zinen?

Nire lagun batek kontratu bat lortu zuen niretzat eta aurrera ateratzeko bi seme ditudanez, horrek

galduta ibili nintzela. Izan ere, Gaintzan egon nintzen denboraz etxe barruko langile bezala nengoenez, nire nagusiak eramaten ninduen leku guztietara eta autobusa hartu behar izateak despistatu ninduen. Idiazabalen, oso ona, jendea oso jatorra da eta ez dut inongo kexarik.

Bi kulturen artean ezberdintasunik ba al dago? Eta antzekotasunik?

Bai, batez ere ohituretan. Hemen konturatu naiz, garaika produktu ezberdinak jateko ohitura dagoela. Negua iritsi eta mondejua, indabak, gaztainak...jaten dira. Guk Ekuadorren aldiz, hori nahi dugunean egiten dugu, ez ohitura bezala. Han txerria akabatu, odolkiak egin eta familia bildu eta jan egiten dugu. Bestalde, konturatu naiz, hemen santu guztiak ospatzen direla, san Inazio ezpada Santa Ana da. Han berriz, kasu gutxi egiten diegu santuei.

Egun konkretuei dagokienez ere ospakizuna ezberdina egiten dugu. Esate baterako, urriaren 12an, Ekuadorren nazioarte mailan oso entzutetsua den Arrazaren Eguna ospatzen dugu.

Han, denok indioak bagara ere, arraza ezberdinekoak gara. Egun horretan, ni Amazonasekoa naizenez, tigrearen larruzko trajea, txori ezberdinez osatutako luma eta koilarea jantzi eta bertako dantza tipiko bat egiten dut. Santo Domingokoek, beste dantza bat egiten dute, eta horrela beste lekukoek ere. Indioak ere badira, baina mozorrotutakoak, izan ere, zibilizazio hori desagertu egin da, gaur egun kultura hori ikasi duen jendea baino ez dago. Azken finean, egun horretan kultura bateko kultura txiki ezberdinen erakusketa egiten da.

Antzekotasunen bat ere badago, jende zaharrak elizara joateko duen ohitura esate baterako.

Nire ama adibidez igandero mezetara joaten da, eta joaten ez denean mila buelta ematen dizkio buruari errudun sentituz.

Zer izan zen Idiazabala etorri eta atentzioa deitu zizuna?

Lehenago zertan egiten zenuen lan?

Ekuadorren, hamar urte nituenetik lanean nenbilen osabaren jatetxean. Hamabi urterekin independizatu egin nintzenez, ikasten hasi beharra nuen, eta nire aitak goizez lan egiteko esan zidan. Horrela, goizeko zazpietatik eguerdiko hiruretara, lanean aritzen nintzen.

Ondoren, etxeko lanak egiten nituen eta arratsaldeko seietatik goizeko ordubateraikasi egiten nuen. Ordutik, sukaldean edota zerbitzari lanetan aritu naiz beti. Betidanik gustatu zait sukaldea. Pentsa, hasiera batean sukalde laguntzaile gisa bilatzen nuen lana, baina, hau eskaini zidatenez onartu egin nuen.

motibatu ninduen. Bananduta nago eta 11 eta 6 urteko bi seme ditut, eta hori aurrera ateratzea ez da erraza. Han lanik gabe nengoenez, nire semeentzako eta niretzako etorkizun hobe baten alde apustu egin nahian etorri nintzen.

Nire asmoa ez da ni bueltatzea, nire bi semeak ekartzea baizik. Ekonomikoki ahal dudanean bi aldiz pentsatu gabe ekarriko ditut hona, eta gero ikusiko da zer egingo dugun, edota Ekuadorrera bueltatu edo hemen gelditu.

Nolako harrera egin zaizu Idiazabalen?

Nire lehen egunean aitortu beharra daukat oso

Gazta. Izan ere, han gazta egin eta berehala jaten dugu. Hemen aldiz urtebetez uzten da ketzen Nik ez neukan horrelakorik entzunda inoiz, han gazta freskoa jateko ohitura baitugu. Eta hori entzun eta berehala usaindu egin nuen.

Gainera, han behiaren esnearekin egindakoa jaten da, ardiarena partez. Gero bestalde, Izalek duen gaztaren famak atentzioa deitu zidan, herria ospetsua da horregatik.

Euskal Herriaz ba al zenekien zerbait etorri aurretik?

