36
məmisən. Közü necə aparacaqsan?" Uşaq bir anlığa duruxur. Sonra yerdən bir qoşa ovuc torpaq götürüb deyir: "Közü bura qoyun". Alimlər uşağın fərasətinə heyran olurlar. İbn Sina isə onun valideynlərinin yanına adam göndərib xahiş edir ki, uşağı ona şagirdliyə versinlər. Bu uşaq gələcəyin filosofu Bəhmənyar əl-Azərbaycani idi. Bəhmənyar İbn Sina haqda xatirələrində belə yazır: "Bir dəfə şənbə günü fəxrlə dərsə gəlmişdik. Elə oldu ki, müzakirədə lazımınca iştirak edə bilmədik. Müəllimimiz dedi: "Görünür, sizin istirahət gününüz faydasız keçib" (müsəlmanlarda cümə istirahət günüdür). Mən də yoldaşlarım kimi cavab verdim ki, istirahət günü gəzməyə getmişdik və buna görə də dərsimizi yaxşı öyrənə bilməmişik. Bu cavabdan sonra müəllim ah çəkərək, gözü yaşarmış halda söylədi: "Kəndirbaz işi ilə gündəlik məşğul olduğundan öz kamilliyi ilə hər şeydən baş çıxaran müdrikləri belə heyrətə sala bilir. Niyə sizin aranızdan bir ağıllı və müdrik uşaq çıxmadı ki, dərs oxumağı
avaraçılıqdan üstün tutsun?". İbn Sina ilə Bəhmənyarın birbirinə yazdığı məktublar da günümüzə qədər gəlib çatıb. Bu məktublarda bir sıra fəlsəfi və elmi məsələlərə toxunulur. İbn Sina qeyd edirdi ki, Bəhmənyar ona doğma oğlundan da yaxındır. İbn Sinanın başqa məşhur azərbaycanlı davamçısı Yusif ibn Məhəmmədcan Qarabağidir (vəfatı 1591). O, Qarabağda anadan olmuşdu. Osmanlı-Səfəvi müharibələri zamanı Azərbaycandan mühacirət edərək, Səmərqənddə yaşayırdı və orada mədrəsədə dərs deyirdi. Yusif Qarabaği İbn Sinanının "Tibb qanunları" əsərinə şərh və haşiyələr yazmışdı.
ƏN MÜKƏMMƏL ƏLYAZMA Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda çox nadir əlyazma əsərləri mövcuddur. Belə əlyazmalardan biri də Əbu Əli İbn
Sinanın "Tibb qanunları" əsəridir. Bu nüsxə 1143 ildə - müəllifin ölümündən 106 il sonra köçürülüb və "Tibb qanunları"nın ən etibarlı əlyazması sayılır. Qeyd edək ki, 2005-ci ilin payızında YUNESKO Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda mühafizə olunan bu əlyazmanı orta əsr tibb elminə aid digər iki əlyazma ilə birlikdə "Dünya Yaddaşı" Proqramının Reyestrinə daxil edib. Həmin siyahıya dünyanın ən unikal və əvəzolunmaz yazılı abidələri daxil edilir. Bu qərarı təsdiqləyən sertifikat Əlyazmalar İnstitutuna YUNESKO-nun baş katibi Koişiro Matsuura tərəfindən təqdim olunub. Beləliklə, "Tibb qanunları" əsərinin ən mükəmməl nüsxələrindən biri Azərbaycanda mühafizə olunur və bu fərəhləndirici fakt dünya ictimaiyyəti tərəfindən qəbul edilib. Fərid ƏLƏKBƏRLİ tarix elmləri doktoru