17 özü sudan, mikroelementlərdən, amin turşulardan ibarətdir. Yaş artdıqca pulpoz nüvədə və fibroz həlqədə degenerasiya yaranır, fəqərəarası disklərin qalınlığı azalır. Ona görə də yaşlı insanlarda kəskin hərəkətlər etmək daha zərərli olur və bu, bir sıra fəsadlara gətirib çıxarır. Osteoxondroz zamanı fibroz həlqənin nazikləşməsi və pulpoz nüvə maddəsinin həlqədən çıxması nəticəsində fəqərəarası disk yırtığı yaranır ki, bu da osteoxondrozun ağırlaşmasına səbəb olur. Bu xəstəlik zamanı fəqərəarası sinirlər, damarlar sıxıldığından nevralgiyalar yaranır, qidalanma pozulur.
OSTEOXONDROZA SƏBƏB OLAN AMİLLƏR
alq arasında «duz laşma» kimi tanınan osteoxondroz son zamanlar geniş yayılmış xəstəliklərdən biridir. Osteoxon droz onurğanın, xüsusi ilə fə qə rə arası disklərin distrofik-degenerativ (disklərin qidalanması və strukturunun pozulması) xəstəliyidir. Osteoxondroz dedikdə çoxlu sayda metabolik pozğunluqların birləşməsi nəzərdə tutulur. Bu pozğunluqlar maddələr mübadiləsinin pozulması nəticəsində ortaya çıxır. Maddələr mübadiləsinin pozulması hallarının artmasının əsas səbəbi isə ətraf mühit və qidalanma ilə bağlıdır. Qeyd edək ki, onurğa sütununda 2-ci boyun fəqərəsindən başlamaqla büzdüm fəqərəsinə kimi fəqərəarası disklər (qığırdaq) yerləşir. Fəqərəarası disklər onurğa üçün amortizasiya rolunu oynayır. Diskin kənarları sərt parçaya bənzəyən fibroz həlqədən, ortası kauçuk kimi elastik pulpoz nüvədən ibarətdir. Pulpoz nüvə
Həkim-nevropatoloq Pərvanə Osmanova osteoxondrozun ya ranmasına bir çox amillərin təsir göstərdiyini bildirir: “İrsi meyllilik, onurğa əyrilikləri, çox oturma, hərəkətsizlik, həddən artıq yüklənmə, aşağı temperatur, nisbi rütubətin çoxalması, piylənmə və s. Bu xəstəliyin oturaq həyat keçirənlər, sürücülər, piylənmə xəstəliyi olan şəxslər, kompüterlə çox məşğul olanlar, onurğasına həddən artıq ağırlıq düşən şəxslər arasında daha geniş yayılması da təsadüfi deyil”. Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, əvvəllər osteoxondroza daha çox 40-60 yaşlar arasında olan şəxslərdə rast gəlinirdi. Hazırda isə bu xəstəlik cavanlaşıb, çox erkən yaşlarda yaranmağa başlayır. Hətta 12-13 yaşlı uşaqlarda belə osteoxondroza təsadüf olunur. Erkən yaşda osteoxondrozun yaranması son zamanlar uşaq ların travma ilə doğulması və bunun nəticəsində onurğada anadangəlmə qüsurların olması ilə bağlıdır. Belə uşaqlarda əllərdə tərləmə, əsəbilik, skolioz xəstəliyi olur. Tez-tez soyuqlamalar, immunitetin aşağı olması da osteoxon-
droz üçün zəmin hazırlaya bilər. Erkən yaşda osteoxondroza yol açan xəstəliklərdən biri də revmatizmdir. Həmçinin sümük oynaq sisteminin degenerativ xəstəlikləri, vərəm xəstəliyi zamanı da onurğa sütunu zədələnir ki, bu da öz növbəsində osteoxondroza səbəb olur. Sümük boşluğu – raxit xəstəliyi olan uşaqlarda da yaxın gələcəkdə osteoxondroz təhlükəsi ola bilər. Düzgün olmayan kəskin hərəkətlərlə də onurğaya güc düşür. Ağır fiziki işlərdə, ağır yüklərdə əzələlərə güc verilir. Bu zaman disk yerindən tərpənə, hətta onları bir-birinə bağlayan bağlar qırıla bilər. Belə onurğalar da osteoxondroz üçün əsl zəmin yaradır. Həkim-nevropatoloqun sözlərinə görə, nəmişlik və iqlimində rütubətlilik çox olan bölgələri mizdə osteoxondroz geniş yayılıb. Həmçinin yod defisiti olan rayonlarımızda da osteoxondroz xəstəliyinə çox rast gəlinir. Çünki yod defisitində qalxanvari vəzin funksiyasında pozulma gedir və bu da paralel olaraq osteoxondroza səbəb olur. Stress, emosional gərginlik də osteoxondrozla nəticələnə bilər. Çünki insan əsəbi olduqda əzələ gərginləşir və bu zaman durğunluq yaranır”.
“DUZLAŞMA”YA MƏRUZ QALAN NAHİYƏLƏR Osteoxondroz daha çox boyun, döş, bel və oma fəqərələrində olur. Boyun nahiyəsində osteoxondroz olduqda aşağı və yuxarı ətraflarda keyləşmə və şişkinlik olur, barmaqlar yığılmır. Əzələlərin sıxılması hesabına diskomfort hissi olur. Bu zaman sinirlərin sıxılması nəticəsində baş nahiyəsində kəskin ağrılar yaranır. Boyun osteoxondrozu zamanı onurğa arteriyası sıxıla bilər. Nəticədə vertebrobazilyar çatışmazlıq yaranır. Yəni onurğa arte-