Ez, egia esan ez. Soilik esan zidaten beste hizkuntza bat hitz egiten zela, Euskara, soilik bertan hitz egiten zena. Egia esan hasieran hitza bera ere gaizki esaten nuen, yuskera. Nire amak ere esaten zidan: 'tendras que aprender yuskera'. Esan zidaten saiatu behar nintzela zerbait ikasten.

aldaize 42 > 15

iparrorratza iñakiarriaran

TUKKI SENEGAL zerbait: denak beltzak direla. Hemen ez gaude ohituta ezberdinak gu izatera, eta han non-nahi salatzen gaitu azalaren koloreak. Alde guztietatik agertzen diren umeek, zuri bat ikusten duten bakoitzean “Tubáb!” ohikuka hasten dira, zuria wolof hizkuntzan, eta jarraian, zuriak ikustera ohituta dauden edo ez, opari bat eskatu edo beldurtuta negarrez alde egiten dute.

Senegalen pasatako egunetan, denetarako paisaiak eta etniak ezagutzeko aukera izan dut.

Ousseynou gazte senegaldarra izan dut bidaian gidari, eta guztiz aberasgarria izan da, hari esker sekula sartzera ausartuko ez nintzatekeen lekuetan izateko aukera izan baitut: merkatuak, tangana izeneko jatetxeak, herri animistak, tribuen erritoak... pentsa, baso-sakratuan ere izan nintzen Maan, Senegalgo errege animista bat, ezagutzen!

Aurtengo irailean Afrika beltzean izan naiz egun batzuk pasatzen, Senegalen eta Ganbian. Bidaia zoragarria izan da, eta ez da erraza honelako tarte motz batean kontatzeko pasarteren bat aukeratzea.

Ia laurogei orriko egunerokoa zabaldu dut lerrok idazteko, eta irakurtzen jarrita oroitzapen ugari etorri zaizkit burura. Inozokeria dirudien arren, Afrika beltzera iritsitakoan, egiten duen beroaz gain, bada harridura sortzen duen beste

[ webgunea ]:

Autoan sartu, eta zuloz betetako errepideetan aurrera eta atzera, Senegal osoari eman genion buelta. Tartean pasa genituen, Badara nire laguna kaiukoan irten zen portua, paradoxikoki esklabistek sortutako Saint-Louis hirian, edo Idiazabalen pitxiak saltzen aritzen den Cheicken herria, Louga. Sabanak, desertuak, basoak eta itsasoak marrazten dute Senegal ederra.

Dena den, zalantzarik gabe, bertako jendearen irekitasuna eta alaitasuna dira lurralde honetako ondare preziatuenak.

Zertzelada handietan, hauxe izan da Senegala egin dudan bidaia, tukkia.

www.euskalmapa.com

Munduko toki izenak euskaraz ikusteko aukera dugu Euskalmapa.com-en. Mundu zabaleko lurralde, herri eta kaleek euskarazko izena badute, hura lehenesten dute eta bestela jatorrizko izena agertuko zaigu. Mapan agertzen diren toki-izen, eta gainerako datuak, OpenStreetMap ekimenetik ateratakoak dira. Momentu honetan, bereizmen ezberdinen arabera ikusten da mapa euskaraz. Oraingoz, 3 zoom mailatan ikusi daiteke. Baina OpenStreetMap-eko informazioa edozein erabiltzailek editatu dezakeenez, gu guztiok mapen euskarazko bertsioa osatzen joan gaitezke.

Euskal Mapek bloga ere badauka, helbide honetan: http://www.euskalmapa.com/bloga/

[ liburua ]:

AUTOKARAbANA / fermin Etxegoien / pamiela / 22.50€

Fermin Etxegoien oñatiarrak 2010eko Euskadi Literatura Saria irabazi berri du Autokarabana obrarekin. Epaimahaiak nabarmendu zuen liburuak eite "konpaktoa eta sendoa" duela eta egungo sasoiko bizitzaren "kronika orohartzailea eta oso gurea" egiten duela.

Autokarabana eleberriko protagonista istorioaren kontalaria bera da. Herri bateko kooperatiba batean lan egiten du eta zenbait tramaren erdian aurkituko du bere burua. Gurutzatzen diren gertakizunek, espero ez den amaiera batera darama irakurlea. Esperientzian oinarritutako literatura da, beraz, familia zein laneko bizipenak jasotzen dituena. Baina beti ere, errealitatearen ikuspegi sarkastiko batekin eta autokarabana, modernitatearen metafora gisa hartuta.

16 < aldaize 42

zaharrak berri

TOMAS ZUMALAKARREGI ETA ONDRAMUÑOKO ANAIAK JENERAL KARLISTAREN FAMILIA ORMAIZTEGIRA JOAN AURRETIK IDIAZABALGO ERREKARTEKO ETXEAN BIZI ZEN

IDIAZABALEN BIZI ZEN GARAIAN FAMILIAREN ETA ORMAIZTEGIKO LAGUNEN FALTA HANDIA SUMATZEN ZUEN

ONDRAMUÑOKO ANAIEI ESKUKO-SABLE BAT ATERA ETA KORRIKAN TXIKITZEN JOAN OMEN ZIREN ETXERA

// ZUMALAKARREGI ONDRAMUÑOKO GAZTEEN ATZETIK, DE PAULAREN LIBURUKO GRABATUAN

Lehengusu eskribauarekin lanean ikasteko amak Idiazabala bidali zuen Tomas Zumalakarregi 13 urte zituenean. Ormaiztegitik zetorren mutil gazte hark ordea, ez dirudi, bere jaioterrian zuen karisma mantendu zuenik, haitzik, aurkariak asko izan omen ziren. Ondramuñoko bi anaiarekin izandako liskar baten berri aurkitu dugu.

Gehienentzako gauza jakina da, Tomas Zumalakarregi jeneral karlistaren familia Ormaiztegira joan aurretik, Idiazabalgo Errekarteko etxean bizi zela. Tomas Zumalakarregi umetan Idiazabalen bizitzen egon zela, ordea, ez da hain ezaguna.

Zumalakarregi umetan Idiazabalen egon zenekoa Francisco de Paula Madrazok 1844an idatzitako “Historia Militar y Política de Zumalárregui, y de de los sucesos de la guerra de las provincias del Norte, enlazados á su época y á su nombre” liburuan aurkitu dugu. Liburu honetan, Ordamuñoko bi gazterekin izandako pasartea kontatzen da.

1801 urte inguruan, Maria Ana de Imaz Altolagirrek, Zumalakarregiren amak, hala erabakita, Tomas Zumalakarregi 13 urterekin eskolatik atera eta Ormaiztegi, bere jaioterria utzi zuen. Karrera bat eman nahian, Idiazabala bidali zuen amak, Pedro Jose de Urreta, Tomasen lehengusu eskribauarekin kuria-lanetan aritzeko. De Paularen liburuan kontatzen denez, Zumalakarregi Idiazabalen bizi izan zen garaian, lanean buru-belarri aritzen zen, bere familiaren eta Ormaiztegiko lagunen falta handia sumatzen zuen: “se le veía frecuentemente solo, melancólico y taciturno”.

Idiazabalgo Ondramuño baserriko gaztetxo batzuekin liskar bat ere izan omen zuen Zumalakarregik. Ormaiztegin inguruko guztiak poltsikoan zituen liderra omen zen 13 urteko umea De Paulak dionez. Idiazabalen, ordea, liburuan jasotakoaren arabera, aurkari ugari zituen.

Ondramuñoko umeekin izandako borrokaren ondorioz, eskolan, plazan, baserritarren arte-

an… egun batzuetan zehar, liskar haren milaka esames entzun omen zirela dio liburuak, galtzaile izan zen Zumalakarregiri burla eginez, eta irabazleak goratuz.

Egoera hartan, Zumalakarregi atzera Ondramuñoko gazteekin kalean elkartu zenean, irabazle zirenei zerbait esan omen zien “ dando rienda suelta á su cólera hubo de dirigir algunas palabras, fuertes y un tanto ofensivas á los desvanecidos vencedores”. Ondramuñoko mutilak, antza, ez ziren ixilik geratu Zumalakarregik esandakoaren aurrean “contestandoles estos con la altanería que tenian de costumbre, y que habia aumentado la reciente victoria”.

Ondramuñokoek eta Zumalakarregik kalean izandako ika-mikari Ormaiztegikoak eman zion amaiera. Amorruak itsututa, inork nondik atera zuen ez dakien, eskuko-sable bat atera omen zuen Zumalakarregik ,eta izututa, bi anaiak, korrikan txikitzen etxeraino arnasestu batean joan omen ziren Zumalakarregik atzetik jarraitzen zien bitartean.

[ ESAERA ]

Egurrak bi aldiz berotzen doo: aurrena txikitzerakoan eta gero erretzerakoan aldaize 42 > 17

saski-naski [ RZ ]

[ LILI-MALLU ]

maiteiparragirre

anamariansalas

SAGAR TARTA

BELARRIKO MINEZ? ORDUAN, GATZA, BERBENA EDO OLIOA

OSAGAIAK -500gr sagar -3 arrautza -10 koilara azukre -10 koilara irin

-10 koilara esne -Legami poltsatxo bat -100gr gurin -Albarikoke mermelada

Badira bi min oso gustagarri egiten ez direnak. Belarriko mina eta hortzetako mina. Belarriko mina kentzeko gomendioak eman ditu Anamarik bere azkeneko agerraldi honetan.

Gatza berotuta Hartu gatz lodia eta berotu zartagin batean. Ondo berotuta dagoenean, kotoizko galtzerdi batean sartu eta jarri belarriaren inguruan. Gatza hozten joango da eta orduan, kendu egin behar da. Egunean behin baino gehiagotan egin daiteke, aldiro gatza berotuta. Gatzak botatzen duen beroak mina leuntzen du.

Berbena pomada Berbenak belarrirako ere balio du, nola ez! Berbena belarraren pomada pixka bat hartu behatzarekin eta igurtzi belarriaren atzeko aldea. Egin behin baino gehiagotan egunean zehar. Belarriko zikin aterako du.

> PRESTAKETA Sagarrarekin konpota egin. Horretarako, sagarra zuritu eta uretan egosi, 15 minutuz. Ondoren, ura kendu konpotari.

Ontzi batean nahastu arrautzak, irina, azukrea, esnea, legamia, gurina urtuta, eta azkenik konpota. Hori eta gero, molde batean jarri, gurinarekin igurtzita.

Moldeko orea sagar xerra finekin estali. Ondoren, aurrez berotutako labera sartu, eta 180 ยบCtan mantendu 45 minutuz.

Azkenik, moldea labetik atera, eta albarikoke mermelada gainetik eman.

18 < aldaize 42

Oliba olio epela Epeldu oliba olio pixka bat. Hartu konpresa bat eta oliotan busti. Jarri konpresa belarriko zuloaren parea eta estutu konpresa, utzi olio bizpahiru tanton zulotik barrura erortzen.

*ALDAIZEREN OHARRA* Anamarik deskantsua hartuko du 7 urtez gurekin lanean aritu ondoren; honako hau Aldaizen egingo duen azken agerraldia da. Esker-ona adierazi dio Anamarik Aldaizeri urte guzti hauetan egin dion bisita eta elkarrizketa guztiengatik, poz-pozik aritu da bere aletxoa Aldaizeri eta herriari eskaintzen. Aldaizekook mila-mila esker eman nahi dizkiogu Anamariri.

Beste bat arte!

saski naski

KALE ELURTUA Elurrak herriaren beste ikuspegi bat ematen digu beti. Dena bihurtzen da ixil eta garbi elurraren izarapean. Kale zuri paketsuak, umeen elur-josaletako ohiuek baino ez dute apurtzen.

Irudian, 1956. urteko otsailean elurteak Idiazabalgo Kale Nagusian utzitako irudia duzue. Eskubiko aldean Giona, ezkerretara Unsain Torrea eta honen aurrean, elurra bezalaxe, umeen gozagarri, festetarako Idiazabala etorritako autotxokeak.

Ze asma?

OSATU EZAZU HONAKO HITZ-DORREA, AGERTZEN DIREN ESALDIEN BALIOKIDEA BILATUZ. GOITIK BEHERAKO ZUTABEETAN HIZKI BERDINA ERREPIKATZEN DA. ZIUR PISTA HORREK LAGUNDUKO DIZULA!

Erantzunak: 1. Galtzerdi. 2. Erditu.

3. Balerdi. 4. Erdilari. 5. Izerdi.

6. Erdibitu. 7. Baxoerdi. 8. Erdibide.

9. Alderdi. 10. Erdimin. 11. Gaitzerdi.

12. Erdietsi.

Iturria: www.ikasbil.net aldaize 42 > 19